Nederasselt, goed voor mekaar Dorps Ontwikkelingsplan
Dit plan is opgesteld door de werkgroep Dorps Ontwikkelingsplan (DOP) Nederasselt op initiatief van de dorpsraad Nederasselt en wordt ondersteund door de gemeente Heumen. De werkgroep kwam op 24 september 2014 voor het eerst bijeen en presenteerde op 3 juli 2015 het plan aan de inwoners van Nederasselt. Na de zomer bieden we het plan aan de gemeente Heumen aan.
Leden van de werkgroep DOP zijn Esther Jacobs (voorzitter en lid dorpsraad), Sjaak van Uden (lid dorpsraad), Jan Uyen (lid dorpsraad), Ton Verstegen (lid dorpsraad), Jeffrey Bosveld (lid dorpsraad), Bart van Haren, Cees van Loon, Dianne van der Stappen, John van Uden, Mariëlle van Summeren, Monique Cotteleer, Paul Rutten, René Waas, Ria van Elten, Wilbert Janssen, Iris de Valk.
Ondersteuning en begeleiding werd ontvangen van Jan Bleumer en Johan de Kievit van de Vereniging Kleine Kernen (VKK) met Josien Durieux van de VKK op de achtergrond en van Lydia Termoshuizen van de gemeente Heumen. Juli 2015
Met dank aan Tekstcorrectie: Jori Verstegen Foto’s: Rick van de Kamp Vormgeving: Brigitte Vos
Nadere informatie
Leeswijzer Inleiding
4
1. Hoe het Dorpsplan is gemaakt
8
7
2. Nederasselt van toen en nu
11
3. Thema’s
3.1 Huisvesting
16
3.2 Verkeer en Veiligheid
17
3.3 Sociale Samenhang
19
3.4 Recreatie en Toerisme
21
3.5 Jeugd
24
4. Uitvoeringsprogramma
4.1 Huisvesting
27
4.2 Verkeer en veiligheid
27
4.3 Sociale samenhang
28
4.4 Recreatie en toerisme
29
4.5 Jeugd
29
5. Hoe nu verder
30
Verklarende begrippenlijst
30
Leeswijzer In Hoofdstuk 1 lichten we het proces toe waarin het Dorps Ontwikkelingsplan tot stand kwam. In hoofdstuk 2 beschrijven we kort het Nederasselt van toen en nu. In Hoofdstuk 3 staan de uitwerkingen van de vijf thema’s van het plan: – Huisvesting – Verkeer en veiligheid – Sociale samenhang – Recreatie en toerisme – Jeugd In Hoofdstuk 4 geven we een samenvatting van de actie- en aandachtspunten per thema. Hierin beschrijven we tevens welke andere partijen een rol kunnen spelen bij de uitwerking. In hoofdstuk 5 kijken we naar de toekomst. Papier is geduldig, maar een plan krijgt pas waarde als er iets mee wordt gedaan. Verslagen zijn samen met de bijbehorende documentatie terug te vinden op de website van de dorpsraad:
Voor lezers die minder bekend zijn met Nederasselt, is een begrippenlijst in de bijlage te vinden.
Inleiding Nederasselt, goed voor mekaar. We zijn trots op Nederasselt en om足 geving. Het is een prachtig dorp om te wonen en te werken en er zijn veel verenigingen actief. In dit dorpsplan leest u hoe we de leefbaarheid willen behouden en verder verbeteren. Ook op langere termijn willen we er samen voor zorgen dat we trots kunnen zijn op ons dorp. De dorpsraad heeft het initiatief genomen voor dit dorpsplan. In 2008 is de dorpsraad opgericht om het dorp een stem te geven. De plannen voor de nieuwbouw op het terrein van de school sloten niet aan bij de wensen van de inwoners van Nederasselt. Samen konden we onze wensen beter kenbaar maken aan de gemeente Heumen. Na de opening van de nieuwe school en de herinrichting van het pleintje tussen de school en de kerk, viel de dorpsraad enigszins in een gat. De dorpsraad voerde nog enkele kleinere projecten uit, maar het bestaansrecht stond ter discussie. Als de dorpsraad plannen wil maken en uitvoeren, moeten die plannen draagvlak hebben in het dorp. Alleen dan heeft de dorpsraad bestaansrecht. Vandaar dat we in kaart moeten brengen waar inwoners van Nederasselt behoefte aan hebben. Het maken van een dorpsplan is een middel om hier helderheid in te krijgen. De Vereniging Kleine Kernen Gelderland (VKK) heeft een aanpak ontworpen om dorpen te helpen bij het opstellen van een dorpsplan. Het jaar 2025 vormt het uitgangspunt in deze aanpak. Met de blik op 2025 hebben we onszelf de vraag gesteld wat gewenste ontwikkelingen zijn. Daar hebben we het dorpsplan op afgestemd. Aandachtspunten en verbeterpunten zijn opgesteld om de leefbaarheid in stand te houden en, waar mogelijk, te optimaliseren. Met een club van enthousiaste inwoners werkten we aan het plan dat voor u ligt. Een plan waarin wensen en acties voor een veilig, gezond, actief, bedrijvig en mooi Nederasselt zijn samengebracht. De werkgroep is klaar: het plan is af, maar dit is pas het begin. Het plan krijgt pas waarde als het daadwerkelijk wordt uitgevoerd. Daar kan iedereen in Nederasselt aan meehelpen. Ook vele kleine bijdragen kunnen zorgen voor een groot resultaat. Lees het dorpsplan en bekijk wat u kunt bijdragen. Laten we samen werken aan een nog mooiere toekomst voor Nederasselt!
“Breng allemaal iemand mee, ook jeugd!”. Dat was de opdracht van de dorpsraad aan het groepje inwoners dat het Dorps Ontwikkelplan een kans wilde geven. Het dorpsplan-initiatief strandde bijna, maar na een ‘laatste kans’ flyer waren er toch genoeg aanmeldingen om een eerste bijeenkomst te organiseren. Zo zaten we op 24 september 2014 met in totaal 20 dorpsgenoten aan tafel om samen met de VKK de kansen voor een dorpsplan te verkennen. Die avond kon iedereen zijn of haar ideeën voor de toekomst van Nederasselt delen. Diverse thema’s en plannen werden die avond besproken. Sommige thema’s hebben het uiteindelijke plan niet gehaald, zoals meer zorgvoor zieningen in het dorp (eventueel in samenwerking met het Tweede Huis), de buurtbus door het dorp laten rijden en de aanpak van te dure koopwoningen. Genoeg andere thema’s konden wel opgepakt worden. Er kwam die avond zoveel enthousiasme naar boven dat we zijn gestart met eerste stappen richting een Dorps Ontwikkelingsplan. We namen ons voor het plan voor de zomer van 2015 aan het dorp te presenteren. De voorbeeldplanning van de VKK was onze leidraad bij het plannen van activiteiten: de vaart zat er vanaf het begin behoorlijk in.
— DORPSSCHOUW — De eerste activiteit was de dorpsschouw. De voor bereidingsgroep organiseerde een fiets- en wandeltocht, zodat we zowel binnen als buiten het dorp alle aan dachtspunten in kaart konden brengen. We stuurden een flyer rond met het verzoek aan alle inwoners vooraf punten aan te dragen. Enkele inwoners maakten hier gebruik van. De punten die zij aandroegen, werden opgenomen in de route. Op zondagmorgen 16 november 2014 hebben we in stromende regen onder het afdak van Ons Huis besloten de schouw aan te passen. Het werd een wandeling door het dorp onder paraplu’s. De rest van de route bespraken we daarna in het gebouw van Kadans. Deze bespreking leverde zeven thema’s op waarmee we aan de slag gingen.
— STARTBIJEENKOMST — Op 7 januari 2015 nodigden we de inwoners van Nederasselt uit om het glas te heffen op het nieuwe jaar en tevens mee te denken over de zeven thema’s. Onder de genodigden waren ook ondernemers en publieke- en maatschappelijke organisaties en welzijnsorganisaties in
en om Nederasselt aanwezig. Ook zij wilden meewerken aan een mooie toekomst voor ons dorp. We kozen ervoor de grote zaal te reserveren in Ons Huis en dat was maar goed ook. De belangstelling overtrof onze verwachtingen. Meer dan 80 mensen bezochten de bijeenkomst. Er werden vele suggesties aangedragen. Deelnemers konden hun ideeën en opmerkingen op gele memo’s schrijven en bij het juiste thema plakken. Met een groene en rode sticker konden de aanwezigen aangeven of iets gewenst of juist ongewenst was. Zo konden we beslissen wat er wel en wat er niet in het plan moest worden opgenomen. Er werd veel aandacht gevraagd voor het thema ‘jeugd en jongeren’. Ook huisvesting, verkeers veiligheid en recreatie scoorden hoog. Weinig belang stelling was er voor zorg, kinderopvang, bieb of café. Een suggestie om het Broek onder water te laten lopen, riep de meeste weerstand op. Alle inbreng is door de werkgroep geïnventariseerd en besproken. De zeven thema’s zijn teruggebracht tot vijf hoofdthema’s, die door een aantal mensen samen zijn uitgewerkt.
— KLANKBORDBIJEENKOMST — Vier van de vijf thema’s zijn op 15 april tijdens de klankbordbijeenkomst voorgelegd aan betrokken partijen. Elk voorbereidingsgroepje nodigde een aantal mensen uit om mee in discussie te gaan. Hoe kijken de partijen tegen het thema aan? Welke oplossingsrichtingen zijn mogelijk? Wie hebben we hiervoor nodig? Zijn er tips, aandachtspunten, verbeterpunten? De discussie in vier thema-groepen in de ontmoetingsruimte van Ons Huis leverden voldoende stof op. De resultaten werden opnieuw geïnventariseerd en besproken en leidden uiteindelijk tot het concept dorpsplan.
Het thema jeugd is een verhaal apart. Het is de werk groep niet gelukt om veel jongeren aan het ontwikkel traject te binden. Het thema jeugd kan alleen slagen als de jeugd daar zelf vanaf het begin bij betrokken is. Het dorpsplan heeft als horizon 2025. Wie nu 16 jaar is, is dan 26. Hoe Nederasselt er dan uit moet zien, daar kan de jeugd van nu invloed op uitoefenen. Het is van belang dat we manieren bedenken om de jeugd bij het dorpsplan te betrekken. Na de klankbordbijeenkomst is er opnieuw een flyer verspreid en zijn de thema’s via de website van de dorpsraad bekend gemaakt. Mensen kunnen reageren op het plan en ze kunnen zich aanmelden om mee te werken aan de uitwerking en uitvoering van het plan. Tevens zijn alle inwoners uitgenodigd voor de presentatie van het Dorps Ontwikkelingsplan op 3 juli 2015.
— PRESENTATIE DORPSPLAN — Op 3 juli is het plan aangeboden aan het dorp. Elf representanten, geselecteerd uit elf buurten, ver tegenwoordigden alle inwoners. Zij kregen de eerste exemplaren van het dorpsplan overhandigd. Tijdens de presentatie zijn de plannen in grote lijnen uiteengezet en konden inwoners zich aanmelden voor de uitvoering van het plan. Het dorpsplan is in Nederasselt later huis aan huis verspreid en zal na de zomer besproken worden met de gemeente Heumen.
— HET MAASDORP NEDERASSELT — DOOR DE JAREN HEEN 1
1
Bronnen: Geschiedenis van de maasdorpen
Overasselt, Nederasselt, Balgoij-Keent (1978); Een eeuwfeest rond Sint Antonius Abt (1991);
Het gebied dat nu Nederasselt heet, was in vroegere tijden regelmatig bewoond. Het land stond vaak onder water door de vele overstromingen. Na 1321 zijn de dijken aangelegd en kon het Broek worden ontgonnen. Cisterciënzer monniken, oorspronkelijk uit Duitsland, legden de dijken aan. Ze ontgonnen het land en brachten de grond in cultuur. Ook met de dijken was Nederasselt niet altijd veilig voor het water van de Maas. De laatste grote dijkdoorbraak dateert van 31 december 1925, waarbij de dijk bij Nederasselt over een lengte van 100 meter werd weg geslagen. Het Maaswater stroomde met grof geweld richting Wijchen en het land van Maas en Waal, dat de hele winter onder water bleef staan. Waar zich nu de noordelijke pijler van de Graafse Brug bevindt, heeft vroeger een kerk gestaan: de Salvatorkerk. In 1250 wordt hier voor het eerst melding van gemaakt. Het is dan nog geen zelfstandige parochiekerk, maar een kapel die viel onder de moederkerk in Leur. De naam Salvator is verbonden aan het gilde in Nederasselt: ‘St. Salvator Mundi’, dat rond 1650 is opgericht. Deze kerkelijke broederschap was een van de oudste vormen van verenigingsleven in het dorp. Mannelijke inwoners van Nederasselt ouder dan 18 jaar konden lid worden.
Kroonwerk Coehoorn, bord in de uiterwaarden van Nederasselt (2015); Drs René van Hoften: Het veer van Grave naar Nederasselt (lezing 2014)
Tussen de uiterwaarden en het Broek ligt een verhoging in het landschap, een terp. Hierop werd de Sint Antonius Abt kerk gebouwd, die in 1891 werd voltooid. In 1905 werd het klooster met vier klaslokalen ernaast opge leverd. Rondom de kerk en het klooster ontwikkelde zich het huidige Nederasselt. De kerk en het klooster drukten jarenlang hun stempel op de ontwikkelingen in het dorp. De zusters van JMJ bleven tot 1990 in Nederasselt, waarna het klooster een opvanghuis werd: het Tweede Huis. De kerk wordt nog steeds gebruikt door een actieve katholieke parochie. Nederasselt ligt ten noorden van de Graafse brug, aan de doorgaande route tussen ‘s-Hertogenbosch en Nijmegen. De oversteek tussen Nederasselt en Grave heeft een lange historie: in de Romeinse tijd liep er al een weg tussen Nijmegen en Grave. Ter verdediging van de stad Grave werd in Nederasselt in 1699 een kroonwerk gebouwd, naar het ontwerp van Menno van Coehoorn. In 1874 is
het Kroonwerk gesloopt, maar de funderingen bleven in de grond aanwezig. De contouren van het Kroonwerk zijn zichtbaar gemaakt door de heggen die er bovenop zijn geplant. Van het veer over de Maas werd in 1381 al melding gemaakt. Het was in gebruik bij doortrekkende legers, diligences en boeren die hun producten op de Nijmeegse groentemarkt aan de man brachten. Tot de aanleg van de brug in 1929 bleef het veer in bedrijf. Aan het eind van de 19e eeuw woonde het merendeel van de inwoners in het buitengebied en waren voornamelijk werkzaam in de landbouw. Ook woonden er enkele vissers die leefden van hun vangst op de Maas. In de 20e eeuw is dit veranderd. Er zijn nu nog maar enkele landbouwers actief en vissen wordt alleen nog hobbymatig gedaan in het Wiel of in de Maas. Boerderijen zijn omgevormd tot (luxe) woonhuizen. Veel inwoners van Nederasselt werken buiten de gemeente en mensen van
buiten komen in Nederasselt wonen. Nederasselt is gelukkig niet veranderd in een forensenplaats: het dorpse karakter is tot op heden behouden gebleven en dat vindt de dorpsraad erg belangrijk.
Verenigingen
— NEDERASSELT NU —
Monumenten
Sinds 1980 maakt Nederasselt samen met Overasselt, Heumen en Malden deel uit van de gemeente Heumen. Voor die tijd was Nederasselt met Overasselt en Balgoij een zelfstandige gemeente. Met 770 inwoners behoort Nederasselt tot de kleine kernen van Gelderland.
Ligging Nederasselt ligt centraal tussen Nijmegen, Den Bosch en Arnhem en gunstig ten opzichte van de A50 en A73. Voorzieningen zijn vanuit Nederasselt goed bereikbaar. Nijmegen (op 13 km) heeft ziekenhuizen, Wijchen (6 km) heeft een treinstation en het centrum van Grave (3 km) ligt op loopafstand. Nederasselt is aangesloten op drie buslijnen: lijn 99 van Grave via Wijchen naar Nijmegen, lijn 9 van Grave via Overasselt naar Nijmegen en de buurtbus van Malden naar Wijchen. Het dorp beschikt over een basisschool met vier klas lokalen (bouwjaar 2009).
Nederasselt kent een rijk verenigingsleven, met o.a. Carnavalsvereniging de Wielwaoiers, Fanfare Wilhelmina en Gilde & kruisboogschutterij St. Salvator Mundi.
Karakteristiek voor Nederasselt is de Maasmolen. In 1650 stond er al een windmolen op de oude Maasdijk. Na verwoesting van deze molen door het hoge water werd in 1741 een nieuwe molen gebouwd, die in 1973 is over geplaatst naar de huidige plek aan het Molenwiel. De molen is eigendom van de gemeente Heumen en valt onder monumentenbeheer. Het andere monument, ook in eigendom van de gemeente Heumen, is het Nederlands Hervormd kerkje uit 1804, dat in gebruik is als atelier. De RK kerk is sfeerbepalend evenals de Graafse brug met sluis- en stuwcomplex.
Bedrijven In Nederasselt zijn meer dan 100 bedrijven gevestigd. In bijna 2/3 van alle woningen staat ook een bedrijf ingeschreven bij de Kamer van Koophandel, of oefent één van de bewoners zelfstandig een vrij beroep uit. Op het bedrijventerrein aan de oostzijde van Nederasselt bevindt zich een groot transport/distributiebedrijf. In Nederasselt zijn een saunacomplex, een restaurant en een cafetaria gevestigd.
Natuur De ecologische verbindingszone Heumen-Horssen loopt aan de Noordkant langs Nederasselt. Aan de zuidkant zijn in de uiterwaarden de Maasheggen het vermelden waard.
770
398
372
770
156
60
139
269
146
635
25
55
55
3.1 — HUISVESTING — Huidige situatie Bouwen ter bevordering van de leefbaarheid is iets dat veel inwoners aanspreekt. Het trekt nieuwe gezinnen aan, waardoor de school kan blijven bestaan, de verenigingen nieuwe aanwas krijgen en de vergrijzing afneemt. Het beleid van de gemeente en provincie is erop gericht dat in Nederasselt alleen gebouwd wordt om in de eigen behoefte te voorzien. Woningbouwcorporatie Oosterpoort heeft laten weten dat er in Nederasselt geen sociale woningen gebouwd worden. Er kan dus alleen op particulier initiatief gebouwd worden. De gemeente bezit grond in de Coehoornhof (fase 3). In het oorspronkelijke plan (Hollestraat Zuid (fase3), 2006) was er ruimte voor 35 woningen. Volgens het gemeentelijk woningbouw programma kunnen er nu circa 9 woningen worden gebouwd: 2 vrijstaande woningen en 7 rijwoningen. Wanneer er voldoende belangstelling voor is, kunnen deze woningen door middel van Collectief Particulier Opdrachtgeverschap (CPO) worden gerealiseerd. In Overasselt wordt voor de tweede keer een CPO-traject doorlopen en zij willen hun kennis en ervaring ter beschikking stellen als daar in Nederasselt behoefte aan is. De gemeente heeft een richtprijs2 voor de grond in Coehoornhof (fase 3). Inwoners vinden deze grondprijs te hoog, waardoor de bouw in de Coehoornhof niet van de grond komt.
Veel mensen in Nederasselt vinden dat huurwoningen moeilijk beschikbaar zijn voor huidige inwoners. Onderzoek door Oosterpoort wijst uit dat woningen wel beschikbaar zijn, maar dat huidige inwoners niet reageren wanneer er een woning vrij komt. Het huren van een woning is mogelijk, maar dit is voor veel inwoners blijkbaar geen optie. Er staan wel veel inwoners inge schreven als woningzoekende, maar misschien zien zij dit als mogelijkheid voor later. Inwoners die op de wachtlijst staan, maken grote kans om in Nederasselt voor een huurwoning in aanmerking te komen.
Gewenste situatie De dorpsraad vindt het noodzakelijk dat de mogelijkheid tot bouwen in Nederasselt blijft bestaan. We moeten de mogelijkheden in het bestemmingsplan nu of in de toekomst benutten. Iedere inwoner of oud-inwoner die plannen heeft om zelf te bouwen, willen we informeren over de mogelijkheden. We hopen dat de ontwikkeling van Coehoornhof (fase 3) gerealiseerd wordt. Inwoners die in Nederasselt willen huren, kunnen reageren op vrijkomende woningen.
2
Prijspeil 2015: € 180 per m2 exclusief BTW voor rij- en hoekwoningen;
€ 225 per m2 exclusief BTW voor twee-onder-een-kapwoningen en vrijstaande woningen.
Acties – Informatie over de bouwmogelijkheden in Nederasselt toegankelijk maken. Mensen met belangstelling voor een kavel laten weten dat ze zich moeten melden bij de gemeente Heumen. – Bij belangstelling voor CPO voorlichting organiseren. Overasselt biedt zijn expertise aan (dorpsraad en CPO-deelnemers) en ook de professionals die bij dit traject zijn betrokken. – Inwoners informeren dat huren in Nederasselt een reële optie is.
3.2 — VERKEER EN VEILIGHEID — Huidige situatie Het thema verkeer en veiligheid maakt veel los in Nederasselt. Over een aantal problemen zijn we het duidelijk met elkaar eens. Te hard rijden is niet alleen een probleem in de Broekstraat, maar speelt in het hele dorp. Ook op de dijk, Eindsestraat en in de uiterwaarden wordt te hard gereden. Er is daar ook sprake van sluipverkeer. De Broekstraat wordt als druk en onveilig ervaren. Bij de oversteek van de Drutense weg en bij de Sauna ontstaan onveilige situaties met fietsers. Ook de parkeervoor ziening bij de Sauna levert onveilige situaties op. Over het parkeren is het dorp niet eenduidig. De een ervaart parkeren langs de weg als overlast, terwijl de ander er geen probleem in ziet. Dit geldt ook voor de openbare verlichting. De een zou op een onverlichte plek graag een straatlantaarn zien, terwijl de ander geniet van het duister en geen extra verlichting wil.
Bij het oplossen van problemen op gebied van de verkeersveiligheid kijken we graag naar de overheid. Dan komen direct knelpunten naar boven. De Broekstraat (N846) is een provinciale weg evenals de Rijksweg (N324) en de Drutense weg (N845). Het blijkt niet eenvoudig om met de provincie oplossingen te vinden voor deze knelpunten. Bij de klankbordbijeenkomst kwam er geen afgevaardigde vanuit Arnhem naar Nederasselt. Ongevallen met fietsers op de Drutense weg werden niet geregistreerd omdat het om lichte ongevallen ging. Met veel niet-geregistreerde lichte ongevallen vinden de gemeente en de provincie dat er geen sprake is van een knelpunt op het gebied van verkeersveiligheid. De wijkagent laat weten dat het handhaven van het parkeerbeleid geen prioriteit heeft voor de gemeente. De gemeente Heumen geeft in haar activiteitenplan
aan dat zij in overleg met de provincie de voetgangers voorz iening op de kruising Broekstraat-Rijksweg zal verbeteren. Ook gaat de gemeente met de provincie samenwerken om samen met het Waterschap op de kruising Rijksweg-Drutenseweg het pad te verleggen en zo een veilige oversteek voor fietsers te maken. En er zijn plannen voor het verbeteren van de parkeergelegenheid voor de saunabezoekers. Hier kunnen we met het dorpsplan weinig aan toevoegen. De gemeente plaatst alleen openbare verlichting in het buitengebied ter oriëntatie, bijvoorbeeld op een kruis punt. Wensen over straatverlichting kunnen inwoners bij de gemeente uiten want er is wel ruimte voor maatwerk. In juli 2015 worden door de gemeenteraad nieuwe kaders vastgesteld voor openbare verlichting.
Gewenste situatie Iedereen is voor verbetering van de verkeersveiligheid. Veilig door het dorp, naar de (middelbare) school en sportvelden kunnen wandelen, fietsen of rijden is voor iedereen van belang. Dit thema moet goed worden afgestemd met de inwoners. De een wil veiligheid bereiken door de aanleg van een zebrapad, terwijl een ander een zebrapad juist een schijnoplossing vindt waardoor onveiligheid wordt vergroot. De drukte van de Broekstraat is voor de één een probleem, terwijl de ander een winkel begint en gebaat is bij veel drukte. Dat er iets moet gebeuren met het thema veiligheid is helder, wat er moet gebeuren is het bereiken van overeenstemming.
Acties – Werkgroep ‘ Verkeer’ oprichten die de veiligheids situatie in Nederasselt nader analyseert en oplossings richtingen met een groot draagvlak ontwikkelt. Onderwerpen zijn : • Snelheid • Verkeersintensiteit Broekstraat • Verkeer Eindsestraat en dijk • Verlichting • Parkeren • Fietsverkeer bij Sauna en Drutenseweg – Creëren van bewustwording: activiteiten ontwikkelen om dit te bereiken. – Nulmeting verkeersveiligheid uitvoeren. En de verkeerssituatie in Nederasselt objectief door een verkeerskundige van Veilig Verkeer Nederland laten bekijken. Cijfers van snelheidsmetingen opvragen. Op basis van deze gegevens kunnen we de discussie aangaan over passende maatregelen. – In overleg treden met de gemeente Heumen om snelheid beperkende maatregelen te bespreken. Denk aan het plaatsen van een apparaat dat alleen aangeeft als er te hard wordt gereden. Na een aantal weken opnieuw metingen uitvoeren. – Samen met de gemeente Heumen onderwerpen bespreekbaar maken bij de provincie Gelderland zoals: • Afstelling stoplichten Rijksweg: deze staan te kort op groen om veilig te kunnen oversteken. • Fietspad bij sauna: misschien kan van het huidige fietspad tot de eerste rotonde een dubbel fietspad gemaakt worden. In 2019 wordt er groot onderhoud gepleegd aan de Rijksweg waarbij dit misschien meegenomen kan worden.
– Inwoners er op attenderen dat wensen voor straat verlichting kenbaar gemaakt kunnen worden bij de gemeente (dit actiepunt meenemen bij sociale samenhang, 3.3). – Omdat handhaving van het parkeerbeleid niet van de gemeente zal komen, zullen we elkaar hierop moeten aanspreken (dit actiepunt meenemen bij sociale samenhang, 3.3).
3.3 — SOCIALE SAMENHANG — Huidige situatie Ieder mens heeft behoefte aan contact en ontmoeting. In Nederasselt bestaat van oudsher een sterke sociale binding tussen de inwoners. Dorpshuis, school en kerk vormen al natuurlijke ontmoetingsplekken. In elf buurten wordt jaarlijks een buurtfeest georganiseerd. Met Carnaval heeft ons dorp een prachtige optocht waar vele inwoners aan meedoen of toeschouwer zijn. In een kleine gemeenschap als Nederasselt kunnen mensen op elkaar rekenen bij calamiteiten. Nu het dorp vergrijst en de overheid wil dat mensen langer in hun eigen omgeving blijven wonen, wordt het nog belang rijker om een beroep op elkaar te kunnen doen. Nederasselt kent vele verenigingen en heeft een actieve kern van vrijwilligers. Toch is het soms moeilijk om voor bestuursfuncties of voor het opzetten van activiteiten mensen te vinden. Vaak zetten dezelfde mensen zich in voor meerdere maatschappelijke taken waardoor zij overbelast dreigen te raken. Daarnaast is er een groep inwoners helemaal niet betrokken bij activiteiten in het dorp. Op buurtniveau bestaan er kleine lokale netwerkjes, waarin mensen met elkaar verbonden zijn en wat voor elkaar willen doen.
Steeds meer vrijkomende woningen worden bewoond door mensen van buiten het dorp. Dit geldt voor zowel koop- als huurwoningen. Deze nieuwkomers hebben niet vanzelfsprekend een binding met Nederasselt en de gemeenschap. Een ander probleem is dat Nederasselt een fysiek dorpshart mist. Op het kermisterrein (grote veld) worden geen kermissen meer gehouden. Het veld zit vol kuilen en gaten en speeltoestellen zijn verouderd.
Gewenste situatie De sociale binding in het dorp is een waardevol goed, dat aandacht en onderhoud nodig heeft. We willen geen ‘slaapdorp’ worden waar alleen wordt gewoond en mensen verder geen onderlinge binding hebben. Het behoud van een dorpsgemeenschap vinden we belang rijk. Niets moet en alles mag, maar je bent nooit alleen en je hoort erbij. Om ook in de toekomst met elkaar een levendige gemeenschap te blijven vormen, moeten we op zoek naar nieuwe, creatieve vormen en initiatieven die hierbij passen. Speciale aandacht is nodig voor de samenhang tussen generaties. Met meer ouderen en minder jeugd zal Nederasselt veranderen. Het is van belang dat elke generatie een bijdrage levert aan de leefbaarheid. Elkaar direct aanspreken bij leuke en minder leuke dingen gaat niet altijd vanzelf. Het onderling bespreekbaar maken van overlast of het handhaven van bijvoorbeeld parkeerbeleid zal meer van de inwoners zelf moeten komen. De overheid lost dit niet voor ons op en geeft aan dat handhaven van parkeerbeleid weinig prioriteit heeft.
Een uitnodigend dorpsplein op het grote veld als klop pend dorpshart en een digitaal dorpsplein op internet kunnen voor binding zorgen. We kunnen met elkaar informatie delen, samen iets ondernemen en aangeven waar hulp nodig is. Denk aan het regelen van vervoer of het helpen bij boodschappen en/of kleine klusjes. Mensen met dezelfde belangstelling of passie kunnen elkaar vinden en samen iets (voor elkaar) doen. Een buurtapp is een manier om gemakkelijk met elkaar in verbinding te staan. We hopen dat dit de participatie bevordert. Mensen van buiten het dorp die in Nederasselt komen wonen, moeten we meer uitnodigen om mee te doen. Gemeenschapszin of nabuurschap is iets dat op een natuurlijke wijze moet ontstaan, maar we kunnen wel de onderlinge samenhang bevorderen door daar actief aan te werken. Om het verenigingsleven en de vrijwilligerstaken in het dorp voor de toekomst veilig te stellen, moeten we taken anders inrichten. Mogelijk willen mensen zich wel binden aan losse projecten en is een afgebakende tijdsinvestering beter te overzien. Lokale ondernemers dragen het dorp een warm hart toe. Zij ondersteunen verenigingen financieel of in natura. Een mooi voorbeeld is het opknappen van Ons Huis. Met vereende krachten is een prachtig resultaat neergezet. Dit biedt kansen om in de toekomst ook andere projecten te realiseren.
3.4 — RECREATIE EN TOERISME — Huidige situatie
Acties – Opknappen grote veld en omvormen tot kloppend dorpshart. – Inrichten van een digitaal dorpsplein en verbinding zoeken met alle digitale dorpsinitiatieven die er al zijn. – Nadenken over passende nieuwe vormen en initiatieven, zoals een buurtapp? – Betrekken van jeugd bijvoorbeeld door 1x per jaar voor leerlingen van basisschool De Tandem een ludieke presentatie van verenigingen te organiseren met veel doe-acties. En 1x per jaar voor 12 tot 18 jarigen een avond/middag te organiseren met een combinatie van actie en brainstorm/gedachtewisseling/discussie. – Nadenken over het betrekken van nieuwkomers bij het wel en wee van het dorp, bijvoorbeeld door persoonlijke benadering voor een ‘kom eens op de koffie’ gesprek, georganiseerd namens verenigingen of door de dorpsraad. – Bekijken of sociaal/maatschappelijk vrijwilligerswerk in projecten of kleine taken kan worden gegoten, om zo meer mensen te trekken. – Lokale ondernemers betrekken bij het realiseren van projecten.
Wandelen in en om het dorp en genieten van de mooie omgeving is een geliefde bezigheid van veel inwoners. Op de dijk en in de uiterwaarden heb je een prachtig uitzicht. De molen aan het Wiel en het terrein van Kadans zijn schitterende locaties. Er zijn diverse wandelroutes zoals het struinpad langs de Maas, het ommetje Balgoij en het wandel- en fietsknooppuntennetwerk. Informatie is vaak onbekend of weinig toegankelijk. Er bestaat bijvoorbeeld nog geen uitgezette wandelroute tussen Nederasselt en Balgoij. De mogelijkheden van het buitengebied worden ver schillend beleefd. Wielrenners die graag hard rijden op de dijk kunnen een probleem vormen voor wandelaars. Meer aandacht voor de mogelijkheden van het buitengebied is daarom niet door iedereen gewenst. Het los laten lopen van honden kan voor agrariërs problemen opleveren i.v.m. bacteriën die voor koeien gevaarlijk kunnen zijn. Hondenpoep zorgt niet alleen in het buitengebied voor overlast. Ook binnen de bebouwde kom is het een punt van onvrede. Het poepveld aan de Hollestraat voldoet onvoldoende (geen goede omheining) en de afvalbak staat op een onhandige plaats. In de uiterwaarden verwijzen borden richting het Kroonwerk. Sinds 10 april 2015 staat er weer een informatiebord met uitleg over het Kroonwerk en wat hiervan in het landschap te zien is. De gemeente Heumen onderzoekt gezamenlijk met de gemeente Grave de haalbaarheid om het Kroonwerk
‘zichtbaar en beleefbaar’ te maken. In 2012 is archeo logisch onderzoek uitgevoerd. Verder vinden gesprekken plaats met onder andere Rijkswaterstaat en Staats bosbeheer. De gemeenteraad van Grave heeft onlangs besloten dat er een veerpontje moet komen tussen de Maaspoort en het Kroonwerk. Indien deze plannen doorgaan zou het Kroonwerk een toeristische trekker kunnen worden en een mooie locatie kunnen zijn voor (kleinschalige) evenementen. In het dorpsplan kunnen we hier op dit moment weinig aan toevoegen. Mogelijkheden om in de Maas te zwemmen worden nauwelijks benut. De struinroute loopt langs de water kant, maar er is geen strandje. De molen is in Nederasselt beeldbepalend. Twee molenaars houden vrijwillig de molen draaiend, maar kijken bezorgd naar de toekomst. Het onderhoud aan de molen kost veel tijd en geld. Hulp van vrijwilligers is daarom noodzakelijk. De gemeente wil dat de molenaar uitgedaagd wordt meer eigen inkomsten te genereren om in kosten van onderhoud te voorzien. Er zijn nu geen mogelijkheden om bezoekers te ontvangen en er is geen toiletvoorziening aanwezig. Op het naastgelegen natuurgebied Kadans is een ruimte aanwezig waar groepen worden ontvangen. Het terrein heeft een grote diversiteit aan flora en fauna. De vierdaagse van Nijmegen komt op de laatste wandel dag door Nederasselt. Rond 06.00 uur lopen militairen via de Baron van Brakelstraat naar de dijk. Daar sluiten de 50 km wandelaars vanuit Overasselt zich bij hen aan.
De stoet loopt onder de Graafsebrug door en via de Sluisweg over de brug richting Grave. In de draai bij de Sluisweg zorgt een DJ van Diosa voor muziek en is er een tent met versnaperingen. Verder is er in het dorp voor de lopers en toeschouwers weinig vertier.
Gewenste situatie Inwoners zijn bekend met wat in en om Nederasselt aan (recreatie)informatie beschikbaar is. Dit kan opgenomen worden in een digitaal dorpsplatform, dat wordt uitge werkt bij het thema sociale samenhang. Een strandje aan de Maas zou een prachtige mogelijkheid zijn voor ontspanning en vermaak. We denken hierbij ook aan gelegenheid om te picknicken en te barbecueën en aan mogelijkheden voor horeca tijdens de zomerperiode. De Maasmolen moet ook in de toekomst voor het dorp behouden blijven. De molen moet meer toegankelijk worden voor publiek om wellicht extra inkomsten te genereren3. Daarnaast kunnen activiteiten in en om de molen er voor zorgen dat de betrokkenheid van de lokale gemeenschap wordt verhoogd en motiverend werkt voor de vrijwillige molenaars. Samenwerking met Kadans vergroot de overlevingskansen voor de molen. Misschien zijn er kansen voor een gedeeld educatief centrum of horecagelegenheid. Ook kan worden gedacht aan het trekken van meer bezoekers door verkoop van producten (diverse meelsoorten, streekproducten en souvenirs).
3
Gelders Genootschap & Nibag: rapportage haalbaarheidsonderzoek
herbestemming Maasmolen Nederasselt
De doorkomst van de vierdaagse kan gezelliger en grootser aangepakt worden voor zowel lopers als toeschouwers. Het zou mooi zijn als de route verlegd kan worden en lopers door het dorp komen. Daar kunnen we bijvoorbeeld met muziek, koffie en broodjes de doorkomst feestelijker maken.
– Onderzoeken of de route van de vierdaagse verlegd kan worden zodat de lopers door het dorp kunnen wandelen. – Activiteiten ontplooien om de vierdaagse doorkomst grootser aan te kleden; meer gezelligheid voor lopers en toeschouwers.
Acties
3.5 — JEUGD —
Acties voor dit thema moeten goed worden afgestemd met de inwoners. Wat de een als een verbetering ervaart, vindt de ander wellicht verschrikkelijk. Door goed te communiceren met elkaar, proberen we harmonie te bereiken tussen de bewoners en de vertegenwoordigers van landbouw, toerisme en natuur. – Samen met dorpswerkgroep Balgoij onderzoeken we de ontwikkeling van een gezamenlijke wandelroute. – Onderzoek naar de realisatie van een strandje aan de Maas. – Onderzoeken of een samenwerking tussen de molenaars en Kadans de overlevingskansen van de molen vergroot.
Huidige situatie ‘De jeugd heeft de toekomst’. In een vergrijzend dorp als Nederasselt is de betrokkenheid van jeugd van groot belang. Zonder jeugd is er geen school en geen aanwas bij verenigingen. Jeugd op de basisschool is vanuit school al bij het dorp betrokken. De school organiseert activi teiten in of met het dorp, zoals een lampionnenoptocht met Sint Maarten en activiteiten in Ons Huis. We kijken bij het thema jeugd vooral naar jeugd tussen 10-16 jaar. We willen dat leerlingen na de basisschool betrokken blijven bij het dorp.
De jeugd die in Nederasselt woont, zou het zo naar de zin moeten hebben, dat ze later graag (weer) in Nederasselt willen wonen. Niet alleen om vergrijzing en krimp tegen te gaan, maar ook om de leefbaarheid te bevorderen. Jeugd binden aan het dorp vinden we daarom belangrijk. Maar wat willen jongeren zelf? Zowel verenigingen als de werkgroep dorpsplan kunnen deze vraag (nog) niet beantwoorden. De speelmogelijkheden in het dorp zien er niet aantrekkelijk uit. Het grote veld zit vol met kuilen en gaten wat niet uitnodigt tot voetballen. Verouderde speeltoestellen worden door de gemeente verwijderd, maar er komt niets voor in de plaats. Dit knelpunt wordt opgepakt bij de opknap van het grote veld (uitgewerkt onder het thema sociale samenhang).
Gewenste situatie Er moeten meer activiteiten voor en door de jeugd georganiseerd worden. De jongerenwerker van de gemeente Heumen adviseert om niet alles voor jongeren uit handen te nemen. Jongeren zouden zelf aan moeten geven waar ze behoefte aan hebben en welke activiteiten ze willen. We kunnen ze daarin begeleiden, maar moeten het niet overnemen. Betrokkenheid van jeugd bij het dorp en binding met het dorp vergroten is het uiteindelijke doel.
Acties – Vinden van een gangmaker of meerdere aanjagers voor het thema jeugd. – In gesprek gaan met de activiteitencommissie en samen bekijken waar de jeugd bij activiteiten onder steund kan worden.
– Digitale enquête houden onder de jeugd. Zo kan er direct een databestand met e-mail adressen worden opgebouwd. De enquête moet gericht zijn op de behoefte van jongeren. – Organiseren van een eerste activiteit in samenwerking met jongeren. Dit kan een activiteit zijn voor de hele groep 10-16 jarigen, maar ook een activiteit van ‘oudere jongeren’ voor ‘jongere jongeren’. – Budget beschikbaar stellen waar jeugd zelf bestemming voor kan zoeken. – Betrek de jeugdwerker van de gemeente Heumen bij advies.
De actiepunten uit hoofdstuk 3 staan in het uit足 voeringsprogramma kernachtig samengevat. Sommige actiepunten kunnen relatief snel worden opgepakt en uitgevoerd, terwijl andere actiepunten meer tijd vergen. Welke punten opgepakt en uitge足 werkt worden, is afhankelijk van de belangstelling van inwoners om deel te nemen aan de uitvoering van deze plannen.
4.1 — HUISVESTING — Actie
Organisatie
Informatie over CPO ontsluiten: – meenemen met Nederasselt digitaal (zie 4.3) – Info op site dorpsraad. Periodiek peilen of er belangstelling is voor informatie voorziening over CPO. Bij (voldoende) belangstelling voor CPO voorlichting
Samen met gemeente Heumen en dorpsplatform Overasselt.
organiseren.
4.2 — VERKEER EN VEILIGHEID — Actie
Organisatie
Opstarten werkgroep veiligheid.
Samen met Veilig Verkeer Nederland.
Activiteiten bedenken om bewustwording te creëren. Uitvoeren nulmeting.
Samen met gemeente Heumen.
Bespreken snelheidbeperkende maatregelen met gemeente
Samen met gemeente Heumen.
Heumen. Samen met gemeente in gesprek gaan met Provincie over provinciale wegen.
Samen met gemeente Heumen en provincie Gelderland.
4.3 — SOCIALE SAMENHANG — Actie
Organisatie
Opknappen grote veld tot kloppend dorpshart.
Samen met omwonenden, jeugd, enthousiaste inwoners, verenigingen.
Inrichten digitaal dorpsplein.
Samen met verenigingen, digitale initiatieven die er al zijn in Nederasselt, bedrijfsleven?
Nederasselt digitaal 2025.
Werkgroep oprichten om te bekijken welke digitale vormen passend zijn voor de toekomst? Of nieuw vormen ontwikkelen? Buurtapp?
Betrekken van jeugd door mogelijkheden te presenteren en
Samen met verenigingen en jongerenwerker.
discussie aan te gaan. Nieuwe inwoners bij het wel en wee van het dorp betrekken;
Samen met verenigingen.
organiseren van persoonlijke benadering. Vrijwilligersinzet, bestuursfuncties en maatschappelijke taken anders organiseren: bekijken of verenigingen elkaar kunnen verstreken. Inventariseren en betrekken lokale ondernemers/ZZP’ers bij het realiseren van projecten.
Samen met verenigingen en maatschappelijke organisaties.
4.4 — RECREATIE EN TOERISME — Actie
Organisatie
Overleg met dorpswerkgroep Balgoij over de ontwikkeling van
Samen met dorpswerkgroep Balgoij, vertegenwoordigers van
een gezamenlijke wandelroute tussen Nederasselt en Balgoij.
de agrariërs (ZLTO), waterschap en gemeente Heumen.
Onderzoeken of strandje aan Maas is te realiseren. Zo ja,
Samen met Rijkswaterstaat, Stichting Heumen Actief en de
ontwikkelingen in gang zetten.
gemeente Heumen.
Onderzoeken samenwerking Molen en Kadans en/of andere
Samen met molenaars, Kadans, Stichting Heumen Actief, lokale
mogelijkheden om de molen levensvatbaar te houden.
horeca, basisschool de Tandem en andere scholen, de Buurderij en gemeente Heumen.
Onderzoeken of 4-daagse route kan worden verlegd. Meer
Samen met verenigingen, Fanfare, Overasselt Promotions,
maken van doortocht (muziek, koffie, broodjes).
Stichting Malden in Motion en de gemeente Heumen.
Nieuwe inwoners bij het wel en wee van het dorp betrekken;
Samen met verenigingen.
organiseren van persoonlijke benadering. Vrijwilligersinzet en bestuursfuncties en maatschappelijke
Samen met verenigingen en maatschappelijke organisaties.
taken anders organiseren: bekijken of verenigingen elkaar kunnen verstrerken.
4.5 — JEUGD — Actie
Organisatie
Vinden gangmaker/aanjager. Contact activiteitencommissie.
Samen met Ons Huis en jongerenwerker.
Enquête organiseren. Eerste activiteit organiseren. Budget beschikbaar stellen.
Samen met sponsoren, gemeente Heumen.
Advies inwinnen jongerenwerker.
Samen met jongerenwerker.
Verklarende begrippenlijst Het Broek Een broek is een moerasland. Het is een laaggelegen gebied dat nat blijft door opwellend grondwater (kwel). Het Nederasseltse broek ligt ten Noordoosten van het dorp.
Hoofdstuk 4 staat vol met acties. Ze kunnen niet alle maal tegelijk uitgevoerd worden. Met de blik op 2025 kunnen we activiteiten spreiden over een langere periode. Sommige acties kunnen snel worden uitgevoerd, anderen vragen meer tijd voor voorbereiding of financiering. We zullen als werkgroep in overleg met de gemeente Heumen een uitvoeringsagenda opstellen.
Buurderij de Lage Hof Kleinschalige woonvoorziening voor ouderen en mensen met een verstandelijke beperking waarbij geïntegreerd wonen, lekker landelijk leven en verbinding met de lokale samenleving centraal staan. De Buurderij is gelegen in en om de voormalige Overasseltse boerderij de Lage Hof. Op het terrein zijn
Jaarlijks plannen we een terugkoppeling met het dorp. We geven aan wat er is uitgevoerd en wat op de agenda staat voor de komende tijd. We horen graag van de inwoners of we op de goede weg zitten. Aanpassingen zijn natuurlijk altijd mogelijk. Tussentijds zijn onze activiteiten te volgen via onze website en Facebook-pagina. U kunt ons bereiken via email: . Natuurlijk kunt ons ook persoonlijk aanspreken.
tevens het agrarische museum, een voorziening voor dagbesteding en een huiskamer met café en terras gevestigd. Coehoorn Plangebied de Coehoorn betreft percelen in de maasuiterwaarden. In 2005, 2008 en 2009 is er archeologisch onderzoek gedaan i.v.m. kleiwinning en natuurontwikkeling. Er zijn archeologische
Inmiddels is de eerste groep al gestart met de uitwerking van het plan om het kermisveld op te knappen en om te vormen tot een kloppend dorpshart. De subsidie is aangevraagd en plannen staan in de grondverf.
vondsten gedaan die wijzen op menselijke activiteiten in de tijdspanne van de IJzertijd tot en met de Late Middeleeuwen/ Nieuwe tijd. De Coehoorn is in gebruik als landbouwgrond.
Helpt u mee de andere acties uit te voeren? Meld u aan op of spreek een van de werkgroepleden aan.
Coehoornhof Nieuwbouwwijk in Nederasselt, gelegen aan de dijk en sluit aan op het terrein van Kadans. Eerste
woningen zijn in 2011 opgeleverd. Het plan
een Stinzebosje, hooiland en er is een grote
met hier en daar een boom. Maasheggen
bestaat uit drie fases, fase 1 en 2 zijn reeds
poel. Er komen veel soorten vogels voor en
bieden door hun doorns en het dichte
uitgevoerd.
zoogdieren zoals de haas. Ook diverse
vlechtwerk niet alleen optimale
soorten amfibieën zijn regelmatig te zien.
beschutting, maar ook voedsel aan vogels
Diosa Sportvereniging uit Balgoij. DIOSA
en kleine zoogdieren.
vloeit voort uit de Balgoijs-Nederasseltse
Kroonwerk Menno van Coehoorn
voetbalvereniging die werd opgericht op
Tussen 1699 en 1701 werd het kroonwerk
Molenwiel Diepe plas aan de dijk, vlak bij
6 mei 1932 te Balgoij. Vanaf 1958 is de
aangelegd naar een ontwerp van Menno
de molen. Ten onrechte wordt deze plas
naam van de club omgedoopt in VV DIOSA
van Coehoorn. Het doel was om de stad
toegeschreven als overblijfsel van de
(Doelen Is Ons Streven Altijd). Het is een
Grave beter te kunnen verdedigen aan de
dijkdoorbraak van 1925. Het molenwiel is
omnivereniging met een afdeling voetbal
rivierzijde. Een kroonwerk bestaat uit
zeer vermoedelijk een eeuwenoud restant
en een afdeling korfbal. DIOSA speelt op
aaneengesloten gebastioneerde fronten
van oeverwaldoorbraken.
sportpark de Wissen en beschikt daar over
en lange naar elkaar toelopende flanken,
onder meer 2 wedstrijdvelden.
die veelal aansluiten op de vestinggracht.
Ons Huis Verenigingsgebouw van
In dit geval betreft het de Maas. Het
Nederasselt, een veelzijdige accommo
Heumen Het dorp Heumen ligt t.o.v.
kroonwerk kreeg van Menno van Coehoorn
datie die onderdak biedt aan de diverse
Nederasselt stroomopwaarts aan de Maas,
drie gereveteerde bastions met oreillons
verenigingen en andere gebruikers. De
met het dorp Overasselt ertussen. De
en hoge en lage flanken. De courtines
activiteitencommissie van Ons Huis
gemeente Heumen bestaat uit Malden (de
werden gedekt door papenmutsen.
organiseert elk jaar weer allerlei activi
grootste woonkern), Heumen, Overasselt
Rondom het kroonwerk legde hij een
teiten voor de inwoners van Nederasselt.
en Nederasselt. Het gemeentehuis staat in
gracht aan met aan de westzijde een
Malden.
valbrug en een wachthuis. Op het
Tweede Huis Sociaal-maatschappelijk
binnenplein van het kroonwerk kwamen
opvanghuis, biedt 24-uur, 7 dagen per
JMJ De Sociëteit van Jezus, Maria en Jozef
provoost-, wacht- en kruitmagazijnen.
week opvang. Het Tweede Huis is
(Zusters van JMJ) is een katholieke
Een schipbrug over de Maas verbond het
gehuisvest in het voormalig klooster van
congregatie van zusters, ontstaan in 1823.
kroonwerk met de vestingwerken van
Nederasselt. Het opvanghuis is bedoeld
Grave. Het kroonwerk werd in 1701 een
voor iedereen die in een tijdelijke
Kadans Het natuurgebied Kadans is
onderdeel van de Zuidelijke verdedigings
buitengewone situatie verkeert en die
gelegen in de omgeving van de molen en
linie van de Republiek langs de Maas.
ten gevolge hiervan voor enige tijd een
het molenwiel. Het terrein heeft een
geborgen plek nodig heeft. Er is plaats
oppervlakte van ongeveer 9 hectare. Het
Maasheggen Historisch Maasheggen
gebied is in eigendom van gemeente
gebied strekt zich uit van Venlo tot
Heumen en wordt beheerd door Natuur
Batenburg. Betreft autochtone beplanting
Stichting Kadans. Tot het terrein behoort
van meidoorn, wegedoorn, sleedoorn e.d.,
voor 15 volwassenen en 10 kinderen.
Volg ons op: