Kinaadman

KINAADMAN. ISANG ZINE MULA SA DEAR ASIAN YOUTH ILOILO CITY

MULA SA CHAPTER LEADS

M

ahigit isang taon na ang nakalipas mula nung huminto ang pag-ikot ng mundo at lahat tayo ay tila nahawla sa ating mga tahanan na wala ng nakikitang katapusan.

Marami ang naging pagsubok ng bawat isa, ngunit marami rin ang mga naging dahilan kung bakit tayo’y nagpapatuloy pa.

Kinaadman.

Isang salita sa Filipino na nangangahulugang karunungan o kaalaman.

Patunay din na naging instrumento ito ng bawat Pilipino sa pamamahagi ng liwanag at pag-asa sa kapwa, maging sa gitna ng karimlang bumabalot sa kasalukuyang panahon.

Hangad naming sa pamamagitan ng pagbabasa ng Zine na ito, makikita niyo ang karunungan; ang kinaadman na angkin ng aming mga miyembro sa pagbabahagi nila ng kani-kanilang mga talento at kwento.

PAGE I

MENSAHE MULA SA CHAPTER LEADS

Pamatnugutan

LEANNE LOSAÑES DEAR ASIAN YOUTH ILOILO

LORRAINE SERVANO DEAR ASIAN YOUTH ILOILO

CHAPTER LEAD

CHAPTER LEAD

VIRGIL ELIJAH NORIEGA DEAR ASIAN YOUTH ILOILO

CAMILLE LEYSA DEAR ASIAN YOUTH ILOILO

HISTORIAN

HISTORIAN

ZAPHIA SORONGON TAGAGUHIT NG PABALAT

Mga Tagasulat at Taga-ambag Andrea Ruel

Jherica Umali

Mariella Villodres

Jan Thereze Jover

Ziyi Jesica Aduana

Hannah Batacandolo

Mary Khezyll Galvan

Lyan Karylle Bergante

Angeline Peñaredondo

Maria Antoinette Lopez

Quinn Margaux Althea Lorraine Jules Servano Andrew Joaquin Palmares-Mabilog Sophia Del Rosario Ellen Faye Ann Yabut Zaphia Sorongon Leanne Clarisse Losanes

PAGE II

PAMATNAGUTAN

Nilalaman PAGE 4

ART BY NOCEULEAR

PAGE 5

TANONG

PAGE 6

IBA NA

PAGE 7

KAYA, KAYA?

PAGE 8

MUTYA

PAGE 9

PAGE 11

PAGE 13

PAGE 14

ANG MAHIWAGANG SOMBRERO NI FELICIA ANG AKING INA GINAPAHIPOS NILA SI MARITES PANIBAGONG UMAGA KALAYAAN IPAGLABAN

PAGE 15

SAKLOLO LIWANAG AT KINANG NG WIKA

PAGE 16

LILISAN O LILIPAD

PAGE 17

HARDIN

PAGE 18

PAGE 20

GUNITA

PAGE 22

UTANG

PAGE 24

TABLE OF CONTENTS

BUWAN NG WIKA STARTER PACK

PAGE 21

PAGE 23

PAGE III

WAKASAN ANG KAHIRAPAN NG MGA KABATAAN

ANG SINASALAMIN NG LANGIT NOONG GABING IYON

KAILAN ANG MULING PAGHINGA

PAGE 25

NAALALA MO PA BA?

PAGE 26

ART BY GREY

art by noceulear

tanong

BY LORRAINE

hindi ko alam kung bakit ang bawat patak ng ulang tila'y walang planong tumila ay sumasabay sa aking bawat hikbi hindi ko alam kung bakit ang ihip ng hangin na sinlamig ng iyong puso ay parang hele na walang sinasabi kundi "tahan na" hindi ko alam kung bakit ang kadiliman na iyong dinala ay hindi na masisira ng pinakahihintay ko na bukang-liwayway.

PAGE 5

TANONG

iba na

BY LUNAH

hindi mo ba napapansin? iba na ang ihip ng hangin. marami na ang nagbago, kabilang na ako, ikaw, tayo. mas madali noong tayo’y bata pa. walang kaproble-problema, kadalasan masaya, at walang inaalala. ngunit ngayong tayo’y may muwang na, panay ang dating ng mga problema’t sakuna. pwede bang paunti-unti muna? hindi nga matukoy kung kaya pa ba. mahirap maging hindi na bata. ang mga bagay bagay ay komplikado na. pero ang hakbang na ito ay mahalaga, upang tayo’y matutong tumayo sa sariling mga paa.

PAGE 6

IBA NA

kaya, kaya?

BY J. ALEXANDER

maraming tao ang lalaban sa pangarap mo ngunit huwag kang bibitaw, huwag kang tatakbo sapagkat kahit walang maniniwala sa ‘yo, may isang taong hindi mawawala: ako sa panahong ni-isang tao sa buong mundo ang sumusuporta sa ‘yo at mga panaginip mo huminto, umiyak, at itaga mo sa bato: “makakaya ko rin ito.”

PAGE 7

KAYA, A, KAYA? KAYA?

"Mutya"

by Mariella Villodres

ang mahiwagang sombrero ni felicia

BY KWEENYASMHEN

Sa araw na ito ay matatanggap na ni Felicia ang nais ipamana sa kanya ng kanyang Lola. Ito ay isang sumbrerong rattan na may pulang laso na nakapalibot sa katawan nito. Higit na nasasabik si Felicia na mapasakanya ang sombrerong ito dahil sa nakakaakit nitong itsura na sa kanyang palagay ay bagay sa kanyang bughaw na bestida.

“Hmm, Gusto ko ng lumpia saka may suka din.”

Lingid sa kaalaman ni Felicia ay mayroong nakatagong mahika ang sombrero ngunit bago pa man ibigay ito sa kanya ng kanyang lola ay may ipinaala na ito sa kanya: “Ang kalidad ng iyong buhay ay naaayon sa kalidad ng iyong isipan. Huwag mong hayaang may tumubong masamang damo sa hardin ng iyong kaisipan.”

“Felicia, may utang pala ako sa nanay mo noong nakaraan. Baka gusto mong kumuha ng lumpia at mabawasan narin ang babayaran ko sa kanya.” sabi ni Aling Nene na kanyang kinatuwa ni Felicia. Wala ng sinabi pa si Felicia at daling-dali kumuha ng anim na piraso ng Lumpia. Nagpaalam na sa kanya si Aling Nene at naramdaman ni Felicia ang pagkapuno ng kanyang tiyan habang nilantakan niya ang mga lumpia.

Nawala sa isip ni Felicia ang sinabi ng lola at gusto niya ng subukan ang sombrero. Nang makita niya ang itsura niya sa salamin habang suot-suot ang sombrero ay di niya na mapigilan ang lumabas at iparada ang kanyang bagong sumbrero sa buong bayan. Naglakad siya at naglakad hanggang sa napagod siya at umupo sa labas ng isang tindihan. Dahil sa kanyang pagod, dinalaw siya ng antok at biglang napaidlip sa kanyang kina-uupuan.

Nagulat na lang si Felicia ng may tumapik sa kanyang likod at si Aling Nene pala iyon na bitbit ang kanyang binebentang Lumpia Togue kasama ang nakakatakam nitong sukang Pinakurat.

Sa kanyang pag-gising ay nakaramdam siya ng gutom. Suot ang kanyang sombrero ay napaisip siya kung ano ang gusto niyang kainin.

PAGE 9

ANG MAHIWAGANG PAYONG NI FELICIA

Pagkatapos kumain ay kinakailangan niya naman ng maiinom. Napa-isip nanaman si Felicia sa kung ano ang gusto niyang inumin. “Hmm, Parang gusto ko naman ng Buko Juice at sana malamig-lamig din” Sa pagkakataong ding iyon ay narinig ni Felicia ang tunog ng traysikel ng kanyang pinsan na si Kuya Elmer. Lulan ng traysikel ay ang kanyang mga panindang inumin gaya ng Sago’t Gulaman, Calamansi Juice, at higit sa lahat ay ang pinaka-inaasam na Buko Juice ni Felicia.

“Felicia! Kung saan-saan ka na naman nakakarating. Etoh oh libre ko na sayo itong Buko Juice. Napakalamig pa nito dahil bagong lagay ko lang ng yelo.” alok sa kanya ni Kuya Elmer na agad namang tinanggap ni Felicia. Pagkatapos ilagay ni Felicia ang Buko Juice sa ice wrapper ay pinaandar na ni Kuya Elmer ang kanyang traysikel at nagpatuloy sa paglalako.

PAGE 10

Napaisip ulit si Felicia. Nagutom siya at may natanggap siyang pagkain. Nauhaw siya at may natanggap rin siyang inumin.

Bigla siyang naghinala at sa kanyang palagay di siya karapat dapat upang tanggapin ang lahat ng mga biyayang ito.

“Di kaya mayroong masamang mangyayari sa akin? Kung saan-saan pa naman ako nakakarating na ako lang mag-isa baka mamaya ay may dudukot sa akin kaya binibigay na ni Lord lahat ng gusto ko.”

Sa oras din na iyon, may humintong puting van sa harap ni Felicia. Napasigaw nalang si Felicia sa takot ng makita niyang may mga lalaking nakaitim na lumabas mula rito. Ilang sandali lang ay nahimatay siya at mula noon, wala ng may nakakita sa kanya at sa kanyang mahiwagang sombrero.

ANG MAHIWAGANG PAYONG NI FELICIA

ang aking ina

BY SOPHIA DEL ROSARIO

Napakaganda niyang babae, ang aking Ina. Lagi naming ikinatutuwa ang mga kuwento niya tungkol sa kanyang kabataan, at kung papaano ang buhay noon.

"Ibang-iba na ngayon" ani niya. "Noong bata pa ako, sinabi sa akin ng lahat na para akong perlas mahalaga at nagniningning. Na mayroon akong mga katangiang likas na kagiliw-giliw, mga katangiaang nais makamit ng iba. Ngunit naglaho na nang parang bula ang lahat ng ‘yon ngayon”, ang malungkot nyang ikwinento sa amin.

Dahil sa kanyang likas na ganda at yaman, marami ang naakit at nanligaw sa kanya.

Marami ang nangako ng kalinga at karangyaan, ngunit ang kabaligtaran pala ang ibinigay nila.

Unang dumating si Santiago, ang pinakamatagal niyang manliligaw. Isang taimtim na Katoliko. Maraming naituro si Santiago sa aking Ina, ngunit ang mga bagong kaalaman na kanyang natutunan ang naging sanhi ng kanyang pagbabago. Untiunting nabura ang kanyang tunay na pagkatao, at paulit-ulit na inabuso ang kanyang kabutihan. Dumating sa puntong nais ng humiwalay ng aking Ina, ngunit lalo pang kumapit si Santiago.

Upang hindi mapahiya sa iba, lihim na inialay ni Santiago ang aking Ina sa kaibigan niyang si Aiden. Akala ng aking Ina na si Aiden ang sasagip sa kanya mula sa pangaabuso, ang magtutuwid ng kanyang buhay. Dahil sa mga mabulaklak na salita ni Aiden, natutong mangarap muli ang aking Ina. Ngunit sa kalaunan, halos pareho rin ang nangyari.

Pagkatapos makamit ang tiwala at pagsinta ng aking Ina, sila ay naghiwalay rin.

Panghuli, ay si Juno. Isang magandang lalaki, ngunit mapusok. Hindi sila nagtagal, at bihira siyang banggitin sa akin ng aking Ina. Ang alam ko lang ay nakaranas ng kalupitan ang aking Ina sa kanya, at ito ang isang bahagi ng kanyang buhay na nais na niyang makalimutan.

PAGE 11

ANG AKING INA

Matapos niyang mawalay sa mga nang abuso sa kanya, inilaan ng aking Ina ang lahat ng kanyang makakaya sa amin, ang kanyang mga anak.

Hangarin niyang mabigyan kami ng masaganang buhay. Ang aking Ina ay isang huwarang ina. Pinalaki niya kaming may takot sa Diyos, pagpapahalaga sa sarili, at paggalang sa aming kapwa.

Tinuruan niya kaming tumayo sa sarili naming mga paa, at ipaglaban ang nararapat ng may tapang at dangal.

Hanggang ngayon ako’y nagsusumikap maging anak na maipagmamalaki ng aking Ina. Gusto kong punuin ang pagkukulang ng aking kabataan, noong mas pi-nahahalagahan namin ng aking mga kapatid ang mga katangian ng iba kesa sa sarili kong Ina. Nga-yon batid ko na ang aking pagkakamali. Ang aking Ina ay tunay na bukod-tangi, angat sa iba.

Kaya kong mamatay ng dahil sa kanya.

Mahal na mahal po kita, aking Inang Bayan.

PAGE 12

ANG AKING INA

"Ginapahipos nila si Marites" art by IMLA

panibagong umaga

BY ISKA

sigurado na ba ang pagbangon kung ang mga isipang noo’y natutulog ay gising na mula sa sukdulang taong bangungot? kung ang mga kaluluwa’y natuto nang pagningasin ang kandila ng pag-asa sa nakabubulag na karimlan, ang bayan ba’y makakatayo na mula sa himlayan at sundan ang yapak ng mga bayaning nauna upang buksan ang tarangkahang bubunyag sa panibagong umaga?

kalayaan, ipaglaban

BY ANDREW MABILOG

halos anim na taon na ang naglipas, hindi pa rin nagbago ang Pilipinas. mula sa droga hanggang sa COVID, ang plano ng Malacañang ay hindi pa nahatid. ang ating ekonomiya ay palala ng palala, tulog at pangungurakot lang ang gawa ng palasyo. ang mga mahihirap ay walang wala na EJK ay hindi pa inihinto.

PAGE 14

PANIBAGONG UMAGA

KALAYAAN. IPAGLABAN

liwanag at kinang ng wika

BY MARIA ANTOINETTE LOPEZ

saklolo!

BY ISKA

saklolo! ang bawat sandali ay isang laban ng buhay palimos ng isang kaputol ng inyong karangyaan bago pa kami malagutan ng hininga masdan mo ang nasa ibaba ng hagdanan kung may napag-iwanan kang kababayang sikmura’y kumakalam at katawang nangangayat dinggin mo ang nakayayamot na hilak-hilak ng iyong pinaglilingkuran subalit napagtanto ng nauuhaw naming isipan likas na mabisa ba ang mapanglaw naming mga sigaw o ang nakalulumbay na bulahaw kung ang pinariringgan ay nagbibingi-bingihan?

PAGE 15

SAKLOLO

LIWANAG AT KINANG NG WIKA

wikang filipino ay magliliwanag, gagabay at kikinang para sa ating bukas, nang sa gayo’y tayo’y makatakas, sa banyagang pag-iisip at madilim na bukas.

lilisan o lilipad

BY KZ GALVAN

sa ibabaw ng malawak na hardin makikita ko'y mga napakarilag na bulaklak may pagpipilian kung ito'y aking lilisanin ngunit maaari ring lumipad kung aking naisin munting paruparong bago mga pakpak ay makulay saan ba ako nabibilang? aking katangian, ano ang tunay? kamangha-manghang mga bulaklak mga talulot ay makulay saan ako dadapi? aking pananatili, saan ang tunay? sa rosas ang narinig ko ay Konnichiwa sabi naman ni daisy ay Annyeonghaseyo ano ang kanilang sinasabi? sabi ni mirasol, Ciao!

ako'y nababahala, ako'y nalilito pwede ko bang lisanin ang lugar na ito? ninais kong manatili noong nakita ko ang maliwanag na bulaklak sa malayo nakakagaan sa loob ang kanyang anyo maligayang bati, ang kanyang sabi doon ko napagtanto itong tunay ay akin sa labas ay makulay ngunit sa loob ay payak lamang isa lamang ang kulay na aking kinabibilangan nais kong lisanin ang pagkabahala sa aking pagkatao sa isang napakagandang hardin ang lumipad, ang nais ko

PAGE 16

LILISAN O LILIPAD

"Hardin" art by KZ Galvan

wakasan ang kahiripan ng mga kabataan

BY ANGELINE PEÑAREDONDO

Iligtas ang kabataan, sapagkat sila ang pag-asa ng bayan

Sabi ng ating bayani, “Ang kabataan ang pag-asa ng bayan.” Magkakaroon pa ba ng kinabukasan kapag ang ating mga pag - asa’y naghihirap bawat araw? Ang mga salitang, “Hindi dumaraig ang bayan sapagkat walang tinig. Hindi bumibigkas sapagkat nanghihina.” Ang mga karanasan ng mga kabataan ay minsan lang tinatalakay. Ang mga hinanakit ng mga kabataan ay hindi maipahayag dulot sa kahirapan na untiunti lang nagpapahina ng kanilang mga sarili.

Patuloy pa ito na maghihina lalo na ngayon na nasa pandemya. Huwag sana tayo manahimik at panoorin na lang silang naghihirap.

Maraming bata dito sa Pilipinas ay nakakaranas ng paghihirap. Ang suliraning ito ay mayroong malaking epekto sa pamumuhay ng isang tao lalo na sa nakararami na nakakaranas ng malnutrisyon. Ang overpopulation ay isang malaking problema sa mga pamilyang mayroong mga anak na pinapakain at pinapaaral. Gayundin, sa mga nakakatanda na nangangailangan ng mga trabaho.

Kapag ang isang pamilya ay nahihirapan na makaipon ng pera, paano nilang mapapakain ang kanilang pamilya at paano nilang ipapaaral ang kanilang mga anak? Patuloy na tumataas ang populasyon ng Pilipinas- ang Maynila, kabisera ng Pilipinas, ay isa sa mga kinikilalang most dense cities.

PAGE 18

Ang kawalan ng kakayahang kontrolin ang fertility. Karamihan sa mga mag kasintahan ay walang kaalaman tungkol sa family planning at sa sex education. Ito’y isang usapan na minsan lang pinag-uusapan sa mga kabahayan ng Pilipino.

Ang paggamit ng mga contraceptives ay hindi karaniwan.

Ayon sa demographic profile ng UNICEF tungkol sa child poverty, ang populasyon ng Pilipinas ay tumataas sa 1.9% bawat taon. Ang birth rate sa bansa ay 3.2 na bilang ng pag-anak sa bawat babae. Mataas na bilang ng fertility rates ay makakahadlang sa kapakanan ng mga kabataan at sa kanilang mga pamilya. Maraming mga kabataan ang nakikipagtalik bago ikasal. Kung sa iba, ito'y isang biyaya ng Diyos, ang may dumadating na biyaya, ngunit kung ito'y magpatuloy, ay patuloy ring tataas ang populasyon.

Ang karaniwang pag-iral ng child labor ay delikado at nagpapahina ng kanilang kalusugan.

Ang mga kabataan ay napipilitan na magtrabaho para lang mabuhay. Hindi dapat sila naghihirap nang ganito. Dapat nasa paaralan sila upang mag-aral at matuto. Ano nga ba ang patutunguhan ng ating bayan kung ang pag-asa nito'y nahihirapan nang mamuhay?

WAKASAN ANG KAHIRAPAN NG MGA KABATAAN

Ayon sa UNICEF noong 2013, ang paulit - ulit na problema ng ilang henerasyon na kung saan ang paghihirap ay tumitindi kapag ang kabataan ay napipilitan na magtrabaho. Ang child labor ay ang pagtatrabaho ng mga bata sa murang edad pa lamang. Ito’y maaaring magdulot ng sakit o mailagay sila sa panganib dahil 85 milyon sa kanila ay nagtatrabaho sa mga mapanganib na lugar ayon sa International Labour Organization.

Ang ugnayan sa pagitan ng kahirapan at child labor ay lampas sa kayamanan. Ang mga insidente na ito ay karaniwan at mataas ang bilang sa mga bahayan na walang malinis na kapaligiran, malinis na mapagkukunan ng tubig, o walang kuryente ang kanilang tirahan. Tayo ay nakipag-ugnayan sa mga sangay ng gobyerno na tumutulong at may layon na tulungan ang mga bata na biktima ng child labor.

Matagal nang naghihirap ang ekonomiya ng ating bansa at mahina ang pag-unlad nito. Kaya hanggang ngayon, ang Pilipinas ay isa pa ring third world country. Ang inequality ay isang problema na paulit-ulit na nangyayari sa ating bansa. Ito'y isa sa mga dahilan kung bakit patuloy ang paghihirap ng ating mga kapwa Pilipino. Hanggang ngayon ay patuloy pa rin tayong sumasailalim sa suliraning ito, lalo na ngayon na mayroong krisis na nagaganap sa ating ekonomiya kung saan patuloy ang pagtaas ng presyo ng pagkain, gasolina, at kalakal.

PAGE 19

Sa kasong ito, ay patuloy nitong pinapahina ang mga positibong epekto ng pagpapalawak ng ekonomiya. Ang paglago ng ekonomiya, kabilisan ng paglaki, at pag-unlad ng mga de-kalidad na trabaho sa mga industriyang may malaking bilang ng mga mahihirap na indibidwal. Nilimitahan nito ang mga mahihirap sa mga tuntunin ng mga pagkakataon upang makatakas sa paghihirap at itinaas ang posibilidad na ang mga mayayaman ay magiging mahirap.

Sa pamamagitan ng boom and bust cycle ng ekonomiya ng Pilipinas sa mga nagdaang dekada at sa katamtamang paglago ng ekonomiya sa mga nagdaang taon, ang mga oportunidad sa trabaho ay hindi makasabay sa paglaki ng workforce. Kung maraming mga indibidwal ang walang trabaho, ang ekonomiya ay bababa habang ang kahirapan ay patuloy na tumataas.

Maraming batang Pilipino ang humaharap at dumaranas sa kahirapan. Nagdulot ito ng masamang epekto sa kabuhayan ng mga bata, na karamihan sa kanila ngayon ay nagdurusa mula sa malnutrisyon.

Ang bilang ng mga Pilipino ay patuloy na lumalaki.

Ang kabisera ng Pilipinas, ang Maynila, ay inilarawan bilang isa sa mga most dense cities. Ang paglaganap ng paggawa ng bata ay negatibong proporsyon sa nakamit na pang-edukasyon ng mga kataas-taasang pinuno. At panghuli, ang inequality ay matagal nang isyu sa Pilipinas, at ito'y patuloy na umusbong hanggang sa kasalukuyan. Ngayon alam natin ang ilan sa mga kadahilanan kung bakit ang mga batang Pilipino ay naghihirap mula sa kahirapan. Panahon na para sa ating lahat na gumawa ng pagbabago at tumulong na bigyan sila ng pangkabuhayan na nararapat. Iligtas ang kabataan, sapagkat sila ang pag-asa ng bayan.

WAKASAN ANG KAHIRAPAN NG MGA KABATAAN

"Buwan ng Wika Starter Pack" art by IMLA

gunita

BY L.K

aking mga mahal, naaalala niyo pa ba ang ating mga mumunting alaala at ang mga tawanan nating nakakahawa na ating inakalang di mawawala mga masaya nating pag-usap at pagtambay mga walang patutunguhang paglakbay sa ilalim ng puno at sa gilid ng baybay mga sandaling tilang pang habang buhay walang babala, walang tamang pagpapaalam walang masisisi, hindi natin alam ipaliwanag man ng kahit anong agham wala pa ring linaw, panahong hiniram sa kalagitnaan ng hirap at kadiliman ano man ang sakit na nararamdaman pupuntahan ko ang ilaw na kayo ang laman aking kapayapaan magpakailanman ang ating mga planong nalibing sa buhangin tayo ngayo’y sumasabay lang sa hangin ngunit kayo ay nasa bawat kong panalangin kasiyahan niyo’y tangi kong hihilingin aking mga mahal, lumipas man ang panahon malunod man sa alon ng mga taon hindi mawawala, mga gunitang inipon at balang araw, tayo ay aahon

PAGE 21

GUNITA

utang

BY ISKA

pila na ka semana sang una mo nga ginsumpa ining imong tug-an nga imo balikan ang landong nga imo ginpangayuan tungod sini, ako nabulag kag ikaw ginpasugtan nga maghulam sang ginatago-tago ko gid nga bulawan

ang imo kasulub-on, akon nga kamingawan ang imo yuhom, akon man nga kahamungayaan akon nga pahanumdumon sa imo indi gid matupungan pero tani lang, ara ka man sa gilid ko kung ako gakinahanglan

apang sang ako nagbisita sa imong puluy-an wala man lang pangamusta halin sa imo ang akon naabtan daw ginkumos man ang nabilin sang akon kasing-kasing kag kadungganan samtang napanilagan nga nagluas na ang abyan nga akon gid ginasaligan magdaragilon man sang una, subong akon ipautwas na indi na ako maghuya-huya pa handum ko na ibuyagyag sa tubangan sang imo guya “bes, bayad mo sa utang diin na”

PAGE 22

GUNITA

ang sinasalamin ng langit noong gabing iyon

BY BEFORE A

madilim na kalangitan sinasamahan ang aking pinagmamasdan na nakatingin sa karimlan, hinihintay ang liwanag na ninanais makamtan. pagsipol ng kwitis ang nagtatago ng niraramdamang hinagpis na mula sa kinagisnang hindi na matiis. natagpuang pagkatao mo’y pinipilit ialis. matingkad na bulaklak sa himpapawid nasa repleksyon ng mga mata mong luha ang umaaligid. ang nais mo lamang mabatid ay ang kalayaan mo sa kung anumang gagawin. pula, dilaw, bughaw, mga kulay na samu’t samo namumulaklak sa kalangitan ngayon at sa iyong pagkatao. makulay ka pa rin sa kabila ng pagtatago. huwag kalimutan, tanggap kita ng buong-buo. sapagkat katulad ng langit ngayong gabi, ubod ka ng liwanag, kalungkutan iyong pinapaikli. ‘di alam ng iyong sarili na ang langit ay ang iyong salamin, at ako ang saksi.

PAGE 23

ANG SINASALAMIN NG LANGIT NOONG GABING IYON

ngunit, lahat ng paghihirap, bunga rin ng kawalang katarungan, ng mga tao sa taas, ng mga walang malay sa pamahalaan.

kailan ang muling paghinga BY

LEANNE

sa isang iglap, lahat ay nagbago. mundo’y nabaliktad, ‘di na alam kung saan patungo. pumikit lang, pagbukas ng mata’y parang lahat huminto, ang paligid halos ‘di na makilala, lahat nawala bigla, nagbago. yakap, halik, hawak, wala, sa paglabas, takpan ang mukha, pagdiriwang na inaabangan, pinipigilan, kailangang dumistansya, mag-iwasan. mga pinaplanong biyahe at proyekto, sa kawalan binato, maraming ipinagkait ng trabaho, araw-araw, milyon-milyong tiyan hindi napupuno. lahat ng ito, lahat ng paghihirap, dahil sa isang mikrobiyong, lumalaganap at pumapatay sa ating bawat pagkurap.

PAGE 24

KAILAN ANG MULING PAGHINGA

tungkulin nila ang pagserbisyo sa bayan, ngunit nagiging bingi sa sigaw ng mamamayan, kailangan namin ng kilos, hindi yung paghihigpit na padalosdalos. pagod na ang lahat, hinihingal sa pagbibit ng sandamakmak, takot, galit, pagkabigo, unti-unting natutumba bawat Pilipino. kailan maaayos ang lahat ng ito? kailan ang muling paghinga?

naaalala mo pa ba?

BY

LEANNE

uy, kaibigan! naaalala mo pa ba, ang mga araw na masayang naglalaro lang tayo sa eskenita? walang pakialam kung sino man makihalubilo, makakita, umaaraw, umuulan, patuloy ang tawanan. naaalala mo pa ba, ang mga araw na kailangang madilim palang tayo’y gising na? tumutunog ang alarma, hinahampas ka ng iyong ina, “ay! may klase nga pala!” naaalala mo pa ba, ang mga araw na mayayakap pa kita? pagkatapos ng isang tagumpay o kapag magpapaalam na, sinasalubong ng yakap na kay higpit ang isa’t isa.

sana naaalala mo pa ang lahat ng iyon, parang ang tagal tagal na, saan napunta ang oras at panahon? ilang taon na ba tayo sa kalagayang ito?

PAGE 25

NAALALA MO PA BA

art by GREY

gipit

KINAADMAN.