06102015

Бїгінгі нґмірде:

№190 (28668) 6 ҚАЗАН СЕЙСЕНБІ 2015 ЖЫЛ

Қазақстан Республикасының Заңы

Ќазаќстан Республикасыныѕ Їкіметі мен Дїниежїзілік денсаулыќ саќтау ўйымы арасындаєы Ќазаќстан Республикасыныѕ Алматы ќаласында Дїниежїзілік денсаулыќ саќтау ўйымыныѕ медициналыќсанитариялыќ алєашќы кґмек жґніндегі географиялыќ жаєынан ќашыќ орналасќан офисін ашу туралы келісімді ратификациялау туралы

«Алмас ќылыш» жəне Ќазаќ хандыєы 3-бет Еуропа келушілер легінен кґз аша алмай ќалды 7-бет Даѕќы асќан Ўлы Дала елі 8-бет Оѕтїстік – ґркенді істердіѕ ордасы 11-бет

● Қарсаңда

ТОТЫДАЙ ТАРАНЄАН ТАРАЗ

2014 жылғы 21 мамырда Женевада жасалған Қазақстан Республикасының Үкіметі мен Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы арасындағы Қазақстан Республикасының Алматы қаласында Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының медициналық-санитариялық алғашқы көмек жөніндегі географиялық жағынан қашық орналасқан офисін ашу туралы келісім ратификациялансын. Қазақстан Республикасының Президенті Н.НАЗАРБАЕВ Астана, Ақорда, 2015 жылғы 1 қазан. №353-V ҚРЗ

● Президент поштасынан

Ќамќорлыќ їшін алєыс Президенттің баспасөз қызметі Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік педагогикалық институтының ректоры Оңалбай Аяшевтен хат келгенін хабарлады. О.Аяшев өз хатында Мем ле кет басшысының бастамасымен салынған, 500 адамға ар налған 12 қабатты «Студенттер үйі» жатақханасы пайдалануға берілгенін айтқан. Осыған орай, ректор барлық студенттер мен оқытушылардың атынан Елбасына қамқорлығы үшін алғыс жолдаған. Автор, сондай-ақ, еліміздің қарқынды əрі орнықты дамып келе жатқанын айта келіп, Нұрсұлтан Назарбаевқа осы бағытты жалғастыру жолында табыс тілеген.

Тақырыпқа арналған суреттер топтамасы 16-бетте жарияланып отыр.

Сенаттыѕ кїн тəртібі келісілді

Ќытай парламенті ґкілімен кездесті

8 қазанда болатын Парламент Сенатының отырысында палата 12 заң жобасын қарауды жоспарлады, деп хабарлады Сенаттың баспасөз қызметі.

Бүгін Астанада болатын «Еуразиялық экономикалық болашақ» IV халықаралық форумы қарсаңында Мəжіліс Төрағасы Қабиболла Жақыпов ҚХР Халық Өкілдері Жалпықытайлық Жиналысы қоршаған орта жəне ресурстарды қорғау комитетінің төрағасы Лу Хаомен кездесті.

Сенат Төрағасы ҚасымЖомарт Тоқаев жəне палата бюросының мүшелері қабылдаған қаулыға сəйкес, депутаттар назарына Кəсіпкерлік кодексінің жобасы, заңнамаға кəсіпкерлік мəселелері бойынша ілеспе өзгерістер мен толықтырулар (бірінші оқылым) жəне «Қазақстан Республикасының мемлекеттік рəмiздерi туралы» Конституциялық заңға түзетулер шығарылатын болады. Заңнамаға мəдениет жəне тарихи-мəдени мұра жəне

үкіметтік емес ұйымдардың қызметі мəселелері бойынша өзгерістер мен толықтыруларды бірінші оқылымда талқылау жоспарланды. «Ғылыми жəне (немесе) ғылыми-техникалық қызмет нəтижелерін коммерцияландыру туралы», «Ауыл шаруашылығы кооперативтері туралы» заң жобаларына бірінші оқылымда тиісті түзетулер енгізілетін болды. Бірінші оқылымда Жер кодексіне өзгерістер мен толықтырулар жобасын талқылау да жоспарланды.

ЕЛ СЕЗІМІ ЕРЕКШЕ КҐРІНГЕН ФОРУМ Кеше Астанадағы «Қазақстан» орталық концерт залында «Мəңгілік Ел – Болашағы Біртұтас Ел» тақырыбында республикалық патриоттар форумы өтті. Оған мемлекетіміздің барлық өңірінен келген 2 мыңнан аса делегат қатысты. Делегаттар құрамында қоғам қайраткерлері, депутаттар, дəрігерлер, мұғалімдер, өнеркəсіп жұмысшылары, ауыл шаруашылығы саласының қызметкерлері, кəсіпкерлер, ғалымдар, жастар көшбасшылары, спортшылар, талантты əртістер, мəдениет қайраткерлері, этномəдени бірлестіктер мен БАҚ өкілдері болды. Жолдыбай БАЗАР,

«Егемен Қазақстан».

Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Мəңгілік Ел» жалпыұлттық идеясына арналған бұл форум салтанатты жағдайда ашылған соң, Президент Əкiмшiлiгi Басшысының орынбасары Бағлан Майлыбаев Елбасының жиынға қатысушыларға арнаған құттықтау хатын оқып бердi. «Мəңгiлiк Ел» Қазақстан патриоттары форумына қатысушыларға сəлем жолдаймын. Бүгiнгi форум ерекше. Ол Конституциямыз бен Қазақстан халқы Ассамблеясының 20

жылдық мерейтойлары жылында өтіп отыр. Бұл халқымыздың бiрлiгi мен келiсiмiнiң бiрегей дəстүрiн, туған жерiмiз – Ұлы Дала елiне деген ерекше сүйiспеншiлiктi паш етеді. Форум қазақстандықтарды «Мəңгiлiк Ел» идеясының айналасына ұйыстыруға жəне қоғамның тұрақтылығы мен бiрлiгiн нығайтуға қызмет ететiнiне сенемiн. Форумға қатысушыларға жəне барша қазақстандықтарға зор денсаулық, жаңа табыстар тiлеймiн», – делiнген Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың құттықтау хатында. (Соңы 4-5-беттерде).

Сенаторлар, сонымен қатар, заңнамаға құқық қорғау органдарының қызметін жəне құқық қорғау қызметін өткеру тəртібін жетілдіру, сондай-ақ, халықты əлеуметтік қорғау мəселелері бойынша (бірінші оқылым) түзетулер енгізу туралы бірқатар заң жобаларын қарайды. Одан басқа, бюрода таяуда Мəжілістен түскен 14 заң жобасы Сенаттың тұрақты комитеттеріне бөлінді. Бас комитеттер Сенаттың барлық тұрақты комитеттерінің ұсыныстарын пысықтап, осы заң жобалары бойынша палатаның отырыстарына тиісті қорытындылар əзірлейді.

 Оймақтай ой Патриот – Отанға қызмет етуші адам. Ал Отан дегеніміз – ең алдымен халық. Николай ЧЕРНЫШЕВСКИЙ.

Кездесу иелері, аталған халықаралық форумның екі мемлекет үшін де өте маңызды екенін айта келіп, Қазақстан мен Қытай басшыларының достық қарым-қатынасының арқасында дамудың жаңа белесіне көтерілген екіжақты өзара іс-қимыл мəселелеріне тоқталды. Сондайақ, Қазақстан Президентінің

«Нұрлы Жол» бағдарламасы мен КХР Төрағасының «Бір белдеу – бір жол» бастамасы ұзақ мерзімді өзара іс-қимылдың жарқын болашағының ортақ көрсеткіші екендігіне назар аударды. Əңгіме барысында Қ.Жақыпов мəртебелі мейманға Қазақстан Президентінің 5 институттық реформалары мен оны орындаудың

● Орақ-2015

«100 нақты қадам» Ұлт жоспары жəне «Қазақстан-2050» Стратегиясы туралы баяндай келіп, осы маңызды бастамаларды заңнамалық тұрғыдан қолдау жұмыстары жайында əңгімеледі. Өз кезегінде Лу Хао «Еуразиялық экономикалық болашақ» форумы Қазақстан мен Қытай басшыларының кездесуінде қол жеткізілген маңызды келіссөздердің іс жүзінде жүзеге асуының тағы бір дəлелі екенін жеткізді. Мейманның айтуынша, екі елдің заң шығарушы органдары арасындағы өзара тиімді байланыс – Қазақстан-Қытай қарымқатынасын табысты ілгерілетудің басты көрінісі. Кездесу барысында парламент аралық ынтымақтастықты нығайтудың қажеттілігіне айрықша назар аударылды. Мəжіліс Төрағасы Халық Өкілдері Жалпықытайлық Жиналысының Төрағасы Чжан Дэцзянды ресми сапармен Қазақстанға шақырды. Кездесуге, сондай-ақ, Халықаралық қорғаныс жəне қауіпсіздік комитетінің төрағасы М. Əшімбаев, Мəжіліс депутаттары Қ. Сұлтанов, Ж. Ахметбеков, Қытайдың Қазақстандағы Төтенше жəне өкілетті елшісі Чжан Ханхуэй қатысты.

Облыста бірінші болып аяќтады Биылғы ауа райының қолайсыздығына біліктілігі мен жігерін қарсы қоя білген Жарқайың жəне Ақкөл аудандарының диқандары дəнді дақылдар жинау науқанын облыста бірінші болып аяқтады. Бақберген АМАЛБЕК, «Егемен Қазақстан».

Осыған орай, облыс əкімі С.Кулагин озат аудандардың агроөнеркəсіп майталмандарына құттықтау хатын жолдады. Онда үздік нəтижеге машина-трактор паркін қуатты техникалармен жаңғырту, үдемелі технологияны енгізу, тыңайтқыштарды тиім ді пайдалану арқылы қол жеткізілгені атап көрсетілген.

Сонымен қатар, қос аудан саңлақтары келесі жылдың молшылығы үшін жоғары сапалы тұқым қорын толық жоспарлы мөлшерде құйып алды жəне пар өңдеу жұмыстары қарқынды жүргізілуде. Диқандардың қажырлы еңбегі Мемлекет басшысының еліміздің азықтүлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі тапсырмасына салмақты үлесі болып табылады. Ақмола облысы.

Елшімен екіжаќты əѕгіме Бас Прокурор Асхат Дауылбаев Испания Корольдігінің Қазақстан Республика сындағы Төтенше жəне өкілетті елшісі Педро Хосе Санз Серраномен кездесті, деп хабарлады Бас прокуратураның баспасөз қызметі. Кездесуді аша отырып, А.Дауылбаев елшіні прокуратура органдары қызметінің негізгі бағыттары туралы, сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы жанындағы Құқық қорғау академиясының құрылғаны туралы ақпараттандырды. Тараптар қалыптасқан екіжақты қарым-қатынасқа қанағаттанушылық білдіріп, одан əрі ынтымақтасудың перспективалары туралы ақпаратпен алмасты. Қылмыстық сот өндірісі саласындағы, атап айтқанда, қылмыстық істер бойынша өзара құқықтық көмек көрсету, соттал ған адамдарды беру жəне ұстап беру туралы Қазақстан Респуб ликасы мен Испания Корольдігі арасындағы жасалған келісімшарттардың маңыздылығы атап өтілді. Əңгімелесушілер атап өткендей, қол қойылған мемлекетаралық келісімдер екі елдің арасындағы өзара ынтымақ тас тықты нығайтуға жəне қылмыспен күрес, заңдылықты жəне құқық тық тəртіпті қамтамасыз ету ісіне маңызды үлес қосуға бағытталған. Кездесу барысында трансұлттық ұйымдасқан қылмысқа тосқауыл қою, киберқылмыстылық, терроризм мен экстремизм, ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді қоса алғандағы екіжақты ынтымақ тастықтың кең ауқымды мəсе лелері талқыланды. Жаңа компьютерлік технологияларды үйрену, киберқылмыстылықпен жəне есірткі трафигімен күресу саласындағы мамандармен алмасу əңгімелесудің маңызды тақырыбына айналды.

2

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

Бейінді комитеттердіѕ алєашќы бірлескен отырысы Мəжілісте палатаның Халықаралық қорғаныс жəне қауіпсіздік комитеті мен Ресей Федерациясы Федералдық Жиналысы Мемлекеттік Думасының Отандастармен байланыс жəне еуразиялық интеграция, ТМД істері жөніндегі комитетінің алғашқы бірлескен отырысы өтті. Аталған комитеттер басшылары Мəулен Əшімбаев пен Леонид Слуцкий төрағалық еткен жиында парламенттер өкілдері Еуразия кеңістігінде интеграциялық үдерістерді одан əрі дамытудың өзекті мəселелерін талқылады. Тең төрағалардың атап өткеніндей, мұндай жиын халықаралық деңгейдегі маңызды мəселелер төңірегінде ой-пікір алмасып, ортақ шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Мəулен Əшімбаев өз сөзінде Еуразиялық экономикалық одақ іске кіріскен тоғыз айдың ішін де ұтымдылығын көрсетіп келе жатқанын, Қазақстан үшін зор мүм кіндіктерге жол ашатынын айта келіп: «Бұл біздің

əлемдік экономикада бəсекеге қабілеттілігімізді күшейтеді. Осы жолда біздің елдеріміз басшылары көп жұмыстар атқаруда, біз өз кезегімізде парламентаралық байланыстарымызды нығайта отырып, қолдау көрсетуіміз керек», – деді. Өз кезегінде Леонид Слуцкий де сындарлы пікірін білдіріп, Қазақстан мен Ресейді еуразиялық экономикалық интеграцияның қозғаушы күшіне теңеді. Талқылау барысында экономика, гуманитарлық, білім беру салаларында ұлттық заңнамаларды үндестіру мəселесіне көңіл бөлінді. Қатысушылар бірқатар халықаралық бастамаларға қатыс ты өз қолдауларын білдірді.

Мəселен, қазақстандық жəне ресейлік депутаттар Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 2016 жылы халықаралық құқық жө нінде конференция өткізу туралы ұсынысын жүзеге асыруға белсене қатыспақ. Оның ішінде парламенттер өкілдері тұрақты экономикалық даму бағытын іске асыруға баса назар аударады. Жиын барысында комитеттер арасында ынтымақтастық белсенділігін арттыруға қатысты келісімге қол жеткізілді. Сонымен қатар, алдағы уақытта екі ел депутаттары қорғаныс-өнеркəсіп саласы мəселелерін талқылауды межелеп отыр. Сондай-ақ, жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі құқықтық базаны қалыптастыру бағытында ынтымақтастық туралы құжат əзірлеп, қол қою туралы да ұсыныс айтылды. «Егемен-ақпарат».

Ќытай Премьерімен жїздесу Қазақстанның Қытайдағы елшісі Шахрат Нұрышев жақында жаңадан аккредиттелген шетелдік елшілермен кездесу аясында ҚХР Мемлекеттік кеңесінің Премьері Ли Кэцянның қабылдауында болды.

Орын алған сұхбаттасу бырысында Қазақстан мен Қытай арасындағы екіжақты стратегиялық əріптестіктің оң қарқыны атап өтіліп, оның одан əрі қарышты дамуына сенім білдірілді. Мемлекеттік кеңестің Премьері Қазақстан

«Егемен-ақпарат».

Бурабайдаєы жиында талќыланды

Щучинск қаласындағы республикалық тірек орталығы саналатын Бурабай аудандық сотының ғимаратында мемлекеттiң экономикалық қауiпсiздiгi жəне экономика саласындағы қылмыстар мəселелерiн талқылауға арналған халықаралық конференция болып өтті. «Егемен Қазақстан».

Келелі жиынды Қазақстан Республикасының Жоғарғы Cоты Қазақстан Судьялар одағымен, Ха лық аралық ынтымақтастық жөнiндегi немiс қорымен (IRZ), Америкалық заңгерлер қауымдастығының өкiлдiгiмен (ABROLI) жəне Америка Құрама Штаттарының халықаралық даму жөнiндегi агенттiгiмен (USAID) бiрлесiп ұйымдастырды. Конференцияға Жоғарғы Соттың қылмыстық iстер жөнiндегi қадағалаушы сот алқасының төрағасы Абай Рахметуллин, Жоғарғы

Соттың судьялары, Қазақстанның Судьялар одағы Орталық кеңесiнiң хатшысы Сансызбек Райымбаев, республикадағы облыстық жəне оған теңестiрiлген соттардың апелляциялық сот алқаларының төрағалары, Бас прокуратураның, Iшкi iстер, Қаржы министрлiктерiнiң, Ұлттық кəсiпкерлер палатасының жəне адвокаттар алқасының өкiлдерi қатысты. Шетелден де бiрқатар сарапшылар шақырылды. Атап айтқанда, Дрезден қаласы прокуратурасының прокуроры Карин Шрайттер-Скворцов (Германия), РФ Түмен мемлекеттiк университетiнiң конституциялық жəне

муниципалдық құқық кафедрасының доцентi, заң ғылымдарының докторы Иван Тарасевич (Ресей) сияқты белгілі заңгерлер уақыт ағымындағы пікірлерімен бөлісті. Екi күндiк конференция жұмысының шеңберiнде экономикалық қызмет саласындағы қылмыстар, соның iшiнде лауазымдық қылмыстар мен кəсiпкерлiк жəне өзге де экономикалық қызметке қарсы қылмыстардың түрлерi кешенді түрде талқыланды. Конференция жұмысының соңында iшкi жəне сыртқы қауiпқатерлерге қарсы тұру тетiктерiн жетiлдiруге, қылмыстық сот төрелiгiнiң құқықтық базасының қарқынды жаңартылуы жағдайындағы адамдардың заңмен қорғалатын құқықтарын кеңейтуге бағытталған тиiстi ұсынымдар қабылданды. Ақмола облысы.

Тўрєын їйге ќатысты тїйткілдер жіті баќылауда Ағымдағы жылдың қыркүйегінен бергі жағдай бойынша қаладағы тұрғын үй қоры 18,4 млн. шаршы метрді құрады. Айта кетейік, астананың ауысуынан кейін тұрғын үй қоры 14 млн. шаршы метрге ұлғайды. Жəне 2005 жылдан бері жыл сайын 1 млн. шаршы метр тұрғын үй пайдалануға беріледі. Эльмира МƏТІБАЕВА, «Егемен Қазақстан».

Бұл жөнінде Президент жанындағы Орталық коммуникациялар қызметінде болған баспасөз мəслихатында Астана əкімінің орынбасары Сергей Хорошун мəлім етті. Оның айтуына қарағанда, бүгінгі таңда 821 жер

Халықаралық қоғамдастықтың белсенді мүшесі ретінде еліміз шет қала алмайтын əлемдік экономикалық дағдарыс кезеңінде Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев дамудың даңғыл жолын тағы айқындап берді. Бес институттық реформа мен оны жүзеге асыру бойынша қабылданған Ұлт жоспарындағы 100 нақты қадам – жаңа экономикалық жағдайда Қазақстанның күрделі кезеңнен сенімді өтуіне жағдай туғызады жəне одан əрі дамуына бағдар болады.

Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың 2015 жылы 30 тамыз – 3 қыркүйек аралығында Қытайға жасаған сапары барысында 33 құжатқа қол қойылған болатын. Солардың ішінде индустрияландыру жəне инвестициялар саласында сомасы 23,4 млрд. АҚШ долларды құрайтын 28 құжатқа қол қойылған еді, дей келіп, Елбасының Қытайға жасаған мемлекеттік сапарының қорытындыларына өзінің жоғары бағасын берді.

Əлем назарындаєы экономикалыќ ќауіпсіздік

Бақберген АМАЛБЕК,

Ґркениетке жасалєан батыл баєдар

учаскесін тұрғын үй құрылысына арнап игеру қолға алынуда. Бұл ретте 18 млн. шаршы метр үй құрылысы жүруі мүмкін. Жəне де салыну сатысында аумағы 5,1 млн. шаршы метр болатын 76 мың пəтер, яғни 270 нысан тұрған болса, олардың құрылысын 170-ке жуық фирмалар жүргізуде. Сонымен қатар, 551

нысан жобалауда тұр. Тұрғын үй құрылысының көлемін есепке ала отырып, əкімдік тарапынан осыған қатысты арнайы мониторинг жасалынып отырады. Тұрғын үй мəселесі бағытындағы барлық ақпарат елорданың əкімшілік сайтында жарияланып тұрмақ, бұл ретте қаланың əрбір тұрғыны өзіне керекті деректерді алып отыратын болады. Сондай-ақ, негізгі түйткілді мəселенің бірі ретінде құрылыс салушылар мен жеке инвесторлар арасындағы «Тұрғын үй құрылысындағы үлескерлік қатысу туралы» Заңды ескермей, өзара қарым-қатынастың дауға ұласуы болып отырғандығы айтылды. Осы ретте қазіргі таңда 44 нысан қатаң бақылауда болса, 25 нысан жобалау үстінде жəне 19-ның құрылысы жүріп жатыр. Бұл құрылысты жүргізу 20 компанияның еншісінде. Жəне заң бұзушылықтарды тұрғындардың арыздары мен арнайы тексерістің нəтижесі көрсетіп отырғандай, шикі құрылыстың қатарына «Азбука жилья», «Төленді», «ƏлБарақат», «Сезам стройсервис», «Шейx Казинвест» жəне «Тамыз инвестгрупп» компанияларының нысандары кірген. Əкім орынбасарының сөзіне қарағанда, аталған компанияларға қатысты прокуратура тексеріс жүргізіп жатыр. Бұл ретте тұрғын үй сатумен айналысқан азаматтарға қатысты тергеу жүргізіліп, нəтиже алдағы уақытта белгілі болады.

Ұлт жоспарының алғашқы 15 қадамы – мемлекеттік қызмет саласына қатысты реформалар. Сондықтан, Мемлекеттік қызмет жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің тапсырмасына сəйкес, аталған агенттіктің Шығыс Қазақстан облысы бойынша департаменті бүгінде Ұлт жоспарының маңызын түсіндіру мақсатында, сондай-ақ, облыстық ақпараттық насихат тобының құрамында кешенді жұмыстар жүргізуде. Мысалы, біз соңғы бір айдың ішінде облысымыздың аймақтарының жартысынан көбінде дерлік мемлекеттік жəне құқық қорғау органдарының қызметкерлерімен кездесіп, реформа аясында болатын өзгерістерді түсіндірдік. Осы кездесулер барысында жиі қойылатын, жалпы халық үшін, оның ішінде мемлекеттік қызметшілер үшін өзекті болып отырған бірнеше жаңалыққа тоқтала кетсем деймін. Бұл реформаларды жүргізудің басты мақсаты – кəсіби мемлекеттік аппараттың, мемлекеттік басқарудың халыққа адал қызмет етуге бағытталған жаңа үлгісін қалыптастыру. Себебі, қалған реформалардың іске асуы ел басқаратын, елге қызмет ететін мемлекеттік аппараттың кəсібилігіне тікелей байланысты. Осыған орай, Агенттіктің жəне оның аумақтық бөлімшелерінің алдына екі үлкен мақсат қойылып отыр. Біріншіден, мемлекеттік басқаруға талантты, білікті, адамгершілік қасиеттері жоғары мамандарды тарту. Ол үшін үш сатылы қадрларды іріктеу жүйесі енгізілмек. Бірінші саты – заңнаманы білу деңгейін тексеруге арналған тестілеуден өту. Екінші саты – үміткердің біздің

департаментте əңгімелесуден өтуі. Əңгімелесу барысында біз білім деңгейін, қарымын, біліктілігін анықтаймыз, үміткердің жеке басының қасиеттері бағаланады. Үшінші сатыда үміткер жұмысқа қабылдау туралы шешім қабылдайтын мемлекеттік мекемеге жолданады. Мемлекеттік қызметке алғаш қабылданатындар оны төменгі лауазымдардан бастайды, сонымен қатар, оларға міндетті түрде сынақ мерзімі белгіленеді. Əрі қарай қызметтік өсу тек конкурстық негізде ғана жүзеге асырылады. Конкурс мəселесіне келсек, алдымен конкурс бос лауазымдық орны бар мемлекеттік органның ішінде, өз қызметшілері арасында өткізіледі. Сəйкес келетін үміткер болмаған жағдайда, онда барлық қалаушылар қатыса алады. Ауысулар енді болмайды. Ауысу рəсімі тек баспасөз хатшыларына жəне саяси қызметшілердің көмекшілеріне ғана сақталып қалмақ. Екінші мақсат – мемлекеттік қызметтегі ынталандыру деңгейін арттыру. Мемлекеттік қызметшілердің мүддесін қорғау, үздіксіз білім алу

жүйесін жəне еңбек етуге қолайлы ортаны қалыптастыру, көшбасшылықты қолдау жəне тағы басқа да шаралардың заң жүзінде бекітілуі, сол арқылы халыққа қызмет етуді таңдаған адамдарды ынталандыру көзделген. Ұлттық комиссия деңгейінде мемлекеттік қызметшілерді материалдық ынталандыру мəселесі қарастырылды. 2016 жылдың 1 қаңтарынан бастап еңбекақы екі негізгі бөліктен құралады. Бі рін шісі – кепілдендірілген бөлігі. Ол факторлы-балдық жүйе негізінде қызметшіге жүктелген нақты жұмыс көлемін, қызметшінің мемлекеттік органның стратегиялық мақсат-міндеттерін орындауға қосқан үлесін ескере отырып, есептеледі. Нəтижесінде бір санатта қызмет ететін қызметшілер əртүрлі еңбекақы алады. Еңбекақының екінші бөлігі – бонус түріндегі өзгермелі бөлігі. Ол жылдық дербес жоспарларды орындауды бағалау нəтижесі бойынша төленеді. Егер жоғары нəтижелерге қол жеткізілсе, сəйкесінше бонустар төленеді. «Қанағаттанарлық» деген баға алған жағдайда, кəсібилігін дамыту бойынша жеке жоспарлар жасалады. «Қанағаттанарлықсыз» деген баға алғандар лауазымынан төмендетіледі немесе жұ мыстан босатылады. Сонымен қатар, лауазымдық еңбекақыларға өңірлік ерекшелік коэффициенттері енгізіледі. Сондай-ақ, мемлекеттік қызметтің жаңа Этика кодексі қабылданады. Жаңа кодекске мемлекеттік қызметшілердің жұмыс уақытында жəне жұмыстан тыс кездегі өздерін ұстауына қатысты талаптар, мемлекеттік қызметтің құндылықтары мен ұстанымдары, ел алдында сөз сөйлеу тəртібі мен мүдделер қақтығысы енгізілген. Бүгінде жоғарыда аталған тұжырымдамалық өзгерістерді ескере отырып, мемлекеттік аппаратты қалыптастыру үшін «Мемлекеттік қызмет туралы» жаңа заң қабылдау қажеттігі туындап отыр. Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігімен аталған заңның жобасы дайындалып, жан-жақты талқылануда. «Мемлекеттік қызмет туралы» жаңа заңға сəйкес, мемлекеттік

қызметшілер санатына əкімшілік, саяси мемлекеттік қызметшілер, құқық қорғау органдарының жəне сот жүйесінің қызметшілері, əскери қызметшілер де енгізіледі. Барлығына ортақ мемлекеттік қызмет өткерудің қағидалары, этика талаптары анықталған. Сондай-ақ, сыбайлас жемқорлық қатерлері, дербес оқу, ішкі конкурс деген сияқты бірқатар жаңа ұғымдар енгізілген. Заң қабылданғаннан кейін қызмет етіп жүрген мемлекеттік қызметшілер кезектен тыс аттестаттаудан өткізіледі. Жалпы, бұл аттестаттауды өткізудің негізгі мақсаты – өтпей қалған қызметшілерді жұмыстан босату, қудалау шаралары емес, мемлекеттік қызметшілердің өз лауазымына, жаңа заң талаптарына сəйкестігін анықтау. Бұл аттестаттау бізге мемлекеттік аппараттың кадрлық əлеуетін нақты бағалап, одан əрі барынша тиімді пайдалануға мүмкіндік береді. Аттестаттауды өткізудің негізгі мақсаты – қызметшілердің арасынан талантты, талапты, білікті мамандарды анықтау, меритократия қағидаты негізінде лайықты мамандарды жоғарылату. Аттестаттаудың нəтижесі негізінде дербес жоспарларына, оқу жəне біліктілігін арттыру бағ дарламаларына өзгерістер енгізіледі. Жаһандану заманының талаптарына сай, елімізде осындай оңды өзгерістер жүзеге асып, өркениетті елдердің қатарына бір емес, жүз қадамға жақындаудың мүмкіндігі туып отыр. Сондықтан, азаматтардың қажеттіліктері мен сұраныстарына жауап бере алатын кəсіби аппаратты құру бойынша алдымызда тұрған аса ау қымды міндеттерді сəтімен жүзеге асыруымыз, сол арқылы мем лекеттік басқару жүйесіне халықтың, сондай-ақ мемлекеттік қызметшілердің көзқарасын түбегейлі өзгертуіміз қажет. Ғалымбек ДОСАНОВ, Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Шығыс Қазақстан облысы бойынша департаментінің басшысы.

ӨСКЕМЕН.

ҚАЗАҚСТАННЫҢ АРНАЙЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ АЙМАҚТАРЫ

АСТАНА – ЖАҢА ҚАЛА АЭА WWW.ZHANA.ASTANA.KZ

АЭА-НЫҢ САЛАЛЫҚ БАҒЫТЫ: аралас ӨҢІР: Астана қаласы ШЫҒАРЫЛАТЫН ӨНІМ: электровоздар, локомотивтер, вагондар, тікұшақтар, шыны өнімдері, полиэтилен құбырлар, асфальт-бетон

ИНВЕСТИЦИЯЛАР, МЛРД. ТЕҢГЕ:

АУМАҚТЫ ҚАТЫСУШЫЛАРМЕН ТОЛТЫРУ: №1 парк

мемлекеттен қатысушылардан ИГЕРІЛГЕН ЖОБАЛАР САНЫ:

№2 парк

жобалау жұмыстары жүргізілуде (толықтай бос)

XVIII ғасырдағы: «Ұлттық сананың оянуы мен нығаюында тарихтың атқарар рөлін ешбір қоғамдық ғылым атқара алмайды», деген қағида Қазақ елі үшін ешқашан өз мəнін жоғалтпақ емес. Кешегі кеңестік кезеңде Одақтың құрамында болған барлық елдер тарихы қатаң партиялық бақылауда болып, бір партияның тарихы мен бір елдің тарихы міндетті пəн түрде оқытылғаны белгілі. Бұл үрдіс, əсіресе, соғыстан кейінгі 50-70 жылдары қатты белең алды. Саяси, экономикалық, əлеуметтік, мəдени өмірде де орталықтың үстемдігі ашық түрде болмаса да анық байқалатын. Егер де осы үрдістер кешенді түрде жалғаса берсе, онда қазақ халқының сол кезеңдегі бір-екі буын өкілдері толығымен мəңгүрттеніп кетуші еді. «Əрекет етуші күшке əрқашан қарсы əрекет етуші күш бар болады», деген физика заңының қоғамдық өмірге де қатысы бар екені белгілі. Өткен ғасырдың 50-70 жылдары қазақ халқының рухани өмірін мəңгүрттеу саясатының тетіктері толығымен іске қосылған кезде рухани кеңістігіміздің тұтастығын сақтап қалу үшін оған қарсы күштер қалыптасты. Дə лел ретінде, «Менің Қазақстаным» əнінің (1956 жылы жазылған, əнін жазған Ш.Қалдаяқов, сөзін жазған Ж.Нəжімеденов) сол тұста дүниеге келіп, қазақ халқының рухын қалай асқақтатқаны белгілі. Тарих ғылымы маркстік-лениндік методологияның тар құрсауында болса, тарихшылар – идеологиялық майданның алдыңғы сапындағы жауынгерлер делініп, олар дың айтар ойлары мен жазбақ еңбектері қатаң бақылауда ұсталынды. Атақты тарихшы Е.Бекмахановтың «ісі нен» кейін тарихшыларымыздың өздері ел тарихының терең қойнауларына, тарихтың өзекті жəне күрделі тақырыптарына бара алмай немесе бармай, үкіметтің жүзеге асырған бесжылдықтар тарихын, ондағы партияның басшылық рөлін зерттеумен айналысуға мəжбүр болды. Дəл осы тұста, қазақтың рухани өмірінің ұлттық сипатын, қазақ ұлтының болмысын сақтап қалуға, қазақ халқының рухын асқақтатуға тарихтың егіздей болған сыңары – əдебиет, тарихшылармен бірге көп қыспаққа ұшыраған зиялы қауым – жазушылар келді. Қазақ халқының орта ғасырлардағы тарихының маңызды мəселелерін тақырып етіп алып, жазушылар оны көркем əдебиет арқылы көпшілікке жеткізуге тырысты. Осындай ұлы істің басында биыл 100 жылдығын бүкіл қазақ жұрты атап өтіп отырған көрнекті жазушы, 17 романның авторы Ілияс Есенберлин тұр. Қазақ əдебиеті тарихында алғаш рет тарихи тақырыпқа қалам сілтеп, жа ңа бағыттың есігін ашып берген І.Есенберлин осы салада өте жемісті еңбек етіп, қазақ халқының рухани өміріндегі асыл қазынаға айналған керемет əдеби туындыларды дүниеге əкелді. Кезінде І.Есенберлинге іні бола алған, оның «Көшпенділер» трилогиясының редакторы болған, бүгінде қазақ əдебиеті классиктерінің бірі, халық жазушысы Қабдеш Жұмаділовтің айтуынша: «...І.Есенберлин артындағы біз секілді жас жазушыларға мұзжарғыш кеме секілді тыңнан жол салып берді», дейді. Жазушы 1969 жылы «Қаһар», 1971 жылы «Алмас қылыш», 1973 жылы «Жанталас» романдарымен қазақтың рухани дүниесін дүр сілкіндіріп, қазақы рухтың өшпеуіне, қайта оның нығая түсуіне ықпал етті. Қазақ халқының рухани өмірін тұқыртуға бағытталған əрекет етуші күшке «Көшпенділер» трилогиясы физика заңымен айтсақ, қарсы əрекет етуші күш ретінде тұрды жəне ол өзінің негізгі міндетін атқара алды. Кəсіби тарихшы ретінде І.Есенберлиннің «Алмас қылышының» құдіреті неде болды екен деп кітапты қайта қарауға тура келді. Туындының көркемдік жағын сыншы-əдебиеттанушылардың еншісіне қалдырып, оның тарихилық жақтарына ерекше ден қойдық. «Алмас қылыш» романындағы алғашқы тарихилық жаққа оның уақыт пен кеңістік ұғымдарын нақтылауы дер едім. Кітаптағы оқиғалардың басым бөлігі XV ғасырдың орта тұсынан XVI ғасырдың алғашқы онжылдығы аралығында қазіргі Қазақстан немесе бұрынғы Шығыс Дешті Қыпшақ жерінде жəне Шығыс Түркістан мен Мауереннахр аумақтарында өтеді. Кей тұстарда автор тарихи шегіністер жасай отыра, XIII-XIV ғасырлардағы Шыңғыс хан, Жошы хан, Бату хан, Үгедей хан, Күйік хан, Өзбек хан, Жəнібек хан, Бердібек ханға қатысты оқиғаларды қосымша түрде баяндап өтеді. Сөйтіп, романның мазмұнындағы уақыт пен кеңістік ұғымдары өте дəл көрсетіледі. «Алмас қылышта» баяндалған, сурет телген уақыт шеңбері Қазақстан тарихындағы аса маңызды кезеңдердің бірі – Қазақ хандығының құрылуы мен күшеюі аралығына сай келеді. І.Есенберлиннің тарихи тақырыпқа арналған туындысының ең құнды жері оның деректік негізінде жатыр. Автор сол жылдардағы тарих ғылымына белгілі жəне орыс, қазақ тілдерінде ғылыми айналымға түсірілген барлық жазба дерек

3

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

«Көшпенділер» трилогиясы иллюстрациясынан алынды

«Алмас ќылыш» жəне Ќазаќ хандыєы Берекет КƏРІБАЕВ, ҰҒА корреспондент-мүшесі, əл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің профессоры.

мəліметтері мен қазақ халқының ауыз əдебиетінің материалдарын шебер пайдаланған. Ең бастысы, «Алмас қылыш» авторы XIII-XVI ғасырлардағы Қазақстан тарихының этно-саяси тарихына қатысты сол кезеңдегі ең озық деп саналған тарихи ой-тұжырымдарды да пайдаланады. Ал оған қол жеткізу үшін қаншама монография, қаншама мақалалар мен жинақтар қаралды, талданды десеңізші! Тарих ғылымында зерттеу жұмы сының құндылығына тың деректерді қолдану, оны талдау, сол арқылы қарастырып отырған мəселеге байланысты зерттеушінің жасаған тұжырымдары жататыны белгілі. Қазақстан тарихының дамыған жəне кейінгі ортағасырлық кезеңінен хабары бар оқырманның «Алмас қылышпен» мұқият танысқан кезде ондағы деректердің молдығына жəне автордың оларды кəсіби зерттеуші сияқты рет-ретімен қолдана білгеніне таңғалмасқа шарасы қалмайды. Автор дың белгілі бір оқиғаны тарихи заңдылықтарға сай сөйлете білгені, тарихи даму желісінен шықпай екі оқиға арасындағы байланыстарды жазушылық қиялмен жалғай алуы, тіпті, басты кейіпкерлер арасындағы диалогтардың өзі тарихи кезеңнің шындығына сай келуі, міне, осы айтылғандардың бəрі жазушының құр қиялының жемісі емес, оның тақырыпқа қатысты ізденістері мен зерттеулерінің нəтижесі болып табылады. Кітаптағы əрбір деректі қарастыру барысында автордың 30-дан астам ортағасырлық авторлардың деректерінен мəліметтерді пайдаланғанына көзімізді жеткіздік. Олардың ішінде Марко Поло, Рашид аддин, Масуд бен Осман Кухистани, Камал ад-дин Бинай, Натанзи, Мұхаммед Хайдар Дулати, Жувейни, Захир ад-дин Бабыр, Махмуд бен Уəли, Əбілғазы, Қадырғали Жалайыр жəне тағы басқа авторлар бар. Сондай-ақ, көптеген халықтың ауыз əдебиетінің материалдарын кездестіруге болады. Кейбір тұстарда жазушының өз қиялынан туған штрихтар кейіпкерлер арасындағы қарым-қатынастарды одан əрі күрделендіріп, романдағы оқиғаларды шиеленістіре түседі. Олардың бəрі жазба дерек мəліметтерімен толықтырылып, бірбірімен байланыстырылып ұсынылады. Сөзіміз дəлелді болуы үшін, кітаптағы дерек мəліметтеріне назар аударалық. «Алмас қылыштың» бірінші бетінен бастап І.Есенберлин XIII ғасырдағы италиялық жиһангез Марко Полоның моңғол əскерінің құрылымы, соғысу өнері мен əскери тəртібі жөнінде жазған мəліметін өте ұтымды қолданады. Романда ол туралы былайша баяндалады: «Əбілқайыр көзін жұмды. Жақында ғана фарсы тіліне аударылған Шыңғыс бабасының əмірі жүріп тұрған кезінде Қарақорымда болған италиялық бір жиһангездің жазған кітабының əрбір əрпі бақандай болып көз алдына тұра қалды. Əбілқайыр ернін жыбырлатып оқи бастады: «... Шыңғыс хан он адам бір адамға бағынсын деп бұйырған, ал он онбасы бір жүзбасыға бас иген. Он жүзбасының үстінен бір адам қараған. Оны мыңбасы деген...». Осы деректі біз Марко Полоның кітабынан кездестіреміз. Автордың жиі қолданған дерегінің

біріне XIV ғасырдың басында жазылған парсы тарихшысы Рашид ад-диннің «Жылнамалар жинағының» мəліметтері жатады. Бұл еңбектегі Шыңғыс ханның төрт ұлының əкеден қалған жерлерді төрт ұлысқа бөліп алып, əрқайсысы бір-бір ұлыстан басқаруы, Жошы мен Төле, Үгедей мен Шағатай ұрпақтары арасындағы тақ үшін талас-тартыстар, Батудың батыс елдеріне жорығы жəне жаулап алулары, Үгедейдің қайтыс болып, орнына ұлы Күйік ханның билікке келуі, Бату хан мен Күйік хан арасындағы қайшылықтар, Күйік ханның өлімі жəне тағы басқа көптеген тарихи деректер «Алмас қылышта» Əбілқайыр ханның ойы түрінде баяндалып, оқырманды өз иіріміне орап алады. І.Есенберлин кітабының құндылығы оның деректерінің молдығында жатыр. Тек қана Əбілғазыда кездесетін «Нар мойыны Бердібекте кесілді» деген сөз тіркесін ол былайша қолданады. «...Осы əз Жəнібек ханды қараңғы түнде туған баласы Бердібек өз қолынан бауыздап, хан тағына жетті. Бірақ Бердібек құр əкесін өлтіріп қана қоймады. Алтын Орда тағынан дəметер деп, бір жазда ат жалын тартып мінер аға-інісін тегіс өлтірді. Абат елді ала айран етті. Əйтсе де, меншіктенген алтын тақ оған құтты болмады. Таққа отырғанына екі жыл өтерөтпестен, қастасқан туыстары оның өзін бауыздап өлтірді. Халық арасына тарап кеткен «Нар мойыны кесілген, Бердібек хан өлген кез» деген мəтелдің аңысы содан. Міне, осы Бердібек ханның өлуімен бірге Бату ұрпағының Алтын Ордаға хан болуы да біткен». Осы жолдарға негіз болған Əбілғазының дерегі былайша баяндалады: «...Бердібек хан өте залым жəне пасық, іші қара адам еді. Аға-інісі, барлық туыстарынан ешкімді қалдырмай, бəрін өлтірді. Бұл фəниден өзі өтпейтіндей көрінді. Ақыры патшалығы ұзаққа бармады, екі жылдан кейін жеті жүз алпыс екінші жылы опат тапты. Сайын хан əулеті Бердібекпен аяқталды. Өзбек ішінде «Нар мойыны Бердібекте кесілді» деген мысал бар. Бұдан соң Жошы ханның өзге балаларының əулеті патшалық құрды». Тек осындай дерек мəліметін жетік меңгерген адам ғана жоғарыда келтірген үзіндіні жаза алады. «Алмас қылышта» қазақ ханы Жəнібек ханның өзі жəне оның ұрпақтары туралы баяндалғанда олардың əйелдерінің есімдері толық айтылып отырады. Ол жазушының қиялынан туған дүние емес, нақты жазба деректе кездесетін мəліметтер. Қадырғали Жалайыр еңбегінің «Ораз-Мұхаммед хан дастаны» атты тарауында қазақ хандары туралы мəліметтер тұнып тұр. Романда дерек мəліметтерінің самсап тұрғанын мынадай бір абзацтан-ақ байқауға болады. Соны тыңдап көрсек. «Əбілқайыр тағы да ойға шомды. Он жеті жасында «Бату тағы», «Өзбек тағы» деп аталған Дешті Қыпшақ тағына отырды. Ол кезде хан ордасы сонау шығыстағы Ертіс өзенінің қойнауындағы Чинга Тұра қаласына ту тіккен, майданды сол тұста ашып, жеке-жеке ұлыс болып отырған қазақ хандарын жеңіп, біртебірте Есіл, Тобыл, Нұра өзендерінің бойын тегіс өзіне қаратты. Сол қарқынмен ол бір кезде Жошының ордасы тігілген, Ұлытау бойына жетті. Енді өзінің астанасын Бату ханның əскері екі жүз жиырма жыл бұрын бас қосқан Кеңгір бойындағы Орда-Базар деп аталатын қалаға көшірді. Ұлытау Дешті Қыпшақ даласының кіндік

ортасы. Батысы – Еділ, Жайық, солтүстігі – Есіл, Тобыл, шығысы – Ертіс, оңтүстігі – Сыр бойы. Осы Дешті Қыпшақ жеріне тегіс ие болғаннан кейін, ол Мауереннахр жеріне көз сала бастады. Отыз жыл хандық құрған өмірінде Үргеніш пен Самарқантты шапты. Мауереннахрдан Сығанақ, Созақ, Отырар, Ақрұқ, АқҚорған тəрізді Дешті Қыпшақ елінің көне шаһарларын қайтарып алды. Сөйте жүріп ол бір жағынан Ақсақ Темір ұрпақтарына қыз беріп, қыз алып, əбден қандасып кетті. Ақырында Əбілқайыр бұл кездерде түркі, иран елдері «Көк Орда», ал орыс шежірелерінде «Ақ Орда» деп аталған кешегі Алтын Орданың кең-байтақ алып даласына толық ие болды». Енді, осы келтірілген жарты беттік үзіндіде қанша дерек материалдары қолданылғанын анықтап көрелік. «Он жеті жасында «Бату тағы», «Өзбек тағы» деп аталған Дешті Қыпшақ тағына отырды» деген мəліметті І.Есенберлин XVI ғасырдың 40-50 жылдары аралығында жазылған шибанилық əулеттің тарихшысы Кухистанидың «Тарих-и Абу-лХайр-хани» атты еңбегінен алады. Дерек мəліметінде ол жөнінде былай делінеді: «Он жеті жасында мешін жылына сəйкес келетін сегіз жүз отыз үшінші жылы (Əбілқайыр хан) салтанатты жағдайда мемлекет билеушісінің тағына отырды». Осы деректе тағы да мынадай мəлімет кездеседі: «Бір шетінен екінші шетіне дейінгі таза ауасы мен мөлдір суы басқа аймақтардан ерекшеленетін Дешті Қыпшақтағы Сайн хан тағы («Бату хан тағы» – Б.К.) (Əбілқайыр ханның) иелігіне өткеннен кейін халыққа бейбітшілік орнады». Кухистанидың осы еңбегінде Əбілқайыр ханның 1428-1431 жылдары Дешті Қыпшақ аумағындағы шибанилық ұлыстарды қалай бағындырғаны жөнінде баяндалады. Дəл осындай сарындағы Əбілқайыр ханға қатысты мəліметтер Ходжамқұли-бек Балхидың «Тарих-и Кипчаки» атты еңбегінде ұшырасады. Балхи Əбілқайыр ханның Дешті Қыпшақтағы бағындыру соғыстарының нəтижесін: «(Ол) Дешті (Қыпшақты) (өз) мемлекетінің астанасы етті», деп қорытындылайды. «Алмас қылыштағы» жоғарыда келтірген үзіндінің бір бөлігін талдау арқылы кітап авторының қаншама деректі ақтарып, қаншама мəліметті жанкештілікпен пайдаланғанын байқаймыз. І.Есенберлин осы бір үзіндіні жазу үшін тек мұсылман авторларының мəліметтерімен шектелмеген. Ол 1965 жылы Мəскеу қаласында жарық көрген кеңес – өзбек тарихшысы Б.А.Ахмедовтің «Государство кочевых узбеков» атты зерттеу кітабындағы Əбілқайыр ханның билікке келуі мен оның алғашқы жо рық тары, нəтижелері жөніндегі тұжырымдарымен де танысады, оларды өте тиімді пайдаланады. Мұнда зерттеуші Əбілқайыр ханның 1428 жылы Тура қаласын, 1429 жылы Тобыл өзені бойында туысы шибанилық Махмұд қожа ханды жеңіп, оның ұлысын өзіне қосып алғанын, 1428-1431 жылдар аралығындағы соғыстар арқылы бүкіл Шибан ұлысын біріктіргенін жазған болатын. І.Есенберлиннің «... Енді өзінің астанасын ...Кеңгір бойындағы Орда-Базар деп аталатын қалаға көшірді» деген сөйлеміне негіз болған тұжырымдарды Ə.Марғұланның зерттеулерінен кез дестіреміз. Онда археолог «Орда-Базар қаласы Кеңгір өзенінің бойында орналасқан, кезінде бұл қала Бату ханның

ордасы болған еді», деп жазған болатын. Романдағы «...Дешті Қыпшақ жеріне тегіс ие болғаннан кейін, ол Мауереннахр жеріне көз сала бастады. Отыз жыл хандық құрған өмірінде Үргеніш пен Самарқантты шапты» деген сөйлемнің негіздері «Тарих-и Абу-л-хайр-хани», «Тарих-и Кипчаки» еңбектеріндегі мəліметтерден жəне монографиялық зерттеулерден алынғаны бірден көрінеді. Сондай-ақ, Б.А.Ахмедовтің ең бегіндегі: «Əбілқайыр хан Моғолстандағы саяси бытыраңқылық пен Шахрухтың қиыншылығын шебер пайдалана отыра, 1446 жылы Сырдария өзенінің екі жағында орналасқан Ақ-Қорған, Аркөк, Өзгент, Сығанақ жəне Созақ бекініс-қамалдарын басып алды», – деген тұжырымы үзіндіде көрініс тапқан. Сонымен бірге, біз қарастырып отырған дерек мəліметтерінде Əбілқайыр ханның Ұлықбектің қызы Рабиға сұлтан бегімге үйленгендігі туралы І.Есенберлин: «Сөйте жүріп ол бір жағынан Ақсақ Те мір ұрпақтарына қыз беріп, қыз алып, əбден қандасып кетті», деп айтып өтеді. Ал енді: «Ақырында Əбілқайыр бұл кездерде түркі, иран елдері «Көк Орда», ал орыс шежірелерінде «Ақ Орда» деп аталған кешегі Алтын Орданың кеңбайтақ алып даласына толық ие болды», деген сөйлемдегі ойдың деректік негіздеріне назар аударсақ, «Алмас қылыш» авторының ізденістерінің тереңдігіне таңғалмасқа шараң қал майды. Романдағы осы бір ғана сөйлемді қағазға түсіру үшін жазушы қаншама деректі қарап, қаншама тарихи зерттеулерді меңгереді.

XIV-XV ғасырларда Шығыс Дешті Қыпшақ аумағындағы немесе қазіргі Қазақстан аумағындағы саяси құрылымның қалай деп аталғандығы жөнінде тарихшылар арасында əлі күнге дейін дау-дамай бар. Зерттеушілердің бір тобы бұл аумақты «Ақ Орда» деп атаса, ал екінші бір тобы мұндай пікірлермен келіспей, «Көк Орда» атауын қолданады. Қазіргі кезеңде бұл мəселе бойынша қаншама пікірталас болып, қаншама мақалалар жазылды. Тіпті, мəселенің зерт телу тарихының өзін меңгеру тарихшылар үшін біршама қиындықтар туғызады. Ал жазушының жоғарыдағы бір ғана сөйлемді романға енгізу үшін қаншама ізденгенін көз алдыңызға елестетіп көріңізші! Жалпы, «Алмас қылыш» романының құдіреті неде деген сұрақтың жауабы осы жерден көрінсе керек. Бір ғана сөйлемді романға енгізу үшін І.Есенберлинге Алтын Орда тарихына арналған арнайы зерттеулерді, атап айтсақ, Б.Д.Греков пен А.Ю.Якубовскийдің, Л.Н.Насоновтың, В.В.Бартольдтың, М.Г.Сафаргалиевтің, тағы басқа авторлардың арнайы зерттеулерімен танысуына тура келеді. «Алтын Орда тарихына қатысты материалдар жинағы» атты екі томдық еңбектегі араб авторлары мен парсы тілінен аударылған көптеген тарихи шығармаларды жəне ең бастысы, Натанзидың «Ескендірдің анонимі» атты дерегінің мəліметтерін меңгереді. М.Г.Сафаргалиевтің «Распад Золотой Орды» атты 1960 жылы жарық көрген монографиясы жазушының кітап сөресінде емес, жазу үстелінің үстінде беті ешқашан жабылмайтын кітаптарының бірі болған секілді. Кейін нен жазушы мұндағы тарихнамалық тұжырымдарды өзінің «Алтын Орда» атты трилогиясына да пайдаланған екен.

Ізденімпаз жазушы мəселенің түйінін зерделей келе, XIV-XV ғасырлардағы Шығыс Дешті Қыпшақ аумағын «Түркі, иран елдері «Көк Орда», ал орыс шежірелерінде «Ақ Орда» деп аталған кешегі Алтын Орданың кең-байтақ алып даласы», деп жазады. Əңгіме төркіні Керей мен Жəнібек хандарға ауысқаннан кейін романда бұл екі тұлғаға қатысты қандай дерек мəліметтері қолданылған деген мəселеге назар аударып көрелік. Қазақ хандығының негізін салған Керей мен Жəнібек хандардың бір-біріне туыстығын автор кітапта былай деп жазады: «Əбілқайырдың сескенетін жауы екеу: бірі – Орыс ханнан туған Құйыршық ханның баласы Барақ ұлы Жəнібек пен оның үш аталас туысы Керей. Екіншісі, өзінің аталасы Мақмүдек ханнан туған Ходжа Мұхамед ханның баласы Абақ». Ортағасырлық шибанилық үш тарихи шығарма – «Таварих-и гузидайи нусрат-наме», «Фатх-наме» жəне «Шайбани-наме» еңбектерінде ғана осы жөнінде мəліметтер бар. Ал Керей мен Жəнібек хандардың туыстығын көр сететін деректің ең алғашқысы – «Таварих-и гузида-йи нусрат-наме» де регіндегі «Жошы ұрпақтарының шежіресі» атты мəліметтер. Онда былай делінеді: «Орыс ханның жеті ұлы, бес қызы болды. Ұлдарының есімдері – Тоқта-Қия, Құтлық-Бұқа, Тұғлық-Болат, Құйыршық, Тоқта-Болат, Сайд-Ахмет, Сайд-Əлі. Қыздарының есімдері – Меңлібек, Шекер, Суди-бек, Иран-бек, МеңліТүркен. Тоқта-Қияның үш ұлы жəне үш қызы болды. Оның ұлдарының есімдері – Тəңірберді, Йагуджак-анеке, Болат. ... Болаттың ұлы Керей хан. Құйыршықтың ұлы – Барақ хан. Оның қыздары – Байанда-сұлтан, Рукйиа. Барақ ханның үш ұлы болды. Олар – МірСайд, Мір-Қасым, Бу-Сайд (оны тағы да Жəнібек хан деп те атайды)». Осындай дерек мəліметтерін меңгеру арқылы ғана жазушы қазақ хандарының туыстығы жөнінде пікір айтып отыр. І.Есенберлин «Алмас қылышты» жазу барысында тек дерек мəселелерімен шектеліп қоймаған. Сонымен бірге, ол жазып отырған тақырыптарына қатысты тарих ғылымындағы тарихнамалық тұжырымдарды да меңгергені байқалады. Солардың бір-екеуіне тоқтала кетсек. Тарих ғылымында Бату хан бастаған моңғол əскерлерінің батысқа жасаған жеті жылдық жорығы жəне олардың кейін оралуы туралы бірнеше пікірлер бар. Мысалы, кеңестік тарихнамада бұған қатысты мынадай тұжырым айтылады: «Феодалдық бытыраңқылық пен жау əскерінің орасан көп болуы Русьті моңғол-татар езгісінен құтқармады. Бірақ та орыс халқының ерлікпен қарсылық көрсетуі жаулап алушылардың күшін азайтты, сөйтіп, Орталық Еуропа елдері – Польшаға, Венгрияға, Чехияға, Словакияға бағытталған жорықтарының күшін əлсіретті. Содан соң жаулап алушылар шығысқа оралды». Бұл тұжырым – сол кезеңдегі моңғол əскерлерінің кейін оралуын түсіндіретін бірден-бір ресми пікір болатын. Бұл пікірдің ар жағында Еуропа халықтарын моңғол жау лап алушылығынан өзі құрбан бола отыра, орыс халқы құтқарды деген ой жатты. Ал еуропалық авторлар болса, бұған қатысты мүлде басқа тұжырымдарды алға тартады. Олардың ортақ пікірінше, моңғол жаулап алушылығына қарсы еуропалық мемлекет басшылары Ватикан туы астында біріге бастады. Мұндай күшпен соғысуға жүрегі дауаламаған Бату хан кері оралудан басқа жол таппайды. Ал бұл жөнінде «Алмас қылышта» не делінеді екен, соны тыңдап көрелік. «Сол бір жыл күн тұтылған бір мың екі жүз отыз алтыншы жылы еді ғой. Бату хан бастаған қалың қол жаздың аяқ кезінде Еділ бойындағы бұлғарлардың астанасын алды. Үш жылдың ішінде Бату əскері Рязань, Владимир, Суздаль, Киевті шауып, батысқа жол ашылды. Қан судай ақты. Жанған қала, жылаған бала. «Шыңғысхан!», «Батухан!», «Сү бітай баһадур!» аттары əлемді түршіктірді. Бату əскерінің алдында Еуропа мемлекеттерінің бай өлкелері қалды. Моңғолдың ақтангер тапал жылқысының тұяғы енді Польша, чехтар мен мадиярлардың жерін басты. Алдарынан Адриат теңізінің жағасын жайлаған тағы славян елдері көрінді. Бату хан ол араларға жетер ме еді, қайтер еді, дəл осы кезде, яғни бір мың екі жүз қырық бірінші, доңыз жылы ұлы хан Үгедей өлді деген хабар келді. Бату кейін қайтты. Бөтен елдерді алу қуанышынан Қарақорымдағы Шыңғыс тағына кімнің отыру қаупі күшті болды». Көріп отырғанымыздай, І.Есенберлин ресми тұжырымды біле отыра, оны мойындамайды, өзіндік тың тұжырымды ұсынады. Бұл пікірдің шынайы екендігін қазіргі күні тарих ғылымы дəлелдеп отыр. Əлі күнге дейін оқырмандарының ыстық ықыласына бөленіп отырған автор мен оның кітабының құдіреті неде деген сұраққа енді ғана жауап тапқандаймыз. Оның бірнеше себебі бар. Біріншіден, автордың сол заманда осындай тақырыпқа барып, тыңнан түрен сала білуі жəне əдебиет арқылы тарихтың міндетін атқаруға атсалысуы болса керек. Екіншіден, өте көп жазба дерек мəліметтерін, халық ауыз əдебиетінің материалдары мен тарихи зерттеу материалдарын меңгеріп, оларды тиімді қолдана білуі жатса керек. Бұлар өз кезегінде «үйдің беріктігі іргетасында» демекші, романның бар жүгін көтеріп тұр. Кітаптың жазылғанына жарты ғасырға жуық уақыт өтсе де, ол əлі күнге дейін өзінің өзектілігін жоғалтқан жоқ. Үшіншіден, «Алмас қылыш» жəне оның авторы қазақ халқымен мəңгі бірге жасай беретін рухани дүние деп санауға əбден тұрады.

АЛМАТЫ.

4

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

ЕЛ СЕЗІМІ ЕРЕКШЕ

Бұдан кейін Б.Майлыбаев «Мəңгілік Ел» Елбасының əрбір қазақстандықтың жүрегінен орын алған идеясы екенін атап өтті. Жиын барысында Қазақстан халқы Ассамблеясы Төрағасының орынбасары Ералы Тоғжанов «Мəңгiлiк Ел» – бiздiң ортақ стратегиялық мақсатымыз, биік мұра тымыз болып қалатынына тоқталды. «Ұлан-байтақ елімiздiң барлық өңiрiнен Қазақстанның патриоттары бүгiн Астана төрінде бас қо сып отыр. Мемлекет басшысы Нұр сұлтан Назарбаев 2014 жылғы Қазақстан халқына арнаған өз Жолдауында «Мəңгiлiк Ел» жалпыұлттық идеясын ұсынған болатын. Екi жылдың iшiнде Елбасының бастамасы Қазақстанның барлық өңірінде қызу талқыланды, халықтың жан-жақты қолдауына ие болды. Оған өздерiңiз тiкелей куə болып жүрсіздер. Біз сiздердiң ұсыныстарыңызды, сiздердiң жүрекжарды тiлектерiңiз бен ниеттерiңiздi баянды тарихы бар «Мəңгiлiк Ел» идеясының негiзiне айналдыруға тырыстық», – дедi Ералы Тоғжанов. Төраға орынбасары бүгiнгi алқалы, кең ауқымды жиында бiраз нақты ұсыныстар, келелі ойлар ортаға салынып, солардың негiзiнде «Мəңгiлiк Ел» идеясының жасампаз жобасы əзiрленетiнiне сенiм бiлдiрді. Сондай-ақ, ол биыл елімізде халқымыздың рухын көтеріп, тарихи санамызды сауықтыруда мəні зор айтулы шаралар қолға алынғанына назар аударды. «Өздеріңізге мəлім, Президент 2015 жылды Қазақстан халқы Ассамблеясының жылы деп жариялады. Ассамблея жылы – бұл бiрлiк жылы, келiсiм жылы, бiрбiрiмiзге қолдау көрсету жылы. Сол сияқты, осы жылы бiрқатар ауқымды шаралар аталып өтуде. Олар – Ұлы Жеңiстiң 70 жылдығы, Конституциямыздың 20 жылдығы, Қазақ хандығының 550 жылдығы. Күнi ертең Тараз қаласында Қазақ хандығына арналған қорытынды iс-шаралар өтедi. Бiр сөзбен айт-

отаншылдық борышымыз», – деді Қуаныш Сұлтанов. Сондай-ақ, ол Президенттің көрегенділігі мен реформаторлық таланты еліміздің қарыштап дамуын қамтамасыз етіп келе жатқанына жұртшылықтың назарын аудара отырып, өзінің ұсынысын да жеткізді. «Тəуелсіз Қазақстан халқын бір мақсатқа жұмылдыратын жалпыұлттық идея, Ұлы Дала кеңістігіндегі «Мəңгілік Ел» стратегиясы – 2050 жылға дейінгі даму бағдарламасы – ұлтымыздың жарқын болашағының кепілі. Ассамблея атынан алдағы уақытта халыққа, ұрпаққа осыны мейлінше насихаттау, тек қана өзіміздің мемлекетке ғана емес, көрші елдерге, алыс мемлекеттерге жеткізу мақ сатында арнайы «Мəңгілік Ел» бағдарламасын не болмаса «Мəңгілік Ел» телеарнасын құрып, жұмыс істетуді ұсынғым келеді», – деді Мəжіліс депутаты. Өз кезегінде ғарышкер Айдын Айымбетов Қазақстанның қазіргі таңдағы жетістіктерін сөз ете отырып, жастарды елiмiздiң патриоты болуға, Отанымызды көркейтуге сүбелі үлес қосуға шақырды. «Бiздiң жерiмiзден – Байқоңыр ғарыш айлағынан адам баласы ең алғаш ғарышқа ұшты. Қазақстанды бүгінде бүкiл əлем таниды. Бұл өз елiмiздi мақтан тұтудың тамаша үлгiсi. Бүгiнде Қазақстан көп табыстарға қол жеткiздi. Біз мемлекетімізді одан əрі дамыта беру үшін əрқайсымыз өз iсiмiздің үздiгі болуымыз керек. Мiне, осы – нағыз патриоттық iс. Мен жастарды елiмiздiң патриоты болуға, өзiнiң нақты iстерiмен Отанымыздың көркеюiне үлес қосуға шақырамын. Қазақстанның Байрағы ғарышқа əлi талай ұшатынына, жеңiстi сəттерде желбiрейтiнiне, бүкiл əлемге танымал боларына сенiмдiмiн. Қазақ елi мəңгiлiк жасасын!», – дедi таяуда ғана ғарыштан оралған батыр Айдын Айымбетов. Мəжіліс депутаты Бақытбек Смағұл жиынға қатысушыларға арнаған сөзінде жастарды патриоттық рухта тəрбиелеудің маңыздылығына назар аударды.

мүмкіндік алып отыр», – деді ол. Аружан Саинның айтуынша, оның Елбасымен болған əр бір кездесуі балалардың өмірін сақтауға бағытталып келген.

«2010 жылы «Көркем шуағы» кездесуі барысында біз жүректерінде ақауларымен туған балалар мəселесін көтердік. Осы жүздесуден соң, Қазақстанда ауруханалар салынды да, осындай аурулармен туған талай бүлдіршіннің одан əрі өмір сүріп кетуіне қажетті операциялар жасалды. Бүгінде мыңдаған бала дерттерінен айығып кетті, себебі, біздің елде олар-

Сол сияқты, кеншілер əулетінен шыққан қарағандылық Қанат Мұстафин де «Мəңгілік Ел – болашағы біртұтас ел» патриоттар форумы барысында ел игілігі үшін атқа рылып жатқан шаруаларға разы пейілмен қарайтынын жеткізді. «Мен «Қазақстан» атты көмір шахтасында жұмыс істеймін. Біздің отбасымыз – кеншілік кəсіп атадан балаға мирас болған шахтерлер əулеті. Отанымызға адал қызмет ету – біздің бұлжымас қағидамыз. Біздің елімізде Еңбек адамы – ең құрметті, ең сыйлы адам. Біз мем-

түбегейлі жаңғыртылып, заманауи техникалармен жарақталды. Қазір киногерлеріміз жылына 100 фильмге дейін шығара алады. Əңгіме – санда емес, сапада. Енді біздің алдымыздағы жауапты міндет – Мəңгілік Елдің құндылықтарын ұлықтайтын сапалы туындылар жасау. Халықтың патриоттық рухын көтеріп, Отанымызды сүюге, ел үшін еңбек етуге үндеу! Біз оны жан-жүрегімізбен сезінеміз. Туған Қазақстанымыздың Мəңгілік Ел болуы жолында аянбайық, достар!», – деді актер. Ал Тараз мемлекеттік педаго-

пайыз дəлдікті көрсетеді», – деді Б.Исламхан. Футболшының сөзіне қарағанда, спортшылар жеңіске жетуде Елбасын үлгі тұтады. «Қазақстандық спорттың жетістіктері еліміздің жалпы жетістіктерінің ажырамас бөлігі. Əлемдік футболда өзіндік стилі мен стратегиясына ие командалар бар. Ал еліміздің даму стилі – бірлік пен келісім арқылы үлкен жетістіктерге жету. Бұл жоспар – патриоттық «Мəңгілік Ел» идеясы. Бұл жаңа жетістіктерге қол жеткізуге ұдайы ұмтылыс, біз дұрыс

мүшесі Қаныш Төлеушин, «Статус» əйелдер федера ция сының жетекшісі Ирина Унжакова, «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» жобасына қатысушы, «ҚазАвтоЖол» Ұлттық компаниясы» АҚ директорының орынбасары Айжан Туғанова, «MIMIORIKI» компаниясының директоры Инна Апенко, Қазақстан аспазшылары қауымдастығының президенті Елена Мащинская, мұнай-газ саласының өкілі Фердинат Мамонов, қазақ тілін үйретудің жаңа тəсілінің авторлары Семен Махов, Евгений Шворнев, Сергей Закора, химия пəнінің

қанда, бүгiнгi бiздiң форум жоғарыда аталған шаралардың шегесi iспеттес. «Мəңгiлiк Ел» идеясы – Болашағы Біртұтас Елдің бiрыңғай рухани негiзi. «Мəңгiлiк Ел» – бұл бiздiң ортақ стратегиялық мақсатымыз. Мемлекет басшысының тапсырмасын орындау мақсатында Ассамблея «Менiң елiм – «Мəңгiлiк Ел» ауқымды акциясын өткiзген болатын. Сiздер дiң барлықтарыңыз оған атсалы с тыңыздар. Бүгiн бiз ел болашағына бейжай қарамайтын бар лық азаматтарға алғыс бiлдiремiз», – деді ол. Форум мінберіне көтерілген қоғам жəне мемлекет қай раткері, Мəжіліс депутаты Қуаныш Сұлтанов «Мəңгілік Ел» идеясының еліміз үшін зор маңызы бар екенін сөз ете келіп, жақында ғана Елбасының Біріккен Ұлттар Ұйымының төрінде тұрып ұлтымыздың мерейін тасытқанын еске алды. «Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев əлемнің ең жоғарғы, ең мəртебелі төрі мен мінбері БҰҰ-ның 70ші мерейтойлық сессиясында қа зақ тілінде сөйлеген сөзімен ұлт абыройын асқақтатты. Қазақ тілі тұңғыш рет осындай дүниежүзілік дəрежеге көтерілді. Бұған барлық қазақстандықтар шын жүректерімен қуанды. Бұл мем лекеттік тəуелсіздігіміздің жемісі – Елбасының жеңісі болды. Мың жылдық тарихымызда біздің бабаларымыз талай қиындық көріп, жанкештілікпен тəуелсіздікті аңсады, күресті, со ның жолында құрбан болды. Еркін ел болу бақытын, тəуелсіздікті, ұлттың, халықтың ын тымағын жасампаздық игілігіне жарату біздің бүгінгі патриоттық,

«Біз, Ауған соғысының ардагер лері, «Мəңгілік Ел» құндылықтарын қастер тұтамыз. Ауған соғысына қатысқан жауынгерлер – соғысты өз көзімен көргендер. Сондықтан Қазақстанның ұлы жетістігі – ел бірлігін ерекше бағалайды. Біз Елбасына бейбіт өміріміз үшін, аяулы аналарымыз бен бал-бөбектеріміздің күміс күлкісі мен тыныш ұйқысы үшін шексіз ризамыз! Бүгінде интернационалист жауынгерлер – батылдық пен ерліктің нышаны! Жастарды патриотизм рухында, жоғары адамгершілікке, Отанды қорғауға тəрбиелеу – біздің тікелей міндетіміз. Мен отандастарымды ортақ үйіміздегі бейбітшілікті сақтауға шақырамын! «Мəңгілік Ел» құндылықтарын жоғары рухани-адамгершілік бағдар ретінде ұстануға үндеймін. Біздің жетістіктеріміз бен жеңістеріміз əрқайсымыздың бар күш-жігерімізбен аянбай еңбек етуімізге байланысты!», – деді депутат. Форумда «Милосердие» қайырымдылық қорының директоры Аружан Саин Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың жедел түрде операция жасауға мұқтаж 29 баланың өмірін сақтап қалуға басты себепкер болғанын əңгімелеп берді. «Таяуда Елбасын Қытай Халық Республикасы «Жібек жолы» сыйлығымен марапаттағанын білесіздер. Осы сыйлықпен бірге қоса берілген қомақты қаражатты Президентіміз біздің қорға аударған болатын. Бүгінгі уақытта 29 балаға өмірін сақтап қалуға қажетті операциялар жасалып, соның арқасында сол бүлдіршіндер жарық дүниенің қызығын көруге

ды емдейтін дəрігерлерге барлық жағдайлар жасалған», – деді қор директоры. Бұдан бөлек, ол қоғамымызда қайырымды жандар көбейіп келе жатқанын, «Балаларға өмір сыйла!» шарасына белсене қатысқан азаматтардың арқасында соңғы 10 жыл ішінде 1300-ден астам баланың өмірі жалғасқанын атап көрсетті. Сонымен қатар, А.Саин Қазақстанда жетімдер үйлерін азайтуға бағытталған «Қазақстан жетім балаларсыз» жобасына да тоқталды. Оның сөзіне қарағанда, бүгінге дейін осы жобаның арқасында 500-ден астам бала өз отбасыларын тапқан. «Халық Қаһарманы» Азамат Жұмаділов алқалы жиында ішкі толғанысын жасыра алмай, тебіреніспен сөйледі. «Құрметті достар! Мен ешқа шан батыр атануды ойлаған емеспін. Сол қатерлі түнде азаматтық міндетімді ғана атқардым! Менің орнымда кім болса да дəл солай істер еді. Жауапты сəтте қатерге ойланбай бас тігу – елім деген əрбір азаматтың борышы! Сол оқиғаны Елбасы теледидардан көріп, маған «Халық Қаһарманы» атағын берді. Осыдан түйгенім: Қазақстанда жасалған əрбір игі іс Елбасының назарында. Ұлым дейтін елі мен Елбасы барда, елім дейтін ұлдар бар. Патриотизм – ел үшін жасалған нақты істерден тұрады. Бұл – «Мəңгілік Елдің» бас ты сипаты! Мен еліміздің жастарына үндеу тастаймын! Қасиетті Отанымызды сүйіп, құрметтейік! Жақындарымызға көмектесейік! Лайым жерімізден бейбітшілік пен келісім кетпесін!»

– деді «Халық Қаһарманы».

лекеттің қолдауына, жұмысшы кəсібінің қиындықтарын өз басынан өткізген, оны бір кісідей білетін Елбасының қамқорлығына бөленіп отырмыз. Түсіне білгенге, кеншілік кəсіп – еліміздегі ең абыройлы, беделді кəсіптің бірі. Кеншілердің атқарар ісі ауыр жəне қатерге толы. Сондықтан, Елбасымыз да үнемі кеншілерді ардақ тұтып, олардың еңбегін жоғары бағалайды. Ол біз үшін үлкен мəртебе. Менің əкемнің аты – Қазақстан. Мен өзімнің əкемнің ғана емес, сүйікті Қазақстанымыздың перзенті екенімді мақтан етемін. Өйткені, жерімде тұрақтылық, елімде – бейбітшілік, алдымда – балаларымның жарқын болашағы бар. Отанымыздың өркендеуі үшін тер төгу – біздің пары зымыз. Еңбек адамына ең керегі – осы! Мəңгілік Ел дегеніміз де – осы! Елімізде елі үшін аянбай тер төгетін талай-талай асыл азаматтардың бар екенін мақтан етемін. Бүгінгі форумға көптеген танымал азаматтар жиналып отыр. Бұл олардың еліне деген махаббатын, Отанға деген сүйіспеншілігін, шексіз құрметін білдіреді», – деді кенші. Актер Нұрлан Əлімжанов өз кезегінде кино өнерінің ұрпақты отансүйгіштікке, патриоттыққа тəрбиелеудегі орнын айта келіп, Елбасының аталған салаға жасаған қолдауының арқасында бұл бағытта көптеген жұмыстар атқарылып жатқанын жеткізді. «Құрметті форумға қатысушылар! Бүгінгі таңда кино өнері – ең басты тəрбие құралдарының бірі. Елбасының қолдауымен бүгінде Қазақ киносы бұрын-соңды болмаған қарқынмен дамуда. «Қазақфильм» киностудиясы

гикалық институтының ректоры Дария Қожамжарова өзінің сөзінде мемлекетіміз тарапынан ұрпаққа сапалы білім беру ісіне жоғары деңгейде қолдау көрсетіліп келе жатқанына көңіл аударды. «Елбасы «Мəңгілік Елдің ең басты сипаттарының бірі – ғылым мен білім» деген болатын. Елімізде 2 миллион 600 мың оқушы бар. Тек биылдың өзінде 340 мың бүлдіршін мектеп табалдырығын аттады. Бұл – Тəуелсіздік тарихындағы рекордтық көрсеткіш. Біз кеше ғана ел болып «Ұстаздар күнін» атап өттік. Шəкіртіне білім нəрін себетін 340 мың қазақстандық ұстазды кəсіби мерекелерімен құттықтауға рұқсат етіңіздер! Білімді ұрпақ – Мəңгілік Елдің болашағы. Мəңгілік Ел болу дегеніміз – бəсекеге қабілетті, зияткер ұлт болу. Зиялы ұрпақ тəрбиелеу – менің, мен сияқты барша ұстаздардың борышы. Ал жас ұрпақтың борышы – білімді азамат атанып, Ұлы Абай айтқандай, «Мəңгілік Елдің кірпіші болып қалану». Сол себепті, біздің жасампаз еңбегіміздің бəрі де «Мəңгілік Ел» үшін!», – деп түйді ректор. «Қайрат» футбол клубының шабуылшысы, команда капитаны Бауыржан Исламхан да жүйелі де жігерлі сөзімен форумға қатысушылардың қошеметіне ие болды. «Барлығыңыз да футболдың Қазақстан халқын қалай біріктіретінінен хабардарсыздар. Біздің сəт ті турнирлерімізде алаңда бола тұрып, мен өз халқымның, Ұлы Дала елі халқының рухын бүкіл жан-дүниеммен сезінемін. Əлеуметтанушыларға қазақстандық бірегейлікті дəл осы спорттық жарыстарда өлшеуді ұсынамын, ол міндетті түрде 100

жолдамыз», – деп қорытты сөзін спортшы. Қатерлі ісік ауруларымен күресу мақсатындағы зерттеулерге 2 млн. АҚШ долларын бөлген 25 жастағы қазақстандық бағдарламашы Асхат Мырзабаев жиын кезінде болашақта ғылымды одан əрі қаржыландыруды алдына мақсат етіп қоятынын жеткізді. «Менің жасым қазір жиырма бесте. АҚШ-та қызмет еткен кезімде мен жұмыстан тəжірибе алып қана қоймай, бір маңызды нəрсені ұқтым: ұлы нəрсені өмірге əкелу үшін ауқымды ойлау керек екен, өзіңе терең сұрақтар қоюың керек екен. Өмірдің мəні не? Қандай із қалдыра аламын? Адамзатқа не беремін? Өзіме ол сауалдардың жауабын таптым. Мен ғылымның дамуын қолдағым келеді. Сол үшін де мен қатерлі ісік пен онкологияны зерттеуге 2 млн. доллар бөлуді шешкен едім», – деді ол. Сөзіне қарағанда, ол ауыр дертке ұшырағандарға көмектесуді жас кезінен өмірлік мақсаты етіп алыпты. «Университеттің үшінші кур сында мен АҚШ-тың СанФранциско қаласына Твиттер компаниясына тəжірибелік жұмысқа орналасуға мүмкіндік алдым. Онда мен керемет жігіттермен таныстым, олар маған жобаны жасауға көмектесті, кейіннен оны Microsoft компаниясы сатып алды. Осыдан соң мен көлемді ақпаратпен жұмыс жасауда ірі қаржы ком панияларының тəжірибесін алдым», – деді бағдарламашы. Форумда ақын Маралтай Ыбыраев, «Болашақ» бағдарламасы түлектері қауым дас тығы ның

мұғалімі, көптеген шəкірттері халықаралық олимпиадалардың жеңімпазы атанған Алмас Ордабаев, режиссер Ахат Ибраев, жас əскерилер Ербол Базаров, Алтын Байтемірова жəне Алмат Қайырбеков сынды азаматтар өздерінің жүректерінен шыққан жылы лебіздерін, елге, Елбасына деген құрметтерін жеткізді. Иə, патриоттық əр адамның еңбегі арқылы дəлелденетін құндылық. Егеменді ел болғанымызға көп уақыт өткен жоқ. Осы аз ғана уақыттың ішінде əлем мойындаған керегесі кең, іргелі елге айналдық. Осындайда елімізде аянбай тер төгіп, еңбек ететін талай-талай асыл азаматтар өсіп шықты. Бүгінгі форумда солардың бірқатары жүрекжарды лебіздерін білдірді. Бұл олардың еліне деген махаббатын, Отанға деген сүйіспеншілігін көрсетеді. Құдайға шүкір, елін шексіз сүйетін, патриоттық сезімін жүрегінде сақтаған қаншама асыл азаматтар бар. Бұлардың патриот болуының сыры Қазақстанның болашағына сеніммен қарауларында. Тағы бір ерекше тоқтала кетер жайт, форум аясында «Жыл пат рио ты» байқауының қорытындысы шығарылды. Дəлірегін айтсақ, Отанға деген сүйіс пеншіліктерін күнделікті еңбегімен, нақты істерімен, сондай-ақ, ерен ерлігімен дəлелдей білген қазақстандықтар жеті аталым бойынша марапатталды. Оларды атап көрсетер болсақ, ғарышкер Айдын Айымбетов («Менің елім» аталымы бойынша), ұлт мақтанышы, КСРО халық əртісі Бибі гүл Төлегенова («Руханият шыңы»), белгілі боксшы Геннадий

(Соңы. Басы 1-бетте).

5

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

КҐРІНГЕН ФОРУМ

● Форумға қатысушылар лебізі Владимир КОЛОКОЛЬНИКОВ, Қазақстандағы Орыс қоғамы Қызылорда филиалының директоры: – Бұл форум баршамызды жұмылдыра түсті. «Мəңгілік Ел» идеясы айналасына топтасқан біздер өткен тарихымызға да назар аудара бастадық. Қазақ хандығының құрылғанына 550 жыл толуын атап өтіп жатқанымыз да сондықтан. Қытайлық бір пəлсапада «Сен отаныңды əрқашан сүйе білуің керек!» деп айтылған екен. Олай болса, менің Отаным Қазақстан дегім келеді. Жəне барлық қазақстандықтар бір халық екендігін назардан тыс қалдырмаған жөн. Икрам ХАШЫМЖАНОВ, Оңтүстік Қазақстан облысындағы өзбек этномəдени орталығының жетекшісі: – Аталған шара тарихи жəне саяси маңызға ие. Қазақстанды Отан тұтқан əрбір азамат патриот болуы шарт. Патриоттық сана-сезім – бұл Отанды сүю. Негізінен, патриоттық сана-сезім отбасыдан басталады. Ата-ананың тəрбиесінен бала қоғамға пайдасы тиетіндей жəне бəсекеге қабілетті азамат болып қалыптасады. Мемлекеттік тілді жетік білу де патриотизмнің бір көрінісі. Ал жалпы қазақ халқының айналасына топтасқан өзге де этностар болып баршамыз шаңырағымыздың биік, керегеміздің кең болуына белсенді үлес қосуымыз керек. Айжан ЗАБЕКОВА, Қаржы академиясының студенті: – «Мəңгілік Ел – Болашағы Біртұтас Ел» атты республикалық патриоттар форумының өтуі мен үшін үлкен қуаныш. Еліміздің əрбір азаматы патриот болуы тиіс деп ойлаймын. Өйткені, олардың əрбір іс-əрекеті – еліміздің болашағына қаланар кірпіш. «Мəңгілік Ел» идеясын жүзеге асыру жолында баршамыз бір адамдай атсалысқанда ғана белгілі бір нəтижеге қол жеткізе аламыз. Жетістік төккен тер мен еткен еңбектің нəтижесінде келетінін қаперден шығармайық.

Голов киннің анасы Елизавета Головкина («Ана жүрегі»), «Динар-Электромаш» ЖШС (Ақтөбе об лысы) іс бас қарушысы Сер гей Вишняк («Ел бірлігі»), «Казлегпром – Алматы» ЖШС бас ди рек торы Айбек Бектұрғанов («Нұр лы жол»), «Темірлан» ЖШС директоры Ерлан Əлин («Ерен еңбегі үшін») жəне суға батып бара жатқан екі сыныптасын құтқарған мектеп оқушысы Никита Тюкин («Ерлік») марапатқа ие болды. Патриоттық форум барысында марапатталған бұл отандаста-

жетті. Біздің жастарымыз расында да патриот болады деп сенемін, сондай-ақ, «Мəңгілік Ел» идеясын шын жүректен қолдаймын. Оның дұрыстығына еш күмəнім жоқ. Менің жасым 85-ке толды. Соған қарамастан, мен «Мəңгілік Ел» идеясының іске асқанын көремін деп ойлаймын. Егер, жастар дұрыс еңбек етіп, бұл идеяны жүзеге асыруға тырысатын болса, онда ол міндетті түрде көп кешікпей орындалады. Нағыз патриот тек өзі үшін ғана емес, елі үшін де өмір сүреді деп есептеймін. Біз балабақшада,

мініп те еңбек еттім. Еңбек адамға көрік береді деп ойлаймын. Бізге жаңа мемлекетті құруға ешнəрсе кедергі жасамасын деп тілеймін. «Мəңгілік Ел» тек жүрегімізде ғана мекендеп қоймай, бүкіл əлем қазақтардың «Мəңгілік Елде» тұратынын көрсе деймін. Бұл – менің шын тілегім», – деді ұлт мақтанышы, «Халық Қаһарманы» Бибігүл Төлегенова. Осылайша, біздің елімізде еңбеккерлерімізді, батырларымызды құрметке бөлеу дəстүрге айналғанына тағы бір рет куəгер болды. Мұның тəрбиелік мəні

құндылықтары негізінде бірыңғай азаматтық бірлікті қалыптастыруға қатысты əсерлі сөздердің айтылуы көпшілікті толқытпай қойған жоқ. Бұған қоса, Тəуелсіздік жəне Астана, ұлттық бірлік, ынтымақ пен келісім, азаматтық теңдік, еңбексүйгіштік пен адалдық, шынайылық пен патриотизм секілді қасиетті ұғымдар тұрғысында тереңнен ой қорытылуы форумның мəн-маңызын арттыра түсті. Форумға қатысты тағы бір айтарымыз, Елбасының «Мəңгілік Ел» жалпыұлттық идеясын, 5 инс-

БҰҰ-ның 70-ші мерейтойлық сессиясында жасаған баяндамасын жұртшылықтың асқан қызығушылықпен тыңдағанын, ой електерінен өткізгенін де байқадық. Сонымен қатар, форум жұмысы кезінде «Бір ел – бір отбасы» атты жобаның басталғанының хабарлануы да көпшіліктің көңілінен шықты. Мұны түсіндіре кетер болсақ, Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Ұлт жоспары – 100 нақты қадам» атты бес институттық реформасының аясында іске асырылатын Қазақстан халқы Ассамблеясының «Үлкен ел – үлкен

Ахмет МУРАДОВ, Парламент Мəжілісінің депутаты: – Патриоттар форумын мен жалпыхалықтық шара деп айтар едім. Өйткені, əрбір қазақстандық өзінің сана-сезімімен бойындағы отансүйгіштік қасиетті сезіне түседі. Жері мен елін жəне туған халқын сүйген адамды ғана Отанының шын берілген патриоты деп ой түюге болады. Тағы бір айта кетерлігі, біз Қазақ хандығының тарихына көз сала отырып, келешегімізді бағдарлап ала аламыз. Барлығымыз біртұтас құндылықтар айналасына топтасқан кезде «мен, бұл менікі жəне мен үшін» деген ұғымның қаншалықты өмірімізге жақын екенін анық сезінеміз. Жазып алған Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан».

Маѕызды жоба кґпке їлгі

Кеше Қазақстанның Орталық коммуникациялар қызметінде өткен брифинг Астана төрінде ұйымдастырылған республикалық Патриоттар форумына арналды. Брифингке «Мəңгілік Ел – Болашағы Біртұтас Ел» жалпыұлттық идеясын арқау еткен жиында сөз сөйлеген түрлі сала өкілдері қатысты. Лəйла ЕДІЛҚЫЗЫ,

рымыз еліміздің өркендеуіне бар мүмкіндіктерінше үлес қосып жүргендері даусыз. Сондықтан да оларға осындай сый-құрметтің көрсетілуін жиналған қауым зор ықыласпен қолдап, қошеметтерін білдірді. Біз осы арада форум сəтінде марапатталып, қуанышқа бөленген Бибігүл Төлегенованың лебізіне назар аударалық: «Мəңгілік Ел» біздің атабабамыздың аңсаған арманы болатын. Бүгінде біз оған қолымыз

мектепте, жоғары оқу орнында алған білімімізді, тəрбиемізді ұрпақ жолында сарп етуіміз керек. Яғни, барлық біліміміз бен біліктілігіміз тек өзіміз үшін, өз үйіміз үшін ғана емес, мемлекет үшін де еңбек етуі керек. Патриоттықтың мəні осында. Мен рухани тəрбиені арттыру үшін өнер саласында өте көп еңбек еттім. Совхоздан да, колхоздан да, бригада мен бөлімшелерден де қашқан жоқпын, қорыққан жоқпын, тіпті, есек пен түйеге

өте зор екенін, халықтың келешекке деген сенімін одан сайын арттыра түсудегі маңыздылығын əрбір қазақстандық азаматтың ұға білгені жөн. Өйткені, осының барлығы еліміздің болашағы үшін жасалып жатқан игі істер екені талассыз. Бір тоқтала кетер жайт, ел тұ тас тығын сақтауда, ұрпақ тəрбиесінде өзіндік орны бар бұл патриоттар форумында қа зақ стандық бірегейлікті нығайтуға жəне «Мəңгілік Ел»

титуттық реформасын, «Қазақстан-2050» Стратегиясын халықтың терең түсініп, оны қызу қолдайтыны форум аясында анық аңғарылып тұрды. Форумда сөз сөйлегендердің əрқайсысы Мемлекет басшысының сауатты бастамаларына пайыммен қарап, оның дұрыстығына кəміл сенетініне көзіміз жетті. Осы арада ерекше айтуымыз керек, жиынға қатысушылармен əңгімелесу барысында Президентіміздің АҚШтың Нью-Йорк қаласында өткен

отбасы» жалпыұлттық жо басы қолға алынбақ. Бұл жоба аясында патриоттық тəрбие басымдықтарын, болашағы біртұтас ұлтымыздың зияткерлік, мəдени жəне рухани құндылықтарын ілгері бастыруға бағытталған кең ауқымдағы акциялар мен əлеуметтік шаралар өткізу көзделуде. Ал патриоттар форумы бүкіл қатысушылардың қосылып орындауындағы «Атамекен» əнімен мəресіне жетіп, əдемі қорытындыланды.

«Егемен Қазақстан».

Мəселен, «Қоғамдық келісім» республикалық мемлекеттік мекемесінің директоры Наталья Калашникова форум аясында оған қатысқан азаматтар өздерінің жетістіктері мен бағындырған белестері жайлы жан-жақты баяндап бергенін, сол арқылы Қазақстандағы əрбір азаматтың санасына ұлтжандылық сезімін ұялатуға тырысқандарын жеткізді. «Бұл форум «Мəңгілік Ел» жалпыұлттық идеясын, Елбасының 5 институттық реформасын насихаттауға үлкен қозғаушы күш болды. Аталған жиында, сонымен қатар, «Үлкен ел – үлкен отбасы» жалпыұлттық жобасының тетігі іске қосылды. Бұлардың барлығы қоғамдық келісімді нығайтуға бағытталған»,– деді Н. Калашникова. Парламент Мəжілісінің депутаты Бақытбек Смағұл жыл сайынғы форумдардың ішінде биылғы жылғы форумның өз ерекшелігі бар екендігін атап өтті. «Яғни, биылғы форум Қазақстан халқы Ассамблеясының 20 жылдығымен, Қазақ хандығының 550 жылдығымен, сонымен қатар, басқа да маңызды оқиғалармен тұспа-тұс келіп отыр. Патриоттар əрқашан да біздің қасымызда. Біздің əкелеріміздің соғыс жылдары көрсеткен жауынгерлік ерлігін қайталаған ауған соғысының ардагерлері дейтін болсақ, бүгінгі таңдағы біздің тыныштығымыз бен берекемізді, уыздай ұйыған ынтымағымызды сақтауды мақсат етіп отырған ұлттық мүддеміз – ол

«Мəңгілік Ел» идеясы. Біз осынау жиында еңбек майданының ардагерлерін, өмірін елінің өркендеуі жолына арнаған азаматтарды, жалынды жастарды көрдік. Сондықтан, осы форумға ел болашағының жарқын болуына бар ынта-жігерімен үлес қосқысы келетін азаматтар қатысты», – деді Б. Смағұл. Белгілі боксер Серік Сəпиев Қазақстанның əрбір спортшысын өз елінің нағыз патриоты деп атауға болатынын жеткізді. «Біз жеңіс тұғырына көтерілген кезде Қазақстанның Туы желбіреп, Əнұраны асқақтайды. Оны əлем жұрты тамашалайды. Ал мұны көрген балалардың бойында отаншылдық сезімі оянады. Олар да өз аға-апалары секілді спортшы болып, Қазақстанның атын дүниежүзіне танытуға талпынады. Міне, ұлтжандылық рухы осылай қалыптасады. Ал жыл сайын республикалық Патриоттар форумын өткізу – өте құптарлық бастама. Себебі, осындай форумдар арқылы еліміздің азаматтары тек өздерін көрсетіп қана қоймай, өзгелерге де үлгі бола алады», – деді С. Сəпиев. Брифингте оған қатысқан азаматтар, сонымен қатар, «Үлкен ел – үлкен отбасы» жалпыұлттық жобасының қазақстандық бірегейлікті нығайтуға жəне «Мəңгілік Ел» идеясын насихаттауға бағытталғанын айтып, аталған жобаны жүзеге асыру аясында рухани құндылықтарды жандандыруды өзек еткен ауқымды бағдарламалар, маңызды іс-шаралар жүзеге асырылатынын жеткізді.

Суреттерді түсірген Орынбай БАЛМҰРАТ, «Егемен Қазақстан».

6

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

ПАРЛАМЕНТ ПАРЛАМЕНТ

 Фотокүнделік

 Жаңа жоба жайында

Аныќтама адам ќўќын бўзбауы тиіс Мəжілістің соңғы жалпы отырысына «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне халықтың көші-қон жəне жұмыспен қамтылуы мəселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» деген атаумен қарауға енгізілген заң жобасы көптеген өзекті мəселелерді қамтыған екен. Жақсыбай САМРАТ, «Егемен Қазақстан».

Суреттерді түсірген Ерлан ОМАРОВ.

 Əріптестік əлеуеті

Ќазаќстандыќ депутаттар – ЕКПА сессиясында Парламент Сенатының депутаты Бектас Бекназаров пен Мəжіліс депутаты Қанат Саудабаев Еуропа Кеңесі Парламенттік Ассамблеясының 28 қыркүйек пен 2 қазан аралығында Страсбургте өткен жыл сайынғы сессиясының төртінші бөлігіне қатысты. Шараның күн тəртібіне Еуропадағы көші-қон шиеленісінің саяси жəне гуманитарлық сала ларға ықпалы, транзиттік

 Іскерлік іссапарлары Сенат депутаттары Людмила Полторабатько мен Ольга Перепечина жəне Ми хаил Бортник Санкт-Петер бургте жақында болып өткен Еуразиялық əйелдер форумына қатысты, деп хабарлады Сенаттың баспасөз қызметі.

Еуразиялыќ əйелдер форумына ќатысты Форум барысында Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы Əйелдер істері жəне отбасы-демографиялық саясат жөніндегі ұлттық комиссияның мүшесі М.Бортник «Қазақстан халқы Ассамблеясы – əлеуметтік қауіпсіздік кепілі» тақырыбы бойынша баяндама жасады. Сенатор ұлтаралық жəне конфессияаралық келісім өмірдегі шынайы көрініске айналғанын, оның қазақстандық үлгісі əлемдік қоғамдастықтың даму талаптарына жауап бере алатынын атап өтті. Ол 2015 жыл Қазақстан халқы Ас сам блеясы үшін мерейлі жыл екені туралы хабардар етті. «Ассамблея өз тарихында Қазақ стан Республикасының Пре зиденті жанындағы консультативтік-кеңесу органынан құқықтық негізі бар қоғамдық-саяси мəртебеге ие конституциялық органға айналды», – деп атап өтті М.Бортник. Ол сондай-ақ, Мемлекет басшысы Н.На зар баевтың Қазақстан халқы Ассамблеясының ХХІІ сессиясында алға қойған, іске асыруға Ассамблея тікелей қатысатын міндеттерге назар аударды. Бұл бүкіл қазақстан дық мəдениетті дамыту, ортақ рухани-адамгершілік құндылықтардың негізінде халық бірлігін нығайту, жастарды отаншылдыққа тəрбиелеу, мемлекеттік тілді жəне үш тілде білім беруді одан əрі дамыту, ашық мемлекетте қоғамдық бақылауды қамтамасыз ету, ұлтаралық қатынастарды саясиландыруға жол бермеу, сондай-ақ, Еуразиялық экономикалық одақ бойынша мəденигуманитарлық байланыстарды нығайту болып табылады.

мемлекеттердің проблемалары, сондай-ақ, Еуропа елдерінде баспана берудің пəрменді жүйесін қалыптастыруға

байланысты мəселелер енгізілді. Қазақстандық делегация «Еуропа Кеңесінің Қазақстанмен қаты настары» қарарын əзір леу жөніндегі баяндамашы болып табылатын Германия Бундестагының депутаты, ЕКПА Саяси мəселелер жəне демократия жөніндегі комиссиясының мүшесі Аксел Эдуард Фишер мен

жұмыс бабындағы кездесу өткізді. Қазақстан Респуб ли ка сының Еуропа Кеңесі Парла мент тік Ассамблеясымен ынтымақтастығын нығайту жəне одан əрі дамытудың маңыздылығы атап өтілді. Болгариялық парламентшілермен де кездесу болды, деп хабарлады Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының баспасөз қызметі.

 Тұрақты комитеттер тынысы

Ауыл ахуалы жаќсарса, ел еѕсесі кґтеріледі

Парламент Сенаты Аграрлық мəселелер, табиғатты пайдалану жəне ауылдық аумақтарды дамыту комитетінің кеңейтілген отырысында «Ауыл шаруашылығы кооперативтері туралы» заң жобасы қаралды, деп хабарлады осы палатаның баспасөз қызметі. Заң жобасының мақсаты ауыл шаруашылығы кооперативтерінің жəне олардың ассоциацияларының (одақтарының) қызметтерін құқықтық реттеу, сондай-ақ, осы саладағы заңнаманы жетілдіру болып табылады. Бұл заңды қабылдаудың қажеттігі қазіргі кездегі қолданыстағы құқықтық ережелер ауыл шаруашылығы кооперативтерінің өндірістік қызметі үшін жеткілікті жағдай жасай алмайтынына байланысты болып отыр. Атап айтқанда, кооперативтерде коммерциялық ұйым мəртебесі болмағандықтан, фермерлердің қызмет көрсететін ауыл шаруашылығы кооперативтеріне бірлесуін ынталандыратын фактор жетіспейді. Кооперативтердің бар лық түрлері жеңілдетілген несиелер мен салықтық жеңілдіктерге қол жеткізе алмай келеді. Бірқатар мəселелер үйлестіру органдарының (ассоциациялар,

аудиттік одақтар жəне т.б.) жоқтығынан туындады. Заң жобасын қабылдау ауыл шаруашылығы еңбеккерлерінің кооперацияға ықыласын арттыруға, ауыл шаруашылығы құрылымдарын ірілету есебінен аталған саланың бəсекелестігін ұлғайтуға жəрдемдеседі деп күтілуде. Бұл шаралар азық-түлік жағдайына жəне тиісінше еліміздің экономикалық қауіпсіздігіне оң əсер етеді. Комитет отырысында «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне ауыл шаруашылығы кооперативтері мəселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы бірінші оқылымда қаралды. Заң жобасымен бірқатар заңнамалық актілерге ауыл шаруа шылығы кооперативтерінің құқықтық мəртебесін, салық салу жəне аудит мəселелерін реттейтін өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі.

Комитет, сондай-ақ, «Қазақ стан Республикасының Жер кодексіне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасын да қарады. Құжат Мемлекет басшысы Н.Назарбаев жария еткен бес институттық реформаны іске асыру мақсатында əзірленген. Заң жобасымен Қазақстан Республикасының Жер кодек сіне ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді жекеменшікке беру тетіктерін дамыту болып табылады. Қабылданған ережелер ауыл шаруашылығына арналған жер телімдерін жеңілдікті бағамен жекеменшікке сатуды ынталандыруды көздейді. Ауыл шаруашылығы өндірісіне берілетін жер телім дерінің мақсатын ауыстыру рəсімдері оңтайланады. Заң жобасын қабылдау аграрлық сектор дағы нарықтық қаты настарды жетілдіруге, ауыл шаруашылығына инвестициялар тартуға, жер телімдерін рəсімдеу барысында ашықтықты қамтамасыз ету мен əкімшілік кедергілерді жоюға бағытталған. Заң жобалары палатаның қарауына жіберілді.

Заң жобасы туралы баяндама жасаған Денсаулық сақтау жəне əлеуметтік даму министрі Тамара Дүйсенова соның ішінде шетелден жұмыс күшін тарту мəселесін алдымен атады. Осы бағыттағы қолданылып жүрген заңдарды жетілдіру мақсатында заң жобасы жоғары білімді шетелдік мамандардың еркін нарығын құра отырып, көші-қон үдерісін ұтымды реттеуге бағытталған жүйелі шараларды енгізуді көздейді, деді ол. Шетелдік мамандар қатарында алдымен оралмандар ауызға оралатыны сөзсіз. Министр оларды үкімет белгілеген екінші өңірлерге көшетін болса, əлеуметтік қолдау пакеті жасалатынын да ескертті. Сондай-ақ, көмекті қалтаға басқан соң үкімет белгілеген жерден бес жылға жетпейтін уақытта кетіп қалса, алған ақшасын қайтарту мəселесі де осы заң жобасында қарастырылыпты. Баяндамада заң жобасы оралмандарға Қазақстан азаматтығын алуды жеңілдететіні туралы да айтылды. Тұрақты тұру ықтиярхатын алғаннан кейін ол бір жылдың ішінде шешілуі тиіс екен. Депутат С.Нұрғисаев елдің ішінде ұзын əңгіменің бірі болып жүрген оралмандарды қабылдау мəселесінің орашолақтығына назар аударды.

1991 жылдан бергі 24 жылда біз 1 миллион қазақты ғана қабылдаппыз, енді шетте жүрген 4 миллиондай қандасымыздың кезекті 1 миллионын қайтару үшін тағы да 25 жыл керек пе? Əлде мына қабылдағалы отырған заңымыз сол мəселені шешуге ықпал етіп, қандастарымызды туған еліне оралуға ынталандыра ала ма, деп сұрады ол. Сұрақтың төркінін ұқпаған сыңай танытқан Т.Дүйсенова сырттан келетін емес, бұрыннан қабылданып, оңтүстікке шоғырланған қандастарымызды солтүстік өңірлерге орналастыру мəселесін айтып кетті. Заң

жобасында осы мəселе бойынша біршама ынталандыру шаралары қарастырылыпты. Соның ішінде солтүстікке көшкісі келген азаматтарға қосымша əлеуметтік пакеттер қарастырылғанын жеткізді. Атап айтқанда, көлік шығындары өтеліп, оның көлемі отағасына – 50 АЕК, ал отбасының қалған мүшелерінің əрқайсысына 35 АЕКтен төленеді екен. Мысалы, 5 адамы бар отбасына орта есеппен 351 мың теңге көлік шығындары өтелетін болыпты. Екінші жеңілдік: қызметтік баспана немесе жатақханадан бөлме беру қарастырылған. Үшіншіден, жұмыспен қамту бағдарламасындағы барлық мемлекеттік қолдау нормалары осындай азаматтарға бірінші кезекте жасалатын көрінеді. Депутат О.Өксікбаев оралмандардан бұрынғы тұрған елінде сотталмағандығы туралы анықтама талап ету мəселесі көптеген қандастарымызға қиындық тудыратынын тілге тиек етті. Өйткені, оны оралманға тұрған елінің тиісті органдары бере қоймай, əуре-сарсаңға салып, бір-біріне сілтейтінін, себебі, олардың кейбірінің заңдарында ондай анықтама беру қарастырылмағанын көлденең тартты. Аталған мəселенің оралманның аяғына оралғы болып жүргені БАҚтарда да талай рет айтылды. Ондай анықтаманы заңға сəйкес талап ететін біздің ішкі істер органдарымыз. Кезінде заңымызға жұрттың бəріне күдікпен қарап, секемденіп тұратын кеңестік тəртіптің салдарымен осындай норма еніп кеткен екен. Сайып келгенде, осының өзі адам құқын шектеуге соқтыратын норма. Өйткені, сотталған адам өзіне тиесілі жазаны өтеген соң халықаралық норма бойынша толыққанды азамат құқына ие болады. Ал «сотталған адам» деген түсініктің өзі қылмыс жасаған жанға үкім шыққан сəттен бастап, оның күші жойылғанша ғана айтылуға тиісті. Құқықтық мемлекет ретінде Қазақстан қылмысы сотпен анықталмаған кез келген

адамды адал, əдепті деп санайтыны Конституцияда көрсетілген. Ендеше, Қытайдан, Моңғолиядан немесе тағы басқа елден келген оралман қандасымыздан бұрын сотты болғаны, я болмағаны жөнінде анықтама талап етудің еш жөні жоқ қой. Ал егер оның қылмысы болып, заңмен қудаланып жүрген адам болса, сол елдің өз ішкі істер қызметіақ оның құжаттарын бермейді емес пе? Қытай ІІМ өздерінен осындай анықтама талап еткенде дəл осылай деп жауап беріпті. Бұл мəселе заң жобасын əзірлеу барысында талқыланғанын айтқан Т.Дүйсенова депутаттардың да, оралмандардың да көңілін көншітетін жауап таба алған жоқ. Оның айтуынша, Қытайдан келетін оралман ондай анықтаманы Қытайдың Қазақстандағы елшілігінен алуына болады екен. Бұл жауаптың да шығарыпсалма екендігі көрініп тұрды, өйткені, оралман үшін Қытай елшілігі басқа жұмысын жинап қойып, өзінің ішкі істер министрлігіне немесе басқа тиісті органдарына сауал жолдап, анықтама талап етіп жүруі екіталай. Мұндай қызмет елшіліктің функциясына да енбейді. Тіпті, жалғыз Қытай жағымен осындай келісім болған күннің өзінде басқа елдерден келетіндер қайтетінін министр айтпай кетті. Осы мəселе бойынша сөйлеген депутат М.Қазыбекова да заң жобасын əзірлеу барысында оралмандардың аяғына оралғы болатын осындай норманы алып тастауды сұрағандарын айтты, алайда, ол бəрібір қалдырылған екен. Осы арада отырысты жүргізіп отырған спикер Қабиболла Жақыпов қатысып отырған Ішкі істер министрінің орынбасары Б.Бейсенқұловтан анықтама беруді өтінді. Біз бұл норманың болуын қолдаймыз, өйткені, оны Қауіпсіздік комитеті талап етеді, деді ол. Осымен аргумент тəмам болды. Мəселенің басы ашылмай қалды. Заң жобасын талқылау барысында депутат А.Смайылдың оны қолдап сөйлегенін, оның бұрынғыға қарағанда озық екенін атап өткенін айта кетейік. Бұған дейін хабарланғанындай, аталған заң жобасы бірінші оқылымда бірауыздан мақұлданды.

ЗАҢ ЖОБАЛАРЫНЫҢ МƏЖІЛІСТЕ ӨТУІНІҢ СЫЗБАСЫ

 Сізді не толғандырады?

Сервис – оѕды, сала ќоѕды болсын десек... Қазақтың кең даласында тамашалауға лайық жерлер өте көп. Алайда, сол сұлу табиғатымызды келіп көргісі келетіндер əзірге көбеймей отырған жайы бар. Оған себептер де жоқ емес. Сондай себептердің бірін жол бойындағы сервис нысандарының аздығымен жəне олардың əлемдік стандарттарға сай еместігімен түсіндіруге тырысады Мəжіліс депутаты Мейрам БЕГЕНТАЕВ. Депутат өзін толғандырған осы мəселе бойынша Премьер-Министр Кəрім Мəсімовтің атына сауал да жолдады. Асқар ТҰРАПБАЙҰЛЫ, «Егемен Қазақстан».

Жалпы туризм əлемдегі ең ірі əрі тұрақты дамып отырған сала екендігін тілге тиек еткен депутат Дүниежүзілік туристік ұйым мəліметіне жүгініп, 2013 жылдың қорытындысы бойынша туризм саласы əлемдік ІЖӨ-нің 9 пайызын жəне əлемдік экспорттың 6 пайызын құрағандығын, ал əрбір 11 жұмыс орны осы салада құрылатынын ерекше атайды. Дей тұрғанмен, Қазақстан туризмнің əлемдік картасында көзге түсе алмай келеді. Дүниежүзілік экономикалық форумның туризм саласындағы бəсекеге қабілеттік жөніндегі рейтингінде республикамыз 141 елдің ішінде 85 орыннан көрініп, Əзербайжан (84), Грузия (71), Ресей Федерациясы (45), Малайзия жəне БАƏ (25 жəне 24 орындар) сияқты

елдердің соңында қалып қойғаны өкінішті. Авто, теміржол жəне порттардың халықаралық стандарттарға сай болуы, қауіпсіздік пен модальдық өткізу мүмкіндігі жөнінен аталған рейтингтің «Құрлықтағы жəне порттағы инфрақұрылымдардың дамуы» көрсеткіштері бойынша Қазақстан Ресейден (92), Армения (97), Иран (76) жəне Грузия (67) елдерінен артта қалып, 102-орында келеді. Мұның барлығы да депутат көкейінде орын алып, оның сауал жолдауына түрткі болыпты. Əсіресе, «Нұрлы Жол» мемлекеттік бағдарламасы шеңберінде автожолдарды салу, сондай-ақ, «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» көлік дəлізінің дамуымен байланысты жол бойы сервисі ерекше маңызға ие. Халықаралық көлік дəлізі өтетін кейбір облыстарда 2014 жылдың мəліметі бойынша жол бойы сервисі нысандарының саны айтарлықтай көптеу,

мысалы, Оңтүстік Қазақстан облысында 211 жол бойы сервисі нысаны (май құю жəне көлік жөндеу бекеттері, тамақтану орындары мен кемпингтер, қонақ үйлер), бар болса, Қызылорда облысында – 162, Жамбыл облысында 100 нысан болып келеді екен. Саралау барысы көрсеткендей, басқа өңірлерде жол бойы сервисі нысандарын құру онша қолға алына қоймаған.

2012-2014 жылдары Алматы облысында жол бойы сервисі нысандарының өсімі байқалмапты, Қапшағай су қоймасына апарар жолдың бойында 4 тамақтану жəне қону нысаны бар жəне 5 авто май құю бекеті жұмыс істеуде екен. Ал Алакөл көліне баратын жол бойында 9 май құю бекеті жұмыс істесе, тек 2013 жылы 1 ғана қосымша тамақтану жəне қону нысаны пайдалануға беріліп, осылайша барлығы 16 данаға жеткені белгілі болып отыр. Атырау облысында соңғы үш жылда тек 2 жол бойы сервисінің нысаны ғана құрылыпты. Ең көп жол бойы сервисінің тамақтану жəне қону нысандары Ақмола облысы Щучье-Бурабай курорттық аймағында шоғырланыпты. «Астана – Щучье» автобанының болуы мен өңірдің елордаға жақындығына орай 2014 жылы мұнда 95 нысан (2012 жылы 73 болатын) тіркелген.

Шығыс Қазақстан облысының Бұқтырма курорттық аймағында оң үрдіс байқалған – 2012 жылы 27 данадан 2014 жылы 62-ге дейін өскен. Бұл ретте, Алакөл курорттық аймағында нысандар саны 2014 жылы 85-тен 73 данаға дейін төмендеп кеткені белгілі болып отыр. Соның көпшілігі келетін туристер үшін минималды санаторийлік-тұрмыстық жайлылықпен қамтылмағандығы өз алдына жеке əңгіме.

2014 жылдың қазанында бекітіліп, 2015 жылдың шілдесінен «Жол бойы сервисі нысандарына жəне олардың қызметіне қойылатын талаптар» Ұлттық стандарты (əрі қарай – Ұлттық стандарт) күшіне енген-ді. Алайда, əлі күнге дейін аталған стандартты жол бойы сервистерінің қазіргі жəне салынатын жаңа нысандарына ендіру жайы түсініксіз күйінде қалып келеді, сондай-ақ, оны қолданудың ережесі мен оны жүзеге асыратын біртұтас операторы бекітілмеген екен. Жоғарыдағы қалыптасқан жағдайды қаперге алған депутат Премьер-Министр Кəрім Мəсімовтің назарына сұрақтарын қойып, мəселені шешудің оңтайлы жолдарын сұрағандығын айта кету керек. Атап айтқанда, Ұлттық стандартты жол бойы сервисінің қазіргі жəне салынатын жаңа нысандарына ендіру

жайы мен жүзеге асыратын бір операторды белгілеу мəселесі қашан шешілері көлденең тартылыпты. Жəне де бұл стандарттарды жүзеге асыру үшін ереже қабылдау мəселесі, сонымен қатар, əр облыс бедерінде оның жүзеге асуы қалай жүргізілері де назардан тыс қалмаған. Ұлттық стандартты жүзеге асыруға қанша қаржының қарастырылғанын сұраған М.Бегентаев бұдан басқа жол бойы сервисі нысандарын жақсарту жөнінде нендей шаралар қолға алынатыны жоспарланып отырғандығын да білгісі келетінін алға тартыпты. Жоғарыда аталған мəселелерді қарастыру нəтижелері бойынша қабылданған шаралар мен қойылған сұрақтарға жауапты заң бойынша көрсетілген уақытта жауап беруін өтінген депутаттың сауалына жеті əріптесі: А.Базарбаев, А.Бегенеев, А.Бекенов, Е.Бектұрғанов, О.Киколенко, А.Қожахметов жəне Н.Логутов қол қойғандығын да атап кеткен орынды. Қорыта айтқанда, депутат өз сауалында Елбасының талаптарынан туындайтын мəселені өткір қойып, оның шешу жолдары қарастырылуы қажет екенін көлденең тартады. Өйткені, жол бойы сервисінің нашарлығы тек отандық туристердің ғана емес, шетелдіктердің де көңіліне қаяу түсіріп келе жатқаны қазір ешкімге жасырын емес. Сондықтан да бұл мəселеге назар аудартудың өзі салаға салмақты қолдау қажеттігін тағы бір меңзегендей.

● Дүние жəне дағдарыс

ЕУРОПА КЕЛУШІЛЕР ЛЕГІНЕН КҐЗ АША АЛМАЙ ЌАЛДЫ Кəрі құрлық келімсектерге көмек қолын созып, босқындарға пана болуды жалғастырып жатыр. Еңкейген қартынан еңбектеген баласына дейін соғыстың зардабын тартып отырған сириялықтар сондықтан Еуропа жұртына ризашылық танытуда. Олай болмағанда ше? Континенттің беделді елдері Германия, Франция, Италия, Австрия, Бельгия мигранттар мəселесін оңтайлы шешуге айрықша ден қойып отыр.

Өткен аптаның соңында Австрияға ағылған келімсектер көші ел билігіне алғыс сезімдерін білдіріп, бейбіт шеруге шықты. Ал Германия жайлы жер іздеп келген жандар үшін қыруар қаржы шығындауға дайын. Бельгияда келімсектер үшін көші-қон заңына өзгерістер енгізіп, босқындарды енді экономикалық мигранттар деп атауға көшті. Айта берсе, мұндай мысалдар көп-ақ. Еуропа босқындарды бауырға басуға біржола бет қойған сияқты.

Австрияда босќындар бейбіт шеру ґткізді Алдымен Сириядан келген жүздеген босқын «Австрия, рахмет!» деген ұранмен көшеге шығып, ел билігіне алғыстарын жеткізді. Олар Еуропаның қауіпсіз əрі болашағы бар елінен баспана тапқандарына риза. Босқындар бейбітшілік шеруін Австриядағы парламент сайлауы қарсаңында ұйымдастырды. Айта кетейік, өткен демалыста мұнда дауыс беру нəтижесі бойынша босқындардың келуіне қарсы партия екінші орын алған-ды. Сөйтіп, мигранттарды жақтайтын Австрия билігі келімсектерге қуаныш сыйлады. Жалпы, өткен аптада аталған елдің аумағына Сирия, Иран жəне Ауғанстаннан жалпы саны 20 мың босқын кірген. Вена тұрғыны Аладин Накшбанди: «Австрияға келген барлық

босқындардың мəселесі шешілді. Біз оларға барынша жақсы жағдай жасауға тырыстық. Мигранттардың дініне, тіліне, ұстанымдарына қарамастан, барлығына бірдей жақсы көзқарастамыз», – деп ағынан жарылды. Ал сириялық босқын Муаммар Аккад: «Қолымыздан келетіні əзірге тек – алғыс айту. Бұл жақта бізді жайлы өмір күтіп тұрғанына сенеміз. Өз елімізден соғыс болғандықтан, қа шуымызға тура келді. Осында енді жұмыс тауып, еңбек етіп, балашағамызды асырасақ деген ойымыз бар», – деді. Негізі, босқындардың дерлігі кəрі құрлыққа келіп, қоныстанғанына өте қуанышты. Расымен мұнда келушілерді мүсіркеп, оларға барлық жағдай жасауға еуропалықтар ынталы.

ШАРАЙНА

Əлем жаѕалыќтары

Бірін-бірі кінəлауєа кґшкендей АҚШ президентіне үміткер Дональд Трамптың кеңесшісі Роджер Стоун Құрама Штаттардың бұрынғы мемлекеттік хатшысы Хиллари Клинтонның жеке өмірі жөнінде кітап жазыпты. Кітап «Клинтондардың əйелдерге қарсы соғысы» деп аталады екен. Р.Стоуннің атап өтуінше, Хиллари Клинтон күйеуінің өзіне «опасыздық» жасағаны үшін, оны көп жылдар бойы соққыға жығып келген. Экс-президенттің зайыбы Билл Клинтонды «қатты заттармен ұрған жəне бетін тырнаған». Бұған мысал ретінде кітап авторы 1993 жылы Хиллари хал үстінде жатқан əкесіне бару үшін Арканзас штатына асығыс ұшқанын, Билл Ақ үйге Барбара Стрейзандты шақырып, кеш ұйымдастырғанын, осыған ашуланған Хиллари күйеуінің мойнын тырнап тастағанын келтіреді. Бұдан бөлек Стоун Хиллари Клинтонның бірнеше рет қауіпсіздік қызметінің қызметкерлеріне дауыс көтеріп, оларға өзінің сөмкелерін көтеруді талап еткенін мəлімдеген. Ал кітап осы жылдың 13 қазанында жарыққа шығатын көрінеді.

Тїркия министрлігі ќарсылыќ білдірді Түркияның сыртқы істер министрлігі Ресейдің осы елдегі елшісін министрлікке шақыртып, Сириядағы операцияларға қатысушы ресейлік истребительдің Түркияның əуе кеңістігін бұзғанына байланысты қарсылық білдірді. Түркия сыртқы саясат ведомствосы сайтының хабарлауынша, оқиға 3 қазанда Сириямен шектесетін Хатай провинциясындағы Яйладағы қаласы ауданында болған сияқты. Мұны осы аумақта патрульдік күзетте жүрген екі F-16 ұшағы байқаған. Ресейлік истребитель дереу Түркияның əуе кеңістігін тастап, Сирияға қарай бағыт алған. Түркияның сыртқы істер министрлігі Мəскеуге жіберген мəлімдемесінде осындай əрекеттерге енді жол бермеуге шақырғаны да келтірілген. Түркия министрі Ф.Синирлиоглудің атаған мəселеге байланысты ресейлік əріптесі С.Лавровқа телефон арқылы да хабарлағаны атап өтілген.

Бїгін Нобель апталыєы басталады Швецияда 114-ші Нобель апталығы физиология жəне медицина саласындағы лауреаттың есімін атаумен ашылды. Ал басқа аталымдардағы сыйлық иегерлерінің есімдері жақын күндері белгілі болады.

Келімсектерді кері ќайтаруєа уəде берді

АҚШ президенттігіне үміткер атышулы Дональд Трамп билікке келсе, сириялық босқындарды түгел отанына қайтаратынын мəлімдеді. Бұл туралы ол Нью-Гемпшир штатында өткен үгіт-насихат шарасында айтты. Республикалық партияға мүше миллиардердің миграцияға қарсы ұстанымы белгілі. Мəселен, ол мексикалық келімсектерді қыл мыскерлер мен зорлықшылар деп атаған. Алайда, ойланбай айтылған бұл сөзге ел дүрлігіп, жұрттың ашуы келді. Сондай-ақ, АҚШ пен Латын Америкасының бірқатар телеарнасы Дональд Трамппен іскерлік

қатынастарын доғаратынын мəлімдеді. Тіпті, бұл арналар миллиардерге тиесілі «Ғалам аруы» сайысын көрсетуден де бас тартып отыр. Осыған қарамастан, республикалық партия үміткерлері арасынан Дональд Трамптың рейтингі ең жоғарғы болып тұр. Барак Обаманы үнемі қатал сынға алып жүрген ол президентті Таяу Шығыстағы жағдайдың асқынуына да кінəлі санайды. Оның айтуынша, аймақтағы экстремистердің күшеюіне президенттің Ирактан АҚШ əскерін шығару шешімі себеп болған көрінеді.

Бельгия енді жат жўртты ќабылдай алмайды Бұл туралы ел билігі мигранттарға Facebook əлеуметтік желісі арқылы ескертті. Елдің көші-қон қызметі Ирак азаматтарын енді босқындар емес, экономикалық мигранттар ретінде қарастырмақ. Бельгияның бас пана беру жəне көші-қон жөніндегі мемлекеттік хатшысы айтқандай, келімсектердің тең жартысы Ирак елінен келіп жатыр. Олар негізінен 25 пен 45 жас аралығындағы ер азаматтар. Бұлардың сириялықтардан өзгешелігі – Бельгияға бала-шағасыз жалғыз келулерінде екен.

7

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

Бельгияның баспана беру жəне көші-қон жөніндегі мемлекеттік хатшысы Тео Франкен: «Босқындар нөпірі кішкене азайғанына қарамастан, апта сайын бізге 1200 адам келеді. Осы жетіден бастап біз Ирак мигранттарының келуіне Facebookте ескерту жасау арқылы тосқауыл қоятын боламыз. Бельгияның миграция бойынша көрсеткіштері көптеген еуропалық елдермен салыстырғанда, орасан. Бізге бұдан былай ақылды болған абзал, жеңілдіктер санын əрі қарай ұлғайту мəселесі мүлде талқыланбайды», – деді.

Осылайша бүгін, 6 қазан күні физика, 7 қазанда – химия саласы бойынша комитеттің шешімдері жария етілді. Араға бір күн салып, яғни 9 қазанда Ослода əлем сыйлығының лауреаты белгілі болады. Швеция мемлекеттік банкінің 1968 жылы бекіткен экономика саласындағы Нобель сыйлығының лауреаты дүйсенбі, 12 қазанда анықталады. Швеция академиясының əдебиет саласындағы сыйлықты беру шешімін қабылдайтын Нобель комитеті оны табыс ететін күнді атаған жоқ. Бірақ, дəстүр бойынша бұл қазан айындағы бейсенбі күндердің бірінде өтуі тиіс.

Ќысќа ќайырып айтќанда:

● Мальтада автошоу кезінде жарысқа қатысушы автокөлік көрермендер тұрған трибунаны соғып, 21 адамды мертіктірді. Олардың барлығы ауруханаға жеткізілді. ● Португалиядағы парламент сайлауында премьер-министр Педру Пасуш Коэлью жетекшілік ететін биліктегі «Алға, Португалия!» коалициясы жеңіске жетті. ● Ресейде тыңшылық жасады деп сотталып, кейіннен қамаудағы Эстония ішкі істер министрлігінің бұрынғы қызметкерімен алмастырылған эстондық қауіпсіздік полициясының қызметкері өзінің Таллинндегі қызметіне қайта кірісті. ● Ұлыбританияның сыртқы істер министрі Филип Хэммонд, егер Сирия президенті Башар Асадтың билікте қала бергені елде азамат соғысын тоқтатуға көмектессе, оның билікте тағы бірнеше жыл отыруға болатынын мəлімдеді.

Жер ќозєалса да, кґшсе де – ќауіп Жергілікті биліктің келтірген мəліметтері бойынша, Гватемаладағы лай көшкіні салдарынан құрбан болғандардың саны 130 адамнан асқан, тағы 300-ге жуық тұрғын із-түзсіз жоғалғандар қатарында. Құтқару жұмысын жүргізіп жатқандардың басшысы Хулио Санчес Санта-Катарина қаласынан дүйсенбі күнге дейін 74 мың тонна лай топырақтың шығарылғанын айтады. Құтқарушылардың хабардар етуінше, уақыт өткен сайын үйінді астынан тірі адамдарды табу мүмкіндігі азайып барады. Жергілікті билік лай көшкіні болған жерде құтқару жұмыстары жүргізіле беретініне көпшілікті сендіріп отыр. Сондай-ақ, құтқару қызметі ауа райының жауын-шашынды болуы тағы да лай көшкіні туғызуы ықтимал екендігін ескертті.

Содырлар бассауєалап ќаша бастады

Мигранттарєа 1,8 миллиард доллар бґлінді «Үлкен жетілік» Біріккен Ұлттар Ұйымының «Əлемдік Азық-түлік жоспарлау» саласына 1 миллиард 800 миллион доллар көлемінде көмек беруге келісті. Оның қатарында Ұлыбритания, Германия, Италия, Канада, АҚШ, Франция жəне Жапония елдері бар. Сондай-ақ, Парсы шығанағының бірқатар елдері де бұл жетіліктің құрамында. Ал аталған қаражат Еуропа елдеріне ағылған босқындар мəселесін шешуге жұмсалады. Жыл басынан бері кəрі құрлыққа жарты миллионға жуық босқын кірген жəне олар əлі де толастар емес. Бұл туралы Германияның Сыртқы істер министрі мəлімдеді. Министр Франк-Вальтер Штайнмайер: «Біз Біріккен Ұлттар Ұйымы мен «Əлемдік Азықтүлік жоспарлауға» 1 миллиард 800 миллион доллар бөлуге келісім жасастық. Оның ішінде бір ғана Германия 100 миллион еуро бөлді. Осы арқылы босқындарға, пана болып жатқан елдерге де көмек беруді көздеп отырмыз», – деп мигранттар мəселесі ел билігін бейжай қалдырмайтынын аңғартты. Жалпы, Германияға жыл соңына дейін 1,5 млн. босқын келуі мүмкін. Бұл алдыңғы болжамнан 1,5 есеге артық болып отыр. Жергілікті Build басылымы: «Қысым одан əрі өсе бермек. Бізге күн сайын шекарадан 8 мыңнан 10 мыңға дейін босқын заңсыз өтеді», – деп жазуда. Сондай-ақ, басылымда босқын санының одан əрі көбеюі жергілікті тұрғындардың еркін өмір сүруіне,

билік өкілдерінің тұрақты жұмыс істеуіне кедергісін келтірмей қоймайды» делінген. Сонымен қатар, Берлинде баспанамен қамтамасыз етілген босқындар туыстарын ертіп келе ме деген қауіп басым. Деректерге сүйенсек, Таяу Шығыстан үлкен отбасылар қабылданғандығын ескерсек, ерте ме, кеш пе, олардың туыстары Германия жеріне кеп қоныстанады дейді жергілікті баспасөз өкілдері. Айта кетейік, Еуропада бақылаусыз босқындардың ағылуынан дағдарыс күшеюде. Еуроодақ шекарасын жыл басынан бері тек теңіз арқылы 500 мың мигрант кесіп өткен. Ал Біріккен Ұлттар Ұйымы алдағы екі жылда келімсектер саны 850 мың болуы мүмкін деп болжап отыр. Тағы бір айта кетерлігі, өткен айдың соңында Еуроодақтың əділет жəне ішкі істер кеңесі Италия мен Грекиядан 120 мың босқынды Еуроодақ аймағына орналастыруға келісім берген болатын. Тіпті, мұны одаққа мүше елдердің көпшілігі мақұлдаған-ды. Бұл шешімге тек Чехия, Венгрия, Румыния жəне Словакия елдері қарсылық танытқан. Ал Финляндия мүлде араласпай, бейтараптық білдірді. Жалпы, босқындар одаққа мүше елдердің экономикасына, мемлекеттегі өмір сүру деңгейіне, халқының санына байланысты бөлінуі тиіс. Ал мигранттарды қабылдаудан бас тартқандар елдегі ішкі жалпы өнімнің 2 мың пайызын құрайтын айыппұл төлейтін болады.

Бетті дайындаған Талғат РАЙЫМБЕК, «Егемен Қазақстан».

Президент Башар Асад армиясының шабуылдарынан жəне Ресей авиациясы соққыларынан «Ислам мемлекеті», «Джебхат ан-Нусра» жəне «Джейт-Ярмук» топтарының үш мыңнан астам содыры Сириядан Иорданияға бассауғалап қашқан. Бұл жөнінде «Новости» агенттігі хабарлады. Сирия армиясы өкілінің сөздеріне қарағанда, жексенбі күні сириялық əскерлер Дамаск маңындағы, сондай-ақ, Дейр-эз-Зор жəне Хомс провинцияларында терроршы содырлар орналасқан жерлерге соққы берген. Ұрыс барысында 160-қа жуық содырдың көзі жойылған. Бұған қоса, Пальмира қаласына жақын жерде исламшылардың екі колоннасын артиллериядан атқылап, техникаларын жойған жəне 17 содырды жер жастандырған. Қазіргі кезде ресейліктердің «Ислам мемлекеті» топтарымен күресте 50-ге жуық ұшақтары мен тікұшақтары пайдаланылуда.

Алты партия ќажетті дауыс жинады Қырғыз Республикасында жексенбі күні өткен парламент сайлауының алдын ала қорытындысы шығарылды. Алты партия ел парламентінің жаңа құрамына өту үшін қажетті дауыс жинап отыр. «Новости» агенттігінің таратқан ақпараттары бойынша, Қырғызстан социал-демократиялық партиясы көш бастаған. Ал Қырғыз республикасы Орталық сайлау комиссиясының мəліметтеріне қарағанда, сайлаушылардың дауыс беру уческелеріне келуі 50 пайызды құраған. Партиялардың көрсеткіші былай болып келеді: Социал-демократиялық партиясы – 27 пайыз, «Ата жұрт» – 20,3 пайыз, «Қырғызстан» партиясы – 12,7, «Онугуу – Прогресс» – 9,3, «Бир-Бол» – 8,4 жəне «Атамекен» партиясы 7,7 пайыз дауыс алды. Орталық сайлау комиссиясы сайлаудың ресми қорытындысын екі апта ішінде жариялайтын болады. «Дауыс беру барысында заңнама талаптарын өрескел бұзушылық болған жоқ», – деді ОСК өкілі. Интернет материалдары негізінде əзірленді.

8

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

Ата тарихын саќтайтын – тарихи сана

Экспедиция – оѕтїстікте

Ел тағдырына қатысты бабалар аманаты тұтастыққа, ынтымақ пен бірлікке, тыныштық пен қоғамдық келісімге негізделді. Қазақ хандығының 550 жылдығына арналған салтанатты жиындағы Мемлекет басшысының: «Қазақ хандығы кезеңі – ат жалында күн кешкен алаш жұртының қаһармандық дəуірі» деген лебізі көпшілік қауымды қатты толғандырғаны аян. Əсіресе, тарих ғылымының келешектегі даму бағытына мəн берді. 2015 жылдың 11 қыркүйегінде түркітілдес мемлекеттердің көшбасшылары, қоғамдық жəне мемлекет қайраткерлерінің, дипломатиялық корпустың, ғылым жəне мəдениет салаларының белгілі өкілдерінің қатысуымен өткен тарихи шараның Қазақстан тарихының жарқын беттерінен орын алары хақ. Тарихтың түрлі оқиғалары мен пікірталасты тұстары əлі талай талдана жатар. Мəселе, тарихшылар қауымының бүгінгі күні зерттеу жұмыстарын дамытудың бағыт-бағдарын белгілеуге мүмкіндік алғандығында болып отыр.

«Ұлы Дала елі» республикалық тарихи-мəдени экспедициясы құрамында Қызылорда облысынан келген делегацияны оңтүстікқазақстандықтар Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кешені алдында күтіп алды. Осындағы ашық алаңқайда Қазақ хандығының негізін қалаған Керей мен Жəнібек дəуірінен театрландырылған қойылым көрсетілді. Бақтияр ТАЙЖАН,

«Егемен Қазақстан».

ДАЅЌЫ АСЌАН ЎЛЫ ДАЛА ЕЛІ Бүркітбай АЯҒАН,

Мемлекет тарихы институтының директоры, тарих ғылымдарының докторы, профессор.

Н.Ə.Назарбаев баяндамасы мазмұнының басты идеясы неде? Оның ғылыми ізденістердің ескі, тоқыраған əдістерінен бас тартып, жаңа инновациялық технологияға көшуді талап етуінде. Мемлекет басшысының келесі жасаған қорытындысы, қазақ халқы қалыптасқан Қазақстан территориясында ежелден мемлекет пен мемлекеттік құрылымының болғандығымен тоғысады. Қазіргі кезеңгі Қазақстан, оны мекендеген барлық халықтың жасампаздығы нəтижесі болғандықтан да, Қазақстанның «көршілермен достық жəне өзара сенімін сақтау, оны дамыта түсу, əлем елдерімен жақсы қарым-қатынас жасау» қажеттігінің өзектілігін айшықтады. Елдің болашағы бабаларымыз қолы жетпеген жаңа мүмкіншіліктер мен перспективалардың қолға алынуында. Біздің көз алдымызда жаңа талаптарға сай ауылдар мен аймақтар өсіп-өркендеуде. Кəсіби тарихшы жəне азамат ретінде Мемлекет басшысының: «Біздің қасиетті жерімізді ежелден Ұлы Дала, ал бізді Ұлы Даланың перзенттері деп атаған» сөзі жүрегімнің түкпіріне қатты əсер қалдырды. Ол Қазақстанның əсемдігі мен күшін бейнелі түрде аша түсті. Сонымен қатар, елордадағы «Назарбаев Университетте» өткізілген «Мəңгілік Ел» халықаралық ғылыми іс-шараға Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы қатысты. Гүлшара Əбдіқалықова Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың конференция қатысушылары мен шетелдік қонақтарға арналған құттықтау хатын оқып берді жəне ұлттық тарихи сананы жаңғыртудағы маңызды мəселелерді көтерді. Жиында халықаралық сарапшылар Қазақстан тарихына қатысты ашық ойларымен бөлісті. Алғаш болып мінберге көтерілген Түркия Ғылым академиясының президенті Аджар Ахмет Джеват баяндамасын «Түркия мен Қазақстан тарихының ұштасу кезеңдері» тақырыбында өрбітті. Түбі бір түркі жұртымен қарым-қатынастың өркендеуіне қосқан Елбасының қарқынды істеріне ризашылығын білдірді. Моңғолия Ғылым академиясының президенті Батболдин Энхтувшин Нұрсұлтан Назарбаевтың «Түркістан – Орталық Азияның мəдени ошағы» мақаласынан алған əсерімен бөлісіп, Қазақ еліне сəттілік тіледі. Осы орайда айта кету керек, алаш арысы Мағжан Жұмабаев ер түріктің бесігі болған – Түркістанның ғана емес, қазақтар қара шаңырақтың заңды мұрагеріне айналғаны жөнінде жырлап, жұртының ой-санасына сəуле шашты емес пе? Оның: «Тамаша Түркістандай жерде туған, Түріктің тəңір берген несібі ғой», деген жалынды шумағының шығу тегі тарихтың қатпар-қатпар сырлы беттерінен алынса керек-ті. Бұдан кейін сөз алған, Иран Ислам Республикасының Ғылым, зерттеулер жəне технологиялар министрі Моджтаба Шариати Ниасар Қазақ елінің дəстүрлі ата тарихындағы құндылықтарын қызғыштай қорыған қазақ халқын ұлы тарихи өңірдің өкілдері ретінде негіздеуді жөн санады. Сонымен қатар, Қазақстан Иранның жоғары технологияларды қолдануын қолдайтынын ашық айтқан мемлекеттердің бірі болғанын атап өтті. Ресей Ғылым академиясы Жалпы тарих институты директорының орынбасары Ирина Коновалова Қазақ хандығы тарихының пікірталасты мəселелері ғылыми-зерттеу нысанына айналуы қажеттігін білдірді. Ол: «Қазақ халқы Қазақ хандығына дейін де мемлекет құрып, оның қатарында өмір сүріп келген. Қазақ хандығының ең үлкен айырмашылығы сол – онда хандыққа алғаш рет қазақ атауы қолданылды», деген тұжырымын жеткізді. Париждің Шығыс тілдері жəне өркениеттері ұлттық институтының (INALCO) тарихшы-ғалымы Катрин Пужоль ханым болса, көшпенділердің өмір сүру өнегесі өркениетті деген елдерден кем еместігіне көзі жеткендігін баяндады. Оған қоса, өзінің: «Қазақстан тарихы – Еуразия

кеңістігіндегі өткен бір кезең ғана емес, ол көшпенділердің өркениетіне тəнті ететін кемел тарих» деген тұжырымын жариялады. Оның саралауынша, қазақтың дəстүрлі мəдениетін қалай сипаттасаң да жарасады жəне оны танып-білу үшін үлкен білімділік қажет екендігіне мəн берді. Оны қызықтыратын қазақы қасиеттер мен байтақ далалық мəдениеттің ерекшелігіне тəнті болғанын айта келе, халық арасындағы «жасқаншақтық пен жалтақтық» сияқты кемшіл тұстарын көрсетті. Десе де, қазақ халқының белсенділігі, ілгері ұмтылысы, талғамы сүйсіндіретінін жасырған жоқ. Осылайша, ғылыми шара жұмысы одан əрі жалғасын тапты. Отандық жəне шетелдік сарапшылар, қоғам қайраткерлері жан-жақты пікірлерін ортаға салуда. Қазақстанның Еуразия кеңістігіндегі маңызды мемлекет ретінде бейбітшілікті орнатудағы тың бастамалармен танылғанын баса көрсеткен Бельгияның Қазақстандағы Төтенше жəне өкілетті елшісі Мишель Петерманс: «Өзінің кім екенін жəне қайда бара жатқанын жақсы білетін ел ғана өз болашағына қол соза алады», деген пікірін жеткізді. Оған қоса, Қазақстанның қарқынды дамып келе жатқанын айрықша атап өтуі қуантарлық жəйт. Осы тұста əрбір қазақтың жадында сақталған көсемсөз шебері Міржақыптың: «Тарихын жоғалтқан жұрт – жоғалған жұрт», деген тұжырымы еріксіз ойға оралады. Алты алашты алаңдатқан біртұтас жұрттың тарихын құрайтын оның мүшелері болатын. Олар – шығу тегі, өсіп-өнуі, мінезі, тілі, əдебиеті. Ұлттың тарихын ұлықтау, асыл мұраларды қастерлеу, əсіресе, тарихшы қауымның басты мұраты болғандықтан, ата тарих туралы пікір білдіру – маңызды міндетіміз.

Бірлік – елдіктіѕ тамыры Ел бірлігі арқылы Тəуелсіздік туы көтерілді. Мемлекет басшысы Н.Ə. Назарбаевтың тапсырмасы бойынша отандық тарих ғылымын реформалау бойынша жүйелі қадамдар қолға алынды. 1991 жылы 12 қарашадағы Қазақстан Жоғарғы Кеңесінің қаулысы негізінде құрылған Жоғарғы Кеңестің арнаулы комиссиясы құпия құжаттарды ашу жəне оларды зерделеу жұмыстарын бір мезгілде жүргізді. Елдің рухани өмірі, қазақстандықтардың интеллектуалдық құндылықтары, жалпы, Қазақстан тарихы үнемі Мемлекет басшысының назарында болды. Қазақстан тарихшылары академик М.Қозыбаевтың жетекшілігімен зерттеу жұмыстарын жүргізгенін жақсы білемін. Сол тұста аға буын өкілдері К.Ақышев, К.Нұрпейіс, Х.Арғынбаев, Ж.Қасымбаев, О.Исмағұлов, У.Шəлекенов жəне басқалардың монографиялары жарыққа шыққан болатын. Мектептер мен жоғары оқу орындары оқулықтарын шығару жолға қойылды. «Қазақстан тарихының» бес томдығын шығару қолға алынып, оның үш томы академик М.Қозыбаев тұсында даярланып, баспадан шықты. Əртүрлі өзекті тақырыптар бойынша ауқымды конференциялар өткізіліп, тарихтағы «ақтаңдақтар» беті ашылды. Зерттеу жұмыстарының жүйелілігі үшін бағдарлама қабылданды. Отандық тарих ғылымының қысқа мерзімде өткен оқиғалар жөнінде ғылыми ой қорытындысын жасау қиын болмағандықтан да, реформалаудың қажеттілігі туындады. Екінші жағынан, ғылымды жаңаша жаңалықтар, жаңа ақпараттық технологиялар алға жылжытып, зерттеу жұмысының тіпті де жаңа методологиясын талап етті. Бұрын тарих ғылымы партия органдарының қысымымен жүргізілді. Бұл жерде қоғамның рухани өмірін дамытуға үлес қосқан С. Асфендияров, М.Тынышпаев, Е.Бекмаханов, Б.Сүлейменов, М. Əуезов, Қ.Сəтбаев жəне басқа ғалымдардың қуғынсүргінге түскенін еске алуға болады. Тəуелсіздік алған соң, мүлде басқаша. Мемлекет ғалымдарға көмек қолын созды. Қоғамтанушыларға ешқандай идеологиялық шектеулер қойылған жоқ, керісінше, толықтай жəне ауқымды зерттеу

жүргізуге мүмкіндіктер тудырып отыр. Мысалы, ел Президентінің тікелей бастамасымен «Мəдени мұра», «Ғылыми қазына» сияқты ірі мақсатты бағдарламалар қабылданды. «Халық тарих толқынында» ең ауқымды мақсатты бағдарлама болды. Қазақстан Республикасының ұлттық тарихын зерттеу бойынша ведомствоаралық жұмыс тобының отырысында қабылданған міндеттер аясында еліміздің 59 жоғары оқу орнында Қазақстан тарихы кафедрасы ашылып, іске қосылды. Əдістер мен зерттеу методологиясын жаңғырту міндеті қойылған оқу-əдістемелік орталықтар қайта ашылды. Гуманитарлық ғылымды реформалау ісінде Н.Ə.Назарбаевтың «Тарих толқынында», «Əлем орталығы» сияқты іргелі жұмыстары зор рөл атқарды. Əл-Фараби атындағы ҚазҰУ-де Орталық Азияның дəстүрлі мəдениетін зерттейтін арнаулы орталық ұйымдастырылды. Археологтардың еңбектері табысты болды. Оған олардың Шығыс Қазақстан, Қарағанды жəне Батыс Қазақстан облыстарында «Алтын адамды» табуы жəне зерттеуі мысал бола алады. Аймақтағы ежелгі қоныстар, ортағасырлық қалалар мəдениеті мен архитектуралық ескерткіштерді зерттеу жұмысы жалғасын табуда. Қазіргі кезеңде тарихты теориялық пайымдау бойынша жұмыстар жүргізілуде. Ежелгі кезең мен орта ғасырлар тарихының объективті жəне толық көрінісін жасау мақсатында 2013-2014 жылдары республика тарихшылары Иран, Түркия, Ұлыбритания сияқты шетелдердің мұрағат орталықтарында жұмыс атқарды, бағалы материалдар мен қолжазбалар табылды. Қазіргі кезеңде табылған материалдарды сараптау мен зерттеу бойынша жұмыс жүргізілуде. Көп томдық Қазақстан тарихы бойынша тарауларды жасау мен жазу қолға алынды. «Назарбаев Университет» базасында жас ғалымдардың қатысуымен популяциялық генетика зертханасы құрылды жəне жұмыс атқаруда. Жалпы, тарих ғылымы жаңғыру кезеңінде. Мысалы, мамандандырылған «Қазақстан тарихы» веб-порталы жақсы жұмыс істеуде, аккаунттар (Facebook) ашылды жəне ғылыми-зерттеу институттарының веб-сайттары тұрақты тəртіп бойынша жүруде. Осы кезеңде ұлттық тарихтың басты кезеңдері, ежелгі қоныстар мен ортағасырлық қалалар бойынша визуалды өнімдер эфирге шығарылды. «Мəңгілік Ел» журналы қоғамдық ортада танылды жəне жүйелі түрде шығарылып тұрады. Еліміздің тарихшылары Қазақстан халқы Ассамблеясы жұмысына белсене қатысуда. Тарихшы-ғалымдардың қатысуымен Қазақстан халқы тарихын, олардың ел экономикасы мен мəдениетіне қосқан үлесі жөніндегі айдарлар эфирге шықты. Мемлекет тарихы институтының ұжымы Елбасының мерейлі күнгі жоғары рухты, азат ойлы, ержүрек əрі жасампаз қазақ халқы мен қазақстандықтарға арнау сөзін адамзатқа ой салатын үндеу ретінде қабыл алды. Мемлекет басшысы қазақтың ғана емес, тұтастай түркі жұртының терең тамырлы тарихына қатысты бүкпесіз сыр шертті. Халық жадындағы тарихи сананы жаңғыртатындай тұжырымдамалық ойларын ортаға салды. Президент 2015 жылдың ұлттық тарихымызды ұлықтау жəне бүгінгі биіктерімізді бағалау тұрғысынан мерейлі белестер жылы болатынын айқындап өткен болатын. Осыған орай, Мемлекет тарихы институты ғалымдары мен Қазақ радиосы қызметкерлері арасындағы іскерлік қатынастар нəтижесінде «Қазақ хандығы тарихы» айдарын ашып, ғылымитанымдық хабарлар жүргізілуде. Алда Тəуелсіздік құндылықтарын насихаттау бойынша оқу орындарында насихат жұмыстары күтіп тұр. Авторлық ұжым ел тарихын саралайтын жаңа оқулықтар мен кітаптар шығару жұмысына даярлануда. Мемлекет тарихы институтының ғалымдары Тəуелсіз Қазақстан тарихы бойынша кітаптар серияларын даярлады. Ғалымдардың монографиялары, хрестоматиялары жəне ғылыми тұжырымдамалары Ресей, Голландия, АҚШ, Өзбекстан, Қырғызстандағы əріптестер қатынасқан

конференцияларда талқыланды.

2014 жылы институт ғалымдары «Ұлы Дала тұлғалары» сериясымен танымал жазушы Ілияс Есенберлиннің 100 жылдығына орай, А. Қашқымбаевтың кітабының тұсауын кесті. 2015 жылы Жұмабек Тəшенов, академик Анна Панкратованың өмірі мен қызметі бойынша зерттеу жұмысы жалғасын табуда. Ұлытаудағы ұлағатында Н.Ə.Назарбаев Қазақстанның болашағының жарқын болатындығын болжамдаған болатын: «Себебі, Қазақстан халқы – бірде-бір елге килікпеген, бейбітсүйгіш. Менің арманым мен ойым да Қазақстанның мəңгілігі. Сондықтан да мен «Мəңгілік Ел» идеясын ұсындым. Біз осындай болу үшін барлығын жасаймыз!». Олай болса, тарихшы-ғалымдардың да міндеті – тапсырманы орындау.

Кґреген Кґшбасшысы бар ел – баќытты Қазақ Ордасы ежелгі түркі тайпаларының бір бөлігін атамекенге ұлыс етіп ұйыстырумен қатар, олардың жұрт ретінде сақталуына мүмкіндік жасады. Ата тарихымыздың басты тағылымы – ел ынтымағы мен бірлігі, кемел келешектің кепілі. Елдіктің рухани бастауларынан мемлекеттіліктің нығаюына дейінгі кезеңді қамтитын бəріңізге белгілі Мемлекет басшысының «Тарих толқынында» тарихи толғауындағы қағидаттардың түйіні – киелі атамекен. Қасиетті Отан – Ұлы Дала елі тұжырымымен үйлесім тапты. Өршіл рух пен ұлттық келбетін жоғалтпаған қазақ халқының ата тарихының жарқын беттерінің бірі – Қазақ хандығы кезеңін ұлықтаудың орны тіпті бөлек. Ең бастысы, бабалар аманат еткен киелі Ұлы Дала елінде ынтымақ сақталынды. Тарихын түгендеуде көреген басшысы бар ел – бақытты. Есілдің бойына ел қонып, еңселі Орда орнады. Арқа төсіне əсем Астана салынды, əлемге Қазақстан абыройлы, іргесі берік, ынтымағы мығым азат мемлекет ретінде танылды. Мұның барлығы сарабдал саясат ұстанған, болжампаз көшбасшы – Президент Нұрсұлтан Назарбаевтың бабалар аманатына адал қызметі десек, артық айтқандық болмас. Ұлы бабалар жолы жасампаздықпен лайықты жалғасуда. Халықтың тарихи танымында берік орын алған: «Қасым ханның қасқа жолы», «Есім ханның ескі жолы», «қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған əз Тəуке заманы». Қазіргі кезеңгі Қазақстанның стратегиялық даму бағыты мен бағдарын белгілеп, айшықтаған «Нұрлы Жол» мемлекеттік бағдарламасының толыққанды жүзеге асуымен дəстүрлі бабалар жолының ауқымы кеңейе түспек. Мемлекет басшысы атап өткендей, елдіктің жарқын болашағын кепілдендіретін – бабалар аманатына адал болып, елдің абыройбеделін көтеру. Осы қағидат аясында, сабыр мен парасаттылық ұстанымдары нəтижесінде, Қазақстан Республикасының мерейі үстем, шығар белестері биік болмақ. Елбасының баяндаған ел дамуының он қарышты қадамы – келешектің қарымды жолы. Бұл қазіргі жаһандану мəселелері туындап отырған кезеңдегі мүлде жаңа мемлекеттіліктің үлгісі – «Қазақстандық жол». Оның ішінде əлеуметтік жаңғыру – басты мақсат. Əлемдік дағдарыс жағдайында сынқатерлердің алдын алу да халық бірлігінде. Қоғамдық келісім мен ұлттық бірлікті нығайту – əлеуметтік жаңғыртудың маңызды шарты. Мемлекет басшысы ел тəуелсіздігінің 20 жылдық мерейлі мерекесіндегі толғанысында: «...Тарих тоғыстырған, тағдыр табыстырған бүгінгі ұлы күнге біз берік сеніммен жетіп отырмыз. Бұл дəуір бізді таңдады. Біз берілген тарихи мүмкіндікті тамаша пайдалана білдік. Келер ұрпақ та солай етуі керек», деген болатын. Шындығында, біз «ғасырлар жүгін арқалаған ғаламат кезеңнің» куəгерлеріміз. Жəне бабалар даңқына даңқ қосып, абыройын арттырып, беделін биік шыңға көтерген сайын ел тұғыры одан да зор беки түспек. Бірлік – табыс кілті. Ғасырлар куəсі болған ата тарихымызды қастерлеу – парызымыз.

Мерекелік кеште Қызылорда делегациясының жетекшісі Айгүл Сағымбай «Ұлы Дала елі» экспедициясының символы – күнделік кітапты Оңтүстік Қазақстан делегациясына тапсырды. Экспедиция жұмысын Оңтүстіктегі қазақ тарихында маңызы бар қала, аудандарды аралап, Шымкентте қорытындыламақ. Экспедиция мүшелері сапар барысында жергілікті тұрғындармен жүздесіп, Елбасы тарапынан жүктелген «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының «Біртектілік жəне бірлік» бағыты бойынша «Мəңгілік Ел мұраты – ел бірлігі» тақырыбында кездесулер ұйымдастыруда, Қазақ хандығының тарихына арналған

«Жер тарихы – ел тарихы» тақырыбы аясында сұхбаттар мен дəрістаныстырылымдар өткізбек жəне қазақ хандығының шығу тарихын кеңінен насихаттайды. Сапар соңында оңтүстіктегі құнды деректермен толықтырылған күнделік кітап Жамбыл облысына жеткізіледі. «Біздің тарих қалың тарих, оқулығы жұп-жұқа бірақ қана», деп Қадыр Мырзалиевтей ақиық ақындарымыз кеңес империясы тұсында тілін тістеп, іштей армандап өткен тарих кітабымыз енді жоқ-жұқана, жұп-жұқа емес, нағыз қалың тарих кітабына айналмақ. Дəуірлеген Қазақстанның түп қазығы қазақ халқының кемелденген тарихы түзіледі бұл кітапта. Оңтүстік Қазақстан облысы.

Назарбаев зияткерлік мектептері уаќыт талабына сай білім береді

Астана қаласындағы физика-математика бағытындағы Назарбаев зияткерлік мектебінде көшпелі баспасөз конференциясы өтті. «Назарбаев зияткерлік мектебінің қызметі жайлы» атты тақырыпта өткен шараны «Назарбаев зияткерлік мектептері» дербес білім беру ұйымы басқармасының төрайымы Күлəш Шəмшидинова ашып, ұстаздар қауымын алда келе жатқан кəсіби мерекелерімен құттықтады. Əуелі əңгімені өзі басшылық жасап отырған білім ордасының бүгінгі тыныс-тіршілігінен бастап, білім сапасындағы заманауи бағыттар, т.б. тың жаңалықтарымен бөліскен Күлəш Ноғатайқызы журналистердің қойған сауалдарына егжей-тегжейлі жауап берді. Қазіргі таңда елімізде 13 510 оқушы оқып жатқан 20 білім мекемесі жұмыс істейді. «Назарбаев зияткерлік мектептері (НЗМ) – инновациялық білім беру үлгісін əзірлеу, енгізу жəне апробациялау бойынша эксперимент жасау алаңы. Онда қазақстандық білімнің ең үздік дəстүрлері мен əлемдік педагогикалық тəжірибенің озық тəжірибесі үйлескен», – деді спикер. Оқыту бағдарламасының ажырамас бөлігі үштілді білім беру саясаты екендігі мəлім. Ол пəндер қазақ, орыс жəне ағылшын тілдерінде жүзеге асырылады. Бұған қоса, Күлəш Шəмшидинова НЗМ-да оқытылатын барлық пəндердің ажырамас бөлігі «Мəң гілік Ел» жалпыұлттық идеясының құндылықтары болып табылатынына тоқталып өтті. Айта кетейік, Назарбаев зияткерлік мектептері жобасын құру ісі 2008 жылдан бастап жүзеге асырылды. 2014-2015 жылдары жаңа оқу жылына орай еліміздің барлық облыс орталықтары мен Астана мен Алматы қалаларында 20 Назарбаев зияткерлік мектептері есіктерін айқара ашты. Мұнда оқушылар екі бағдарлама: кіріктірілген білім бағдарламасы жəне халықаралық бакалавриат бойынша оқытылады. Мəселен, кіріктірілген білім бағдарламасының ерекшелігі мынада: білім беру мақсаты оқушының белсенді танымдық іс-əрекетін анықтайды жəне оқушылардың жас ерекшеліктеріне байланысты оқу пəндері бойынша мазмұнды тереңдету жəне қиындата түсу арқылы оқушының бойындағы білім мен машықтарын біртіндеп күрделендіре түседі. Пəндердегі қосалқы тақырыптардың болуы білімді функционалды түрде жəне басқа пəндерде дағдысына қарай қолдана білуі дүниетанымындағы жалпы түсінікті шығаруына əсерін тигізеді. Бағдарламада жаңашылдықтар мен жаңа пəндер көрсетілген. Мысалы, жоғары мектепте жаңа кіріктірілген пəндер «Қазіргі замандағы Қазақстан» мен «Ғаламдық перспективалар жəне жоба жұмысы». Одан басқа, оқушылардың өздеріне пəндерді таңдау еркі беріледі, бұл дегеніміз ЖОО-ға түсуіне дайындық үшін

мақсатты түрде бағытталады. Кіріктірілген білім беру бағдарламасы мен халықаралық танымал бағдарламаларының салыстырмалы талдау мазмұны жоғары деңгейді көрсетіп отыр. Мысалы, математика пəнінің бағдарламасы A-level (Ұлыбритания), O-level (Сингапур), Advanced placement (АҚШ, Канада) халықаралық бакалавриат бағдарламаларында көрсетілген барлық тақырыптарды 100 % қамтиды. Кембридждің (2013) есебіне сүйенсек, химия пəні одан да терең əрі кең ауқымды қамтиды.

A-level бағдарламалар курсының бірқатар жағдайларында оқыту бағдарламасының мақсаттары өзінің ерекшеліктерімен көзге түседі. Зияткерлік мектептердің бейінді пəндері бойынша білім беру жүйесі PISA халықаралық зерттеу орталығымен тексерілетін оқушылардың білімі мен машығын тереңдетуге бағытталған. 19 Назарбаев зияткерлік мектептері үшін негізгі жəне жоғары мектеп аяқталған кезде (10 жəне 12 сыныптардан соң) Кембридждің халықаралық емтихандар кеңесімен бірлесе отырып тəуелсіз ішкі бағалау жұмысы жүргізіледі. Яғни, НЗМ түлектері ҰБТ-ға қатыспайды. Себебі, аталмыш мектептердегі пəндер ауқымы өзге білім ұяларындағыдан əлдеқайда терең оқытылады. Астана қаласындағы Назарбаев зияткерлік мектебінде тəуелсіз ішкі бағалау халықаралық бакалавриат (ХБ) бойынша жүргізіледі. 2015 жылдың мамыр айында 12 сынып оқушылары алғаш рет ХБ емтихандарын тапсырды. ХБ дипломдарына – 37 (90,2%) түлек қол жеткізді, сол кезде 2014 жылы əлем бойынша ХБ диплом иегері үміткерлерінің саны небəрі 79 болатын. Аталмыш мектеп түлектері Қазақстан, АҚШ, Канада, Ұлыбритания, Италия, Сингапур, Австрия, Германия, Финляндия, Оңтүстік Корея, Швейцария, Қытай мемлекеттерінің ең мықты ЖООларына оқуға түсті. «Назарбаев зияткерлік мектептері» ДББҰ негізгі міндеті – Қазақстанның орта білім беру жүйесіне тəжірибемен бөлісу, бұл екі бағыт бойынша: оқытудың əдістемесі мен технологиясы жəне білім берудің мазмұны. Алғашқы бағыт бойынша 49 582 оқытушы деңгейлік курстардан өтті. 647 жаттықтырушы дайындалып, 1 255 басшы оқытылды жəне 481-і оқуларын əрі қарай жалғастыруда. Раушан ТƏУІРХАНҚЫЗЫ, журналист.

● Мəселенің мəнісі

● Талап жəне тəртіп

Жайыќтыѕ арєы жаєы, бергі жаєы... Темір ҚҰСАЙЫН,

«Егемен Қазақстан».

Ауыл əкімдері абыройды тґге бере ме?

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Ақмола облысы бойынша департаментінде тəртіптік кеңестің кезекті отырысы болып өтті. Онда бірқатар мемлекеттік лауазымдағы басшыларға қатысты тəртіптік істер қаралды. Бақберген АМАЛБЕК, «Егемен Қазақстан».

Кеңесті Ақмола облыстық тəртіптік кеңестің төрағасы Қуаныш Жапақов ашып, жүргізіп отырды. Ол ең алдымен тəртіптік кеңестің жұмысы барысында облысымыздағы мемлекеттік органдарда мемлекеттік сатып алу бойынша байқау өткізу процедуралары, Ар-намыс кодексін сақтау бойынша бірқатар заң бұзушылыққа жиі жол берілетіні жайлы қысқаша мəлімдеме жасап, қолданылған шаралардың нəтижесін баяндады. Бұдан кейін Целиноград ауданының Қараөткел ауылдық округінің əкімі А.Қонбайға, Талапкер ауылдық округінің əкімі Н.Мұзамеловқа, Максимов ауылдық округінің əкімі С.Жұмабаевқа қатысты тəртіптік іс қаралды. Тəртіптік кеңесте айтылғандай, бұл əкімдер мемлекеттік сатып алу бойынша байқау өткізу процедуралары барысында аталған заң нормаларын дұрыс қолданбай, мемлекеттік сатып алу туралы шешім қабылдағанда, əлеуетті өнім берушілерге олардың құқықтары мен заңды мүдделерiн iске асыруда кедергi келтірген. Сонымен қатар, кеңесте қызметтік автокөлікті масаң күйінде жүргізген, яғни Қазақстан Республикасы мемлекеттік қызметшілерінің Арнамыс кодексін бұзған Еңбекшілдер аудандық кəсіпкерлік жəне өнеркəсіп бөлімінің басшысы Н.Рақымжанов, Есіл аудандық аймақтық инспекциясының басшысы Ж.Ахметбеков жəне Аршалы аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі жəне автомобиль жолдары бөлімінің басшысы

9

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

И.Ратушняктың тəртібі қаралып, тиісті шешімдер шығарылды. Сондай-ақ, кеңес мүшелерінің қарауына берілген қосымша материалдар негізінде анықталғанындай, алғашқы екеу, яғни Н.Рақымжанов пен Ж.Ахметбеков демалыс күндері мемлекеттік көлікті өз мақсаттары үшін пайдаланғандары белгілі болды. Ал И.Ратушняк болса, мемлекеттік «ВАЗ» көлігімен ішімдік ішіп алып, жол-көлік апатына ұшыраған. Осылайша, жауап берушілердің пікірін тыңдай келе тəртіптік кеңес мүшелері Н.Рақымжанов пен Ж.Ахметбековке аудан əкімдері тарапынан қатаң сөгіс беру жөнінде ұсыныс жасауға келісті. И.Ратушнякқа мемлекет мүлкіне келтірілген материалдық шығынды тез арада өтеу жəне аудан əкімі тарапынан оның қызметіне лайық еместігі жөнінде ұсыныс жасау туралы шешім қабылдады. Кеңес барысында мектеп ғимаратында мұғаліммен жанжалдасқан Ақкөл ауданының Кеңес ауылдық округінің əкімі Т.Əбдірахмановтың да тəртібі қаралды. Алайда, тəртіптік кеңеске белгілі болғандай, Əбдірахманов пен мектеп мұғалімі арасындағы екеуара кикілжің бұрыннан туындағаны анықталды. Мектеп мұғалімі ауылдық округ əкімінің үстінен бірнеше рет арыз жазғанымен, еш айғақ, дəлелі жоқ болып отыр. Сондықтан, соңғысының жазған арызы бойынша тексеріс жүргізген тəртіптік кеңес мүшелері ауыл əкіміне қатысты ешқандай дəлелдің болмауынан бұл істі осымен жабуды жөн көрді. Ақмола облысы.

Ел мен жердің жəне туған топырақтың алдында оның əр азаматының борышы мен парызы болатыны аян. Олардың тарапынан оның өтеліп жататын тұстары да немесе ұмытылып кететін кездері де бар. Өмір ғой. Ал парызды ұмытып кетпеудің басты жолы – атамекен қонысқа жиі атбасын бұру болса керек. Дəл сол кезде түлектерге бір кезде өздері құлын-тайдай тебісіп өскен ауылдың оңды тұстары мен олқы тұстары тайға таңба басқандай айқын көрінетініне күмəн келтіре алмаймыз. Ел алдындағы борыш тек сонда ғана ойға оралмақ. Тіпті, ойлаған жерден атойлап бой көтеруі де мүмкін. Орал өңірінде осындай азаматтық парызға адалдық танытып жүргендердің алдында Қазталов ауданына қарасты Жалпақтал ауылының жанартаудай жалын атқан жастарын іркілмей айта аламыз. Жалпақталға жолымыз түскен сайын мұнда аталған ел ерендері «Туған елге тағзым» атты патриоттық акцияның белортасында жүргеніне куə боламыз. Осы арқылы бүгінде бұрын аудан орталығы болған үлкен ауылдың жылдан-жылға сəн түзеп келе жатқанын көреміз. Əсіресе, мұнда олардың орталық усадьбаның абаттандырылуына, жаңа спорт алаңдары мен нысандарының бой көтерулеріне қосқан үлестері қомақты. Оның құны миллиондаған теңгемен есептеледі. Осындайда «жарайсыңдар, жалпақталдық жастар» дегің келеді еріксіз. Елдіктің еңселенуін қастер тұтқан мұндай өнегенің жарқын бір мысалын біз күні кеше ғана Ақжайық ауданындағы Көнеккеткен ауылынан кездестірдік. Бұл іргелі ел тұрғындары Жайықтың сол жағалауын қоныстанған. Бұған дейінгі жылдарда аталған ауыл жер арқасы қияндағы Теректі ауданының əкімшілік құрылымына қарап келген екен. Өткен жылы Ақжайық ауданынына қайтадан қосылыпты. Қазіргі күні аудан орталығы – Чапаев қаласы мен Көнеккеткен ауылының арасын тек бір ғана Жайықтың арғы жағы мен бергі жағы бөліп тұр десе де болады. Бұл топырақта белгілі мемлекет жəне қоғам қайраткері, Қазақстан Үкіметінің алғашқы басшыларының бірі, репрессия құрбаны Ораз Исаев туып-өскенін төл тұрғындар лайықты мақтаныш ететінін де аңғардық. Несі бар, бұл өте орынды да лайықты мақтаныш емес пе!? Тіпті, кеңестік кезеңде бұл араға қоныс тепкен колхоз Ораз Исаевтың есімімен де аталыпты. Əйтеуір тарихи тұлғаның есімі келмеске кеткен колхозбен бірге жойылмағанына, мұндағы орта мектеп зерделі ұлт өкілінің атында қалғанына шүкіршілік еткендей күй кештік. Байырғы оқу орнын ұзақ жылдардан бері басқарып келе жатқан директор Өтеш Жұмашевтің да ойы орнықты, пікірі байыпты көрінді. Айтайын дегеніміз, ауыл тұрғындары,

кəрі-жасы іргесі сонау 1961 жылы қаланған осы іргелі мектептің алдына тайлы-тұяқтары қалмай түгел жиналыпты. Жалпақталдан басталып, Жымпиты мен Жаңақалада жалғасқан «Туған елге тағзым» атты акциясы осы ауылға келіп жетіпті. Біз мұнда Көнеккеткен ауылында туып-өскен азамат «Нұржан» ЖШС-нің директоры Əлжан Досмақовтың атына айтылған құшақ-құшақ жылы лебіздерге куə болдық. Бұлай болатын реті де бар екен. Бүгінде тапқан пайдасы өзінің қара басынан артылмайтындар аз емес қой. Ал ел-жұрт алдындағы азаматтық парыз бен борышқа үлкен жауапкершілікпен қарай білетін Əлжан бауырымызды

Ахтанованы жəне ұстаз Қамажай Қартбаеваны атай аламыз. Ұзын сөздің қысқасы, күздің жаймашуақ жазға бергісіз сол бір күні ауылға қамқорлық қорының тұсауы кесіліп, жоғарыда аты-жөндері аталған бірқатар демеушілер қордың есебіне алғашқы миллиондаған теңгені аударатындарын мəлімдеді. Əрине, мəселе тек қорға қаражат түсірумен шектелмесе керек. Бір ауылдан түлеп ұшқан жастардың бірқатары маңғыстаулық мəрмəр тастармен мүсінделген туындылар кескіндерін өз есептерінен жасап беретіндері жөніндегі ой-мақсаттарын жеткізді. Көнеккеткенге көгілдір отын, ауыз-

мұндай топқа қосуға мүлдем болмайтынын байқадық. Өйткені, көгілдір отын тарту жұмыстарымен айналысатын кəсіпкер тек өз ауылындағы ғана емес, сонымен бірге, өзге ауылдарда тұратын көпбалалы, табысы төмен отбасылардың баспаналарын көгілдір отынға қосуды өз кəсіпорыны есебінен тегін жүргізіп келіпті. Жақсының жақсылығын айт, нұры тасысын дегендей Əлжан Нұржанұлына мұндай «Атымтай жомарттық» табаны күректей елу миллион теңгеге түскенін біз газетімізде бұған дейін де жазған едік. Сірə, халқымыз «Құзғын жемін басып жейді, Ақсұңқар жемін шашып жейді», деп осындай мəрттікті көргенде айтса керек. Сондай-ақ, аталған акцияға бастамашы, мұрындық болған да Ə.Досмақов болып шықты. Бір жақсысы оның осы бастамасына қолдау көрсеткендер ондап, тіпті, жүздеп саналатынына куə болып оралдық. Олардың қатарында КСРО жəне Қазақстан Суретшілер одағының жəне Қазақстан көркемсурет академиясының корреспондент-мүшесі Қайыр Оразғалиевті, кəсіпкер Бейбіт Шкановты, медицина саласының қызметкері Майра

су құбырлары жүргізілген. Тек ауыл тұрғындарын мұнда мəдениет үйінің жоқтығы алаңдататынын аңғардық. Көп түкірсе көл дегендей өз борыштарына адал ауыл түлектерін бұл мəселені қалай қаржыландыруға болатыны, оған өздері қандай көлемде үлес көрсете алатыны толғандырып жүргені де атап айтуға тұрарлықтай. Өйткені, олар қазіргідей күрделі дағдарыс кезеңінде қазына қаражатына көз сүзе берудің орынсыздығын түсінген сыңайлы. Ауылыңда қартың болса жазып қойған хатпен тең дегендей Көнеккеткен ауылының ақсақалдарын Жайық өзені суының бүгінгі деңгейі толғандырады екен. Əсіресе, біз үшін ардагер-ұстаз Жəнет Сариевтің пікірі ойлылығымен есте қалғандай. Ол Жайық өзеніндегі судың биік деңгейі 1941 жəне 1957 жылдары болғанын баяндай келіп, қазір ол мүлдем тартылып кеткенін айтты. Соның салдарынан Жайықтың жағалауындағы өсімдіктер мен жануарлар дүниесі де жылдан-жылға сиреп, жоғалып бара жатқанын күрсіне жеткізді. Су айдайтын скважиналар болғанымен сол судың өзі болмаса бұдан не үміт, не қайыр.

Ең бастысы бүгінде Орынбор жақтан Жайықтың орта деңгейіне келетін су қасқалдақтың қанындай болып барады. Іссапар барысында тағы бір көңілге түйген жайт – Ақжайық ауданы аумағында бүгінде Жайық өзенінің оң жағалауы мен сол жағалауының арасына қарапайым тұрғындардың қатынауы үлкен проблемаға айналып отырғаны. Бұдан он жылға таяу уақыт бұрын Чапаев қаласы тұсында Жайық өзені арқылы өтетін көпір құрылысының басталатыны жөнінде мұндағы ел-жұрт құлағдар болып қалған-ды. Амал қанша, оған 2008-2010 жылдардағы əлемдік қаржы дағдарысының салқыны тиді. Дегенмен, үмітсіз шайтан дегендей, бұдан тұп-тура бір-екі жыл бұрын аталған көпірдің техникалық-экономикалық негіздемесі қайтадан түзетілді. Бұған қоса оның жобалау-сметалық құжаттары да əзірленді. Осы есепке шаққанда нысан құрылысына 27 миллиард теңге қарастырылған еді. О бастан осы көпір құрылысының басталып кетуіне жанашыр болып жүрген ел азаматтарының бірі, Ақжайық аудандық мəслихатының депутаты Дəулетжан Жақсыбаевтың айтуынша, бұл жоба Үкіметтің стратегиялық бағдарламасына енгізілген. Тіпті, соған сəйкес оған биыл 500 миллион теңге қаражат та бөлінген екен. Ал алдағы 2016-2017 жылдарға тиесілі қаражат бұдан да қомақты. Əйтсе де, биыл еліміздегі бірқатар сыртқы жəне ішкі факторлардың салдарынан тағы бір дағдарыс тап болып отырғаны сонау 2008 жылдың кебін кештіруге мəжбүрлеген. Қайткенде де, бұл өзінің стратегиялық мəні мен маңызын жоғалтпайтын жоба. Өмір өзгермей тұрмайды. Сол кезде осы құрылысқа қайтадан жан бітетініне күмəніміз жоқ деп түйіндеді өз ойпікірін Дəулетжан Əбдірахманұлы. Дəл қазіргі күні Жайықтың арғы жағы мен бергі жағын мекендеген жергілікті тұрғындар екі ортаға тек паромдар арқылы қатынап жүр. Электрлендірілген, механикаландырылған арнайы нысандар болса бір сəрі. Мүлдем олай емес. Негізінен бəрі қолдың күшімен атқарылатын паромдар. Оның əрқайсысына əрі кеткенде екі жеңіл автокөліктен артық сыймайды. Мұнымен іс оңала ма? Біз қауіп еткеннен айтамыз дегендей, ең бір қауіптісі күздің қысқа жəне қыстың көктемге ұласатын көкөзек шағында мұнда жазатайым суға кететіндер жиі кездесіп тұрады. Адамның ішкі жан дүниесі мен психологиясы қандай күрделі десеңізші. Көп жағдайларда тəуекел түбі жел қайық, өтесің де кетесің деген үміт белінен бір-ақ үзіледі. Жұқа мұз сатыр-күтір жарылады да, оның үстінде келе жатқан адамдар опат болады. Мүмкін жоғарыда мəслихат хатшысы айтқандай Чапаев қаласы тұсынан Жайық өзені арқылы өтетін көпірдің маңыздылығының бір дəлі осында шығар. Міне, кешегі күні Жайықтың арғы жағы мен бергі жағына журналистік сапарға шыққан кезде көкейге келген кейбір ой ұшқындары мен түйіндері осындай. Батыс Қазақстан облысы, Ақжайық ауданы.

–––––––––––––––

Суретте: Жайықтың арғы жағы мен бергі жағына арналып, қолмен жүргізілетін паром.

● Үйренетін үрдіс

Балабаќшаєа да бəсеке керек Нəзира ЖƏРІМБЕТОВА, «Егемен Қазақстан».

Облыс өңірінде урбанизация, ішкі көші-қон тоқтаған жоқ. Қостанай қаласының халқы жыл өткен сайын көбейіп келеді. Жастар жағы оқу бітірген соң ауылдан гөрі қаланы қолай көретіні мəлім. Сондықтан болар, бұрнағы жылдарға қарағанда, қалада бала туу деңгейі жаман емес, кеміген жоқ. Балабақша мəселесінің өзектілігі күн тəртібінен түсетін емес. Жалпы, облыс орталығында бүлдіршіндердің 92 пайызы мектепке дейінгі мекемелердің барлық түрімен қамтылған. Есеп осылай берілсе де, Қостанай облысының аудандары мен қалаларын айтпағанда, тек Қостанай қаласының өзінде 4 300 бүлдіршін балабақшаға кезек күтіп отыр. Соңғы жылдары облыста жеке секторды білім саласының осы тармағына тартуда біршама іс біткен сыңайлы. 2011-2014 жылдары ашылған жекеменшік балабақшалар 1983 бала қабылдады. Олар қазір мемлекеттік тапсырманы, «Балапан» бағдарламасын орындап отыр. Тіпті, соңғы кезде облыс орталығында саны жөнінен жекеменшік балабақшалар алға шықты. Қостанай қаласында қазір мемлекеттік – 23, жекеменшік 28 балабақша жұмыс істеп тұр.

– Дегенмен, ата-аналар əлі де мемлекеттік балабақшаға сенім артады. Олар бюджеттік мекемеде уақытында бақылау, қолдау болады деп сенеді. Бағасына да тəуелді. Алайда, бағдарлама мемлекеттік пен жекеменшік балабақшалар үшін бірдей, – дейді Қостанай қалалық білім бөлімі мектепке дейінгі білім орталығының меңгерушісі Людмила Кожевина. Ата-аналар жекеменшік балабақшалар туралы əлі де сыңаржақ ойда болса да, Қостанай қаласындағы Раушан Мадина басқаратын балабақша туралы ерекше айта кетуге тұрарлық. Мұндай балабақша тек облыста ғана емес, елімізде де сирек болуы мүмкін. Мектепке дейінгі білім саласында 40 жылдан аса өтілі мен тəжірибесі бар Раушан Нұркенқызы осыдан 11 жыл бұрын «Қазақстан темір жолының» Қостанай бөлімшесінің балансындағы балабақшаны жекеменшігіне алған болатын. Əрине, балабақшаның типтік үлгіде ғимараты, материалдық базасы, ұжымы болды. Бірақ, бүгінгі күн талабына сай жұмыс істеу үшін Раушан Нұркенқызы ірі көлемде несие

алған болатын. Қазір ол қай тұрғыдан алғанда да Қостанай облысында мектептке дейінгі мекеменің көшін бастап тұр десе болғандай.

– Мен өзімді кəсіпкер санамаймын. Егер мен пайдаға белшемнен батып отыратын болсам, бүлдіршіндердің тамағынан немесе оқу құралдарынан жыруым қажет. Мына типтік үлгідегі ғимарат басқа салаға кетіп қалатын болған соң, намыстанып, ұжымды қаңғыртпайын, қалыптасқан жұмысты жоғалтпайық деп жекешелендіріп алып едім. Қазір менде ешқандай артық қаражат жоқ десем, кім сенеді? Мен биыл тағы да 5 интерактивтік тақта алдым. Уақыттың алдында жүрмесең, баланы қалай дамытасың? – дейді Раушан Нұркенқызы. Л.Кожевинаның айтуынша, қаладағы жекеменшік балабақшаның екеуінде ғана типтік ғимарат бар. Қалғандарының барлығы да балабақшаға бейімделген үлкенді-кішілі үйлерден орын алған.

– Біріншіден, мектепке дейінгі тəрбие саласын білу, екіншіден, оған адалдық керек. Барлығы да балабақша ісін білуге, сосын оған адал болуға байланысты. Осыдан үш жыл бұрын балабақша ашылғанда біз жетпіс шақты баланы зорға жинағанбыз. Атааналар сенімсіздік көрсетті. Ал қазір бізден ешкім кетпейді, қайта келіп жатыр. Бүгінде 107 бүлдіршін тəрбиелеп отырмыз. Ата-аналар бірінен-бірі естіп,

ешқандай жарнамасыз, сəбилерін осында өздері əкеледі, – дейді жекеменшік «Родничок» балабақшасының меңгерушісі Валентина Евтушенко. Мұнда типтік ғимарат болмаса да, бүлдіршіндерге ағылшын тілі, қазақ тілі оқытылады, дамыту ойындары жүргізіледі. Медбике жұмыс істейді, аспазшылар да біліктілігіне қарап жұмысқа алынады. Валентина Николаеваның айтуынша, жекеменшік балабақшаларға жергілікті билік тарапынан назар аз бөлінеді. «Ирина и К» компаниясының жетекшісі, құрылтайшысы Александр Корчинскийдің жанашырлығы арқасында жұмыс ойдағыдай жүріп тұр. Əйтпесе, бұлар бір бөлек қалған арал секілді. Балабақшаны заманауи дамыту үшін, əрине, типтік, арнайы салынған ғимараттың қажеттігін ешкім жоққа шығармайды. Қостанай қаласында 90-жылдары бюджетте қаржы болмаған кезде типтік балабақша ғимараттары ұстағанның қолында, тістегеннің аузында кеткен болатын. Сол кезде қаладағы 10 балабақша ғимараты бұзылып, орны өзге мақсатқа пайдаланылды, 15-і жеке үйлерге айналып кетті, 19 балабақша дүкендер мен қонақүйлерге, өндірістік цехтарға, медициналық орталықтарға, білім орындарына, 9-ы мемлекеттік мекемелердің кеңсесіне жаратылды. Соңғы бірнеше жылдар бойы облыста осылай шашылып кеткен қасиетті

орынды бүлдіршіндерге кері қайтару ісі жүргізіліп келеді. Бірақ, соның көзге ұрып тұрған нəтижесін де көре алмадық. Мысалы, жоғарыда айтқан əлгі 19 балабақшаның 2-еуі ғана, мемлекеттік мекемелер отырған 9 ғимараттың 3-еуі кері қайтқан. Қалғаны тым-тырыс, тұрғындар үй жасап алған ғимараттардың кері қайтарынан үміт те жоқ секілді. Ал биыл жыл аяғына дейін тапсырылуға тиіс бір балабақшаның құрылысы орта жолда тоқтап қалды. Оның құрылысына бөлінген қаржы талантаражға салынып, оған кінəлі қала басшылары мен кəсіпкерлер бүгінде сот үдерісіне дейінгі қамақта отыр. Қазір қалтасы қалың азаматтар, кəсіпкерлер қалада қонақүй, дүкен, монша, тағы басқа да бизнес үшін сəулетті ғимараттарды салып тастаған. Бірақ, балабақша үшін типтік ғимарат салған кəсіпкер жоқ.

– Балабақша кəсіпкер үшін табысты бизнес емес. Типтік ғимарат салуды ұсынған əлі ешкім жоқ. Ал бейімделген ғимараттарда жекеменшік балабақшалар ашуға арыз беретіндер бар. Олар алдымен оны материалдық тұрғыдан дайындайды, сосын мемлекеттік тапсырыс орындау үшін қаржыландырылады. Бірақ, ол қаржы облысқа тек жыл аяғында, желтоқсан айында түседі. Мұның өзі де балабақша саласының дамуына көлденең тұратын кедергінің бірі, – дейді Людмила Анатольевна. Балабақша қатары көбейсе, олардың арасында бəсеке орнайды. Кішкентай сəбиі бар ата-аналар қазір қай балабақшаның жақсы, қай бала бақшаның бағасы басқалардан гөрі төмен екенін бес саусақтай біліп отырады. Осындай бəсекені күшейту үшін Қостанай қалалық білім бөлімі мектепке дейінгі білім орталығының меңгерушісі Л.Кожевина қаладағы ірі кəсіпорындар басшыларына өндіріс жанынан балабақша ашуды өтініп, хат жазыпты. Бірақ, оған селт еткен ешкім болмапты.

– Қала бойынша «Большевичка» тігін фабрикасы ғана өз ғимаратынан орын бөліп, балабақша ашты. Қазір оған үш топ бүлдіршін барады. Қостанай əлеуметтік-техникалық университеті де бос ғимаратынан балабақша ашып, мемлекеттік тапсырысты орындап отыр. Ал қалада негізінен əйелдер жұмыс істейтін «Баян сұлу» кондитер фабрикасы, ылғи жастар жұмысқа барып жатқан атақты «АгромашХолдинг» машина жасау зауыты секілді ірі кəсіпорындар жеткілікті. Олардың барлығына да хат жаздық, бірақ үн қатқан ешкім болмады. Өйткені, балабақша ашу өндіріс орындарына да тиімді емес көрінеді, – дейді Л.Кожевина.

Ыбырай Алтынсарин айтқандай, «Мектептің жүрегі – мұғалім» болса, балабақшадағы тəрбиеші, əдіскер қызметінің маңызы да одан бір де кем емес екені барлығына мəлім. Білім беру саласындағы мамандарды аттестаттау ережесінің өзгеруі кадр мəселесін өзектілендіріп жіберді. Бұл туралы: – Балабақшада көп жылдар тапжылмай жұмыс істеп келе жатқан педагогикалық білімі бар тəрбиешілер, əдіскерлер бар. Олар қазіргі талап бойынша аттестациядан өтіп, біліктілігін көтерейін десе, ереже бойынша мектепке дейінгі арнайы білім дипломы талап етіледі. Біліктілігі көтерілмеген соң, жоғары білімі бола тұра, олардың айлық жалақысы көтерілмейді. Кейде осындай жағдайда балабақшада көп жыл өтілі, тамаша тəжірибесі бар əдіскерлер қатардағы тəрбиешілерге қарағанда, жалақыны көп мөлшерде кем алады. Оған əдіскердің əдебиет немесе тарих пəнінің маманы, оның мектепке дейінгі білім маманы деген дипломы жоқтығы себеп. Ал шынтуайтына келгенде, балабақшаның қандай болуы əдіскердің жұмысына байланысты. Сонымен қатар, мектепке дейінгі мекемелердегі штат кестесі де қайта қарауды сұрап тұрғандай. Мысалы, қазір 14 топ бала бар балабақша əдіскері де, 3 тобы бар балабақша əдіскері де жалақыны бірдей алады. Осы дұрыс па? Мұның өзі білікті мамандардан айырылып қалуға əкеліп соғады, – дейді Людмила Анатольевна. Сонымен қатар, айлық жалақының аздығынан тəрбиешілер тұрақтамайды, колледждерден келген жастардың білім қарымының табақтай дипломына сəйкес келмей жататыны да көңілді ортайтады. Маманның айтуынша, балабақшалар қатары жыл сайын артып отырғандықтан, өңірдегі педагогикалық институт, колледждер жеткілікті мамандар дайындап үлгермейді. Санамалай берсе, балабақшада сырт көзге ұсақ-түйек болып көрінетін, бірақ маңызы жоғары мəселелер көп. Əдетте, тілге, тəрбиеге, отбасына байланысты мəселелер көтерілсе, қай шешен болса да «Балабақшадан бастау керек» дегенді айтар еді. Ұлы Мұхтар Əуезовтің өзі «Ел болам десең, бесігіңді түзе» демеп пе еді? Балабақшаны білім мен тəрбие саласындағы бесік десе де болғандай. Бірақ, бұл күнде оның кəсіпкер үшін табысы жоқ, тəрбиеші, жас маман үшін жалақысы аз, проблемалары ұсақ-түйек болып көрінеді. Осы қасиетті орынның бар мəселесін бүлдіршіннің өзіне артып қойған жоқсыз ба? Мұндайда ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсыновтың «Балам дейтiн жұрт болмаса, жұртым дейтiн бала қайдан болсын» деген сөзі ойға оралады. Жалпы, болашақ кім үшін осы? ҚОСТАНАЙ.

10

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

 Дерек пен дəйек

 Мерей

Тїркі дїниесі фольклортанушыларыныѕ аќсаќалы

Жеті компания ўлттыќ чемпион болуєа лайыќ Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың «Ұлттық чемпиондар» жобасын құру жөніндегі бастамасын жүзеге асыру бағытында «Бəйтерек» холдингі жүргізіп отырған «Бəсекеге қабілетті көшбасшылар – ұлттық чемпиондар» бағдарламасының қатысушы-компанияларын диагностикалау аяқталды. Эльмира МƏТІБАЕВА, «Егемен Қазақстан».

Бұл жөнінде Астана қаласында өткен аталмыш бағдарламаны талқылау жөніндегі басқарушы комитетінің оты рысында «Бəйтерек» холдингінің басқарма төрағасы Қуандық Бишімбаев мəлім етті. Жиынға Премьер-Министрдің бірінші орынбасары Бақытжан Сағынтаев, Ұлттық кəсіпкерлер палатасы төралқасының төрағасы Тимур Құлыбаев жəне Ұлттық экономика министрі Ерболат Досаев қатысты. Басқарма төрағасы Қ.Бишімбаевтың айтуына қарағанда, елімізде экспортқа бағдарланған бəсекеге қабілетті шикізаттық емес сектордың өндірісін өңірлік жəне əлемдік деңгейде компаниялар қалыптастыру арқылы құру мақсатындағы бағдарламаға бастапқыда 300-ден астам өтінім келіп түскен болса, қазіргі таңда бірқатар іріктеулерден ілгері өткен 28 компания белгіленіп отыр. Ал оның ішінде елімізге беделі үстем «RG Brands», «Eurasian Foods Corporation», «Alageum Electric», «Alina», «Агроөнім», «Баян Сұлу», «Масло-Дел» секілді 7 компанияны ұлттық чемпион деп атауға толықтай негіз бар. Себебі, осы компаниялардың тауарлары кең көлемде сұранысқа ие жəне экспортқа шығарылымы ауқымды болып табылады. Бұл ретте бағдарламаға қатысудың алғашқы кезеңінде əр компанияның жылдық табысының көрсеткіштері, жұмыс орындарының саны, кірісі мен экспорт үлесінің орташа өсу көрсеткіштері зерделенеді. Сондай-ақ, жобаға қатысатын компаниялар үш – АӨК, машина жасау, құрылыс материалдары өндірісі салалары бойынша іріктелген. Ал екінші кезең бойынша компанияларды диагностикалау барысында бизнесті одан əрі жақсартудағы басты бағыттар айқындалып, олар үшін 100-ден астам бастамалар əзірленді. Сонымен қатар, үшінші кезеңде ұлттық чемпиондар үшін McKinsey&Company халықаралық консалтингтік компаниясы тарапынан консультациялық көмек көрсетілетін болады. Бұл орайда

ішкі сұранысты арттыру мен сыртқы нарыққа шығу жолдары, жаңа өнімдердің маркетингін күшейту, өнім желісін дамыту, жаңа нарықтардағы экспансия, өндіріс тиімділігін жақсарту, персоналды басқару мен ұйымдастырушылық құрылымды дамыту сияқты мəселелерге мəн берілмек. Жəне де бағдарлама ішкі тікелей инвестициялардың өсімі, жалақысы жоғары жұмыс орындарын құру, еңбек өнімділігін арттыру бойынша жүйелі жұмыс жүргізеді. Шара барысында еліміздегі электр техникалық жабдықтар өндіруде көш бастап тұрған «Alageum Electric» холдингінің директоры Нұрмахан Абдрахманов соңғы айда «Бəйтерек» холдингі жəне McKinsey&Company-мен бірлескен түрде алдағы компанияның өсім барысын жəне дамуы тұрғысында талқылау өткізгендігін атап өтті. Бұл ретте холдинг басшысы өздерінің алдағы стратегиясы Шымкент қаласында 220 жəне 500кВт-тық əлеуетті трансформатор өндіруді жолға қойып отырғандығы мен экспорт барысындағы позицияларды арттыру, сондай-ақ, холдингтің сатылым жүйесін «бір терезе» қағидасы бойынша оңтайландыру, компанияны басқарудың тиімді ұйымдастырушылық құрылымын қалыптастыру болып табылатындығын көлденең тартты. Жəне де осы бағдарлама аясында 1 млрд. теңге көлемінде қаржылай көмекке қол жетіп, экспорт əлеуетін ұлғайту мəселесіне орай Даму банкінен 1,8 млрд.теңгеге несие алу жөнінде келісімшарттар жасалуда екендігіне тоқталды. Ал 2018 жылға қарай осы бағдарламаға қатысу арқылы қаржылай көмек көлемі 57 млрд.теңгеге дейін артатын болса, 350 қосымша жұмыс орны ашылып, өндірістік өсім 15 пайызға жетуі мүмкін. Холдинг басшысы аталған бағдарлама арқылы холдингтің əлеуеті артып, ішкі жəне сыртқы сұранысқа кең көлемде шығуға жол ашылатындығын атап өтті. Келесі кезекте сөз алған еліміздегі кондитерлер қауымдастығының вицепрезиденті Əлихан Талғатбек өзінің баяндамасында елімізде бұл салада алда

Кеше Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті мен халықаралық Түркі академиясының ұйытқы болуымен көрнекті фольклортанушы ғалым, Қазақстан Республикасы Ұлттық ғылым академиясының академигі, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Сейіт Қасқабасовтың 75 жасқа толуына орай халықаралық фольклортанушылар конгресі өтті.

келе жатқан «Баян Сұлу» АҚ өнімдерінің үнемі жаңарып, дамып отыратындығын, олардың қатары кез келген талғамға сай əртүрлі кондитерлік өнімдермен қамтамасыз етіліп келе жатқандығын алға тартты. Кəсіпкерлікті одан əрі дамыту жəне үлкен нарыққа шығу жолында «Бəйтерек» холдингі жəне McKinsey&Company тарапынан көрсетіліп отырған көмекке риза шылығын жеткізді. Оның айтуынша, консалтингтік қолдау барысында арнайы сарапшылар арқылы маркетинг жүйесін дамыту үшін жұмыстар жүргізілуде. Сондай-ақ, дистрибьюция стратегиясына басымдық беріліп отырғандығын айтты. Жəне де компанияның бəсекеге қабілеттілігін арттыратын маркетингтік стратегия жасақтау – компанияның басты бағыттарының бірі екендігіне тоқталды. Бүгінде кондитерлік өнімдер нарығы 800 миллион долларды құрайтын болса, оның 420 миллионы импорт болып табылады. Еліміздің кондитерлік өнімді экспорттауда мүмкіндігі мол, себебі, Өзбекстан мен Тəжікстанда, бұдан бөлек, Ауғанстанда кондитерлік сала айтарлықтай дамымаған. Мұнымен қоса, Қазақстанда шығарылған өнімдерді Ресей нарығында арттыруға болады. Осылайша, экспорт əлеуетін ұлғайтып, кондитерлік саладағы айналымды 1,5 млрд. доллар деңгейіне жеткізуге болады екен. Ал бағдарламаға қатысудағы тиімділік 2018 жылға қарай қаржылай көмек қоры 23 млрд.теңгеге дейінгі көлемде болса, 180 қосымша жұмыс орны ашылып, өндірістік өсім 50 пайызға көтеріледі. Өз кезегінде ол аталған бағдарламаның елімізде жаңашылдық пен нəтижеге бастайтын бірден-бір тың жоба екендігіне ерекше тоқталды. Белгілі болғандай, мемлекеттік органдарға институттық қолдау көрсету бағытында 43 шара қарау мəселесі күн тəртібінде тұр. Олардың мақсаты жергілікті нарықта адал бəсекелестікті қамтамасыз ету, сертификаттау рəсімінен өтуді жеңілдету, сыртқы нарыққа шығу кезінде отандық экспорттаушыларды қолдау болып табылады. Сонымен қатар, қаржыны игеру оның қажеттілігне қарай бастамаларды енгізу жоспарларына сəйкес 2018 жылдың соңына дейін жүзеге аспақ. АСТАНА.

Рауан ҚАЙДАР,

«Егемен Қазақстан».

Конгреске елімізге белгілі ғалымжазушылар мен Қазақстан Республикасы Парламентінің депутаттары, мемлекет жəне қоғам қайраткерлері сонымен бірге, Əзербайжан, Корея, Қырғызстан, Өзбекстан, Ресей, Түркия, Татарстаннан келген танымал ғалымдар қатысты. Алғашқы сөзді аталмыш оқу орнының ректоры, академик Ерлан Сыдықов алып, Сейіт Асқарұлы жайлы пікірін терең тебіреніспен жеткізді. Ол өз сөзінде: «Əлемге танымал фольклортанушы, Мемлекеттік сыйлық пен ТМД деңгейіндегі «Достастық жұлдызы» сыйлығының лауреаты Сейіт Асқарұлы Қасқабасовтың есімін отандық ғылым мен жоғары мектеп зор мақтанышпен айта алады, – деді.

– Мұның өзіндік себебі бар: біріншіден, – «тамшы тас жарады» дегендей, институтты бітіргеннен бір бағытта – ғылым бағытында күн-түн демей қызмет етіп жүрген қағидатшыл, талапты, бастамашыл азамат; екіншіден, біздің қоғамда «алпысыншы жылғылар» деген толқын бар, Секең – соған ғылым арнасынан қосылған əлеуетті өкіл; үшіншіден, жауапты шақта – тəуелсіздік үшін күрес тұсында жəне Елбасымыз айтатын сындарлы жылдарда атқарушы биліктің салт-сана, ғылым-білім қанатын қатайтып Өзбекəлі Жəнібеков, Мырзатай Жолдасбеков ағаларымен бірге Сейіт Қасқабасов та жүрді» – деп, ғалымның қоғамдық қызметте де қолтаңбасы қалғанын, мемлекеттік міндетті де межесіне жеткізіп орындайтын тиянақты тұлға екенін ерекше атап өтті.

Ұстаздық ұлы жолды ұқыптылықпен ұстай білген айтулы академик жетекшілігімен фольклортану, мəтінтану, əдебиеттану, өнертану мəселелері бойынша 13 докторлық, 27 кандидаттық диссертация қорғалған. Бұл оқытушылық, оқымыстылық мұраттың орындалғаны шығар. Дегенмен, ғалым шəкірт тəр бие леуден шаршаған емес. Ол əлі күнге дейін əдебиет саласына бет бұрған жастармен сəті келген сағаттарда арнайы кездесіп, ағалық ақылын айтып отырады. Бұл ол кісінің адами қасиетін, кішіпейіл мінезін көрсетсе керек. Көрнекті ғалымға арналған мəртебелі жиын барысында жылы лебізін білдірген ақын, драматург, сенатор, Қазақстан Жазу шылар одағының төрағасы Нұрлан Оразалин Сейіт Қасқабасовтың ғылымдағы алғашқы қадамы Алматыдан басталғанын, сол кездегі қазақ əдебиетінің ардақты тұлғаларынан көп үйренгенін сол үлгіні өзі осы күндері жалғастырып отырғанын айта келіп, Қазақстан Республикасы Парламенті Се натының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевтың құттықтау хатын жеткізді. Конгреске келгендердің ет жүрегін елжіреткен, тартымды да тағылымды, əдемі де əсерлі əңгімені қоғам қайраткері, профессор Мырзатай Жолдасбеков тереңнен қозғап, тебірене отырып алға тартты. Əріптесі Сейіт Асқарұлымен ұзақ жылдар бойы жақын араласып келе жатқанын, бұл күнде ақ шашты, ақ басты Алатауға айналғанын тілге тиек етіп, өткеннің өшпес, ескірмес, естен кетпес естеліктерін ерекше сезіммен баяндады. Сонымен бірге, ғалымның ізеттілігін, ізденімпаздығын айрықша атап өтіп, бүгінгі жас ғалымдарға көңілі көншімейтінін де жасыра алмады.

«Ғылым қиясына табандылық керек. Оның үлгісі осы ғалым Сейіт десем артық айтқандық болмайды», деп сөз аяғын түйді. Еңбек жетістікке жеткізсе, жетістік жеңіске апарары айдан анық. Бұл ретте Сейіт Қасқабасовтың қазақ фольклоры туралы сан-салалы еңбектері дəлел бола алады. Ғалымның қандай зерттеу еңбегін оқысаң да зерделілікті, зеректікті көресің. Ұлттың рухани дүниесіне деген сергектікті танып білесің. Біз мұны алыс-жақын шетелден келген белгілі де белді оқымыстылардың академикке деген ерекше ілтипатынан айқын аңғардық. Олардың қатарында Қырғыз Республикасы Ұлттық ғылым академиясының вице-президенті А.Ахматалиев, Ресей Сөз өнері академиясының акаде мигі, «Ху до жественная литература» баспасының директоры Г.В.Пряхин, Əзер байжан Ұлттық ғылым академиясының вице-президенті И.А.Габиббейли, Татарстандағы Ғ.Ибрагимов атындағы Тіл, əдебиет жəне өнер институтының директоры К.М.Минуллин, Ташкент мемлекеттік консерваториясының профессоры М.А.Хамидова жəне де Еге университеті Түркі дүниесін құрушы директоры Ф.Түркмен бар. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» акционерлік қоғамының президенті Сауытбек Абдрахманов өз сөзінде мерейтой иесінің фольклортануға қосқан үлесін нақты мысалдармен айтып өтті. Сейіт Қасқабасовтың гуманитарлық ғылымдардың филология, археология, тарих, өнертану сынды салаларының тоғысында еңбек еткен ғұлама Əлкей Марғұлан сипатындағы ғалым екендігін атап көрсетті. Жиын соңында ғалымның «Фолиант» баспасынан жарық көрген таңдамалы шығармалар жинағының 5 томдығының тұсаукесер рəсімі өтті. Аталмыш шарада ғалымның ұлт руханиятына қосылған толымды еңбектерінің тұсауын халықаралық «Қазақ тілі» қоғамының президенті, академик Өмірзақ Айтбайұлы мен Еге университеті Түркі дүниесін құрушы директоры Фикрет Түркмен кесті. Кешегі кеңестік дəуірде ұлт құндылықтарын, əсіресе, аңыз түрінде айтылғанмен арғы жағында ақиқат жатқан қазақ фольлористикасына көп жағдайда мəн берілмегені ақиқат. Əйтсе де қазақ ғылымының алыптары тереңдеп бармаса да халықтық дүниенің бар екенін, оны тереңнен зерттесек қане деген ұтқыр пікірлерді алғаш ғылыми негізде зерделеген ғалымдардың легінде бүгінгі академик Сейіт Қасқабасов пен терең ойлы ғалым Едіге Тұрсыновтың тұрғанынан хабардармыз. Қос ғалымның сол тұстағы құнды кітаптарынан алар тағылым мол деп ойлаймыз. Тəуелсіздіктен кейінгі жерде бұрын қағаберісте қалып келген фольклористика ғылымы ұлт тарихының басты құндылықтарының бірінен саналады. Сол ұлт тарихының, əсіресе, қазақ фольклористикасының қазіргі көшбасшысы Сейіт Қасқабасовтың еңбегі қай жағынын да бағалы деп білеміз.

 Көкейкесті

Теміржол – ґмір жолы

«Жолаушылар тасымалы» АЌ ќызмет кґрсетудіѕ жаѕа стандартына кґшті Қазақстанның басты жаһандық жобасы – ЭКСПО-2017 көрмесі күн санап жақындап келеді. Əрине, ауқымды жоба еліміздегі біраз қызметтік салаларды сын тезіне салатын түрі бар. Бұл орайда жолаушылар тасымалы да қарап отырған жоқ. Теміржол торабы бүгінде əлемнің əр түкпірінен келетін туристер ағынына қызмет көрсетуге тыңғылықты дайын. Жалпы алғанда, теміржол саласы жолаушылар көлемінің (əуе жəне автокөлік тасымалын қоса алғанда) 50 пайыздық мөлшерін тасымалдап отыр. Өткен жылдың өзінде жүздеген бағыттарға жол тартқан 20 млн. адам қатынастың осы түрін қолданған. «Жолаушылар тасымалы» АҚ ұлттық тасымалдаушының жұмысы ЭКСПО-2017 көрмесін көздей отырып, қандай жаңашылдық жасап жатыр деген сауалдар төңірегінде компанияның сату жөніндегі атқарушы директоры Айгүл ƏБУТƏЛІПОВАМЕН əңгіме жүргізген едік.

– Айгүл Əспенқызы, қызмет көрсетудің деңгейін көтеру үшін жа ңа шылдықты неден бас тадыңыздар?

– Осы жылдың сəуір айында «Жолаушылар тасымалы» АҚ «Қазақстан темір жолы» ҰҚ» АҚ басшылығымен бірлесіп жолаушыларға қызмет көрсетудің сапасын көтеру мақсатында кешенді жоспар қабылдаған еді. Біз негізгі екі бағытқа, қызметкерлермен жұмыс істеу жəне жаңа сервистік қызметтерді енгізуге баса назар аудардық. Жаңашылдық əуелі бірінші кезеңде «Тұлпар-Тальго» жүрдек пойызына, əрі қарай өзге де жолаушы пойыздарына енгізіледі. Қызметкерлермен жұмыс жолсеріктер мен пойыз бастықтарының біліктіліктерін көтеруден басталады. Жолсерік теміржолдың бет-бейнесі. Оның кəсіби сапасы мен адамгершілік болмысы арқылы бүкіл теміржолдың жұмысына баға беріледі. Сондықтан арнайы жасалған білім беру орталығында теміржолшылармен кəсіби жаттықтырушы-кеңесшілер жұмыс істейді.

Олар теориялық жəне тəжірибелік сабақтар өткізеді, қарымқатынас əдебін, сөйлесу, қызмет көрсету стандартын үй ретеді. Сыртқы келбетке қалай мəн беру керектігін, жолаушылармен қалай сөйлесу қажеттігін де оқытады. Дау болған жағдайды реттеудің жолын да көрсетеді. Қазір білім орталығында 1 мың жолсерік пен пойыз бастығы оқып жатыр. Мемлекеттік тілден бөлек, орыс жəне ағылшын тілін меңгеруде 240 адам ағылшын тілін оқығаны туралы арнайы сертификат алып үлгерді. Тағы бір мəселе – мамандықтың мəр тебесін көтеру. Оған қоса, еңбекақы көлемін көтеру мəселесі қарастырылуда. Жолаушыларға сапалы да ыңғайлы қызмет көрсетуге жол ашатын жоғары білікті, лайықты адамдардың бізге келгеніне мүдделіміз.

– Жолаушыларға қызметтің қандай жаңа түрлері ұсынылуы мүмкін?

– Əр уақытта біз жолаушылар арасында сауалдама жүргіземіз. Сауалдама қорытындысы бойынша,

«Тұлпар-Тальго» пойыздарындағы жолаушыларға жаңа қызметтер ұсынылады. Оған қоса, ішкі WIFI желісін ұйымдастыру жоспарланып отыр. Онда жолаушыларға арналған мультимедиялық порталдар, мəселен, мультфильмдер, фильмдер, жаңалықтар желісін ұйымдастыру қарастырылуда. Жолаушылар осы жүйедегі арнайы бөлімге қызмет көрсету бойынша өздерінің ұсыныс-тілек, ескертпелерін жазып қалдыра алады. Бұл жобаны осы жылдың қазанында «Алматы – Астана» жəне «Алматы – Петропавл» бағыттарына, желтоқсанда барлық «Тұлпар-Тальго» пойыздарына енгізуді жоспарладық.

– Өзіңіз білесіз қазір қымбатшылық жайлап отыр. Теңге еркін өзгермелі айналымға кірді. Алайда «Жолаушылар тасымалы» анау-мынау емес, 40 пайыздық жеңілдіктер туралы жариялап жатыр. Мұның себебі неде?

– «ҚТЖ» ҰК» АҚ жəне «Жолаушылар тасымалы» АҚ 17 қыркүйектен бастап «ТұлпарТальго» жүрдек пойыздарына күзгі кезеңде қосымша жеңілдіктер жасау жөнінде шешім қабылдады. «Гранд» жəне «Бизнес» сыныпты вагондарына 20-дан бастап 40 пайызға дейін, «Турист» вагонына 10-нан 24 пайызға дейін жеңілдіктер енгізілді. Осы арқылы біз қосымша жолаушылар ағынының көбейгенін аңғарып отырмыз. Оның үстіне біз «Тұлпар-Тальго» пойыздарының билеттеріне қол жеткізе алмаған жолаушыларды тартуға тырысып келеміз. Былтыр енгізілген тарифтерді еркін реттеу жүйесі сақталуда. Бұл – халықаралық талаптарға сай. Аталған бағдарлама билеттердің

ерте са тып алынғанына байланысты (сатып алынған күн) жəне сұранысқа орай (пойыздардың жолаушылары) жол құнын өзгертуді қарастырады. Яғни, сапарды өте ерте жоспарлаған жолаушы билетті базалық бағасынан 35 пайызға дейін төмен бағамен алу мүмкіндігіне ие болады. Айта кету керек, пойыздың жүру уақыты жақындағанда жəне сұраныстың мөлшеріне қарай билет бағасы өсе береді. Бүгінде мұндай динамикалық тарифтік реттеу «Тұлпар-Тальго» пойыздарының «Астана – Алматы», «Алматы – Петропавл», «Астана – Атырау», «Алматы – Шымкент», «Алматы – Ақтөбе», «Ас тана – Защита (Өскемен)», «Алматы – За щита (Өскемен)», «Алматы – Атырау», «Астана – Шымкент», «Ақтөбе – Астана», «Астана – Қызылорда» бағыттарында қарас тырылған. Ал мүмкіндігі шектеу лі азаматтарды жəне оларды алып жүретін адамдардың орындарына аталған ди намикалық тарифтік басқару қолданылмайды. Жолаушылардың осы санаттарына базалық тарифтен 50 пайызға дейінгі жеңілдік қарастырылған. Оған қоса, жеңілдіктен бөлек, клиент дисконттық картаны (жеңілдіктер) пайдалана алады. Бұл – «Тұлпар-Тальго» пойыздарының бағыттарында бар. Үш санат: «Құрмет» – 60 жастағы жəне одан жоғары адамдарға арналған, жеңілдік көлемі 30 пайыз; «Жастар» – 16 мен 25 жас аралығындағы жастарға арналған 30 пайыздық жеңілдік; «Саяхатшы» – тұрақты клиенттер үшін (12 ай ішінде жүрдек пойыздарда 100000 теңгеден 150000 теңге сомасында ақша жұмсаған адамдарға – 10 пайыз), ал 150 001

теңгеден 200 000 теңге аралығында қаржы жұмсағандарға – 15 пайыз, 200 001 теңгеден жоғары қаражат жаратқандарға – 20 пайыз жеңілдік жасалады. Дисконттық картасын көрсету арқылы жолаушы, мəселен, «Құрмет» болмаса «Жастар» жеңілдіктер жүйесі арқылы жалпы 70 пайызға дейінгі жеңілдіктерге ие болуы мүмкін. Мысалы, бұрын №90 «ТұлпарТальго» пойызының «Турист» сыныбы (купе) «Астана – Қызылорда» бағытына 15 мың теңге тұрса, қазір жеңілдетілген баға 11 мың теңге жəне одан төмен. Билетті ертерек, мəселен, бір ай бұрын алған жолау шы тіпті 7-7,5 мың теңге ғана жұмсайды. Естеріңізге сала кетейін, «Астана – Қы зылорда» бағытындағы жай пойыз 31 сағаттан аса жүрсе, жүрдек пойыз арқылы 22 сағатта əрі арзан билетпен діттеген жеріңізге жетіп барасыз.

– Жолаушылар электрондық билеттерді көп пайдалана бастаған секілді...

– Бұл мақсатта «Қызмет 105» атты анықтама-ақпараттық орталық жұмыс істейді. 105 телефонына қалалық телефоннан қоңырау шалу арқылы пойыз кестесі, билет бағасы, жеңілдіктер жөнінде, жолаушылар тасымалына қатысты басқа да ақпараттарды білу мүмкіндігі жасалды. Енді вокзалға бармай-ақ, кезекте тұрмай-ақ, билетке қол жеткізуге болады. «ҚТЖ» ҰК» АҚ өткен жылдан бастап электрондық билеттерді сату жүйесін енгізді. Жолаушылар билеттерді Интернет арқылы («ҚТЖ» ҰК» АҚ ресми сайты, жеке компаниялар арқылы) жəне вокзалда, қоғамдық орындарда орнатылған өз-өзіне қызмет көрсету терминалының көмегімен ала алады. Оған қоса, іссапарға шыққан адамдар теміржол кассаларына бармаса да болады. Қазақстан Республикасының Салық кодексіне жаңа нормалар енгізілгелі бері, жолаушылар қызмет орындарына арнайы бланкіде ресімделген іссапар

есебі мен теміржол билетін өткізбей-ақ қойса болады. Тек қағазға басып шығарылған е-билет, жолсерік мобильдік терминал арқылы берген отырғызу талоны жəне төлем туралы чекті тапсырса жетіп жатыр. Егер жолаушы электрондық билетпен жолға шықса, алайда жолсерікте мобильдік терминал болмаса, ол «Жолаушылар тасымалы» АҚ-ға хабарласып, есеп-фактурасын алуына болады. Соған қоса жолаушы есеп-фактурасын электрондық билетпен бірге отырғызу талонын қосып, өз қызмет орнына өткізе алады. Электрондық билет жүйесін қолданған қазақстандықтардың саны күн санап арта түсуде. Осы жылдың 24 маусымында біздің қызметкерлер Астана вокзалында электрондық билет сатып алған 10 миллионыншы адамды қарсы алды. Мəртебеге қол жеткізген жолаушының атыжөні – Күлəш Құнанбаева. Ол Астанаға «Защита – Астана» бағыты арқылы Өскеменнен келген. Биылғы жылдың 8 айында электрондық əдіспен 4 млн-нан астам билет сатып алынған. Теміржол билеттері қала тұрғындарына ғана емес, шалғайдағы ауыл халқына да қолжетімді. Биыл «Жолаушылар тасымалы» АҚ пен «Қазпошта» АҚ бірлесіп пошталық бөлімшелер арқылы электрондық билет сату жобасын жасады. «Қазпоштада» Қазақстан бойынша 3 мыңнан астам пошталық бөлімшесі арқылы осы жаңа қызмет түрін Қазақстанның барлық өңіріне жақын арада енгізуді көздеп отырмыз.

– Вагон парктерін жаңартуда қандай жұмыстар жасалуда?

– 2010 жылы қабылданған компанияның жолаушы вагондарын жаңарту туралы бағдарламасына сай 600-ден астам вагон сатып алынды. Оның ішінде 300-ден аса вагон қазақстандық өнім. Астанада 2011 жылы «ТұлпарТальго» зауытының ашылуының нəтижесінде осындай жетістіктерге жетіп отырмыз. Жəне 2015 жыл

мен 2020 жыл аралығында 700-ге жуық қазақстандық вагон аламыз деген жоспар бар. Ескі вагондардың орнына, жаңа, ыңғайлы вагондар жолға шығады. Олар жуық арада қол жүктерін қоюға арналған бөліктерге ие болады.

– «Тұлпар-Тальго» вагондары жолаушылар тілегіне сай көбейіп жатыр екен. Жалпы, жолаушылардың, клиенттердің пікірі компанияның жаңашылдықты енгізуіне қаншалықты əсер етеді?

– Біз ұсынып отырған пойыздардың кестесі, сервистік қызметтер жолаушылардың ескертпе, ұсыныстары негізінде жасалады. Оған қоса, «Құпия сатып алушы» əдістемесімен жұмыс істейтін арнайы компанияларды тартып жатыр мыз. Олар тұтынушыларға қызмет көрсету стандарттарының қаншалықты сақталатынын бақылайды, өздерінің тəуелсіз жеке көзқарастарын, бағаларын береді. Өткен жылы пойызды төсек жабдықтарымен жабдықтау жобасын іске асыра бастадық. Ілгеріде біз төсек жабдықтарын өзіміз сатып алып, оны жеке компанияларға тазалауға жіберетін болсақ, енді жыл басынан бері бұл бірыңғай қызмет аутсорсингке берілді. Бүгінде компания компаниялар төсек жабдықтарын өздері сатып алады, жуады, сосын оларды вагондарға жеткізеді. Сонда олар барлық циклды атқарады əрі жұмыстың сапасына да жауап береді. Біздің компанияның мақсаты – халықтың көңілінен шығу. Теміржол – өмір жолы. Жолаушының жолға шыққандағы мақсаты өзінің барар жеріне аман-есен жету. Сол себепті де, сапармен сабақтас қызметіміздің сапасын күшейту басты мақсатымыз.

– Əңгімеңізге рахмет. Сіздерге де сəтті сапар тілейміз. Əңгімелескен Марат АҚҚҰЛ, «Егемен Қазақстан».

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

11

 Серпінділік стратегиясы

Жақында іссапармен Мақтаарал ауданына бардық. Күзгі жиын-теріннің соңы. Жол жиегінде ақ алтын шашылып жатыр. Ақ алтын дегеніңіз ақ мақта. Мақталықтан трактор тіркемесіне үйіп артады. Шоқалақ ұшырады, ерке жел желпіп ұшырады, жол жиегінде қар жауғандай жайнап жатуының мəнісі осы. Бұрын диқандар Ливерпуль мақта биржасына өңештерін созып қарар еді. Үміттеніп. Бірақ, мақта бағамы төмен күйінде қалып, еткен еңбек, аққан тер еш болып көңілдері құлазып жүрер еді. Биыл қарын тоқ, көңіл көк дөнен. Мақта бағасы 100 теңгеден əрі асып жығылып тұр. Диқанның үй-іші көңілді. Жақсы біткен мақта, жақсы баға үйге құт-береке əкеліп жатыр. Бақтияр ТАЙЖАН,

«Егемен Қазақстан».

– Облыстың жаңа əкімінің аяғы құт болды. Өзі де баязы, мінезі ашық азамат екен, – деп қояды шаруалар. Жаңа əкім деп отырғандары Елбасының Жарлығымен тағайындалған облыс əкімі Бейбіт Атамқұлов. Бұрынғы əкім, бүгінде «Нұр Отан» партиясы Төрағасының бірінші орынбасары Асқар Мырзахметов туралы да жылы айтады. Аграрлық облыстың бау-шуын жөндеп, талай іргелі істерге бастамашы болып кеткен азаматқа Елбасы лайықты баға берген. Əдетте, көптеген əкімдер өзінің алдындағы жұмыс жасаған азаматтың бастамаларын толық қолдай бермейді. Шамасы келсе сиырқұйымшақтандырып сағыздай созып, ұмыттырып жіберуге тырысады. Бейбіт Атамқұловта осындай жаман қасиет жоқ. Жұмысты тоқтаған жерінен əрі қарай жалғастырып жатыр. Жоспар көп, тиянақты орындалу керек. Шардара – Оңтүстіктің ең алыс нүктесі. Жол көңілдегідей болса алыстық оншалықты əсер ете қоймас па еді, көлік көп, автоапат көбейіп тұр. Жуырда облыс əкіміне арнайы кіргенбіз. Біраз ойларымен бөлісті. Соның бірі Шардарадан ұшақ ұшыру мəселесі шешімін табатынға ұқсайды. Болашақта жағдай келісіп жатса теміржол да тартпақ ниетте. Өйткені, шалғайда жатқан Шардараның туристік əлеуетінің артуына, облыс бюджетіне қаржы түсіретіндей мүмкіндіктері көп. Жақында бір досымыз мақтаулы Ыстык өлге отбасымен барып келген. Бəрі əдемі дейді. Аяғыңды салсаң судың мөлдірлігінен түбіндегі ұсақ тастарына дейін анық көрінеді. Жағдайы келіскен пансионат, Шыңғыс Айтматовтың көлді кеуделей жүзетін «Ақ кемесі» бəрі бар. Бірақ, көңіл, ыстық ықылас жетпейді дейді. Кісі елінде жүргенің көрініп қалады. Бішкек үкіметі туристердің маңдайына шыбын қондырмаймыз дегенімен ұсақ бұзақылар қалт еткен кезіңді бағып жүреді екен. Ал Атамқұловтың ойындағы Шардара туризмі көңілге əбден қонады. Шардара су қоймасына 5 млрд. текше метрден астам су сияды. Тянь-Шань тауларындағы бұлақ, қар суынан жиналған тəтті суды шардаралықтар бертінге дейін тазаламайақ ішіп келген. Осындай тұщы суда өскен Шардараның құлаштай сары сазанының даңқы Қазақстаннан асып кеткен. Шымкенттің өзінде балық жегіштер Шардара балығы тұрғанда Балқаш, Атырау сазандарына қол созбайды. Əулие көретін Ыстыкөлдегі шомылу маусымы екі-үш ай. Суы тұщы Шардара көлінде де осындай мерзім. Жағасы алтын құм, алтын жағалау. Еспе құм дегеніңіз – ем. Бойында жел-құзы бар адамдарға жақсы ем. Шардарадан далаға аттап шықсаңыз қызылдың құмы басталады. Жел тиіп қиралаңдап жүре алмай жүрген адамдар құм əбден піскен кезде осында ағылады екен. Құмды тереңірек қаздырып кеудесіне дейін көмдіреді-ай. Мерзімді уақытына дейін жатып, жылы оранып күтінеді. Бірер күннен соң аяғын кирелеңдеп басып жүрген кісіңіз құр атқа мінгендей құлдыраңдап кетер екен. Алтын құм – радикулиттің емі. Судың қасиетін айттық. Ұшақ ұшса, пойыз қатынаса Астана, Атырау, тіпті, суының мұздайлығынан шекеңнен өтетін Алтайдан туристер Шардараға ағылар еді. Салған қаржы қайтарылады, ал азаматтарымыз суға түсем, тіземді қыздырам деп шетел асып, қаржысын сол елге инвестицияға салмайды. Ақ мақтаның отаны Мақтааралда үш жүз мыңның үстінде ел тұрады. Көршісі – таңертеңнен кешке дейін кетпенін көтеріп, егістіктен шықпайтын өзбек диқан дары болғандықтан мақтааралдықтар да еңбекқор. Мақтадан бөлек көкөніс, баубақша өнімдері мол. Жыл он екі ай өнім алатын шаруашылықтары көп. Осынша тауарлы аймақта жатқан Мақтааралды бергі бетпен Сырдария үстіне Елбасының тапсырмасымен салынған жалғыз жол байланыстырады. Жүк тиеген алып машиналар тоқтаусыз жүріп, былтыр салған жолыңды қоңыр күзге дейін қамырдай илектеп береді. Қыпқызыл шығын. Облыс əкімінің жоспарында Мақтааралға пойыз жолын тарту бар. Бұл

теңгенің өнімі өндіріліп, өсім 2,6 есе өскен. Бұл аймақтар арасында өсу қарқыны бойынша үшінші орын. Сонымен бірге, осы жылдар аралығында жеңіл өнеркəсіп өнімінің көлемі бойынша да облыс көш бастап тұр.

2015-2019 жылдарға арналған Индустрияландыру картасының екінші бесжылдығы бекітіліп, оған жалпы құны 851 млрд. теңге, 19,2 мың жаңа жұмыс орнын құрайтын 104 жоба енгізілді. Оның ішінде 36 жоба 2015 жылдың үлесінде. Бүгінге

млрд.тг, 140 жұмыс орны), «Шымқай» ЖШС – жиһаз өндірісі (750 млн.тг, 25 жұмыс орны). Нəтижесінде, бюджеттік 1 теңгеге 14,6 теңге жеке инвестиция тартылатын болады. Шымкент қаласының халықаралық əуежайы қасынан 50 га жерге үшінші индустриялық аймақ (қазақ-түрік) құрылды. Биыл инфрақұрылыммен қамтамасыз ету мақсатында 1,8 млрд. теңге бөлініп, құрылысы басталды. Бүгінгі таңда, құны 9,8 млрд. теңге, 646 жұмыс орнын құрайтын 3 инвестициялық

«Оңтүстік» арнайы экономикалық аймағында 21 жоба мақұлданып, оның 8-і іске қосылды (инвестиция көлемі – 22,0 млрд. тг., 1450 жұмыс орны). Шетел инвесторларын тарту мақсатында облыста жыл сайын инвестициялық форум өткізу жөнінде шешім қабылданған. Шымкент қаласында 2014 жылы өткізілген бірінші халықаралық форумда 865 млн. АҚШ долларын құрайтын бірлескен инвестициялық жобаларды іске асыру бойынша 17 келісімге қол қойылды.

Оѕтїстік – ґркенді істердіѕ ордасы Аймаќќа инвестиция салуєа шетелдіктер ќызыєушылыќ танытуда – мемлекеттік мəселе. Көрші Сарыағашқа пойыз ағылып келіп жатыр. Екі ортаға жол тартылса Мақтааралдың тау-тау өнімдері Қазақстаннан асып, Ресейді көктей өтіп, Еуропаңа барар еді. Бүгінгі күні шаруа үшін өзекті мəселе – тауарын тиімді саудалау осылай шешілмек. Құдайға шүкір, Қазақстанда егістік жері де, бақшалық, жайылымдық жер де жетеді. Басшылықтың алдындағы міндеттің үлкені – əлемдік дағдарыс жағдайында шекесін ұстап, төмен қарамай ілкімділік танытып, бюджеттің қаржысын еселеу, əлеуметтік мəселелерді шешу. Кəсіпкерлікке кең өріс ашу сияқты мəселелер болып келеді. Киіз туылдырықты қазақты ел қылған қазақтың жақсы жайсаңдары мəңгі тыныштығын тапқан киелі Түркістан – туризмнің бір шыңы. Түркістанға жыл сайын 800 мыңдай турист келеді. Түркітілдес халықтардың рухани орталығы болған Түркістандағы Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне мұсылман əлемінен мыңдаған адам келіп тəу етеді. Жақында 30 млн. теңгеге жуық қаражатқа жеке инвестиция есебінен қонақүй пайдалануға беріледі. Қажылыққа аттанар азаматтар үшін ішінде шығыс моншасы бар ірі орталық салынуда. Сарапшылар айтқандай, əлемде əрбір тоғызыншы жұмыс беруші – туризм саласына байланысты екен. Облыс əкімі Түркістанда туризм саласын дамытудың іс-жоспарын қайта қарап, жаңа шаралар белгілеп жатыр. Көрші Өзбекстан Ташкенттен бөлек Бұхара, Хиуа, Самарқанд қалаларындағы тарихи ескерткіштерімен қыруар қаржы тауып отыр. Бізде Түркістаннан басқа өркениеттің алтын діңгегі болған Отырар бар. Көне қала Сауранға жаңғырту жүргізіліп, қорғаныс шаралары қолға алынса шетел туристерін магниттей тартатыны анық. Оны Шыңжаңдағы Тұрфан қаласының ескі орнынан байқағанбыз. Консервацияға алынған ескі қалашықты көруге еңкейген қартқа дейін мыңдаған туристтер келеді екен. Сауран да сондай туризм орталығына сұранып тұр. Облыс əкімі аграрлы аймақтың тынысын ашатын, халықты жұмыспен қамтитын бірегей жоба – индустриялық аймақтардың жүзеге асуына салмақ салуда. Оңтүстіктің бұл бағыттағы жұмыстары республикаға үлгі. Жас болса да осындай іргелі істерге бас болып жүрген облыс əкімінің орынбасары Сапарбек Тұяқбаевтың айтуынша, бір Шымкент қаласындағы индустриялық аймақтардың мүмкіндігі кейбір облыстардағы осы бағытта атқарылған жұмыстардан асып түседі. Сөзіміз жалаң болмас үшін Оңтүстіктің экономикалық əлеуетіне сараптама жасап көрейік.

2015 жылғы бірінші жартыжылдықтың қорытындысымен Индустрияландыру картасы бойынша іске қосылған 137 жобаның 130-ы жобалық қуаттылықтың 90-100 пайызына шықты. Бұл маңызды көрсеткіш бойынша жоба санының көптігіне қарамастан (үдемелі индустриялық-инновациялық даму бағдарламасының бірінші бесжылдығында іске қосылған əрбір бесінші жоба облыс үлесінде), өңір республикада алдыңғы қатарда. Индустрияландыру бағдарламасын жүзеге асыру өңдеуші өнеркəсіптің өркендеуіне оң ықпалын тигізуде. 2008-2014 жылдардағы аймақтар бойынша өңдеу өнеркəсібі өндірісінің көлеміне жасалған талдау бойынша облыста 2008 жылы – 158 млрд. теңге ал 2014 жылы – 414 млрд.

жалпы құны 17,7 млрд. теңгені құрайтын 4 жоба іске қосылып, 1190 жұмыс орны ашылды. Бүгінде Шымкент қаласындағы «Оңтүс тік» индустриялық аймағында (337 га) 45 кəсіпорын жұмыс істеуде, 3,3 мыңға жуық жұмыс орны ашылып, 19,3

жоба жүзеге асырылуда. Атап айтқанда, «Madeyra-Company» ЖШС – панельдік, жұмсақ жəне кеңселік жиһаздар шығару (3,7 млрд.тг., 496 жұмыс орны), «Emek boru Kazakhstan» ЖШС – болат құбырларын шығару (5,6 млрд.тг.100 жұмыс орны), «TurKaz ffp» ЖШС – фибро жəне фомбе-

млрд. теңге инвестиция тартылды. 27 жобаның құрылысы жүргізілуде. Жалпы, аймақта 76,8 млрд. теңге, 72 жоба, 6699 жұмыс орны құрылады. Нəтижесінде, бюджеттік 1 теңгеге 13,2 теңге жеке инвестиция тартылған. Жартыжылдықтың қорытындысы бойынша Елбасының қатысуымен өткен телекөпірде бұл аймақ ең үздік жəне толыққанды істеп тұрған жоба ретінде бағаланып көрсетілді. Сонымен бірге, Шымкент қаласында көлемі 89 га құрайтын екінші «Тассай» индустриялық аймағы құрылды. Аймақтың техникалық-экономикалық негіздемесі, ЖСҚ əзірленіп, инфрақұрылым құрылысына 800 млн. теңге қаралып отыр. Бұл жерде құны 19,0 млрд. теңге, 4438 жаңа жұмыс орындарын құрайтын 16 инвестициялық жоба бекітіліп, жұмыстар басталуда. Атап айтқанда, «Elimmed» ЖШС – «ин фузиялық ерітінділер шығаратын фармацевтикалық зауыт» (3,0 млрд.тг., 144 жұмыс орны), «НПО Зерде» ЖШС – медициналық мақсаттағы бұйымдар мен санитарлық-гигиеналық құралдарын шығаратын цех құрылысы (1,2 млрд.тг., 40 жұмыс орны), «Фармасинтез Зерде» – дəрідəрмек шығаратын фармацевтикалық зауыт (1,3 млрд.тг., 50 жұмыс орны), «Marai E7 Group» ЖШС – медицинаға арналған бұйымдар шығаратын зауыт құрылысы (500 млн.тг., 45 жұмыс орны), «Asiatrafo» АҚ – қуаттылығы 110-220 кВ трансформаторлар өндірісі (5 млрд.тг., 400 жұмыс орны), «Жібек жолы транс логистик» – тігін бұйымдарын шығару (1,8 млрд.тг., 3000 жұмыс орны), «Мега Смарт» ЖШС – жылтыр МДФ плиталарын шығару (413,6 млн.тг., 29 жұмыс орны) жəне жиһаз фабрикасы (200 млн.тг, 40 жұмыс орны), «РАМ» ЖШС – «элиталы жиһаз шығару өндірісі» (450 млн.тг., 200 жұмыс орны), «Казтехникас» ЖШС – светодиодты шырақтар өндірісі (230 млн.тг, 40 жұмыс орны), «Вали Пласт» ЖШС – полиэтилен құбырларын шығару (583 млн.тг, 35 жұмыс орны), «Ди Oil gas» ЖШС – алкогольсыз сусындар шығару (844 млн.тг, 100 жұмыс орны), «Astana LRS пласт» ЖШС – алюминийден жасалған бұйымдар өндірісі (1,2

тон өндірісі (473 млн.тг., 50 жұмыс орны). Бұдан бөлек, жалпы құны 14,9 млрд. теңгені құрайтын қосымша 8 жобаның іске асырылуы жоспарлануда. Нəтижесінде, бюджеттік 1 теңгеге 13,7 теңге жеке инвестиция тартылатын болады. Қазақ-түрік индустриялық аймағына іргелес жатқан аумақта төртінші Бадам индус триялық аймағын құрып, 153 га жер телімінде құны 47,5 млрд. теңге, 1550 жұмыс орнын құрайтын 5 жобаны жүзеге асыру жоспарланған. Оның ішінде ағымдағы жылы «KAZKIOTI» ЖШС – корейлік Daedong компаниясымен бірлескен тракторлар өндірісінің бірінші желісі іске қосылды. Екінші желісі қосылып жатыр. Сонымен қатар, аталған индустриялық аймақта «РТ-Оңтүстік Энерго» ЖШС – өнеркəсіпте пайдаланылатын насостар шығару зауыты (3,3 млрд.тг., 300 жұмыс орны), «Арт Тек Кран» ЖШС – Камаз базасындағы арнайы техника шығару (874 млн.тг., 100 жұмыс орны), «Karlskrona LB AC» ЖШС – болат балқыту зауыты (26,5 млрд.тг., 400 жұмыс орны), «ЦентральноАзиатский автомобильный завод» ЖШС – жеңіл автокөлік шығару (5,1 млрд. тг., 300 жұмыс орны) инвестициялық жобаларының жүзеге асырылуы жоспарлануда. Нəтижесінде 1 теңгеге 26,4 теңге жеке инвестиция тартылатын болады. «Оңтүстік» ИА-ты қоспағанда, облыстағы барлық аудан, қалаларында индустриялық аймақтардың құрылысына 1013,5 га жер телімдері бөлінді. Қазіргі таңда, Түркістан қаласындағы (103 га) жəне Созақ (50 га) аудандарындағы индустриялық аймақтар іске қосылды. Сонымен қатар, алты ауданда (Мақтаарал, Қазығұрт, Шардара, Түлкібас, Бəйдібек аудандары мен Кентау қаласы) индустриялық аймақтың құрылысы 2015 жылы аяқталатын болады. Аудан, қалалардағы индустриялық аймақтарда жалпы құны 92,5 млрд. теңгені құрайтын 71 инвестициялық жоба жүзеге асырылуда. Онда 8 341 жаңа жұмыс орны ашылады. Оның ішінде 12,3 млрд. теңгені құрайтын 4 инвестициялық жоба іске қосылып, 547 жаңа жұмыс орны ашылды.

Іскерлік сапарлардың жəне қол қойылған меморандумдардың нəтижесінде, 1,7 млрд. АҚШ долларын құрайтын 29 шетелдік жобалар іске асырылуда. Бүгінгі таңда іске асырылып жатқан ірі жобалар: - «KIOTI» (Оңтүстік Корея) – брендімен жасалынып жатқан трактор шығару жобасы, 40 млн. АҚШ доллары; - «KazKoreanTextile» (Оңтүстік Корея) – кешенді тоқыма фабрикасының құрылысы жобасы, 30 млн. АҚШ доллары; - «Зерде» МЕҰ» жəне «Фармасинтез» (Ресей) бірлескен жоба дəрі-дəрмектер өндірісі бойынша фармацевтикалық зауыт құрылысы, 30 млн. АҚШ доллары; - «Promondis Kazakhstan» (Германия) – 100 МВт қуаттылығымен күн электрстансасының құрылыс жобасы, 275 млн. АҚШ доллары; - «Green energy компани» (Германия) – 50 МВт қуаттылығымен күн электрстансасының құрылыс жобасы, 95 млн. АҚШ доллары; - «Gold Aluminium» (Түркия) – аллюминий профильдерінің өндірісі, 6,5 млн. АҚШ доллары. Сонымен қатар, баламалы энергия көздерін қолдану мақсатында жалпы қуаттылығы 760,8 МВт құрайтын, құны 219,3 млрд. теңге 28 жоба бойынша жұмыстар жүргізілуде. Шымкент қаласындағы (92 га) «Саудалогистикалық орталығында» 8 ірі жоба жүзеге асырылуда. «Бизнестің жол картасы-2020» бағдарламасы бойынша 1,5 млрд. теңгеге ин фрақұрылым жүргізілді. Орталықта жобаларды іске асыру үшін 24,3 млрд. теңге көлемінде жеке инвестиция тартылды. Бірінші кезеңдегі нысандар ағымдағы жылдың қыркүйек айында іске қосылды. Орталықтағы қойма алаңдарының жалпы аумағы 230 мың шаршы метр, жүктерді қабылдау қуаттылығы жылына 1,5 млн. тоннаны құрайды. Облыс əкімі бүгінге дейін аудан, қалаға іссапарға шығып, əрқайсысының жағдайымен жақын танысты. Атқарылып жатқан салаларды таразылады. Қол жеткен жетістіктер көп. Кежегесі кейін тартқандары да жоқ емес. Елбасы Бейбіт Атамқұловты Оңтүстікке басшы етіп тағайындағанда оның шетелдерде көбірек жұмыс жасағанын алға тартқан. Яғни, шетелден инвестиция тарта аларына сенген. Бейбіт Бəкірұлы осы мемлекеттік мəселеде ілкімділік танытып, табысқа жетіп келеді. Кешегі елшіге əріптестері арнайы келіп, облыс кəсіпкерлері мен өздерінің ірі бизнес орталықтарының арасында алтын көпір болуда. Мəселен, Индонезияның Төтенше жəне өкілетті елшісі Фостер Гултом кəсіпкерлермен кездесуде өз мемлекетінің ауыл шаруашылығы, тоқыма, тамақ жəне құрылыс саласында бірлесіп жұмыс жасауға бейіл екендігін білдірді. Оңтүстік Қазақстан облысы Польша бизнесі үшін Орталық Азия өңіріндегі базалық алаңға айналуы мүмкін. «Польша бизнесінің Орталық Азия өңіріндегі базалық алаңына айналу үшін Оңтүстік Қазақстан облысының барлық мүмкіндіктері бар. Ал біздің өңірде агроорталық құру жөніндегі идея облысты ірі көтерме сауда орталығына айналдырып, делдалсыз қызмет ұсынуға мүмкіндік береді. Демек, баға жергілікті тұрғындар үшін қолжетімді болмақ», дейді облыс басшысы. Оңтүстік Қазақстан облысының əкімі Бейбіт Атамқұлов 2015 жылдың 23 қазанында Шымкентте өтетін ІІ халықаралық

инвестициялық форумға неміс кəсіпкерлерін шақырды. Облыс басшысы Германияның Қазақстан Республикасындағы Төтенше жəне өкілетті елшісі Гидо Херц мырзамен кездесуі кезінде бұл басқосудың өңірге үлкен қаржыны тартуға мүмкіндік беретінін айтты. «Оңтүстік Қазақстан облысы ауыл шаруашылығы, мұнай жəне мұнай өнімдері, құрылыс материалдары мен тоқыма өнеркəсібіне, уран мен металл өндіруге бейімделген аймақ. Оңтүстік Қазақстан трансформатор жасау мен мақта талшықтарын шығаруда көшбасшы өңір. Облыс аймағында республика көлемінде өндірілетін дəрі-дəрмек құралдары мен жанармайдың жартысына жуығы өндіріліп, шығарылады. Өңірдің өндірістік, экономикалық əлеуеті жоғары. Неміс инвесторларының қатысуымен аймақта жаңа жобалар іске қосылып жатса, біз оған тек қуанамыз», – деді облыс басшысы. Кездесуде тараптар өзара тиімді əріптестік пен аймақтың инвестициялық мүмкіндіктерін жəне бірлескен жобаларды жүзеге асыру жайын сөз етті. Бүгінгі таңда ОҚО аймағында жалпы құны 52 млрд. теңгені құрайтын, неміс инвесторларының қаржысына салынған 3 жоба жүзеге асырылып жатыр. Оңтүстік өңірге Канаданың Қазақстан Республикасындағы Төтенше жəне өкілетті елшісі Шон Перри Стайл мен Малайзияның техникалық кəсіптік білім беру орындарының төрағалары да келді. Оңтүстік Қазақстан облысының инвес тициялық мүмкіндіктері канадалық кəсіпкерлерді қызықтырып отыр. Шетелдік компаниялар мұнай-газ, машина жасау саласына бірқатар тың жобаларды жүзеге асыруға ниетті. Екіжақты кездесуде Бейбіт Атамқұлов аймақтың ауыл шаруашылығы саласындағы жоғары əлеуетін алға тартты. Тамақ өнеркəсібі саласындағы кез келген жобаға жан-жақты қолдау көрсететінін де айтты. Малайзиялықтар Оңтүстік Қазақстанда техникалық білім беретін колледж салуға ниет білдіріп отыр. Енді Оңтүстік Қазақстанда халықаралық стандартқа сай, əлемнің кез келген елінде жұмыс істей алатын, жоғары сұранысқа ие мамандар дайындалады. Күн сəулесінен қуат өндіріп, электр энергиясын тартатын ең ірі станса Сайрам ауданында салынады. Бұл туралы облыстық кəсіпкерлер палатасында өткен жиында оңтүстіккореялық кəсіпкер Ли Кюн Су мəлімдеді. Шетелдік инвестор күн сəулесін пайдаланып, облыста электр энергиясына деген тапшылықты жоюға болатынын айтады. Облыс халқы тұтынатын электр энергиясының 50 пайызы сырттан əкелінеді. Бұл экономикалық тұрғыдан тиімсіз əрине. Енді түстік өңірді жарыққа деген тəуелділіктен арылтатын нақты жобаға қомақты инвестиция тартылмақ. «MJM INVESTMENT LTD» компаниясының төрағасы Ли Кюн Су мырза осы жоба жүзеге асса, құны 50 млн. доллар болатын құрылғылардың көмегімен жылына 200 МВ электр энергиясын өндіруге болады дейді. Əлемдегі ең ірі мемлекеттердің бірі Қытаймен іскерлік байланыс жолға қойылып келеді. Жыл басында инвестиция тарту мақсатында Оңтүстік Қазақстан облысының бір топ делегациясы Қытай Халық Республикасына іскерлік сапармен барған. Шаньси, Хэбей жəне Шандунь провинцияларындағы ірі кəсіпорындарында болып, келіссөздер жүргізді. Облыстық əкімдікте өткен екіжақты келіссөздер барысында Шымкентте Қазақстан – Қытай индустриялық аймағын ашу жəне қытайлық инвесторларды өңірге тарту мəселелері бойынша келісімге қол жеткізілді. Кездесу қорытындысы бойынша пекиндік Қазақ-Қытай бірлескен инвестициялық компаниясы мен «Оңтүстік» индустриялық аймағы басқарушы компаниясы» ЖШС арасында ынтымақтастық жөнінде келісімге қол қойылды. Ұлыстың ұйытқысы болған, қазақ қиналғанда арқасын тірейтін Оңтүстікте осындай ірі жобалар іске асып жатыр. Ауыл шаруашылығы өнімдерімен Қазақстанды түгелдей қамтамасыз ете алатын аймақта инвестиция салатын, өндірісті жандандыратын жұмыстар жеткілікті.

– Қазір бүкіл əлемді дағдарыс теңселтіп тұр. Осындай жағдайда Мемлекет басшысы Қазақстанды дағдарыс толқындарына ұрындырмай, экономикалық қуатын еселеуге серпін берді, – дейді Бейбіт Бəкірұлы. – Мемлекетіміз əлемдегі бəсекеге қабілетті 30 елдің қатарына қосылу, Мəңгілік Ел болу міндетін абыроймен орындап келеді. Ұлыстың ұйытқысы атанған Оңтүстікте осы мемлекеттік мəселеге сүбелі үлес қосуда. Елбасы тапсырмасы аймақта тиянақты орындалып жатыр. Оңтүстік Қазақстан облысы.

12

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

 Өнеге өрнектері Оңтүстік – тұрғындарының көптігімен де, мінез байлығымен де, жұрты жерді еміп өскен еңбекқорлығымен де ерекшеленген өлке. Онда бейнеті ауыр «мақта» деген дақыл бар. Қоза өсіп шыққан соң, оларды жекелеп сирететін «жегенелеу» – бастапқы жұмыс. «Жетілгенше жаңбыр шайып, суыққа үсіп, тамыры шіріп, өздері-ақ азайып қалады», – деп ша р уа шылықтағы мамандар оны сиретуге ықыластанбай тын. «Ба қылаушылар» байқап қалса, жегенелеуді талап етеді. Сондай жиынның бірінде «Еңбек Ері» ағамыз: «Бие көп болса, құлын да көп», – деп сөйлеп, сөзі афоризмге айналып кетіп еді. Ол кісі «Еңбек Ері» болғандықтан, басшылар қарсыласпай қоя салған. Сол айтқандай, тұрғыны көп об лыста газет түрі де жетіп-арты лады. Барлығы 250-ден аса басы лым тіркелген. Солардың ішін дегі шоқтығы биігі, өз мəнері, дəстүрі, кеңес билігінің қысталаңы мен тəуелсіздіктің еркіндігін тұтас тартқан тарихы бары «Ордабасы оттары». Бұ рынғы Бөген, қазіргі Ордабасы ау данының шежіресі десе де болады.

 Басты байлық

Айбергеновтің əлгі жырының үшінші шумағы түпнұсқада, ақынның өзі бізге оқығанда: «Құла гер армандарымның, Құла ғын қайшылайсың сен», – еді», деп, мəңгі жас ақынды сол жолы да сағына еске алғанымыз есімде». Нарағаң ізденгіш. Жанкешті.

1993 жылғы 25 маусымдағы нөмірі сақталыпты. Онда «Ақын Нармахан Бегалиев 50 жаста» деген айдармен арқалы ақын Ғафу Қайырбековтің «Оңтүстіктің жидесі» атты мақаласы жарияланған. Қаламдас ағасы əріптес інісіне ризашылық сезімін мөлдірете жазыпты.

Нармахан Мырзагелді КЕМЕЛ.

Жарыққа шыққанына биыл 80 жыл. Мамандығым келмесе де, осыдан отыз жылдай бұрын Оңтүстік Қа зақстан облысындағы Киров аудандық партия комитетінің насихат жəне үгіт бөлімін басқарғаным бар. Бірінші хатшымыз Рашид Нұғыманов бір күні тікелей телефонмен: – Бегалиевті шақыршы, – деді. Ондай кісі бізде жоқ еді.

– Кімді дейсіз? – деп қалдым.

– Бегалиевті... ə-ə-ə, жоқ, Шегалиевті шақыр, – деді. Шегалиев – біздің аудандық газеттің редакторы. Шақырдым. Екеуміз бірінші хатшының бөлмесіне бірге кірдік. Сонда біздің ауданға Бөген ауданынан ауысып келгеніне екі жылдай болған басшымыз: – Мен əлі күнге Бөгендегі Бега лиевті айта беремін. Бегалиев атын ұмытатын адам емес қой, сəтті шығарған əр газеті үшін рақмет айтатынмын, – деді. Бұрын өлеңдері арқылы ғана есімін біле тін Нармахан ағамен алдымен осылайша сырттай таныстым. Осыдан 20 жыл бұрын əуелі Алматыға, 3 жылдан соң Астанаға қоныс аудардым. Осы мезгілде Нарағамен сыйласпыз. Ғылым док торлығын қорғауға ізденісте жүргенімде, Ордабасыға арнайы барып, 2-3 күн болып, суармалы жерде шаруашылық жүргізу əдісімен таныстым. Шаруашылық жетекшілерімен, мамандармен сұхбаттастым. Аудандық газеттің 5-6 жылдық тігіндісін де ақтардым. Мазмұнына көңілім толды. Қандай мəселе көтерсе де мұқият қарастыратын, жалпылама цифр қумайтын, құрғақ сөйлем құрамайтын, өлі очерктері жоқ көшелі басылым екеніне көз жеткізгенмін. Қай мекемедегі ұжым да басшысына қарап бой түзейді. «Басшы», – деген сөздің мағынасы (орыс ша «руководитель) «руками водить» деген сөзден шыққан. Яғни, басшы қалай ұйымдастырса, іс солай жүреді. Əсіресе, бұқаралық ақпарат құралдарында. Өйткені, кез келген басылымның «өз беті», мəнері, мазмұны болуы тиіс. «Ордабасы оттары» қапысыз қалыптасқан екен. Сексен жылдық тарихында талай-талай белестен өткен ол облыс көлеміндегі ең мазмұнды, астын сызып оқитын дүниесі көп газет. «Ордабасы оттарының» отын көсеп жүрген азаматтар кімдер? Соңғы 40 жылдың бедерінде газетті кімдер басқарды? Сол тұста жасы кəмелетке əлі толмаған жас оқырманыңыз бүгінде зейнеткер, олар алғаш газет қарай бастағалы бері бір ғана редактордың аты-жөнін біледі. Ол – Нармахан Бегалыұлы. Газет басшылығында жауапты хатшы жəне редактордың орынбасары қызметін атқарғанына – 47, редакторлығына 41 жыл то лыпты. Қандай тұрақтылық?! Нет кен жауаптылық?! Əртүрлі мінездегі хатшы мен əкім болды ғой сол жылдарда. Біреуі менменшіл, біреуі кірпияз... Нармахан аудандағы ғана емес, облыстағы, тіпті республикадағы тарихи тұлға, социализм мен нарық арасындағы алтын көпір. Екеуіне де бейімделгені үшін емес, бар өмірі турашылдықтан, адалдықтан құралғаны үшін ықыластымын. Ойланып отырсам, Нараға туралы алғаш рет 1972 жылы оқыппын. Ты нышбай Рахым былай депті: «1962 жылы Шымкент қаласында өткен жас ақындардың өлкелік кеңесіне Төлеген Айбергеновпен бірге жүріп, өмір мен өлең жайлы көп сырласқан қазіргі белгілі ақын Нармахан Бегалиевпен арада он жыл өткен соң, 1972 жылы тағы да Шымкентте, республика жас ақындарының басын қосқан II фестивальда танысып, өткенкеткенді əңгіме еткенде, Төлеген

Дəлелдейін. Қазақстанда «Ақындар аллеясы» тұңғыш Ордабасыда ашылды. Ескерткіштер кешені ау дандық мəдениет үйінің алдына орнатылған. Онда Майлықожа Сұлтанқожаұлының, Нұр алы Нысанбайұлының, Орынбай Тайманұлының, Бейсенбай Кенжебаевтың, Өтебай Тұр манжановтың, Көпбай Омаровтың, Қос жан Мүсіреповтің мүсіндері қойылып, аты-жөндері, туылған, дүниеден озған жылдары көгілдір мəрмəрға ойылып жазылған. Нараға осы ескерткіштерді мемлекеттен қаржы алмай-ақ, ақындар айтысын ұйымдастырып, содан жиналған қаржыны там-тұмдап жеткізген. Қазір Темірланға келген қонақтар «Ақындар аллеясына» соқпай кетпейді. Ордабасы тауын жойылып кетуден сақтап қалғаны ерлікпен парапар. Кеңестік кезеңде бүкіл Одақтың теміржолына төселетін қиыршық тас шығаратын зауыттың жұмысын, КСРО-ның тұңғыш президенті М.С.Горбачевқа де й ін даусын жеткізіп тоқтатуы жан кештілік емей не дейсіз? Өз басының қатерге тігілерін білсе де, тарихи орынды қорғауды жоғары қойды. Бұл көзсіз ерлік. Əрі өрлік! Ұлтымызда ұмыт бол ған Қымызмұрындық тойын да жаңғыртқан Нарағамыз. 1990 жылдың 29 мамырында Ордабасы тауына Қазақстанның барлық облысынан, Қырғызстаннан, Өзбекстаннан ақын, жазушыларды, өнер қайраткерлерін шақы рып, аталған мерекені жəне «Ор дабасыға оралу» іс-шарасын өткізді. Осындай бастамалар Президентіміздің Ордабасы тауына назарын аударды ғой дейміз. 1993 жылғы 30 мамырда «Ордабасыға оралу» іс-шарасы Елбасы тарапынан ұйымдастырылды. Оған Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан Президенттері Н.Назарбаев, А.Ақаев, И.Каримов қатысып, мəңгілік достық жөніндегі құжатқа қол қойды. Сол кездесуден үш ғасырға жуық уақыт бұрын, дəл осы жерде тəуелсіздік пен туған елдің тұтастығы жолындағы халық бірлігінің туы көтерілгені тарихтан белгілі. Осы қасиетті орында Төле, Қазыбек, Əйтеке билер елдің ынтымағы мен бірлігін сақтауға жиналған. Қазір Ордабасы тауында «Ордабасы» ұлттық тарихи-мəдени, табиғи қорығы бар. Егер де кезінде Бегалыұлы бастама көтермесе, Ордабасы тауы мүжіліп бітер ме еді?! Əбден мүм кін. Азаматтық болмыс деген осы болар бəлкім. Үш жылын сарп еткен, 2008 жылы жарық көрген «Ордабасы» энциклопедиясын алыңызшы. Тұтас бір ғылыми институт айналысатын тірлікті «Ордабасы оттары» газетін шығарып отырып-ақ Нарағаң ұжымы 135 баспа табақтық құнды дүниені көпшілікке ұсынды. Таралымы 1000 дана. Өте аз. Осыны мемлекеттік бағдарлама аясында қайта шығарса, еліміздің бар аймағына таратса, құба-құп боларлық дүние. Отан соғысы жылдарында жауынгерлердің май даннан ата-аналарына, жарларына, бауырлары мен ту ғантуысқандарына жазған үшбұрышты хаттарын үйме-үй жүріп тауып, уақытша сұрап алып, барлығы 75 хатты жинап, оларды жү йе леп, құмырсқаша қыбырлап, газетте жариялады. Тек жариялап қана қоймай, «Ордабасылықтар отты жылдарда» атты екі томдық кітап шығарды. Мұны ерлік десек те, жауынгерлердің рухына тағзым десек те жарасады. Нармахан Бегалыұлы ақын ғана емес, Афанасий Фетті қазақша тамаша сөйлеткен аудармашы да. Ешқашан көкірек көтермейді, кеуде кермейді. «Даңққа негізсіз иек арту – қорқыныштың шыңға өрмелеуі, құламай қалмайды», – дейді ол. Менің бір-бірлеп жинап келе жатқан жүздеген пəпкілерімнің ішінде «Қазақ əдебиеті» газетінің

Бірде жолым түсіп Созақтағы Баба түкті шашты əзіз кесенесінің жаңғыртылуына орай өткен үлкен жиында Нарағаммен бірге жүрдім. «Бұл баба – біздерді мұсылмандыққа мойынсұндыруға келген қожалардан болса керек», – деп қалып едім, ол кісі жұлып алғандай: «Жоқ, бұл өзіміздің текті бабамыз. Орыстардан қорыққаннан ұлыларымызды «сырттан келген қожа, төре» деуден арылуымыз керек!», – деп мені түзетті. Тарихты мектептегі оқулықтан үйренгеннен аса алмай, дендеп айналысуға уақыт қимай жүрген кезім еді, ыңғайсызданып қалдым. Сөзі маған үлкен сабақ болды. Нармахан Бегалыұлы туралы мына бір пікір дəлелдеуді қажет етпейтін ақиқат: «Турашылдық, байыптылық, кішіпейілдік, парасаттылық, мəдениеттілік, қарапайымдылық, білімділік, барлықбарлығы оны қатарынан салиқалы етіп көрсетіп тұр». «Кешегім – келместе, келешегім – белгісіздіктің бесігінде, мүмкіндігім де, қуанышым да, бақытым да – бүгінде», – дейтін Нараға бір де үзеңгілес інісі, жақсы жазу шы Мархабат Байғұттың шығармашылығы жөнінде «Қазақы құнар» деген мақала жазып еді. Сонда маған: «Сол «қазақы құнар» туындыгердің өз бойына да лайық екен-ау», – деген ой келген. Сарғайған газет тігінділерін парақтап отырмын. Қазақстанның халық жазушысы Қуандық Шаңғ ытбаев Н армахан н ың өлең дерін оқыған соң: «Құрт ішкен дей құмардан да шықтым!»; Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Фариза Оңғарсынқызы: «Мен ақын Нармахан Бегалыұлын классик деп танимын», – десе, Мемлекеттік сыйлықтың жəне бір иегері Темірхан Медетбек «Нармахан Бегалы» деген өлеңінде: «Бірақ сен сөйлесең, Ордабасы, Өгем де, Қазығұрт пен Бөген де Сөйлеп тұрады – Сол кезде адамның басына Тауға жиналған бұлттай Ой кеп тұрады», – деп əлгі тұжырымды шегелей түсіпті. Қазақтың Қадырына айналған Қадыр Мырзы Əлі «Евразия» газетінде: «Нармахан – менің інім, Поэзия дейтін ару қызыма үйленген күйеу балам да тəрізді», – депті. Көрнекті ақын Өтежан Нұрғалиев: «Оңтүстіктік бір жолдасым еліне алып барғанда маған: «Осында бір тамаша ақын ағай бар, сіз танисыз», – дейді. «Ол кім?», – десем, Нармахан Бегалиев екен. «Білемін ғой, иə сондай жігіт бар. Қазір аудандық газеттің редакторы болып кетті», – деп естігенмін дедім. Аудандық газеттің редакторының жұмысы ең оңбаған жұмыс, мен солай көремін. Райкомнан да жаман жұмыс қой, бармаймын ондайға», – дедім. Ордабасыны араладым, стадионын көрдім, тап-таза, балалар футбол ойнап жүр. Бір жерінде баскетбол ойнап жатыр. Қала болуға талпынып жатқан ауылды көріп, ішім жылып кетті. Күн жанып тұр.

45 градустай. Ұйымшыл, тəртіпті, осындай бір керемет елді көріп қуанып қайттым, ақын ініммен сəлемдестім», – деп ырзаланған. Ақын Светқали Нұржанов: «Нармахан Бегалыұлы ауылда жүріп-ақ шығарма жазып, үлкен əдебиетке сүбелі үлес қосып, соқталы олжа салып отыр», – дейді. Иранғайып: «Ұлы өнерді ұрандап, Болашаққа баратын – Түркістанда – түмен бап, Темірланда – Нар ақын», – деп түйіндеген. ...Тұңғиығы түпсіз алқаракөк ас панға, бұлттарға қарайсың. Сонан соң сатирик-жазушы Көпен Əмірбектің: «Нармаханның поэзиясы қазақтың өз қанындай таза», – деген пікіріне бас изейсің. Иə, Нарағаңның поэзиясы қандай кіршіксіз болса, шығарып отырған газеті де сондай таза. Оңтүстік Қазақстан облысы, Ордабасы ауданы, Темірлан ауылы.

Аќтауда жаѕа клиника ашылды Енді Ақтау тұрғындарына емделу үшін əлеуметтік желілерден қандай да бір маман жайлы оң пікір оқи отырып, шұғыл түрде білікті дəрігер іздеу, шетелге не болмаса республикалық клиникаларға бару қажет болмайды. Ақтаудағы 1-шағын аудан аумағындағы ауруханалық қалашықта жұмыс істеуге Грузиядан жетекші мамандар шақы рылған жаңа клиника ашылды. Клиниканың бас дəрігері Зураб Цхадая облыстағы танымал балалар хирургі.

– Əзірше мұнда сто матологияның 7 бағыты жұмыс істейді, біз түрліше терапевтік, хи рургиялық, ортодантикалық жəне ортопедиялық емдеулер жəне заманауи стоматологияда белгілі тəсілдер жүргіземіз. Сонымен қатар, жалпы хирургия, гинекология, зақымдық ортопедия, урология, нейрохирургия, лор салалары қызмет көрсетеді. Грузиядан келген 42 маманның барлығы осы клиниканың қалыптасуына көмек көрсеткен өз бағыт тарының көшбасшылары. Клиникада жергілікті дəрігерлерді қоса есептегенде 200-ге тарта маман жұмыс жасайтын болады. Бұл көпшілікке арналған аурухана болмаса да, адамдардың шетелге

ем іздеп шықпауына мүм кіндік беретін, диагностика мəселесін шешетін клиника болмақшы.

– Клиникамыздың жұмысы қалыпты жағдайда диагноз қоюға бағытталған. Емделуші талдамалармен жүгірмейді, ұзын-со нар кезекте тұрмайды. Бізде сараптамаға қызметтік жеделсатымен зертханаға жіберетін жеке қан алу кабинеттері бар, – дейді клиниканың бас дəрігері Зураб Цхадая. Зураб Юрьевичтің сөзі бо йынша, мұнда дəрігерлердің

нақты диагноз қоюына мүмкіндік беретін ең заманауи технологиялар қолданылатын болады. Уақтылы дұрыс қойылған диагнозға емдеу əсерінің қатысты болатыны ешкімге құпия емес. Сонымен қатар, мұнда ересектерді де, балаларды да емдейтін болады. Ақтаудағы көпбейінді клиниканы «SOFIE MED GROUP» компаниясы ашты. Бұл облыс үшін əлеуметтік маңызы бар жоба. Оның құрылысы мен орындалуы мемлекеттік «Бизнестің жол

картасы – 2020» бағдарламасының жəне «Даму» Кəсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ қолдауымен жүзеге асырылды.

– Мен бұл орталықта бол дым жəне оның зама науи жабдықтармен жаб дықтал ғанына жəне жоғары білікті медициналық қызметкерлер құрамымен қамтамасыз етілгеніне көз жеткіздім. Бұл мекемені қала мен облыс тұрғындары ғана емес, басқа да өңірлерден келіп емделетін жəне медициналық қызмет алатын орын болады деп ойлаймын. Президент тапсырмасы бойынша елімізде «Саламатты Қазақстан» бағдарламасы жүзеге асырылуда. Соған байланысты, Қазақстан аумағында мемлекет бюджеті есебінен көптеген ауруханалар, емханалар, ауылдық дəрігерлік амбулаториялар бой көтерді. Біздің жоспарымызда Мұнайлы ауданында аудандық аурухана жəне Ақтау қаласында емхана салу бар. Сонымен қатар, жеке медициналық мекемелер де ашылып жатыр, – деп түсіндірді орталықтың ашылуында облыс əкімі Алик Айдарбаев. Ольга РУДАКОВА.

АҚТАУ.

 Өнер

Америкадан жеткен «Алтын ќыран» Мұхиттың ар жағынан, Америкадан сүйінші хабар келген. Қазақтың қарапайым ғана ұланы – Ренат Елубаев АҚШ-та өткен халықаралық көрмеде «Алтын қыран» медалімен марапатталып, халықаралық көрменің ең үздік картинасы атағын алыпты деген хабарды естіп, суретшімен жүздесуге асықтық.

– Халықаралық көрмеге қатысу суретші үшін бір мəртебе болса, ал оның жеңімпазы атану сіздің ғана емес, елдің де мерейі деп білемін. Құтты болсын айта отырып, көрме жайын білгіміз келіп еді.

– Көрме Нью-Йорк қаласында «New York Realism» fine art» компаниясының ұйымдастыруымен өтіп, оған АҚШ, Канада, Аргентина, Колумбия, Эквадор, Ұлыбритания, Франция, Германия, Израиль, Чехия, Қытай, Макао, Жапония, Оңтүстік Корея, Ресей, Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан сияқты елдерден екі мыңға жуық қылқалам иелері қатысты. Бұл көрме «Реализм», «Абстракционизм», «Романтизм», «Сюрреализм», «Импрессионизм», «Пейзаж», «Фантастика» жанрлары бойынша жыл сайын өткізіледі де, оған қатысуға қаламмен тілдесетін суретші қауымы аса ынтызар келеді. Əр аталым бойынша алтын, күміс, қола жүлделер тапсырылады. Мен «Импрессионизм» стилінде бақ сынадым.

– Ренат, сізбен кездеспес бұрын ғаламторды шарлап, салған суреттеріңізбен танысып, қолтаңбаңыздан ұлттық реңк, ұлттық дəстүр мен танымның табын аңғардым. Көрмеге осы тұрғыдағы еңбектеріңізді қойдыңыз ба, əлде заманауи картиналарыңызды лайық көрдіңіз бе?

– Өте дұрыс аңғарған екенсіз, жалпы, менің туып-өскен жерім Арқалық қала болғанымен, қазақылығы жөнінен ауылға бергісіз, ал ұлттық дəстүр-ғұрыпты сақтауда халықтық əлемнің қаймағын бұзбай қастерлеген жер десем, артық айтқандық емес. Ұстаздарым дарынды суретші Құрышбек Жарасқанов ағай сурет салудың қырсырын үйретсе, теориямен шыңдаған Сандуғаш Түрікпенова біздің бойымызға ұлтты сүюді, оған қызмет етудің қызығы мен шыжығы көп болатынын да біліммен бірге бойымызға сіңірді. Сол үшін өзім оқыған Ыбырай Алтынсарин атындағы Арқалық педагогика институтына, ондағы ұстаздарыма алғысым шексіз. Өткенде Белоруссияға барып, көптеген суретшілермен таныстым, шетелдіктерді де көрдім, сонда байқағаным дəл менің ұстаздарымдай жандар өте сирек. Жеңіске жетуімнің өзі ең алды мен туындыларымның ұлттық нақышта жазылғандығынан болса керек. Ата-бабамыздың тұрмыс-салты мен еліміздің əсем табиғатын бейнелеген «Көшу», «Пейзаж», «Көшпелі өмір», «Саят» сынды шығармаларымды ұсындым. Байқау ережесінде көрсетілгендей, көрмеге автордың өзі келіп төбе көрсетуі міндетті емес. Сарапшылар тек жұмыстарды бағалайды екен. Сондықтан, пошта арқылы төрт туындымды алдын ала жібердім. Байқау қорытындысы көрменің ресми сайтында жарияланыпты. Ал алтын медаль, бұйыртса, бір жарым айда қолыма тиетін болады.

– Сарапшылар сіздің қолтаңбаңызды əлемге танымал голландиялық суретшіпост им прессионист Винсент Ван Гогқа ұқсатыпты. Бұл стильде жұмыс істеп жүргендер сирек кездесетіндіктен, бейнелеу өнері саласында елең еткізер ерекше жаңалық деп қабылдағанын оқып-білдік.

– Əрбір шығармашылыққа үйір адамның өзіне ең бір жақын, жанымен үндесетін, қазақша айтсақ, əр кез оң жамбасқа келетін тұсы болады ғой. Əрі əйгілі, ұлы суреткер Ван Гог шығармаларына қызығуым, Поль Сезан мен Марк Шагалды ұнатуым осы жанрға бағыттағандай. Жалпы, адам баласы өз жанын ешқашан да зерттеп біле алмайды емес пе, сол сияқты, мен де өз жанымды толық түсіне

алмаймын, ал қазіргі тұстағы ішкі əлеміме осы импрессионизм өте жақын. Бірақ, мұнымен өзге жанрларға қалам тартпаймын деген сөз емес.

– Биылғы жыл сіз үшін табысты болғанға ұқсайды. Беларусь мемлекетінде өткен «Куршинале-2015» халықаралық өнер олимпиадасында да «Сурет өнері» аталымында Гран-При иеленіп, елге келгеніңізге бір-екі күн ғана өтіпті. Бұл байқаудың талаптары қандай болды?

– Беларусьтіктер сурет өнеріне бай ел көрінеді. Суретшілері де өте талантты адамдар, бірінен-бірі өтеді. Сосын бір қуанарлығы, қарапайым тұрғындар да сурет өнерін қатты бағалап, түсіне біледі екен. Себебі, оларда ежел ден сурет өнеріне ерекше мəн беріліп отыр ған. Мəселен, Ресейде XVII ғасырдың өзінде «Беларусь өрнегі» деп аталатын беларусь суретшілерінің əдісі кең тараған. Өзіндік мектеп қалыптасқандықтан əрі əсем табиғат аясында өскеннің де əсері шығар беларустердің суреттегі танымдарына керемет разы болдым. Көптеген əріптестеріммен таныстым. Бірақ олимпиаданың шараларына толық қатыспай, келген бетте табиғат аясына шығып кеттім. Тек жұмыстарым жайлы əділқазылар алқасына əңгімелеу кезінде ғана қайтып оралдым. Қалған уақытта тоғайда жұмыс істедім. Марапаттау сəтінде ағаштардың арасында адасып кетіп, вокзалға жетем дегенше пойыз жүріп кетіпті. Сөйтіп, салтанатты сəтке кешігіп қалдым. Жалпы, байқауға əртүрлі жастағы 200-ге жуық кісі қатысты. Ең кішісі сегіз жастағы суретші қызымыз Мария Позняк болды. Болашағынан үлкен үміт күттіретін талантты қыз. Бірінші орын алған Иван Короленко деген 45 жастағы əлемге танымал беларустық суретшімен дос болып кеттім. Алла Панасюк деген жергілікті қолөнер шебері маған ай мен мешіттің суреті бар қолға тағатын білезік тоқып берді. Мұсылмандарға деген құрметі жоғары екен. Ол жақта барлық тамақ шошқа етінен жасалады. Мен олардан құс етін, жаңа пышақ, ұсталмаған жаңа ыдыстар алып беруін өтіндім. Олар еш ренжімей, талаптарымды орындады.

– Осы сапар барысында Беларусь жерінде жеке көрме өткіздім деп айтып қалдыңыз. Бас жүлдегер ретінде оған арнайы мүмкіндік жасалды ма, əлде бұл алдын ала ойластырылған жоба ма?

– Мен үш картинамды барлық қатысушылар сияқты алдын ала пошта арқылы жібергенмін. Ұйымдастырушылар көріп, қатты ұнатыпты. Олимпиададан кейін көрме өткізуді өтініп, хат жазды. Арт резиденциясын берді. Сондықтан, бұл шарадан соң іле-шала жасала салған жеке көрме емес. Табиғат аясында бірнеше күн этюд салдық. Оны бірнеше күн немесе бір-екі сағатта салуға болады. Ал мен жиырма екі күн жұмыс істедім. Өзімді алдасам да өнерді бағалап, түсінетін беларустықтарды алдай алмаймын ғой, сол себепті үлкен жауапкершілікті сезініп, сенімнен шығуға əрі елімнің намысы үшін, қазақ деген атыма лайық болуға тырыстым. Көрмеге сол жақта табиғат аясында салған этюдтерім

қойылды. Кенепке тоғыз жұмыс жаздым. Ватманға түскен төрт жұмысым жəне жиырма бес графикалық кескіндемем көрмеге қойылды. Барлығы да сол жақта, олардың табиғатына шабыт танып отырып салған дүниелерім. Беларусь жерін қазақтың көзімен бейнеледім. Бір көрермен: «Сен салған беларусь қыз қазаққа ұқсайды екен», – деді. «Əрине, əр ұлттың қылқалам шебері өзінің қанына ұқсатуға тырысады. Мəселен, қытайлықтар салған Ленинді көрсеңіз, қытай екен деп ойлап қаласыз», – деп жауап бердім. Көрме соңынан арнайы медальмен марапатталдым «Қазақтарды ұмытпасын» деген оймен, сонда салған жұмыстарымды қалдырып кеттім. Қалалық мəдениет, идеологиялық жұмыс жəне жастар ісі бөлімінің бастығы А.Занько екі елдің мəдени байланысы мен достығын арттыра түскенім үшін Алғыс хатпен марапаттады.

– Дұрыс екен. Осыған дейін қандай жүлде алып, жеке көрме өткіздіңіз? Жекелеген жұмыстарыңыз басқа да халықаралық көрмелерге қойылды ма?

– Ең алғаш үшінші сынып оқып жүргенде қалалық сурет байқауынан екінші орын иелендім.

2002 жылы Қостанай облысында облыстық байқауда бірінші орын алдым. Бірте-бірте түрлі республикалық байқауларға жол ашылды. 2012 жылы Астана қаласы орталықтандырылған кітапхана жүйесінде алғашқы көрмем өтті. 2013 жылы Ə.Қастеев атындағы өнер мұражайында эпостық тақырыптағы көрмем жұртшылық назарына ұсынылды. Материалдарым каталогқа кірді. 2014 жылы Тұңғыш Президент мұражайында жеке көрмем өтті. Бұл мұражайда көрмені «кез келген суретші өткізе алмайды» деп еститінмін. Мен үшін үлкен арман еді. Қатты армандағанымды Алла тағала қабыл етіп, еліміздің нөмірі бірінші мұражайында еңбектерімді көрсету маңдайыма бұйырды. Биыл Қазақстан халқы Ассамблеясының 20 жылдығына орай картиналарымды тағы қойдым. Кейде тəубемді білмей кетемін бе деп өзімнен қорқамын. Осы байқаудан кейін əлеуметтік желі арқылы Арменияға халықаралық кəсіпқойлар көрмесіне шақырту алдым. Өзім бара алмағандықтан, картинамды ұшақпен жібердім. Бұйыртса, еліміздің түкпіртүкпірін аралап, көрме өткізсем деймін. Əсіресе, Оңтүстік Қазақстан облысын көргім келеді. Себебі, нағыз қазақтар Шымкентте тұратын сияқты.

– Ренат, халқымыз жігітке жеті өнер аз, ал бойына сан өнерді жиғандарды сегіз қырлы, бір сырлы деп жатады, ал өзіңіздің бойыңызда сурет салумен қатар ақындық, режиссерлік те бар көрінеді.

– Менің нағашым – Кереку өңірінің бірде-бір ду-думаны онсыз өтпеген дүлдүл əнші Байғабыл Жылқыбаев. Сондықтан, қанда бар өнерге жақындық мені сол ауылдан алыстатқан жоқ. Режиссер ретінде кино түсіріп, əндерге мəтін жаздым. Мемлекеттік қызметте де болып көрдім, өйткені сурет өнерінен өзімді аулақ ұстауға тырысып, қашып та көрдім. Себебі, қылқалам құдіреті дертпен тең, бір бастасам, қызығына батып, түстердің лəззатынан есімді жия алмаймын. Сондықтан, есімді жия алмай жүретін кəсіптен қашып, өнердің басқа түрлерінен өзімді іздедім. Əуесқой толықметражды кинолар түсірдім. «Көлеңке» атты фильмім жақсы бағаға ие болды. Ал əндерге келер болсақ, Астана мемлекеттік филармониясының əншілері Нұрғали Тұрлыбеков, Айжан Керімқұлова, Айдос Мақұлбеков, Бəтима мен Ұлан Изенаев жəне басқалар үлкенді-кішілі сахналарда мен жазған дүниелерді орындап жүр. Жоспарым көп, бірақ оның қашан, қалай орындалатыны бір Алланың қолында. Сондықтан, болашақты жоспарлап, алдын ала айтып, жариялаудан қорқамын. Ең бастысы, көздеген мақсатым – өзім үшін, содан кейін ұлтым үшін еңбек ету. Басқа ұлттарға қазақ деген халықтың қолынан бəрі келетінін дəлелдеу. Əңгімелескен Анар ТӨЛЕУХАНҚЫЗЫ, «Егемен Қазақстан».

13

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

Бос мемлекеттік әкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс туралы хабарландыру Барлық конкурсқа қатысушыларға қойылатын жалпы біліктілік талаптары: С-3 санаты үшін: жоғары білім; мемлекеттік қызмет өтілі үш жылдан кем емес; жоғары білім бағдарламалары бойынша шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтаған жағдайда мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес; мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лауазымдарда жұмыс өтілі екі жылдан кем емес; осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағыттарына сəйкес салаларда жұмыс өтілі төрт жылдан кем емес, оның ішінде басшылық лауазымдарда екі жылдан кем емес; жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы; ғылыми дəрежесінің болуы. С-4 санаты үшін: жоғары білім; мемлекеттік қызмет өтілі екі жылдан кем емес; осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес; жоғары немесе жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы; ғылыми дəрежесінің болуы. С-5 санаты үшін: жоғары білім; жұмыс тəжірибесі талап етілмейді.

C-O-3 санаты үшін: жоғары білім; мемлекеттік қызмет өтілі екі жылдан кем емес немесе мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лауазымдарда жұмыс өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес немесе жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы немесе ғылыми дəрежесінің болуы.

C-O-4 санаты үшін: жоғары білім; мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі екі жылдан кем емес немесе жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы немесе ғылыми дəрежесінің болуы.

C-O-5 санаты үшін: жоғары білім; мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

C-O-6 санаты үшін: жоғары немесе ортадан кейінгі білім.

C-R-4 санаты үшін: жоғары білім. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

C-R-5 санаты үшін: жоғары білім немесе ортадан кейінгі білім. «Б» корпусы мемлекеттік əкімшілік лауазымдарының санаттарына үлгілік біліктілік талаптарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі төрағасының 2014 жылғы 11 желтоқсандағы № 58 бұйрығымен бекітілген (Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінде 2015 жылы 10 қаңтарда № 10080 тіркелген). Мемлекеттік əкімшілік қызметшілердің лауазымдық жалақысы Санат C-3 C-4 С-5 C-O-3 C-O-4

Еңбек сіңірген жылдарына байланысты min max 118516 160157 106344 143501 80078 108266 94813 128126 84563 114032

Санат C-O-5 C-O-6 C-R-4 C-R-5

Еңбек сіңірген жылдарына байланысты min max 64063 86485 57656 78157 56375 76235 49969 67906

I. Қазақстан Республикасының Əділет министрлігі, 010000, Астана қаласы, Есіл ауданы, Орынбор көшесі, 8, 13-кіреберіс, Министрліктер үйі, анықтама үшін телефон: 8 (7172) 74-07-02, электронды мекенжай: Shalharbaev.a@ minjust.kz, бос мемлекеттік əкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Заңнама департаменті азаматтық заңнама басқармасының басшысы, С-3 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: басқарма қызметкерлерінің қызметіне бақылауды жүзеге асыру, ұйымдастыру жəне жұмыстарды жоспарлау, заң жобаларын саралау жəне келісу, жоғары тұрған мемлекеттік органдар тапсырмаларының сапалы жəне уақтылы орындалуын қадағалау. Қазақстан Республикасы Əділет министрлігі басшылығына сарапшының функционалды міндеттері бойынша ұсыныстар енгізу. Орындаушылық жəне еңбек тəртібін қамтамасыз ету. Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасы Президенті Əкімшілігінің өте жауапты тапсырмаларын қарастырады. Қазақстан Республикасы Парламентінде қарастырылып жатқан заң жобалары бойынша жұмыс тобы отырысына қатысу. Қазақстан Республикасы Əділет министрлігі басшылығының тапсырмасы бойынша заң жобаларын əзірлеуді жүзеге асыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқықтану. Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламентi жəне оның депутаттарының мəртебесi туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» Конституциялық заңдарын, Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы», «Əділет органдары туралы» заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандануына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерін, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

2. Заңнама департаменті азаматтық заңнама басқармасының бас сарапшысы, С-4 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: азаматтық саладағы заңнама бойынша мемлекеттік органдармен қарым-қатынасты жүзеге асырады, Үкіметтің, Қазақстан Республикасы Президенті Əкімшілігінің, Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің өте жауапты тапсырмаларын қарастырады. Заң жобаларын сараптау жəне келісуді жүзеге асыру. Қазақстан Республикасы Парламентінде қарастырылып жатқан заң жобалары бойынша жұмыс тобы отырысына қатысу. Əділет министрлігі басшылығының тапсырмасы бойынша заң жобаларын əзірлеуді жүзеге асыру. Қазақстан Республикасы Парламенті депутаттарының сауалдарына жəне Қазақстан Республикасы Əділет министрлігіне түскен өтініштерге жауап дайындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқықтану. Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламентi жəне оның депутаттарының мəртебесi туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» Конституциялық заңдарын, Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы», «Əділет органдары туралы» заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандануына сəй кес салалардағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерін, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

3. Заңнама департаменті əлеуметтік-мəдени заңнама басқармасының сарапшысы, С-5 санаты, 1 бірлік.

Функционалды міндеттері: əлеуметтік жəне мəдениет саласындағы заңнама бойынша мемлекеттік органдармен қарым-қатынасты жүзеге асырады, Қазақстан Республикасы Үкіметінің, Қазақстан Республикасы Президенті Əкімшілігінің, Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің шараларын орындайды. Заң жобаларын сараптау жəне келісуді жүзеге асыру. Қазақстан Республикасы Парламентінде қарастырылып жатқан заң жобалары бойынша жұмыс тобы отырысына қатысу. Қазақстан Республикасы Парламенті депутаттарының сауалдарына жəне Қазақстан Республикасы Əділет министрлігіне түскен өтініштерге жауап дайындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқықтану. Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламентi жəне оның депутаттарының мəртебесi туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» Конституциялық заңдарын, Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы», « Əділет органдары туралы» заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандануына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерін, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

4. Заңға тəуелді актілер департаменті өнеркəсіп жəне агроөнеркəсіптік кешен мəселелері бойынша заңға тəуелді актілерді сараптау басқармасының басшысы, С-3 санаты, 1 бірлік (уақытша, 2017 жылғы 12 тамызға дейін негізгі қызметкердің бала күту бойынша демалысы кезеңіне). Функционалды міндеттері: өнеркəсіп жəне агроөнеркəсіптік кешен мəселелері бойынша жобаларға құқықтық сараптама жүргізу жəне келісу, Үкіметтің, ПремьерМинистрдің, министрлік басшылығының тапсырмасымен нормативтік-құқықтық актілердің ресми түсініктемелерін əзірлеу; министрліктің құзыреті шегінде Президенттің, Президент Əкімшілігінің, Премьер-Министрдің, ПремьерМинистр орынбасарларының, Премьер-Министр Кеңсесінің тапсырмаларын орындау; құзыреті шегінде Үкіметтің, Премьер-Министрдің тапсырмасы бойынша жəне өз бастамасы бойынша депутаттық сауалдарға, прокурорлық ден қою актілерін қарау, оларға құзыреті шегінде жауаптар əзірлеу; қарастырылатын мəселелерді шешуге құқықтық тəсілдері бойынша ұсыныстар енгізу мақсатында Үкіметтің отырыстарына, министрдің жəне жетекші министрдің орынбасары қатысуымен өтетін кеңестерге материалдар əзірлеу; заңнаманы жетілдіруге ұсыныстар əзірлеуге қатысу; «Құпиялылық» таңбалары бар құжаттармен жұмыс істеу; нормативтік-құқықтық актілерді сараптау жəне талдау; министрліктің жəне департамент басшылығының басқа да тапсырмаларын орындау; басқарманың жұмысына басшылық ету; заңнаманы жетілдіруге бағытталған нормативтікқұқықтық актілерді сараптау; басқарма қызметшілерінің мін деттері мен өкілеттіктерін анықтау. Басқармадағы құжаттардың орындалуын басқару. Нормативтік-құқықтық актілерді əзірлеуді мемлекеттік органдардың жұмысын талдау бойынша департаменттің құрылымдық бөлімшелерінің қызметін үйлестіру жəне талдаудың нəтижесі бойынша барлық статистикалық деректері бар толық ақпаратты департамент директорына ұсыну; басқарма қызметшілерінің орындаушылық жəне еңбек тəртібін ұстануын қамтамасыз ету. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқықтану. Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламентi жəне оның депутаттарының мəртебесi туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» Конституциялық заңдарын, Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы», « Əділет органдары туралы» заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандануына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерін, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2002 жылғы 10 желтоқсандағы № 1300 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң Регламентiн білу. Функционалды міндеттеріне сəйкес келетін салалардағы заңнаманы білгені жөн. Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің «Ақтөбе облысының əділет департаменті» РММ, индексі 030020, Ақтөбе қаласы, Абай даңғылы, 17, анықтама үшін телефоны: 8(7132) 56-30-45, факс 8(7132) 56-3045, электронды мекенжайы: www.kadrust@mail.ru, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Темір ауданы аумақтық бөлімінің басшысы-аға сот орындаушысы, C-О-3 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: құзыреті шегінде бөлім жұмысына жалпы басшылық етеді, бөлім қызметкерлерінің өкілеттілігін жəне міндеттерін белгілейді, құзыры шеңберінде прокуратура органдарынан түскен ұйғарымдарды, наразылықтарды қарайды. Бақылау тапсырмаларын уақтылы орындап, департамент басшысының жəне атқару өндірісі бойынша басшы орынбасарының тапсырмаларын орындайды. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік. Жұмыс тəжірибесі келесі талаптардың біріне сəйкес болуы тиіс: 1) мемлекеттік қызмет өтілі екі жылдан кем емес; 2) мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лауазымдарда жұмыс өтілі бір жылдан кем емес; 3) осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес, оның ішінде басшылық лауазымдарда бір жылдан кем емес; 4) жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы; 5) ғылыми дəрежесінің болуы. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерін білуі.

2.Мəртөк ауданы аумақтық бөлімінің басшысы-аға сот орындаушысы, C-О-3 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: құзыреті шегінде бөлім жұмысына жалпы басшылық етеді, бөлім қызметкерлерінің өкілеттілігін жəне міндеттерін белгілейді, құзыры шеңберінде прокуратура органдарынан түскен ұйғарымдарды, наразылықтарды қарайды. Бақылау тапсырмаларын уақтылы орындап, департамент басшысының жəне атқару өндірісі бойынша басшы орынбасарының тапсырмаларын орындайды. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік. Жұмыс тəжірибесі келесі талаптардың біріне сəйкес болуы тиіс: 1) мемлекеттік қызмет өтілі екі жылдан кем емес; 2) мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лауазымдарда жұмыс өтілі бір жылдан кем емес; 3) осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес, оның ішінде басшылық лауазымдарда бір жылдан кем емес; 4) жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы; 5) ғылыми дəрежесінің болуы. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерін білуі.

3. Мұғалжар ауданы аумақтық бөлімінің сот орындаушысы, C-О-4 санаты, 1 бірлік (уақытша 2016 жылдың 18 ақпанына дейін негізгі қызметкердің бала күту бойынша демалыста болу кезеңіне). Функционалды міндеттері: сот актілерін орындау бойынша заңмен белгіленген міндеттерді атқару, заңмен бекітілген тəртіпте атқарушылық іс-əрекеттерді жүзеге асыру, өзінің қызметінде жеке жəне заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің шектелуін болдырмау, бөлімнің аға сот орындаушысының талабы бойынша атқарушылық өндірістерді табыс ету, қолданыстағы заңнамамен жəне мемлекеттік қызметте болуына байланысты өзіне жүктелген шектеу алуға, атқарушылық өндіріс тараптарына атқару өндіріс материалдарымен танысу мүмкіндігін беруге, атқарушылық өндіріс бойынша арыздар мен тараптардың өтініштерін қарап, олар бойынша қаулы шығаруға, мерзімдерді

жəне шағымдану тəртібі мен шағымдануды түсіндіріп, жеке, тікелей немесе жанама атқару өндірісінің шығысына мүдделі болған жағдайда немесе оның бейтараптығына күмəн тудыратын өзге мəн-жайлардың болуына сəйкес өздігінен бас тартуға, Қазақстан Республикасының заңдылығына сəйкес атқарушылық құжаттардың сақталуы мен жоғалуына дербес жауапты болады. «Атқару өндірісін қамтамасыз ету жəне сот орындаушылардың мəртебесі туралы» Қазақстан Республикасының заңдылығымен белгіленген басқа да іс-əрекеттерді жасауға, заңнама талаптарына сəйкес атқарушылық құжаттардың жүргізілуі мен орындалу мерзімдеріне қатаң бақылауды жүзеге асыруға, құзыреті шегінде жеке, заңды тұлғалардың өтініштері мен арыздарын қарауға, заңнамамен бекітілген қызмет этикасы талаптарын сақтауға міндеттенеді. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары заңгерлік білім. Жұмыс тəжірибесі талап етілмейді. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерін білуі.

4. Əкімшілік айыппұлдарды өндіру жөніндегі қалалық бөлімінің сот орындаушысы, C-О-4 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: сот актілерін орындау бойынша заңмен белгіленген міндеттерді атқару, заңмен бекітілген тəртіпте атқарушылық іс-əрекеттерді жүзеге асыру, өзінің қызметінде жеке жəне заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің шектелуін болдырмау, бөлімнің аға сот орындаушысының талабы бойынша атқарушылық өндірістерді табыс ету, қолданыстағы заңнамамен жəне мемлекеттік қызметте болуына байланысты өзіне жүктелген шектеу алуға, атқарушылық өндіріс тараптарына атқару өндіріс материалдарымен танысу мүмкіндігін беруге, атқарушылық өндіріс бойынша арыздар мен тараптардың өтініштерін қарап, олар бойынша қаулы шығаруға, мерзімдерді жəне шағымдану тəртібі мен шағымдануды түсіндіріп, жеке, тікелей немесе жанама атқару өндірісінің шығысына мүдделі болған жағдайда немесе оның бейтараптығына күмəн тудыратын өзге мəн-жайлардың болуына сəйкес өздігінен бас тартуға, Қазақстан Республикасының заңдылығына сəйкес атқарушылық құжаттардың сақталуы мен жоғалуына дербес жауапты болады. «Атқару өндірісін қамтамасыз ету жəне сот орындаушылардың мəртебесі туралы» Қазақстан Республикасының заңдылығымен белгіленген басқа да іс-əрекеттерді жасауға, заңнама талаптарына сəйкес атқарушылық құжаттардың жүргізілуі мен орындалу мерзімдеріне қатаң бақылауды жүзеге асыруға, құзыреті шегінде жеке, заңды тұлғалардың өтініштері мен арыздарын қарауға, заңнамамен бекітілген қызмет этикасы талаптарын сақтауға міндеттенеді. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары: заңгерлік білім. Жұмыс тəжірибесі талап етілмейді. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерін білуі.

5. Нəпақа өндіру жөніндегі қалалық бөлімінің сот орындаушысы, C-О-4 санаты, 1 бірлік (уақытша 2016 жылдың 04 мамырына дейін негізгі қызметкердің бала күту бойынша демалыста болу кезеңіне). Функционалды міндеттері: сот актілерін орындау бойынша заңмен белгіленген міндеттерді атқару, заңмен бекітілген тəртіпте атқарушылық іс-əрекеттерді жүзеге асыру, өзінің қызметінде жеке жəне заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің шектелуін болдырмау, бөлімнің аға сот орындаушысының талабы бойынша атқарушылық өндірістерді табыс ету, қолданыстағы заңнамамен жəне мемлекеттік қызметте болуына байланысты өзіне жүктелген шектеу алуға, атқарушылық өндіріс тараптарына атқару өндіріс материалдарымен танысу мүмкіндігін беруге, атқарушылық өндіріс бойынша арыздар мен тараптардың өтініштерін қарап, олар бойынша қаулы шығаруға, мерзімдерді жəне шағымдану тəртібі мен шағымдануды түсіндіріп, жеке, тікелей немесе жанама атқару өндірісінің шығысына мүдделі болған жағдайда немесе оның бейтараптығына күмəн тудыратын өзге мəн-жайлардың болуына сəйкес өздігінен бас тартуға, Қазақстан Республикасының заңдылығына сəйкес атқарушылық құжаттардың сақталуы мен жоғалуына дербес жауапты болады. «Атқару өндірісін қамтамасыз ету жəне сот орындаушылардың мəртебесі туралы» Қазақстан Республикасының заңдылығымен белгіленген басқа да іс-əрекеттерді жасауға, заңнама талаптарына сəйкес атқарушылық құжаттардың жүргізілуі мен орындалу мерзімдеріне қатаң бақылауды жүзеге асыруға, құзыреті шегінде жеке, заңды тұлғалардың өтініштері мен арыздарын қарауға, заңнамамен бекітілген қызмет этикасы талаптарын сақтауға міндеттенеді. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары заңгерлік білім. Жұмыс тəжірибесі талап етілмейді. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерін білуі.

6. Нəпақа өндіру жөніндегі қалалық бөлімінің сот орындаушысы, C-О-4 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: сот актілерін орындау бойынша заңмен белгіленген міндеттерді атқару, заңмен бекітілген тəртіпте атқарушылық іс-əрекеттерді жүзеге асыру, өзінің қызметінде жеке жəне заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің шектелуін болдырмау, бөлімнің аға сот орындаушысының талабы бойынша атқарушылық өндірістерді табыс ету, қолданыстағы заңнамамен жəне мемлекеттік қызметте болуына байланысты өзіне жүктелген шектеу алуға, атқарушылық өндіріс тараптарына атқару өндіріс материалдарымен танысу мүмкіндігін беруге, атқарушылық өндіріс бойынша арыздар мен тараптардың өтініштерін қарап, олар бойынша қаулы шығаруға, мерзімдерді жəне шағымдану тəртібі мен шағымдануды түсіндіріп, жеке, тікелей немесе жанама атқару өндірісінің шығысына мүдделі болған жағдайда немесе оның бейтараптығына күмəн тудыратын өзге мəн-жайлардың болуына сəйкес өздігінен бас тартуға, Қазақстан Республикасының заңдылығына сəйкес атқарушылық құжаттардың сақталуы мен жоғалуына дербес жауапты болады. «Атқару өндірісін қамтамасыз ету жəне сот орындаушылардың мəртебесі туралы» Қазақстан Республикасының заңдылығымен белгіленген басқа да іс-əрекеттерді жасауға, заңнама талаптарына сəйкес атқарушылық құжаттардың жүргізілуі мен орындалу мерзімдеріне қатаң бақылауды жүзеге асыруға, құзыреті шегінде жеке, заңды тұлғалардың өтініштері мен арыздарын қарауға, заңнамамен бекітілген қызмет этикасы талаптарын сақтауға міндеттенеді. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары заңгерлік білім. Жұмыс тəжірибесі талап етілмейді. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерін білуі.

7. Жеке тұлғалардан сомаларды өндіру жөніндегі қалалық бөлімінің сот орындаушысы, C-О-4 санаты, 1 бірлік (уақытша 2017 жылдың 15 қыркүйегіне дейін негізгі қызметкердің бала күту бойынша демалыста болу кезеіне). Функционалды міндеттері: сот актілерін орындау бойынша заңмен белгіленген міндеттерді атқару, заңмен бекітілген тəртіпте атқарушылық іс-əрекеттерді жүзеге асыру, өзінің қызметінде жеке жəне заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің шектелуін болдырмау, бөлімнің аға сот орындаушысының талабы бойынша атқарушылық өндірістерді табыс ету, қолданыстағы заңнамамен жəне мемлекеттік қызметте болуына байланысты өзіне жүктелген шектеу алуға, атқарушылық өндіріс тараптарына атқару өндіріс материалдарымен танысу мүмкіндігін беруге, атқарушылық өндіріс бойынша арыздар мен тараптардың өтініштерін қарап, олар бойынша қаулы шығаруға, мерзімдерді жəне шағымдану тəртібі мен шағымдануды түсіндіріп, жеке, тікелей немесе жанама атқару өндірісінің шығысына мүдделі болған жағдайда немесе оның бейтараптығына күмəн тудыратын өзге мəн-жайлардың болуына сəйкес өздігінен бас тартуға, Қазақстан Республикасының заңдылығына сəйкес атқарушылық құжаттардың сақталуы мен жоғалуына дербес жауапты болады. «Атқару өндірісін қамтамасыз ету жəне сот орындаушылардың мəртебесі туралы» Қазақстан Республикасының заңдылығымен белгіленген басқа да іс-əрекеттерді жасауға, заңнама талаптарына сəйкес атқарушылық құжаттардың жүргізілуі мен орындалу мерзімдеріне қатаң бақылауды жүзеге асыруға, құзыреті шегінде жеке, заңды тұлғалардың өтініштері мен арыздарын қарауға, заңнамамен бекітілген қызмет этикасы талаптарын сақтауға міндеттенеді. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары заңгерлік білім. Жұмыс тəжірибесі талап етілмейді. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерін білуі.

8. Заңды тұлғалардан сомаларды өндіру жөніндегі қалалық бөлімінің сот орындаушысы, C-О-4 санаты, 1 бірлік (уақытша, 2016 жылдың 08 шілдесіне дейін негізгі қызметкердің бала күту бойынша демалыста болу кезеңіне). Функционалды міндеттері: сот актілерін орындау

бойынша заңмен белгіленген міндеттерді атқару, заңмен бекітілген тəртіпте атқарушылық іс-əрекеттерді жүзеге асыру, өзінің қызметінде жеке жəне заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің шектелуін болдымау, бөлімнің аға сот орындаушысының талабы бойынша атқарушылық өндірістерді табыс ету, қолданыстағы заңнамамен жəне мемлекеттік қызметте болуына байланысты өзіне жүктелген шектеу алуға, атқарушылық өндіріс тараптарына атқару өндіріс материалдарымен танысу мүмкіндігін беруге, атқарушылық өндіріс бойынша арыздар мен тараптардың өтініштерін қарап, олар бойынша қаулы шығаруға, мерзімдерді жəне шағымдану тəртібі мен шағымдануды түсіндіріп, жеке, тікелей немесе жанама атқару өндірісінің шығысына мүдделі болған жағдайда немесе оның бейтараптығына күмəн тудыратын өзге мəн-жайлардың болуына сəйкес өздігінен бас тартуға, Қазақстан Республикасының заңдылығына сəйкес атқарушылық құжаттардың сақталуы мен жоғалуына дербес жауапты болады. «Атқару өндірісін қамтамасыз ету жəне сот орындаушылардың мəртебесі туралы» Қазақстан Республикасының заңдылығымен белгіленген басқа да іс-əрекеттерді жасауға, заңнама талаптарына сəйкес атқарушылық құжаттардың жүргізілуі мен орындалу мерзімдеріне қатаң бақылауды жүзеге асыруға, құзыреті шегінде жеке, заңды тұлғалардың өтініштері мен арыздарын қарауға, заңнамамен бекітілген қызмет этикасы талаптарын сақтауға. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары заңгерлік білім. Жұмыс тəжірибесі талап етілмейді. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерін білуі.

9. Мүліктік емес сипаттағы талабы жөніндегі қалалық бөлімінің сот орындаушысы, C-О-4 санаты, 1 бірлік (уақытша 2018 жылдың 02 маусымына дейін негізгі қызметкердің бала күту бойынша демалыста болу кезеңіне). Функционалды міндеттері: сот актілерін орындау бойынша заңмен белгіленген міндеттерді атқару, заңмен бекітілген тəртіпте атқарушылық іс-əрекеттерді жүзеге асыру, өзінің қызметінде жеке жəне заңды тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерінің шектелуін болдырмау, бөлімнің аға сот орындаушысының талабы бойынша атқарушылық өндірістерді табыс ету, қолданыстағы заңнамамен жəне мемлекеттік қызметте болуына байланысты өзіне жүктелген шектеу алуға, атқарушылық өндіріс тараптарына атқару өндіріс материалдарымен танысу мүмкіндігін беруге, атқарушылық өндіріс бойынша арыздар мен тараптардың өтініштерін қарап, олар бойынша қаулы шығаруға, мерзімдерді жəне шағымдану тəртібі мен шағымдануды түсіндіріп, жеке, тікелей немесе жанама атқару өндірісінің шығысына мүдделі болған жағдайда немесе оның бейтараптығына күмəн тудыратын өзге мəн-жайлардың болуына сəйкес өздігінен бас тартуға, Қазақстан Республикасының заңдылығына сəйкес атқарушылық құжаттардың сақталуы мен жоғалуына дербес жауапты болады. «Атқару өндірісін қамтамасыз ету жəне сот орындаушылардың мəртебесі туралы» Қазақстан Республикасының заңдылығымен белгіленген басқа да іс-əрекеттерді жасауға, заңнама талаптарына сəйкес атқарушылық құжаттардың жүргізілуі мен орындалу мерзімдеріне қатаң бақылауды жүзеге асыруға, өзінің құзыреті шегінде жеке, заңды тұлғалардың өтініштері мен арыздарын қарауға, заңнамамен бекітілген қызмет этикасы талаптарын сақтауға міндеттенеді. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары заңгерлік білім. Жұмыс тəжірибесі талап етілмейді. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті нормативтік-құқықтық актілерін білуі. Қазақстан Республикасы Əділет министрлігінің Қарағанды облысы əділет департаменті, 100012, Қарағанды қаласы, Жамбыл көшесі, 11 «а», анықтама телефон: 8 (7212) 42-04-28, факс: 42-05-28), электронды поштасы: du_karaganda51@mail.ru, бос мемлекеттік əкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Қарағанды қаласы əділет басқармасының жетекші маманы, С-R-5 санаты, 1 бірлік (уақытша 2016 жылдың 04 шілдесіне дейін, негізгі қызметкердің бала күту демалысы кезеңіне). Функционалды міндеттері: мемлекеттік органдардың жұмысын үйлестіруді, оған əдістемелік басшылық жасауды жүзеге асыру, жергілікті атқару органдарының заң қызметтерінің жұмысын, мемлекеттік органдар мен оқу орындарының жаппай құқықтық оқытуды ұйымдастыру жəне құқықтық насихат мəселелері бойынша жұмысын үйлестіруді жүзеге асыру жəне əдістемелік жетекшілік ету жұмысын ұйымдастырады; аудандық жəне қалалық əкімдіктері жанында ашылған үйлестіру-əдістемелік кеңесінің жұмысына қатысады. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандықтары бойынша; аталған лауазымның қызметтік міндеттері саласындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамаларын білуге арналған тестілеу бағдарламасы, осы санаттағы нақты лауазымның мамандануына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерін, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білуі, Қазақстан Республикасы «Əділет органдары туралы», «Нотариат туралы» заңдарын, осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер, сондай-ақ іс жүргізу негіздерін білуі.

2. Қарағанды қаласы əділет басқармасы жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу жұмысы бөлімінің жетекші маманы, С-R-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеуді құқық қорғау жəне сот органдарының жылжымалы мүлікке тыйым салу туралы қаулылары негізінде жүргізу, жылжымайтын мүлік құқықтарын жəне мүліктің кепілін мемлекеттік тіркеу жұмыстары бойынша мұрағаттық істерді ақпараттық қызмет бойынша атқарады; жылжымайтын мүліктерге құқық қорғау органдарының, сот органдарының, жергілікті басқару органдарының жылжымайтын мүліктерге тыйым салуларын тіркеу жəне шешу жұмыстарын жүзеге асыру; халыққа, құқық қорғау органдарына, сот органдарына, жергілікті басқару органдарына ақпараттық қызмет көрсету жұмыстарын ұйымдастыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; аталған лауазымның қызметтік міндеттері саласындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамаларын білуге арналған тестілеу бағдарламасын, Қазақстан Республикасының «Əділет органдары туралы» Заңын, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын, Қазақстан Республикасы Президентінің «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы» Заң күші бар Жарлығын, Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексін, Қазақстан Республикасы Жер кодексін, осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдерді, сондай-ақ іс жүргізу негіздерін білуі.

3. Қарағанды облысы əділет департаменті Жезқазған сот актілерін орындау жөніндегі аумақтық бөлімі филиалының сот орындаушысы, С-О-4 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының «Атқару өндірісі жəне сот орындаушылар мəртебесі туралы» Заңының талаптарын, атқару құжаттарын уақтылы жəне сапалы орындау. Сот актілерін орындау департаментінің бақылаудағы жəне басқа тапсырмаларын орындау, атқарған жұмысы туралы ақпарат ұсыну. Атқарылған жұмыс жайлы статистикалық есеп беру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

4. Қарағанды облысы əділет департаменті атқару өндірісін есепке алу жəне бақылау бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 2 бірлік. Функционалды міндеттері: сот актілерін орындау бойынша статистикалық жинақтау есебін құрастыру, жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін уақтылы қаралуын міндетті түрде қамтамасыз етуге; сот актілерін орындау бойынша жұмыс тəжірибесін талдау жəне қортындылау, өтініштерді қарау жəне сот орындаушы қызметін ұйымдастыру сұрақтары бойынша ұсыныстар енгізуге. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

5. Қарағанды облысы əділет департаменті Теміртау сот актілерін орындау жөніндегі аумақтық бөлімі филиалының сот орындаушысы, С-О-4 санаты, 1 бірлік (уа қытша 2016 жылдың 26 тамызға дейін, негізгі қызметкердің бала күту демалысы кезеңіне).

Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының «Атқару өндірісі жəне сот орындаушылар мəртебесі туралы» Заңының талаптарын, атқару құжаттарын уақтылы жəне сапалы орындау. Сот актілерін орындау департаментінің бақылаудағы жəне басқа тапсырмаларын орындау, атқарған жұмысы туралы ақпарат ұсыну. Атқарылған жұмыс жайлы статистикалық есеп беру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

6. Қарағанды қаласы əділет басқармасы жылжымайтын мүлікке құқықтарды тіркеу жұмысы бөлімінің жетекші маманы, С-R-5 санаты, 1 бірлік (уақытша 2018 жылдың 19 сəуірге дейін, негізгі қызметкердің бала күту демалысы кезеңіне). Функционалды міндеттері: жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеуді құқық қорғау жəне сот органдарының жылжымалы мүлікке тыйым салу туралы қаулылары негізінде жүргізу, жылжымайтын мүлік құқықтарын жəне мүліктің кепілін мемлекеттік тіркеу жұмыстары бойынша мұрағаттық істерді ақпараттық қызмет бойынша атқарады; жылжымайтын мүліктерге құқық қорғау органдарының, сот органдарының, жергілікті басқару органдарының жылжымайтын мүліктерге тыйым салуларын тіркеу жəне шешу жұмыстарын жүзеге асыру; халыққа, құқық қорғау органдарына, сот органдарына, жергілікті басқару органдарына ақпараттық қызмет көрсету жұмыстарын ұйымдастыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; аталған лауазымның қызметтік міндеттері саласындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамаларын білуге арналған тестілеу бағдарламасын, Қазақстан Республикасының «Əділет органдары туралы» Заңын, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын, Қазақстан Республикасы Президентінің «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы» Заң күші бар Жарлығын, Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексі, Қазақстан Республикасы Жер кодексін, осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер, сондай-ақ іс жүргізу негіздерін білуі.

7. Қарағанды облысы əділет департаменті жеке сот орындаушылар қызметін ұйымдастыру бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін толық əрі міндетті орындалуын қамтамасыз етеді;жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін уақтылы қаралуын міндетті түрде қамтамасыз етуге; сот актілерін орындау тəжірибесіндегі жалпылама жəне қорытынды өткізу, тұлғалардың үндеулерін қарау, жеке сот орындаушылардың жұмысын ұйымдастыру сұрақтары бойынша ұсыныстарды енгізу жəне дайындау; жеке жəне заңды тұлғалардың үндеулерін, прокуратура органдарының ұсынысын, соттың жеке ұйғарымдарын (қаулыларын) қарау, жеке сот орындаушылардың жұмысын ұйымдастыру бойынша тақырыптық тексерістерді т.б. заңдылыққа қайшы келмейтін функцияларды орындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

8. Қарағанды облысы əділет департаменті зияткерлік меншік құқықтары бөлімінің жетекші маманы, С-О-6 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: Зияткерлік меншік құқықтарын қорғау бойынша жүргізілетін іс-шараларға байланысты құжаттарды дайындауды қамтамасыз етеді, зияткерлік меншік құқықтарын қорғау саласындағы қолданыстағы Қазақстан Республикасының заңнамасын түсіндіру, бұқаралық ақпарат құралдарында жəне халыққа түсіндіруді насихаттау бойынша жұмыстар жүргізеді, мемлекеттік органдар жəне қоғамдық бірлестіктермен бірлесіп əрекет етуді жүзеге асырады. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

9. Қарағанды облысы əділет департаменті Шет ауданы əділет басқармасының бас маманы, С-R-4 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: жылжымайтын мүліктерге құқық қорғау органдарының, сот органдарының жылжымайтын мүлікке тыйым салу туралы қаулыларының негізінде мемлекеттік тіркеуді жүзеге асырады, мемлекеттік органдардың, жеке жəне заңды тұлғалардың сұратуларын заңда бекітілген мерзімге сəйкес орындайды; жылжымайтын мүлік құқықтарын жəне мүліктің кепілін мемлекеттік тіркеу жұмыстары бойынша мұрағаттық істерді ақпараттық қызмет бойынша атқару, жылжымайтын мүліктерді мемлекеттік тіркеу бойынша Қазақстан Республикасы қолданыстағы заңнамаларын насихаттау жəне түсіндіру бойынша жұмыстарын жүргізу. Заңды тұлғаларды, филиалдарды, өкілдіктерді тіркеуді, қайта тіркеуді, таратуды жүзеге асырады. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; аталған лауазымның қызметтік міндеттері саласындағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамаларын білуге арналған тестілеу бағдарламасын, Қазақстан Республикасының «Əділет органдары туралы» Заңын, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын, Қазақстан Республикасы Президентінің «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы» Заң күші бар Жарлығын, Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексін, Қазақстан Республикасы Жер кодексін, осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер, сондай-ақ іс жүргізу негіздерін білуі.

10. Қарағанды облысы əділет департаменті Қарағанды қаласының Оңтүстік-Шығыс сот актілерін орындау бойынша аумақтық бөлімі филиалының сот орындаушысы, С-О-4 санаты, 1 бірлік (уақытша 2018 жылдың 22 мамырына дейін, негізгі қызметкердің бала күту демалысы кезеңіне). Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының «Атқару өндірісі жəне сот орындаушылар мəртебесі туралы» Заңының талаптарын, атқару құжаттарын уақтылы жəне сапалы орындау. Сот актілерін орындау департаментінің бақылаудағы жəне басқа тапсырмаларын орындау атқарған жұмысы туралы ақпарат ұсыну. Атқарылған жұмыс жайлы статистикалық есеп беру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

11. Қарағанды облысы əділет департаменті Сəтбаев сот актілерін орындау бойынша аумақтық бөлімі филиалының сот орындаушысы, С-О-4 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының «Атқару өндірісі жəне сот орындаушылар мəртебесі туралы» Заңының талаптарын, атқару құжаттарын уақтылы жəне сапалы орындау. Сот актілерін орындау департаментінің бақылаудағы жəне басқа тапсырмаларын орындау атқарған жұмысы туралы ақпарат ұсыну. Атқарылған жұмыс жайлы статистикалық есеп беру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

12. Қарағанды облысы əділет департаменті Теміртау сот актілерін орындау бойынша аумақтық бөлімі филиалының сот орындаушысы, С-О-4 санаты, 1 бірлік (уақытша 2018 жылдың 15 маусымға дейін, негізгі қызметкердің бала күту демалысы кезеңіне). Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының «Атқару өндірісі жəне сот орындаушылар мəртебесі туралы» Заңының талаптарын, атқару құжаттарын уақтылы жəне сапалы орындау. Сот актілерін орындау департаментінің бақылаудағы жəне басқа тапсырмаларын орындау атқарған жұмысы туралы ақпарат ұсыну. Атқарылған жұмыс жайлы статистикалық есеп беру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы (Жалғасы 14-бетте).

14

www.egemen.kz

(Жалғасы. Басы 13-бетте).

бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

13. Қарағанды облысы əділет департаменті Қарағанды қаласы Октябрь сот актілерін орындау бойынша аумақтық бөлімі филиалының сот орындаушысы, С-О-4 санаты, 1 бірлік (уақытша 2018 жылдың 04 маусымына дейін, негізгі қызметкердің бала күту демалысы кезеңіне). Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының «Атқару өндірісі жəне сот орындаушылар мəртебесі туралы» Заңының талаптарын, атқару құжаттарын уақтылы жəне сапалы орындау. Сот актілерін орындау департаментінің бақылаудағы жəне басқа тапсырмаларын орындау атқарған жұмысы туралы ақпарат ұсыну. Атқарылған жұмыс жайлы статистикалық есеп беру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

14. Қарағанды облысы əділет департаменті Шахтинск сот актілерін орындау бойынша аумақтық бөлімі филиалының сот орындаушысы, С-О-4 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының «Атқару өндірісі жəне сот орындаушылар мəртебесі туралы» Заңының талаптарын, атқару құжаттарын уақтылы жəне сапалы орындау. Сот актілерін орындау департаментінің бақылаудағы жəне басқа тапсырмаларын орындау атқарған жұмысы туралы ақпарат ұсыну. Атқарылған жұмыс жайлы статистикалық есеп беру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

15. Қарағанды облысы əділет департаменті Теміртау сот актілерін орындау бойынша аумақтық бөлімі филиалының сот орындаушысы, С-О-4 санаты, 2 бірлік. Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының «Атқару өндірісі жəне сот орындаушылар мəртебесі туралы» Заңының талаптарын, атқару құжаттарын уақтылы жəне сапалы орындау. Сот актілерін орындау департаментінің бақылаудағы жəне басқа тапсырмаларын орындау атқарған жұмысы туралы ақпарат ұсыну. Атқарылған жұмыс жайлы статистикалық есеп беру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу.

16. Қарағанды облысы əділет департаменті Бұқар жырау сот актілерін орындау бойынша аумақтық бөлімі филиалының сот орындаушысы, С-О-4 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының «Атқару өндірісі жəне сот орындаушылар мəртебесі туралы» Заңының талаптарын, атқару құжаттарын уақтылы жəне сапалы орындау. Сот актілерін орындау департаментінің бақылаудағы жəне басқа тапсырмаларын орындау атқарған жұмысы туралы ақпарат ұсыну. Атқарылған жұмыс жайлы статистикалық есеп беру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік немесе халықаралық құқық мамандығы бойынша; осы бос орынның мамандануына сəйкес келетін салалардағы қатынастарды реттейтін заңнамалық жəне нормативтік-құқықтық актілерді білу. Қазақстан Республикасының Əділет министрлігі «Батыс Қазақстан облыстық əділет департаменті» республиқалық мемлекеттік мекемесі, 090006, Орал қаласы, Достық-Дружба даңғылы, №208, электронды мекенжайы: kadry.zko@adilet.gov.kz, телефон: 8 (7112) 51-36-43, факс: 50-50-95, бос мемлекеттік əкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Орал қалалық əділет басқармасының бас маманы, С-R-4 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: жылжымайтын мүлікке құқықтарды жəне онымен жасалған мəмілелерді мемлекеттік тіркеуді жүзеге асыру. Заңды тұлғалардың мемлекеттік тіркеуін жəне филиалдар мен өкілдерінің есептік тіркеуін жүзеге асыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқықтану мамандығы бойынша. Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі құқықтану білімі барларға рұқсат етіледі. Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламентi жəне оның депутаттарының мəртебесi туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» Конституциялық заңдарын, Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы», «Əділет органдары туралы» заңдарын, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын, Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексін, Қазақстан Республикасының «Əкімшілік құқық бұзушылық туралы» кодексін, Қазақстан Республикасының «Жылжымайтын мүлікке құқықтарды мемлекеттік тіркеу туралы» Заңын, Қазақстан Республикасы «Заңды тұлғаларды мемлекеттік тіркеу жəне филиалдар мен өкілдіктерді есептік тіркеу туралы» Заңын білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер. Мемлекеттік тілді білу.

2. Теректі ауданы сот актілерін орындау бойынша аумақтық бөлімі филиалының басшысы-аға сот орындаушысы, С-О-3 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: сот шешімдерін, қаулыларын орындау жəне орындалуына бақылау жүргізу, қызметкерлерге қатысты ұсыныстарды енгізу, филиалының жұмысын ұйымдастыру жəне жоспарлау, филиалының сот актілерін жəне қаулыларын орындау бойынша жұмысын ұйымдастыру, жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау, бақылауға алынған тапсырмаларды орындау жəне бақылау жүргізу. Статистикалық есептерді дайындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқықтану мамандығы бойынша. Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламентi жəне оның депутаттарының мəртебесi туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» Конституциялық заңдарын, Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Нормативтік-құқықтық актілер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы», «Əділет органдары туралы», «Атқарушылық өндірісі жəне сот орындаушылар мəртебесі туралы» Заңдарын, осы санаттағы нақты лауазымның мамандануына сəйкес салалардағы қатынастарды реттейтін Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерін, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер. Мемлекеттік тілді білу.

3. Қаржы жəне материалдық-техникалық бөлімінің жетекші маманы, С-О-6 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: жұмысты жоспарлау, болжамдау, бюджеттік бағдарлама бойынша шығындардың жылдық болжамын жасау, бюджеттік бағдарлама бойынша қаржыландырудың жоспары жөнінде есеп беру, шаруашылық тауарлардың шығынына есеп жүргізу, коммуналдық шаруашылық арасында келісімшарт түзу, ғимаратты жалға алып тұрушылардың төлемақы есебін жүргізу, тауар, жұмыс жəне қызметтердің мемлекеттік сатып алуын жүзеге асыру, сотқа берілетін талап-арыздарын дайындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары немесе ортадан кейінгі білім: экономикалық, заңгерлік жəне бухгалтерлік. Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының «Қазақстан Республикасының Президенті туралы», «Қазақстан Республикасының Парламентi жəне оның депутаттарының мəртебесi туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы» Конституциялық заңдарын, Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы», «Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы», «Əкімшілік рəсімдер туралы», «Жеке жəне заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тəртiбi туралы», «Əділет органдары туралы» заңдарын, Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік сатып алу туралы» Заңын, бухгалтерлік есеп жəне есеп беру саласындағы нормативтікқұқықтық актілерді, «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білуі. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер. Мемлекеттік тілді білу.

II. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы минис трлігі Орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі комитеті, 010000, Астана қаласы, Сол жағалау, Министрліктер үйі, Орынбор көшесі, 8-үй, 1-кіреберіс, анықтама үшін телефондар: (7172) 74-99-43, 74-99-29, электронды мекенжай:suleimenov.as@minagri.gov.kz, «Б» корпусы бойынша бос əкімшілік мемлекеттік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Құқықтық, ұйымдастыру жəне кадр жұмысы басқармасының бас сарапшысы, С-4 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі саласындағы заңнаманы жетілдіру бойынша нормативтік-құқықтық актілерді əзірлеуге қатысады; комитеттің құрылымдық бөлімшелеріне талап ету жұмыстарын жүзеге асыруда əдістемемен көмек көрсету; сот жұмыстарын қарастырудағы нəтижелерді талдау жəне жалпылау жұмыстарын ұйымдастыру; қолданыстағы заңнаманың өзгерістері туралы комитет қызметкерлерінің ақпараттандырылуын қамтамасыз ету; лауазымдық тұлғалардың өз қызметіне сай нормативтікқұқықтық актілерді оқып білу жұмыстарын ұйымдастыру; мемлекеттік органдарда орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі мəселелері бойынша құқықтық нормативтік жобаларының келісім ресімдерін уақтылы өткізілуіне бақылауды қамтамасыз ету; комитеттің бұйрықтарына, нұсқаулықтарына, ережелеріне жəне басқа да құқықтық сипаттағы актілеріне құқықтық сараптаманы жүзеге асыру; орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі саласындағы нормативтік-құқықтық актілердің мониторингін жүзеге асыру, сыбайлас жемқорлыққа қарсы бағытталған шараларды қолдану; басқа да өкілеттіктерді жүзеге асыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық (заңтану немесе халықаралық құқық) саласындағы. Үлгілік біліктілік талаптарына сəйкес, нормативтік-құқықтық актілер əзірлеу жөніндегі қажетті жұмыс дағдысы. Microsoft бағдарламаларының стандартты пакетімен компьютерде жұмыс істей білу. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі комитетінің «Қостанай облыстық орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі аумақтық инспекциясы» РММ, 110000, Қостанай қаласы, Гагарин к-сі, 85 «А»-үй, анықтама үшін телефондар: 8 (7142) 54-30-60, 54-92-94, 54-28-34, электронды мекенжай: les_kst@mail.ru, «Б» корпусы бойынша бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Кадрлық, қаржылық жəне құқықтық жұмыс бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік (уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне байланысты демалыс кезеңіне 24.05.2018 жылға дейін). Функционалды міндеттері: тексеру мүдделерін қорғау, табиғат қорғау заңнамасын жақсарту, сот жəне басқа да органдарға бағытталған даму, нормативтік-құқықтық актілерді жасауға қатысады, құжаттар тексеру, құқықтық сараптау. Уақытында хаттарды, есептілікті, жеке жəне заңды тұлғалардын шағымдары мен ұсыныстарын енгізіп, қарастырады. Заңды жəне жеке тұлғаларға талап-арыз дайындайды жəне қабылдайды, сот ісін қарау тəртібіне жəне кездесулерге қатысады. Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнаманың талаптарын орындайды жəне сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықты анықтайды. Мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру үшін барлық қажетті материалдарды дайындау, мемлекеттік сатып алуды жəне олар бойынша есептерді жүргізу, негізгі құралдар мен қорлардың есебін алу, бюджеттік қаржының мақсатты пайдаланылуын қамтамасыз ету, қаржы жылына бюджеттік өтінімдерді құрастыруға, тапсырмаларға, сұрау салуларға қатысу, хаттарға жауаптар дайындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: əлеуметтік ғылымдар (бухгалтерлік есеп жəне аудит, экономика немесе қаржы), құқық (құқықтану) саласында, мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі əлеуметтік ғылымдар (бухгалтерлік есеп жəне аудит, экономика немесе қаржы), құқық (құқықтану) саласында білімі барларға рұқсат етіледі.

2. Қостанай инспекциясы бөлімінің бас маманы, С-О5 санаты, 1 бірлік (уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне байланысты демалыс кезеңіне 18.03.2018 жылға дейін). Функционалды міндеттері: бөлім жұмыс жоспарға сəйкес жүзеге асырады. Жасалған əкімшілік деректерді жəне тұлғаларды орталықтандырылғын есепке алады, №1АВ, №1-АП есеп беру формалары арқылы Бас прокуратураның статистика құқықтары жөніндегі комитетіне жəне арнайы есепке жебереді. БАҚ бойынша медиа-жоспар əзірлейді жəне орындалуын бақылайды, БИК жөнінде есептілікті жəне басқа да ақпарат беруді жүзеге асырады. Заңды жəне жеке тұлғаларға талап-арыз дайындайды жəне қабылдайды, сот ісін қарау тəртібіне жəне кездесулерге қатысады. Əкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша өндіреді. Бекітілген су қоймалары туралы жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласындағы мемлекеттік бақылауды жəне қадағалауды жүзеге асырады жəне аңшылық аудандары мен мемлекеттік орман қорын қадағалайды. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық (құқықтану) саласында, мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі құқық (құқықтану) саласында білімі барларға рұқсат етіледі.

3. Қостанай инспекциясы бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: іс жүргізу, істер номенклатурасын, нұсқаулықтарды дайындау жəне əзірлеу, мемлекеттік тілді енгізу жөнінде іс-шараларды жүзеге асыру. Дайындау негізгі тілі ретінде мемлекеттік тілде, жариялау, бұйрықтар мен нұсқаулардың жұмыс істеуін қамтамасыз ету. Мұрағатқа барлық шығыс, ерекшеліктер жəне ресми тілде техникалық құжаттаманы аудару, құжаттар дайындау жəне ұсыну. Бірыңғай электрондық құжат айналымы жүйесін істеуін жүзеге асырады, заңды жəне жеке тұлғаларға есепке алу емдеу үшін техникалық қызмет көрсету бағдарламасын, 1-ОЛ нысан есептерін құрастыруды жүзеге асырады. Құзыреті шегінде инспекция басшысының басқа да тапсырмаларын орындайды. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: гуманитарлық ғылыми (философия, аудармашы ісі қазақ тілі мен əдебиет, іс жүргізу) саласында, мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі гуманитарлық ғылымы (философия, аудармашы ісі, қазақ тілі мен əдебиет, іс жүргізу) саласында білімі барларға рұқсат етіледі. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі комитетінің «Маңғыстау облыстық орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі аумақтық инспекциясы» РММ, 130000, Маңғыстау облысы, Ақтау қаласы, Теңіз сорабы стансасы ауданы, ТЭЦ-1 М, анықтама үшін телефондар: (7292) 54-43-49, 60-95-48, электрондық мекенжай: mangistau.leshoz@mail.ru, «Б» корпусы бойынша бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Орман жəне ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бөлімінің жетекші маманы, С-О-6 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: мемлекеттік орман қоры учаскелерiнде орман пайдалану құқығын, сондай-ақ ормандардың жай-күйi мен молықтырылуына қауiп төндiретiн жұмыстарды орман шаруашылығы саласындағы ҚР заңнамасына сəйкес тоқтата тұру, шектеу, тоқтатуды жүзеге асырады. ҚР орман заңнамасы, жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы ҚР заңнамасы аясындағы əкiмшiлiк құқық бұзушылықтар туралы iстердi қарауды жүзеге асырады. Орман шаруашылығы, жануарлар дүниесі, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес тексерулер арқылы мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асырады. ҚР заңдарында белгіленген құзыреті шегінде əкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуді жүзеге асырады. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары немесе ортадан кейінгі білім: ауыл шаруашылығы ғылымдары (орман ресурстары жəне орман шаруашылығы, аңшылықтану жəне аң шаруашылығы, балық шаруашылығы жəне өнеркəсіптік балық аулау, агрономия мамандықтары бойынша), құқық, жаратылыстану ғылымдары (биология, экология мамандықтары бойынша) саласында жоғары, мемлекеттік қызмет өтілі үш жылдан кем емес немесе жоғары білім бағдарламалары бойынша шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтаған жағдайда мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лауазымдарда жұмыс өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі төрт

6 қазан 2015 жыл

жылдан кем емес, оның ішінде басшылық лауазымдарда бір жылдан кем емес немесе жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасының Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы немесе ғылыми дəрежесінің болған жағдайда ортадан кейінгі ауыл шаруашылығы, ветеринария жəне экология (агрономия, балық шаруашылығы, аңшылық жəне аң өсіру шаруашылығы, орман шаруашылығы, бақ-саябақ жəне ландшафт құрылысы, ветеринария, зоотехник). Қызмет көрсету, экономика жəне басқару (экономика, менеджмент, есеп жəне аудит, қаржы, маркетинг, статистика). Құқық (құқықтану, құқық қорғау қызметі) саласында білімі барларға рұқсат етіледі. Қазақстан Республикасының Конституциясын, «Қазақстан Республикасының Президенті туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңын, «Қазақстан Республикасы Парламенті жəне оның депутаттарының дəрежесі туралы», «Қазақстан Республикасының Үкіметі туралы», Қазақстан Республикасының «Мемлекеттік қызмет туралы» заңдарын, «Сыбайлас жемқорлықпен күрес туралы», «Мемлекеттік сатып алу туралы», «Əкімшілік процедуралар туралы», «Заңды жəне жеке тұлғалардың өтініштерін қарастыру тəртібі туралы» Қазақстан Республикасы заңдарын білу, аталған санатқа арнайы нақты лауазымға сəйкес келетін реттеуге қатысты Қазақстан Республикасы нормативтікқұқықтық актілерін, «Қазақстан-2050»: Стратегиясын – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білу. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі комитетінің «Ақмола облыстық орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі аумақтық инспекциясы» РММ, 020000, Көкшетау қаласы, Громова к-сі, 21-үй, анықтама үшін телефондар: 8 (7162)31-57-12, 31-57-11, электронды мекен жай: bayazitova.a@minagri.gov.kz, «Б» корпусы бойынша бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Көкшетау инспекциясы бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік (уақытша бала күтімінің демалысы кезеңіне 18.08.2017 жылға дейын). Функционалды міндеттері: құзыреті шегінде жүзеге асыру: балық ресурстарын қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласында мемлекеттік қадағалау мен бақылау, балық ресурстары мен басқа да су жануарларына кадастр мен мониторинге мемлекеттік есеп, балық аулауды реттеу, су құрылыстарында балық қорларының жағдайына ихтиологиялық бақылау жасау, балық шаруашылығы қоймаларында жəне (немесе) учаскелерінде паспорттандыруды жүргізу, балық аулау жəне балық шаруашылығын жүргізу ережесін сақтауға бақылау, балық аулау жəне балық шаруашылығын жүргізу, заңды жəне жеке тұлғалармен келісімшарт талаптарын орындауды сақтау, бақылауға алынған су қоймаларында балық ресурстары мен басқа су жануарларын қорғау жөнінде рейдтік шаралар, жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамасы талаптарын олармен сақтау мақсатында жануарлар дүниесін пайдаланушылардың қызметін тексеру, балық шаруашылығы субъектілеріне тексеріс жүргізуде жарты жылдық жоспарлар мен бақылау инспекциялық қызметі бойынша есептерді дайындау, комитет жəне инспекцияның бақылауында жатқан жоғары тұрған жəне басқа да мемлекеттік органдардан келіп түскен құжаттарды уақтылы жəне сапалы орындау, инспекцияның аппараттық жиналыстарының шешімдерін, іс-шаралар жоспарларын, басшының тапсырмаларын орындау. Басшымен ұсынылған басқа да тапсырмаларды орындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: ауыл шаруашылығы ғылымдары (балық шаруашылығы, ихтиология жəне балық өсіру, зоотехния) немесе əлеуметтік ғылым, экономика жəне бизнес саласында (қаржы). Бағдарламалық тестілеуге сəйкес нормативтікқұқықтық актілер білімі, сондай-ақ қызметтік міндеттерді орындау үшін қажетті білімдер.

2. Кадрлық, қаржылық жəне құқықтық жұмыстар бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесін қорғау мəселесі бойынша нормативтік-құқықтық актілерді, инспекция қызметінің құқықтық қамтамасыз етуін жүзеге асыру, құқықтық құжаттарын дайындауға қатысу, инспекциялық қызметтің өкілеттік мəселесі бойынша сот жəне басқа да органдарға қатысу,талап-арызды жүргізу, мемлекеттік сатып алу саласындағы жұмыстарды жүргізу, Қазақстан Республикасы заңнамасымен бекітілген тəртіпте тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді мемлекеттік сатып алу бойынша өткізілген конкурстардың қорытындыларын интернет-ресурста жариялауын белгіленген тəртіпте қамтамасыз ету, мемлекеттік сатып алуды ұйымдастыру мен өткізу бойынша ісшараларды ұйымдастыруды жүзеге асыру, тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді мемлекеттік сатып алу бойынша келісімшарттарды құруды қамтамасыз ету. Тауарларды, жұмыстар мен қызметтерді мемлекеттік сатып алу бойынша конкурстық комиссия жұмысын ұйымдастыру, заңды жəне жеке тұлғалардан келіп түскен өтініштерді, кіріс құжаттарды қарастыру, жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін тіркеу электронды базасын жүргізу, əкімшілік істерді есепке алу бойынша бақылау, №1-АВ, №1-АП жəне №1-ОЛ формасы бойынша Бас прокуратура жанындағы Құқықтық статистика жəне арнайы есепке алу жөніндегі комитеттің басқармасына есептерді құру жəне тапсыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық саласында (заңгерлік, халықаралық құқық, құқық қорғау қызметі немесе кедендік іс). Тестілеу бағдарламасына сəйкес нормативтік-құқықтық актілерді білу, сондай-ақ функционалды міндеттерді орындау үшін қажетті білімдер. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі комитетінің «Павлодар облыстық орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі аумақтық инспекциясы» РММ, Б» корпусы бойынша бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды, 140001 Павлодар қаласы, Ворушин көшесі, 92, анықтама телефоны: (8 7182) 60-79-01, факс: 60-79-12, kedrOTI@yandex.ru: 1. Орман шаруашылығы жəне ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: орман заңнамасы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар талаптарының сақталуына мемлекеттік бақылау жасау жəне қадағалау бойынша бөлімнің жұмысын ұйымдастыру. Барлық мемлекеттік органдар, заңды жəне жеке тұлғалардың Қазақстан Республикасының заңнамаларын, орман жəне ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы басқа да нормативтік-құқықтық актілерді орындауларына мемлекеттік бақылау жасауды, соның ішінде орман пайдалануды жүзеге асыру, мемлекеттік орман қорының кадастры мен есебін жүргізудің тəртібі мен ережесінің сақталуына бақылау жасауды жүзеге асыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: орман, саябақ шаруашылығы, ауыл шаруашылығы ғылымдары (орман ресурстары жəне орман өсіру), құқық (заңгерлік) саласындағы мамандықтар бойынша ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

2. Павлодар инспекциясы бөлімінің бас маманы, С-О5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: жануарлар дүниесі, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, өсімдіктер дүниесі, балық ресурстары жəне басқа да су жануарларын пайдалану, өсімін молайту жəне қорғау саласында заңнама талаптарын сақтануға тексеру жасау арқылы қадағалау жəне мемлекеттік бақылау жасау. Қарауындағы су қоймаларында балық ресурстары мен басқа да су жануарларын қорғау жөнінде рейдтік шараларды ұйымдастыру жəне қатысу; браконьерлікпен күресу. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: ауыл шаруашылығы ғылымдары (балық шаруа шылығы, орман ресурстары жəне орман өсіру, аңшылық жүргізу жəне аң өсірушілік) немесе жаратылыстану ғылымдары (экология, биология) немесе құқық (заңтану) саласындағы мамандықтар бойынша ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

3. Кадрлық, қаржылық жəне құқықтық жұмыстар бөлімінің жетекші маманы, С-О-6 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: сыбайлас жемқорлыққа қарсы, сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтарын анықтау жəне болдырмау бойынша заңнама талаптарының орындалуына қамтамасыз ету; əкімшілік құқық бұзушылық жөнінде банкті, АРМ ЕУОЛ базасын жүргізу. Шағым жасауқуыным жұмыстарын жүргізу, БАҚ-пен жұмыс бойынша медиа-жоспардың орындалуына бақылау жасау, мемлекеттік сатып алуды жүргізуге, келісімшарттар жасауға қатысу, шығарылатын бұйрықтардың заңдылығын тексеру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары немесе ортадан кейінгі білім: құқық (заңтану) саласындағы мамандық бойынша ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі. Нормативтік-құқықтық актілер əзірлеу жөніндегі қажетті жұмыс дағдысының болуы.

4. Кадрлық, қаржылық жəне құқықтық жұмыстар бөлімінің жетекші маманы, С-О-6 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: Бюджет қаражатының мақсатты пайдалануын қамтамасыз ету; бухгалтерлік есеп жүргізу; қазынашылық органдары арқылы өткізілетін мəмілелерді есепке алу; мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру; бюджет қаражатын мақсатты пайдалану жəне шығындар сметасын орындау бойынша жоғары мемлекеттік органдармен өзара əрекет ету; қаржы жылына бюджеттік тапсырысты жасау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары немесе ортадан кейінгі білім; экономика жəне бизнес (экономика немесе қаржы) мамандықтар бойынша ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі комитетінің «Қарағанды облыстық орман шаруашылығы жəне жануарлар дүниесі аумақтық инспекциясы» РММ, 100019, Қарағанды қаласы, Крылов көшесі, 20а, анықтама үшін телефондар: (7212) 41-89-20, 41-58-65, электронды мекенжай: upravlenie.krg@mail.ru, «Б» корпусы бойынша бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Орман жəне ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік (уақытша, 2017 ж. 19.12. дейін негізгі қызметкердің бала күту демалысы кезеңіне). Функционалды міндеттері: орман шаруашылығы жəне ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында мемлекеттік саясатты жүзеге асыруды қамтамасыз ету; мемлекеттік орман қоры учаскелерінде орман пайдалану құқығын, сондайақ ормандардың жай-күйі мен молықтырылуына қауіп төндіретін жұмыстарды орман шаруашылығы саласында Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес тоқтата тұру, шектеу, тоқтату; орман шаруашылығымен айналысатын жергілікті атқарушы органдарының, орман мекемелері мен табиғат қорғау ұйымдарының орман қорын күзету, қорғау, пайдалану,ормандарды молықтыру жəне орман өсіру мəселелері бойынша үйлестіру жəне əдістемелік басшылықты жүзеге асыру. Қазақстан Республикасының заңнамасына сəйкес орман шаруашылығы жəне ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында тексеру арқылы мемлекеттік бақылау мен қадағалауды жүзеге асыру. Конкурсқа қатысушыларға койылатын талаптар: жоғары білім: орман ресурстары жəне орманшылық кəсібі, орман инженерлік ісі, орман жəне баушы-саябақшы шаруашылығы мамандықтары немесе табиғи ғылыми биология, экология мамандықтары бойынша немесе табиғатты пайдалану экологиясы бойынша, қолданбалы экология мамандықтары бойынша немесе биология мамандығы бойынша педагогикалық. Үлгілік біліктілік талаптарына сəйкес. Қазақстан Республикасының «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы», «Жануарлар əлемін қорғау, қайта өндіру жəне пайдалануды реттеу» заңдарын, Орман кодексін білу.

2. Жануарлар дүниесі жəне аңшылық шаруашылығы бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: аңшылық шаруашылығын жүргізу ережесін, аңшылық ережесін, аңшылық шаруашылығын жүргізуге келісімшарт талаптарын орындалуын сақтауға мемлекеттік қадағалау жəне бақылауды жүзеге асыру, жануарлар дүниесін пайдалану жəне өсімін молайту, қорғау саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамаларының талаптарының орындалуын анықтау мақсатында жануарлар дүниесін пайдаланушылардың қызметін тексеру жəне аңшылық алқаптарының резервтік қорындағы жануарлар дүниесіне мемлекеттік есепті жүргізу, жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту жəне пайдалану саласында ғылыми-зерттеу жəне жобалық-іздестіру жұмыстарын жүргізу, кадастрларға мемлекеттік есеп жəне жануарлар дүниесіне мониторинг жүргізу, сирек жəне жоғалып кету қаупі бар жануарларды қоспағанда, жануарларды интр одукциялауды,реинтродукциялауды жəне будандастыруды жүргізуге рұқсат қағаз беру, жануарларды еріксіз немесе жартылай ерікті жағдайларда ұстау тəртібін,сонымен қатар жануарлар дүниесін пайдалануға шектеулер мен тыйым салулар белгіленген зоологиялық коллекциялардың сақталуын, жануарлар дүниесін сақтау, өсімін молайту жəне пайдалану саласы бойынша нормативтерді, іс-шараларды орындау. Жануарлар дүниесін сақтау, өсімін молайту жəне пайдалану саласы бойынша өзге талаптарды орындау. Конкурсқа қатысушыларға койылатын талаптар: жоғары білім: аң шаруашылығы жəне аңшылық жүргізу мамандықтары бойынша немесе биология, экология мамандықтары бойынша жаратылыстану немесе табиғатты пайдалану экологиясы, қолданбалы экология мамандықтары бойынша немесе биология мамандығы бойынша педагогикалық. Үлгілік біліктілік талаптарына сəйкес. Қазақстан Республикасының «Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы», «Жануарлар əлемін қорғау, қайта өндіру жəне пайдалануды реттеу» заңдарын білу.

III. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті, 010000, Астана қаласы, Бейбітшілік көшесі, 10-үй, анықтама үшін телефондар: 8 (7172) 32-24-64, 70-99-35, бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды: Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті мемлекеттік құпияларды қорғау басқармасының бас сарапшысы, С-4 санаты, 1 бірлік (уақытша, негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған демалысы кезеңіне – 25.12.2015 жылға дейін). Функционалды міндеттері: құпия жұмыстардың барлық түрлерін жүргізуде құпиялық режімін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру; құпиялық іс жүргізу, комитет қызметкерлеріне мемлекеттік құпияларға рұқсат беруді ресімдеу үшін материалдарды дайындау; мемлекеттік құпиялардың техникалық қорғалуын ұйымдастыру; құпиялық жұмыстар мен құжаттарға рұқсат берілген комитет қызметкерлерімен нұсқаулық жүргізу. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық немесе əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес, білім беру, гуманитарлық ғылымдар саласында. Қазақстан Республикасының Премьеp-Министрi Кеңсесiнің Ақпараттық қауіпсiздік саласында мамандар даярлау жəне олардың бiлiктiлігін арттыру орталығында курстарынан өткені туралы сертификатының болғаны жөн. Қазақстан Республикасы заңнамаларын білу тестілеу бағдарламасына сəйкес нормативтік-құқықтық актілерін білу; «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білу. Мемлекеттік құпияларды қорғау саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасын білу. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті тəуекелдер, талдау жəне статистика басқармасының сарапшысы, С-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының арнайы кедендік статистикасын жəне салық статистикасын, Қазақстан Республикасы сыртқы саудасының кедендік статистикасын, бюджетке салықтардың жəне басқа да міндетті төлем түсімдері резервтерінің анықтауын жəне талдауын, салықтық есептіліктің камералдық бақылауын, тəуекелдерді басқарудың жұмыс істеуін жəне дамуын жүргізу мəселелері бойынша басқарма басшысының жəне жетекшілік ететін басқарма басшысы орынбасарының тапсырмаларын орындау. Камералдық бақылау мəселелері бойынша мемлекеттік кірістердің аумақтық органдарымен, салық төлеушілермен жұмысты түсіндіру, ведомстволық нұсқаулықтарды əзірлеу, басқарманың құзыреті бойынша Салық кодексіне, Кеден кодексіне жəне Бюджет кодексіне өзгерістер енгізу жөніндегі əзірлемелерге қатысу. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: техникалық ғылымдар жəне технологиялар немесе жаратылыстану ғылымдар немесе əлеуеметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес немесе құқық немесе гуманитарлық ғылымдар.Қазақстан Республикасы заңнамаларын білу тестілеу бағдарламасына сəйкес нормативтік-құқықтық актілерін білу; «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білу. Салық жəне кеден заңнамаларын, статистика, салықтық есептіліктің камералдық бақылау мəселелерін, салық жəне кеден органдарының қызметінде тəуекелдерді басқару жүйесін, it-технологиялардың негіздерін білу, MS Office бағдарламаларын ілгері пайдалана алу. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті тəуекелдер, талдау жəне статистика басқармасының сарапшысы, С-5 санаты, 2 бірлік (уақытша, 1 бірлік – негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған демалысы 12.04.2016 жылға дейін жəне 1 бірлік негізгі қызметкердің оқу демалыс кезеңіне – 31.09.2016 жылға дейін). Функционалды міндеттері: Қазақстан Республикасының арнайы кедендік статистикасын жəне салық статистикасын, Қазақстан Республикасы сыртқы саудасының кедендік статистикасын, бюджетке салықтардың жəне басқа да міндетті төлем түсімдері резервтерінің анықтауын жəне талдауын, салықтық есептіліктің камералдық бақылауын, тəуекелдерді басқарудың жұмыс істеуін жəне дамуын жүргізу мəселелері бойынша басқарма басшысының жəне жетекшілік ететін басқарма басшысы орынбасарының тапсырмаларын орындау. Камералдық бақылау мəселелері бойынша мемлекеттік

кірістердің аумақтық органдарымен, салық төлеушілермен жұмысты түсіндіру, ведомстволық нұсқаулықтарды əзірлеу, басқарманың құзыреті бойынша Салық кодексіне, Кеден кодексіне жəне Бюджет кодексіне өзгерістер енгізу жөніндегі əзірлемелерге қатысу. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: техникалық ғылымдар жəне технологиялар немесе жаратылыстану ғылымдар немесе əлеуеметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес немесе құқық немесе гуманитарлық ғылымдар. Қазақстан Республикасы заңнамаларын білу тестілеу бағдарламасына сəйкес нормативтік-құқықтық актілерін білу; «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білу. Салық жəне кеден заңнамаларын, статистика, салықтық есептіліктің камералдық бақылау мəселелерін, салық жəне кеден органдарының қызметінде тəуекелдерді басқару жүйесін, it-технологиялардың негіздерін білу, MS Office бағдарламаларын ілгері пайдалана алу. Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті Даму жəне жаңғырту департаменті жобалар жəне жаңғырту басқармасының сарапшысы, С-5 санаты, 1 бірлік (уақытша негізгі қызметкердің бала күтіміне арналған демалысы кезеңіне – 06.04.2018 жылға дейін). Функционалды міндеттері: кедендік жəне салықтық əкімшілендіруді жаңғырту бойынша жобаларын іске асыру; шетел мемлекеттерінің құзыретті органдарымен, халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты жүзеге асыру, комитеттің стратегиялық жəне операциялық даму процесін үйлестіру жəне мониторингтеу; кедендік/салықтық ресімдерінің əкімшілендіруін жақсартуға тəуелді болатын халықаралық рейтингтерде Қазақстан Республикасының ұстанымын жақсарту бойынша іс-шаралардың орындалуын ұйымдастырады. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес немесе техникалық ғылымдар жəне технологиялар немесе гуманитарлық ғылымдар немесе құқық. Негізгі мамандық бейіні жəне басқарманың жұмыс бейіні бойынша курстарда қайта даярлау туралы сертификаттарының болғаны жөн. Қазақстан Республикасы заңнамаларын білу тестілеу бағдарламасына сəйкес нормативтік-құқықтық актілерін білу; «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білу. Кеден жəне салық заңнамаларын білу.

IV. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Мұнай-газ кешеніндегі Экологиялық реттеу, бақылау жəне мемлекеттік инспекция комитеті» РММ, 010000, Астана қаласы, Есіл ауданы, Орынбор көшесі, 8-үй, Министрліктер үйі, 14-кіреберіс, анықтама телефоны: 8 (7172) 74-08-13, e-mail: kerk.energo@mail.ru, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Экологиялық сараптама жəне рұқсаттар басқармасының сарапшысы, С-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: комитетпен əзірленетін нормативтік-құқықтық актілердің жобасын дайындауға қатысу; белгіленген тəртіпте комитетке келісуге енгізілген нормативтік-құқықтық актілердің жобаларын қарастыру; экологиялық рұқсаттарды алуға құжаттарды қарастыру, рұқсаттардың жобаларын дайындау, қоршаған ортаға эмиссияларға лимиттерді келісу; экологиялық рұқсаттарды беру мəселелері жөніндегі жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштердің қарастыру; мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізу жəне қорытындыларды дайындау; экологиялық сараптаманың қорытындыларын дайындауды қамтамасыз ету жəне жүзеге асыру; мемлекеттік экологиялық сараптамадан өткен нормативтік-құқықтық актілердің тізілімін жүргізу, тексеруге қатысу; құзыреті шегінде басқа да қызметтерді атқару. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: техника ғылымдары жəне технологиялар немесе білім беру (химия, биология мамандықтары бойынша), немесе жаратылыстану ғылымдары саласындағы (экология, химия, биология мамандықтары бойынша). Қазақстан Республикасының Энергетика министрлігі Мұнай-газ кешеніндегі Экологиялық реттеу, бақылау жəне мемлекеттік инспекция комитетінің «Қарағанды облысы бойынша экология департаменті» РММ, 100000, Қарағанды қаласы, Бұқар жырау даңғылы, 47, анықтама телефоны: 8 (7212) 426935, факс: 41-09-11, электронды мекенжайы g.b.kalieva@inbox.ru, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Əкімшілік-қаржылық, кадрлық, құқықтық қамтамасыз ету бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: табиғат қызметіне байланысты сұрақтар бойынша басқа да бөлімшелер мен мемлекеттік инспекторлармен бірлесе отырып жұмысты жүзеге асыруды ұйымдастыру; департамент ұсынған нормативтік құжаттардағы заңнаманы бұзбауды, бағынушы тұлғалардың дайындаған ақпаратын, есебін, қаулысын, ұйғарымдар мен ҚР Энергетика министрлігінің нормативтік актілерін, бұйрықтары, қаулылары мен басқа да құжаттарын бақылауды қамтамасыз ету. Департаменттің бақылау-инспекциялық, құқық пайдалану қызметіндегі ай сайынғы, тоқсандық, жылдық есептерін бекітілген мерзімде құру жəне ұсынуға қатысу. Мемлекеттік тəртіпті сақтауға бағытталған шараларды жасауға жəне жүзеге асыруға қатысу. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: заңгерлік. Тəжірбиесі болса орта білімнен кейінгі заңгерлік білімі барларға рұқсат етіледі. «Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Мұнай-газ кешеніндегі Экологиялық реттеу, бақылау жəне мемлекеттік инспекция комитетінің «Алматы қаласы бойынша экология департаменті» РММ, 050022, Алматы қаласы, Абай даңғылы, 32, анықтама үшін телефондар: 7 (727) 239-11-27, 278-46-12, электронды пошта: almaty_ecolog@ mail.ru, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік бос лауазымдарға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Зертхана-талдамалық бақылау бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: шығарынды азайту жөнінде шараларды қабылдау жəне қорытындыларды шығару. Қоршаған ортаның ластану көрсеткіштерінің тура нəтижелеріне сырттай зертханалық бақылау бойынша қажетті жұмыстарды жүргізу. Шұғыл экологиялық жағдайлардың пайда болу кезінде жедел əрекет ету жөніндегі жұмыстарға қатысу. Бөлімнің құзыреті шегінде жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерінің уақтылы қарау. Радиациялық жағдайды, залалданған бөліктерді жəне қоршаған ортаға кеткен эмиссияларға зертханалық-талдамалық бақылау жасау. Топырақтың, судың жəне ауаның үлгісін алып зертханалық талдау жасау. Физика-химиялық қосындылардан, судың, ауаның, жердің жəне өндірістік қалдықтардың үлгілеріне талдау жасауды жүргізу. Зертханалық құралдармен жұмыс істеу білу, химиялық жəне талдамалық бақылаудың негізгі əдістерін білу. Химикаттар мен реактивтердің есебін, сақталуын қатаң есептеу. Қоршаған ортаға келтірілген залалдарды нақты шығару. Белгіленген үлгілер бойынша айлық, тоқсандық, жылдық есептерді уақтылы тапсыру. Құзыреті шегінде басқа да қызметтерді жүзеге асыру. БЭҚАЖ «Lotus Notes» бағдарламасымен жұмыс. Қазақстан Республикасының заңдарына жəне департамент пен бөлімнің ережесіне сəйкес басқа да міндеттерді жəне өкілеттіктерді жүзеге асыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: техникалық ғылымдар жəне технология (тіршілік қауіпсіздігі жəне қоршаған ортаны қорғау) саласындағы немесе жаратылыстану ғылымдары (экология, химия) саласындағы жоғары білім. Жаратылыстану ғылымдары (экология, химия) саласындағы немесе техникалық ғылымдар жəне технология (тіршілік қауіпсіздігі жəне қоршаған ортаны қорғау) саласындағы ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі. «Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі Мұнай-газ кешеніндегі Экологиялық реттеу, бақылау жəне мемлекеттік инспекция комитетінің «Шығыс Қазақстан облысы бойынша экология департаменті» РММ, 070003, Өскемен қаласы, Потанин көшесі, 12-үй, анықтама үшін телефон: 8 (7232) 76-88-19, факс: 8 (7232) 76-55-62, электронды пошта: Ukecolog1@mail.ru, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Əкімшілік-қаржылық, кадрлық, құқықпен қамтамасыз ету бөлімінің бас маман-бас бухгалтері, С-О-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: бухгалтерлік есептін жүргізілуіне бақылау жасау, департамент бойынша салық есептілігін жүргізу. Қаржыландыру жоспарларын құрастыру жəне олардың орындалуына бақылау жасау. Штаттық кестені құрастыру. Негізгі қаражаттарды жəне тауар-материалдық құндылықтарды жүргізу жəне есепке алу. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: (экономикалық). Мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі. Əкімшілік мемлекеттік лауазымдарға қойылатын үлгі (Жалғасы 15-бетте).

(Жалғасы. Басы 13-14-беттерде).

біліктілік талаптарға сəйкес нормативтікқұқықтық актілерді білу. Қазақ стан Республикасының бюджеттік, еңбек, азаматтық заңнамалары мен мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасын, қаржылық бақылау органдарының функциялары мен құқықтарын реттейтін нормативтік-құқықтық актілерін білу. «Қазақстан-2050»: Стратегиясы – қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағытын білу. Бухгалтерлік есеп, қаржылық есептілік, қаржылық бақылау саласында, мемлекеттік сатып алу мəселелері бойынша бақылауды жүзеге асыруда жұмыс тəжірибесінің болғаны жөн. Заманауи іс жүргізу негіздерін білу. Осы санаттағы лауазымдар бойынша функционалды міндеттерін орындау үшін қажетті басқа да міндетті білімдер.

2. Мемлекеттік экологиялық бақылау бөлімінің бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: құзыреті шегінде белгіленген тəртіпте бекітілген жоспарлар, кестелер, ұсыныстар жəне басқа құжаттар негізінде табиғат пайдаланушылармен экологиялық жəне мұнай-газ саласындағы заңнамалардың сақталуына тексерістерді жүзеге асыру; құзыреті шегінде нормативтік-құқықтық актілердің жобасын əзірлеуге қатысу; перспективалы жəне ағымдағы жұмыс жоспарын əзірлеу; тексерістердің нəтижелері бойынша актілерді жасау, құзыреті шегінде бұзушылықтарды жою жөніндегі нұсқамаларды шығару; құзыреті шегінде əкімшілік істерді қозғау жəне қарау; шығындарды есептеу жəне экономикалық бағасын ұсыну; кінəлі тұлғаларды əкімшілік жəне қылмыстық жауапкершілікке тарту туралы материалдарды тиісті органдарға жолдау; қоршаған ортаның жағдайына əсер тигізетін табиғатты қорғау жəне өзге объектілерді пайдалануға қабылдау жөніндегі жұмыс жəне мемлекеттік комиссиялардың жұмысына қатысу; министрлік жəне комитет басшылығының тапсырмалары мен бақылаудағы тапсырмалардың уақтылы жəне сапалы орындау; комитеттің жұмыс жоспарларын жасауға қатысу, орындалуын бақылау; ақпараттандыру жəне рұқсаттар мен хабарламалар туралы заңнамаларға сəйкес лицензиялау жəне құзыреті шегінде басқа да мəселелер жөнінде интернет-ресурста қажетті ақпаратты орналастыру жəне жаңарту; алқаларды, кеңестерді, семинарларды өткізуге ақпараттарды дайындау; құзыреті шегінде есептер мен ақпараттарды тиісті органдарға уақтылы дайындау жəне ұсыну; белгіленген тəртіпте департамент мүддесін сотта, сондай-ақ басқа ұйымдарда ұсыну, соның ішінде қажетті құжаттардың дайындалуын қамтамасыз ету; департамент құзыреті шегінде жеке жəне заңды тұлғалардың өтініштерін қарау; мемлекеттік бақылау жəне қадағалау туралы заңнамаға сəйкес жергілікті жерлерде субъектілердің қызметін тексеруді ұйымдастыру жəне қатысу; мемлекеттік бақылау жəне қадағалау туралы заңнамаға сəйкес жергілікті жерлерде субъектілердің қызметіне жүргізілген тексерістер туралы есептер дайындау, статистикалық есептерді жүргізу; рұқсаттар мен хабарламалар туралы заңнаманы бұзуды жою жөнінде шаралар қолдану; Қазақстан Республикасы заңнамалары талаптарының бұзылуы туралы уəкілетті жəне құқық қорғау органдарына материалдар əзірлеу; лицензиялау саласындағы заңнама талаптарының бұзылуы туралы істер бойынша талап-арыз дайындау жəне сотпен іс қарауға қатысу; құзыреті шегінде лицензиялау жəне аккредиттеу мəселелері бойынша мемлекеттік органдармен, шаруашылық субъектілерімен хат алмасуды жүзеге асыру; лицензиялау қызметі жөніндегі есептілік үшін ақпарат əзірлеу; жыл сайынға есепті, берілген жəне қайта ресімделген лицензиялар, аккредиттеу куəліктерінің тізілімін жүргізу үшін ақпарат əзірлеу; Е-лицензиялау мемлекеттік деректер орталығындағы жұмыс; Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Салық комитетінің «Client Rnion» мемлекеттік деректер қорында жұмыс; стратегиялық, операциялық жоспар бойынша есептілікті жүргізу; қолданыстағы заңнамаға сəйкес хабарламалар жөнінде қажетті ақпаратты интернет-ресурстарда орналастыру жəне мониторинг жүргізу; хабарламалар жөнінде есептілікті дайындау; құзыреті шегінде хабарлама тəртібі бойынша мемлекеттік органдармен, шаруашылық субъектілерімен хат алмасуды жүзеге асыру; мемлекеттік бақылау жəне қадағалау туралы заңнамасына сəйкес жергілікті жерлерде мұнай өнiмдерiн көтерме жабдықтаушылардың қызметіне тексеріс ұйымдастыру жəне қатысу; құзыреті шегінде белгіленген тəртіпте бекітілген жоспарлар мен кестелердің жəне басқа да заңды негіздерде комитеттің аумақтық органдарын тексеруді ұйымдастыру жəне оларға қатысу; құзыреті шегінде басқа да қызметтерді жүзеге асыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: құқық немесе əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес, немесе білім беру, немесе техникалық ғылымдар жəне технология, немесе гуманитарлық ғылымдар немесе ауыл шаруашылығы ғылымдары немесе қызмет көрсету немесе денсаулық сақтау жəне əлеуметтік қамтамасыз ету, немесе ветеринария, немесе жаратылыстану ғылымдары саласындағы жоғары білім, мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі.

V. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Атырау облысының статистика департаменті, 060007, Атырау қаласы, Махамбет көшесі, 116 «б»-үй, анықтама үшін телефондар: 8 (7122) 3242-56, (факс) 32-42-95, электронды мекенжай: K.Kulusheva@stat.kz, K.Kulusheva@economy. gov.kz, «Б» корпусындағы бос мемлекеттік əкімшілік лауазымдарға орналасуға конкурс жариялайды: 1. Тіркелімдер жəне респонденттермен жұмыс басқармасының басшысы, С-О-3 санаты, 1 бірлік (уақытша негізгі қызметкерлердің бала күтіміне байланысты демалыс кезеңіне – 28.11.2015 жылға дейін). Функционалды міндеттері: басқарма жұмыстарын ұйымдастыру, бақылау жəне үйлестіру. Басқарманың жұмыс жоспарын жасақтау жəне орындалуын қамтамасыз ету. Статистикалық жұмыс жоспарының өз уақытында жəне сапалы орындалуын қамтамасыз ету. Статистикалық бизнес тіркелімі, тұрғын үй қоры тіркелімі, ауыл шаруашылығы тіркелімі, халық тіркелімі, ақпараттық жүйелеріндегі деректердің уақтылы, əрі сапалы жаңғыртылып отыруын қадағалау. «Бір терезе» қызметі бойынша жалпымемлекеттік статистикалық байқаулардың статистикалық нысандарын қабылдауды, респонденттерді қажетті ақпараттармен қамтамасыз етуді қадағалап отыру. Басқармада сапа менеджменті жүйесінің жұмыс жасауын қамтамасыз ету. Басқарманың құжат айналымын қадағалау. Респонденттермен жəне аудандық статистика басқармаларымен семинар-кеңес өткізу. Аудандық статистика басқармаларына тəжірибелік жəне əдістемелік көмек көрсету. Кəсіби біліктілігін арттыру мақсатында басқарма қызметкерлерімен оқыту жұмыстарын жүргізу. Іс номенклатурасын

15

www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

жүргізу. БАҚ-пен, мемлекеттік органдар жəне респонденттермен жұмыс істей білу. Алғашқы статистикалық деректердің жəне əкімшілік деректердің құпиялылығын қамтамасыз ету. Статистика саласына байланысты өткізілетін семинар-кеңестерге қатысу. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (экономика, есеп жəне аудит, қаржы, статистика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару) саласындағы жоғары білім, мемлекеттік қызмет өтілі екі жылдан кем емес, мемлекеттік органдарда басшылық немесе өзге лауазымдарда жұмыс өтілі бір жылдан кем емес, осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда жұмыс өтілі үш жылдан кем емес, жоғары оқу орындарынан кейінгі оқу бағдарламалары бойынша Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы білім беру ұйымдарында мемлекеттік тапсырыс негізінде немесе шетелдің жоғары оқу орындарында Шетелде кадрлар даярлау жөніндегі республикалық комиссия бекітетін басым мамандықтар бойынша оқуды аяқтауы, ғылыми дəрежесінің болуы, компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істей білу.

2. Махамбет ауданы статистика басқармасының бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: статистикалық жұмыс жоспарында көзделген жəне басқарманың жұмыс жоспарында көрсетілген жұмыстарды орындау. Статистикалық байқауларды жүргізу кезінде респонденттердің толық қамтылуын қамтамасыз ету. Алғашқы статистикалық деректерді жинау жəне өңдеу, респонденттермен оқыту семинарларын өткізу. Үй шаруашылығын іріктеп зерттеу бойынша сұхбатшылардың жұмыстарын үйлестіру жəне қадағалау. Əр шаруашылық бойынша есепке алу деректерінің дəйектілігіне жүргізілетін мемлекеттік бақылауға қатысу. Аудан деңгейіндегі ауылдық округтердің əлеуметтік-экономикалық даму тенденциясына талдау жасау. Жергілікті атқару органдарымен, БАҚ-пен жəне респонденттермен жұмыс істей білу. Алғашқы статистикалық деректердің құпиялылығын қамтамасыз ету. Сапа менеджменті жүйесінің талаптарын (сақтау) орындау. Барлық қолжетімді əдістермен жəне құралдармен ресми статистикалық ақпаратты ішкі жəне сыртқы пайдаланушылардың қанағаттанушылығын арттыру. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (экономика, есеп жəне аудит, қаржы, статистика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару) саласындағы жоғары білім, мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі, компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істей білу.

3. Қаржы басқармасының бас маманы, С-О5 санаты, 1 бірлік (уақытша негізгі қызметкерлердің бала күтіміне байланысты демалыс кезеңіне – 2016 жылғы 14 тамызға дейін негізгі қызметкердің болмаған кезеңіне). Функционалды міндеттері: бухгалтерлік есеп жəне менеджмент жұмыстарының түрлері мен əдістерін меңгеру. Міндетті төлемдер бойынша қаржыландырудың тəптіштелген жоспарының есептерін жүргізуге қатысу, дебиторлық жəне кредиторлық есеп айырысу бойынша талдау есебін жүргізу. Департаменттің қаржы қызметі, мүліктік жағдайы туралы толық дəйекті ақпараттарды жасақтау. Активтер, құны аз, тез тозатын заттар мен өзге де материалдық құндылықтардың есебін жүргізу. Департаменттің активтері мен материалдарын түгендеуге қатысу. Жабдықтаушылармен акт-тексерулер жүргізу. Қызмет көрсетудегі жабдықтаушылардың есебін жүргізу. Материалдық, қаржылық ресурстарды үнемдеп пайдалануды қадағалау. Басқарма қызметіне қатысты мəселелер бойынша жиналыс, семинарларға қатысу. Мемлекеттік жəне коммерциялық құпиялардың сақталуын қамтамасыз ету. Сапа менеджменті жүйесінің талаптарын (сақтау) орындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (экономика, есеп жəне аудит, қаржы, статистика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару) саласындағы жоғары білім, мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі, компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істей білу.

4. Қызмет көрсету статистикасы басқармасының бас маманы, С-О-5 санаты, 1 бірлік (уақытша негізгі қызметкерлердің бала күтіміне байланысты демалыс кезеңіне – 2016 жылғы 7 қыркүйекке дейін). Функционалды міндеттері: статистикалық жұмыстар жоспарында көзделген статистикалық жұмыстарды уақытында жəне сапалы орындау. Көлік жəне байланыс, қызмет көрсету статистикасы салалары бойынша статистикалық есептілікті жинау, тексеру, бақылау, біржолғы зерттеулерді жүргізу. Респонденттермен жəне аудандық статистика басқармаларымен семинар-кеңес өткізу. Статистикалық бизнес тіркелімді жаңғырту, респонденттерді статистикалық байқаумен толық қамту. Инновация жəне туризм, қызмет көрсету салалары бойынша статистикалық бюллетеньдерді, жедел ақпараттарды, статистикалық жинақтар мен өзге де материалдарды уақтылы жəне сапалы дайындау. Алғашқы статистикалық деректердің құпиялылығын қамтамасыз ету. БАҚ-пен, мемлекеттік органдармен жұмыс істей білу. Аудандық статистика басқармаларына тəжірибелік жəне əдістемелік көмек көрсету. Сапа менеджменті жүйесінің талаптарын (сақтау) орындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (экономика, есеп жəне аудит, қаржы, статистика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару) саласындағы жоғары білім, мемлекеттік қызмет өтілі бір жылдан кем емес немесе осы санаттағы нақты лауазымның функционалды бағытына сəйкес салаларда екі жылдан кем емес жұмыс өтілі болған жағдайда ортадан кейінгі білімі барларға рұқсат етіледі, компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істей білу.

5. Персоналды басқару қызметінің жетекші маманы, С-О-6 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: Персоналды басқару қызметінің жұмысын орындау. Кадр қызметі бойынша белгіленген құжаттардың, қызметкерлердің есебін жүргізу. Департамент қызметкерлерінің кезекті еңбек демалыстарының кестесін дайындау. Мемлекеттік қызметкерлердің біліктілігін арттыру, қызметкерлерді даярлау, қайта даярлау бойынша жоспар жасақтау. Іссапар жоспарын жасақтау. Іс номенклатурасын жасақтау жəне мұрағатқа тапсырылатын істердің мерзімін анықтау жəне керекті құжаттармен ресімдеу. Жеке құрам бойынша, іссапарлар жөнінде, демалыстар жөнінде басқа да бұйрықтарды дайындау. Қызметкерлердің жұмыс орны жөніндегі анықтамаларды дайындау. Кадр қызметі бойынша Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Атырау

Астана қаласының əкімдігі Қазақстан Республикасы Тəуелсіздігінің 25 жылдығына арналған Монументтің («Астана белгісі» сəулеттік жəне мүсіндік композициясының) үздік нобай идеясына арналған ашық республикалық конкурс (бұдан əрі – конкурс) өткізілетіні туралы хабарлайды. Конкурсты өткізу мерзімі: 2015 жылғы 6 қазаннан бастап 6 қараша аралығында. Конкурсқа кəсіби сəулетшілер, мүсіншілер жəне суретшілер қатыса алады. Қатысушы ретінде тіркелу, конкурстың талаптарын алу үшін жəне басқа да барлық мəселелер бойынша 010000, Астана қаласы, М. Əуезов көшесі, 6, 310-кабинет мекенжайындағы «Астана қаласының сəулет жəне қала құрылысы басқармасы» ММ-ға хабарласуға болады. Тел. +7 (7172) 919-426, 8-705-783-73-07.

облысы бойынша департаментімен, Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика жəне арнайы есепке алу комитетінің Атырау облысы бойынша басқармасымен, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Атырау облысы бойынша департаментімен тығыз жұмыс жасау. Басқарма жұмысына қатысты семинар, кеңес, нұсқау беру жиналыстарын дайындау жəне өткізуге қатысу. Алғашқы статистикалық деректердің құпиялылығын қамтамасыз ету. Сапа менеджменті жүйесінің талаптарын (сақтау) орындау жəне жақсарту бойынша іс-шараларды жүргізу. Сапа менеджменті жүйесінің құжаттамасын жүргізуді қамтамасыз ету. Аудиторлар тобын қалыптастыру жəне аудит жұмысын ұйымдастыру. Аудит бойынша құжаттарды сақтау жəне жүргізу. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі білім: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (экономика, есеп жəне аудит, қаржы, статистика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару) саласындағы жоғары немесе ортадан кейінгі білім, компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істей білу.

6. Еңбек статистикасы басқармасының жетекші маманы, С-О-6 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: статистикалық жұмыс жоспарында көрсетілген статистикалық жұмысты өз уақытында жəне сапалы орындау. Еңбек статистикасы саласы бойынша статистикалық есептілікті жинау, тексеру, бақылау, біржолғы зерттеулерді жүргізу. Респонденттердің статистикалық байқаулармен толық қамтылуын қамтамасыз ету. Басқармада қалыптастырылатын жарияланымдарды уақытында жəне сапалы дайындау. Сұхбатшылармен тапсырылатын статистикалық сауалнамалардағы деректердің дұрыстығына тексеру жүргізу. Салалық каталогтарды үнемі жетілдіріп отыру. Алғашқы статистикалық деректердің құпиялылығын қамтамасыз ету. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігінің Статистика комитетімен, Статистика департаментімен жəне басқа да мемлекеттік органдармен ұйымдастырылатын семинарлар мен кеңестерге қатысу. БАҚ-пен, мемлекеттік органдармен жəне респонденттермен жұмыс істеу. Сапа менеджменті жүйесінің талаптарын (сақтау) орындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі білім: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (экономика, есеп жəне аудит, қаржы, статистика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару) саласындағы жоғары немесе ортадан кейінгі білім, компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істей білу.

7. Үйлестіру жəне жиынтық жұмыстар басқармасының жетекші маманы, С-О-6 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: салалық бас қармалар мен аудандық статистика басқармаларының жұмысы бойынша қорытынды ақпарат дайындауға қатысу. Облыс бойынша (қала, аудан бөлінісінде) ай сайынғы статистикалық көрсеткіштерді дайындау, мемлекеттік органдарға статистикалық ақпараттарды тарату, салалық басқармалармен бірлесе департаменттің жұмыс жоспарының жасақталуына қатысу. Интернет желісіндегі статистика департаментінің веб-сайты жұмысын үйлестіру. Мемлекеттік органдардың сұраныс тізбесіне сəйкес тарату реестрін жасақтау. Салалық басқармалардың статистикалық байқаулар нысандарына сұраныстарын жинақтау, жиынтық есепті қалыптастыру. Статистикалық нысандар бланкілерінің келіп түсуін қадағалау, салалық жəне аудандық басқармаларға жеткізілуін қамтамасыз ету. Статистикалық нысандар бланкілерінің қажеттілігі жөнінде Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетімен өзара əрекеттесу. Мекемелер мен кəсіпорындардан түскен сұраныстарға уақтылы жəне сапалы жауап беру. Басқарманың іс номенклатурасын жасақтау жəне мұрағатқа жіберілетін құжаттарды дайындау. БАҚ-пен, мемлекеттік органдар жəне респонденттермен жұмыс жасау. Алғашқы статистикалық деректердің құпиялылығын қамтамасыз ету. Сапа менеджменті жүйесінің талаптарын (сақтау) орындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі білім: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (экономика, есеп жəне аудит, қаржы, статистика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару) саласындағы жоғары немесе ортадан кейінгі білім, компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істей білу.

8. Сауда статистикасы басқармасының жетекші маманы, С-О-6 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: статистикалық жұмыс жоспарында көрсетілген статистикалық есептерді жинау жəне тексеру. Сыртқы сауда статистикасы саласы бойынша статистикалық бюллетеньдерді, жедел-ақпараттарды, статистикалық жинақтар мен өзге де материалдарды өз уақытында жəне сапалы дайындау. Статис тикалық бизнес тіркелімді жаңғырту, респонденттердің статистикалық байқаулармен толық қамтылуын қамтамасыз ету. Өз саласына қатысты ұйымдастырылған семинарлар мен кеңестерге қатысу. Респонденттермен ұсынылатын алғашқы статистикалық деректердің өз уақытында, сапалы жəне толық болуын бақылау. Респонденттермен жəне аудандық статистика басқармаларымен семинар-кеңес ұйымдастыру. БАҚ-пен, мемлекеттік органдар жəне респонденттермен жұмыс істей білу. Алғашқы статистикалық деректердің құпиялылығын қамтамасыз ету. Сапа менеджменті жүйесінің талаптарын (сақтау) орындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі білім: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (экономика, есеп жəне аудит, қаржы, статистика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару) саласындағы жоғары немесе ортадан кейінгі білім, компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істей білу.

9. Жылыой ауданы статистика басқармасының жетекші маманы, С-О-6 санаты, 1 бірлік. Функционалды міндеттері: статистикалық жұмыстар жоспарына жəне басқарманың жұмыс жоспарына сəйкес жүктелген статистикалық жұмыстарды орындау. Ауылдық округтерде орналасқан жеке жəне заңды тұлғалардан статистикалық байқауларды сапалы жəне толық жинау, зерттеулер жүргізу. Əр шаруашылық бойынша есепке алу деректерінің дəйектілігіне жүргізілетін мемлекеттік бақылауға қатысу. Ауылдық округтердің əлеуметтік-экономикалық даму көрсеткіштерінің құрамы мен маңызын білу, оларды қолданушыларға түсіндіре білу. Алғашқы статистикалық деректердің құпиялылығын қамтамасыз ету. Сапа менеджменті жүйесінің талаптарын (сақтау) орындау. Конкурсқа қатысушыларға қойылатын талаптар: жоғары білім немесе ортадан кейінгі білім: əлеуметтік ғылымдар, экономика жəне бизнес (экономика, есеп жəне аудит, қаржы, статистика, мемлекеттік жəне жергілікті басқару) саласындағы жоғары немесе ортадан кейінгі білім, компьютерлік бағдарламалармен жұмыс істей білу. (Жалғасы бар).

Акционерное общество «Национальная Строительная Компания «АстанаКурылыс» объявляет об утери оригиналов договоров купли-продажи земельного участка №587 от 10.11.2011 г. на казахском и на русском языке. Кадастровый номер: 20:321:058:526; 20:321:058:526:123:61 расположенный по адресу г.Алматы, Алатауский р-н, мкр. Акбулак, ул.Чуланова, д. 123.

 Өңір өмірі

Туєан жеріѕ – тўєырыѕ

Ержан БАЙТІЛЕС,

«Егемен Қазақстан».

Атадан асып тусаң да, асқар шыңға шықсаң да, тұтас дүниені ұстап тұрсаң да өзіңді бала сезінетін бір жер бар. Ол – кіндік кесіп, кір жуып, туып-өскен жерің. Сенің шыр етіп жарық дүниенің дидарын көргеніңнен бастап еңбектеп, тəй-тəй басып, тілің шыққан балғын шағыңнан ат жалын тартып мінер азамат болғаныңа дейінгі аралықтың бəріне куə туған жеріңе деген құрметің. Жер шарының қай бұрышында жүрсең де жүрегіңмен бірге лүпілдеп соғып тұрады. «Туған елдей ел болмас, туған жердей жер болмас» дегенде атам қазақ осыны айтып кеткен ғой. Əйтпесе, «өзге елде сұлтан болғанша, өз еліңде ұлтан бол» дей ме? Бабадан қалған есті сөздің бірі – «Туған жерге тағзым ет». Мұны адамның ең биік міндетінің бірі деп білеміз. Сондықтан болса керек, Қызылорда облысы былтырдан бастап өзінде туып, ержетіп, бүгінде республиканың əр түкпірінде еселі еңбек етіп жатқан түлектерін өз топырағына шақырып, «Туған жерге тағзым» атты форум ұйымдастырып келеді. Бұл шара биыл да өз жалғасын тапты. Форумға облыс əкімі Қырымбек Көшербаев жəне Сыр өңірінде дүниеге келіп, еліміздің түкпіртүкпірінде еңбек етіп жүрген белсенді тұлғалар қатысты. Олардың қатарында Уəлихан Бишім баев, Мұрат Əбенов, Алмас Алматов, Елена Əбдіхалықова, Гүлмира Дайрабаева, Мəди Манатбек, Болат Бай маханов, Жеткерген Арзықұлов, Ғалымжан Тоғызбаев, Қуат Тəліп, Қанат Əлжаппаров, Айнұр Жақыпбаева, Əбілқайыр Əбдіраш, Қалиола Омаров, Шахмардан Байманов болды.

«Туған жерге тағзым!» атты сырбойылық іскер, елге сыйлы азаматтардың кездесуін ұйымдастыру дəстүрге айналып отыр. Мақсат – Сыр өңірінен шыққан танымал тұлғалардың жеткен жетістіктерін аймақ жастарына үлгі ету, оларды туған жеріне қолдау көрсетуге шақыру.

– Алаш елі танымал тұлғаларға кенде емес. Елдің өркендеуіне Сыр тумалары да үлес қосып келеді. Бүгінгі кездесуге саясаткерлер, кəсіпкерлер, өнер қайраткерлері, дəрігерлер мен мұғалімдер келіп отыр. Баршаңызды Сыр өңірі əрдайым құшақ жая қарсы алуға дайын. Бізді қуантатыны, Сыр бойында бастау алған жерлестердің жиналып, туған елге тағзым ету дəстүрі қазір бүкіл елге таралып, республикалық акцияға айналды. Биылғы жылы «Туған жерге тағзым» шаралары Ақтөбе мен Талдықорғанда да өтті. Бұл бөлінудің емес, қайта бірігудің негізі болады, – деді Қырымбек Елеуұлы. Сыр елінің баянды болашағы үшін көтерген бастамаларының басы-қасында жүрген Парламент Мəжілісінің депутаты, Қызылорда қаласының құрметті азаматы Уəлихан Бишімбаев аймақтағы оң өзгерістерге куə болғанын айтты.

– Сыр жерінде азаматтық тəрбие алып, кəсіби білікті маман атандым. Біз еліміздің дамуы үшін өз үлесімізді қосуға тиіспіз. Сыр елінің экономикалық əлеуеті жоғары. Жиырма жыл бұрын біз, ғалымдар, «Шалқия» секілді өндіріс орындары іске қосылса деп армандайтын едік. Ал бүгінде металлургиялық кластер жобасы жасалғанының куəсі болдық. Қомақты инвестиция тартылуда. Соңғы кездері көптеген өндіріс пен жұмыс орындары ашылып отыр. Мен барлығыңызды туған елдің гүлденуіне

күш-жігерлеріңізді салуға шақырамын, əсіресе, жастарға үлгі бола білейік, – деді У.Бишімбаев. Расында, туған жер үшін тынымсыз еңбек етіп жүрген жандар жетерлік. Солардың бірі – Қазақстанның Еңбек Ері Абзал Ералиевтің ісі көпке үлгі. Ол өркендеткен Нағи Ілиясов ауылы ХХІ ғасырдың ауылы атанды. Кездесуде ол қолдан келгенше өңірдің өркендеуіне көмегін аямайтынын айтты. Ал «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» АҚ директорлар кеңесінің төрағасы Мұрат Əбенов «Серпін» бағдарламасы аясында атқарылған жұмыстарға тоқталды.

– Мен бағдарламамен білім алып жатқан жастардың кіші отаны, яғни туған жерлері үшін еңбек ететіндіктеріне сенімдімін, – деді М.Əбенов.

– Қызылордада білім беру саласында аз жұмыс жасалған жоқ. Тіпті, Ресейдің маңдайалды оқу орындарымен келісім жасалып, жүздеген қызылордалық өрендер көрші мемлекетте білім алуда. Сонымен қатар, облыс əкімінің арнайы гранты тағайындалды. Жалпы, ҰБТ қорытындысы бойынша бесінші сатыдан көріндік, – деді облыс əкімі. Ал А.Сызғанов атындағы Ұлттық ғылыми-хирургиялық орталығының директоры Жеткерген Арзықұлов əр сала бойынша Қызылорда облысын дамыту жөніндегі жұмыс тобын құруды ұсынды. Ал əнші, сазгер Елена Əбдіхалықова əлемде экономикалық қана емес, рухани дағдарыстың жүріп жатқанын, одан сақтанудың қам-қарекетін ұдайы жасап отыру керек екендігін тілге тиек етті.

– Түркі дүниесінің ұлы ордасы, ата қонысы – Қорқыт ата мəңгілік мекен тапқан Сыр бойы, ежелгі Тұран ойпаты. Бүгінде Түркістандағы Қ.А.Ясауи атындағы университет түркі жұртының іргелі оқу ордасына айналып келе жатыр. Осы ретте Қорқыт бабамыздың атын алып отырған жоғары оқу орны Шығыс əлемін тануға байланысты шығыстану факультетін ашуға неге қадам жасамасқа?! – деген ойын білдірді. Жылы жүздесудің соңында жиналған көпшілік «Сыр елі» əнін Елена Əбдіхалықовамен бірге шырқады. Солайша, өздері өмірге келген туған жеріне келген тұлғалардың кездесуі өте жоғары деңгейде аяқталды. ҚЫЗЫЛОРДА.

Сандыќтаудаєы салтанат Аудан орталығы Балқашындағы мəдениет сарайында Халықаралық қарттар күні салтанатты түрде атап өтілді. Оған өңірлік дамуға өзіндік үлес қосып, жүз жылдан астам тарихы бар ауылдың өркендеу шежіресіне танымдық із қалдырған соғыс жəне еңбек ардагерлері қатысты. Бақберген АМАЛБЕК, «Егемен Қазақстан».

Салтанатты құттықтау сөзбен ашқан Сандықтау ауданының əкімі Асылбек Исмағамбетов Халықаралық қарттар күні аталар мен əжелердің, ата-аналардың, бір-бірінің қадірін білетін жақын адамдардың мерекесі жəне қарттарға қамқорлық жасау мемлекеттік саясаттың басты буыны екендігін атап өтті. «Үлкенді сыйлау, оларға құрмет көрсету – ата-бабадан келе жатқан салтымыз. Сіздердің өмірлік тəжірибелеріңіз бен ақылкеңестеріңіз, тəлім-тағылымдарыңыз біз үшін айрықша қымбат. Себебі, əрқайсыларыңыздың ауданның өсіп-өркендеуіне қосқан үлестеріңіз бен еңбектеріңіз ерен. Сондай-ақ, бүгінгі мерекенің Ұлы Отан соғысындағы Жеңістің 70 жылдығымен тұспа-тұс келуі оның маңыздылығын айшықтай түседі. Аудандағы 3378 зейнеткердің, Ұлы Отан соғысының 3 ардагерін жəне 228 тыл еңбеккерінің барлығын ең таза, асыл мерекелердің бірі – Қарттар күнімен шын жүректен құттықтап, дендеріңізге саулық, ұзақ ғұмыр мен сергектік тілеймін!», деді ол. Құрмет тұғырындағы қарияларға кең дастарқан жайылып, шай үстінде емен-жарқын əңгіме өрбіді. Аудандық ардагерлер кеңесінің төрайымы Бақытжамал Сейітжанова, Балқашындағы «Асар-Береке» қоғамдық қорының 2014 жылы мүлікті пайдалану туралы есебі «Асар-Береке» қоғамдық қоры 2014 жылы қоғамдық өмірдің түрлі тараптарына қатысты ұзақ мерзімді жобалармен жұмыс істеп, сондай-ақ, көптеген жобаларды жүзеге асырды: - жыл ішінде еліміздің шалғайдағы аудандары халқын медициналық тексеруден өткізіп, қажетті медициналық қызметтер көрсетті; - интернаттарда жəне балалар үйлерінде балаларды емдеу-диагностикалық тексеруден өткізді; - жылжымалы медициналық диагностикалық кешендерге техникалық қызмет көрсетті. Қордың 2014 жылғы активтері, меншікті капиталы мен міндеттемелері 44 333 799,32 теңгеге тең.

Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі «Қазақстан Республикасына еттің кейбір түрлерін əкелуге арналған тарифтік квоталардың көлемдерін сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар арасында бөлу қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 20 қаңтардағы № 30 бұйрығына сəйкес қайта өңдеушілерден 2016 жылға мұздатылған сиыр етін (9 450 тонна) əкелуге тарифтік квоталар көлемдерін бөлуге қатысу үшін өтінімдер қабылдаудың басталғанын жариялайды. Құжаттарды қабылдау 2015 жылдың 1 қазанынан 1 қарашаға дейін (қоса алғанда) жүзеге асырылады. Анықтама үшін байланыс телефоны: 8 717 2 55 58 22.

Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан сообщает, что в соответствии с приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 20 января 2015 года № 30 «Об утверждении правил распределения объемов тарифных квот между участниками внешнеэкономической деятельности на ввоз в Республику Казахстан отдельных видов мяса» начался прием заявок от переработчиков на участие в распределении объемов тарифных квот на ввоз в 2016 г. замороженной говядины (9 450 тонна). Прием заявок осуществляется с 1 октября до 1 ноября (включительно) 2015 года. Контактные телефоны: 8 717 2 55 58 22.

№1 орта мектепті 30 жыл басқарған Виктор Деобальт, биатлоннан КСРО спорт шебері, Қазақстанның еңбек сіңірген жаттықтырушысы Николай Савин, ауыл шаруашылығы өндірісінің озаты Сайлаубай Қопабаев өмір өткелдерінен естелік айтып, Елбасы Н.Назарбаевтың əлемдік ауқымдағы салиқалы саясатына қолдау көрсетті. Ауданның абыройлы азаматтары алғыс хаттармен марапатталса, олардың құрметіне облыс көлеміндегі беделді саптағы «Журавушка» халық хоры, «Родные напевы», «Реверанс» хореографиялық топтары, қазақ ұлттық ансамблі мен миниатюра театры концерт қойды. Ақмола облысы, Сандықтау ауданы. «Дегдар» гуманитарлық қоры» корпоративтік қорының 2014 жылы мүлікті пайдалану туралы есебі «Дегдар» гуманитарлық қоры» корпоративтік қоры 2014 жыл бойы қоғамдық өмірдің түрлі тараптарына қатысты жобаларды əзірлеп, жүзеге асырды: - 9 Мамыр – Ұлы Жеңісті мерекелеуге арналған «Уақыт жалғастырған арқау» жобасы.

- «Астана кештері» классикалық өнердің халықаралық фестивалі; - «Жапон көктемі» жəне «Жапон күзі» классикалық өнерінің халықаралық фестивальдері; - «Алматы – іңкəрім менің» XV ретро-фестивалі; - Мүгедек балаларға материалдық көмек. Қордың активтері, меншікті капиталы мен міндеттемелері: 71 409 141,05 (жетпіс бір миллион төрт жүз тоғыз мың жүз қырық бір) тенге 5 тиынға тең.

Сертификат о сдаче комплексного тестирования выданный Кошмахановой Айжан Жунисбайевне считать недействительным. Егер сіз «Егемен Қазақстан» газетіне жарнама бергіңіз келсе, мына телефондарға хабарласыңыз: Астана тел/факс 37-64-48, 37-60-49. Электронды пошта: egemen_adv@mail.ru. Алматы 273-74-39, ф. 341-08-11. Электронды пошта: gulnurekkz@mail.ru.

Қазақстан Республикасы Ұлттық инженерлік академиясының төралқасы жеңіл өнеркəсіп саласындағы белгілі ғалым, өндірістің көрнекті ұйымдастырушысы, профессор, Ұлттық инженерлік академиясының корреспондент-мүшесі, «Алтын диірмен» корпорациясы АҚ Директорлар кеңесінің төрағасы Əділмырза Бейсебайұлы МАРАЛОВТЫҢ қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасы мен туған-туыстарына орны толмас қайғыларына ортақтасып көңіл айтады.

16

www.egemen.kz www.egemen.kz

6 қазан 2015 жыл

ТОТЫДАЙ ТАРАНЄАН ТАРАЗ

Суреттерді түсіргендер Ақəділ РЫСМАХАН, Алтынбек ҚАРТАБАЙ.

Меншік иесі:

“Егемен Қазақстан” республикалық газеті” акционерлік қоғамы Президент Сауытбек АБДРАХМАНОВ Вице-президент – бас редактор Жанболат АУПБАЕВ Вице-президент Еркін ҚЫДЫР

МЕКЕНЖАЙЫМЫЗ: 010008 АСТАНА, “Егемен Қазақстан” газеті көшесі, 5/13. 050010 АЛМАТЫ, Абылай хан даңғылы, 58 А. АНЫҚТАМА ҮШІН: Астанада: АТС 37-65-27, Алматыда: 273-07-87.

БАЙЛАНЫС: Астанада: факс (7172) – 37-19-87, электронды пошта: egemenkz@maіl.onlіne.kz egemenkz@maіl.ru, egemenkz@maіl.kz. Интернет-редакция: ekazakhstan@mail.ru Алматыда: факс (727) – 273-07-87, электронды пошта – egemalm@mail.ru

МЕНШІКТІ ТІЛШІЛЕР: Астана – 8 (717-2) 37-54-21; Ақтау – 8 (701) 593-64-78; Ақтөбе – 8 (713-2) 56-01-75; Талдықорған – 8 (728-2) 27-05-70; Атырау – 8 (712-2) 31-74-13; ЖАРНАМА-АҚПАРАТ БӨЛІМІ:

Көкшетау – 8 (716-2) 25-76-91; Қарағанды – 8 (721-2) 43-69-31; Қостанай – 8 (714-2) 39-12-15; Қызылорда – 8 (701) 772-70-74; Орал – 8 (777) 496-21-38;

Өскемен – 8 (778) 454-86-11; Павлодар – 8 (718-2) 54-31-56; Тараз – 8 (726-2) 43-37-33; Шымкент – 8 (701) 362-63-76; Петропавл – 8 (715-2) 50-72-50.

Астанада – 8 (717 2) 37-60-49, факс – 37-64-48, egemen_adv@mail.ru Алматыда – 8 (727) 273-74-39, факс – 273-07-26, gulnurekkz@mail.ru А Материалдың жариялану ақысы төленген. Жарнама, хабарландырудың мазмұны мен мəтініне тапсырыс беруші жауапты.

Газет мына қалалардағы: 010000, Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС, 050000, Алматы қ., Гагарин к-сі, 93 А, «Дәуір» РПБК ЖШС, 100008, Қарағанды қ., Сәтбаев к-сі, 15, «Арко» ЖШС, 110007, Қостанай қ., Мәуленов к-сі, 16, «Қостанай полиграфия» ЖШС, 120014, Қызылорда қ., Байтұрсынов к-сі, 49, «Энергопромсервис» ПФ» ЖШС, 130000, Ақтау қ., 22-м/а, «Caspiy Print» ЖШС, 030010, Ақтөбе қ., Рысқұлов к-сі, 190, «А-Полиграфия» ЖШС, 060005, Атырау қ., Ж.Молдағалиев к-сі, 29 А, «Атырау-Ақпарат» ЖШС, 160000, Шымкент қ., Т.Әлімқұлов к-сі, 22, «Ernur prіnt» ЖШС, 140000, Павлодар қ., Ленин к-сі, 143, «Дом печати» ЖШС, 150000, Петропавл қ., Қазақстан Конституциясы к-сі, 11, «Полиграфия» АҚ, 080000, Тараз қ., Төле би д-лы, 22, «ЖБО «Сенім» ЖШС, 090000, Орал қ., Достық-Дружба даң., 215 А, «WESTA» ЖШС, 040000, Талдықорған қ., Қабанбай батыр к-сі, 32, «Офсет» баспаханасы, 070002, Өскемен қ., Абай д-лы, 20, «Печатное издательство-агентство Рекламный Дайджест» ЖШС баспаханаларында басылып шықты.

Газетті есепке қою туралы №01-Г куəлікті 2007 жылғы 5 қаңтарда Қазақстан Республикасының Мəдениет жəне ақпарат министрлігі берген. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ ҚР СТ ИСО 9001-2009 Сапа менеджменті жүйесі. Талаптар» талаптарына сəйкес сертификатталған.

Таралымы 203 394 дана. Нөмірдің кезекші редакторы

Айдар ӨРІСБАЕВ.

Индекс 65392. Аптасына 5 рет шығады. «Егемен Қазақстан» республикалық газеті» АҚ компьютер орталығында теріліп, беттелді. Көлемі 8 баспа табақ. Нөмірдегі суреттердің сапасына редакция жауап береді. «Егемен Қазақстанда» жарияланған материалдарды сілтемесіз көшіріп басуға болмайды. Тапсырыс 8921 Газет Астана қ., Сілеті к-сі, 30, «ERNUR» Медиа холдингі» ЖШС-те басылды, тел. 99-77-77. Тапсырыс №663 ek