MEDIA KALIMANTAN MINGGU 27 NOVEMBER 2016

Page 23

MAHARUM BANUA

C7

MAHARAGU MARWAH, BASA, ADAT, WAN BUDAYA

MINGGU, 27 NOVEMBER 2016/27 SAFAR 1438 H

BATURAI PANTUN Kada Wani Badatang Asam kuini buah rambutan Buah manggis iwak saluang Ulun kada wani wan takutan Pian nang manis diambil urang

Ba-ayun Mulud di Bulan Kalahiran Rasulullah Pandaftaran Ba-ayun di Banua Halat Tanggal 10-11 Disimbir 2016

Nyaman-nyaman iwak saluang Dipatuk burung tarbang ka awan Mun pian kada handak ulun diambil urang Lakasi badatang larangi jujuran Umpani banjur wan iwak saluang Mambajurnya di palataran Dimapa akal handak lakas badatang Ulun masih pangangguran Umpani banjur wan iwak saluang Banjur dimakan iwak haruan Amun handak lakas badatang Minta ae duit awan kawitan... Hahahaa... www.pantunbahasabanjar.blogspot.co.id

PUISI DANGSANAK KAGANANGAN

Karya: Nur Haliza, FKIP ULM

Di buncu kamar aku mangganang Tatangis kaganangan Marga hati nang kada karuan Kaingatan bamainan waktu halus Badaku wan balatupan Halili kambang sarai diigalakan Damar dicucul jadilah tarang Baajakan, batukupan, kisah bajualan wan bamasakan Bamainan di barumahan Baayunan kaya warik di puhun pisang Bahindapang di bahu kawan, bahambinan Balarut maumpati banyu sungai Hujan marimis turun jadi hati nang mangganang Karindangan kakawanan waktu halus Wahini sudah ganalan wan banyak nang kawinan Kaingatan wayah di bawah puhun hampalam Mancuntan buah gasan mamincuk Maninjak sapida balalajuan Ikam mangilik aku di balakang Langit kadap, guntur galugur-galugur Bujur jar datu, pabila hujan ada nang mangganang Pabila kasadakan ada nang dandaman Hujan turun sing labatan, katakupan di hatap rumah Kadida lagi kakanakan nang bahurunan bahujan-hujan ***

WWW.PULAUBANUABANJAR.COM

Bubuhan www. pulaubanuabanjar.com manjalasakan, tradisi ngini kada ba-ayun-ayun haja, tapi jua kantal wan nilai sajarah-budaya urang Banjar mulai sabalum Islam masuk ke tangah-tangah masyarakat. Ba-ayun mulud ngini, ujar bubuhan www. pulaubanuabanjar.com, adalah gabungan budaya Islam wan kaparcayaan urang Banjar bahari. Nang Manulis: Khairil Anwar/MK

PARIBASA BANJAR “MUHA KAYU...”

P

ARIBASA Banjar banyak maambil ngaran alat gasan bahuma, bakabun, maiwak, wan sarabanya, sasuai alam banua Kalimantan Salatan nang banyak sungai, hutan wan gunung. Amun kada tahu kisahnya, saku urang kada paham maksudnya. “Muha kayu” sama Nang Manulis: kaya “muha tawing”, Y.s Agus Suseno paribasa Banjar gasan urang nang kada tahu disupan; kada tatahu muha. Biar disindir, dihapak, ditumpalak, disambat bahadapan, andihnya jua nang jalan. Dasar ajal. Ngalih mambuang batu ka palatar. Takisah, Aluh Kaciput. Bahanu inya mahayaakan parigal Aluh Kihung, bini Utuh Supir, nang katuju anjur-atar, adu-asah. Amun lakinya labuh ka Banjar, sungsung inya mawarung. Aluh Kaciput kada katuju urang kaitu. Bahanu inya balawas naik ka rumah, kisah ada nang diambil. Sangkanya Aluh Kihung sudah bulik, sakalinya kada. “Han, bujur jua ai sakalinya...!” jar Aluh Kihung sambil manyusui anaknya. “Bini Utuh Puyau baisi gandak! Wayah kita jiarah ka kubur Datu Kalampayan samalam, inya sawat langlam. Ujar Aluh Papuyu, bini Utuh Puyau bagandakan di Datu Mul!” Sambil mananggar banyu di atang, Aluh Kaciput lihum, takurinyum. Aluh Kihung bakisah tarus, latui-latui, kaya latupan cabi. Aluh Kaciput kada manyahuti. Kada di warung haja. Wayah bailang ka rumah urang, di urang aruh, saruan bapangantinan, di langgar, Aluh Kihung damintu jua. Parahatan babacaan di langgar, sawat haja Aluh Kihung mambisiki Aluh Kaciput, manyambung kisah bini Utuh Puyau. Aluh Kihung katuju lawan Aluh Kaciput nang kada suah mamanglah kisahnya. Di warung, parahatan mangisahakan bini Utuh Puyau, urangnya cangul tumatan balakang. Kaya siput dipais, Aluh Kihung hinip, kada sing bunyian. Bini Utuh Puyau langsung manyambur: “Dijaga muntung! Lakian nang ikam sambat gandakku tu adingku di Banjar, waluh ai! Banganga dahulu, hanyar baucap! Jangan anjur-atar, adu-asah! Dasar muha kayu...!” () Gasan nang handak mangirim tulisan babasa Banjar, tasarah haja, pantun kah, puisi kah, kisah handap kah, kisah basambung kah, atawa apa haja, silahakan kirim ka imail: maharumbanua@gmail.com

B

ULAN Safar sudah parak habis. Kada karasaan, babarapa hari lagi masuk bulan Rabiul Awwal atau nang biasa disambat bubuhan Banjar bulan Mulud. Ya, bulan Mulud atawa bulan Maulid, sabab bulan nangini marupakan bulan maulid atawa bulan kalahirannya Nabi Akhir Zaman, Rasulullah Muhammad SAW. Salain daripada mamaringatinya pakai acara Bamuludan (mambaca syair-syair Maulid disambung pangajian Alqur’an wan caramah agama),

ada jua tradisi rutin nang digawi masyarakat Banjar, khususnya masyarakat Banua Halat Kabupatin Tapin (Rantau). Ya, kada salah lagi, Ba-ayun Mulud ngarannya. Nah, gasan Ba-ayun Mulud tahun ini, pinanya bubuhan pamarintah Kabupatin Tapin wan masyarakat satampat sudah basisiap. Di fisbuk pina banyak sudah mahabarakan, bahwa ba-ayun mulud di Rantau tahun ini, dilaksanakan akan pada hari Sanayan tanggal 12 Disimbir 2016, pas lawan 12 Rabiul Awwal. Wadahnya kaya nang tahun-tahun biasanya jua, di lingkungan Masjid Al-Mukarromah Banua Halat, Kacamatan Tapin Utara, Kabupatin Tapin. Acara hari itu ujar, dimulai 09.20 Wita. Gasan nang handak umpat, diinfurmasiakan bahwa panitia mambuka pandaftaran mulai tanggal 10 Disimbir 2016 sampai 11 Disimbir 2016. Wadah pandaftarannya di Sakratariat Panitia Jalan Pahlawan RT 004/002 Banua Halat Kiri Rantau, Kacamatan Tapin Utara. Mun pina bingung, bubuhan pian kawa mahubungi panitia di numur 081349788224 atawa bisa jua di numur 081351435766. Syaratnya ujar, bagi nang handak mambawa paralatannya saurang, itu wayah mandaftar harus sakaligus manyarahakan tapih bahalai panjang (3 lambar), kakamban panjang warna-warni (3 lambar), lawan tali gasan ayunannya (4 Mitir). Limbah itu, ada sumbangan pandaftaran Rp 80 ribu (sumbangan partisipasi Rp35 ribu, piduduk Rp20 ribu, lawan biaya maulah hiasan ayunan Rp25 ribu).

Kamudian, ada pun gasan nang kada handak ngalih, artinya kada saraba manyiapakan alat saurang, bisa haja minta tulung siap-akan panitia. Cukup manjulung duitnya haja Rp250 ribu. Itu sudah disiapakan kumplit barataan ulih panitia. Artinya nang handak ba-ayun, tinggal datang awak haja lagi. Catatan gasan nang handak umpat ba-ayun di Banua Halat ngini, pada hari palaksanaan acara, diminta datang badahulu sabalum acara dimulai wan sudah langsung duduk di sakitar ayunan masing-masing. Ya, sa-jam badahulu kah datang, bagus lagi mun dua jam badahulu. Talapas daripada itu, sahibar pangatahuan haja, dikutip daripada wibsite id.wikipedia.org, Ba-ayun Mulud ini dijalasakan sabagai kagiatan ma-ayun bayi atawa anak sambil dibaca-akan syairsyair maulid. Dalam palaksanaannya di Banua Halat, Ba-ayun Mulud ini kada hanya diumpati kakanakan, tapi bubuhan tutuha-an gin umpat bayunan jua. Di id.wikipedia.org nitu dijalasakan juga, Bubuhan www.pulaubanuabanjar.com manjalasakan, tradisi ngini kada ba-ayunayun haja, tapi jua kantal wan nilai sajarah-budaya urang Banjar mulai sabalum Islam masuk ke tangah-tangah masyarakat. Ba-ayun mulud ngini, ujar bubuhan www.pulaubanuabanjar.com, adalah gabungan budaya Islam wan kaparcayaan urang Banjar bahari. Pasarta nang umpat ba-ayun mulud kada tabatas bayi nang ada di kampung

nang maadaakan haja, tapi bulih haja matan kampung lain umpat maramiakan. Bahkan tadi, wayahini urang tuha gin umpat ba-ayun marga marasa wayah halus bahari kada sampat umpat upacara ba-ayun mulud. Dalam acara dibaca-akan macammacam syair, nangkaya syair Barzanji, syair Syarafal Anam, wan syair Diba’i. Kananakan atawa siapa haja nang handak diayun, dibawa wayah dimulai pambacaan Asyarakal, langsung dimasukakan ke dalam ayunan nang sudah disadiaakan. Wayah pembacaan asyarakal, kananakan atawa urang nang dalam ayunan diayun bagamatan dangan cara manarik salandang nang diikat di ayunan. Maksud di ayun di pas tanggal kalahiran Nabi Muhammad SAW ini, kada lain daripada ma-ambil barkat atas kamuliaan Rasulullah SAW. Kuitan nang datang baharap anak nang diayun jadi umat nang taat, batakwa kepada Allah SWT wan Rasul-Nya. Adapun nang tutuhaan, biasanya ada nang ba-ayun karana nazar. Misal ada nang garing lalu baniat atau banazar; mun aku ampih garing, aku umpat ba-ayun mulud. Maka pas wayahnya ampih garing, umpatlah urang itu ba-ayun mulud. Nah sahibar infurmasi jua, wayahini tradisi ba-ayun mulud sudah banyak jua dilaksana-akan salain di Banua Halat. Misalnya kaya di lingkungan Masjid Sultan Suriansyah Banjarmasin, imbah itu ada jua di Musium Lambung Mangkurat Banjarbaru. Kaina kita cari jua infurmasinya nang di dua wadah ngitu.()

SAKITNYA TU DI SINI... (Kisah Basambung Bagian 3) Nang Bakisah: Jamal T Suryanata * * * jaruju padang jumampai # paikat laki dadaian kain lamun judu baluman hampai # hakikat hati kada ka lain * * *

K

ADA siang kada malam, limbahanu lacit ka subuh, wayahini aku asa sasain barajin mambuka facebook. Antah kanapakah, asa ada haja nang kuhadangi. Saban kalian mambuka facebook, musti ja ngaran Galuh Marista badahulu nang kucarii. Limbah taliat di inbox kadada jua inguh-inguhnya nang kuhadangi, hanyar tu aku balalah manjanaki status kakawalan nang lain. Limbahanu sahibar ma-like haja, sakali-sakali umpat jua barunau manyurung pandir sahadanya. Limbah mata asa kalat, kukantupai hudah. Damia haja nang kugawi labih samingguan nangini. Kanapalah aku ni? Siang nitu, rahatan handak bulik pada pagawian, sasawadinian pulang aku maitihi facebook. Kaluai pina tabalujur inya ada ha. Sakalinya, tang dasar bujur ha. Nang kaya urang mancari hundayang tajajak suluh, kabalujuran wayahitu Galuh Marista lagi online. Umai, antah pungkala nangapa pulang, asa mandibar hati. Asa galugupan dada. Asa sasar hancap pahinakan. Kanapalah aku ni? Lagi kamurawaankah atawa... ih, nanginikah jar urang wayahini nang bangaran CLBK tu? Ih, cakadaah kalu lah. Umur hudah kupala ampat, paguni hajaah ada pangrasa nang kakaya nitu? Ah,

tasarah ja lagi. Cagar tacalubukkah angkuhnya, tacalubukai hudah. Gamaham, habis surah! Tumadak nugaraha, limbah kubuka di inbox ampunku, tang ada ha pasan balasan. Umai, asa sasain baracap pahinakan. Asa magin galugupan dadaku. Paribasanya, batis gin asa kada bajajak di tanah lagi (hehehe, nyataai mun wayahini haja aku lagi di kantur balantai karamik, paguni basapatu ha pulang). Bigi mata gin asa sasar baganal. Sihai panjanak maitihi tulisan nang ada di inbox nitu. Kubaca bagamat, tunggal bigian. Tagal, bahanu asa ngalih jua pang maartiakan, napang mun tulisannya banyak nang baparnum. ”Inggih, Kak Mstur, ulun mmg MASNI yg dlu. Mhn mf br bs bls skrg ya. Ulun skrg tggal d Jkt. Gmn kbr Kak Mstur?” Ubui, kanapa pulang hati ni asa mambungah? ”Assalamu’alaikum,” send, jarku mulai manyurung pandir. ”Waalaikum slm. Pa kbr, Kak?” cungul jawapan. ”Insha Allah, aku baik2 haja. Ikam pang ky apa d sna, Ding?” ”Ulun baik2 jg. Tp ampun mf ya Kak, skrg ulun udh krg lncar lg klo pke bhs Bjr. Bhsulun udh ramak-rampu. Mgkn krn ulun udh biasa hr2 pke bhs Ind trs sm kwn2 d sni. Gmn klo kt ngbrolx pke bhs gdo2 aja, Kak? Hehehe, ulun supan nah.” ”Oh... gtu. Yah... gpp deh, aq ngikut aja.” ”Ok, bakln sru nih, hehehe....” Limbah nitu, balalu lancarai kami bapandir. Biar ja bapandiran sahibar di inbox haja, asal kawa malapas dandaman. Asa kada tapintang cagar batamu pulang. Pitung walas tahun hudah kami bapisah, saitu jua lawasnya kami maarit

dandaman. Aku kada jadi tabulik. Siang nitu, lawas kami badua bapandiran. Kada babuku baruas lagi. Batanding kisah, bahurup pangalaman. Kisah nang babahari mulai takaluar jua. Bahanu asa rami, maulah aku tatawa saurangan mun taganang kisah nang lucu-lucu. Tagal, kada sakali dua jua nang maulah aku taungut saurangan mun hudah tapantuk kisah kami bahari sabaluman Ading Masni tajun pada rumah, langlam maninggalakan banua. ”Oya, aq blh tau gak sih?” send, jarku pulang manyambung pamandiran. ”Hm... emgx soal apaan, Kak? Kykx cius bgt!” ”Gni, skrg qm udh MARRIED pa blm? ”Ah, Kak Mstur, gak ush ugkit2 soal itu lg. Plis deh!” ”Yah... itu klo aq blh tau.” ”Bnr mo tau pa cumn MO TAU?” ”Bnr Ding, aq 7rius nih.” ”Kak Mstur, dlu udh ulun blng, gak ada lki2 lain d hti ulun kcuali Kak Mstur. Smpai skrg Kak. Smpai skrg. Ulun blm brubh. Ulun udh brtekd tak akn mo kwin sm siapa pun. Kak Mstur blh cek status2 ulun. Kak Mstur akn tau gmn prsaan ulun smpai skrg.” Dupp! Balalu asa malidup di dada. Awak asa mantabuk gugur ka tanah sing nahapan. Sabakas pulang aku tadikir. Sabakas pulang hati asa dikarukut bidawang patang puluh ikung. Tangan tagana, jariji asa kada kawa digarakakan lagi. Taganang pulang wayah Ading Masni malam nangitu maragap awakku sing pisitan nang kaya kada hakun palapasakan lagi. Taganang pulang wayah inya handak bulik, satangah bukah ampah ka rumah sambil manangis basisigan.(basambung)


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.