Jurnal 13 compressed by Dunya School

13 DEKABR 2017

Şagirdlərimiz “Sabahın alimləri” VI Respublika Müsabiqəsinə hazırlaşarkən...

THE SCIENCE OF TODAY IS THE TECHNOLOGY OF TOMORROW. EDWARD TELLER

4-5

Məktəb xəbərləri

Dünya məktəbinin saytı

7-13

Sumqayıt Dünya Məktəbi

Xeyriyyə tədbiri

Brain Ring

16-17 The Dream came true 8-11

English week

20-21

Рекомендации к чтению

22-23 Sərgi. “Hər çiçəyin öz ətri var” 24-29 Təqvim 30-31 Bakı şəhər Şahmat turniri 12-13

32-33 Yeni il şənliyi 34-35 Məktəbin yeməkxanası 36-39 Mənim Kiçik Dünyam

19-21

13 DEKABR 2017

30-31 Jurnalın üz qabığında Sumqayıt Dünya Məktəbinin 4-cü sinif şagirdi Fidan Məmmədova

4 I MƏKTƏB XƏBƏRLƏRİ I JURNAL DÜNYA

Gü lü stan kəndinin gü l-çiçəkləri Bir gü nü n içində soldu-saraldı. “Gü lü stan” bağ landı, o gü ndən bəri, Bu kəndin alnında bir ləkə qaldı.

BƏXTİYAR VAHABZADƏ V Ə T Ə N y a n ğ ı s ı n ı , həsrətini ifadə edən kiçik s ə h n ə l ə r, “ G ü l ü s t a n ” mü qaviləsinin imzalanma s ə h n ə s i v ə X a l q Ş a i r i Bəxtiyar Vahabzadənin “ G U L U S T A N ” p o e m a s ı n d a n o x u n a n parçalar hər kəsi riqqətə gətirdi. Səslənən poemaya c a v a b o l a r a q b ö y ü k A z ə r b a y c a n ş a i r i M ə h ə m m ə d h ü s e y n Ş ə h r i y a r ı n m ə ş h u r “Heydərbabaya salam” poemasından bir parça ş a i r i n ö z s ə s i i l ə səsləndirildi.

Araz sərhəd oldu, əsdi kü ləklər, Sular yatağ ında qalxdı, kö pü rdü . Ustü dama-dama taxta dirəklər, Çayın kənarında səf çəkib durdu. Qarışıb gö zü mdə, qarışıb aləm Dərd-dərdi doğ rayır, qəm-qəmdən keçir. Arazın ü stü ndən keçə bilmirəm, Araz dərdim olub sinəmdən keçir.

Arazın suları qəzəbli, daşqın, Sirin nəğ mələri ahdır, haraydır. Vətən quşa bənzər, qanadlarının Biri bu taydırsa, biri o taydır.

Dolandı zəmanə, dö ndü qərinə, Şairlər od tö kdü yenə dilindən. Vurğ unun o həsrət nəğ mələrinə Şəhriyar səs verdi Təbriz elindən: “Heydər baba, gö ylər qara dumandı, Gü nlərimiz bir-birindən yamandı. Bir-birindən ayrılmayın, amandır, Yaxşılığ ı əlimizdən aldılar, Yaxşı bizi yaman gü nə saldılar.

MƏHƏMMƏDHÜSEYN

ŞƏHRİYAR

Bir uçaydım bu çırpınan yelinən, Qovuşaydım dağ dan aşan selinən, Ağ laşaydım uzaq dü şən elinən. Bir gö rəydim ayrılığ ı kim saldı, Olkəmizdə kim qırıldı, kim qaldı”.

A VISIT OF HONOUR

ecember is one of the most important months JURNAL DÜNYA I MƏKTƏB XƏBƏRLƏRİ I 5 for the Azerbaijanis not only in Azerbaijan but also all over the world. Every year on 31 December Azerbaijan and other countries with Azerbaijani Diasporas celebrate the International Solidarity Day of Azerbaijanis of the world. This prominent holiday was irst declared on 16 December in 1991 but its of icial celebration day fell on the 31 of December. The main idea of this holiday is the unity and solidarity of the Azerbaijanis from all over the world and of course respect to the national and spiritual values that join them irrespective of the place of their residence. In addition, Azerbaijanis never forget their historical homeland, no matter where they live. This holiday BAKU fully justi ies itself as an important step towards the protection of compatriots living in diﬀerent countries of the world. Therefore, a number of cultural events are held in every institution of our country within this month every year. But December has also been very important for the English teachers at Dunya school this year because this year it has been declared the month of languages by the school administration and the third week of the month has been dedicated to the English language. On the frame of the English week a number of cultural and entertainment events- art exhibit, concert, brain ring, performances, ...THE MAIN AIM OF THE creative posters “drop wish” boxes, several projects, competitions, educational exchange- have been held at PROJECT WAS TO GIVE Dunya school by the English teachers and students. It goes BRIEF INFORMATION without saying that, the school administration did their best to help the teachers and students to realize their projects. ABOUT THE ORIGIN One of the projects done on the frame of the English week AND HISTORY OF THE was one dealing with the Solidarity Day of Azerbaijanis. The project was realized by the students of the class 7a ( Russian SOLIDARITY DAY TO stream). They were very excited and pleased to do this THE STUDENTS AND project because they deeply respect the history of their nation. The project is, in fact, a short video clip about the TEACHERS AND Solidarity Day. They started their project with the visiting of the Alley of Martyrs. For realizing their project they chose HEIGHTEN THE The Alley of Martyrs since they wanted to pay their respect FEELING AND SPIRIT OF to the heroes who sacri iced their lives for our freedom and solidarity. The main aim of the project was to give brief PATRIOTISM AMONG information about the origin and history of the Solidarity OUR STUDENTS. Day to the students and teachers and heighten the feeling a n d s p i r i t o f p a t r i o t i s m a m o n g o u r s t u d e n t s . Furthermore, they wanted to indicate that students at Dunya school are not only passive learners, but they are also inquirers and researchers always ready to represent their country abroad. The project was successfully completed by help of the school administration and the editorial staﬀ of the journal of “Dunya”. I think that the project achieved its goal. We are eager to thank everyone who helped us in realizing this project. Happy Solidarity Day! We are proud that we are Azerbaijanis.

6 I JURNAL DÜNYA

SUMQAYIT DÜNYA MƏKTƏBİ I JURNAL DÜNYA I 7

A S u m q a y ı t D ü n ya m ə k t ə b i D ü n ya Azərbaycanlılarının Həmrəylik Günü və Yeni ilin gəlişi münasibətilə təşkil olunmuş tədbirimiz ilə şənləndi. Tədbiri giriş sözü ilə açan Xəzər Universitetinin və Dünya məktəbinin təsisçisi, professor Hamlet İsaxanlı qonaqları və şagirdləri qarşıdan gələn bayram münasibətilə təbrik etdi. Daha sonra bayram Həmrəylik Gününə həsr olunmuş bir-birindən maraqlı səhnəciklərlə davam etdi. Tədbirin ikinci hissəsi Yeni İl Bayramına həsr olunmuşdu. Məktəbəqədər və ibtidai siniﬂərin uğurlu çıxışları tədbirə rəng qatdı. Əyləncəli oyunlar və yarışlarla yekunlaşan bayram tədbirindən qonaqlar yüksək təəsüratla ayrıldılar.

SU M YI QA T M

X ə z ə r Universiteti D Ü N Y A M ə k t ə b i S u m q a y ı t şəhərində böyük Mədəniyyət Festivalı keçirir. Elm və mədəniyyətin inkişafına həsr olunmuş festivalın ilkin mərhələsi dekabrın 10-da Sumqayıt DÜNYA Məktəbində bədii qiraət, rəsm-sənət, şahmat, vokal, rəqs müsabiqələri ilə həyata keçirildi. Müsabiqələrdə ümumilikdə şəhərdəki 50 məktəbin 48-dən 513 nəfər şagird, 800-dən artıq valideyn və müəllimlər iştirak edirdilər.

TƏ

ƏK

İN İN ƏR

İL BL

I AL İV ST FE

Qeyd edək ki, müsabiqələr Xəzər universitetinin və DÜNYA Məktəbinin təsisçisi, professor Hamlet İsaxanlının xüsusi diqqət və nəzarəti ilə keçirildi.

T YƏ

Y Nİ

Ə ƏD

Münsiflər heyəti Xəzər Universiteti və DÜNYA Məktəbinin peşəkar müəllim və mütəxəssisləri tərəfindən təşkil olunmuşdu. Gərgin keçən yarışmalardan sonra Münsiflər heyətinin qərarı ilə 5 n o m i n a s i ya ü z r ə 1 4 7 n ə f ə r ş a g i r d ya n va r ı n 2 8 - d ə keçiriləcək ikinci mərhələdə iştirak etmək hüququ qazandı.

Tədbirdə “Dünya” məktəbinin həmtəsisçisi, Xəzər Universiteti Dirktorlar və Qəyyumlar Şurasının müşaviri Nailəxanım İsayeva, universitetin İctimai əlaqələr və media üzrə direktoru Əlövsət Əmirbəyli, Sumqayıt Təhsil Şöbəsinin baş metodisti İlham Mirzəliyev, Sumqayıt “Dünya” məktəbinin direktoru Münəvər Bayramlı iştirak edirdilər.

MÜSABİQƏNİN II TURU YANVAR AYININ 28 – Ə TƏYİN EDİLDİ.

BƏDİİ QİRAƏT VOKAL 1-ci TUR 10 dekabr 2016

SUMQAYIT DÜNYA MƏKTƏBİ I JURNAL DÜNYA I 11

SUMQAYIT MƏKTƏBLİLƏRİNİN MƏDƏNİYYƏT FESTİVALI

RƏSM-SƏNƏT

2-ci TUR-28 YANVAR 2017

ŞAHMAT

u gün Sumqayıtın mədəniyyət bayramıdır. Çünki biz qərara aldıq ki, Sumqayıt məktəblilərinin mədəniyyət festivalını keçirək. Festivalı uğurlu keçirə bilsək, hər il bunu təşkil edək və ənənəyə çevirək. 10.12.2016 Məktəblilərin işi təkcə məktəbdə dərslərini yaxşı oxumaqdan ibarət deyil. Onlar bir şəxsiyyətdirlər, gələcəyin böyük insanlarıdırlar. Və hər birinin bir sahədə, yaxud da bir-neçə sahədə istedadları var. Mən bir pedaqoq kimi deyə bilərəm ki, istedadsız uşaq yoxdur. Məktəbin də vəzifəsi o istedadı üzə çıxarmaqdır. Kimisi riyaziyyatı gözəl bilməklə bərabər gözəl rəqs edir, kimisi kimyanı yaxşı oxuyur, həm də çox gözəl şeir söyləyir, kimisi şahmatla məşğul olur, başqa birisi gözəl rəsm çəkir, yaxud da yaxşı səsi var -xalq mahnıları, muğam oxuyur. Biz qərara gəldik ki, bu istedadları üzə çıxaraq və onların inkişafına kömək edək. Bəlkə də indi burada müsabiqəyə gələn şagirdlərin arasında gələcəyin böyük rəssamları, rəqqasları, xareoqraﬂarı, balet, musiqi sahəsinin ustaları meydana çəxacaq. Bunun üçün mən ilk növbədə Sumqayıt İcra Hakimiyyətinə təşəkkür edirəm. Çünki bizim təkliﬁmizi o qədər həvəs və maraqla qarşıladılar ki, bu işə həm Sumqayıt Təhsil İdarəsi, həm də Sumqayıt mədəniyyət İdarəsi, müəllimlər və valideynlər qoşuldu. Dünya yarış dünyasıdır, insanlar hər zaman yarışırlar. Yarışda iştirak etməklə siz öz istedadınızı göstərəcəksiniz. Burada sizin istedadınızı üzə çıxarmaq üçün peşəkarlar iştirak edir.

RƏQS

Hamınız xoş gəlmisiniz, əziz məktəblilər, valideynlər, müəllimlər! sizə uğurlar arzulayırıq!

12 I SUMQAYIT DÜNYA MƏKTƏBİ I JURNAL DÜNYA

П робуждение КУКОЛ

встала рано утром и стала собираться в школу.Родители ещё спали.Я приготовила завтрак, почистила зубы, оделась и ждала, когда родители проснутся. Пока я играла в куклы, проснулась мама. Она позавтракала со мной, а потом я обулась и взяла сумку. Мама собиралась проводить меня в школу.И вдруг, уже выходя из дому, я случайно заметила, что одна из моих кукол смотрит на меня из детской комнаты.«Интересно, как это может быть? И почему она смотрит?» спрашивала я себя, идя в школу.А тем временем, там кукла сообщила остальным игрушкам, что я уже ушла, и в тот же миг все они весело выбежали из своих коробочек на середину комнаты. Куклы принялись танцевать.Среди них была и Клио де Нил, дочь мумии египетского фараона. А также Гулия – дочь зомби. Не все игрушки понимают её. Только Клио её понимает. Была там и Зимушка, дочь снежного человека. Она может заморозить любого, кто встанет на её пути. Среди кукол особенно выделялись мои феи. Пинки – фея; она везучая и игривая. Санни – фея солнца. Фло – фея природы и животного мира. Синди – фея синего неба. Чарли – фея моды. Игрушки веселились и играли, водили хороводы и гонялись друг за другом. Однако некоторое время спустя Санни иЧарли начали спорить из-за наряда. - Успокойтесь! – сказала им Пинки, - Давайте…Но она не успела закончить – моя кошка Блум вдруг влетела в детскую комнату, набросилась на бедную Пинки и утащила её под диван. Все игрушки сильно перепугались – ведь Блум не понимала, что они живые, и часто утаскивала какую-нибудь из них, чтобы поиграть с ней и погонять лапками по полу. И мне каждый раз приходилось спасать то одну, то другую игрушку от шаловливой Блум. В этот момент, однако, я вернулась из школы. Войдя в дверь, я услышала плач Зимушки. Я встревожилась, подбежала к ней и тихо спросила:- Зима, всё в порядке? Почему ты плачешь?Она хотела было убежать, но не могла, решив притвориться обычной куклой. Но этого у неё не вышло – ведь я увидела, что она двигается, и поняла, что она ожила. Я поняла также, что все игрушки и, в особенности, куклы приходили в движение и жили своей жизнью, когда меня нет рядом. Разве это не чудесно! Я была одновременно и чуток испугана, и сильно удивлена. Но больше всего я, конечно, радовалась! Ведь теперь у меня будет пропуск в их сказочный, скрытый от всех, особенно от взрослых ,чудесный мирок! Я взяла Зимушку на руки, чтобы утешить её. И тут все куклы бросились на меня со всех сторон с просьбой спасти бедную Пинки. Как же мне тут было им не помочь? Я придумала, как выманить Блум из-под дивана и отобрать у неё Пинки. Игрушки стали дразнить кошку, и заманили-таки её в угол комнаты. Она не хотела выпускать из лап Пинки, но выбора у неё уже не оставалось: с ней готовились вступить в бой Базз Лайтер, Вуди и Гулия! Однако я не дала им обидеть Блум, а просто отобрала у неё Пинки и погладила кошку, чтобы она на нас не обижалась. Ведь она утащила Пинки не со зла, конечно. В конце концов, сама Блум все ещё маленькая – просто-напросто котёнок!Но с тех пор я больше не впускала Блум в ту часть своей комнаты, где хранятся мои чудесные игрушки. А с игрушками мы после этого происшествия стали ещё дружнее. Мы проводим много времени в играх и забавах, и они больше не притворяются неживыми – нет, мы беседуем, смеёмся, танцуем и играем в загадки! И только когда в мою комнату заходят родители, они сразу падают кто куда и притворяются плюшевыми и пластмассовыми вещицами, да и только! Ведь вы же знаете взрослых, какие они! Вырастая, люди начинают притворяться, что не верят в сказки и чудеса.

DUNYA- Почему ты выбрала именно школу DUNYA? Ф.М- Я выбрала эту школу, потому что хочу быть отличницей, осуществить свою мечту и поехать за границу, учиться в далёких странах. DUNYA- Тебе нравится школа? Ф.М- Да, мне очень нравится эта школа. DUNYA- Ты хочешь стать художником? Ф.М- Я в будущем мечтаю стать писательницей. DUNYA- О чём ты хотела бы писать в будущем? Ф.М- Я хотела бы писать о разных вещах, о моих любимых временах года, о поведении людей и просто писать разные фантазии. Я хочу написать сначала о том, что главное в нашей жизни! Я думаю, что главное в жизни- это удача, счастье и когда человек радуется. DUNYA– У тебя есть кошка? Ф.М- Да, у меня есть кошка британской породы, и я очень хорошо с ней лажу, но иногда она меня мучает. Мешает мне, когда я сижу за столом и делаю уроки, она играется с моими ногами. Я сто раз ей говорю: не трогай меня, нельзя, но это всё равно на неё не действует. DUNYA – Какая у тебя самая заветная мечта? Ф.М- Моя мечта попасть в английский университет Oxford и жить в Англии со своей семьёй. Я хочу изучить эту страну как свою Родину и научиться в Англии чему-то новому. DUNYA- Твой любимый персонаж из книг? Ф.М- Мой любимый персонаж – это Гарри Поттер. Мне нравится Гарри Поттер, потому что у него очень умная голова. DUNYA – Какую учительницу ты любишь в этой школе? Ф.М- Я люблю свою классную руководительницу Сабину Алибейли Шекихановну, потому что у неё есть особый характер и особое внимание к нам. DUNYA– Какая еда тебе нравится в школьной столовой больше всего? Ф.М- Из завтраков я люблю джем, яйца, манную и рисовую кашу, а на обед я люблю макаронный суп, гречку, макароны, котлеты. DUNYA– Почему ты так любишь рисовать? Ф.М-Рисование вдохновляет меня на новые идеи и помогает писать новые рассказы, стихи, новые поэмы. Я люблю рисовать природу, потому что я рисую красками на обычном листе, и мне кажется, что краски разливаются в красивую картину.

JURNAL DÜNYA I MÜSAHİBƏ I 13

Я ВЫБРАЛА ЭТУ ШКОЛУ, ПОТОМУ ЧТО ХОЧУ БЫТЬ ОТЛИЧНИЦЕЙ, ИСПОЛНИТЬ СВОЮ МЕЧТУ И ПОЕХАТЬ ЗА ГРАНИЦУ, УЧИТЬСЯ В ДАЛЁКИХ СТРАНАХ!..

DUNYA– Какой цвет тебе нравится? Ф.М- У меня 7 пятниц на неделе, но , в основном, мне нравится розовый цвет. DUNYA – Что ты успела написать до сегодняшнего дня? Ф.М- Я писала про мальчика, который заблудился в лесу и ему помогает какая-то палка. Эта палка исполняет мечты и в конце, когда мальчик хочет исполнить желание палки, палка превращается в девочку, и потом семья принимает её как дочку. DUNYA – Ты рисовала эту сказку? Ф.М-Я рисовала девочку в ярком платье ,и потом этот рисунок вдохновил меня на сказку, и я написала эту сказку. DUNYA – Кого ты любишь больше в семье? Ф.М- Я больше люблю маму, она красивая, всегда держит своё слово, помогает мне, когда я что-то я не могу сделать. Мама мне как родная сестра. Но папе я этого не говорю, чтобы не обидеть его. DUNYA – Если бы у тебя была бы палочка, как в сказке, какое желание ты хотела бы осуществить? Ф.М- Я бы у неё попросила брата, чтобы, когда он вырос смог бы меня защитить.

Я ОЧЕНЬ ХОЧУ, ЧТОБЫ МОЁ ИНТЕРВЬЮ ПОПАЛО В НАШ ЖУРНАЛ “DUNYA”. ЭТО МОЯ МЕЧТА.

14 I XEYRİYYƏ TƏDBİRİ I JURNAL DÜNYA

CHARITY BENEFITS THE GIVER THAN THE RECEIVER

he IB programs aim to do more than other curricula by developing inquiring, knowledgeable and caring young people who are motivated to succeed. The IB students at Dunya IB School are taught to be ardent to lend a hand to those who need help. For achieving the goal, the school aids the students to arrange the activities to enhance the students' understanding of the surrounding world and consequently, they grow to be empathic and tolerant world citizens who don't close the eyes to kindness. In order to make positive difference to the lives of people in need right before the New Year and the Solidarity Day of Azerbaijanis, the compassionate IBDP 1 (Grade 10) students arranged the “Bake Sale'' which was appreciated by the students and teachers of Dunya IB School who were active in fundraising money for Charity Event. The same day ,the raised money was delivered to the addresses to make them happy in the day of Solidarity of Azerbaijanis.

JURNAL DÜNYA I MƏKTƏB XƏBƏRLƏRİ I 15

N I A BR D

RING

ecember is proclaimed as Foreign Languages month at Khazar University Dunya School. Each week is dedicated to different languages: Russian, Chinese, German and English. During the whole month students were engaged in extra activities like grammar, vocabulary contests and brain rings. Students of all levels were engaged to the writing contest. While secondary classes were being given different actual topics, primary classes were writing amusing and colorful letters to Santa Claus. In addition, some grades wrote short stories where they used their own imagination and and various point of view. They were quite excited to present their own stories to everyone. Students' exhibition gave a special atmosphere to the school. Handmade crafts, colorful posters were the high point of the month and dedicated to the solidarity day of World Azerbaijanis and New Year. The productive month was nalized by outstanding party dedicated to 'Languages Solidarity'. Different plays, music performances left great impression on everybody. In Conclusion, all

•

active participants of the month and contest winners were awarded with certicates.

•

AT E D T O K IS D E D IC EACH WEE GES: T LANGUA N AND DIFFEREN A M R INESE, GE RUSSIAN, CH ENGLISH LASSES ONDARY C W H IL E S E C FERENT G G IV E N D IF W E R E B E IN P I C S , P R I M A R Y O ACTUAL T WERE WRITING S E S S A RFUL CL AND COLO A M U S I N G ANTA CLAUS TO S • LETTERS RFUL AFTS, COLO R C E D A M D HAN H POINT ERE THE HIG POSTERS W IC AT E D TH AND DED OF THE MON D AY O F LIDARITY TO THE SO ND NEW R B A IJ A N IS A WORLD AZE YEAR.

•

IVE ION, ALL ACT IN CONCLUS NTH S OF THE MO PARTICIPANT WERE ST WINNERS AND CONTE ATES ITH CERTIFIC AWARDED W

16 I IB I JURNAL DĂ&#x153;NYA

The Dream Came True

AIDA

AGHAYEVA IBDP

icking up a pencil and draw a picture is one of the irst things that any child does. Since I was six year old, I longed for drawing and it inspired me to be c r e a t ive . Wa t c h i n g m e t o b e s o interested in arts, my parents sent me to courses to develop my skills.

It is one of the greatest pleasures that you ind yourself

drawing on your own feelings, thoughts. Art is something

that helps you recognize your personality and through it

you can open up your heart world. I kept imagining that someday I may have a profession linked with art and will have my exhibitions around the world. As a result of my love to art, I decided to choose Art as one of my IBDP subjects. I know, I will be able to take my irst and most important step in my future career through the lessons I take. Recently, part of my dreams came true partially. I have had a huge opportunity to have an exhibition in Moscow and couple months later in Paris. There were not only my paintings but also other people's drawings were exhibited. I have met many famous art people .

JURNAL DÜNYA I IB I 17

I got the opportunity to see many of their artworks, which is important for new artists to improve their skills. I saw how people were overwhelmed by the exhibition as seeing so many alive colors together, impressed them and they left the exhibition with positive emotions on their faces . Each of the artists had their own style and meeting each of them and I enjoyed watching their works. I can say that their beautiful artworks represented their inside world, thoughts and imaginations. I felt that artists that looked more cheerful utilized v iv i d c o l o r s i n t h e i r p a i n t i n g s a n d sculptures, and those with gloomy faces and maybe grief in their lives used less bright colors, but still powerful artworks. I had a chance to see how diﬀerent the artworks of the people were from diﬀerent cultures. These exhibitions were a great experience for me and for my future developments. E v e n t h o u g h I a t t e n d e d o n l y t w o exhibitions, but I believe, will be more and it is just the beginning…

I have had a huge opportunity to have an exhibition in Moscow and couple months later in Paris

18 I JURNAL DÃ&#x153;NYA

English W k r, yea y. w ne ida ike g hol rite l i , o in nta erest y fav a S int ar em De very ng m i . it is se br lego t a e n Pl i wa , de HELLO DEAR SANTA. I WAS toy liza A l gru A GOOD GIRL THIS YEAR. I To az b 3 WANT TO HAVE GOOD MARKS THIS YEAR TOO. I WISH HAPPINESS TO YOU.

Dear Santa My name is Z akir. I am 7 an d i go to school. I lik e many toys. I like lego city. Can you send me a big lego city, pleas e? Thank you . I love you. Good bye . Zakir Bayram ly 2 a rus

AND DEAR SANTA PLS BRING ME A DVD AND A LOVELY DRESS. ZULJIJA GULIYEVA 4A AZ

SWEET S

CELEBRA

to ear y ew y n y and p p il n Ha ta. my fam ness i n . a i S p h uch p is a Hi m h w y .I er er nt. you dmoth hem v ese r t n p e a ov gra like rous, .Il 7 d 1 l ne 20 ou i w ery ge u. d o v An ee y are S . u Yo k you rus 4b n v a e th lay rul s a at N Ruf

AND MY

I WANT

YOU AN

JAFAR A

ANTA! I

TE NEW

FAMILY

A LOT O

D MY M

WANT T IN LAPL

F PRESEN

OM!

GHAZAD

YEAR W

E 3 B AZ

ITH YOU

ANDIYA

TS. LOV

ÄÎÁÐÎ ÏÎÆÀËÎÂÀÒÜ Â ÌÈÐ ÊÍÈÃ!

Самая лучшая и драгоценная книга - та, которая по прочтении не оставляет меня в прежнем состоянии; книга, которая приводит в движение во мне новое благородное чувство, или новое великое стремление, или новую высокую мысль; книга, которая двигает меня с места или заставляет двигать находящихся кругом; книга, которая пробуждает меня от глубокого сна, или заставляет выскочить из грязи равнодушия, или ведет на дорогу, где я развяжу один из жизненных узлов.

Аин Ар-Рейхани

ÈÌÅÍÍÎ ÒÀÊÈÅ ÊÍÈÃÈ ÍÀÑÅËßÞÒ ÁÈÁËÈÎÒÅÊÓ ØÊÎËÛ “DUNYA” На фото Сельджан Расулова (ученица 1 класса русского сектора)

20 I РЕКОМЕНДАЦИИ К ЧТЕНИЮ I JURNAL DÜNYA

...ЛЮБОВЬ К КНИГЕ НАЧИНАЕТ ЗАКЛАДЫВАТЬСЯ В ДУШУ РЕБЕНКА С РАННЕГО ДЕТСТВА, С ЕГО СЕМЬИ...

се педагоги, воспитатели, любящие своих

учеников, единогласны в том, что большое

значение в жизни каждого ребенка имеет

любовь к чтению книг. Как показывают научные

...СУЩЕСТВУЕТ ТЕСНАЯ ВЗАИМОСВЯЗЬ МЕЖДУ УСПЕХАМИ В УЧЕБЕ,

исследования, существует тесная взаимосвязь между успехами в учебе, интеллек т уальным

ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНЫМ

развитием и чтением. Но ничто не приходит само собой. И каждому ребенку с самого раннего детства

Р А З В И Т И Е М

настойчиво и терпеливо необходимо прививать любовь к чтению, постепенно добиваясь того, чтобы чтение книг стало для него привычным и любимым занятием. Чтение играет неоценимую роль в жизни молодого поколения. Оно расширяет кругозор, открывает ему дверь в мир знаний, в к ладезь чел овеческ ой мудрости, учит его культурно вести себя, красиво говорить, обогащает его язык, улучшает память и, наконец, является прекрасной возможностью для удивительно увлекательного, интересного и в то же время полезного времяпрепровождения. Постепенно ребенок начинает не только красиво говорить, но и, что весьма немаловажно, - красиво, а к к у р ат н о п и с ат ь . У н е го н ач и н а ют а к т и в н о развиваться фантазия, воображение, умение анализировать, сравнивать, размышлять, обобщать. Наряду с л огическим мышлением возник ает и побуждение, опираясь на п р и о б р ете н н ы е , п ус т ь п о к а е ще и д о вол ь н о незначительные, опыт и знания, самому решать возникающие на его жизненном пути проблемы.

ЧТЕНИЕМ...

JURNAL DÜNYA I РЕКОМЕНДАЦИИ К ЧТЕНИЮ I 21

Тем более, что описание многих ситуаций, которые могут возникнуть в нашей жизни, можно встретить в книгах. Есть еще множество прекрасных, замечательных вещей, качеств, которые могут развиться в душе, в поведении ребенка благодаря чтению и любви к книге. Это ценное качество – любовь к книге – начинает закладываться в душу ребенка с раннего детства, с его семьи. Если Вам удалось сделать это, знайте, что Вы одарили своего ученика самым дорогим, самым драгоценным в его жизни подарком, способным сделать его очень богатым. Но как быть тем, кому не удалось этого добиться? Как привить своему воспитаннику любовь к книге, когда вокруг масса интересного, когда мультики, фильмы, всевозможные развлечения, игры - в том числе и компьютерные – порой, затмевают куда более важные духовно-нравственные, культурные ценности, не оставляя времени ценным и полезным вещам? К о гд а в с е м ь е уд ел я ю т в р е м я д л я ч т е н и я увлек ательных расск азов и историй своем у ребенку (даже если он уже и умеет читать), то тем самым они лишь способствуют еще большему развитию у него любви к чтению. В данном случае предлагаем вам конкретные рекомендации: а) Читайте вашим учащимся любую книгу или рассказ, который они попросят. Проявите мудрость, тактичность и терпение: если книга (рассказ) показалась вам скучной и неинтересной, сделайте вид, что она вам понравилась. б)Педагогам следует стараться читать выразительно, артистично, меняя интонации, голоса, одним словом, импровизируя, словно вы – единственный незаменимый актер целого театра. Пусть чтение станет для всех и увлекательной и г р о й , и н ез а б ы ва е м ы м и м и н у та м и отд ы ха , которые ваш воспитанник всегда будет просить повторить!

...ПУСТЬ ЧТЕНИЕ СТАНЕТ ДЛЯ ВСЕХ И УВЛЕКАТЕЛЬНОЙ ИГРОЙ, И НЕЗАБЫВАЕМЫМИ МИНУТАМИ ОТДЫХА, КОТОРЫЕ ВАШ ВОСПИТАННИК ВСЕГДА БУДЕТ ПРОСИТЬ ПОВТОРИТЬ...

22 I SƏRGİ I JURNAL DÜNYA F.Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası

H ƏR ÇİÇƏYİN ÖZ ƏT Rİ

XƏTAI SƏNƏT MƏRKƏZI

ünya məktəbi kitabxanası digər uşaq kitabxanaları ilə əməkdaşlığını hər zaman inkişaf etdirir. Uzun illərdir ki, kitabxanamız F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası ilə birgə tədbirlər keçirir, layihələrdə iştirak edir. Bu dəfə də 23 dekabr 2016-cı il tarixdə Xətai Sənət Mərkəzində F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasının təşkilatçılığı ilə Multikulturalizm İlinə həsr olunmuş “Hər çiçəyin öz ətri...” adlı uşaq və yeniyetmələrin Azərbaycanda ya ş a ya n a z s a y l ı x a l q l a r ı n n a ğ ı l l a r ı əsasında çəkilmiş rəsm sərgisində Dünya məktəbinin gənc rəssamları da yaxından iştirak etdilər. Tədbirin keçirilməsində əsas məqsəd o x u c u l a r a r a s ı n d a a z s a yl ı x a l q l a r ı n nağıllarını tanıtmaq və oxuduqdan sonra düşündüklərini rənglərə həkk edən yaradıcı gənc rəssamları üzə çıxarmaq idi.

MÜŞGÜNAZ ŞƏRİFLİ 10 yaş

FIDAN ŞƏRİFLİ 8 yaş

JURNAL DÜNYA I SƏRGİ I 23

FƏRƏH RƏSULZADƏ 9 yaş

CAVID QURBANLI 9 yaş

IB SITARƏ ƏLIZADƏ 10 yaş

Yaddaqalan məqamlardan biri də Cavidin sərgi iştirakçılarına öz minnətdarlığını bildirdiyi dəqiqələr oldu.

Sərgidə Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin kitabxana sektorunun müdiri Lətifə Məmmədova, Rəssamlar İ ifaqının katibi, professor, xalq rəssamı Ağaəli İbrahimov, xalq rəssamı Arif Hüseynov, Rus Mədəniyyət Mərkəzindən və Ombudsman Aparatından nümayəndələr iştirak etdi.

24 I JURNAL DÜNYA

“1934-cü ildə soyad qanunu çıxdı. Hər kəs soyadını özü seçməliydi. İnsanların natamamlıq kompleksi üzə çıxdı; dünyanın ən xəsis adamı “Əliaçıq”, ən qorxağı “Ürəkli”, ən tənbəli “Çalışqan” soyadını götürdü. Bir müəllimimiz vardı, elə astagəl idi ki, bir saata adını güclə yazırdı. O da “Çevikəl” oldu. Beləcə gözəl soyadlar “yağmalandı”. Öz-özümə dedim: “Yaxşı, Əziz, bəs sən nəsən? Elə bu soyadı da götürdüm. İstədim ki, hər dəfə soyadımı eşidəndə nə olduğumu, kim olduğumu düşünüb özümə gəlim.” “İnsan yalnız dediklərinə deyil, həm də susduqlarına görə məsuliyyət daşıyır”. İlk hekayəsini 1943-cü ildə yazır: “Hekayəni qəzetin redaktoruna təqdim edəndə elə bildim, o, hönkürüb ağlayacaq, o isə xeyli gülüb: “Çox yaxşıdır, bizə belə hekayələr gətirin” - dedi”.

HAYVANLAR TAKIMI

PIRTLATAN

BAL

BORÇLU OLDUKLARIMIZ

UYUSANA TOSUNUM

BU YURDU BIZE VERENLER BEN DE ÇOCUKTUM

JURNAL DÜNYA I 25

“Ən böyük komediya yazarları o kəslərdir ki, fərdiçilikdən çıxıb insanlığın xidmətində dururlar”, - deyirdi Əziz Nesin. O, özü bu barədə belə deyirdi: “Qorxu ən bəşəri duyğudur. Böyük güclərə qarşı çıxdığımı görənlər elə bilirlər, heç nədən qorxum yoxdur. Amma yanılırlar. Kiməsə faydası olacaqsa, doğru bildiyimi, inandığımı söyləmək, açıqlamaq duyğusu qorxuya üstün gəlib həmişə.

MƏNiM iLHAM PƏRiLƏRiM YOX, iLHAM CADUGƏRLƏRiM VAR

Mapus dami bana çok sey ögretti

“Qorxmuram” deyənlər ya başqalarına yalan söyləyirlər, ya özlərinə yalan deyib öz başlarını aldadırlar, ya da fərqində olmadan insan olmadıqlarını deyirlər.” “Mənim ilham pərilərim yox, ilham cadugərlərim var” Sual vermişdilər: “Necə eləyirsiz ki, bu qədər yaza bilirsiz? Sizin də ilham pəriləriniz var”? Cavab vermişdi: “Mənim ilham pərilərim yox, ilham cadugərlərim var. Onlar durmadan qulağıma pıçıldayırlar: haydı, durma, yaz, durma, yaz”.

Ama en çok sabretmeyi

Dəfn günü məzarını gizlədilər. Yerini bildirmədilər.

Yalnizken kalabalik olmayi

“Heç olmasın məzar daşımız, bir məktəb

Kalabaliktayken de kendimle kalmayi

bağçasına gömsünlər bizi, uşaqlar qaçışsın

Ve sürekli kavga edip

üstümüzdə” - O vəsiyyətində yazırdı; ”Mən

Durmadan kendimle barismayi

insanın ruhunun varlığına inanmıram. Demək

Hiç göçünüp yüksünmeden Ihanetlere katlanmayi Bes metrede besbin metreyi yürümeyi Ve duvarlarin darliginda Dünyalari dolasmayi Ve hepsinden de çok Bütün yuvarlaklari yüregimde bileyip sivriltmeyi Insan olmayi insan olmayi

məzarın olması da vacib deyil. Məzarımın üzərinə işarə-ﬁlan, çiçək də qoyulmasın. Görə, qoxulaya bilməyəcəyim çiçəklərin məzarım üstündə boşboşuna çürümələrinə acıyıram”. O bu dünyadan məzarsız getdi. Bilirdi ki, yaratdığı ölməz satirik əsərlər hər zaman onun mənəvi məzarı sayılacaq. Ə. Nesinin nəşi torpağa tapşırılmazdan öncə Nesin Fondunun uşaqları oradan uzaqlaşdırıldı. Günü bu gün fondun uşaqları baxçada qəbrin üzərində oynaşır, qaçışır, deyib-gülürlər.

26 I JURNAL DÜNYA

ohn Milton was born in London on

December 9, 1608, into a middle-class

family. He was educated at St. Paul’s

S c h o o l , t h e n a t C h r i s t ’ s C o l l e g e , Cambridge, where he began to write poetry in Latin, Italian, and English, and prepared to enter the clergy.During his period of private study, Milton composed a number of poems, including "On the M o r n i n g o f C h r i s t ’ s N a t iv i t y," " O n Shakespeare," “L’Allegro," “Il Penseroso," and the pastoral elegy "Lycidas.” In May of 1638, Milton began a 13-month tour of France and Italy, during which he met many important intellectuals and i n l u e n t i a l p e o p l e , i n c l u d i n g t h e astronomer Galileo, who appears in M i l t o n’ s t ra c t a g a i n s t c e n s o r s h i p , 1608-1674

“Areopagitica.” Milton's use of blank verse, in addition to h i s s t y l i s t i c i n n o v a t i o n s ( s u c h a s

1631: L'Allegro

grandiloquence of voice and vision,

1631: Il Penseroso

p e c u l i a r d i c t i o n a n d p h ra s e o l o g y )

1634: A Mask Presented at Ludlow Castle

in luenced later poets.

1634 commonly known as Comus (a masque)

At the time, poetic blank verse was

1638: Lycidas

considered distinct from its use in verse

1645: Poems of Mr John Milton, Both English and Latin

drama, and Paradise Lost was taken as a

1652: When I Consider How My Light is Spent

unique examplar. Said Isaac Watts in

1655: On the Late Massacre in Piedmont 1667: Paradise Lost

1734, "Mr. Milton is esteemed the parent and author of blank verse among us". "Miltonic verse" might be synonymous for

1671: Paradise Regained

a century with blank verse as poetry, a

1671: Samson Agonistes

new poetic terrain independent from

1673: Poems, &c, Upon Several Occasions

both the drama and the heroic couplet.

A GOOD BOOK IS THE PRECIOUS LIFEBLOOD OF A MASTER SPIRIT, EMBALMED AND TREASURED UP ON PURPOSE TO A LIFE BEYOND LIFE. JOHN MILTON

JURNAL DÜNYA I 27

Milton's poetry was slow to see the light of d ay, a t l e a s t u n d e r h i s n a m e . H i s i r s t published poem was On Shakespear (1630), anonymously included in the Second Folio edition of William Shakespeare. Milton collected his work in 1645 Poems in the midst of the excitement attending the possibility of establishing a new English government. The anonymous edition of Comus was published in 1637, and the publication of Lycidas in 1638 in Justa Edouardo King Naufrago was signed J. M. Otherwise. The 1645 collection was the only poetry of his to see print until Paradise Lost appeared in 1667. Paradise Lost, which chronicles Satan’s temptation of Adam and Eve and their expulsion from Eden, is widely regarded as his masterpiece and one of the greatest epic poems in world literature. Since its irst publication, the work has continually elicited

MY LIFE IS LIKE A STROLL ON THE BEACH... AS NEAR TO THE EDGE AS I CAN GO

debate regarding its theological themes, political commentary, and its depiction of the fallen angel Satan who is often viewed as the protagonist of the work. The epic has had wide-reaching eﬀect, i n s p i r i n g o t h e r l o n g p o e m s , s u c h a s Alexander Pope‘s The Rape of the Lock, William Wordsworth‘s The Prelude and John Keats‘s Endymion, as well as Mary Shelley’s novel Frankenstein, and deeply in luencing the work of Percy Bysshe Shelley and William Blake, who illustrated an edition of the epic.

HE WHO DESTROYS A GOOD BOOKS KILLS REASON ITSELF JOHN MILTON

JOHN MILTON

ХУДОЖЕСТВЕННЫЙ МИР Некрасов вошел в историю русской литературы как поэт-реалист.Он рассказывал в своих произведениях о тяжелой доле русского крестьянина («Несжатая полоса», поэма «Мороз, Красный нос», «Размышления у парадного подъезда»), о беспросветной жизни городской бедноты (цикл «О погоде», «Огородник», «Вчерашний день часу в шестом...»), стихи, посвященные А. Я. Панаевой («Мы с тобой бестолковые люди...», «Если мучимый страстью мятежной...», и многие другие. Поэт изобразил все убожество русской деревни, ее печаль и нищету. Впервые в поэзии с такой силой прозвучала тема страданий простого человека.

НЕКРАСОВА 1821-1877

Русский поэт, писатель и публицист, классик русской литературы. С 1847 по 1866 год — руководитель литературного и общественно-политического журнала «Современник», с 1868 года — редактор журнала Отечественные записки».

Стихи Некрасова имели огромный успех, все чувствовали, что появился поэт, которого еще не было на литературном небосклоне. Он резко обличал самодержавие, открыто выражал свою любовь к народу и светлую веру в прекрасное будущее Родины. Чернышевский писал Некрасову: «Вы теперь лучшая — можно сказать, единственная прекрасная надежда нашей литературы». Эта тема Родины стала основополагающей уже в раннем периоде творчества Некрасова. «Да, только здесь могу я быть поэтом!» — воскликнул он, вернувшись из-за границы. Чужбина никогда не привлекала его, поэт никогда не мог отказаться «от песни, что навеяна метелями и вьюгами родимых деревень».Но его народ порабощен. И многие стихотворения Некрасова — о нелегкой судьбе русского крестьянина: «Назови мне такую обитель, я такого угла не видал, где бы сеятель твой и хранитель, где бы русский мужик не стонал». Гражданская лирика Некрасова представляет широкую картину крепостной действительности. « З а б ы т а я д е р е в н я » — э т о с т и х отворение не только об одной деревне, но и обо всей стране, в которой таким «забытым» деревням нет числа. Много тоски и грусти в поэзии Некрасова, много в ней человеческих слез и горя. Но есть в его поэзии и горячий призыв к подвигу, к борьбе: «Иди в огонь за честь отчизны, за убежденья, за любовь. Иди и гибни безупречно. Умрешь недаром. Дело прочно, когда под ним струится кровь!»

JURNAL DÜNYA I 29

ДА, ТОЛЬКО ЗДЕСЬ МОГУ Я БЫТЬ ПОЭТОМ!

НАЗОВИ МНЕ ТАКУЮ ОБИТЕЛЬ, Я ТАКОГО УГЛА НЕ ВИДАЛ, ГДЕ БЫ СЕЯТЕЛЬ ТВОЙ И ХРАНИТЕЛЬ, ГДЕ БЫ РУССКИЙ МУЖИК НЕ СТОНАЛ

30 I BAKI ŞƏHƏR ŞAHMAT TURNİRİ I JURNAL DÜNYA

...ELM VƏ ŞAHMATI BİR CƏHƏT BİRLƏŞDİRİR- MƏQSƏDƏ NAİL OLMAQ ÜÇÜN NİZAM İNTİZAM VƏ DAVAMLILIQ.

MAKS EYVE HOLLANDİYALI QROSSMEYSTER VƏ RİYAZİYYATÇI, 5-Cİ DÜNYA ÇEMPİONU BİR ÇOX DÜNYA ÇEMPİONLARI KİMİ MAKS EYVENİN ÖZÜNƏMƏXSUS TAKTİKİ YANAŞMASI VƏ XÜSUSİ ÜSTÜNLÜKLƏRİ VAR İDİ. BİR SIRA RİYAZİ MƏQALƏLƏR VƏ KİTABLAR MÜƏLLİFİDİR. ONU DİGƏRLƏRİNDƏN FƏRQLƏNDİRƏN VACİB BİR CƏHƏTİ GÜCLÜ MƏNTİQƏ SAHİB OLMASI VƏ VARİANTI ZƏRGƏR DƏQİQLİYİ İLƏ HESABLAMASIDIR.

akı şəhər dərəcə təsnifat turniri AHİTA Şahmat İdman Klubunda keçirilmişdir. Bu turnirdə Bakı şəhərinin bir çox məktəblərindən 150 nəfərdən çox şagird m ü b a r i z ə aparırdı.Dünya məktəbinin şagirdləri turnirdə uğurla iştirak e t m i ş l ə r. 3 - c ü s i n i f

CAHANGİR ƏFƏNDİYEV

şagirdləri Ramal Məmmədov və Cahangir Əfəndiyev turnirdə IV cü dərəcə normasını yerinə yetirmişlər.

JURNAL DÜNYA I BAKI ŞƏHƏR ŞAHMAT TURNİRİ I 31

BAKI ŞƏHƏRİ TƏSNİFAT TURNİRİ Bir müddət öncə Bakıda keçirilən Ümumdünya Şahmat Olimpiadası ölkəmizdə şahmatın inkişafının əhəmiyyətinin yüksək dərəcədə olduğunu göstərdi. Bundan başqa ölkə daxilində bir sıra vacib turnirlər keçirilməkdədir.

Turnirdə dərəcə qazanan şagirdlərimizin şahmat dərəcələrinin təqdimatı 8 Dekabr tarixində DÜNYA məktəbində keçirildi. Təqdimat mərasimində Bakı Şəhər Gənclər və İdman Baş İdarəsinin baş məsləhətçisi Salman Abdulov iştirak etmişdir. Giriş sözü ilə çıxış edən Salman müəllim şahmatın şagirdlərin inkişafında böyük rol oynadığını və bu cür turnirlərin mütəmadi k e ç i r i l m ə s i n i n vacibliyindən danışdı. Dünya məktəbinin şagirdləri Ramal Məmmədov və Cahangir Əfəndiyev dərəcə kitabçaları ilə təltif olundular.

BAKI 16-20 NOYABR

2016

RAMAL MƏMMƏDOV

ŞAHMAT QƏDİM BİR İDMAN NÖVÜ OLARAQ MƏNTİQİ TƏFƏKKÜRÜN VƏ İNSAN XARAKTERİNİN FORMALAŞMASINDA MÜSTƏSNA XİDMƏTƏ MALİKDİR

32 I JURNAL DÜNYA

JURNAL DÜNYA I 33

34 I MƏKTƏBİN YEMƏKXANASI I JURNAL DÜNYA

şaqlar Dünya məktəbində 2 dəfə yemək yeyirlər. Səhər çay saatı, nahar, kiçik siniﬂər isə saat 3 radələrində şirniyyat yeyirlər. Bu cür qidalanması onların gündəlik enerji təlabatını ödəyir. Səhər yeməyi ən vacib yeməkdir. Evdə səhər yeməyi yedikdən sonra məktəbdə çay saatında onlar qidadan lazımi enerjini alır və bu onlara nahara kimi bəs edir. Səhər uşaqlar adətən sıyıq, kərə yağı, müxtəlif cemlər, pendirlərdən, yumurtadan istifadə edirlər. Nahar yeməyində uşaqlar müxtəlif şorbalar, quru yeməklər, tərəvəz salatları və meyvələr qəbul edirlər. Şorbalar birinci yemək sayılır. Şorbanın öncə qəbulu çox vacibdir. Bu mədə şirəsinin ifrazı və həzm prosesini işə salır. Şorbalarda əsasən paxlalı bitkilərdən istifadə edilir. Paxlalı bitkilər zülalla zəngindir. Zülal isə orqanizmin tikinti materialıdır. İkinci yeməklər quru yeməklərdir. Ən çox ətdən istifadə olunur. Ətin tərkibində əvəz olunmayan amin turşuları vardır. Bədəndəki 20 amin turşusundan 12-si əvəz olunan, 8-i isə əvəz olunmayan amin turşularıdır. Yeməyin tərkibində əvəz olunmayan amin turşusunun olmaması zülal mübadiləsini pozur. Ona görə də uşaqların heç olmasa həftədə 3 dəfə ət yeməyi vacibdir.

...ALİMLƏRİN ARAŞDIRMALARINA GÖRƏ, SAĞLAM VƏ DÜZGÜN QİDALANAN UŞAQLAR MƏKTƏBDƏ DAHA YAXŞI NƏTİCƏLƏR GÖSTƏRİRLƏR...

JURNAL DÜNYA I MƏKTƏBİN YEMƏKXANASI I 35

Biz dünya məktəbi olaraq uşaqların bu meyvəni qəbul etməsinə daha çox üstünlük veririk. Orqanizmin normal fəaliyyəti üçün gündəlik yağların qəbulu vacibdir. Qidada doymamış əvəzolunmayan yağ turşularından olein, linol, linalon, araxidonun olması çox vacibdir. Onlar hüceyrə membranlarının və cinsiyyət hormonlarının sintezi üçün vacibdir. Onların sutkalıq dozası 1012qramdır. Linol və linalon əsasən bitki yağlarında, araxidon isə heyvani yağlarda olur. Ona görə də biz uşaqların gündəlik qidalarında həm bitki, həm də heyvani yağların olmasına diqqət edirik. Səhər Dünya məktəbində qidaların tərkibində ətin olması vacib amildir və uşaqlar ətli yeməyi naharda qəbul edirlər. Ətin yanında hər hansı qarnirdən: düyü, qarabaşaq, bulqur, kartof püresi, spagetti istifadə edilir. Bunların tərkibində Fe, Ca, K, P, yod, kobalt, B1, B2 vitaminləri və fol turşusu vardır. Bu vitaminlər xüsusilə qarabaşaqda daha çoxdur. Həftədə heç olmasa 1 dəfə uşaqlara qarabaşaq verilir. Uşaqların gündəlik rasionunda tərəvəzlərin olması önəmlidir: çünki, tərəvəzin tərkibindəki qida liﬂəri bağırsaqların peristaltikası üçün vacibdir. İnsanda peristaltikanın normal olması həzm prosesinin də normal getməsinə yardım edir. Tərəvəzdə nəinki qida liﬂəri, həm də orqanizmin normal inkişafı üçün lazım olan vitaminlər də vardır. Gündəlik normanın tamamlamaq üçün bu çox vacibdir. Meyvələr də gündəlik qida rasionuna daxildir. Əsasən mövsümə uyğun meyvələrdən istifadə edilir. Qış mövsümündə əsasən alma və naringi verilir. Potağalın allergik təsiri daha çox olduğu üçün ondan az istifadə olunur. Ən çox istifadə olunan meyvə almadır. Almanın tərkibində C, B1, B2, P, E, A vitaminləri, K, Fe, Mn, Ca, Zn, pektinlər və şəkər var. Alma mədə-bağırsaq sistemini normallaşdırır, qəbzliyin qarşısını alır və iştahı artırır. Almanın mütəmadi qəbulu onkoloji xəstəliklərə tutulma riskini azaldır, qaraciyərdə və yoğun bağırsaqda bu hüceyrələrin artmasının qarşısını alır.

yeməklərində uşaqlara heyvani yağlar - kərə yağı, nahar yeməklərində isə həm bitki – qarğıdalı, həm də heyvani yağlardan istifadə edilir. Yeməklərdə karbohidratların olması da vacibdir. Karbohidratlar əsas enerji mənbəyidir. Çünki onlar həzm traktında daha tez həzmə uğrayır. Parçalanan zaman əmələ gələn enerji orqanizmin əsas enerji mənbəyi olur. Səhər uşaqlara verilən şirinçayın tərkibində şəkər tozu var. Şəkər qlükoza mənbəyidir. Əsas istifadə edilən karbohidratlar nişasta, kraxmal, şəkər, qıda liﬂəridir. Kraxmal və nişasta düyüdə, kartofda, spagettidə olur. Qida liﬂəri isə meyvə və tərəvəzlərin tərkibindədir. Biz Dünya məktəbi olaraq uşaqların hər gün bu cür vacib qida maddələrinin qəbuluna diqqət yetiririk.

JURNAL DÜNYA I 37

38 I MƏNİM KİÇİK DÜNYAM I JURNAL DÜNYA

Traffic

Signs BY PRESCHOOL KIDS SL D O O W W N

Twinkle, twinkle traffic light Shining on the corner bright. When it's green it's time to go;

When it's red it's STOP! you know.

Twinkle, twinkle traffic light Shining on the corner bright.

SL D O O W W N

"Wait!' says the Yellow,

STO

Till the light is Green.

STO

"Go!' says the Green.

"Stop!' says the Red light,

JURNAL DÜNYA I MƏNİM KİÇİK DÜNYAM I 39

УРОК АППЛИКАЦИИ

анятия аппликацией-эффективное средство развития, моторики рук, творческого мышления, логики, расширения кругозора.