Avni Olarak Yazılar

Page 10

önce. O yazıda Meksika ve Hollanda’da Avni’nin kullanılışından söz edilmekte ve Hollanda’da kullanılan afişin bir resmi de verilmektedir. En iyisi bu yazıyı olduğu gibi aktaralım:

“Avni'nin Hikayesi

Avni, Karikatürist Oğuz Aral'ın "Gırgır" dergisi sayfalarında yarattığı bir tip. Bu tip şimdi Meksika'dan Hollanda'ya kadar birçok ülkede ırkçılığın saldırısına uğrayanların, ezilen insanların sembolü olmuş durumda. Özellikle Almanya'daki Türkiyeli gençler onu kendilerinin sembolü olarak görüyor ve kullanıyorlar. Artık her yerde rastladığımız, bazen gülen, bazen hınçla Nazilerin gamalı haçını kıran, bazen hiç bir şey yapamamanın çaresizliği içinde bunalan bu Avni kimdir? Nereden gelir? Onu böylesine sembol yapan nedir? Bu sorulara bir cevap bulmaya çalışalım. Avni her şeyden önce bir tiptir.

Ama hemen şu soru akla gelir: peki Tip nedir? Osmanlı'da Orta Oyunu ve Karagöz'de de tipler vardır. Ama bu tipler son derece klişe konuşma ve davranış biçimlerine sahiptirler. Çoğunlukla da bir azınlığa mensupturlar. Örneğin sakatatçı ise Arnavut, tüccar ise Yahudi'dir. Henüz bir birey değildir. Bir cemaatin bir üyesi olarak tip vardır. Kişiliği yoktur kendine has. Modern çağa gelinceye kadar bütün dünya uluslarının edebiyat ve sanatında durum budur. Minyatürlerde görülen insanlar birer birey değildirler. Onların kendi dramları yoktur. Hatta öyledir ki, kimi ortaçağ resimlerinde bütün insanların yüzleri de aynıdır. Modern toplumun ortaya çıkışı ve tüm kan, aşiret, soy bağlarının parçalanması, her türlü koruyucu bağdan yoksun insanların ortaya çıkmasıyla birlikte, bir birey ve o bireyin sorunlarını, duygularını, dramını ele alan sanat biçimleri, örneğin Roman, ve Tip'ler ortaya çıkmaya başlar. Bütün büyük romanların ortak özelliği Tip'leri işlemeleridir. Tip ortalama olan değildir. Tip aşırı örneklerin bir toplamı da değildir. Tipler belki hiç bir zaman gerçekte var olmazlar ama var olanların hepsinden de daha gerçektirler. Orhan Kemal'in Bekçi Murtaza'sı bir tiptir. Bekçi Murtaza belki hiç olmamıştır. Ama bu toplumda yaşayan herkes biraz Bekçi Murtaza'dır. Herkes onun dramında kendi dramından bir şeyler bulabilir. Budur bu tipleri günümüzün dünyasında ölümsüz kılan. Ama belki uzak bir geleceğin dünyasında, bizlerin yaşadığı çelişkileri ve gerilimleri bilmeyen bir dünyada, başka kuşaklardan insanlar tıpkı Karagöz ve Hacivat'ta artık kendimizden bir şeyler bulamamamız gibi, bu tiplerden de kendilerinde bir şeyler bulamayacaklardır. Avni de böyle bir tiptir. Avni belki hiç var olmadı ve olmayacak. Ama herkes biraz Avni’dir. O aslında hepimizden daha gerçektir. Türkiye'de karikatürün diğer sanat dallarına göre Türkiye'nin geriliğiyle ters orantılı olarak bir ilerilik içinde olduğu söylenebilir. Karikatürde hep belli tipler olagelmiştir. 10


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.