Wouw 6 - Thema 6 - Werkboek - lesinspiratie

NIET VERGETEN!

Thema 6

WERELDNIEUWS OVER ERFGOED

WEEK VAN DE FRIET

Een friturist kent de kunst van goede frieten bakken. De perfecte friet bestaat nochtans niet. Elke frituur staat gekend om haar eigen specifieke smaak en heeft een eigen sfeer. Een Belgisch frietkot is een familiebedrijf waar de uitbater in nauw contact staat met zijn klanten. Het is dus zoveel meer dan een plaats waar frieten worden gebakken.

Er worden initiatieven genomen om de frietkotcultuur te beschermen en in de kijker te zetten. Jaarlijks wordt de Week van de Friet georganiseerd. Tijdens die week willen de organisatoren oproepen om samen gezellig te genieten van een frietje van de frituur. In het hele land wordt promotiemateriaal verspreid in de frituren. Of er wordt

een speciale actie georganiseerd.

In 2019 kregen bekende standbeelden in Vlaanderen een puntzakje met frieten toegestopt.

UNESCO BESCHERMT AMPER DE NATUUR

Unesco beschermt slechts 1,8 procent van alle natuur ter wereld. Wetenschappers zeggen echter dat er meer mogelijkheden zijn.

Unesco steunt wetenschappelijk onderzoek in de natuur, maar die onderzoekers vragen aan de organisatie om de natuur beter te beschermen.

Wetenschappers van de universiteit van Queensland in Australië brachten de natuurlijke en gemengde werelderfgoederen in kaart. Ze stelden vast dat een kwart hiervan puur natuurgebied is. Ondanks de inspanningen van de Unesco wordt de natuur in een alarmerend tempo verwoest en hebben sommige gebieden dringend bescherming nodig.

Zorg dragen voor de natuurgebieden is noodzakelijk voor de biodiversiteit en de strijd tegen de klimaatverandering. Maar ook de mensenrechten worden bedreigd. Mensen hebben recht op een gezond leven, een veilige woonplaats, voedsel en drinkbaar water. Dat zal niet

vanzelfsprekend meer zijn voor onze toekomstige generaties. Ook voor de generaties die nog niet geboren zijn. In Europa valt dat probleem voorlopig nog mee. Dit ligt anders voor de bewoners van sommige eilanden in de Stille Oceaan. Zij vluchten weg omdat hun woonplaats steeds vaker overstroomt door de stijgende zeespiegel.

'Sommige gebieden worden verwaarloosd', zeggen de wetenschappers. 'Unesco heeft de mogelijkheid om meer natuur op te nemen op haar erfgoedlijst en de natuur op die manier te beschermen.'

HET ZONNIGE ZUIDEN OP JE BORD

In 2010 erkende Unesco het mediterrane dieet als immaterieel erfgoed van de mensheid. Het mediterrane dieet bestaat uit een voedingspatroon met veel groenten en fruit, noten, zaden, olijven, olijfolie, vis en een beetje rode wijn.

Het mediterraan dieet lijkt de sleutel tot een lang en gezond leven met weinig bewerkte voedingsmiddelen, zoetigheid en rood vlees.

Het mediterrane dieet is niet alleen goedkoop en voedzaam. De eetcultuur is ook goed voor het milieu en steunt de plaatselijke economie.

De bescherming van het dieet in het Middellandse Zeegebied was wel nodig. De landen rondom

de Middellandse Zee ruilen hun traditionele gerechten in voor snoep, frisdrank, hamburgers, frieten en milkshakes. De kilo’s vliegen eraan bij de bevolking en tradities gaan verloren.

Er sluipt verandering in de consumptiegewoontes door toerisme, reclame en verstedelijking. Nieuwe, dure en ongezonde producten vervangen traditionele gerechten. Mensen willen een wereldburger zijn en doen mee, met alle kwalijke gevolgen van dien voor hun gezondheid en erfgoed. Het zou zonde zijn dat deze gezonde levenswijze door de moderne samenleving ten onder zou gaan.

Naam:

Klas:

© 2020 Standaard Uitgeverij

LES 1 KENNISMAKING MET WERELDERFGOED

WAT ZIJN DE VERENIGDE NATIES?

De Verenigde Naties zijn een vereniging van 193 landen. Ze vergaderen in New York over onder andere veiligheid, hulp bij hongersnood, mensenrechten en kinderrechten. Ze willen bijvoorbeeld dat alle kinderen in de wereld naar school kunnen gaan.

Het is onmogelijk om met alle landen tegelijkertijd te vergaderen.

Daarom werden kleine groepen gemaakt. Bijvoorbeeld de Veiligheidsraad en Unesco.

De VN heeft een eigen vlag. De olijftakken zijn het symbool van de vrede. In het midden staat de noordpool afgebeeld.

Elke ochtend worden de vlaggen gehesen van de landen die deelnemen aan de VN. Ze staan in alfabetische volgorde gerangschikt bij het gebouw van de VN in New York.

Mijn erfgoed

1 Iedere familie heeft haar sporen naar het verleden. Leg uit.

WAT IS UNESCO?

UNESCO staat voor United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization. Het is een deelorganisatie van de VN die bijdraagt aan de opbouw van vrede, duurzame ontwikkeling, samenleven met diverse culturen en armoedebestrijding. Ze doen dat via onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie in de hele wereld.

VREDE BEGINT IN DE HOOFDEN VAN MENSEN

De VN en Unesco werden

opgericht in 1945, na de Tweede Wereldoorlog. De hele wereld lag overhoop. Mensen wilden nooit meer zo’n oorlog meemaken. Ze wilden zich sindsdien inzetten voor wereldvrede.

Als mensen elkaar beter begrijpen en respect hebben voor elkaars omgeving, dan lukt samenleven beter. Die boodschap wil Unesco doorgeven aan jong en oud.

Het historische centrum van

2 Unesco heeft een werelderfgoedlijst. Wat is de bedoeling van die lijst? Noteer in een zin.

3 Wie bepaalt wat er op de lijst komt? Duid aan.

elke burger van de wereld vertegenwoordigers van leden van de Unesco de staatshoofden van de landen die meedoen aan de overeenkomst iedereen die een voorstel indiende bij de Unesco

In

Brugge kreeg van Unesco het label van ‘beschermd werelderfgoed’.

De Grote Markt in Brussel staat op de Werelderfgoedlijst sinds 1998.

Wallonië zijn de voornaamste mijnsites toegevoegd aan de lijst.

Barrier Reef, Australië (Oceanië)

Opera House, Sydney – Australië (Oceanië)

Nationaal park Wood Buffalo, Canada (Noord-Amerika)

Grote Markt, Brussel – België (Europa)

Soorten erfgoed

4 Lees het voorpaginanieuws. Schrijf de nummers van de artikels in het schema.

5 Schrijf ook de letters van de foto’s hierboven op de juiste plaats.

natuurlijk erfgoed cultureel erfgoed gemengd erfgoed

materieel erfgoed:

immaterieel erfgoed:

6 Verbind.

Tassili n’Ajjer, Algerije (Afrika)

natuurlijk erfgoed

cultureel erfgoed

gemengd erfgoed (natuur en cultuur)

materieel erfgoed

immaterieel erfgoed

Reizen naar sporen in het verleden

7 Mensen zijn altijd onderweg, in alle tijdperiodes en over alle grenzen heen. Welke redenen hebben mensen om hun koffers te pakken? Noteer ze op de reisweg.

8 Welke prettige en minder prettige gevoelens verbind jij hieraan? Trek een pijl.

vaststaande en verplaatsbare voorwerpen, bijvoorbeeld monumenten, klederdracht, recepten …

sporen naar het verleden door menselijke activiteiten

natuurlijke sporen uit het verre, eeuwenoude verleden.

sporen door mensen achtergelaten in de natuur

niet vast te grijpen, bijvoorbeeld een lied, een verhaal, een optocht …

geluk

boos onzeker zenuwachtig verdriet angst veilig hoop ontspannen heimwee verwonderd nieuwsgierig dankbaar

opgelucht

gespannen rustig

geschokt uitgeput

Vulkaan Etna, Sicilië – Italië (Europa)

Fanjingshan, China (Azië)

Angkor, Cambodja (Azië)

Molens, Kinderdijk – Nederland (Europa)

De frietcultuur in onze klas

1 Hoe hard is de frietcultuur in jouw leven ingebakken? Vul het formulier in.

1. HOEVEEL DAGEN PER WEEK EET JIJ AARDAPPELEN? OMCIRKEL.

2. HOEVEEL KEER EET JIJ FRIETJES? dagelijks

meer dan 1 keer per week

1 keer per week

meer dan 1 keer per maand

minder dan 1 keer per maand

3. HOEVEEL KEER EET JIJ FRIETJES VAN DE FRITUUR?

meer dan 1 keer per week wekelijks

meer dan 1 keer per maand

minder dan 1 keer per maand

enkele keren per jaar nooit

2 Schat in hoeveel kilogram frietjes jaarlijks worden gegeten. Ga ervan uit dat een portie frietjes 250 g weegt.

Hoeveel kilogram frietjes eet jij ongeveer jaarlijks? Maak hier je berekening.

Hoeveel kilogram frietjes eet de hele klasgroep jaarlijks? Maak hier je berekening.

BESLUIT: Jaarlijks eet onze klas ongeveer kilogram frietjes.

BESLUIT: Jaarlijks eet ik ongeveer kilogram frietjes.

Waar komt de friet vandaan?

Één ding is zeker: Belgen houden van friet en zijn er wereldberoemd om. Maar over het ontstaan van de friet doen verschillende verhalen de ronde.

11 Hoe dicht leunt elk verhaal bij de waarheid aan volgens jou? Lees de verhalen. Geef een score vóór en na het bekijken van het filmfragment.

Frietjes zijn een Franse uitvinding. In de Eerste Wereldoorlog aten Amerikaanse soldaten vaak frietjes in onze streken. Ze hoorden hier veel Frans spreken. Daarom noemden ze de goudgele stokjes french fries.

In een Amerikaans kookboek uit 1856 staat een recept voor french fried patatoes. Dat betekent: Franse gefrituurde aardappelen.

De naam french fries is afkomstig van het werkwoord ‘to french’. Het betekent: in lange, smalle reepjes snijden.

In Wallonië frituurde men kleine visjes uit de Maas. In de winter was de Maas bevroren. Ze sneden de vorm van visjes uit aardappelen en frituurden ze in vet.

Frietjes werden uitgevonden omdat ze noodzakelijk waren om te overleven.

Waar komt het frietkot vandaan?

12 Vanaf het midden van de 19e eeuw werden frietkoten ‘booming business’ in het straatbeeld. Wat betekent dit? Kruis aan.

Er kwamen steeds meer frietkoten. Ze werden populair en je verdiende er goed je geld mee.

Frietkoten waren niet veilig. Regelmatig ontploften ze.

Er moesten steeds meer frietkoten komen, want er was een overschot aan aardappelen.

Frietkoten zorgden voor conflicten. Steden en gemeenten wilden ze niet op straat.

13 Lees de tekst. Zet de cijfers bij de juiste illustratie hierboven.

1

2

Midden 19e eeuw werden frieten populair in Vlaanderen en Wallonië. Friet eten gebeurde op straat, tijdens de kermis of in de stad, na een theaterbezoek. Het gerecht had iets feestelijk. Een zakje friet is de voorloper van de kant en klare meeneemmaaltijd.

100 jaar na de eerste frietkotjes werden zelf geknutselde hokjes of oude tramstellen omgebouwd tot frietkot. Eind de jaren ’50 stonden in ons land ongeveer 20 000 frietkramen op pleinen en onder kerktorens.

3 Tussen 1950 en 1980 steeg de consumptie van frietjes enorm. Bedrijven produceerden diepvriesfrieten. De friturist schilde en sneed niet altijd meer zelf zijn aardappelen. Ook het assortiment snacks breidde uit, bijvoorbeeld met satés, frikandellen en bouletten.

4 Vanaf 1970 moesten veel frietkoten uit het straatbeeld verdwijnen. Ze waren niet altijd veilig. Tegelijkertijd openden restaurants die complete maaltijden met frietjes op het menu zetten.

5

In de jaren ’90 waaide een nieuwe trend over uit Amerika: de junkfoodketens of populaire hamburgerrestaurants zoals wij die nu kennen. In tegenstelling tot een traditioneel frietkot hebben deze restaurants bijna allemaal dezelfde inrichting.

In die tijd werd reizen over de hele wereld makkelijker. Dat inspireerde om restaurants te openen met buitenlandse, snel bereide specialiteiten, bijvoorbeeld pizza’s en pita’s.

14 Beschrijf kort hoe een frietkot er nu uitziet.

15 Waarom was het niet makkelijk om het traditionele frietkot te bewaren? Markeer drie redenen in de tekst.

16 Vind jij dat onze frietkotcultuur moet bewaard en beschermd worden? Waarom? Geef minstens twee redenen om je antwoord te verklaren.

Bracht Colombus de aardappel naar België?

3 Lees de informatie. Los de vragen op.

1. SCHATJES VAN PATATJES UIT ZUID-AMERIKA

Wist je dat aardappelen eigenlijk uit Peru komen? 8000 jaar geleden leefden de Inca’s van landbouw en hielden ze lama’s en alpaca’s. Ze teelden verschillende soorten aardappelen. In de laagvlaktes verbouwden ze maïs en katoen.

Op lapjes grond langs de bergflanken van de Andes teelden ze aardappelen. Ze legden terrassen aan langs de berghellingen. De stenen hielden de grond tegen. Dat zijn best indrukwekkende bouwwerken! Via kanaaltjes vloeide vers smeltwater uit de bergen naar de gronden. De gronden werden vruchtbaar gehouden met mest van de mensen en dieren.

Wist je dat het lama’s en alpaca’s waren die de aardappelen ontdekten? Zij groeven ze uit de grond op.

SLIMME BOUWERS

Archeologen ontdekten de beroemde stad Machu Picchu of ‘de verloren stad van de Inca’s’. De stad ligt op een rots met aan alle kanten steile berghellingen. Toen de stad werd ontdekt, was ze overwoekerd. Stilaan groeven archeologen de mooiste ruïnes op. Omdat er zoveel overblijfselen goed bewaard bleven, werd de stad erkend als werelderfgoed. Nu kun je nog steeds zien hoe de terrassen waren gebouwd om aardappelen te telen.

4 Zoek op waar Machu Picchu ligt. Duid aan op de wereldkaart.

2. COLUMBUS ONTDEKT PER ONGELUK AMERIKA

Mensen houden ervan om de wereld te ontdekken. In het begin deden ze dat te voet. Later vertrokken ze met schepen op ontdekkingsreis.

Men ging op zoek naar rijkdom en wou nieuwe landen veroveren. In Azië waren waardevolle producten te verkrijgen zoals zijde en dure specerijen, bijvoorbeeld kruidnagel en nootmuskaat. Europeanen probeerden via zeeën en oceanen Azië te bereiken.

Die zeemannen wisten niet altijd waar de reis hen zou brengen. Dat overkwam ook de Italiaan Christoffel Columbus. Cristoforo Colombo werd in 1451 geboren in Genua. Genua was een populaire stad in Italië waar goederen uit het Oosten werden verhandeld. Rijke kooplieden verkochten peper, gember, katoen, kaviaar … aan handelaren uit heel Europa.

Columbus was afkomstig uit een eenvoudig gezin, maar had een andere toekomst voor ogen. Hij luisterde verwonderd naar de verhalen van de handelaren. Hij kon koning Ferdinand en koningin Isabella van Spanje overtuigen om hem te helpen. Columbus kreeg drie schepen en vele bemanningsleden. Ze hoopten dat hij met kostbare goederen zou terugkeren uit Indië.

Hij vertrok in Spanje, stak de Atlantische Oceaan over en dacht dat hij de oostkust van Indië ontdekte in 1492. Hij heeft het nooit zelf geweten, maar in werkelijkheid ging hij aan land op één van de eilanden van de Bahama's. Op zijn volgende reizen ontdekte hij Midden- en Zuid-Amerika. Hij werd één van de beroemdste ontdekkingsreizigers uit de geschiedenis.

5 Teken de route van Columbus op de wereldkaart.

In het westen van Spanje staat het koninklijk klooster van Santa Maria de Guadalupe. Het symboliseert de aankomst van Columbus in Amerika, een belangrijk mijlpaal in de geschiedenis van de wereld. Het werd daarom erkend als werelderfgoed. Het klooster is nog steeds een belangrijke plaats voor reizigers op bedevaart.

6 Duid de ligging van het klooster aan op de wereldkaart.

3. DE AARDAPPEL KOMT AAN IN BELGIË

Columbus was niet de enige die voet aan land zette in Amerika. Vanaf de 16e eeuw veroverden ontdekkingsreizigers ZuidAmerika. Op die manier brachten ze de aardappel mee naar Spanje.

Onderweg naar Spanje ontdekten ze dat de aardappel ziektes kon voorkomen en genezen. Vanaf 1573 werd de aardappel voor het eerst gebruikt in Spanje als geneesmiddel in een ziekenhuis in Sevilla. Het ziekenhuis kocht haar voorraad aardappelen aan bij het klooster van Theresia van Ávila. Theresia wist hoe ze aardappelen moest telen, omdat haar vader en broer in Zuid-Amerika woonden. De oude stad Ávila is erkend als werelderfgoed. De ommuurde stad wordt ook ‘de stad van de Heiligen en Stenen’ genoemd. De 82 halfronde torens en negen toegangspoorten werden goed bewaard. Opvallend is dat de kerken buiten de stadsmuren werden gebouwd.

7 Teken de route van de aardappel van Zuid-Amerika naar Spanje op de wereldkaart.

Eén van de bewoners van Theresia's klooster vertrok terug naar zijn thuisland, Italië. Hij ging aardappelen telen en hoopte bisschop Bononi te genezen van een kwaal door hem aardappelen te laten eten! Bisschop Bononi ging daarna op reis naar België in de streek rond Bergen. Hij had aardappelen bij zich.

Een ander verhaal vertelt dat de aardappelen, samen met sinaasappelen en citroenen, via de Canarische Eilanden in de haven van Antwerpen aankwamen.

Aan het einde van de 16e eeuw was de aardappel heel gewoon in West-Europa.

8 De aardappel kwam waarschijnlijk op twee manieren ons land binnen. Teken beide routes op de wereldkaart.

4. DE AARDAPPEL WORDT

DAGELIJKSE KOST

Op het einde van de 17e eeuw daalde de gemiddelde temperatuur in onze streken. De graanoogsten mislukten vaker. Er kon minder brood worden gebakken. Langzaamaan ontstond hongersnood. De mensen gingen op zoek naar andere voedingsmiddelen. Zo begonnen ze aardappelen te telen. De technieken om aardappelen te planten en te oogsten werden beter.

Vanaf de 19e eeuw werd de aardappel één van de belangrijkste, dagelijkse voedingsmiddelen, ook voor dieren. Een aardappelveld bracht de boeren bovendien ook meer geld op dan een tarweveld.

Er was weinig keuze in voedingsmiddelen. Mensen werden creatief bij het bereiden van aardappelen. Er ontstonden verschillende bereidingswijzen, bijvoorbeeld puree.

9 Kleur het vakje voor de juiste uitspraak.

In de 19e eeuw waren aardappelen: een luxeproduct levensnoodzakelijk verdwenen

10 Schrijf de nummers van de titels van de vier teksten op de juiste plaats op de tijdsband.

1 Lees de informatie. Los de vragen op.

1. HET SICHUANRESERVAAT VAN DE REUZENPANDA

In het hartje van West-China ligt de provincie Sichuan. Meer dan 30% van de reuzenpanda’s in de wereld wonen in de zeven natuurreservaten en negen parken van dit gebied. In 2006 riep de Unesco dit woongebied van de reuzenpanda's tot werelderfgoed uit.

2 Zoek op waar China ligt. Duid Sichuan met een kruisje aan op de wereldkaart op pagina 6 en 7.

3 Kruis aan: In welk werelddeel ligt China?

Afrika

Noord-Amerika

Zuid-Amerika

Azië

Europa

Oceanië

Antarctica

De panda leeft tussen veel verschillende soorten planten. Op 6000 meter hoogte groeien planten tussen de rotsen. In de lagere bergen groeien bomen die altijd groen blijven. En in de valleien groeien varens en tropische planten. Het gebied strekt zich uit over 924 500 hectare of 9245 km². Dat is best indrukwekkend en maakt het gebied tot één van de meest ongelooflijke natuurreservaten op onze planeet.

4 Deze panda’s komen aan bij de rand van het bamboewoud. Ze bespreken de situatie. Wat vertellen ze elkaar? Schrijf een korte

BIODIVERSITEIT

Bamboe behoort tot één van de belangrijkste plantensoorten. Sommige planten groeien een meter per dag, en tot 40 meter hoog. Elke bamboesoort is gevoelig voor zijn eigen ziekten en insecten. Stel: er blijft slechts één soort over en die soort krijgt een ziekte, dan verdwijnt bamboe van onze planeet. Zowel voor mensen als dieren is het belangrijk dat het gebied blijft bestaan. De panda neemt zaden van planten mee doorheen het bos. De zaden blijven aan zijn vacht kleven en landen elders weer op de grond zodat een nieuwe plant kan groeien. De bevolking gebruikt de planten voor voedsel, geneesmiddelen en allerlei producten zoals bamboestokjes.

BEDREIGING

De reuzenpanda’s zijn met uitsterven bedreigd. Deze reservaten zijn het laatste uitgestrekte leefgebied van de reuzenpanda.

Het is belangrijk om hun woonomgeving te beschermen, want de reuzenpanda’s hebben bijzondere voedingsgewoonten. Ze lusten eigenlijk alleen maar bamboe. Daarvan eten ze zo’n 15 kg tot 40 kg per dag! Dat vergt 12 tot 14 uren etenstijd per dag.

Het bamboewoud wordt steeds kleiner en ligt verspreid. Bossen worden omgekapt om plaats te maken voor landbouwgrond, de aanleg van wegen en werkgelegenheid in mijnen.

WAT DOET WWF OM DE REUZENPANDA TE BESCHERMEN?

De panda is het symbool van de natuurorganisatie WWF. Daarom hechten zij veel belang aan het helpen aanleggen van bamboebos.

De organisatie steunt onderzoek en leidt parkwachters op om te patrouilleren in de reservaten. WWF geeft tips hoe de medewerkers van de reservaten kunnen helpen bij de bescherming van de panda. Daarnaast bedachten ze ook ecoducten waardoor de panda’s veilig een weg of spoorweg kunnen oversteken.

Dankzij hun steun werd enkele jaren geleden een kleine stijging van het aantal panda’s vastgesteld.

5 Het is belangrijk dat het leefgebied van de panda’s wordt beschermd. Waarom is dit belangrijk voor de panda? Waarom is dit belangrijk voor de mens? Bespreek.

Meer weten over dieren op de werelderfgoedlijst? Zoek informatie op over

-

De Galapagoseilanden in Amerika

- Nationaal park Kilimanjaro in Afrika

- Nationaal park Serengeti in Afrika

HET LEEFGEBIED VAN DE PANDA

2. ETNA

De Etna is een vulkaan op het eiland Sicilië. Sicilië behoort tot Italië. De Etna ligt aan de oostkust van het eiland.

De Etna begon zich ongeveer 500 000 jaar geleden te vormen met uitbarstingen op de zeebodem. In de loop van de tijd barstte de Etna regelmatig uit.

In 2013 werd de Etna erkend als werelderfgoed. Na de Stromboli is de Etna de actiefste vulkaan van Europa. Dankzij de actieve vulkanen kunnen wetenschappers te weten komen wat er in het hart van onze aardbol gebeurt. De laatste uitbarsting van de Etna vond plaats in juli 2019.

6 Zoek op waar het eiland Sicilië bij Italië ligt. Duid aan met een vierhoekje op de wereldkaart op pagina 6 en 7.

7 Kruis aan: In welke zee of oceaan ligt Sicilië?

Atlantische Oceaan Noordzee

Indische Oceaan Stille of Grote Oceaan

Middellandse Zee Zuidelijke Oceaan

Noordelijke Ijszee

WAT IS EEN VULKAAN?

De vulkaan Etna is een berg. Op de top van de berg is een gat, de krater. Daar komt lava uit bij een uitbarsting. Een vulkaan kan ook een scheur in de grond of een meer zijn.

De Etna is een actieve vulkaan, omdat er regelmatig uitbarstingen zijn. Een actieve vulkaan kun jij met het blote oog herkennen omdat er vaak rookwolken uitkomen. Slapende vulkanen houden zich al jaren of soms eeuwenlang rustig.

Wetenschappers zien aan de vorm van de berg en de verschillende laagjes materiaal (steen, lava, as …) of er ooit een vulkaanuitbarsting was.

8 Duid de delen van de vulkaan aan op de tekening.

Kies uit: aardkorst – aswolk – krater – kraterpijp – lavastroom – magma.

WAT IS EEN

VULKAANUITBARSTING?

In de vulkaan, heel diep in de aarde, borrelt er magma. Dat is een gloeiend heet (tot ongeveer 1200 °C!) en vloeibaar gesteente. De hete lucht en de drukkende kracht in de vulkaan worden zo groot dat de aarde het niet meer volhoudt en openbarst.

Als de vulkaan uitbarst, vliegen magma, gas, brokken steen en as door de kraterpijp de lucht in. Dit kan kilometers hoog de lucht invliegen. Magma wordt lava zodra het uit de krater ontsnapt. Lava vloeit langs de helling van de vulkaan en vernielt alles op zijn pad.

Na de uitbarsting koelen de lava, het as en de stenen af. Ze komen rond het kratergat te liggen en in de wijde omgeving van de vulkaan. Dit stapelt zich op en de vulkaan wordt na elke uitbarsting een grotere berg. De Etna is momenteel ruim 3300 meter hoog.

De uitbarsting kan weken duren en veroorzaakt schade aan de dorpen. Het dagelijks leven van de bewoners wordt overhoopgegooid. Landbouw en toerisme krijgen zware klappen, huizen worden vernield of liggen onder een dikke laag stof.

BESCHERMING

De vulkaan wordt goed in de gaten gehouden. Wetenschappers gebruiken een seismograaf om de trillingen in de grond rond de vulkaan te meten. Als ze meer trillingen opmerken, weten ze dat de vulkaan dreigt uit te barsten.

Ze gebruiken ook gasmeters. Ze onderzoeken de wolken die uit de vulkaan komen. Ze merken aan de samenstelling van het gas of de vulkaan binnenkort zal uitbarsten.

Ten slotte zien ze met radartechnieken vanuit de ruimte hoe de vorm en grootte van de vulkaan verandert.

Inwoners worden tijdig verwittigd om hun woning te verlaten wanneer een uitbarsting op komst is. Zo kunnen ze het aantal slachtoffers beperken. Dorpen worden telkens weer opgebouwd met de steun van vele mensen.

VRUCHTBARE BODEM

Een uitbarsting heeft ook voordelen. Vulkaanas is erg vruchtbaar. De natuur herstelt zich. Vlakbij de vulkaan liggen velden waar de boeren allerlei landbouwproducten verbouwen: wijngaarden, boomgaarden met perziken, citrusvruchten zoals sinaasappelen, artisjokken, olijven …

EEN BEZOEK AAN DE ETNA

De Etna is een grote toeristische attractie die jaarlijks veel bezoekers aantrekt van over de hele wereld. Je kunt de vulkaan beklimmen onder begeleiding van een gids. Daarvoor hoef je niet heel avontuurlijk te zijn. In de wintermaanden is het ook mogelijk op de vulkaan te skiën of te snowboarden.

9 Waar of niet waar? Kruis aan en markeer in de tekst waar je het antwoord vond.

De Etna is goed beschermd. Hij ziet er al eeuwenlang uit zoals je hem nu kan bezoeken.

De seismograaf houdt in de gaten wanneer de bevolking geëvacueerd moet worden voor een vulkaanuitbarsting.

Meer weten over vulkanen op de werelderfgoedlijst? Zoek informatie op over

- Eolische Eilanden in Europa

- Nationaal park Virunga in Afrika

- Hawaï-vulkanen in Amerika

juist fout

3. HET GROOT BARRIÈRERIF

Het Groot Barrièrerif is een gebied dat ligt voor de kust van Queensland in Noordoost-Australië.

De koralen, het zand en het heldere water zorgen voor prachtige kleuren. Dat zorgt voor een spectaculair landschap. Het Groot Barrièrerif is vrij jong. Volgens de laatste berekeningen is het ongeveer 500 000 jaar oud.

10 Zoek op waar Australië ligt. Duid het noordoosten met een bolletje aan op de wereldkaart op pagina 6-7.

WAT IS KORAAL?

Koraal is een verzameling van zeediertjes. Elk diertje is slechts een paar millimeter groot. Het is dus geen steen of plant zoals veel mensen denken.

Sommige van die diertjes zijn sponzen. Ze leven van plankton en algen. Een spons zuigt water met plankton en algen op, haalt er voedsel uit en spuwt de overschot weer uit. Je kunt het vergelijken met een echte spons.

WAT IS EEN RIF?

Een rif is een ondiepe strook in een zee, een oceaan of een meer. Het ziet eruit als een rots, een zandbank of een eiland.

HOE ONTSTAAT EEN KORAALRIF?

Een koraalrif is een gigantische begraafplaats. Het is gebouwd op de skeletten van honderdduizenden zeediertjes. Elk jaar groeit het aan, want op deze resten leven weer andere zeedieren.

DE WATERDIERENTUIN

Het Groot Barrièrerif is een immense dierentuin. Geen enkel ander werelderfgoed bezit zo’n biodiversiteit! Er leven talrijke vissoorten, vogelsoorten, soorten koralen en weekdieren. En ook nog anemonen, schildpadden, zeekoeien …

Op sommige eilanden komen ook grote groepen vlinders voor.

SNORKELEN IN HET GROOT

BARRIÈRERIF

Toeristen komen met een bootje tot bij het rif. Daar kunnen ze snorkelen en duiken. Je kunt echter nooit het ganse rif en de talloze dier- en plantensoorten hebben verkend. Wie een zeebioloog meeneemt, komt net iets meer te weten over dit stukje wondermooie natuur.

BEDREIGING

Er zwemmen meer dan 1900 vissoorten rond. Ook Nemo woont in het Groot Barrièrerif. Door de animatiefilm ‘Finding Nemo’ werden clownvissen wereldberoemd.

Het rif is een paradijs voor zeeschildpadden.

Van juni tot begin november kun je bultruggen zien migreren van de koude zuidelijke wateren naar het noorden.

Het Great Barrier Reef telt talloze soorten haaien. De kans is groot dat je er één tegenkomt tijdens het snorkelen of duiken. Kijk dus goed om je heen.

Doejongs of zeekoeien werden genoemd naar het Maleise woord voor zeemeermin ‘duyung’.

Zeekomkommers zijn geen groente maar dieren met stekels! En toch kun je sommige soorten opeten.

Er wordt veel onderzoek gedaan naar de toestand van het Groot Barrièrerif, omdat het minder goed groeit en afsterft. Wetenschappers stellen vast dat één derde van het koraal in het noordelijk en centrale deel zijn afgestorven. Ze onderzoeken wat de problemen precies zijn en zoeken mee naar oplossingen.

WIE ZIJN DE GROOTSTE BOOSDOENERS?

MENSEN

Het koraalrif is bedreigd door vakantiegangers, duikers, vissers en de groei van industrie.

Niet elke toerist is even voorzichtig bij een bezoek aan het koraalrif. Ze nemen koralen mee, laten afval achter in de zee …

Vissers gaan met hun net over de bodem.

Illegale duikers nemen koraal mee. Doordat zij het koraal aanraken en kapot maken gaat het dood. Koraal wordt door handelaren op het vasteland verkocht voor veel geld.

Er worden bossen gekapt om plaats te maken voor nieuwe fabrieken. Landbouwgrond wordt bemest om gewassen te telen. Door die activiteiten vloeit er viezigheid in de oceaan. Daardoor sterft het koraal af.

OPWARMING VAN DE AARDE

Het koraalrif krimpt en verbleekt door de extreme weersomstandigheden, zoals stormen en hittegolven. Verbleekte koralen zijn geen dode koralen. Als het rif op korte tijd veel last heeft van veranderingen, krijgt het geen kans om zichzelf “te genezen”. Voorlopig overleven de sterke soorten.

Koraal, algen, plankton en andere zeediertjes hebben elkaar nodig. Als het te warm wordt, stopt die samenwerking. Als de aarde nog 2 graden opwarmt verdwijnt 98% van het koraal.

BESCHERMING VAN HET WERELDERFGOED

De wetenschappers roepen op om de overblijvende koralen zo goed mogelijk te beschermen om er weer bovenop te geraken. Het is nog niet te laat als we snel handelen.

Dankzij Unesco werd het Groot Barrièrerif erkend tot werelderfgoed. Daardoor worden acties ondernomen. Zo worden bijvoorbeeld eieren van schildpadden geroofd door mensen. Vrijwilligers gaan aan het werk om de nestplaatsen van die schildpadden te beschermen.

11 Vul het schema aan.

Het Groot Barrièrerif wordt

Door wie of wat? Hoe? bedreigd. beschermd.

Wil je meer weten over waterwerelderfgoed? Zoek meer informatie op over

- Shark Bay

- Het nationaal park Iguaça -

4. LOS GLACIARES

Het nationaal park Los Glaciares ligt in Patagonië, in het zuiden van Argentinië. Het landschap bestaat uit bergen, bossen, gletsjers en ijsmeren.

Los Glaciares betekent letterlijk ‘de gletsjers’. Ongeveer 30% van het park bestaat uit een ijsvlakte. Dit is de grootste ijsvlakte buiten Antarctica en Groenland.

12 Zoek op waar Argentinië ligt. Duid het zuiden van Argentinië met een driehoekje aan op de wereldkaart op pagina 6-7.

13 Kruis aan.

In welk werelddeel ligt Argentinië?

Afrika

Noord-Amerika

Zuid-Amerika

Azië

Europa

Oceanië

Antarctica

Waar ligt het Los Glaciares?

ten noorden van de evenaar, ten westen van de nulmeridiaan ten zuiden van de evenaar, ten oosten van de nulmeridiaan ten noorden van de evenaar, ten oosten van de nulmeridiaan ten zuiden van de evenaar, ten westen van de nulmeridiaan

WAT ZIJN GLETSJERS?

De sneeuw op de toppen van de hoogste bergen ter wereld smelt nooit. De temperatuur stijgt er zelden boven het vriespunt (0 °C). Nieuwe sneeuwlagen drukken op de lagen eronder en er ontstaat nieuw ijs. Zo vormt zich een dikke laag ijs, een ijskap of een ijsvlakte. Zo’n ijslaag kan wel 1 km dik worden.

Als jij ijsschilfers of een laagje water giet over een diepgevroren stuk ijs en onmiddelijk weer in de diepvries plaatst, dan vriest een nieuwe laag ijs vast.

Als het ijs kraakt, breekt en in beweging komt, ontstaat een gletsjer. De gletsjer glijdt naar een lager gelegen gebied. Onderweg worden stenen en keien meegesleurd. De gletsjer verplettert zelfs harde stenen. Zo ontstonden valleien, kuilen voor meren, rivieren, watervallen …

In lager gelegen gebieden is het warmer en de gletsjer smelt. Er kraken stukken ijs af en die belanden met een gigantische plons in het meer. Sommige gletsjers vallen uit elkaar in zee en drijven rond als ijsbergen of ijsvlaktes. De meest opvallende gletsjer in Los Glaciares is de Perito Moreno.

14 Bekijk de kaart en kruis aan: naar welke oceaan of welke zee vloeit het water van Los Glaciares uiteindelijk?

Atlantische Oceaan

Indische Oceaan

Noordelijke Ijszee

Stille of Grote Oceaan

Zuidelijke Oceaan

BESCHERMING

Dit wondermooie stukje natuur herinnert ons aan een lange evolutie. In dit gebied is de luchtvervuiling heel beperkt. Het landschap en het leven in het gebied evolueren op een natuurlijke manier. Er leven zeldzame diersoorten, zoals poema’s en unieke vogelsoorten. Daarom wil Unesco het gebied beschermen. Dat is nodig.

Intussen runnen mensen veebedrijven. Vreemde veesoorten raken verdwaald in de bossen. Ze horen er niet thuis en verstoren de oorspronkelijke dierlijke bewoners.

De brandweer en parkwachters controleren het gebied op bosbranden. In het verleden werden grote gebieden verwoest door bosbranden.

Ook het toerisme moet streng gecontroleerd worden, want vakantiegangers durven schade toebrengen aan de natuur. Er worden strakke planningen opgemaakt voor de drukbezochte gebieden, bijvoorbeeld om het openbaar vervoer te regelen. Toeristen gebruiken aparte loopbruggen, restaurants en toiletten.

BEDREIGING DOOR DE OPWARMING VAN DE AARDE

Net zoals in andere delen van de wereld heeft dit gebied last van de klimaatopwarming. IJskappen en gletsjers smelten. De zeespiegel stijgt en dat kan een gevaar vormen voor een miljard mensen tegen 2050. De VN en Unesco denken mee na over klimaatacties.

15 Er worden voor toeristen toiletten, restaurants en loopbruggen gebouwd in het midden van de natuur. Vind je dat een goed idee? Waarom wel of niet? Bespreek.

16 Denk aan bossen of parken in jouw omgeving. Welke aanpassingen worden gedaan zodat bezoekers meer respect hebben voor de natuur? Som drie voorbeelden op.

Meer weten over ijs op de werelderfgoedlijst? Zoek informatie op over

- ijsfjord Ilulissat in Denemarken

- Franse Zuidelijke en Antarctische gebieden

GRENZEN STELLEN

RED STAR LINE

1 Bekijk het filmpje en beantwoord de vragen.

Jan bezoekt het museum Red Star Line in Antwerpen. Het museum herinnert ons aan de landverhuizers die tussen 1873 en 1934 naar Amerika en Canada trokken. Er worden foto’s, voorwerpen en getuigenissen bewaard, zodat het verhaal van de grote oversteek verder wordt verteld.

1. DE GROTE OVERSTEEK

Ruim 2,5 miljoen mensen reisden per schip vanuit de Antwerpse haven naar de overkant van de Atlantische Oceaan. Ze hoopten voor zichzelf en hun kinderen een nieuw en beter leven te vinden aan de andere kant van de wereld.

2 Wie maakte de grote oversteek? Kruis de best passende antwoorden aan.

iedereen die zin had om te vertrekken

iedereen die door de dokter gezond was verklaard

iedereen die een ticket kon betalen de rijkste inwoners van het land

2. AFSCHEID

Vele mensen beslisten om hun leven hier achter te laten. Ze vertrokken per schip. Vrienden en familie wuifden hen vanop de kaai uit. Vaak hadden ze tranen in de ogen. Ook al wisten ze dat ze waarschijnlijk een mooie tijd tegemoet gingen, het was niet zeker dat ze ooit hun geliefden zouden terugzien.

3 Waarom beslisten deze mensen hun leven hier achter te laten?

Ze wilden een wereldreis met een luxe cruiseschip maken.

Er was geen werk en inkomen om hun gezin te onderhouden.

Ze wilden nieuwe producten ontdekken en meebrengen om de hongernood op te lossen.

3. DE REISLIJN

De Red Star Line was een scheepvaartmaatschappij. Ze werd opgericht door Amerikanen en Antwerpenaren. Bijna zestig jaar voeren schepen de passagiers van de haven van Antwerpen naar Amerika en Canada, en weer terug. De belangrijkste havens waren Philadelphia en New York.

4 Teken de reislijn tussen Antwerpen en New York (Verenigde Staten, Amerika) op de wereldkaart op pagina 6 en 7.

4. HET VRIJHEIDSBEELD

Wie de haven in New York (Amerika) bereikte, werd opgewacht door het Vrijheidsbeeld. Voor miljoenen immigranten was dit het symbool van het begin van een nieuw leven nadat ze weken en maandenlang op de vlucht waren. Het Vrijheidsbeeld is erkend als werelderfgoed.

CHINESE MUUR

1. DE LENGTE VAN DE CHINESE MUUR

De Chinese Muur werd gebouwd in het noorden van China en is erkend als werelderfgoed. Ontdek de Chinese Muur of Grote Muur in één minuut. Bekijk het filmpje.

6 Stel: de Chinese Muur wordt verplaatst tussen Brussel en Beijing (Peking, de hoofdstad van China). Is de muur lang genoeg? Zoek de lengte van de Chinese Muur op. Zoek de afstand van Brussel naar Beijing in vogelvlucht op en kruis aan.

De Chinese Muur is lang genoeg.

De Chinese Muur is niet lang genoeg.

2. EEN MUURTJE BOUWEN

Vóór 200 v.C. bestond China uit verschillende staten. Ze vochten vaak om elkaars gebied te veroveren. De volkeren bouwden muren om hun gebied te beschermen. Keizer Qin bracht de verschillende staten samen in één rijk. Hij liet de verschillende stukken muur aan elkaar verbinden om zich te verdedigen tegen de vijand.

De bouw van de muur duurde tot de 17e eeuw. Helaas kon de Chinese Muur de vijand niet tegenhouden, maar hij is nog steeds een symbool van de Chinese beschaving.

Gustave Eiffel ontwierp eerder een bekend monument. Dat monument is niet erkend als werelderfgoed.

5 Kruis aan: over welk monument gaat het?

7 Duid de Chinese Muur aan op de wereldkaart op pagina 6-7.

3. DE WAARHEID OVER DE CHINESE MUUR

8 Kruis aan: juist of fout?

De Chinese overheid verbood heel lang om je naam te schrijven op de muur. De muur is heel bekend. Bezoekers willen laten zien dat ze op die plek waren. Daarom besliste de overheid in 2014 dat het voortaan wel mag.

Zin in een hardloopwedstrijd? Op de Chinese Muur wordt jaarlijks een marathon georganiseerd. Een marathon loop je over een afstand van 42 km. In deze marathon loop je 7 km over de Chinese Muur, inclusief 5164 treden en kronkelpaden.

1. MIGREREN

Migreren is verhuizen naar een andere plaats of streek. Mensen gaan elders op zoek naar geluk om bij hun familie of hun grote liefde te zijn, voor een nieuwe job, om zich beter of veiliger te voelen in een nieuwe omgeving … Soms vertrekken ze voor korte tijd, soms voor altijd.

9 Mensen vertrekken uit hun land en komen aan in een ander land. Wat hoort bij elkaar? Verbind.

immigratie

emigratie

2. NIEUWKOMERS

vertrekken uit het land

inwijken in een nieuw land

Mensen die nieuw zijn in een land noemt men migranten of nieuwkomers. Ze emigreren uit hun land en immigreren in het nieuwe land.

10 Deze kinderen hebben een band met België. Zijn ze een emigrant of nieuwkomer? Lees en kruis aan.

Paulines ouders openen een bed & breakfast in Spanje. Dat is hun grote droom! Voortaan staan ze elke ochtend op met het zonnetje in huis. Vanaf april zal Pauline Spaanse klasgenoten hebben.

Fares is afkomstig uit Syrië. Hij vluchtte met zijn mama en oudste broer uit de oorlog. Binnenkort komt zijn papa ook naar België. Hij gaat al enkele maanden in België naar school en vindt het hier leuk zonder geweld op straat.

Sofie heeft een Nederlandse vader en Belgische moeder. Ze gaat net over de grens in België naar school. Onlangs zijn haar ouders gescheiden. Vanaf de grote vakantie gaat Sofie bij mama wonen in België, omdat ze dan dicht bij de school woont.

emigrant nieuwkomer

3. OP DE VLUCHT

11 Bekijk het filmpje van Mustafa uit Syrië. Of lees hieronder het verhaal van Adam uit Afghanistan.

Ongeveer de helft van de vluchtelingen zijn minderjarig (jonger dan 18 jaar). Ook Adam (nu 13 jaar) was op de vlucht voor hij in België aankwam.

Adam vertelt: 'Ik vertrok 3 jaar geleden met mijn gezin uit ons thuisland Afghanistan (Azië). Zonder speelgoed, voedsel of verse kledij. Gelukkig hadden we elkaar. Sommige kinderen worden niet begeleid tijdens hun reis. Ze verloren familieleden in de oorlog. Of er is geen geld voor de reis. Maar soms is het veiliger om toch deze reis te maken in plaats van thuis te blijven.'

Hij ging voor het eerst de Europese grens over in Turkije. Onderweg verbleef hij in vluchtelingenkampen. Bij goed weer viel dat mee. Bij slecht weer was het verschrikkelijk koud en alles was nat.

Uiteindelijk kwam Adam in België aan. Nu is Adam het leven hier gewoon. 'De eerste maanden verbleven we in een opvangcentrum. Daarna verhuisden we naar een appartement. Ik probeer niet meer terug te denken aan die tijd. Soms word ik ’s nachts wakker door nachtmerries of heb ik buikpijn van stress. Papa heeft werk in de buurt gevonden.'

Adam spreekt intussen vlot Nederlands, heeft vrienden op school en speelt in het weekend basketbal. Binnenkort krijgen ze te horen of ze voor altijd in België mogen blijven. Daar hoopt Adam stiekem op, want hij wil niet meer terug. Behalve om zijn nichtjes en neefjes een keertje te bezoeken.

12 Bekijk de wereldkaart. Welke landen hebben Mustafa en Adam hoogstwaarschijnlijk NIET doorkruist voor ze België bereikten? Kruis aan.

China Ierland Roemenië

emigrant nieuwkomer

emigrant nieuwkomer

NIET VERGETEN!

Duitsland Griekenland Spanje Zweden

13 Bekijk het filmpje over vluchtelingen.

Vluchtelingen riskeren hun leven om een betere plek om te overleven te vinden. Onderweg maken ze gevaarlijke tochten te voet. Ze gaan aan boord van onveilige bootjes. Ze vinden soms geen onderdak om te slapen of moeten het een hele tijd stellen zonder een goede maaltijd. Er breken ziektes uit in vluchtelingenkampen en er is onvoldoende medische hulp.

14 Vluchtelingen hebben echter ook kinder- en mensenrechten. Verbind elk kinderrecht met het juiste voorbeeld.

Je hebt recht op een gezond leven. Je hebt recht op hygiëne, drinkbaar water en sanitaire voorzieningen.

Je hebt recht op goed onderwijs en betrouwbare informatie. Je hebt recht op veiligheid en bescherming.

betaalbare medicijnen

proper water en privacy om je te wassen een vertrouwenspersoon om je te helpen, een eigen slaapplek, plaats om te spelen …

Je hebt de kans om een nieuwe taal te leren en een eigen toekomst op te bouwen.

Unesco herinnert ons ook aan geweld en oorlog uit het verleden. Er wordt bijvoorbeeld zorg gedragen voor monumenten en herdenkingsplechtigheden.

Dat doen ze om ons iets te leren.

15 Wat vind jij? Lees de redenen waarom we leren over sporen uit het verleden. Geef een score van 0 tot 5, van onbelangrijk tot echt belangrijk. Omcirkel.

1 We moeten blijven denken aan de slachtoffers en nabestaanden van oorlogen.

(* nabestaanden: familie en vrienden van de slachtoffers die zonder hen verder moeten leven.) 0

2 Als je leert over oorlog en vrede, dan begrijp je beter wat er nu gebeurt in oorlogen, conflicten en ruzies. 0

3 Oorlogsverhalen zijn leuk en spannend. 0

4 Unesco wil de wereld waarschuwen om niet dezelfde problemen, oorlogen, conflicten en ruzies te herhalen. 0

5 Als ze ons meer leren over oorlog en vrede, dan weten kinderen en volwassenen beter hoe ze ruzies moeten oplossen. 0

1 Kruis aan wat gezond is. Kleur het tweede hokje bij de voedingswaren die bij ons worden geproduceerd.

2 In welke landen wordt het mediterraan dieet beschermd als werelderfgoed? Markeer.

België Cyprus Frankrijk Egypte Griekenland Italië

Kroatië Marokko Portugal Roemenië Spanje Tunesië

3 Markeer wat klopt: de Europese landen die je markeerde liggen in het noorden / zuiden van Europa.

4 Markeer wat klopt: de Afrikaanse landen die je markeerde liggen in het noorden / zuiden van Afrika.

5 Aan welke zee of oceaan liggen deze landen? Vul in.

6 Wat weet jij over het klimaat in deze streek? Noteer kort.

7 Noteer bij elke laag van de driehoek een product dat behoort tot het mediterraan dieet.

8 Noteer de letter van de uitleg bij elke foto.

A Zaaien en oogsten: jong en oud werken in de landbouw. De grond wordt bewerkt. Er wordt gezaaid, geplant, geoogst …

B De oogst wordt vaak rechtstreeks naar de lokale markten gebracht. Een deel van de opbrengst wordt ook verwerkt om te exporteren naar andere landen of streken.

C De producten worden vers bereid. Dat gebeurt dagelijks in de keuken, maar ook in restaurants, op markten, bij dorpsfeesten.

D Consumeren betekent meer dan aankopen, verkopen en opeten of drinken. De bevolking geniet samen aan tafel van de maaltijd en viert feest. Ontmoetingen, praten met en luisteren naar elkaar spelen een belangrijke rol in het voortbestaan van deze cultuur.

9 Er schuilt een eeuwenlang verhaal achter dit stukje werelderfgoed rond de Middellandse Zee. Deze cultuur willen ze doorgeven aan de nieuwe generatie bewoners.

Welke dingen leren ze aan de kinderen? Waarvoor zullen zij hun best moeten doen om het werelderfgoed te onderhouden en te beschermen?

10 Toeristen reizen om andere culturen te ontdekken. Vooral in de zomerperiode zijn de landen aan de Middellandse Zee drukbezocht. Ook Remco gaat op vakantie naar het zuiden en woont het oogstfeest bij. Wat denken ze over elkaar? Bespreek.

11 Waarom werd het mediterraan dieet erkend als werelderfgoed? Waarom wil men het bewaren en beschermen voor de toekomst? Som drie redenen op.

Studiewijzer

Lees, markeer en kruis aan. OK. Dit ken ik. Dit begrijp ik.

1 Ik ken deze begrippen en kan ze verklaren: (wereld)erfgoed, werelderfgoedlijst, de Verenigde Naties, Unesco.

Tip: zoek deze begrippen terug op in de lessen en vertel in je eigen woorden wat ze betekenen.

2 Ik kan verklaren wat de Unesco doet voor het werelderfgoed en hoe dit werkt.

Tip: herlees de informatie op pagina 2.

3 Ik kan verwoorden waarom het bewaren van erfgoed belangrijk is.

Tip: doorblader onze Erfgoedkrant en sta stil bij alle voorbeelden die we hebben besproken. Denk na en verwoord voor jezelf waarom je dit zou willen bewaren voor de toekomst.

4 Ik kan enkele voorbeelden van werelderfgoed opnoemen.

Tip: in je werkboek staan veel voorbeelden. Herbekijk ze en zorg dat je er enkele kent.

5 Ik kan verschillende soorten erfgoed onderscheiden en kan van elk een voorbeeld geven.

Tip: bekijk in je werkboek de voorbeelden van natuurlijk, cultureel en gemengd, materieel en immaterieel erfgoed. Zorg dat je enkele voorbeelden onthoudt.

6 Ik kan actuele gebeurtenissen, toestanden of erfgoed koppelen aan het verleden.

Tip: doorblader onze Erfgoedkrant en sta stil bij alle voorbeelden die te maken hebben met het verleden van de mens. Denk na over wat je laatst zag op televisie of op het net. Had het iets te maken met het erfgoed in de wereld? Leg dit uit aan je ma, je pa …

7 Ik kan verwoorden wat de redenen zijn waarom mensen hun thuis verlaten.

Tip: dit zag je in les 4. Herbekijk je werkboek op pagina 13.

8 Ik kan verwoorden dat het voortbestaan van erfgoed beïnvloed wordt door de natuur, historische en / of maatschappelijke gebeurtenissen.

Tip: herbekijk de voorbeelden in les 3. Zorg dat je begrijpt welke gevaren er opduiken. Zorg dat je er enkele kan opnoemen in je eigen woorden.

9 Ik kan (wereld)erfgoed of de historische gebeurtenissen waarnaar ze verwijzen situeren op de tijdsband.

Tip: zoek op internet enkele datums van werelderfgoed of historische gebeurtenissen en probeer die op de tijdsband te situeren.

10 Ik kan (wereld)erfgoed of de locaties waarnaar ze verwijzen situeren op de wereldkaart.

Tip: doorheen dit thema heb je veel zaken aangeduid op de wereldkaart. Zoek op internet enkele locaties van werelderfgoed die niet in de lessen voorkwamen en probeer die ook op een wereldkaart aan te duiden.

❑

❑

❑

❑

❑

Wat ik moet kennen, moet ik eerst begrijpen en dan enkele keren opzeggen, opschrijven, tekenen … tot ik het uit mijn hoofd ken. Dat wil zeggen dat ik het kan opschrijven, zeggen of uitleggen zonder hulp. Dat is zo voor 1 tot 8

Wat ik moet kunnen, moet ik vooral begrijpen. Dat wil zeggen: stel dat juf of meester iets vraagt dat daarop lijkt, dan kan ik dat oplossen. Dat is zo voor 9 tot 10

Ik noteer wat ik nog niet begrijp en vraag het straks in de klas.