Samajatil Thor Yaktichaya Shaikshnik va Samajik Karyacha Adhwa Ghenaray Shikshanshastratil Sanshodha

Page 1

SRJIS/BIMONTHLY/USHA GHORPADE (1940-1948)

lektkrhy Fkksj O;DrhaP;k “kS{kf.kd o lkekftd dk;kZpk vk<kok ?ks.kk&;k f”k{k.k”kkL=krhy la”kks/kukapk vk”k; fo”ys’k.k ra=kP;k lgk¸;kus izkfrfu/khd vH;kl Usha Ghorpade, Librarian, Abhinav Education Society’s College of Education, Narhe Campus, Pune -46 Savita Kulkarni, Ph. D. Asst. Professor Prof. Ramkrishna More Arts, Commerce and Sc. College, Akurdi, Pune 411 044

Abstract Hkkjrkrhy “kS{kf.kd bfrgkl ikgrk vusd eksB;k O;Drhauh f”k{k.kklkBh vkiys vk;q’; ospys- ;ke/;s eT;ksfrjko Qqys] lkfo=hckbZ Qqys] N- “kkgw egkjkt] eg’khZ dosZ] egknso xksfoan jkuMs] xksikG x.ks”k vkxjdj ;klkj[;k vusd O;Drh gksR;k- ;k O;fDraP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok lektklkBh ekxZn”kZd Bjysyk vkgs- ;kpk vH;kl dj.;klkBh iq.ks fo|kihBkr miyC/k vl.kk&;k ,dw.k 100 ejkBh la”kks/kukaiSdh 7 la”kks/kus vH;klklkBh ?ksryh vkgsr- ;k la”kks/kukapk vH;kl la”kks/kukph mn~nh’Vs] la”kks/kdkus ?ksrysyk R;k O;fDrP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok vkf.k fu’d’kZ ;k xks’Vhaoj vk/kkjysyk vlwu la”kks/kukrhy O;DrhaP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok ;k eqnn~;koj tkLr Hkj ns.;kr vkysyk vkgsScholarly Research Journal's is licensed Based on a work at www.srjis.com 4.194, 2013 SJIF© SRJIS 2014

izLrkouk lkekftd {ks=kr vk”k; fo”ys’k.kkps fo”ks’k egRRo vkgs dkj.k vk”k; fo”ys’k.kkP;k lgk¸;kus xq.kkRed rF;kaps ifj.kkekRed vkf.k oLrqfu’B fo”ys’k.k dj.ks “kD; gksrs- fof”k’V izys[kkrhy lekfo’V vlysys SEPT-OCTOBER, 2014. VOL-II/XIV

www.srjis.com

Page 1940


SRJIS/BIMONTHLY/USHA GHORPADE (1940-1948)

fopkj Eg.kts vk”k; gks;- izys[kkrhy vk”k;kpk fpfdRld vH;kl Eg.kts vk”k; fo”ys’k.k gks;- vk”k; fo”ys’k.k gh xq.kkRed lkfgR;kps fo”ys’k.k dj.kkjs ,d egRRokps ra= vlwu fofo/k dkyko/khr vkf.k fofo/k fo’k;kalkBh gss ra= okijys xsys vkgs- vk”k; fo”ys’k.kkpk laca/k Hkk’ksrhy vfHkO;fDr vkf.k lapkjkP;k lk/kuk}kjs izkIr rF;kaP;k vk”k;k”kh vkgs- vk”k; fo”ys’k.kkpk okij lkekftd “kkL=] laidZ ek/;es] ekul”kkL=] jkT;”kkL=] bfrgkl vkf.k Hkk’kkaP;k vH;klke/;s dsyk tkrksO;k[;k & cukMZ csjsYlu ;kaP;k ers laKkiukrhy O;Dr fdaok izdV vk”k;kP;k oLrwfu’B] O;ofLFkr o la[;kRed o.kZukps vk”k; fo”ys’k.k gs ,d ra= vkgs- rj ikWfyu ;ax ;kaP;k ers vk”k;kps dzec/n] oLrqfu’B ifj.kkekRed o.kZu dj.;kpk iz;Ru vk”k; fo”ys’k.k ra=k}kjs dsyk tkrksvfydMhy dkGkr jk’Vªh; vkf.k vkarjjk’Vªh; Lrjkoj vk”k; fo”ys’k.kkps ra= okijysys fnlrs tkxfrd Lrjkoj fopkj djrk fofo/k ns”kkae/;s gs ra= oki:u dsysys vusd vH;kl miyC/k vkgsr Hkkjrkrgh vfydMhy dkGkr vk”k; fo”ys’k.kkps ra= oki:u vusd izdkjps vH;kl dsys xsysys vkgsrch Vh laiFk dqekj] ds vkj i`Foh jkt] , lnkf”ko ukbZd vkf.k jk?kosanz jsMMh ;kauh ikaWaMhpjh fo|kihBkr vk;ksftr 7 O;k vkarjjk’Vªh; dWyhcj 2009 e/;s lknj dsysY;k Content Analysis of Indian Institute of Management Library Websites: An Analytical Study

;k “kks/kfuca/kkr

Hkkjrkrhy 6 O;oLFkkiu laLFkkaP;k xazFkky;krhy ladrs LFkGkaps fo”ys’k.k d:u R;kaP;k dMwu iqjfoY;k tk.kk&;k lqfo/kkaps fo”ys’k.k dsys- ;k ys[kdkauh dk<ysY;k fu’d’kkZo:u vls fnlrs dh ;k osclkbZVojhy ekfgrh ifjiw.kZ ulrs vkf.k dkGkuqlkj R;kaP;kr cny dsyk tkr ukgh- Hkkjrh; O;oLFkkiu laLFkkaP;k osclkbZVps ewY;ekiu dj.ks] ;k laLFkkdMwu iqjfoY;k tk.kk&;k lqfo/kkaph ekfgrh ?ks.ks] ;k osclkbZVps fofo/k EkwY;kaP;k vk/kkjs ewY;ekiu dj.ks] R;kojhy xzkQhDl] vWfues”ku vkf.k R;kapk laca/k vH;kl.ks v”kk fofo/k mnn~ha’VkaP;k vk/kkjs ojhy vH;kl dsyk xsykfot;dqekj ,e- ch-;q- dUukIIkukoj vkf.k eerk esL=h ;kauh Information Technology (DJLIT) 2009

DESIDOC Journal of Library &

e/;ss ;k la”kks/kuij tuZye/;s izdkf”kr >kysY;k

Analysis of Indian Institutes of Technology Libraries Web Portals: A Study

Content

;k “kks/kfuca/kkr

Hkkjrkrhy 7 vk;vk;Vh laLFkkaP;k osc iksVZyps fo”ys’k.k dsys vkgs- vk;vk;Vh lkj[;k egRRokP;k laLFkkalkBh yk;czjh iksVZy vR;ar egRRokps vlwu ;k lkr fBdk.kh vl.kk&;k laLFkkaP;k osc iksVZypk SEPT-OCTOBER, 2014. VOL-II/XIV

www.srjis.com

Page 1941


SRJIS/BIMONTHLY/USHA GHORPADE (1940-1948)

vH;kl ;k “kks/kfuca/kkr dsyk xsyk- ;k vH;klko:u vls fu’d’kZ dk<.;kr vkys dh ;k laLFkkaps osc iksVZy fofo/k eqn~n;kaP;k vk/kkjs ,desdkaiklwu osxGs vkgsr- vk;vk;Vh gh txUekU; laLFkk vlwu ;ke/;s ,dftulhi.kk vl.ks xjtsps vkgs- ;k laLFksps ,d oSf”k’V;iw.kZ osc iksVZy vlkos vlk fu’d’kZ ;k vH;klk}kjs ekaM.;kr vkykJhthr feJk] lafxrk JkWQ] nhid “kkg] foods ns”kikaMs] vatyh dqyd.khZ] fouk;d ns”kikaMs vkf.k ih- vkj- HkVdqys ;kauh bafnjk xka/kh fodkl la”kks/ku laLFkk eqacbZ ;k fBdk.kh dsysY;k vH;klko:u egkjk’Vªkrhy “ksrd&;kaP;k vkRegR;sP;k ;k fo’k;koj egkjk’Vª ljdkyk 26 tkusokjh 2006 yk lknj dsysY;k fofo/k vgokyke/;s Jhthr feJk ;kauh ;k fo’k;koj izlkjek/;ekaP;k vgokykps vk”k; fo”ys’k.k dsys vkgs- gk “kks/kfuca/k rhu Hkkxkr foHkkxyk vlwu ifgY;k Hkkxke/;s 2004 e/;s 320 fofo/k “ksrd&;kaP;k vkRegR;sP;k lanHkkZr ns”kksUUkrh ;k ejkBh nSfudkr izfl/n >kysY;k 192 ckrE;kaps vgokykaps fo”ys’k.kkpk varHkkZo vkgsHkkjrkrhy f”k{k.k i/nrh izkphu Hkkjrh; f”k{k.kkph ijaijk mTToy vkgs- vk;kZaps oSfnd okMx;] vk;kZph egkdkO;s iqjk.ks] vfHktkr okMx;] “kkL=h; dykRed okMe;] lekt+_.k] o O;kolkf;d furh] l?ku vH;kldze] o l;qfDrd v/;kiu i/nrh gh ijaijk fVdfo.;kps dk;Z ikB”kkGk] vkJe] fogkj] eB ;k laLFkkae/;s gksr vls - iq<s fczVh”k jktoV >kY;kuarj baxzth ek/;ekrwu f”k{k.k lq: >kys- o ufou fo’k; vH;kldzekr lekfo’V >kys- baxzth fons”kh Hkk’kk] ufou ik”pkR; “kkL=s] ufou “kS{kf.kd fopkj :tw ykxys- R;kuarj lq: >kysyh f”k{k.kkph izf”k{k.ks] 1904 pk “kklu fu.kZ;] f”k{k.k vk;ksx ;keqGs Hkkjrh; f”k{k.k O;oLFkse/;s vusd ldkjkRed cny gksr xsys- rjhgh vktP;k f”k{k.k i/nrhe/;s vusd =qVh vlwu R;kaps ifjek.k lektkleksj ;sr vkgsr- Hkkjrkrhy “kS{kf.kd bfrgkl ikgrk vusd eksB;k O;Drhauh f”k{k.kklkBh vkiys vk;q’; ospys- ;ke/;s e- T;ksfrjko Qqys] lkfo=hckbZ Qqys] N- “kkgw egkjkt] eg’khZ dosZ] egknso xksfoan jkuMs] xksikG x.ks”k vkxjdj ;klkj[;k vusd O;Drh gksR;k- ;k O;fDraP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok lektklkBh ekxZn”kZd Bjysyk vkgsmn~ns”k SEPT-OCTOBER, 2014. VOL-II/XIV

www.srjis.com

Page 1942


SRJIS/BIMONTHLY/USHA GHORPADE (1940-1948)

lektke/khy O;DrhaP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok ?ksrY;kl R;kauh ekaMysys fopkj vkf.k lwpuk vktgh vR;ar mi;ksxh Bjrkr- ;k Fkksj O;DrhaP;k pfj=kapk vH;kl vktP;k f”k{k.k i/nrhrhy =qVh Hk:u dk<.;klkBh gksbZy ;k mn~ns”kkus “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok ?ksrysY;k 6 ih,pMh la”kks/kukpk vH;kl vk”k; fo”ys’k.k ra=kpk okij d:u dsykmn~nh’Vs ojhy mn~ns”k iw.kZ dj.;klkBh [kkyhy mn~nh’VkaP;k vk/kkjs vH;kl dsyk xsyk1- ih,pMh la”kks/kukrhy Fkksj O;DrhaP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok ?ks.ks 2- ;k “kS{kf.kd dk;kZpk vktP;k f”k{k.ki/nrhl gks.kkjk mi;ksx vH;kl.ks vH;kl i/nrh iq.ks fo|kihBkr miyC/k vl.kk&;k ,dw.k

100 ejkBh la”kks/kukaiSdh v”kk 7 la”kks/kus vH;klklkBh

?ksryh vkgsr- ;k la”kks/kukapk vH;kl la”kks/kukph mn~nh’Vs] la”kks/kdkus ?ksrysyk R;k O;fDrP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok vkf.k fu’d’kZ ;k xks’Vhaoj vk/kkjysyk vlwu la”kks/kukrhy O;DrhaP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok ;k eqnn~;koj tkLr Hkj ns.;kr vkysyk vkgsfo”ys’k.k vH;klklkBh ?ksrysY;k la”kks/kukrwu vH;klysyh Fkksj O;fDreRRos gh egkjk’Vªkrhy fo”ks’kr% iq.ks “kgj vkf.k ifjljkrhy vkgsr- dkyko/khpk fopkj djrk ;ke/;s egkRek Qqysaiklwu vk..kk gtkjsai;Zar O;Drhapk lekos”k vkgs- ;k la”kks/kuke/;s vH;klklkBh ?ksrysY;k O;Drh “kS{kf.kd o lkekftd dk;Z dj.kk&;k vlwu R;kauh ekaMysYks fopkj lektklkBh ekxZn”kZd Bjysla”kks/kukph mn~nh’Vs Lka”kks/ku dzekad

Lka”kks/kukpk fo’k;

Lka”kks/kdkps uko

1

ikaMqjax”kkL=h vkBoys ;kaP;k “kS{kf.kd fopkjkapk lektkoj >kysY;k izHkkokapk vH;kl dS- xq:o;Z fo’.kw xksfoan mQZ v..kklkgsc fotkiwjdj ;kaps “kS{kf.kd dk;Z o “kS{kf.kd fopkjkapk fpfdRld vH;kl

Jh- xkxjs 4 “ka- ck Jherh 2 vi.kkZ jkbjhdj

2

SEPT-OCTOBER, 2014. VOL-II/XIV

www.srjis.com

,dw.k mn~nh’V

“kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok ?ks.kkjs mn~nh’V vkgs fdaok ukgh gks; gks;

Page 1943


SRJIS/BIMONTHLY/USHA GHORPADE (1940-1948)

3 4 5 6

xq:o;Z ckcqjkoth txrki ;kauh “kkys; ek/;fed Lrjkoj dsysY;k dk;kZpk vk<kok egkRek T;ksfrjko Qqys vkf.k lkfo=hckbZ Qqys ;kaps “kS{kf.kd fopkj];ksxnku vkf.k vktP;k f”k{k.kklkBh R;kaph mi;qDrrk ;kapk vH;kl Jherh “kkarkckbZ nk.kh ;kaP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok v..kk gtkjs ;kaP;k “kS{kf.kd o lkekftd dk;kZpk jkGsx.k fl/nhP;k lanHkkZr lektkoj iMysY;k ifj.kkekapk fpfdRld vH;kl

ruiqjs 3 fufyek Jh iokj 6 panu

gks;

xhrk dkacGs ikj/ks “kfeZyk

gks; gks;

6

gks;

loZ la”kks/kukaph mn~nh’Vs y{kkr ?ksryh rj la”kks/kuklkBh fuoMysY;k O;fDrP;k lkekftd o “kS{kf.kd fo’k;d fopkjkapk vk<kok ?ks.ks gs egRRokps mn~nh’V la”kks/kdkaps vkgs- Lok/;k; ifjokjkps iz.ksrs vkf.k laLFkkid ikaMqjax”kkL=h vkBoys ;kaP;k dk;kZpk vH;kl djrkuk Jh- xkxjs “ka- ck ;kauh pkj mn~nh’Vs ekaMyh vlwu ikaMqjax”kkL=h vkBoys ;kaps thou dk;Z vkf.k R;kauh fofo/k ek/;ekrwu izLrwr dsysys fopkj lektizcks/kuklkBh vkf.k lqlaLd`r ek.kwl ?kMfo.;klkBh dkj.khHkwr >kysyh vkgsr vls x`ghrd ekaMys vkgs- yksd”kkghj v..kkHkkÅ lkBs ;kaP;k pfj=kpk vH;kl djrkuk Jh- jke vkc.ks ;kauh ,dw.k 7 mn~nh’Vs ekaMyh vlwu R;kiSdh ifgys mn~nh’V v..kkHkkÅ lkBs ;kaP;k pfj=kpk f”k{k.k fo’k;d fopkj dj.ks vls vkgs- ;k la”kks/kuklkBh ekaMysyh ifjdYiuk v..kkHkkÅ lkBs ;kaP;k lkfgR;kr f”k{k.k fopkjkrhy vusd ?kVd O;Dr >kys vlwu ;k ?kVdkaeqGs f”k{k.k fopkjkaP;k {ks=kr eksykph Hkj iMsy v”kh vkgs Jherh vi.kkZ jkbjhdj ;kauhgh xq:o;Z fo’.kw xksfoan mQZ v..klkgsc fotkiwjdj ;kaP;k “kS{kf.kd dk;kZpk lokZafx.k vH;kl dj.ks o R;kaP;k “kS{kf.kd fopkjkapk fpfdRld vH;kl dj.ks v”kh nksu mn~nh’V ekaMyh vkgsr- xq:o;Z ckcqjkoth txrki ;kaP;k pfj=kpk vH;kl djrkuk rhu mn~nh’Vs ekaMyh vlwu ;kr “kkys; Lrjkojhy ewY; f”k{k.kkP;k lanHkkZr dsysY;k dk;kZpk vk<kok ?ks.ks gs egRRokps mn~nh’V ekaMys vkgs - Jherh “kkarkckbZ nk.kh ;kaP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok ?ksrkuk xhrk dkacGs ;kauh 6 mn~nh’Vs leksj Bsowu “kkarkckbZ nk.kh ;kaP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok gs egRRokps mn~nh’V ekaMys vkgs- Jh iokj panu ;kauh egkRek T;ksrhjko Qqys vkf.k lkfo=hckbZ Qqys ;kaP;k thoupfj=kpk vH;kl djrkuk 6 mn~nh’Vs ekaMyh vlwu R;kiSdh loZ “kS{kf.kd fopkj o dk;kZpk vH;kl dj.ks rlsp R;kaP;k f”k{k.kfo’k;d dk;kZeqGs >kysyk “kS{kf.kd fodkl o lkekftd ifjorZu ;kapk “kks/k ?ks.ks rlsp R;kaP;k dk;kZph vktP;k dkGkrhy mi;qDrrk vH;kl.ks v”kh vkgsrSEPT-OCTOBER, 2014. VOL-II/XIV

www.srjis.com

Page 1944


SRJIS/BIMONTHLY/USHA GHORPADE (1940-1948)

“kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok vH;klklkBh ?ksrysY;k loZ Fkksj O;DrhaP;k “kS{kf.kd dk;kZpk vk<kok ;k la”kks/kuka}kjs ?ksryk xsyk vkgs - ;k loZ O;Drhaps f”k{k.kkfo’k;hps fopkj dkGkyk vuql:u gksrs vkf.k vktgh rs mi;qDr vkgs- vktP;k eqykaps vH;klkojhy deh >kysys y{k] VhOgh vkf.k brj ek/;ekapk R;kaP;koj iMysyk izHkko] v/;;u vkf.k v/;kiu i/nrh ;k lkj[;k vusd xks’Vhaoj ;k O;fDraP;k dk;kZrwu izHkko iMysyk fnlrks- ;k O;Drhaph f”k{k.kkfo’k;hph rGeG R;kaP;k fopkjkrwu vkf.k orZukrwu fnlrs- ;ke/;s dkgh O;Drh “kkys; lqfo/kk miyC/k d:u] rj dq.kh f”k{k.kkfo’k;hps fopkj ekaMwu vkiyh rGeG O;Dr djrkuk fnlrkrLok/;k; ifjokjkps iz.ksrs ikaMqjax”kkL=h ;kauh ewY;f”k{k.kkoj Hkj fnyk vkf.k v/;;ukP;k i/nrh d”kk vlkO;kr gs R;kaP;k Lok/;k;kaP;k :ikus nk[kowu fnys- R;kaP;k lgoklkr ;s.kk&;k izR;sdkP;k xq.kkaoj Hkj nsÅu R;kauk iszfjr dsys- ikaMqjax”kkL=hauh Lor%ph v”kh f”k{k.ki/nrh mHkh dsyh dh uksdjhph xjtp Hkkl.kkj ukgh- Lor%pk O;olk; mesnhus pkyfo.kkjk fo|kFkhZ R;kauh ?kMfoyk- eqykaps vH;klkoj

y{k

dsafnzr Ogkos ikBkarj ok<kos ;klkBh eqykalkBh ckylaLdkj oxkZps vk;sktu djrkr- 13 rkyqD;kae/khy R;kaph ckylaLdkj dsanzs] 10 rkyqD;krhy 22 ;qokdsanzs vkf.k inoh/kj cq/nheku r:.kkaph la?kVuk ;kaps vk;kstu ikaMqjax”kkL=haph f”k{k.kkrhy nwjn`’Vh n”kZforkr vkf.k vktP;k f”k{k.ki/nrhr dk; vlk;yk gos gs mnkgj.kkus Li’V djrkrxq:o;Z fo’.kw xksfoan mQZ v..kklkgsc fotkiwjdj a;kaP;k pfj=kpk vH;kl dsY;koj la”kks/kdkyk R;kaP;k fopkjkrwu vkf.k pfj=krwu f”k{k.kkrhy l[kksy fopkj vk<Grkr- xq:o;Z ckcqjkoth txrki ;kauh ,d f”k{kd o lektlq/kkjd ;k nqgsjh Hkwfedkae/kwu fo|kF;kZauk] f”k{kdkauk o lekt ?kVdkauk ekxZn”kZu dsysys vkgs-

jk’Vªh; “kS{kf.kd /kksj.kkr O;Dr >kysYkh /kksj.ks R;kaP;k “kS{kf.kd fopkjkae/;s izfrfcafcr >kysyh

fnlrkr- R;kauh vkiys vkpkj vkf.k fopkj ;kaP;k ek/;ekrwu oSpkfjd ewY;kapk ikBiqjko d:u cgqtu lektkrhy ckydkapk fodkl dsyk- R;kauh fo|kF;kZalkBh vusd “kkyksi;ksxh midze dsys- f”k{kdkauk izsj.kk fuekZ.k dj.;kps dke dsys- f”k{kd gs ekfld pkyowu f”k{kdkauh vkiyh xq.koRrk ok<owu lektkrhy nqcZy ?kVdkaP;k izxrhlkBh d”kkizdkjs iz;Ru djkosr gs Li’V dsys- f”k{kdkaP;k vMp.kh lksMfo.;klkBh R;koj tkghj ppkZ d:u mik;;kstuk lkafxrY;k- R;kaP;k vusd O;k[;kukae/kwu R;kauh f”k{kdkauk xq.koRrk ok<] lkekftd ckaf/kydhph fufeZrh f”k{kd is”kkojhy tckcnkjh ;kafo’k;h f”k{kdkauk ekxZn”kZu dsysSEPT-OCTOBER, 2014. VOL-II/XIV

www.srjis.com

Page 1945


SRJIS/BIMONTHLY/USHA GHORPADE (1940-1948)

Jherh “kkarkckbZ nk.kh ;kaps O;fDreRop R;kaph f”k{k.kkfo’k;hph rGeG lkaxwu tkrs vls ;k la”kks/kdkus Eg.kys vkgs- f”k{k.kfo’k;d lqfo/kk eqykauk nsÅu R;kauh R;kaph f”k{k.kfo’k;d rGeG] lkekftd izxrhph vks<] f”k{k.kkrwu lkekftd ntkZ mapko.;klkBh dsysys iz;Ru nk[kowu fnys- R;kauh vkiY;k vk;q’;HkjkP;k dkjfdnhZr Kkufodkl dsanzkaph LFkkiuk dsyh- fo|kF;kZalkBh jekckbZ vkacsMdj olfrx`gkph LFkkiuk] jekckbZ vkacsMdj dU;k fo|ky;] r{kf”kyk fo|ky;] dq.kky izkFkfed “kkGk] ckyokM;kaph LFkkiuk ;klkj[;k “kS{kf.kd laLFkkaph LFkkiuk dsyh vkf.k ;krwup eqyhauk lDrhps o eksQr f”k{k.k fnys- f”k{k.kkr yksd”kkgh i/nr :tfoyh- eqykauk “kS{kf.kd lqfo/kk iqjfo.;klkBh >ksGh ?ksmu oxZ.kh dk<yhv..kk gtkjs ;kauh lkekftd dk;Z djrk djrkp f”k{k.kkph osxGh n`’Vh fuekZ.k dsyh- ukiklkaph “kkGk gk R;kapk ,d vfHkuo iz;ksx gksrk- R;kauh jkGsx.k fl/nh ;sFks dk<ysY;k ;k “kkGsr ukiklkauk izos”k fnyk tkrks- ukikl fo|kF;kZaP;k eukrhy U;wuxaM dk<wu Vkd.;klkBh tkf.koiwoZd dsysyk gk iz;Ru gksrkxzkelHkse/;s brj fo’k;kacjkscjp “kkys; dkedktkpk vk<kok ?ks.;kph i/nr vk..kkauh lq: dsyh- “kkGse/;s Lo;af”kLr vlkoh] osGsp fu;kstu] d`rhf”kyrk vkf.k vfHk:phyk izk/kkU; fnys tkos ;k fopkjkauh R;kauh “kkGk pkyoyhegkRek T;ksfrjko Qqys vkf.k lkfo=hckbZ Qqys ;kauh lektkyk osxGh n`’Vh fnyh vkf.k “ksS{kf.kd lqfo/kkgh miyC/k d:u fnY;k- R;kaps dk;Z Eg.kts “kS{kf.kd {ks=krhy ifjorZup gks;- la”kks/kdkus ;k la”kks/kuke/;s e- Qqys vkf.k lkfo=hckbZ Qqys ;kaP;k “kS{kf.kd fopkj o dk;kZus >kysys lkekftd ifjorZu ekaMys vkgs- Qqys nkaiR;kP;k fopkjkauh jkt’khZ “kkgw egkjkt] deZohj Hkkmjko ikVhy] foBBy jketh f”kans] eg’khZ /kksaMks ds”ko dosZ] ckcklkgsc vkacsMdj] rkjkckbZ eksMd] vuqrkbZ ok?k iaMhrk jekckbZ] vkuanh tks”kh gs izHkkfor >kys vkf.k R;kauh f”k{k.k izlkjkps dke lq: Bsfoys- Qqys nkaiR;kps fopkj o dk;Z ;keqGs lektkr tkf.ko tkx`rh >kyh- cgqtu lektkr f”k{k.kizlkj >kyk- jaxHksn o o.kZHksn nwj dj.;klkBh f”k{k.k mi;ksxh iMsy gs R;kaps fopkj ykxw iMys- f”k{k.kkph lDrh dsY;kf”kok;k f”k{k.kkps lkoZf=dhdj.k djrk ;s.kkj ukgh vls er R;kauh ekaMys gksrs- f”k{k.kkeqGs ek.klkps eu lqn`< gksrs- ek.klkP;k n`’Vhdksukr cny gksrs gh ers R;kauh R;k dkGh ekaMyh- R;kauh f”k{k.ki/nrhoj vusd ers ekaMyh vkf.k R;kaP;k fopkjkaph vktgh mi;qDrrk vkiY;kyk iVrs- xfjckauk f”k{k.k gh ;kstuk R;kauh R;k dkGh ekaMyh gksrh th vktgh jkcfoyh tkrs- oafprkalkBh “kkGk] xGrhps izek.k jks[k.;klkBh ;kstuk] uSfrd o ewY; f”k{k.kkph xjt] SEPT-OCTOBER, 2014. VOL-II/XIV

www.srjis.com

Page 1946


SRJIS/BIMONTHLY/USHA GHORPADE (1940-1948)

ekr`Hkk’kscjkscjp baxzthps f”k{k.k] va/kJ/nk deh dj.;klkBh f”k{k.kkph xjt gh R;kaph /kksj.ks vktgh mi;qDr vlY;kps fnlrsfu’d’kZ la”kkss/kdkauh ekaMysY;k fu’d’kkZrwu vls y{kkr ;srs dh] toGtoG loZ la”kks/kdkauh ;k O;fDarP;k dk;kZpk lektifjorZuklkBh ifjek.k gksrks vlk fu’d’kZ dk<ysyk vkgs- egkRek Qqys vkf.k lkfo=hckbZ Qqys ;kaP;k fopkjkaph l|fLFkrhrhy mi;qDrrkgh Jh panu iokj ;kauh fnyh vkgslekjksi ofjy la”kks/kukrwu vls Li’V gksrs dh Fkksj O;fDraps fopkj vkf.k dk;Z lektklkBh iszj.kknk;h vlwu ekxZn”kZd Bjrs- oj vH;klY;k xsysY;k O;fDraps “kS{kf.kd dk;Z eksBs vlwu R;kaps fopkj vktP;k “kS{kf.kd leL;ka lksMfo.;klkBh mi;qDr Bjrkr- ;ke/;s ikaMqjax”kkL=h vkBoys ;kaps Lok/;k; lkj[ks midze vlksr dh ts ygku eqys vkf.k ;qodkalkBh dke djrkr fdaok egkRek Qqysauh dk<ysY;k oafprkalkBhP;k “kkGk vlksr- ;k lokZaP;k pfj=krwu “kS{kf.kd fodklkP;k n`’Vhus cks/k gksrks vkf.k ekxZn”kZu feGrslanHkZlp w h Krippendorff, K. (1980). Content Analysis: An introduction to its methodology,London: Sage Annual Status of Education Report (Rural) 2012, (New Delhi: ASER Centre, 2013). Devi Prasad, B. (1994). Dowry-related violence: A content analysis of news in selected papers, The Journal of Comparative Family Studies, 25(1): 71-89 Devi Prasad, B., Visweswara Rao, K., & Sampat Kumar, R.D. (1992). Civic concerns in an emerging city and its adjoining regions: A content analytic study of critical letters to the “Action Please” column in Indian Express, NAGARLOK, 24(2): 32-42 Murty, D.V.R. (2001). Developmental Journalism, New Delhi: Dominant Publisher.

SEPT-OCTOBER, 2014. VOL-II/XIV

www.srjis.com

Page 1947


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.