Bouw hemoglobine Bloed zorgt voor transport van gassen, waarbij de echte dragers hemoglobine (Hb) zijn. Deze reuzemoleculen (de molaire massa bedraagt ongeveer 65.000 g/mol) zijn opgebouwd uit 4 polypeptideketens (globines) en bevatten 4 heemgroepen, die elk een ijzerion bevatten. De zuurstofmolecules hechten zich aan het ijzerion. heemgroep ijzerion
O2
O2 opgenomen in de longen
O2
4 O2 + O2 vrijgegeven in de weefsels
O2
O2
Fig. 2.19 Bouw van hemoglobine
polypeptideketen
6.1.3 Transport van koolstofdioxide We ademen zuurstofgas in en blazen CO2 uit. Maar hoe komt dat CO2 in de longen terecht? Ook hier wordt weer gebruikgemaakt van een evenwichtsreactie: H2O(aq) + CO2(g)
H2CO3(aq)
weefsel -cellen
HCO-3(aq) + H+(aq)
longblaasje celmetabolisme (verbranding) CO2productie
CO2
CO2 rode bloedcel
CO2
CO2 + H2O
CO2 + H2O
H2CO3 HCO3- + H+ HCO3CI-
H2CO3 Hb
HCO3- + H+
Hb
HCO3CI-
Fig. 2.20 CO2-transport ter hoogte van de weefsels (links) en de longen (rechts)
In de weefsels wordt tijdens het celmetabolisme CO2 gevormd en afgegeven aan het bloed. Daar komt het samen met H2O en wordt H2CO3 gevormd. Dit zuur splitst zich in de ionen HCO3- en H+. Deze ionen worden via de bloedbaan naar de longen gevoerd. De protonen helpen mee om de vrijstelling van het zuurstofgas, gebonden aan de hemoglobinemoleculen, te bewerkstelligen ter hoogte van de weefsels (zie vorige evenwicht). In de longen gebeurt nu net het omgekeerde. Door de hoge partiĂŤle druk van zuurstofgas ter hoogte van de longen wordt het proton van hemoglobine vrijgesteld, waardoor het rechtse evenwicht verplaatst wordt naar links en H2CO3 gevormd wordt. Dit zorgt op zijn beurt voor een verplaatsing naar links in het eerste evenwicht: CO2 wordt vrijgegeven ter hoogte van de longen.
58
THEMA 2: CHEMISCH EVENWICHT