41 Xowé’ expidh, jilk’onal junchik jant’dhoj u mám. Junake a k’ichaj u mám, u tátaj ani nana’ u k’ale ti ts’ulel ki aliy i alte’ ts’ojól xi alwa’ ti ilálix,ti chudhey dhajuwk’i u ts’akiy, u k’aputs baludh bakan ani jún i alwa’ tasaj kal i kapéj; expidh u putun tu k’apul u k’ale. An dhajuw tsamamal ti k’wajaták; ti bél i tsu’uw talchik i Inik, xi talakchik ti wat’ilchik ti ketetelchik ti juni churi’ yejtselits; u owey tu belal. U tsu’uw yán i pakdha’ te’ yaxuxul tejwamelak; ats’atmelak an ochochik ti adhil ti xeklekchik xi mo’o’chik ani junchik i ts’its’in ajatchik ti pakdha’ te’. U tátaj ani u mám t’ilomchik abal alabél tekedh jún ka k’ale ti ts’ulel ani abal yán jún jant’ojchik in wit’al kin ko’oy k’al an alabél ajatláb. Tam u ats’alak in ts’ekenekits u uts’uts’ialak an ts’imadh ja’ lemón, u ách in tsalpay abal ne ku chikey. Tam tin uluw u mám u ultsits u ats’a tekedh alwa’ kom u akan yajchikitsak u ats’alak. U tatáj exomak in kotial i t’ijax te’ tam ti kalpalats adhil juni bat’aw jik’enek ,k’ibtson ti ba an alte’, u mám ts’ikinits kin kotoy an ts’ojól k’eatk’ichik i ts’ojól xin kwa’al in bij in k’ubak an mitsu’, in ja’lil in wal a ot, ani in witsil an wajuts in bijchik k’eatk’i; ani alwa’ tekedh ti ilálchik in ulal u mám.
Nana’ in ketel tin k’wajatak u aychal ka putunchik kin kotoy. Lej oweychik ani tám ti wichiychik talakchik k’al juni morral balchidh k’al yán I ts’ojol, u tolmiychik k’al junchik I tsojólchik ani I punchi tu belál abal ku wichiy ti atáj.Juni k’ichaj k’wajatak juni k’wajilom ya’ul tana’ ti kwenchal; abal kin konchinchi ka lejkin dhubat, nixi akal yán I k’wajilomchik tamkun nix u ats’a abal an bixomláts xin bixachik pel an “Tsúl Són“. Jún kwenél Ok’ox k’wajatak u itsán Hilario in takal an “tenedhtalab” ts’ejkadh k’al in ot’ol an chuch ani in juchuntal ts’ejkat k’al I pakáp k’al juni són tekedh k’adhpidh káwidh biyalom ants’ana ti k’wajatak…tám ti ats’a kalpaláts an mimláb Asunción k’al in met’axtal max kulbél, tu tsabnedha’ u mám utey ti wi’lep ani in konoy ¿Jit’aj neka otsits xo’? u tátaj kubleláts ani tin ucha ku aychi we. Wat’el an k’ijil ani u ats’aits junil an káw tsapik, pik’idh xi k’at’pidh puwentaláb in kwa’al juni ilálix dhit’om. Naná’ u tsalpay jant’oj ejtil xi yab alwa’ abal u mám wenk’onal jant’ojdha juni dhit’om ejtilchik xi olnab ti dhuchláb-úw abal t’ikwnal tin waytal ani xin t’ajal jant’ochik i dhajchixtaláb, nixe yab wat’ey nijayk’i. Jún kalel nana’ jayetsej in yawláts, u nánaj tin nedha’ tana’ k’al u mám; u t’ilal abal in ulits, k’at’pidh tin paluw k’al u met’axtal yabats u tsu’ux yab dhajat u exlalak janey u kw’alak, yab u tilal jay i k’ijl wat’ey; tám ti u mám tin uchaj…tsakám kit ts’akiyits a tátaj ti aychal elép. Ants’ana’ jajá’ tin lejkiy ni yab u ts’opna’ jant’odha in t’aja k’adhpidh i puwentaláb k’al nixe’ xin eyendhal ts’ojolchik niwiwilchik altélom antsana’ wat’ey u tátaj ani u nánaj tin bats’uwchik tekedh kulbelchik.
Libro7 De familias, migraciones y caminos.indd 41
17/10/12 14:08