Bảng 2.1. Phân chia nội dung dạy học trực tuyến và nội dung dạy học trực tiếp trong chương trình Địa lí lớp 12 - THPT

Chương 2 XÂY DỰNG VÀ TRIỂN KHAI DẠY HỌC KẾT HỢP MÔN ĐỊA LÍ LỚP 12 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở TỈNH ĐIỆN BIÊN

2.1. Tổng quan về phần mềm Google Classroom

Google Classroom là phần mềm được tác giả luận văn sử dụng trong quá trình thực hiện nghiên cứu và dạy học thực nghiệm; đây cũng là phần mềm được sử dụng rộng rãi trong địa bàn tỉnh Điện Biên trong quá trình dạy học trực tuyến do cách ly trong đại dịch COVID-19.

2.1.1. Giới thiệu về phần mềm Google Classroom

Google Classroom (hay Lớp học Google) là một dịch vụ web miễn phí được phát triển bởi Google dành cho các trường học, được tích hợp với các dịch vụ Google khác như Google Drive, Google Docs, Google Sheets, Google Slides,... nhằm đơn giản hóa công việc giảng dạy của các giáo viên. Ứng dụng Google Classroom dành cho thiết bị di động đã có sẵn cho hệ điều hành iOS và Android. Học sinh có thể tham gia vào lớp học khi được giáo viên của lớp đó cung cấp một mã lớp học, hoặc tự động được thêm vào bởi GV. Mặc định một thư mục mang tên Google Classroom sẽ được tạo trong Drive của học sinh đó, là nơi để học sinh nộp các bài tập trực tuyến cho giáo viên. Giáo viên có thể theo dõi quá trình học tập, chấm bài, nhận xét cũng như xếp hạng học tập cho các học sinh. Google Classroom được ra mắt lần đầu tiên vào ngày 6 tháng 5 năm 2014, với bản xem trước dành riêng cho một số ứng dụng của G Suite. Google Classroom đã được công bố chính thức vào ngày 12 tháng 8 năm 2014. Năm 2015, Google cho phép các nhà quản lý và phát triển giáo dục tham gia. Cũng trong năm 2015, Google đã tích hợp thêm Lịch Google cho phép tạo thời hạn của các bài tập, hay lên lịch các công việc... Năm 2017, Google cho phép bất kỳ người dùng có tài khoản Google đều có thể tham gia các lớp học mà không cần phải có tài khoản G Suite for Education; và cũng trong năm này, bất kỳ người dùng Google nào cũng có thể tạo riêng cho mình một lớp học trên Google Classroom.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

Năm 2018, Google đã làm mới lại Google Classroom, như thêm phần làm việc trên lớp, cải thiện giao diện chấm điểm, cho phép sử dụng lại các lớp học đã tạo trước đó và thêm các tính năng tổ chức nội dung giảng dạy theo chủ đề dành cho giáo viên. Năm 2019, Google đã giới thiệu 78 hình ảnh chủ đề mới và tùy chọn kéo thả các chủ đề và bài tập trong phần làm việc trên lớp [https://vi.wikipedia.org/wiki/Google_Classroom].

2.1.2. Chức năng của Google Classroom

Google Classroom giúp tổ chức dạy học trực tuyến miễn phí với vai trò giáo viên và tham gia lớp học với vai trò của học viên với các chức năng sau: * Đối với giáo viên: - Tạo mới lớp học đơn giản, nhanh. - Quản lý và điều khiển lớp học qua luồng. - Hỗ trợ thiết kế tài liệu giảng dạy từ nhiều nguồn khác nhau. - Tạo và đăng nhanh video giảng dạy. - Giao bài tập cho học sinh. - Tạo bài tập, bài kiểm tra 1 tiết, 15p… ngay trên lớp cho học sinh. - Tạo bài tập, kiểm tra chấm điểm trực tuyến. - Giao các bài tập, bài kiểm tra về nhà. - Quản lý các tương tác, trao đổi trong lớp. - Quản lý hoạt động từng cá nhân học sinh. - Quản lý bài kiểm tra, điểm của học sinh. - Thông báo tình trạng học tập với gia đình học sinh qua gmail * Đối với học sinh - Tham gia một hoặc nhiều lớp học. - Theo dõi tương tác với giảng viên, với lớp thông qua luồng (timeline). - Tham gia làm các bài tập, tự nguyện và bắt buộc khi giáo viên giao. - Biết ngay điểm số sau khi hoàn thành bài kiểm tra (với đề tự động chấm). - Học mọi lúc, mọi nơi ngay cả khi đang di chuyển. - Tận dụng các thiết bị có thể truy cập mạng trong gia đình để học.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

2.1.3. Những ưu việt của google classroom

- Là tiện ích dạy học trực tuyến miễn phí, ai cũng có thể dùng. Các phần mềm trả phí ngoài yếu tố đắt đỏ (tối thiểu khoảng 6 triệu/tài khoản/năm) còn khó mua vì đa số các thầy cô giáo không có thẻ thanh toán quốc tế. - Học sinh có thể truy cập bằng nhiều thiết bị có khả năng kết nối internet: laptop, máy tính bảng, điện thoại di động, smart tivi… - Có sẵn App để cài đặt trên điện thoại di động; Điện thoại thông minh cũng có sẵn tài khoản gmail nên tham gia Google Classroom không phải kê khai, đăng ký. - Không giới hạn các tính năng: số lớp học/ giảng viên; số sinh viên/lớp; thời lượng học/lesson; số lượng đề kiểm tra. - Thiết kế bài tập đa dạng: văn bản (text), hình ảnh (image), Multi media (video). - Hỗ trợ thiết kế đề kiểm tra nhiều dạng: trắc nghiệm, tự luận, checkbox, listbox… - Tự động chấm điểm theo đáp án giáo viên thiết lập trước cho mỗi bài kiểm tra của học sinh. - Nhân bản lớp học nhanh, tốn ít thời gian công sức làm lại (sao chép nhanh thiết kế lớp bao gồm các tài liệu, bài tập, câu hỏi, kiểm tra… từ một lớp học này thành lớp khác trong trường hợp bạn dạy nhiều lớp cùng một chủ đề kiến thức). - Sử dụng tổng hợp nhiều nguồn tài liệu mà giáo viên có: Google như Gmail, Google Drive, Google Hangouts, Google Calendar, và Google Docs. Giúp giáo viên giảm bớt thời gian chuẩn bị, thiết kế bài giảng.

2.2. Nguyên tắc của dạy học kết hợp môn Địa lí lớp 12 THPT 2.2.1. Nguyên tắc chung

+ Nguyên tắc 1: Phù hợp với kiến thức của môn học. Khi tiến hành xây dựng nội dung bài học theo hướng dạy học kết hợp GV phải đảm bảo bài giảng đầy đủ nội dung cơ bản của bài học theo quy định

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bài giảng phải được tiến hành trên cơ sở những định hướng mục tiêu giáo dục chung của đất nước. Đồng thời phải thể hiện được sự đổi mới trong phương pháp dạy học để phát huy tính tích cực chủ động sáng tạo của học sinh, khơi gợi ở các em sự ham học, tình yêu quê hương đất nước và học tập phấn đấu vì sự phát triển phồn vinh của đất nước. + Nguyên tắc 2: Đảm bảo cân đối về nội dung dạy học trên lớp và tự học qua mạng Internet. Trong quá trình dạy học giáo viên cần phải nghiên cứu kỹ nội dung bài học, cách trình bày thông tin trong sách giáo khoa, thông tin cung cấp trên mạng internet liên quan đến bài học, sau đó cân nhắc mục nào có thể cho học sinh tự nghiên cứu, tìm hiểu, mục nào cần có sự trao đổi trên lớp, cần có sự hướng dẫn của giáo viên để đảm bảo cân đối giữa dạy học trên lớp và tự học qua internet. Ví dụ: Khi dạy bài 6 “Đất nước nhiều đồi núi” Địa lí 12. Giáo viên có thể nhận thấy toàn bộ nội dung “1. Đặc điểm chung của địa hình” sách giáo khoa chỉ đưa ra bốn đặc điểm chính của địa hình Việt Nam và các câu hỏi yêu cầu học sinh chứng minh các đặc điểm đó là đúng và lấy các ví dụ để chứng minh. Phần nội dung này nếu để học sinh tự nghiên cứu rất có thể sẽ có những học hiểu sai và nhầm lẫn vì không có kênh thông tin chuẩn để các em so sánh. Vì vậy phần này giáo viên nên cân nhắc để dạy trên lớp các em học sinh có cơ hội trao đổi với nhau, nói ra ý hiểu của mình, từ đó giáo viên chuẩn kiến thức cho các em. Ngược lại với nội dung “2. Các khu vực địa hình” Sách giáo khoa viết khá chi tiết về đặc điểm từng khu vực địa hình, cộng thêm có kênh hình với chú thích rõ ràng vì vậy phần này giáo viên có thể chia nhóm để học sinh về nhà tự tìm hiểu về các khu vực địa hình sau đó trình bày trước lớp từ đó giáo viên chốt lại nội dung cơ bản của các vùng và giao bài tập để các em hoàn thành sau đó nộp bài để giáo viên chấm điểm, đánh giá quá trình chiếm lĩnh tri thức của học sinh.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

+ Nguyên tắc 3: Phải phù hợp với khả năng của người dạy và người học. Nguyên tắc này đòi hỏi khi giáo viên thiết kế phương pháp và hình thức tổ chức bài dạy cần chú ý tới các điều kiện như cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ công tác giảng dạy như thế nào, khả năng của học sinh ra sao, ví dụ như tâm lí lứa tuổi, năng lực của từng học sinh hoặc từng nhóm học sinh để thiết kế hoạt động dạy học sao cho phù hợp.

2.2.2. Nguyên tắc về dạy học

+ Hình thành thế giới quan khoa học, giáo dục tư tưởng, đạo đức và những phẩm chất khác theo mục tiêu giáo dục đã đề ra. Bồi dưỡng cho học sinh quan điểm duy vật lịch sử, tư tưởng kinh tế, tư duy sinh thái. + Nội dung bài giảng phải đảm bảo tính toàn diện của kế hoạch dạy học. Xác định nội dung cơ bản của bài giảng theo mục đích chung mà chương trình quy định để học sinh có thể nắm được những nội dung chính của bài. Lựa chọn đúng, hợp lí các nguồn kiến thức, các phương tiện và phương pháp dạy học đối với từng phần của bài. Tổ chức tốt các hoạt động nhận thức, phát huy tính tích cực ở mức độ tối đa của học sinh trong quá trình học tập nhằm củng cố các kiến thức, kĩ năng đã học để tiếp thu các kiến thức mới và vận dụng chúng vào cuộc sống. + HS và GV thao tác sử dụng CNTT thành thạo, chủ động sáng tạo và làm việc có hiệu quả, hình thành phát triển tư duy, sự hứng thú cho HS trong giờ lên lớp.

2.3. Quy trình dạy học kết hợp môn Địa lí lớp 12 THPT 2.3.1. Xác định nội dung dạy học trực tuyến và nội dung dạy học trực tiếp

Việc xác định nội dung dạy học trực tuyến (online) và nội dung dạy học trực tiếp (face-to-face) phụ thuộc vào yêu cầu và nội dung cụ thể của từng chuyên đề. Tuy nhiên việc lựa chọn hình thức dạy học tuân thủ theo nguyên tắc:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn

- Nội dung dạy học trực tuyến là những nội dung mà NH có thể tự đọc và thực hiện việc tự học theo hướng dẫn của chương trình trên mạng Internet mà vẫn đảm bảo về chất lượng học tập. - Nội dung dạy học trực tiếp là những nội dung NH cần sự giảng giải, hướng dẫn trực tiếp từ GV, là những hoạt động thực hành theo nhóm,…không thể dạy học trực tuyến hoặc dạy học trực tuyến không hiệu quả.

2.3.2. Quy trình sử dụng phần mềm Google Classroom

Google Classroom là một công cụ tích hợp Google Docs, Google Drive và Gmail nhằm mục đích giúp giáo viên đơn giản hóa công việc giảng dạy. Lợi ích nổi trội của Google Class là giúp giáo viên tổ chức và quản lý lớp dễ dàng, thuận tiện; tài liệu, bài tập và điểm đều được quản lý trong Google Drive; luôn cập nhật mọi thông tin về lớp học khi có thay đổi; dung lượng Google Drive không giới hạn giúp lưu trữ toàn bộ tài liệu giảng dạy, videos tham khảo, hình ảnh lớp học, điểm,… trên Drive của lớp học và chia sẻ cho HS; GV và HS có thể thực hiện việc dạy - học - cập nhật thông tin ở bất kỳ đâu (chỉ cần có laptop, tablet hay smatphone có kết nối internet). Các bước thực hiện khi sử dụng phần mềm Google Classrom như sau: 2.3.2.1. Đối với giáo viên Bước 1: Đăng nhập tài khoản gmail trên google. Bước 2: Tạo lớp học - Chọn " lớp học", sau đó đặt tên cho lớp học và học phần, sau đó click "Tạo lớp học". - Nhập tên lớp học và mô tả về lớp học - Ấn “TẠO” (xem hình 2.1). * Chỉnh sửa hoặc xóa một lớp học: - Nhấn vào nút menu ở góc trên bên trái của màn hình (kí hiệu 3 dòng ngang) Lớp học: Để xem danh sách các lớp học. - Bây giờ nhấp vào dấu ba chấm ở góc trên bên phải của các lớp bạn muốn chỉnh sửa.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN http://lrc.tnu.edu.vn