Het voorseizoen: aanvoelen, aanpassen, trimmen en weer doorgaan

“AT SE DY MEI GONG FOARBY SILE, DAN MOAT DER NOCH WAT FEROARJE”

Hagel, wind en regen tijdens Skûtsjesilen Langwar. Langweer (SKS) ploetert zich door de buien naar een eerste plaats, de Eeltje Baas (IFKS) wordt tweede en Sikke Heerschop (IFKS) eindigt met zijn Ingelskman op de derde plek. Foto’s: ThomasVaer Fotografie.

Ik durf het bijna niet zwart op het zo goed als witte krantenpapier te zetten, maar de zomer van 2022 lijkt toch echt weer als een ‘ouderwets’ zeilseizoen de boeken in te gaan. De voorwedstrijden verliepen in elk geval als vanouds met flink wat wind, zon soms een hagelbui en enkele opvallende zaken in de eindklassementen.

Wat zegt een voorseizoen? Helemaal na twee SKS- en IFKS-loze jaren waarin skûtsjes langer dan je lief was voor de kant lagen, bemanningen wijzigden en de finesse misschien wel even uit vingers verdween. “By ús hat in foarseizoen nea wat sein, want we hawwe nea in goed foarseizoen syld. Oant no”, lacht Klaas Kuperus, schipper op de Eeltje Baas (IFKS). Hij werd dit jaar tweede tijdens Skûtsjesilen Langwar, derde op Lemmer Ahoy en eerste bij de Slach om Heech. “It betsjut wol dast it skip goed oan de praat hast. Mar dan feroarje der wer lytse dingkjes, dy’st sels hast net yn ‘e gaten hast, en dan rint it tsjin de IFKS oan dochs wer hiel oars.” Andersom gebeurt trouwens ook. Toen Klaas en zijn bemanning in 2016 kampioen werden in de grote A, zeilden ze in het voorseizoen continu in de achterhoede. “Mar in wike foar de IFKS rûn it yn ien kear.”

AANPASSINGEN

Toch is het voorseizoen van groot belang voor het verloop van het seizoen, vindt ook Jeroen Pietersma (SKS) van het Drachtster skûtsje. Zijn resultaten varieerden van een vierde plek bij de SKS Hurdsilerij tot een twaalfde plek bij de Jubileumwedstrijd. “Wy ha it skip feroare, dus wy moatte him wer hielendal kennen leare.” Pietersma had al langer de wens om het skûtsje aan te passen. Omdat het volgens de nieuwe formule 2,5 vierkante meter zeil zou moeten inleveren, was nu het moment. Jeroen: “Bykommend foardiel is no dat we neat yn hoege te leverjen. Wat it silen oanbelanget is it in kompleet nij skip wurden. It is folle ‘vergevingsgezinder’. Earst reagearde ‘r sis mar wat ADHD, dan moastest folle mear ompiele om ‘m wer goed op de rit te krijen, mar no leit ‘r hiel lekker op it roer.” Het betekent wel dat het nog zoeken is naar de perfecte manier van zeilen. Jeroen: “Dat is soms frustrearjend, mar ek machtich. Ik kin der echt wekker fan lizze, want je wolle altiten hurder, mar dan betinke we wer wat en dan geanne we wer oan ‘e gong.”

“Yn de wedstriden makkest fouten wêr’st letter fan leare kinst”

SCHOMMELENDE RESULTATEN

Ook het voorseizoen van Pieter-Jilles Tjoelker (IFKS) en zijn bemanning van de Sterke Jerke ging wat op en neer. Eindigden ze tijdens Lemmer Ahoy nog als zesde, bij Slach om Heech bleven ze steken op de twaalfde plek. Pieter-Jilles: “Yn de wedstriden makkest de fouten wêr’st letter fan leare kinst. We ha goeie wedstriden syld, mar ek in protte learmominten hân.” Tjoelker promoveerde de afgelopen jaren in één rechte lijn van de C, naar de B en de A-klasse. Slach om Heech was zijn eerste echte krachtmeting met alle skûtsjes uit die grote A. “Der wurdt dochs oars syld. Yn de B sitte in pear topskippen en wat minder goeie skippen, yn de A binne se allegear goed. Eltsenien hat syn goeie plakje op de startline en se binne ek allegear rap fuort, dus komme alle skûtsjes wer tagelyk op de boei oan. Dat betsjut dast folle mear sitewaasjes hast yn krappere romtes. Wy wisten op foarhân dat dit gebeure soe en it gebeurde dus ek.”

De Lemster Baai vol skûtsjes tijdens Lemmer Ahoy. Langweer (SKS) wordt eerste, Akkrum (SKS) tweede en Eeltje Baas (IFKS) derde. Foto’s: ThomasVaer Fotografie.

GOEDE START, HALVE WERK

“It wedstryd-element makket it oars as de trainingen. It soarget foar sitewaasjes wêr’st mei de SKS ek ynkomme kinst”, legt Harmen Brouwer (SKS) uit. Hij won met de Jonge Jan Skûtsjesilen Langwar en Lemmer Ahoy. “It is belangryk dast oeren makkest sadast ynspile rekkest op mekoar.” Klaas: “By de wedstriden bist krekt wat skerper. It binne echte startprosedures en IFKS-waardige rûtes. By de Slach om Heech hiene we in pear kear in ‘algehele terugroep’. Dat is fansels net de bedoeling, mar wol moai om it starten efkes goed te oefenjen.”

Want de start bepaalt voor een groot deel het verloop van de wedstrijd. Wie lekker wegkomt, heeft het halve werk al gedaan. Harmen: “Dy startprosedure moast goed yn it snotsje hawwe. It is in bepaald systeem en dêr moatte je rjochting de kampioenskippen wol wat ynbliuwe. It moat in rideltsje wurde, in automatisme. Dan dogge we dit, dan sus, dan sa.”

TRAININGSDOELEN

Pieter-Jilles: “Yn de maitiid sitte wy altiten efkes mei syn allen. Dan stelle we trainingsdoelen. Wêr wolle we op oefenje en better yn wurde? Sa wit eltsenien syn doel en kinne we derfoar soargje dat elts ûnderdiel ek oan de beurt komt. Ik sjoch it foarseizoen echt as trainingen nei de IFKS ta. It is de kâns om dingen út te probearjen. It túch ris wat losser en dan wer wat strakker. Dat skriuwe we op en sa geanne we de IFKS yn.”

Na een periode waarin je de concurrent zo goed als niet aan het werk ziet, zijn de voorwedstrijden een mooi moment om de thermometer alvast even in de vloot te laten zakken. Hoe staan de zaken ervoor? Jeroen: “Je sjogge wol efkes mei in skean each nei mekoar. Yn it foarseizoen moast dysels mjitte oan de oaren. Je wolle witte wêr’t je steanne. At se dy mei gong foarby sile, dan moat der noch wat feroarje.” En zo, op het wedstrijdwater met dat schuine oog richting de andere skûtsjes, wordt al gauw het een en ander duidelijk. Jeroen: “Gerhard (Pietersma, schipper van Earnewâld, red.) giet hiel goed, Langwar sit der by tiden ek hiel goed by, Lemmer sylt hiel hurd en Pieter Meeter is ek snel.”

Klaas: “Yn de IFKS waard de Eelkje II reedlik maklik kampioen, Eastermar rint hiel moai en ûnderskat Wietse Bandstra net. Arjen de Jong mei de Grytsje Obes hat ek al in pear wedstriden wûn. Mar ja, sa kinst noch wol in pear opneame.” Pieter-Jilles: “Doe’t ik yn 2007 begûn mei skûtsjesilen wie der altiten ien favoryt. Utslaggen binne no folle wikselfalliger omt eltsenien der gewoan hiel goed by sit.”

“Wy hawwe goed oan ús ‘underdog-posysje’ wurke”

En ook Harmen (SKS) heeft een eerste balans opgemaakt: “It is in klisjee, mar it sit wer tichtby mekoar. Je kinne neat lizze litte, want dan ferlies je wer in plak. Ik wit út erfaring dat dy alve wedstriden fan it kampioenskip sa ferskriklik oars binne as efkes in wedstryd sile op sneon. Je moatte der eltse dei by wêze, de kop der goed byhâlde, witte wêr’t je mei dwaande binne en yn in bepaalde flow komme. Ik bin hiel nijsgjirrich wa’t dat kinne. Ik hoopje dat ik der ek by sit, mar it is ús earste seizoen. Je sile om kampioen te wurden, mar at dat realistysk is.. Wy besykje sa heech mooglik te kommen.”

Klaas: “Wy ha yn de ôfrûne twa jier net in hiel soad syld, mar mei Skûtsjesilen Langwar wie eltsenien gelyk wer entûsjast en der klear foar. Dat jout in boost foar de hiele ploech. It is fansels in hobby, mar we geanne derfoar om by de earsten te silen.” Pieter-Jilles lachend: “Wy ha in weardeloas foarseizoen syld, dus wy hawwe goed oan ús underdog-posysje wurkje.” Vervolgens: “Ik leau seker dat we mei dit skip (de Sterke Jerke, red.) goed meikomme kinne yn de A. It is no oan ús sels om sa min mooglik fouten te meitsjen.”

DE IFKS EN SKS ZEILEN EEN EIGEN VOORSEIZOEN. MET EEN PAAR UITZONDERINGEN OP DE REGEL:

SKÛTSJESILEN LANGWAR

Dit is traditioneel de eerste wedstrijd van het skûtsjeseizoen met IFKS-skûtsjes en het SKS-skûtsje van Langweer. Laatstgenoemde is hiermee een uitzondering op de regel dat SKS-skûtsjes niet aan wedstrijden mogen meedoen die niet door de SKS zijn georganiseerd.

LEMMER AHOY

Tijdens Lemmer Ahoy strijden zowel IFKS- als SKS-skûtsjes tegen elkaar in gemengde klassen. Klasse 1 bestaat uit de SKS-skûtsjes en de IFKS-skûtsjes uit de grote A. Klasse 2 bestaat uit de overige skûtsjes langer dan 17,10 meter. En Klasse 3 is voor de skûtsjes kleiner dan 17,10 meter.

Jappie en Douwe samen op het achterdek van de Sneker Pan tijdens de jubileumwedstrijd van de SKS begin juli van dit jaar. Ze eindigen als zesde. Foto: ThomasVaer Fotografie

JAPPIE VISSER HAALT VADER DOUWE AAN BOORD ALS ADVISEUR

“Ik bin no mear de bûnscoach yn stee fan it manusje fan alles”

De Sneker Pan ligt roerloos aan de wal in de Houkesleat als Douwe en Jappie Visser aan boord stappen. Hier en daar kan het skûtsje nog wel een likje verf gebruiken, wijst Jappie. Douwe knikt instemmend. Het is een vader-zoon-moment waar er de afgelopen jaren talloze van waren. Hoe vaak stonden ze samen al niet op het dek voorafgaand aan een SKS kampioenschap? Douwe als schipper, zoon Jappie als bemanningslid. Dat veranderde toen Douwe vijf jaar geleden aankondigde te stoppen. Na negenentwintig jaar droeg hij het helmhout over aan Jappie. Het werd tijd voor andere dingen. Maar deze zomer keert hij terug op het achterdek. Nu als adviseur.

“Dy rol moat noch efkes wenne”, geeft Douwe toe. “Ik bin no ienris in skipper. Dat sit yn myn bloed. Fan skipper wurd ik no adviseur. Der moat yn myn kop in knop om. Dat giet sa maklik noch net, mar ik doch myn bêst.” Ook voor zoon Jappie is die nieuwe taakverdeling even wennen. “Mar oant no ta giet it bêst. Us heit is myn earen en eagen op it skip as wy farre, sadat ik my fokusje kin op de grutte lijnen en de koers dy’t ik mei it skûtsje farre wol. Dat is it doel.”

‘Us heit is myn earen en eagen op it skip’

SCHIPPERSBLOED

Wie beide Vissers gebroederlijk naast elkaar ziet staan, kan de gelijkenis niet ontgaan. In beide stroomt ‘skippersbloed’. Jarenlang zeilen vader en zoon samen op De Sneker Pan. Jappie is 16 jaar als hij voor het eerst bij zijn vader aan boord stapt. Hij begint als peiler, zoals dat gebruikelijk is. Al snel mag hij plaatsnemen aan de lier, vervolgens aan de schoot op het achterdek en tot aan 2018 is Jappie ‘betûft’ fokkenist. Af en toe flitst het wel eens door z’n gedachten: het helmhout overnemen van z’n vader. Maar hardop uitspreken doet Jappie die wens niet. Tot in 2016, wanneer zijn vader voor het eerst het gesprek aanknoopt over zijn mogelijke afscheid. “Net dat er my op de man ôf frege hat oft ik skipper wurde woe”, verduidelijkt Jappie, “mar foar it earst ha wy it hân oer ‘wat as ik skipper wêze soe’. Dat petear wit ik noch goed.”

Wanneer Douwe in 2017 zijn laatste SKSkampioenschap zeilt, is het moment daar. Het bestuur van De Sneker Pan moet op zoek naar een opvolger. Jappie is één van de kandidaten. “Ik waard útnoege om myn fisy op de takomst fan de Pan út de doeken te dwaan. Twa of trije kear bin ik op petear west. It wie net sa fan: No Jappie jonge, hjir hast it skûtsje en set ‘m op. Ik waard aardich troch de mangel helle. Uteinlik kaam it ferlossende wurd dat ik yn 2018 skipper wurde mocht van De Sneker Pan.”

KOPJE ONDER

In dat eerste jaar krijgt Jappie het flink voor de kiezen. De Sneker Pan eindigt in 2018 onder zijn leiding met 92 punten in de staart van het SKS-klassement. Een jaar later zeilt de Pan naar een twee na laatste plek. Douwe kan niets anders dan vanaf de walkant machteloos toekijken. “Dat fielde hiel dûbeld, want ik hie Jappie mar wat graach yn it sadel holpen. Mar ik wist tagelyk ek: ik moat my der net mei bemuoie. Lit it him sels útfine. Lit him kopke ûnder gean. Allinnich dan kin er it fak leare. En ik wist ien ding hiel seker: hy komt fansels in kear by my as er echt help nedich hat.”

En zo geschiedde. Na een adempauze in 2020, waarin er door alle coronalockdowns niet gezeild mag worden, klopt Jappie in 2021 aan bij z’n vader. “Ik fielde sels wol: der moat wat barre, want sa komt it net goed”, geeft hij nuchter toe. “Der kaam sa folle op my ôf as skipper. Net allinnich it strategyske aspekt, mar ek alle praktyske saken leinen op myn boardsje. Fan it ûnderhâld fan it skûtsje oant de klean foar de bemanning. En fan it skema fan de trainingen oant it drinken foar de trainingen. Ik die álles sels. Dat wie funest. Dêrtroch koe ik de kop der net goed byhâlde yn de wedstriden. No, mei ús heit as adviseur oan board, kin ik dit soart saken oerlizze en ha ik in wei fûn om mear te stjoeren yn stee fan alles sels te dwaan. Ik bin mear de bûnscoach wurden yn stee fan it manusje fan alles.”

REALITYCHECK

Het is een veelgemaakte fout, weet vader Douwe. “As skipper fielst dy ferantwurdlik foar alles oan board. Dat fret enerzjy. Faak tinke minsken dat it skûtsjesilen fan de maitiid oant de simmer duorret. Mar der komt folle mear by sjen. It hiele jier troch hast it der drok mei. It ûnderhâld fan al it materiaal. De planning foar de trainingen. De klean. De promoasjeaksjes. Bist der as skipper dei en nacht mei dwaande njonken dyn wurk en gesin. Dat kin dy opbrekke. Dat ha ik by Jappie wol sjoen. Myn taak as adviseur is om him dêryn te assistearjen. Om mei te tinken, ‘klankbord’ te wêzen sa’t se dat sa moai neame. It is syn ûntdekkingstocht, ik mei syn gids wêze. Ik wol him perfoarst alles net foarkôgje. Hy moat sels ûntdekke wat foar stijl fan liedingjaan by him past. Watfoar skipper er wêze wol.”

‘Ik wol Jappie perfoarst alles net foarkôgje’

Wat de Vissers verwachten van dit eerste SKS-kampioenschap waarin ze weer samen aan boord zitten? “Ik tink dat wy realistysk wêze moatte”, begint Jappie. “Der binne in stik as wat skûtsjes mei mear ûnderfining oan board. Dat sil de top fjouwer wol wurde. Dêr kinne wy domwei net tsjinop. Myn doel is dat wy sa ticht mooglik by it fyfde plak einigje. Mar ús heit tinkt der fêst oars oer.” Douwe lacht. “Ja. Ik sjoch net nei plakken of punten. Ik wol dat it skip wer moai syld. Dat alles oan board wer soepel rint. Dat elkenien wit wat er dwaan moat. As dat proses goed rint, dan komst fansels by dyn doel út.”

DOUWE VISSER, HEER EN MEESTER

Op 25 juni presenteerde Uitgeverij Louise een bijzondere biografie over Douwe Visser. Auteur Ton van der Laan neemt de lezer in Heer en meester mee door het leven van een markant man: Douwe wordt neergezet als zoon, als echtgenoot, als broer, als vader, als binnenvaartschipper, als skûtsjeschipper, als vernieuwer en als filosoof.

Verkrijgbaar bij de boekhandel en via www.uitgeverijlouise.nl.