aa
r
Opdracht 1 Het is nuttig om de kritiek op het communicatiemodel van Lasswell in je achterhoofd te houden wanneer het over de macht van de massamedia gaat. Verklaar waarom.
2.1 De massamedia zijn almachtig
pl
Tot het midden van de vorige eeuw gingen onderzoekers ervan uit dat de massamedia een grote invloed hadden op het publiek. Film en radio veroverden in de eerste helft van de 20ste eeuw de westerse wereld. Overheden gingen die massamedia al snel inzetten om propaganda te verspreiden. In het licht van die gebeurtenissen is het niet verwonderlijk dat de macht van de massamedia erg hoog ingeschat werd. Ook later werd af en toe teruggegrepen naar deze denkwijze.
em
2.1.1 Injectienaaldtheorie
Joseph Goebbels was de minister van Propaganda in het nazi-regime van Adolf Hitler. Het was zijn taak om de Duitsers te inspireren tot volgzaamheid. Goebbels maakte dankbaar gebruik van de moderne massamedia om de indruk te wekken dat de nazi’s de steun van de gehele bevolking hadden. De zogenaamde Schriftleitergesetz zorgde ervoor dat journalisten geen kritiek konden uiten op het regime. Radiostations werden onder controle van de nazi’s geplaatst en vanaf september 1939 was het verboden om naar buitenlandse zenders te luisteren. Goebbels liet zelfs een goedkope radio ontwerpen, de zogenaamde Volksempfänger, die enkel Duitse en Oostenrijkse zenders kon ontvangen. Luidsprekers werden in scholen en bedrijven geplaatst, zodat niemand aan de boodschappen van het regime kon ontsnappen. Er bestaan nog meer historische voorbeelden van de injectienaaldtheorie in actie. Tijdens de Rwandese burgeroorlog zette Radio Télévision Libre des Milles Collines Hutu’s aan om hun Tutsi-landgenoten te ‘verdelgen als kakkerlakken’. Zo speelden ze een belangrijke rol in de Rwandese genocide. Minder gruwelijk: op publieke plaatsen in Thailand wordt elke ochtend en avond het nationale volkslied afgespeeld. De Thai worden geacht om op die momenten halt te houden, als teken van respect. Op code. deboeck.com kan je dit dagelijkse ritueel bekijken.
in
ki jk
•
ex
De communicatiewetenschappen zijn een relatief jonge wetenschappelijke discipline. De oorspronkelijke theorieën over de macht van de massamedia ontstonden dan ook uit de psychologie. Zo leunt de injectienaaldtheorie* aan bij het behaviorisme. Ze gaat er namelijk van uit dat een bepaalde mediaprikkel een uniforme en voorspelbare reactie zal oproepen bij de ontvangers. Psychologen spreken van het stimulus-responsmodel. Op die manier kunnen de massamedia het gedrag van het grote publiek beïnvloeden. Volgens de injectienaaldtheorie spuiten de media hun boodschappen rechtstreeks in onze hersenen. Het publiek bestaat uit passieve en kritiekloze ontvangers, zonder keuzevrijheid. Om een andere metafoor te gebruiken: de ontvangers zijn sponsen die informatie opnemen.
•
•
Code
Code Cultuur 5 VO_LWB.indb 49
Hoofdstuk 2 - De macht van de massamedia
49 11/07/16 10:33