Karl Saqanın- Kosmos, Kainat və Həyatın Sirləri

onun döneminden yüzyıllarca sonra bile dakik bir ölçü sayıla­ cak nitelikteydi.

Ortaçağda yapıları kristalden sanılan Batlamyus'un makinesindeki «kürelerin müziği»nden ve «göğün yedinci katı»ndan söz edilmesi, günümüze kadar aktarılmış bir alışkanlığı doğur­ muştur. (Gökteki Ay, Merkür, Venüs, Güneş, Mars, Jüpiter için ve ayrıca yıldızlar için birer «cennet» ya da «küre» olduğu var­ sayılıyordu.) Yeryüzü evrenin merkezi olduğuna, dünyanın do­ ğuşu yeryüzü gizlerinde arandığına, göğün katları cisim olarak değil de, cisimsiz meçhuller olarak kabul edildiğine göre, insan= lan astronomi gözlemleri yapmaya iten nedenler yok denebilir­ di. Karanlık Çağlar boyunca kilisenin desteklediği Batlamyus'­ un evren modeli, astronominin gelişmesini bin yıl kadar engel­ lemeyi sağlamıştır. Sonunda gezegenlerin izlenebilen devinimle­ rini açıklayan yeni bir kuram 1543'te Polonyalı bir Katolik ra­ hip olan Nicholas Copernicus tarafından ortaya atıldı. Koper­ nik'in en cesur çıkışı, evrenin merkezini yeryüzü değil Güneş sayan görüşüdür. Böylece yerküremiz herhangi bir gezegen ol­ ma statüsüne düşmüştü. Güneş'ten uzaklığı açısından üçüncü sı­ rayı alan ve dairesel bir yörüngede dolaşan bir gezegen. (Batlamyus evrenin merkezini Güneş kabul eden bir görüş üzerinde durmuş, ama bundan hemen vazgeçmişti. Nedeni de, Aristo fi­ ziği uyarınca, yerkürenin büyük bir hızla dönebileceğinin göz­ lem kurallarına aykırı olmasıydı.)

Kopernik'in modeli, gezegenlerin gözlenebilen devinimlerini ortaya koymakta Batlamyus'un küreleri kadar başarılıydı. Ne var ki, birçok kişinin hoşuna gitmeyen bir görüştü bu. 1616 yı­ lında Katolik Kilisesi, Kopernik'in görüşünü içeren kitabını ya­ sak yayınlar arasına aldı. 1835 yılında bölgesel kilise yetkilile­ rince «düzeltilinceye dek» yasak yayınlar arasında kaldı. Martin Lttther onu «Zibidi bir astrolog» olarak niteledi. «Bu çılgın, tüm astronomi bilimini altüst etmek istiyor. Fakat Kutsal Kitap bi­ ze, Joshua'nm Güneş'in değil, yeryüzünün hareketsiz kalması­ nı emrettiğini söylüyor.» Kopernik'in hayranlarından bazıları — 72 —