Coöperatie Zuidenwind: “Lokaal windenergie opwekken? Dan ook lokaal investeren in leefbaarheid”

Windenergie. Voor enkelen een heikel punt. Voor anderen een vanzelfsprekendheid uit oogpunt van klimaat en milieu. Dat de aanleg van windturbineparken ook voordeel kan hebben voor de leefbaarheid in de kernen en het buitengebied, is niet bij iedereen bekend. Coöperatie Zuidenwind, die onder andere twee windturbines in eigendom heeft in Ospeldijk, zorgt ervoor dat ook de directe omgeving er baat bij heeft. De bestuursleden Albert Jansen en Andres Bauer lichten toe.

Andres: “Bij de realisatie van windparken gaan we op een democratische wijze te werk in het belang van de lokale bewoners. De wind is immers van iedereen. En dus betrekken we aan- en omwonenden bij de totstandkoming van windparken. We doen dit in de vorm van een coöperatie. Op die manier zorgen we voor binding met de omgeving.”

Coöperatief ondernemen

De coöperatie bestaat uit zo’n 700 burgerleden die voor hun financiële bijdrage stemrecht ontvangen. Zij betalen een kleine bijdrage of investeren door leningverstrekking in het benodigde kapitaal voor een windpark. Ongeacht de financiële inbreng heeft ieder lid één stem bij beslissingen over het reilen en zeilen van Zuidenwind. Samen zien zij erop toe dat de winst terugvloeit naar lokale projecten. Albert voegt toe: “De grote ‘jongens’ romen de winst af en strijken zelf het meeste geld op. Daar zijn wij geen voorstander van. Wij gaan voor een duurzame aanpak, zowel in milieuvoordeel als in de lokale besteding van de opbrengst. Dat is ondernemen, maar dan op een sociale manier.” Om zijn uitspraak te onderstrepen geeft hij een voorbeeld. “Het windpark in Neer is eigendom van een Japans pensioenfonds. Japanse senioren hebben daar wellicht baat bij, maar het zou toch veel beter zijn als de winst van de verkoop van windenergie rechtstreeks terugvloeit naar de bewoners van de omgeving waarin de windturbines staan?!”

Overleg en vertrouwen

Albert roemt de harmonische samenwerking tussen de betrokken partijen bij de totstandkoming van het windpark in Ospeldijk. “We hebben iedereen betrokken bij de ontwikkelingen en voorbereidingen. Sommigen waren sceptisch, maar door open communicatie hebben we draagvlak kunnen creëren en zijn ook de sceptici aan boord gebleven. Andres glundert: “Een van de aanvankelijke tegenstanders van het windpark kwam enige tijd geleden naar mij toe en zei met overtuiging: ‘Je hebt een mooie molen gekocht Andres!’ Dat vind ik een goed voorbeeld van hoe meningen kunnen veranderen. Het is belangrijk dat we met elkaar in gesprek blijven. Zolang we communiceren, is het mogelijk om gezamenlijk tot een oplossing te komen.” Albert knikt instemmend. “Op basis van gemeenschappelijkheid en vertrouwen kunnen problemen worden opgelost.”

Samen grondvergoeding bepalen

De democratische werkwijze komt ook tot uiting in de manier waarop de grondeigenaren worden betrokken bij de aanleg. Albert: “Bij de start van het project schetsen we voor alle bewoners en grondeigenaren mogelijke scenario’s. Als een gebied geschikt is voor windenergie, zullen er projectontwikkelaars komen die windturbines willen plaatsen. Commerciële partijen benaderen enkele grondeigenaren, sluiten met hen een overeenkomst en regelen een vergunning. Wij stellen een ander, socialer traject voor: we bouwen samen een windpark met grondbezitters, eigenaren van naastgelegen percelen en overige bewoners. We gaan het gesprek aan met hen. In dit gesprek stellen we samen de uitgangspunten voor grondvergoedingen vast, zodat met volledige consensus en medeweten iedere partij jaarlijks een vergoeding ontvangt op basis van het type grond (akkerland, bosgrond, natuur en tuinbouwgrond).”

Duurzaam water zuiveren

In Ospeldijk heeft de lokale impact van het windpark concreet vorm gekregen in een samenwerking met Waterleidingmaatschappij Limburg, die er een waterzuiveringsinstallatie heeft. Andres: “WML wil op een duurzame manier stroom opwekken voor het zuiveren en transporteren van water. Door met Zuidenwind in zee te gaan, ontvangen zij nu bijna rechtstreeks ‘onze’ stroom. Dus telkens als ik de kraan opendraai drink ik nog duurzamer geproduceerd water en denk ik aan onze windturbines. Daar ben ik best trots op.”

Opbrengst lokaal besteden

Zuidenwind draagt ook op andere manieren bij: via het omgevingsfonds en het duurzaamheidsfonds. Een commissie bestaande uit mede-inwoners bepaalt welke aanvragen in aanmerking komen voor een bijdrage uit het omgevingsfonds. Het moeten in ieder geval initiatieven zijn die de lokale leefbaarheid bevorderen. Zo ontving het kerkbestuur van Ospel een bijdrage voor de renovatie van het kapelletje aan de Klaarstraatzijweg in Ospel. Henk Hermans, coördinator restauraties en subsidies: “Door tegenvallende resultaten bij fondsenwerving was er een tekort op de begroting. We zijn op onderzoek gegaan en kwamen uit bij het omgevingsfonds van Zuidenwind. Van hen ontvingen we een bijdrage van € 2.500, waar we heel blij mee zijn.” Ook de Dorpsraad Ospel kreeg een donatie voor de kerstverlichting en de totstandkoming van een ‘beweegroute’. Jong Nederland Ospel realiseerde een blotevoetenpad met een bijdrage van Zuidenwind en ook de ruilwinkel Nederweert ontving een donatie.

Verenigingen ondersteunen

Via het duurzaamheidsfonds zet Zuidenwind in onder andere in op het energieneutraal maken van verengingsgebouwen. Albert: “De gemeente Nederweert streeft verduurzaming van verenigingsgebouwen na. Wij kunnen verenigingen daarbij helpen. Aan de hand van een energieanalyse bepalen we samen welke maatregelen nodig zijn. Met voetbalvereniging RKSVO in Ospel zijn we al in overleg voor de plaatsing van zonnepanelen en warmtepompen.”

Coöperatieve energieprojecten

Het duurzaamheidsfonds wordt ook ingezet voor nieuwe coöperatieve energieprojecten, zoals windparken gecombineerd met zonneparken. “De effecten zijn bijzonder en dragen zowel bij aan de energie- als de landbouwtransitie. Zo kunnen we samen met de grondeigenaren het buitengebied meer perspectief geven”, volgens Albert. “Door grasland te kopen, kan de grondwaterstand omhoog (minder uitdroging landbouwgrond), vermindert de hoeveelheid melkvee (minder stikstof) en kan de agrariër elders op coöperatieve grond biologisch boeren (circulair). Op de aangekochte grond kan natuurontwikkeling plaatsvinden.” Andres vult enthousiast aan: “Een tijdje terug hebben we struiken geplant onder een van de windturbines. Samen met leden van Jong Nederland Ospel en hun ouders en met buurtgenoten. Die plantdag was een feestje. Alles kwam bij elkaar. Nieuwe natuur, duurzame energie en lokale betrokkenheid. Het was een feest, inclusief frietkar en vrolijke mensen!! Dat is ook duurzaam investeren in de toekomst!”