Karl Saqanın- Kosmos, Kainat və Həyatın Sirləri

cağımız köpeği yetiştirmek için uyanık, itaatkâr ve sürü otlat­ maya yatkın olan türlerini seçtik. Mandıra ineklerinin kocaman ve yayvan memeleri, insanoğlunun süte ve peynire olan ilgisi­ nin sonucudur. Bizim bugün yediğimiz mısır, çelimsiz olan ilk türünden bugünkü tadını ve yüksek besin değerini kazanabil­ mesi için, on binlerce yıl yetiştirilmiştir. Sonuçta ilk halinden öylesine uzaklaştı ki, şimdi artık insanoğlunun müdahalesi ol­ madan kendi kendine üreyemiyor. îster Heike yengeci, ister bir köpek ya da sığır veya mısır için olsun yapay ayıklamanın ilkesi şudur: Bitkilerin ve hay­ vanların çoğunun fiziksel ve davranış özellikleri kalıtsaldır. Bu­ na göre ürerler. İnsanlar şu ya da bu nedenle bazı türlerin üre­ mesini yeğliyorlar, bazı türlerin üremesiniyse istemiyorlar. Üre­ mesi istenen tür çoğalıyor, istenmeyen de azalıyor, hatta türün tükendiği de ohıyor.

Peki ama, eğer insanlar yeni bitki ve hayvan türleri yetiştirebiliyorlarsa doğanın da aynı şeyi yapması gerekmez mi? Bu sürece doğal ayıklama adı veriliyor. Hayatın çok uzun zaman dilimleri boyunca değişime uğramış olduğu, insanoğlunun yer­ yüzündeki kısacık ikameti süresince hayvanlar ve .bitkiler üze­ rinde yaptığı değişikliklerden, bu arada fosillerden açıkça anla­ şılmaktadır. Fosiller bizlere, bir zamanlar yeryüzünde çok sa­ yıda bulunan ama artık tümüyle yok olmuş yaratıklara ait bil­ giler sağlıyor (*). Yeryüzü tarihinde bugün varolan türlerden daha çoğu da yok olmuştur; bunlar evrimin sona eren deneyim­ leri niteliğindedir.

Evcilleştirme sürecinin getirdiği genetik değişiklikler bü­ yük bir hızla oluşmuştur. Tavşanın evcilleştirilmesi Ortaçağa rastlar. (Fransız rahipler yeni doğan tavşan yavrularının balık :(*) Batının geleneksel dini görüşü ısrarla bunun tersini savunmuş­ tur, örneğin, John Wesley'in 1770 yılında öne sürdüğü sav şöy­ ledir : «Hiç değer verilmeyen türleri bile ölümün yok etmesi mu­ bah görülmemiştir.»

— 41 —