(F)
AI-wetenschappers rekening met een menselijk echec. Maar in maart 2016 gebeurt het ondenkbare: AlphaGo verslaat Sedol met 4-1. De schokgolf die volgt, beperkt zich niet tot de Go-gemeenschap: een week na de wedstrijd haalt AlphaGo de voorpagina’s van Nature en Science. Er is één specifieke zet die tot op de dag van vandaag onderwerp is van discussie en onderzoek. Het is AlphaGo’s 37ste zet in het tweede spel: Move 37. Na deze zet verstommen de livecommentatoren; ze moeten drie keer kijken voor ze het geloven, denken eerst dat het om een fout gaat. Ze staren zwijgend naar het bord. Dan: — That’s a very strange move. — I thought it was a mistake. (pauze) — It’s not a human move. I’ve never seen a human play this move. (pauze, dan krijgt de ander een bericht binnen via zijn oortje) — Oooh well that’s interesting... Sedol has left the room! (De regie snijdt naar een wijder camerastandpunt van de wedstrijdarena en inderdaad: Sedols stoel is leeg.) — He left the room after that move? — He left the room after that move. Wanneer Sedol een kwartiertje later terugkomt, ziet hij wit als sneeuw. Hij verliest het spel, en later het toernooi. Hoe heeft AlphaGo dit heeft geflikt? Hoe kon het ons verslaan op een domein dat we als het onze
18
beschouwden – de zo geroemde menselijke creativiteit, intuïtie en verbeelding? Zelfs de ingenieurs van DeepMind tasten in het duister. Wat we weten, is dat het neuraal netwerk enerzijds duizenden menselijke wereldpartijen kreeg gevoederd. Anderzijds gebruikte het een techniek genaamd deep learning, waarbij het miljoenen spelletjes tegen zichzelf speelde. Ergens in zijn eigen universum van bits en algoritmes, onafhankelijk van het menselijk brein, produceerde AlphaGo een zet die millennia lang ondenkbaar was: Move 37. Sedols lege stoel na Move 37 is een bevreemdend beeld. De zwarte stoel gaapt ons aan terwijl Sedols tijd wegtikt. De menselijke kampioen heeft de arena verlaten, verbijsterd, verslagen. Maar tegenover die stoel staat nog een stoel. Daarin zit een man. Hij lijkt wel bevroren. Naast hem een computerscherm: de interface waardoor AlphaGo hem de opdracht geeft om diens zetten op het bord uit te voeren. Hij staart perplex naar het Go-bord, net als de met verstomming geslagen commentatoren. Alsof ze Cthulhu hebben gezien. 4. Op 13 januari 2017 stapt de 48-jarige Mark Fisher uit het leven. De Britse schrijver en cultuurtheoreticus is op dat moment professor aan het departement Visuele Cultuur aan Goldsmiths, University of London en bij een breder publiek vooral bekend door zijn bijdragen voor The Guardian en The Wire en zijn boeken Capitalist Realism (2009) en Ghosts of My Life: Writings on Depression, Hauntology and Lost Futures (2014). De teksten van Fisher zijn een ongewone mix van populaire cultuur,
Etcetera 154