Hau gure espazioa da. Begira!!! Gure planetaren satelitea badago ere. Oso ongi zaindu behar dugu gure planeta: Lurra.
Galaxia izarrez, gazezko eta hautsezko lainoz eta materia ilunez osaturiko grabitate multzoa da. Lehenengo aurkitu zen galaxia esne-bidea da, gu bizi garena. Galaxiak urrundu egiten dira. Galaxia bat 10,7 eta 10,12 milioi izar izan al ditu. Galaxia mota asko daude adb: Galaxia eliptikoak, kiribil formakoak eta irregularrak. Galaxien tartean, hutsune ikaragarriak daude, eta gaur egungo teleskopioak 10 mila milioi argi urrunetara dauden galaxiak bereizteko gai dira.
Izarrak susko gas-esfera erraldoiak dira. Energia ikaragarria dute barruan.Gertu daude planetei beroa eta hargia ematen diete. Eguzkia izar bat da eta ertaina da. kolore horia du Izar asko elkartzen badira konstelazioak osatzen du. Propietate batzuen arabera bereizten dira beraiengandik: KOLOREA TAMAINA ARGITASUNA DISTIRA Gure izarra Eguzkia da eta erraldoia da.
Eguzkia izar bat da, batez beste izarra baino pixka bat handiagoa eta beroagoa, baina erraldoia da. Eguzkiak 10.000 milioi urteko bizialdia du, eta duela 5.000 milioi urte sortu zen, Eguzkia suzko bola bat da, horregatik ez dago bizirik. Eguzki sistemako planetak, lurra barne eguzkia orbitatzen dute, baita asteroide, meteorito, kometa, eta beste hainbat objektu ere. Eguzkiaren satelitea ilargi da.
Merkurio da eguzkitik hurbilen dagoen planeta. Orbita asko ditu. Bigarren planeta txikiena da. Merkuriok hiru kolore ditu:gris modukoa, marroi modukoa eta gorria, eta 5200 gradutara dago. Merkuriotik hurbilen egon den espazio-ontzia Mariner 10 da. Spirit izeneko errobota ere eraman dute horra. Merkurioren gainazala kraterrez betea dago eta Ilargiaren antzerako itxura dauka, barne aktibitaterik ez duelarik. 1300 km-ko diametroa duen sakonunea da. Merkurioren orbita oso eszentrikoa da. Eguzki-sisteman Plutonek bakarrik dauka eszentrikotasun handiagoa.
Venus izena erromatar mitologiako Venus jainkosagandik datorkio. Venus lurraren “bikia� izan zen duela milioika urte. Baina, negutegi efektu baten ondorioz benetako infernua bihurtu da. Orain eguzkitik gertuen dagoen 2. planeta da eta tenperatura beroagoa du. Venus planeta gehienen errotazioa egiten du. (Uranok eta Plutonek) ere alderantzizko errotazioa egiten dute.
Lurra gure bizitokia da. Eta hiru kapa ditu: Nukleoa, Mantua eta Lurrazala. Lurraren historia orain dela 4.500 milioi urte hasi zen nebulosa batetik. Garai hartan planetoide ezberdinen talkaz lurra sortu zen. Osatu eta denbora gutxira asteroide batek lurra jo eta bere zati bat kanporatu zuen, Ilargia sortuz. Meteoritoek zeramaten urak hidrosfera eta atmosfera sortu zuten. Magma solidotzean kanpoko geruza sortu zen. Orain dela 4.000 milioi urte lehenengo bizidunak sortu ziren.
Marte laugarren planeta da eguzki sisteman. 227.940.000 kmtara dago eguzkitik. 3.397 km neurtzen du. Kolore gorria dauka eta forma borobila du. -63 gradu daude Marten. Gerraren planeta deitzen zaio Erromako jainkoa bezala. Meteorologoek planeta gorria deitzen diote. Gaur egun robot bat dago Marten eta deitzen da Curiosity, Marte planeta ikertzen ari da.
Jupiter eguzki sistemako bosgarren planeta da, eguzki sistemako planetarik handiena da. Askogatik, lurra baino 318 Km-ko masa gehiago du. Gasezko planeta da, hidrogenoa eta helioz osatutakoa. Atmosfera oso bizia du. Bere izena Jupiter erromatar jainkoengatik dator.
Jupiter, Urano eta Neptuno planetei bezala Saturnori ere gasezko erraldoi deitzen zaio. Eguzki-sistemako planeta dirdiratsuena da eta eraztunik ikusgarrienak dituena da. Hidrogenoa, helioa, metanoa eta amoniakoa dira planeta horren osagai nagusiak. Urak baino dentsitate txikiagoa izanik, igerileku erraldoi batean jarriz gero, flotatu egingo luke. • • •
Eguzkitiko distantzia: 1.493 milioi km Diametroa: 120.700 km Satelite naturalen kopurua: gutxienez 62
Uranok hainbat satelite ditu baina nire gustukoena Bianka da. Uranoren atmosfera hidrogenoz, helioz eta metanoz osaturik dago. Uranoren kolorea gorria edo arrosa da. Gure galaxiaren 7. planeta da.
Neptuno eguzki sistemako zortzigarren planeta da, sistema honetako gas planeta da. Eguzkitik 4.494 miloi km-ra dago. Gasez eta izotzez, hidrogenoz eta helioz osaturik dago. Oso bero gutxi jasotzen du eguzkiarengatik, oso urrun dagoelako, 53 km-ra. Neptunok 12 satelite ditu baina 9 bakarrik dute izen ofiziala. Barrutik ateratzen den beroak fenomeno atmosferikoak sortzen ditu.
Eguzkiaren inguruan biraka ari diren forma irregularreko gorputz txikiak dira. Bi lekutan daude batez ere:
Asteroideen gerrikoan: Marte eta Jupiterren artean eta Kuiperren gerrikoan: Neptuno baino urrunago. Noizean behin asteroide bat planeta baten aurka talka egiten du, eta zati txikiak izar uxoak izaten dira eta guztiz erre gabe irizten diren zatiak kometak dira.
Izar usoak apurtutako kometa zati oso txikiak dira, hautsa batez ere. Urrun erortzen dira eta horregatik txikiak ikusten ditugu.
Egileak: Malen Arratibel Garazi Knörr Perla Mereles Iker Novoa Igor Rodríguez ODON DE APRAIZ IKASTOLA 5. MAILA 2012-13 IKASTURTEA