Globus
PETAK, 1. 2. 2013.
R
IM - Korupcionaški skandal koji je teško oštetio “Monte de Paski di Siena”, četvrtu italijansku banku po snazi, a treću po rasprostranjenosti, ugrozio je i izborne šanse Demokratske stranke na predstojećim parlamentarnim izborima u Italiji, koji će se održati za tri nedelje.
“Monte di Paski” iz Siene (MPS) najstarija je aktivna banka u svijetu: osnovana je 1472. kao opštinska zalagaonica. Banka Italije tvrdi da opstanak MPS nije ugrožen i da joj ne treba povjerenik, pa će je i dalje voditi Alesandro Profjumo, koji je dugo bio na čelu “UniKredit” banke Njegovom prethodniku Đuzepeu Musariju (koji je uslijed skandala prije nekoliko dana odstupio sa dužnosti predsjednika Udruženja italijanskih banaka), prijeti dugogodišnji zatvor, kao i donedavnim direk-
torima, posebno ako se utvrdi da su neki od njih zaista uzimali 5 odsto od skoro svake operaciji. Dosadašnje istrage pokazuju da je MPS u samo jednom poslu bacila kroz prozor desetak milijardi eura - što je onda neko i pokupio. Još se ne zna ko, ali bi praćenjem traga novca, i to trebalo ubrzo da bude otkriveno. MPS je na početku ovog vijeka počela da kupuje neke pokrajinske banke (Mantovanu, Salentsku), a veliki udarac stigao je 2007. kada je kupila “Banko Antoniano-Veneto”,
od španskog Santandera, za 10,3 milijarde eura. Problem je bio što je ta banka u tom trenutku vrijedila 2,3 milijarde, ali je Santander (koji je tada vodio Etore Goti Tedeski, katolički bankar koji je poslije preuzeo vatikanski IOR) pola godine ranije kupio za 6,6 milijardi. Ukratko, MPS je platila skoro 8 milijardi više, plus proviziju, ne zbog toga što nije znala, nego zato jer je neko dobar dio te “razlike u cijeni” strpao u džep kao zaradu, na štetu MPS-ovih dioničara. Drugi problem je što je MPS, da bi finansirala ekspanziju, pokrenula dvije tajne operacije sa derivatima. To su Santorini (2002.) i Aleksandria (2006.). Te dvije operacije su, uslijed svjetske finansijske krize, rezultirale velikim gubicima 2009. (500 -
750 miliona eura), a i tokom narednih nekoliko godina takav gubitnički trend se nastavio. Banka Italije je počela istragu zahvaljujući anonimnoj prijavi 2011., a krah banke je spriječen državnim zajmom od 3,9 milijardi eura, koji je Montijeva vlada u ostavci odobrila u nedjelju. Demokratska stranka, relativni favorit na parlamentarnim izborima za tri nedelje, donekle je kompromitovana skandalom, pa je izgubila procenat glasačke podrške. Naime, većinski vlasnik MPS je istoimena organizacija, u kojoj većinu imaju predstavnici opštine Siena, a u njima je, kao i u većini Toskane, već šezdesetak godina na vlasti Demokratska stranka. Zato se i ta organizacija vidi kao igračka u rukama demokrata, pa je njihov smrtni ne-
7
prijatelj Silvio Berluskoni podrugljivo poručio: “Nisu bili kadri vladati jednom bankom, a vladali bi zemljom!” Mala korist je što se Demokratska stranka sada trudi da dokaže kako je inicirala smjenu Musarija Profjumom prije dvije godine, što podsjeća da je u upravi banke sjedilo isto toliko vijećnika iz Berluskonijeve tadašnje stranke Forca Italia koliko i iz Demokratske stranke. Percepcija javnosti je da su u “demokratskoj” Sieni demokrate i krivci. A demokratski premijerski kandidat Pjerluiđi Bersani još je pogoršao svoje šanse rekavši: “Razbićemo one koji budu tvrdili da smo u slučaju MPS postupali nekorektno”. Dok on to eventualno dokaže proći će godine, a izbori su 24. februara.
NOVA GEOPOLItIČKA KONFIGURACIJA
Bondstil, najveća američka SAD stvaraju Veliku Albaniju vojna baza u svijetu Amerikanci već godinama pripremaju projekat stvaranja velike Albanije, koji bi mogao da bude zaokružen već ove godine, piše splitska Slobodna Dalmacija
SPLIT - SAD već godinama pripremaju projekat stvaranja velike Albanije koji bi mogao da bude zaokružen već ove godine, piše splitska Slobodna Dalmacija. List napominje da je jugoistok Evrope najkraći tranzitni put između Zapada i naftom i plinom bogatog područja srednje Azije zbog čega je dio “nove velike geopolitičke igre”, a podsjeća i na izjave albanskih zvaničnika o “potrebi za ujedinjenjem svih albanskih teritorija” “Slobodna Dalmacija” citira direktora Instituta za regionalne prognoze i savjetnika trojice albanskih premijera Koče Danaja koji je rekao da bi već ove godine mirnim putem trebalo da bude formirana nova albanska država koja bi objedinila sve albanske teritorije. Podsećajući i na nedavnu izjavu albanskog premijera Salji Beriše da je ujedinjenje svih albanskih teritorija nezaustavljivo, Slobodna Dalmacija ističe da dok neki analitičari tvrde da je nova albanska država realan projekt koji kod nekih budi strahove i može donijeti nove tenzije, drugi navode da su Berišine reči potpuno pogrešno interpretirane. ● Ključni momenti “Američki projekt stvaranja velike Albanije zapravo se polako diplomatskim i vojnim sredstvima realizuje već dugi niz godina. Posto-
ji istorija američkog angažovanja u regionu, ali kada je riječ o ovom projektu, treba podsjetiti na nekoliko ključnih tačaka. To je NATO bombardovanje Srbije 1999. godine, nakon čega je NATO na Kosovu rasporedio 50.000 dobro naoružanih vojnika”, piše list. Tu je, dodaje se, i Ohridski sporazum, projekat SAD-a, kojim je započet proces političkog reformisanja Makedonije kroz ustavne izmjene i usvajanje niza novih zakona koji su osigurali znatno veća prava makedonskim Albancima. Treća ključna tačka je, piše list, ame-
rička podrška nezavisnosti Crn e Gore i Kosova čime je osla- bljena Srbija, izvršena njena dekompozicija i time uspostavljena regionalna ravnoteža. “Američka politika je ovim vojno-diplomatskim angažmanom pripremila projekat velike Albanije”, izjavila je za “Slobodnu Dalmaciju” politikolog, dr Jadranka Polović.
● GeopolitičKi položaj Kosova Ukazujući na značenje Kosova kao dijela jugoistoka Evrope, Polovićeva kaže da taj region kao i u prošlosti i danas ima značajno geopolitičko, geoekonomsko i geostrateško značenje koje određuje političku budućnost regije. “Povezan sa Mediteranom, Bliskim istokom, područjem Kavkaza i srednje Azije, ali i Podunavljem i srednjom Evropom, oduvijek je bio predmet interesa velikih sila. Zbog rastućeg značenja energenata u geopolitici 21. veka, ovaj prostor, koji premrežavaju važne tranzitne rute, pa evo i Gazprom je napokon u Hrvatskoj, postaje prostor snažnog nadmetanja globalnih centara moći”, navela je Polović. Prema njenim riječima, jugoistok Evrope najkraći je tranzitni put između zapadne Evrope i naftom i plinom bogatog područja srednje Azije i kaspijskog bazena i kao takav svojom prohodnošću postaje dio “nove velike geopolitičke igre”, odnosno prostor na kojem se ukrštaju interesi SAD-a, Evrope, Rusije i Turske. Polovićeva je ukazala kako projekat uspostavljanja američke dominacije u Evroaziji počinje zapravo
Istoričar i ekonomski istraživač Vilijem Engdahl naveo je da je “nezapamćena posljedica” američke politike poslije bombardovanja Srbije bila izgradnja velike mreže novih američkih vojnih baza. Nakon rata na Kosovu, SAD je uspostavio vojnu bazu Bondstil na granici između Kosova i Makedonije, kao vojnu tačku koja je američkim vazdušnim snagama osigurala pristup naftom bogatim regionima Bliskog istoka i Kaspijskog jezera, kao i kontrolu istočnog Mediterana. U vrijeme kad je izgrađen, Bondstil je sa oko 7000 vojnika bio najveća američka vojna baza izgrađena u svijetu nakon Vijetnamskog rata, nakon
na jugoistoku Evrope sa Albanijom, a završava u Kini. Sjedinjene Američke Države svoju geostrategiju prema srednjoj Aziji oslanjaju na mrežu proameričkih država na jugoistoku Europe Makedoniju, Albaniju, Rumuniju, Bugarsku, Tursku i Grčku, u najnovijem kontekstu i Kosovo, kao i zemlje kaspijske regije - Azerbajdžan i Uzbekistan, ali i Gruziju i Ukrajinu, na koje se, kako kaže, širi zloćudna strategija unifikacije, amerikanizacije svijeta. “Upravo je primjer Kosova kao nove države stvorene uz upotrebu američkih političkih instrumenata postao pokazatelj nastavka američke dominacije u regiji i nastojanja da se održi američko unipolarno vođstvo ne samo na jugoistoku Evrope, nego i šire na prostoru Evroazije”, ocijenila je Polović. Američka politika, kaže ona, drma svim projektima na Kosovu. “Sramota je da američki zvaničnici koji su tukli Srbiju sada privatizuju najvitalnije djelove kosovske ekonomije” kazala je ona.
čega je nastavljeno s izgradnjom vojnih baza u Mađarskoj, BiH, Albaniji i Makedoniji - istaknula je dr. Polović.
● nemiri neutralisani Globalnom politiKom Polovićeva je takođe rekla da ne očekuje nemire u ovom dijelu Balkana. “Vođe albanskog nacionalnog pokreta ovih dana izjavljuju da su SAD i Rusija dogovorili prekrajanje granica na način da će se Preševo, Kosovo, vjerujem i dio Makedonije i Crne Gore, naći u okviru velike Albanije. Ja im zaista verujem jer se već odavno nova konfiguracija prostora bivše Jugoslavije sprovodi putem dva integracijska procesa: pridruživanja regije NATO-u i Evropskoj uniji”, rekla je Polovićeva. Ona je ukazala da nacionalne države gube smisao, globalni akteri napreduju kroz projekat širenja demokratije, ljudskih prava i slobodnog tržišta koji podrazumjeva globalnu bijedu regiona. Nove države, dodala je, potpuno su zavisne od stranog kapitala, a ovih dana, kako je rekla, hrvatsku vladu vidimo kao “odlikaše” koji sprovode sve što strani akteri narede…