สื่อการสอนประเภทอุปกรณ
นางสาว ปานจิต ใจเปยม
534144033
นางสาว สายฝน จิมสันเทียะ
534144038
นางสาว ปาริชาติ ผลสด
534144041
นาย กฤตนู ฝงชลจิตร
534144045
รายงานนี้เปนสวนหนึ่งของการศึกษารายวิชาเทคโนโลยีการศึกษา (Education Technology) รหัสวิชาPC 9204 มหาวิทยาลัยราชภัฎหมูบ านจอมบึง ภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2555
สื่อการสอนประเภทอุปกรณ
นางสาว ปานจิต ใจเปยม
534144033
นางสาว สายฝน จิมสันเทียะ
534144038
นางสาว ปาริชาติ ผลสด
534144041
นาย กฤตนู ฝงชลจิตร
534144045
รายงานนี้เปนสวนหนึ่งของการศึกษารายวิชาเทคโนโลยีการศึกษา (Education Technology) รหัสวิชาPC 9204 มหาวิทยาลัยราชภัฎหมูบ านจอมบึง ภาคเรียนที่ 1 ปการศึกษา 2555
คํานํา
รายงานสื่อการสอนประเภทอุปกรณ รายวิชา เทคโนโลยีการศึกษา (Education
Technology)
รหัสวิชาPC 9204 จัดทําขึ้นเพื่อใชเปนเอกสารในการเรียนการสอนและเพื่อเปนศึกษาคนควาความรูเพิ่ม เพิ่มเติมจากการศึกษาในหองเรียนของการศึกษารายวิชา รายวิชา เทคโนโลยีการศึกษา (Education Technology) โดยเนื้อหาเปนการเขียนในลักษณะที่มีขอมูลประกอบเชิงบรรยาย ที่มุงเนนไปทางความรู ทางการด า นวิ ช าการที่ เ กี่ ย วกั บ สื่ อ การสอนประเภทอุ ป กรณ รายงานสื่ อ การสอนประเภทอุ ป กรณ ประกอบไปดวยเนื้อหาตางๆดังนี้ ประเภทของอุปกรณ สวนประกอบของเครื่องฉาย ประเภทของจอฉาย ระบบฉาย ตัวอยางเครื่องฉาย การจัดสภาพการฉาย ขอควรจําในทฎษฎีของเครื่องฉาย เครื่องอุปกรณ แปลง เครื่องถายทอดสัญญาณ เครื่องเสียง ระบบขยายเสียง องคประกอบของระบบขยายเสียง ซึ่งจะทําให ผูเรียนมีความรูความเขาใจมากยิ่งขึ้น หวังวาเอกสารประกอบการเรียนการสอนเลมนี้ จะเปนประโยชนสําหรับผูอาน หากมีขอแนะนํา ที่เปนประโยชนตอการปรับปรุงเอกสารเลมนี้ กรุณาแจงตอผูจัดทําจักเปนพระคุณยิ่ง สุดทายผูจัดทําขอขอบพระคุณ อาจารยสุจิตตรา จันทรลอย และผูที่ใหความชวยเหลือ แนะนํา เพื่อใหรายงานประกอบการเรียนการสอนฉบับนี้เสร็จสิ้นดวยดี
ผูจัดทํา
สารบัญ เรื่อง
หนา
ความหมายของโสตทัศนูปกรณ
1
ประเภทของเครื่องฉาย
1
เครื่องฉาย
2
สวนประกอบของเครื่องฉาย
2
ประเภทของจอฉาย
6
ระบบฉาย
7
ตัวอยางเครื่องฉาย
10
ขอควรจําในเรือ่ งทฤษฎีเครื่องฉาย
19
เครื่องอุปกรณแปลงสัญญาณ
20
เครื่องถายทอดสัญญาณ
20
เครื่องเสียง
26
ระบบขยายเสียง
26
องคประกอบของระบบขยายเสียง
27
สรุปสื่อการสอนประเภทอุปกรณ
43
บรรณานุกรม
44
สื่อการสอนประเภทอุปกรณ สื่อการสอนประเภทอุปกรณหรือที่เรียกวาโสตทัศนูปกรณ (audio – visual equipments ) มีหนา ที่หลัก คือการฉายเนื้อหาทั้งที่เปนภาพและตัวอักษรใหมีขนาดใหญ ขยายเสียงใหดัง เพื่อใหผูเรียนรับรูและ เรียนรูไดชัดเจนยิ่งขึ้น ปจจุบันอุปกรณตาง ๆ ไดพัฒนาไปมากมีรูปลักษณะเล็กน้ําหนักเบา แตสามารถ ใชงานไดหลายมิติ เชน ตอพวงกับอุปกรณอื่นไดหลายทาง โดยมีจุดมุงหมายเพื่อตอบสนองความตองการ และอานวยความสะดวกในการรับรูของมนุษย ดังนั้นการนาอุปกรณเหลานี้มาใชในกระบวนการเรียนการ สอนจะชวยใหผูเรียนเรียนรูไดงายและรวดเร็วขึ้น
ความหมายของโสตทัศนูปกรณ โสตทัศนูปกรณ หมายถึงอุปกรณที่มีลักษณะใหญ ประกอบดวย เครื่องยนต กลไกลไฟฟา อิเล็คทรอนิคส ทําหนาที่เปนตัวผานขยายเนื้อหาสาระจากแหลงกําเนิดใหชดั เจนยิ่งขึ้นสามารถกระตุนการ รับรูของผูเรียนไดเปนอยางดี โสตทัศนูปกรณ ตรงกับภาษาอังกฤษวา Audio-Visual Equipments และมาจากคําประสมดังนี้ โสตะ (การไดยิน) + ทัศนะ (การมองเห็น) + อุปกรณ
โดยแยกเปน 3 ประเภท ไดแก 1.เครื่องฉาย (Projectors) 2.เครื่องอุปกรณแปลงสัญญาณ (connected Equipment) 3.เครื่องเสียง (Amplifiers)
เครื่องฉาย เครื่องฉาย หมายถึง อุปกรณที่เปนตัวกลางหรือสือ่ กลางในการถายทอดเนื้อหา สาระ ขอมูล ตาง ๆ จากวัสดุฉายใด ๆ ใหปรากฏขึ้นมาบนจอภาพและมองเห็นได อาจมีเสียง หรือไมมีเสียง มีภาพเคลื่อนไหว หรือภาพนิ่ง หรือมีแตขอความเพียงอยางเดียวก็ได ขึ้นอยูกับประเภทของเครื่องฉายและวัสดุฉาย
สวนประกอบของเครื่องฉาย 1. หลอดฉาย (Projection Lamp) เปนหลอดไฟฟาชนิดหนึ่งทีใ่ หแสงสวางมากกวาหลอดไฟฟาธรรมดาที่ใชตามบานเรือน ประมาณ 3-10 เทา แบงออกไดเปน 3 ชนิด คือ
1.1 หลอดอินแคนเดสเซนต (Incandescent) ลักษณะหลอดใหญไสหลอดทําดวยโลหะทังสเตน ภายในบรรจุกาซไนโตรเจน หรือกาซอารกอน กินไฟมาก มีความรอนสูง กํา ลังสองสวางประมาณ 5001000 วัตต มีอายุการใชงานประมาณ 1000 ชั่วโมง ใชกับเครื่องฉายทึบแสงและเครื่องฉายภาพยนตร รุนเกาๆ 1.2 หลอดแฮโลเจน (Halogen Lamp) พัฒนามาจากหลอดอินแคนเดสเซนต แตมีขนาดเล็กกวา ไสหลอดทํา ดวยโลหะทังสเตน ภายในบรรจุกาซฮาโลเจน หรือกาซไอโอดีนทํา ใหมีอายุการใชงานนานขึ้น ทนความรอนไดสูง ทํา ใหความสวางขาวนวล ทั้งๆ ที่มีกํา ลังสองสวางนอยกวาหลอดแบบเกา คือประมาณ
250-650 วัตต ใชกับเครื่องฉายสไลด เครื่องฉายภาพขามศีรษะเครื่องฉายภาพยนตร และหลอดไฟสํา หรับให แสงสวางในการถายภาพ ภาพยนตรและวีดีทัศน 1.3 หลอดควอต (Quartz) พัฒนามาจากหลอดแฮโลเจนขนาดเล็กทัดเทียมกัน ไสหลอดทําดวยโลหะ ทังสเตน ภายในหลอดบรรจุกาซฮาโลเจน หรือกาซไอโอดีนแตมีปริมาณตางกันทํา ใหมีแสงสวางขาวนวล และมี อายุก ารใช งานนานกว าหลอดชนิด อื่น ๆ
สามารถทนความรอ นไดสูง ใชกับเครื่องฉายสไลด
เครื่องฉายภาพขามศีรษะ เครื่องฉายภาพยนตร มีขนาด 150-250 วัตต 2. แผนสะทอนแสง (Reflector) มีลักษณะโคงครึ่งวงกลมแบบกนกะทะ ฉาบดวยวัสดุสะทอนแสง ทําหนาที่สะทอนแสงของ หลอดฉายให พุงออกเปนลําแสงขนานไปในทิศทางเดียวกันหลอดฉายบางชนิด จะมีสวนที่ทําหนาที่ สะทอนแสงติดอยูดวย
3. เลนสรวมแสง(Condenser Lens) เปนชุดของเลนสนูน ทําหนาที่รวมหรือบีบลําแสงใหมีความเขมสูงไปผานที่วัสดุที่จะฉาย ในเครื่องฉาย บางแบบ เชน เครื่องฉายวัสดุทึบแสงไมมีเลนซชนิดนี้ เนื่องจากเครื่องฉายวัสดุทึบแสงใชวิธีการฉายแบบ สะทอน
4. แผนกรองความรอน (Heat Filter/Heat absorbing glass) ปองกันความรอนจากหลอดฉายไมใหตกกระทบเลนซ และวัสดุฉายมากเกินไป
5. เลนสฉาย (Objective lens or Focusing lens) เปนสวนที่อยูดานหนาของเลนสฉายทุกประเภท ลักษณะของเลนสฉายเปนเลนสนูน ซึ่งอาจมีชิ้น เดียวหรือเปนชุดมีหลายชิ้นประกอบกันก็ได ตองยึดอยูกับกระบอกเลนส เลนสฉายที่ใชกับเครื่องฉาย ปจจุบันพอแยกได 2 ประเภท คือ
5.1 เปลี่ยนทางยาวโฟกัสไมได (Fix focus lens) หมายถึง เลนสฉายที่มีทางยาวโฟกัสคงที่ เชน 35 มม. 55มม. 150 มม. เปนตน ถาตองการขนาดภาพที่ปรากฏบนจอภาพเล็กหรือใหญก็ตองเคลื่อนยาย เปลี่ยนแปลงระยะทางระหวางจอฉายกับเครื่องฉายใหใกลหรือหางกัน เพื่อใหไดขนาดภาพที่ปรากฏบน จอภาพตามตองการ
5.2 เปลี่ยนทางยาวโฟกัสได (Zoom lens) หมายถึง เลนสฉายที่มีทางยาวโฟกัสตางระยะสามารถ ปรับเปลี่ยนได เชน 70-120 มม. ที่กระบอกเลนสจะมีวงแหวนสํา หรับปรับหมุนเพื่อเลือกขนาดภาพไดตาม ตองการ วงแหวนวงนอกสุดใชปรับเลือกขนาดของภาพ สวนวงแหวนวงในใชปรับความคมชัดของภาพ ที่ปรากฏบนจอฉายเครื่องฉายที่มีเลนสฉายทางยาวโฟกัสสั้น ระยะทางจากเครื่องฉายถึงจอฉายจะสั้นหรือ ใกล เหมาะกับหองขนาดเล็ก สวนเครื่องฉายที่มีทางยาวโฟกัสยาว โฟกัสจะยาว ระยะทางจากเครื่องฉาย ถึงจอฉายจะมากหรือไกลออกไปดวยเหมาะกับหองขนาดใหญหนาที่ของเลนสฉาย ทํา หนาที่สําคัญ อยู 3 ประการ คือ ขยายภาพจากภาพขนาดเล็กใหมีขนาดโตขึ้นกลับภาพจากภาพหัวกลับ เมื่อฉายขึ้นบนจอ จะเปนภาพหัวตั้ง และปรับความชัดของภาพที่ปรากฏบนจอฉาย ซึ่งจะขยายใหภาพโตและมีความคมชัดใน ระยะใดนั้นขึ้นอยูกับชนิดของเลนส ขนาดทางยาวโฟกัสของเลนส และขึ้นอยูกับระยะทาง ระหวางเครื่อง ฉายกับจอฉายได 6. เลนสเกลี่ยแสง (Freshnel Lens) มีใชในเครื่องฉายวัสดุโปรงใสเทานั้น ทําหนาที่คลายกับเลนสรวมแสง ชวยรวมแสงรวมกับเลนส รวมแสง และชวยเกลี่ยแสงใหผานแผนโปรงแสงซึ่งมีขนาดใหญไดสม่ําเสมอทั่วทั้งแผน
7. พัดลม (Fan) ใชสําหรับการระบายความรอนออกจากเครื่องฉาย ถาพัดลมเกิดชํารุดอาจทําใหเครื่องฉายเสียหาย ไดงาย ในเครื่องฉายบางชนิด เชน เครื่องฉายแผนโปรงใสอาจมีสวนควบคุมการทํางานของพัดลมอัตโนมัติ คือพัดลมจะทําานอัตโนมัติเมื่อเครื่องรอน ถาเครื่องยังไมรอน พัดลมจะหยุดการใชเครื่องฉายบางชนิด หลังจากปดฉายแลวมีความจําเปนตองเสียบปลั๊กไวกอน 2-5 นาที เพื่อใหพัดลมระบายความรอน
ประเภทของจอฉาย สามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภท คือ 1. จอแบบตั้งอยูดานหนาเครื่องฉาย (Font Projection) 2. จอแบบฉายจากดานหลัง (Rear Projection) 1. จอแบบตั้งอยูดานหนาเครื่องฉาย (Font Projection) ไดแก - จอแบบพื้นทรายแกว (Beaded screen) ผิวจอถูกฉาบไวดวยเม็ดแกวชิ้นเล็กจํานวนมาก เมื่อรับแสง จะสะทอนออกมาเปนมุมแคบแตสวางมาก จอแบบนี้เหมาะที่สุดสําหรับหอง รูปสี่เหลี่ยมผืนผาคอนขางยาว - จอแบบพื้นเรียบ (Matte screen) มีผิวจอเรียบ สีขาวทึมใหแสงสะทอนออกมาเปนมุมกวางทุก ทิศทาง แมผูที่นั่งอยูตรงมุมหองก็สามารถมองเห็น แตความคมชัดของภาพจะลดลงเหมาะสําหรับหอง สี่เหลี่ยมจตุรัสซึ่งที่นั่งเปนแถวกวาง - จอสีเงิน (Lenticular screen) ทํา ดวยพลาสติกชนิดเนื้อหนา มีลักษณะเปนสันนูนและ รอง สลับกันละเอียดมาก การสะทอนแสงของจอแบบนี้ดีมาก และใหภาพที่ชัดเจน แมในหองที่ไมคอยมืดก็ตาม
- จอแสงอาทิตย (Sun screen) จอแสงอาทิตยเปนจอที่สรางขึ้นมาพิเศษเพื่อใชงานตามหองเรียน เล็กๆ ทั่วไป เพราะจอแบบนี้ไมตองกังวลเรื่องการควบคุมแสงสวาง เปนจอที่ทําขึ้นจากแผนอลูมิเนียม มีลักษณะโคงเวาเล็กนอย มีอํานาจการสะทอนแสงสูงมาก สามารถสะทอนแสงมากกวาจอพื้นเรียบถึง 12 เทา แตมุมแคบมาก ดังนั้นจึงเหมาะสํา หรับการฉายที่มีผูดูไมมาก 2. จอแบบฉายจากดานหลัง (Rear Projection) จอแบบนี้ทํา จากวัสดุโปรงแสง เชน กระดาษชุบเทียน หรือเนื้อเยื่อกระดาษชุบนํ้ามัน ซึ่งมีลักษณะ เหมือนกระจกฝา บางทีเรียก Translucent screen เครื่องฉายจะอยูหลังจอ เชน จอที่ใชฉายสไลดมัลติวิชั่น
ระบบฉาย (Projection System) ระบบฉาย คือ ระบบการสงผานของแสงจากหลอดฉายผานภาพหรือฟลมที่นํา มาฉายผานเลนสฉาย แลวไปปรากฏชัดบนจอฉาย ระบบการฉายของเครื่องฉายทั้งหลายแบงออกไดเปน 3 แบบ คือ 1. ระบบการฉายตรง (Direct Projection system) 2. ระบบการฉายออม (Indirect Projection) 3. ระบบการฉายสะทอนแสง (Indirect or Reflected Projection system) 1.ระบบฉายตรง (Direct projection) เปนการฉายโดยใหแสงผานทะลุวัสดุฉายและเลนสฉายไปยังจอภาพในแนวเสนตรง การใสวัสดุ ตองใสไวหลังเลนสฉายในลักษณะตั้งฉากกับพื้น เหมือนกับภาพที่ปรากฏบนจอรับภาพ เนื่องจากเลนส จะกลับภาพภาพที่ฉายออกไปเปนดานตรงขาม ดวยเหตุนี้จึงตองใสวัสดุฉายในลักษณะหัวกลับเสมอ
ภาพแสดงการทําระบบฉายตรง
2. ระบบฉายออม (Indirect Projection) เปนการฉายโดยใหแสงจากหลอดฉายผานขึ้นไปยังเลนสฉาย โดยมีการหักเหของลําแสงผาน วัสดุฉายไปยังจอรับภาพ การใสวัสดุฉายในระบบฉายออมคือ ตองวางวัสดุฉายในแนวระนาบบนแทนเครื่อง ฉาย โดยหันดานหนาขึ้นบนและริมลางเขาหาจอ
ภาพแสดงการทํางานระบบฉายออม
3. ระบบฉายสะทอน (Reflected Projection) เปนการฉายโดยใหหลอดฉายสองตรงมายังวัสดุฉายกอนแลวจึงสะทอนไปยังกระจกเงา ที่อยูดานบนสุดของเครื่องสะทอนแสงผานไปยังเลนสฉาย และสองแสงปรากฏเปนภาพบนจอรับภาพ การ ใสวัสดุฉายในระบบฉายสะทอนคือ ตองวางวัสดุฉายตามลักษณะที่เปนจริงในแนวระนาบบนแทนวางของ เครื่องฉาย
ภาพแสดงการทํางานระบบฉายออม
ตัวอยางเครื่องฉาย 1. เครื่องฉายสไสด
ภาพแสดงเครื่องฉายสไลด เปนเครื่องฉายวัสดุโปรงใสระบบฉายตรง (Direct Projection) ประกอบดวย แผนสะทอนแสงโคง หลอดฉายมีกําลังสองสวางประมาณ 150-500 วัตต แผนกรองความรอน เลนสรวมแสงกลักใสสไลดเลนส ฉายและพัดลมระบายความรอนดังภาพดานลางแสดงสวนประกอบตางๆภายในเครื่องฉายสไลด
เครื่องฉายชนิดนี้สามารถบรรจุสไลดไดครั้งละหลาย ๆ ภาพลงในกลองหรือถาดใสสไลด ทําให สะดวกและรวดเร็ว ไมตองกังวลในเรื่องบรรจุสไลดที่ละภาพ สามารถเปลี่ยนสไลดไดโดยการกดปุมเปลี่ยน ภาพที่เครื่องฉาย หรือควบคุมสไลดใหเดินหนาหรือถอยหลังไดในระยะไกล ๆ โดยใชสายตอจากเครื่องฉาย
ภาพแสดง สวนประกอบตางๆภายในเครื่องฉายสไลด
กลองใสสไลดที่ใชกับเครื่องฉายชนิดนี้มี 2 ลักษณะ คือ 1. ลักษณะสี่เหลี่ยม เรียกวา แมกกาซีน (Magazine) มีขนาดกวางกวาสไลดเล็กนอย ความยาวของ กลองสามารถบรรจุสไลดไดประมาณ 30-40 ภาพ เมื่อนําไปบรรจุในเครื่องฉายจะอยูใ นแนวนอนตัวเลขบอก ลําดับภาพจะอยูดานบน 2. ลักษณะกลมหรือที่เรียกวาถาดกลม สามารถบรรจุสไลดไดประมาณ 80-140 ภาพ มีทั้งชนิดถาด กลมแนวนอน เรียกวา เทค (Tray) และถาดกลมแนวตั้ง เรียกวา โรตารี่ (Rotary) ดังภาพดานลาง
3. ชนิดมีจอและเครื่องเทปในตัว เครื่องชนิดนี้มีเครื่องเทปและจอขนาดประมาร 9" x 9" อยูในตัว สามารถฉายสไลดใหปรากฎบนจอนี้พรอมเสียงที่สัมพันธกับภาพไดโดยอัตโนมัติ ดังภาพดานลาง
4. ชนิดบันทึกเสียงบนกรอบสไลด ซึ่งเรียกวา เครื่องฉายชนิดซาวนดออนสไลด (Sound on Slide Projector Recorder) สไลดที่ใชฉายกับเครื่องชนิดนี้มีกรอบขนาดใหญฉาบดวยสารแมเหล็กโดยรอบสําหรับ การบันทึกเสียงคําบรรยายประกอบสไลดภาพนั้น เครื่องฉายชนิดนี้ราคาสูง จึงไมคอยนิยมใชดังภาพ
การใชเครื่องฉายสไลด ในการใชเครื่องฉายสไลดเพือ่ ใหไดผลสมตามความมุงหมาย ควรดําเนินการตามขั้นตอนตอไปนี้ 1. บรรจุสไลดลงในถาดกลมหรือกลองสี่เหลี่ยมหรือกลักใสฟล ม โดยใหดานมันหันเขาหาหลอด ฉายและใหภาพอยูในลักษณะหัวกลับ ดานที่มันนอยกวาหรือดานหลังสไลดจะหันเขาหาจอภาพ 2. นําถาดหรือกลองหรือกลักที่บรรจุสไลดเรียบรอยแลวใสหรือวางบนเครื่องฉาย ถาเปนชนิดถาด กลมแนวนอนใหหมายเลข 0 ที่ถาดใสสไลดตรงกับเครื่องหมายในเครือ่ งฉาย แตถาเปนถาดกลมแนวตั้งให หมายเลข 1 ที่ถาดใสสไลดตรงกับเครื่องหมายในเครื่องฉาย
2. เครื่องฉายภาพขามศีรษะ
ภาพแสดงเครื่องฉายภาพขามศีรษะ ลักษณะและคุณสมบัติเฉพาะ เครื่องฉายภาพขามศีรษะ หรือบางทีเรียกวา เครื่องฉายภาพโปรงใส เพราะวัสดุฉาย เปนแผนโปรงใส (Transparency) หรืออาจเรียกวา กระดานชอลกไฟฟาเพราะใชแทนกระดานชอลกได เปนเครื่องฉายที่จัดอยู ในระบบฉายออม ใชสําหรับฉายภาพ วัสดุ หรือเครื่องมือที่โปรงใส โดยเขียนขอความหรือวาดภาพบนแผน
ภาพแสสดงสวนประกกอบของเครืองฉายภาพข ่อ ามศีรษะ 3. เครื่องฉาายฟลม สตริป การใชเครื่องฉายฟ ง ลมสตตริป (Filmstriip Projectorr) นั้น ก็ตองระมั ง ดระวังเชนเดียวกับเคครื่องฉาย สไลดสิ่งสํ ง าคัญก็คือ ควรหมั ค ่นตรวจจดูชองประตูฟลม (Film Gate) G ใหสะอาาดอยูเสมอเพืพื่อปองกันมิใหหเกิดรอย ขีด ขวนบบนฟลมการรักษาชองปรระตูฟลม ให สะอาดต ส องใใชภูกัน พิเ ศษษเชนเดียวกับบที่ใ ชทําความสะอาด ชองประะตูฟลม ของเเครื่ อ งฉายภาาพยนตร สิ่งสํ าคัญอีก ปรระการหนึ่ง ก็ คือตอ งตรววจดูว าพัดลมที่อยูภ าย ตัวเครื่องทํ ง างานเปนปกติ ป ดีหรือไม เพื่อไมใหเครืรื่องรอนจนฟลมไหมและททําใหเครื่องเสีสียหายในที่สดุ
ภาพแสดงเครื่องฉายฟฟลมสตริป
4. เครื่องฉายภาพยนตร เปนอุปกรณแสง-เชิงกล สําหรับการฉายภาพยนตร จากฟลม เปนภาพเคลื่อนไหว ใหไปปรากฎภาพ บนจอฉายภาพสวนประกอบของเครื่องฉายภาพยนตรนั้น สวนใหญแลวก็เหมือนกับสวนประกอบในกลอง ถายภาพยนตร เวนแตอุปกรณใหความสวาง และอุปกรณดานเสียง
ภาพแสดงเครื่องฉายภาพยนตร สวนประกอบของเครื่องฉายภาพยนตร เครื่องฉายภาพยนตรเปนเครื่องฉายระบบตรง มีสวนประกอบสําคัญ ดังตอไปนี้ สวนที่ทําใหเกิดภาพ ซึ่งประกอบดวยอุปกรณดังตอไปนี้ 1. ลอมวนฟลม (Supply Reel) และลอเก็บฟลม (Take up Reel) ฟลมจากมวนจะรอยเขาเครือ่ งและ สงไปยังลอเก็บฟลม 2. กลไกที่ทําใหภาพเคลื่อนไหวบนจอ ไดแก เฟองหนามเตย (Sprocket) กวัก (Intermittent) ใบพัด กั้นแสง (Shuter) 3. มอเตอร (Motor) ทําใหกลไกภายในเครื่องฉายหมุน เชน พัดลม เฟองหนามเตย กวัก และใบพัด กั้นแสง 4. สวนที่ทําใหเกิดแสง ไดแก แผนสะทอนแสง หลอดฉาย เลนสรวมแสง และเลนสฉาย 5. ประตูฟลม (Film Gate) เปนชองใหฟลมผาน โดยแสงจากหลอดจะสองผานฟลม ผานเลนสฉาย ออกสูจอ
สวนที่ทําใหเกิดเสียง ระบบที่ทําใหเกิดเสียงแบงออกได ดังนี้ 1. หลอดเอกไซเตอร (Exiter lamp) เปนหลอดไฟซึ่งทําหนาทีท่ ําใหแสงสองผาน Photo Electric Cell ไปยังฟลม 2. ระบบแสงเสียง (Sound optical system) เปนระบบที่ชวยใหลําแสงจากหลอดเอกไซเตอรบีบเล็ก ลง จนกระทั่งสามารถพุงผาน Optical Sound track ไปยังโฟโตเซลตอไป 3. แถบเสียง (Optical sound track) เปนแถบเสียงที่อยูทางดานขวามือของฟลมมีลักษณะเปนแถบที่ แสงผานไดมากบางนอยบาง มีลักษณะเปนคลื่น 4. โฟโตเซล (Photo cell) มีหนาที่รบั แสงที่มาจากหลอดเอกไซเตอร แลวผานมายังฟลม เมื่อแสง ผานแถบเสียงบนฟลมมาแลว แสงจะมีลักษณะเปนคลื่นแมเหล็ก และสงไปยังเครื่องขยายเสียงตอไป 5. เครื่องขยายเสียง (Amplifier) มีหนาที่ขยายคลื่นแมเหล็กที่ไดจากโฟโตเซลใหมีปริมาณมากขึ้น เพื่อสงตอไปยังลําโพง 6. ลําโพง (Speaker) มีหนาที่เปลี่ยนคลื่นแมเหล็กใหกลายเปนคลื่นเสียง สวนทําใหเกิดการเคลื่อนไหว สวนประกอบของเครื่องฉายทําใหภาพเคลื่อนไหวที่สําคัญ ไดแก 1. ลอมวนฟลมและลอเก็บฟลม (Feed reel and take up reel) มีหนาที่คลายฟลมและมวนเก็บฟลม เพื่อใหฟลมเดินทางผานประตูฟลม 2. มอเตอร (Motor) เปนเครื่องกลมีหนาที่ใหปุมตาง ๆ ของเครื่องฉายเกิดการหมุนและทําใหฟลม เคลื่อนที่ผานสวนตาง ๆ ของเครื่องฉาย 3. เฟองหนามเตย (Sprockets) เปนตัวที่ชว ยใหฟลมเคลื่อนที่จากลอมวนฟลมไปยังลอเก็บฟลม โดยปกติจะมี 2-3 ตัว ซึ่งเฟอง 2-3 ตัวนี้ จะเคลื่อนที่สัมพันธกัน ทําใหฟล มเคลื่อนที่ไปอยางราบเรียบ 4. กวัก (Intermetent) เปนกลไกที่อยูตรงประตูฟลม มีหนาที่กวักใหฟลมเคลื่อนที่ผานประตูฟลมไป ทีละภาพอยางรวดเร็ว และตองสัมพันธกับชัตเตอร
การจัดสภาพการฉาย (Projection Condition) การฉายจะไมมีประสิทธิภาพ หากละเลยในสภาพแวดลอม ซึ่งควรพิจารณาองค ประกอบ 4 ขอ ดังนี้ 1. การควบคุมแสง (Light control) ใหเหมาะสมกับประเภทของเครื่องฉาย และไม ควรใหแสงกระทบจอ ซึ่งทํา ใหภาพบนจอไมชัดเจน 2. การระบายอากาศ (Ventilation) เพื่อสุขภาพที่ดีทั้งรางกายและจิตใจ 3. ระบบเสียง (Acoustic control) ในแงของระบบเสียงและการใชวัสดุที่ทาํ ใหคณ ุ ภาพเสียงดีขึ้น และการออกแบบโครงสรางของอาคาร 4. การจัดที่นั่งดู เพื่อใหการดูภาพชัดเจน จะตองพิจารณาวาไดที่นั่งดูที่ดีหรือยัง ซึ่งที่นั่งที่เหมาะสม คือ แถวหนาอยูหางจากจอประมาณ 2 เทาของความกวางขอจอ สวนแถวหลังคือ 6เทาของความกวางของจอ นอกจากนี้คุณภาพของจอและการติดตั้งก็มีสวนสําคัญ คือ ปกติสวนใหญจะติดตั้งจอที่มุมหอง เพราะหาก ติดตั้งจอตรงกลางจะเปนปญหาไมเห็นภาพชัดเจนแกผูที่นั่งอยูแถวหนาตรงริมๆแถว สวนคุณภาพของจอก็ จะใหผลดานการสะทอนแสง
ขอควรจําในเรื่องทฤษฎีเครื่องฉาย 1. การใสภาพในเครื่องฉายทุกประเภท ตองใสภาพหัวกลับ 2. หลอดฉายในเครื่องฉายทั่วๆ ไป มีกําลังสองสวางตั้งแต 300 - 1000 แรงเทียนหรือมีความรอน เทากับหลอดไฟฟาขนาด 100 แรงเทียน 3 – 10 ดวง รวมกัน ดังนั้นเพื่อปองกันการชํารุดของหลอดฉาย จะตองเปดพัดลมระบายความรอนในขณะใชงานตลอดเวลา และตองระบายอากาศจนมั่นใจวาหลอดฉายเย็น จึงจะปดเครื่องฉาย
ภาพแสดงเครื่องฉาย
เครื่องอุปกรณแปลงสัญญาณ เครื่องแปลงสัญญาณเปนอุปกรณอิเล็กทรอนิกสใชในการถายทอดเนื้อหาจากวัสดุตาง ๆ ไดแก 1. วัสดุที่บรรจุขอมูลในรูปแบบของแมเหล็ก เชน แถบวีดิทัศน 2. วัสดุในรูปแบบของตัวอักษรหรือภาพ เชน สิ่งพิมพหรือฟลม 3. วัสดุในรูปแบบของการเขารหัสดิจิทัล เชน แผนวีซีดีและแผนดีวดี ี เครื่องแปลงสัญญาณจะทําหนาทีใ่ นการอานขอมูลจากวัสดุและแปลงเปนสัญญาณไฟฟาเพื่อแปลง กลับเปนสัญญาณภาพและเสียงในระบบแอนะล็อกตามธรรมชาติเสนอขึ้นบนจอภาพ ตัวอยางเชน เครื่อง เลนวีซีดีจะอานขอมูลที่บันทึกภาพยนตรจากแผนวีซีดซี ึ่งเขารหัสเปนระบบดิจิทัล แลวแปลงเปน สัญญาณไฟฟาเพื่อถอดรหัสและแปลงกลับเปนสัญญาณภาพและเสียงระบบแอนะลอกเสนอบนจอโทรทัศน ตอไป เครื่องถายทอดสัญญาณ เครื่องถายทอดสัญญาณ เปนอุปกรณอิเล็กทรอนิกสที่รับสัญญาณภาพจากเครื่องแปลงสัญญาณเพื่อ ถายทอดขยายเปนภาพขนาดใหญขึ้นบนจอภาพ ตัวอยางเชน เครื่องวิดโี อ โพรเจ็กเตอรจะรับสัญญาณจาก เครื่องคอมพิวเตอรเพื่อเสนอภาพขนาดใหญบนจอภาพ (แทนการเสนอบนจอมอนิเตอรของ คอมพิวเตอร) เพื่อใหผูเรียนเห็นเนื้อหาไดอยางทั่วถึง ดังนี้ เปนตน เครื่องถายทอดสัญญาณจะเปนอุปกรณ ที่ใชควบคูกับเครื่องแปลงสัญญาณเสมอโดยไมสามารถนํามาใชเพียงลําพังได ประเภทของเครื่องแปลงและเครื่องถายทอดสัญญาณ เครื่องแปลงและเครื่องถายทอดสัญญาณที่นํามาใชในการเรียนการสอนมีดังนี้ 1. เครื่องวิชวลไลเซอร (Visualizer) เครื่องวิชวลไลเซอร เปนเครื่องแปลงสัญญาณที่เสนอไดทั้งภาพนิ่งและภาพเคลื่อนไหว โดย ตองตอเครื่องวิชวลไลเซอรกับจอมอนิเตอรเพื่อเสนอภาพ หรืออาจตอรวมกับเครื่องแอลซีดีเพื่ถายทอด สัญญาณเปนภาพขนาดใหญบนจอภาพ หลักการทํางานของเครื่องวิชวลไลเซอรจะเปนการใชกลองถายภาพของวัตถุเพื่อแปลงเปน สัญญาณไฟฟากอนที่จะแปลงกลับเปนสัญญาณภาพอีกครั้งหนึ่ง การเสนอภาพนิ่งจะเปนการวางวัสดุ ฉายลงบนแทนฉายเพื่อใหกลองที่อยูเหนือแทนฉายจับภาพวัสดุ โดยสามารถใชฉายไดทั้งวัสดุทึบแสง
ภาพแสดงเครื่องวิชวลไลเซอร
ประโยชนของเครื่องวิชวลไลเซอร การใชเครื่องวิชวลไลเซอรในการเรียนการสอนมีประโยชนดังนี้ 1. สามารถใชในการเสนอวัสดุไดทกุ ประเภททั้งวัสดุทึบแสง วัสดุ 3 มิติ รวมถึงวัสดุกึ่งโปรงแสง และวัสดุโปรงใส 2. ใชเปนกลองโทรทัศนวงจรปดเพือ่ เสนอภาพวัตถุและการสาธิตภายในหองเรียนได 3. ใหภาพที่ชัดเจน สามารถขยายภาพและขอความจากสิ่งพิมพใหอานไดอยางทั่วถึง 4. สามารถใชกลองตัวรองเปนกลองวีดิทัศนเคลื่อนที่ได
2. เครื่องเลนวีซีดี (Video Compact Dise) เครื่องเลนวีซีดี (VCD) หรือเรียกอยางเต็มวา “วิดีโอซีดี” (Video CD ซึ่งยอมาจาก Video Compact Disc) เปนเครื่องเลนแผนซีดีระบบดิจิทัลที่บันทึกขอมูลในลักษณะภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหวแบบวีดิทัศน และเสียงเพื่อเสนอภาพบนจอโทรทัศน
ภาพแสดงชุดเครื่องเลน VCD 3. แผนวีซีดี แผนวีซดี ีจะมีลักษณะทางกายภาพทุกอยางเหมือนแผนซีดี เพียงแตแผนวีซีดีจะเปนการเสนอ ภาพยนตรพรอมเสียงสเตอริโอ มีอัตราการเสนอภาพ 1.44 ลานบิตตอวินาที (Mbps) แผนวีซีดีสามารถ บันทึกภาพยนตรจากการถายทําหรือจากแถบวีดิทัศนแลวบันทึกลงแผน ประโยชนของเครื่องเลนวีซีดี 1. คุณภาพของภาพบนแผนวีซีดใี หความคมชัด โดยเฉพาะเมื่อเปรียบเทียบกับแถบวีดิทัศน 2. ไมมีการยืดเหมือนแถบวีดิทัศน 3. เครื่องเลนวีซีดีสามารถเลนไดทั้งแผนซีดีและวีซดี ี 4. ทําความสะอาดไดงา ยหากเกิดความสกปรกบนแผน
4. เครื่องเลนดีวีดี (DVD Player) เครื่องเลนดีวีดี เปนเครื่องเลนแผนดีวีดีระบบดิจิทลั เพื่อเสนอภาพนิ่ง ภาพเคลื่อนไหวแบบวีดิทัศน และเสียงเพื่อเสนอภาพบนจอโทรทัศนในลักษณะเดียวกับแผนวีซีดี แตจะใหคุณภาพของภาพและเสียงดีกวา มาก รวมถึงคุณลักษณะอืน่ ๆ เพิ่มขึ้นอีกมากมายหลายประการ แผนดีวีดี แผนดีวดี ีเปนแผนบันทึกขอมูลระบบดิจิทัลและมีลักษณะทางกายภาพเชนเดียวกับแผนซีดี แตตางกัน
ภาพแสดงเครื่องเลน DVD ประโยชนของเครื่องเลนดีวีดี 1. คุณภาพของภาพบนแผนดีวีดีใหความคมชัดมาก โดยเฉพาะเมือ่ เปรียบเทียบกับแถบวีดิทัศน 2. ใหเสียงดอลบีเซอรราวดชวยใหการชมภาพยนตรมีชีวิตชีวามากยิ่งขึ้น 3. สามารถเลือกชมตอนใดของภาพยนตรก็ไดโดยไมตองเรียงตามเนื้อเรื่อง 4. ไมมีการยืดของแผนบันทึกเหมือนแถบเทป 5. หากเกิดความสกปรกบนแผนสามารถทําความสะอาดไดโดยงาย 6. เครื่องเลนสามารถเลนไดทั้งแผนซีดี แผนวีซดี ี และแผนดีวีดี 5. เครื่องวิดีโอโพรเจ็กเตอร (Video Projector) เครื่องวีดิโอโพรเจ็กเตอร เปนอุปกรณที่เปนสื่อกลางในการถายทอดสัญญาณจากอุปกรณหลาย ประเภท เชน เครื่องวิชวลไลเซอร เครื่องคอมพิวเตอร และเครื่องเลน ดีวีดใี หปรากฏเปนภาพขนาดใหญ บนจอภาพ เครื่องวิดีโอโพรเจ็กเตอรที่นยิ มใชในปจจุบนั จะเปนเครื่องแอลซีดีและเครื่องดีแอลพี 1. เครื่องแอลซีดี (LCD : Liquid Crystal Display) แอลซีดีเปนเทคโนโลยีการแสดงผลที่ใชพลังงาน นอยโดยการใชคริสทัลโมเลกุลอัดอยูกลางระหวางแผนกระจก โมเลกุลเหลานี้จะมีการจัดเรียงตัวใหม ใน ลักษณะทึบแสงเมื่อมีกระแสไฟฟาผานทําใหมองเห็นเปนภาพหรือตัวหนังสือได เครื่องแอลซีดีเปนเครื่องถายทอดสัญญาณที่ใชตอพวงตอกับจอมอนิเตอรของคอมพิวเตอร เครื่องวิชวล ไลเซอร เครื่องเลนวีดิทัศน หรือเครื่องเลนวีซีดี เพื่อเสนอภาพจากอุปกรณเหลานัน้ ขยายขนาดใหญขึ้นบน จอภาพ เครื่องแอลซีดีมีลักษณะเครื่องอยู 3 ลักษณะ คือ ก. แผงวางบนเครื่องฉายภาพขามศีรษะเพื่ออาศัยแสงจากเครื่องฉายสองผานขึ้นมาใหปรากฏขอมูลบน จอภาพ ข. เครื่องแบบตั้งโตะทีร่ วมลักษณะของแผง แหลงจายไฟ และ หลอดฉายอยูในเครื่องเดียวกัน ค. เครื่องที่มีแหลงแสงสีแดง เขียว และน้ําเงินแยกจากกันในลักษณะ “ปนอิเล็กทรอน” เพื่อยิง
ภาพแสดงเครื่องแอลซีดีรูปแบบตางๆ 2. เครื่องดีแอลพี (DLP : Digital Light Processing) เครื่องดีแอลพี เปนเครือ่ งถายทอดสัญญาณ ระบบดิจิทัลในลักษณะเดียวกับเครื่องแอลซีดีแตมีความคมชัดสูงกวา โดยใหความคมชัดมากถึง 1,280 X 1,024 จุด ในขณะที่เครื่องแอลซีดีจะใหความคมชัดไดสูงสุดเพียง 1,024 X 768 จุดเทานั้น
ภาพแสดงสวนประกอยของเครื่อง DLP
ภาพแสดงเครื่อง DLP
ภาพแสดงแผงควบคุมดานบนและชองเสียบสัญญาณชองเครื่องแอลซีดี
ประโยชนของเครื่องวีดิโอโพรเจ็กเตอร 1. สามารถใชกับอุปกรณไดหลากหลายประเภท 2. สามารถเสนอภาพขนาดใหญจากอุปกรณตาง ๆ เพื่อใหเห็นภาพไดอยางทัว่ ถึง โดยเฉพาะ อยางยิ่งการเรียนการสอนดวยคอมพิวเตอร
เครื่องเสียง (Amplifiers) ความหมายของเสียง พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2525 ไดใหความหมายของเสียงวา "สิ่งที่รับรูไดดวยหู เสียงเพลง เสียงพูด ความเห็น เชน เรื่องนี้ฉันไมออกเสียง, ความนิยม เชน คนนี้เสียงดี มีหวังไดรับเลือกตั้ง เปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎร, คะแนนเสียง เชน ลงมติกันแลวเขาชนะเพราะไดเสียงขางมาก ระบบขยายเสียง
ภาพแสดงการเชื่อมตอระบบขยายเสียง เมื่อเสีย งมี จุด กําเนิ ดจากสิ่งตางๆ ที่ เราสามารถรับฟง ไดในระยะทางที่จํากัด จึงมีความจะเปน อยางยิ่ง ที่จะตองมีระบบขยายเสียง โดยหลักการเปลี่ยนพลังงาน เสียงที่มีความถี่ 20 - 20000 Hertz (Hz) ใหอยูในรูปของสัญญาณไฟฟา แลวนําเอาพลังงานไฟฟา ที่ไดไปทําการขยาย ใหมีพลังมากขึ้นตามความ ตองการ แลวจึงนําพลังงานไฟฟา ที่ไดผานการขยายแลว มาแปลงเสียงพลังงานเสียง เชนเดิม จนทําใหผูที่ อยูในระยะทางที่ไกลขึ้น ไดรับฟงเสียงดังกลาว
องคประกอบของระบบขยายเสียง ระบบขยายเสียง ประกอบดวยสวนสําคัญ 3 สวน คือ • • •
ภาคสัญญาณเขา (Input Signal) ภาคขยายสัญญาณ (Amplifier) ภาคสัญญาณออก (Output Signal)
ภาคสัญญาณเขา (Input Signal) เปนภาคที่ทําหนาที่ เปลี่ยนคลื่นเสียงใหเปนคลื่นไฟฟาความถี่เสียง เชน ไมโครโฟน หรืออีกนัย หนึ่งภาคสัญญาณเขา เปนอุปกรณประเภทเครื่องเสียง เชน เครื่องเลนแผนเสียง เครื่องเลนคอมแพกดิสก เครื่องเลนเทปคาสเซส เปนตน ซึ่งอุปกรณทั้งหมดที่กลาวถึง ในภาคสัญญาณเขา เปนอุปกรณ ที่จะกอใหเกิด เสียง เพื่อเตรียมสงไปยัง ภาคขยายสัญญาณ ภาคสัญญาณออก อุปกรณทางอิเล็กทรอนิกสที่ทําหนาที่เปลี่ยนคลื่นเสียง ใหเปนคลื่นไฟฟาความถี่เสียง อุปกรณที่เห็น ไดชัด ไดแก ไมโครโฟน ไมโครโฟน เปนอุปกรณทางอิเล็กทรอนิกส ทําหนาที่เปลี่ยนคลื่นเสียง (Sound wave) หรืออากาศจาแหลงกําเนิด เสียง เชน เสียงพูด เสียงเพลง เสียงเครื่องดนตรี เปนตน ใหเปนสัญญาณไฟฟาความถี่เสียง ไหลไปตามสาย ไมโครโฟนสูเครื่องขยายเสียง ชนิดของไมโครโฟน ที่แบงตามวัสดุที่ใชในไมโครโฟน มี 6 ชนิด คือ 1. ไมโครโฟนชนิดคารบอน (Carbon Microphone) ไมโครโฟนชนิดนี้ใหเสียงทีม่ ีคุณภาพไมคอ ยดี ปจจุบันใชในเครื่องโทรศัพทเทานั้น
2. ไมโครโฟนชนิดคริสตัล (Crystal Microphone) ไมโครโฟนที่มีราคาถูก น้ําหนักเบาแตไมทนตอสภาพความรอน หรือความชื้นสูง เพราะอาจทําให คริสตัลเสื่อมได ไมโครโฟนแบบนี้ใหกําลังไฟฟาออกมาสูง และสามารถสภาพสัญญาณไดดีจึงไมตองอาศัย หมอแปลง (Transformer) ในตัวของไมโครโฟนชวยแตอยางใด สามารถสงสัญญาณไปยังเครื่องขยายเสียง ไดโดยตรง สามารถใชสายไมโครโฟนตอยาวออกไปไดไมเกิน 25 ฟุต เพราะถาพวงสายยาวกวานี้จะทําใหมี สัญญาณอื่นมารบกวนไดและทําใหสัญญาณจากไมโครโฟนออนลงมาก
3. ไมโครโฟนชนิดเซรามิค (Ceramic Microphone) มีลักษณะการออกแบบหรือหลักการทํางานคลายกับไมโครโฟนชนิดคริสตัล ตางกันที่วัสดุเซรามิค มีคุณภาพดีกวาคริสตัล เพราะทนทานตอการเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมแิ ละความชืน้ มากกวา
4. ไมโครโฟนชนิดคอนเดนเซอร (Condenser Microphone) เปนไมโครโฟนที่กําลังนิยมใชอยูในปจจุบนั สามารถรับเสียงไดไวมาก มีราคาแพงและมักติดอยูกับ เครื่องบันทึกเสียงทั่ว ๆ ไป
5. ไมโครโฟนชนิดริบบอน (Ribbon or Velocity Microphone) เปนไมโครโฟนที่บอบบาง เสียงายไมมีไดอะแฟรม การทํางานอาศัยการสั่นสะเทือนของแผนริบ บอน มี ลั ก ษณะบางเบา และขึ ง ตึ ง อยู ร ะหว า งแม เ หล็ ก ถาวรกํา ลั ง สู ง และจะทํ า งานทั น ที เ มื่ อ ได รั บ การ สั่นสะเทือนเปนไมโครโฟนที่มีคุณภาพสูงและควบคุมสัญญาณไดดีที่สุด (Highest Fidelity) แตไมคอยนิยม ใชกันมาก เพราะมีขอเสียคือ ไมเหมาะตองานสถานที่ แมแตเสียงลมพัดก็จะรับเสียงเอาไวหมดอาจแกได โดยใชวัสดุกันลม เปนกระบอกฟองน้ําสวมครอบแตก็ไมไดผลนัก นอกจากนี้ยังมีปญหาอื่น ๆ อีก เชน สัญญาณไฟฟาที่ไดออกมาคอนขางต่ํา (Low Output) ตองใชเครื่องขยายเสียงที่มีกําลังแรง และ คุณภาพสูง ถาพูดใกลมาก เสียงลมหายใจจะกลบเสียงที่พูด ไมโครโฟนชนิดนี้ไมนิยมใชนอกสถานที่ มักพบในสถานี สงวิทยุ โทรทัศนและบันทึกเสียง
6. ไมโครโฟนชนิดไดนามิค (Dynamic Microphone) เปนแบบที่ไดรับนิยมมากเพราะใหคณ ุ ภาพเสียงดีเหมือนธรรมชาติ มีความทนทานเหมาะสมกับ การกระจายเสียงหรือระบบเสียงหลายประเภท แตราคาคอนขางสูง
ชนิดของไมโครโฟน ที่แบงตามลักษณะการใชงาน มี 5 ชนิด คือ 1. แบบตั้งพื้นหรือตัง้ โตะ เปนไมโครโฟนที่มาประกอบกับขาตั้งที่ทํามาเพื่อเสียบไมโครโฟนได เพื่อใหผูใชไมตองใชมือถือไมโครโฟนไวตลอดเวลาที่พดู ผูพูดยืนหรือนั่งหางจากไมโครโฟนไมมาก
2. แบบมือถือ มีลักษณะยาว สามารถถือไดอยางสะดวก เหมาะสําหรับนักรอง นักแสดงตลก หรือ รายการสนทนาที่มีการสัมภาษณไมยาวนัก
3. แบบหนี บติ ด เสื้ อ หรื อ แบบห อยคอ เป น แบบที่ นิย มใช ใ นการแสดง เช น การถ า ยทํ า รายการ โทรทัศน ทําใหผูแสดงไมตองถือไมโครโฟนไวตลอดเวลา ไมโครโฟนประเภทนี้มีขนาดเล็กมาก สามารถ ซอนไดอยางมิดชิด
4. แบบติดแขนยาว (Boom Microphone) เปนไมโครโฟนที่เหมาะกับการใชในการแสดงอีกชนิด หนึ่ง เนื่องจากผูแสดงไมตองถือไมโครโฟน คือ จะมีแขนยาวยื่นมาจนเกือบถึงผูแสดง ทําใหสามารถตัดภาพ ไมใหมองเห็นกลองถายวีดิทัศนได
5. แบบไมมีสาย (Wireless Microphone) หรือที่เรียกกันติดปากวา ไมคลอย นั่นเอง ไมโครโฟน ชนิดนี้จะบรรจุเครื่องสงวิทยุขนาดเล็กสามารถสงคลื่นไดในระยะหนึ่ง โดยอาศัยการสงตามคลื่นของระบบ F.M. คือชวงคลื่นระหวาง 88 - 108 เมกกะเฮิรตช ดังนั้นเวลารับคลื่นจึงตองอาศัยเครื่องรับที่มีคลื่นเดียวกับ ระบบ F.M. นั่นเอง
เพื่อใหไมโครโฟนสามารถทํางานรวมกับอุปกรณในระบบขยายเสียงไดอยางมีประสิทธิภาพสูงสุด จึงควรตองทราบขอมูลของไมโครโฟนที่จะนํามาใชดังนี้ คือ 1. อิมพีแดนซ (Impedance) หมายถึงตัวเลขที่บอกคาความตานทานของไมโครโฟนที่เกิดขี้นขณะที่มีสัญญาณไฟฟาความถี่เสียง ห รื อ ก ร ะ แ ส ส ลั บ ไ ห ล ผ า น มี ห น ว ย เ ป น โ อ ห ม แ บ ง เ ป น 2 พ ว ก คื อ 1.1 อิมพีแดนซสูง หรือมีคาความตานทานสูง (High Impedance) จะมีคาอยูในชวง 5,10,50 หรือ อาจถึง 100 กิโลโอหม (KQ) จะใหกําลังใจของสัญญาณออกมาต่ํา (Low Power Output) มีเสียงรบกวนได งาย เชนเสียงฮัม ยิ่งถาตอสายยาว ๆ หรือเกินกวา 25 ฟุต ก็ยิ่งทําใหสูญเสียกําลังของสัญญาณมากขึ้น คุณภาพ ของเสียงจะลดลงดวย ใชตอรวมกับเครื่องขยายเสียงโดยตอชองที่ชอง High 1.2 อิมพีแดนซต่ําหรือมีคาความตานทานต่ํา(Low Impedance) มีคาอิมพีแดนซอยูในชวง 200 ถึง 600 โอหมซึ่งมีคุณภาพดีใหกําลังของสัญญาณออกสูง (High Power Output) ไมมีเสียงรบกวนสามารถใชกับ สายยาว ๆ ไดแตจะมีความไวในการรับเสียงต่ําใชตอรวมกับเครื่องขยายเสียงที่ชอง Low
Impedance
2. ผลในการตอบสนองความถีของเสียง (Frequency Response) คือความสามารถของไมโครโฟนในการรบความถี่ของคลื่นเสียงไดกวางและมีความเรียบมากนอย ซึ่งไมโครโฟนแตละชนิดก็จะออกแบบมาเพื่อใชในลักษณะงานตาง ๆ กัน ฉะนั้น จึงมีความสามารถในการ ตอบสนองความถี่ตาง ๆกัน มีหนวยเปน เฮิรตซ (Hertz: Hz) เชน ไมโครโฟน สําหรับพูดในที่ชุมนุมชน ประกาศ สั่งงาน การเรียนการสอนในหองเรียน จะใชชวงการตอบสนองความถี่ต่ํา ๆ และแคบ ๆ ก็พอ เชน 300-5,000 เฮิรตซ แตถาตองการคุณภาพของเสียงเรียบและแยกความถี่ไดกวางขึ้น ควรอยูในชวง 70-10,000 เฮิ ร ต ซ ถ า ต อ ง ก า ร คุ ณ ภ า พ ข อ ง เ สี ย งที่ ดี เ ยี่ ย ม น อ ก จ า ก เ สี ยงพู ด แ ล ว ยั ง มี เ สี ย ง ด น ต รี ด ว ย ควรต อ งใช ไ มโครโฟนที่ ใ ห ผ ลตอบสนองความถี่ ที่ ก ว า งและเก็ บ ความถี่ ไ ด ล ะเอี ย ดยิ่ ง ขึ้ น ควรอยู ในชวง 50-15,000 เฮิรตซ แตราคาก็จะคอนขางแพงตามคุณภาพไปดวย 3. ความไวในการรับเสียงของไมโครโฟน(Sensitivity) คือความสามารถในการรับความแรงของคลื่นเสียงที่มาจากแหลงกําเนิดเสียงจากระยะทางใกลไกล ตาง ๆ กัน นั่นเองไมโครโฟนที่มีความไวสูงจะสามารถรับเสียงเบา ๆ และอยูไกลออกไปไดไมโครโฟน ความไวต่ํา ตองปอนคลื่นเสียงดัง ๆ และใกล ๆ มีหนวยเปน เดซิเบล (Decibel: dB) โดยวัดจากสัญญาณที่ได ออกจากไมโครโฟนผานไปเขาเครื่องขยายเสียง เชน -90 dB -60dB -45dB เปนตน คาติดลบมาก จะมีความ ไวกวา คาติดลบนอย เชน -90dB มีความไวต่ํากวา -60dB เปนตน
วิธีใชและรักษาไมโครโฟน •
•
•
•
•
•
เลือกไมโครโฟนชนิดที่เหมาะสมกับสถานการณโดยพิจารณาทั้งในเรื่องทิศทางการรับเสียง ชวง การตอบสนองความถี่เสียงความไวในการรับเสียงและลักษณะการใชงาน ระยะหางจากไมโครโฟนถึงผูพูด ถาเปนไมโครโฟนที่มีความไวตอการรับเสียงมากควรอยูหาง ประมาณ 4 นิ้ว ถึง 1 ฟุต หากใกลมากจะทําใหเสียงเพี้ยนหรือฟงไมรูเรื่อง อยาเคาะหรือเปาไมโครโฟนเปนอันขาด อาจทําใหไมโครโฟนขาดชํารุด และระวังอยาใหลมหรือ ตกหลนจากที่สูง และระวังอยาใหถูกน้ํา อยาวางสายไมโครโฟนควบคูหรือใกลชิดหรือตัดผานกับสายไฟฟากระแสสลับ ( AC. Cord) เพราะ จะทําใหมีสัญญาณความถี่ของกระแสไฟฟาไปรบกวนสัญญาณเสียง ขณะใชไมโครโฟน หากมีเสียงหวีดหรือเสียงหอน อาจเปนเพราะใชไมโครโฟนใกลกับลําโพงมาก เกินไป หรืออาจจะหันดานหนาของไมโครโฟนไปตรงกับทิศทางดานหนาของลําโพง ทําใหเสียง เกิดการยอนกลับ (Feedback) ตองเปลี่ยนตําแหนงการตั้งไมโครโฟนใหมใหถูกตอง การใชไมโครโฟนนอกสถานที่หรือกลางแจงมักจะมีเสียงรบกวนจากลมพัดและเสียงรอบขางมาก โดยเฉพาะไมโครโฟนที่มีความไวในการรับเสียงสูง ควรใชอุปกรณกันเสียงรบกวน (Wind Screen) สวมปองกัน จะทําใหเสียงมีความชัดเจนแจมใสมีคุณภาพดีขึ้น
•
ภาคขยายสัญญาณ (Amplifier) ภาคขยายสัญญาณ (Amplifier)เปนภาคที่รบั สัญญาณไฟฟาความถี่เสียง จากภาคสัญญาณเขา แลว นําไปขยายสัญญาณใหมีความแรงขึ้นเพื่อเตรียมสงตอไปยัง ภาคสัญญาณออก ภาคขยายสัญญาณเปนภาคที่รับสัญญาณไฟฟาความถี่เสียง จากภาคสัญญาณเขา แลวนํามาปรับแตง และขยายสัญญาณใหมีความแรงขึ้นเพื่อเตรียมสงตอไปยัง ภาคสัญญาณออก ภาคขยายแบงออกเปน 2 วงจร คือ 1. วงจรกอนการขยาย (Pre amplifier) เนื่องจากสัญญาณที่ถูกสงเขามาจากภาคสัญญาณเขามีความ แตกตางกันมากบางนอยบาง เชน ไมโครโฟน เครื่องบันทึกเสียง เครื่องเลนคอมแพกดิสก เปนตน ดังนั้นภาคกอนการขยายจะชวยในการปรับแตงเสียงใหมีสัญญาณมากนอยพอๆ กัน กอนจะสงไป วงจรขยายกําลัง
2. วงจรขยายกําลัง (Power Amplifier) ทําหนาที่รับสัญญาณจากวงจรกอนขยาย (Pre Amplifier) เขามา เพื่อทําการขยายใหมกี ําลังแรงเพิ่มขึ้นอุปกรณที่ใชในขั้นตอนนี้ ก็ไดแก เครื่องขยายเสียง(Amplifier)
เครื่องขยายเสียง นิยมแบงชนิดตามกําลังของการขยายเสียง คือ การแบงตามความดังของภาคขยาย เชนเครื่องขยายเสียงที่นยิ มใชกัน มีกําลังตัง้ แต 10 วัตต ไปจนถึง หลายรอยวัตตเลยทีเดียว กําลังวัตตของ เครื่องขยายเสียงจะบอกถึงความดังที่ออกทางลําโพงกลาวคือ เครื่องขยายเสียงที่มีกําลัง 200 วัตต จะดังกวา เครื่องขยายเสียงที่มีกําลัง 150 วัตตนั่นเอง
สวนประกอบดานหลังของเครื่องขยายเสียง ไดแก 1. ชองรับสัญญาณเขา ใชเสียบ Jack ตอสัญญาณที่มาจากภาคสัญญาณเขา เชน ไมโครโฟน เครื่องเลน แผนเสียง เปนตน 2. จุดสําหรับตอสัญญาณออก ใชตอสายเพื่อสงกําลังไฟฟาความถี่เสียงไปยังภาคสัญญาณออก อัน ไดแก ลําโพง นั่นเอง 3. สายไฟฟาเขาเครื่อง เปนสายตอเพื่อใชไฟฟาภายในบาน ซึ่งในประเทศไทยจะใชไฟฟา 220 Volts
สวนประกอบดานหนาของเครื่องขยายเสียง ไดแก - ปุมควบคุม (Control Knobs) Mic.1 Mic.2 Mic.3 เปนปุมควบคุมการรับสัญญาณไฟฟาความถี่เสียงจาก ไมโครโฟน แตละตัวเพื่อทําการปรับความดังของไมโครโฟนแตละตัวแยกอิสระจากกัน - ปุมควบคุม Phono เปนปุมควบคุมสัญญาณที่มาจากเครื่องเลนแผนเสียง (Phonograph) - ปุมควบุคม Aux. เปนปุมควบคุมสัญญาณที่มาจาก Auxiliary เชนเครื่องบันทึกเสียงที่มีการขยายสัญญาณ กําลังต่ํามากอนแลว หรืออาจใชควบคุมอุปกรณรับสัญญาณเขาอื่นๆ ที่ไมมีปุมควบคุมอยูดานหนาดวย - ปุมควบคุมการปรับแตงเสียงทุม (Bass) และแหลม (Treble) หรือปุม Tone Control ใชเพื่อปรับเสียงทุม แหลม ของเสียงใหมากขึ้น ในเครื่องขยายเสียงบางรุนอาจรวม ปุมปรับแตทุมแหลมนีไ้ วในปุมเดียวกันก็ เปนได - ปุมควบคุมการขยายกําลัง (Master volume) ทําหนาทีค่ วบคุมสัญญาณใหมีเสียงดังเบา กอนจะออกทาง ลําโพง ซึ่งปุมนี้จะทําหนาทีร่ วมกับปุมอื่นๆ ทุกปุมขางตนดวย ดังนั้นการที่ปรับปุม Master volume ดังเบา ก็ จะทําใหเสียงที่ออกทางลําโพงดังเบาตามปุมนี้เปนสําคัญ - สวิตชไฟฟา (Switch) ใชเปด (On) เมื่อตองการเริ่มใชงาน และใชปด (Off) เมื่อเลิกใชงาน - หลอดไฟหนาปด (Pilot lamp) หลอดไฟฟาแสดงใหทราบวา มีไฟฟาเขาเครื่องฯ หรือไม
ลักษณะของเครื่องขยายเสียงที่ดี o o o o o o o o o o
มีชองรับสัญญาณเขาหลายวงจรและหลายชอง เพื่อสามารถเลือกใชใหเหมาะสม มีกําลังขยายสูง โดยที่ไมมีเสียงเพีย้ น (Distortion) และเสียงฮัม (Hum) สามารถขยายเสียงไดทุกชวงความถี่ของเสียง ตั้งแต 20 - 20,000 ไซเคิลอยางสม่ําเสมอ ใหความไพเราะ ชัดเจน (high fidelity) สามารถปรับเสียงทุมและเสียงแหลมไดมาก สามารถเคลื่อนยายสะดวก สามารถตอเขากับเครื่องมืออื่นๆ ที่นิยมใชกนั ทั่วไปไดสะดวก บํารุงรักษาและซอมแซมงาย มีความทนทานและปลอดภัยในการใช มีจุดสําหรับสัญญาณออกทีจ่ ะเลื่อนใหเหมาะกับความตานทานของลําโพงหลายชุด
ภาคสัญญาณออก (Output Signal) ภาคสัญญาณออก (Output Signal)เปนภาคที่ทําหนาที่รับสัญญาณไฟฟา ความถี่เสียงที่ไดรับ การ ขยาย จากภาคขยายสัญญาณ (Amplifier) นํามาเปลี่ยน เปนคลื่นเสียง อุปกรณ ของภาคสัญญาณออก ไดแก ลําโพง ภาคสัญญาณออก เปนภาคที่เปลี่ยนพลังงานไฟฟาความถี่เสียง เปนพลังงานเสียง ซึ่งไดแก ลําโพง ลําโพงมีการแบงประเภท ไดหลายลักษณะ เชน การแบงตามลักษณะ โครงสรางภายในของลําโพง การแบง ตามลักษณะ การตอบสนองความถี่ของคลื่นเสียง การแบงตามลักษณะการใชงาน
ชนิดของลําโพง การแบงลําโพงตามลักษณะการตอบสนองความถี่ของคลื่นเสียง 3 ชนิด คือ 1. ลําโพงเสียงทุม (Woofer) เปนลําโพงกรวยกระดาษแบบไดนามิก ขนาดใหญ มีเสนผาศูนยกลาง ตั้งแต 6 นิ้วขึ้นไป มีความไวตอการสั่นสะเทือน ตอบสนองความถี่เสียงในชวง 20 - 250 Hz 2. ลําโพงเสียงกลาง (Midrange / Squawked) เปนลําโพงที่ตอบสนอง ความถี่ในชวงกลางๆ เปนลําโพง กรวยกระดาษ แบบไดนามิก เสนผาศูนยกลาง 4 &ndash 6 นิ้ว ตอบสนองความถี่เสียงในชวง ประมาณ 500 - 5,000 Hz 3. ลําโพงเสียงแหลม (Tweeter) เปนลําโพงกรวยรูปโดม ขนาดเล็ก แบบไดนามิก ซึ่งมีเสียงแหลม ตอบสนองความถี่ประมาณ 5,000 Hz ขึ้นไป มีเสนผาศูนยกลางประมาณ 2 - 3 นิ้ว
การแบงลําโพงตามลักษณะการใชงาน ได 3 ประเภท คือ 1. ลําโพงใชภายในอาคาร (Indoor speaker) ใชติดตั้งภายในอาคาร สวนมากนิยมใชเปนลําโพง กระดาษเพื่อใหไดเสียงที่ชัดเจนนุมนวล เนื่องจากการฟงเสียงภายในอาคารหากมีเสียงไมนุมนวล หรือมีเสียงแทรกอาจทําใหเสียสมาธิในการฟงได ลําโพงที่ใชภายในอาคารนี้นิยมใชเปนลําโพงตู อาจเปนแบบตัง้ โตะ ติดผนัง หรือเปนแบบฝงไวบนฝาเพดานเลยก็มี 2. ลําโพงใชภายนอกอาคาร (Outdoor speaker) โดยมากมักเปนลําโพงที่มีแผนสั่นเปนพวกโลหะหรือ ไฟเบอร เพื่อใหความคมชัดของเสียงสูง สามารถสงกระจายเสียง ไปใหผูฟงที่อยูไกลๆ ไดยินได แตผูฟงที่อยูใกลจะรําคาญเสียงที่ออกมา ลําโพงประเภทนี้เปน ลําโพงที่มีความแข็งแรงทนแดดทนฝน อันไดแก ลําโพงปากแตร หรือลําโพงฮอรน (Horn) 3. ลําโพงใชภายในและภายนอกอาคาร เปนลําโพงที่สามารถใชไดทั้งภายในและภายนอกอาคาร ซึ่ง มิไดเนนใหมีเสียงและความคงทนที่ดีมาก แตเนนเปนกลางๆ สวนใหญจะมีเสียงกลาง (Midrange) ใสในตูลําโพงรูปยาวๆ หรือสูง ประมาณ 4 - 12 ตัว เหมาะสําหรับงานโฆษณา การกระจายเสียง ใช ในหองประชุมใหญ เปนตน การตอลําโพงเขากับเครื่องขยายเสียง เครื่องขยายเสียงจะมีจุดตอสัญญาณออก อยูดานหลังของเครื่องฯ อาจมีหลายลักษณะ แตลักษณะ หนึ่งที่นยิ ม ใชจะเปนลักษณะที่มี จํานวน โอหม มาใหเลือกตอ เพื่อความเหมาะสม ระหวางตัวลําโพงกับ เครื่องขยายเสียง การตอลําโพงอาจแบงเปน 2 วิธี คือ การตอลําโพงตัวเดียว และการตอลําโพงหลายตัว การตอลําโพงตัวเดียว การตอลําโพงตัวเดียวเปนการตอตรง เชน ลําโพงมีคาความตานทาน 8 โอหม ก็ใหตอสายเสนหนึ่ง ของลําโพงเขากับ 0 โอหม อีกเสนตอที่ 8 โอหม
การตอลําโพงหลายตัว การตอลําโพงหลายตัวกับเครื่องขยายเสียงอาจกระทําได 3 วิธี คือ การตอแบบอนุกรม การตอแบบ ขนาน และการตอแบบผสม ซึ่งการตอแตละแบบมีความจําเปนตองรูจกั คิดคํานวณคา ความตานทานกับ พลังงานไฟฟาความถี่เสียงทีอ่ อกมาจากเครือ่ งขยายเสียง ดังนี้
1. การตอแบบอนุกรม เปนวิธีที่งายทีส่ ุด แตหากมีลําโพงตัวหนึ่ง ตัวใดชํารุดจะทําใหลําโพง ทุกตัวเงียบหมด เนื่องจาก การ ตัดตัวเชื่อมตอ ของวงอนุกรม นั่นเอง สูตรในการคิดการตอแบบอนุกรม คือ
หากมีลําโพง 3 ตัว คือ 8 , 8 , 16 จะคํานวณได การตอโดยการนําเสนหนึ่งของลําโพง ตอที่ 0 โอหม อีกเสนตอที่ 32 โอหม
2. การตอแบบขนาน เปนวิธีการตอนิยมมาก เนื่องจากหากลําโพงตัวใดตัวหนึ่งชํารุดตัวที่เหลือยังคงใชงานไดตามปกติ หากมีลําโพง 2 ตัว คือ 8 , 8 จะคํานวณได สูตรในการคิดการตอแบบขนาน คือ
นําคาของการตอแบบอนุกรมมาคิดการตอแบบขนานรวมกับตัวที่เหลืออีกหนึ่งตัว การตอโดยการนําเสนหนึ่งของลําโพง ตอที่ 0 โอหม อีกเสนตอที่ 4 โอหม
3. การตอแบบผสม เปนการใชการตอลําโพงแบบอนุกรมและแบบขนานรวมกัน สําหรับสูตร ในการคิดคํานวณ ใหคดิ คา ของความตานทาน ของการตอลําโพงแบบอนุกรมกอน แลวจึงนํามาตอลําโพงแบบขนาน เชน มีลาํ โพง 3 ตัว สองตัวมีความตานทานตัวละ 4 โอหม นํามาตอแบบอนุกรม และ อีกตัวเปน 8 โอหม นํามาตอเขากับ สองตัวแรกแบบขนาน หาคาความตานทานวา เปนจํานวนทั้งสิ้นกี่โอหม
สูตรในการคิดการตอแบบอนุกรม คือ
หากมีลําโพง 2 ตัว คือ 4 , 4 จะคํานวณได
นําคาของการตอแบบอนุกรมมาคิดการตอแบบขนานรวมกับตัวที่เหลืออีกหนึ่งตัว
ดังนั้นหลังจากคิดคํานวณไดจะตอโดยการนําเสนหนึ่งของลําโพง ตอที่ 0 โอหม อีกเสนตอที่ 4 โอหม นั่นเอง
สรุป สื่อการสอนประเภทอุปกรณ หรือ โสตทัศนูปกรณมหี นาที่หลักคือ ฉายเนื้อหาภาพที่เปนภาพใหมี ขนาดใหญ และขยายเสียงใหดังขึ้น ไดแกเครื่องฉาย เครื่องอุปกรณแปลงสัญญาณ และเครื่องเสียง เครื่องฉายที่ใชในวงการศึกษา ปจจุบันมีหลายชนิด เชน เครื่องฉายขามศีรษะ เครื่องฉายสไลด เครื่องฉายแอลซีดี และเครื่องฉายดีวดี ี เปนตน โดยเครื่องฉายมีสวนประกอบที่สําคัญ ไดแก หลอดฉาย แผนสะทอนแสง เลนสรวมแสง แผนกรองความรอน เลนสฉาย เลนสเกลี่ยแสง พัดลม เครื่องอุปกรณแปลงสัญญาณเปนเครื่องทีไ่ มสามารถใชงานไดดว ยตัวของมันเองได ตองตอพวงกับ อุปกรณเครื่องฉายหรือเครื่องเสียง เชน เครื่องวิชวลไลเซอร เครื่องเลนวีดีทัศน เครือ่ งเลนวีซีดี และเครื่อง เลนดีวดี ี เปนตน เครื่องเสียงมีหนาที่รับเสียง ขยายเสียง และสงออก สวนประกอบของการขยายเสียง ที่สําคัญ ประกอบดวย ภาคสัญญาณเขา ไดแก ไมโครโฟน ภาคขยายเสียง ไดแกเครื่องขายเสียง และภาคสัญญาณ ออก ไดแก ลําโพง
บรรณานุกรม http://www.edu.nu.ac.th/wbi/355201/Index.html http://pookpik30-7.blogspot.com/ http://sps.lpru.ac.th/script/show_article.pl?mag_id=5&group_id=23&article_id=194 http://www.ipecp.ac.th/wbi/ed-techno/program/unit8/page5.html