BRUSSELSE ARCHITECTUUR >VAN TREINEN EN TRAMS

Metamorfose van een wijk van aankomst. Al enige tijd is de Stalingradlaan en het kruispunt Kleine Ring met uitlopers tot het Baraplein het theater van grootse werken. Men graaft er naar het nieuwe metrostation Toots Thielemans. Mollenwerk.

Deze centrale as is al zeer lang aan treinen en trams gewijd, een duik in de geschiedenis. De eerste treinen uit het zuiden kwamen toe in het Bogaardenstation (aangelegd deels op de terreinen van het Bogaardenklooster en de bleekweiden langs de Zenne), ingehuldigd in 1840. Het Rouppeplein was het stationsplein. Al snel was dit station te klein en in 1869 werd het Zuidstation ingewijd. De oude spoorbedding tot Rouppe werd de Zuiddreef, tot de tweede wereldoorlog, een majestueuze platanenlaan. De treinen werden er vervangen door de ‘boeren-stoomtrams’ richting Waterloo, Rhode, Waver en veel meer. De Zuiddreef-Avenue du Midi was een gonzende stadsboulevard met zeer levendige cafés en winkels. Het Zuidstation werd in 1949 afgebroken, sans crier gare. Van het Grondwetplein voor het station blijft vandaag alleen nog een wazige parkeer/markt/ rommelplek over. De Zuiddreef werd Stalingradlaan, boerentrams werden bussen, de mensen reden of kwamen nu toch per auto van en naar den buiten. De bloeiende commerce op de Zuiddreef verdampte. Begin jaren zeventig werden ook de trams op de centrale lanen onder de grond gestoken, de premetro was geboren. Onder wat voorheen deels het Grondwetplein was en vandaag de Europa Esplanade, beter gekend als de Zuidmarkt, werd een groezelig gangenstelsel gegraven waardoor de trams zich al schokkend en rammelend een weg banen. De halte Lemonnier is het eerste lichtpuntje als we vanuit het nieuwe en vele malen vernieuwde, en nog steeds niet verteerbare Zuidstation opduiken. De Handen van de Hoop waarmee zanger en schilder Hamsi Boubeker1 de witte muren leven gaf, betekenen meer dan een warm pleidooi voor de Brusselse diversiteit. Vandaag wordt de premetro na 50 jaar Metro 3. De voorzichtig oplevende Stalingradlaan/Rosa Luxemburgpromenade, een bescheiden stukje ramblas in Brussel, werd voor de zoveelste keer omgeploegd. Over de collateral damage die deze werken veroorzaken bij lokale handelaars is er elders al vaak geschreven. Zeven geprivilegieerde huurders van het Zuidpaleis kregen een tijdelijk onderkomen in Stalingrad Village, voor de anderen is er begeleiding, niet eenvoudig en nog minder in deze tijden. Metrostation Toots Thielemans en de aansluitende tunnels worden met beproefde technieken gerealiseerd, cut & cover, met andere woorden: men bouwt eerst de wanden, legt er dan een deksel op en graaft de aarde er dan onder uit. Onder het Zuidpaleis werkt men vanuit de kelders, er worden diepe (20m) wandvormende betonpalen geboord en een dekplaat waarna men daar ook het mollenwerk kan starten. Het procedé wordt geïllustreerd via een eigen interessante website met filmpje van het project www.metro3.be. Na het leggen van de dekplaat kan men ook beginnen met de heraanleg van de Stalingradlaan, de eerste voorstellen liggen nu ter discussie, de middenberm verdwijnt. Misschien kan men ook maar ineens de naam veranderen. Rosa Luxemburgdreef zou een charmantere benaming zijn.

Marcel Rijdams

1 www.stib-mivb.be/article.html&_guid=70dc0ee0- 6e28-3710-da81-e2dd2dff45f9?l=nl Illustraties: Bogaarden station: Hymans, Bruxelles à travers les âges, Tome III, p 125 Oude postkaarten, website project. Résumé

Métamorphose d'un quartier. Depuis quelque temps, l'avenue de Stalingrad au niveau de son intersection avec la petite ceinture est le théâtre de travaux importants. La STIB y construit avec des techniques innovantes et à 20 mètres de profondeur une nouvelle station de métro de la ligne 3 qui portera le nom de Toots Thielemans.