Stadswandeling

Op verschillende historische plekken uit de Tweede Wereldoorlog in Leeuwarden zijn in samenwerking met Historisch Centrum Leeuwarden levensgrote foto’s geplaatst. De betreffende plekken in de stad zijn op eigen initiatief te bezoeken, tot en met 12 mei. Scan de foto’s met een QR- code met de camera van je telefoon, en ontdek de verhalen achter de foto’s. De foto’s en verhalen zijn tijdens de expositie ook online te zien en te lezen op bevrijdingsfestivalfryslan.nl

Het verhaal van toen in de stad van nu

Deze stadswandeling neemt je als wandelaar mee door Leeuwarden en voert je langs bijzondere verhalen die verbonden zijn met het verhaal van oorlog, verzet en bevrijding in de stad. Het verhaal van toen, in de stad van nu. Zonder de hele geschiedenis te willen of te kunnen vertellen is een aantal verhalen bijeengebracht dat de uiteenlopende aspecten van de bezetting belicht. Achter de foto’s die je tegekomt, schuilen verhalen van Leeuwarden en Leeuwarders in oorlogstijd, met veel citaten uit dagboeken van inwoners van de stad. Deze stadswandeling is tot stand gekomen in samenwerking met Historisch Centrum Leeuwarden en diens rijke archief aan verhalen en beeldmateriaal.

Johan Kamsma (37), eigenaar van Kamsma Schoenen in Leeuwarden en Drachten, leeft en ademt schoenen. ‘Als jochie was ik na schooltijd altijd in de winkel te vinden. Schoenpoets aanvullen, dozen scheuren.’ Vorig jaar nam hij de schoenenzaak in de Oosterstraat in Leeuwarden over van zijn oom.

In Friesland zijn er zeven vestigingen van Kamsma Schoenen te vinden en die worden allemaal gerund door Kamsma’s. Zijn verre voorouder begon in 1754 met een schoenmakerij. Alle eigenaren van de huidige schoenwinkels van Kamsma stammen af van deze schoenmaker. ‘Het is één groot familiegebeuren, zeg ik altijd. We zijn een kleine Van der Valk, maar dan in Friesland. De Friese klant waarderen de winkels, zegt Johan. ‘Het zijn klanten voor het leven. Dat merkten we vooral in coronatijd. Toen we weer open mochten, kwamen mensen soms huilend in de winkel. We zitten in Leeuwarden niet in de meest gunstige straat, maar ze weten ons te vinden. Bij ons vinden ze comfort, aandacht en kwaliteit. Ze krijgen goed advies, dat zie je niet overal meer. We hebben tijd om naar de klant te luisteren. Klanten dragen ons een warm hart toe.’

Zijn vader werd boven de winkel geboren. Zelf woonde Johan ook boven de winkel. ‘Als jochie was ik na schooltijd altijd in de winkel te vinden. Schoenpoets aanvullen, dozen scheuren. Het liefst verkocht ik al schoenen, maar mijn vader vond me nog te jong.’ Na de middelbare school rondde Johan zijn mbo-opleiding af. Zijn vader raadde hem aan om eerst in een andere schoenenwinkel te werken, om feeling met het beroep te krijgen. ‘Hoe kan het anders, of beter? Daar heb ik veel van opgestoken.’

Vorig jaar nam hij de winkel in Leeuwarden over van zijn oom. ‘Mijn oom had de schoenenwinkel bijna veertig jaar gehad en had geen opvolger. Zelf had ik de winkel in Drachten al overgenomen van mijn vader. Mijn broertje Jelte is eigenaar van de winkels in Wolvega en Heerenveen,’ vertelt Johan. Hij staat graag op de werkvloer. ‘Ik ben een winkeldier. Ik vind het heel leuk om met mensen om te gaan die moeilijke voeten hebben, om ze met een lach de deur uit te zien gaan, om mooie verhalen te horen. Het zit ons in het bloed. Het is ons met de schoenlepel ingegoten, haha. Ik vind het mooi als mensen voelen dat een goede schoen lekkerder loopt. Mijn mooiste ervaring is met een vrouw die niet liep. Ze kocht een bepaald merk schoen en nu loopt ze een half uur per dag. Ons vak is uniek, elk mens is anders.’

Toekomstdromen zijn er ook: ‘Misschien wil ik ooit nog een winkel openen in Dokkum.’ Want hij ziet zichzelf niet zo snel iets anders doen. ‘Mijn ouders hadden vroeger geen tuin, maar wel een huisje op het erf van een boer in Bakkeveen. Het weekend brachten we daar vaak door. Eerst een patatje halen bij de snackbar en dan naar Bakkeveen. Hoe druk mijn vader het ook had, als het tijd was om te kuilen dan ging de winkel dicht en ging hij naar de boerderij. Als jongetje hielp ik ook mee. Misschien dat dat iets is,’ vertelt hij lachend. Een mogelijke opvolger staat al klaar: zijn oudste zoon die negen is. ‘Het lijkt hem leuk, zegt hij nu, maar ik durf het niet te zeggen. Ik zou het leuk vinden, maar mijn vader heeft me altijd de keuze gegeven om mijn eigen ding te doen. Dat wil ik ook voor mijn zoon.’

Op 3 mei worden in Leeuwarden vijf Friese echtparen postuum onderscheiden door het Holocaustherdenkingsinstituut Yad Vashem als 'Rechtvaardigen onder de volkeren'. Ze krijgen deze onderscheiding omdat ze in de Tweede Wereldoorlog het leven van Joodse medeburgers hebben gered.

Yad Vashem in Jeruzalem is het instituut ter nagedachtenis van de zes miljoen Joodse slachtoffers van de Sjoa (Holocaust) en van de duizenden bloeiende Joodse gemeenschappen