Το περιοδικό μας
Τεύχος 15ο 6ος 2016
33ο δημοτικό σχολείο Θεσσαλονίκης (Άσυλο του Παιδιού) ✾ Tμήμα Δ2
Η ιστορία, η τέχνη και ο πολιτισμός μέσα από το ελληνικό γραμματόσημο. ΣΕΙΡΑ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ «ΑΣΥΛΟΥ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ»
-1-
-2-
Η ΑΡΧΗ
Σερ Ρόουλαντ Χιλ, ο επινοητής του γραμματοσήμου, Ηνωμένο Βασίλειο, 1840
-3-
Γραμματόσημο του 1984 από το Ηνωμένο Βασίλειο με ταχυδρομική άμαξα (Μπαθ, ΝΔ Αγγλία, 1784)
Ταχυδρομική άμαξα: Στο Ηνωμένο Βασίλειο η ταχυδρομική άμαξα μετέφερε την αλληλογραφία από το 1784.
-4-
Εισαγωγή: Τα γραμματόσημα και η ιστορία τους
Ηνωμένο Βασίλειο: Αριστερά το πρώτο γραμματόσημο του 1850 και δεξιά η βασίλισσα Βικτώρια σε νεαρή ηλικία.
Το 1840 κυκλοφόρησε στο Ηνωμένο Βασίλειο το πρώτο γραμματόσημο του κόσμου. Ήταν το penny black ή αλλιώς η «μαύρη πένα». Απεικόνιζε σε προφίλ την προτομή της βασίλισσας Βικτωρίας σε μαύρο φόντο και είχε ονομαστική αξία μία πένα (γι’ αυτό και μαύρη πένα). Το γραμματόσημο αυτό ήταν ένα είδος απόδειξης των αγγλικών ταχυδρομείων για την είσπραξη των εσόδων διακίνησης της αλληλογραφίας. Σταδιακά όλες οι χώρες του κόσμου υιοθέτησαν τη χρήση των γραμματοσήμων για τις ταχυδρομικές τους μεταφορές. Συνήθως πρόκειται για μικρά παραλληλόγραμμα χαρτάκια που έχουν μια συγκεκριμένη αξία και τα επικολλούμε πάνω στους ταχυδρομικούς φακέλους ή στα ταχυδρομικά δέματα.
Αυστρία: γραμματόσημο του 1867 με τον βασιλιά Φραγκίσκο Ιωσήφ.
Ολλανδία: Ιταλία: γραμματόσημο του γραμματόσημο του 1899 με την 1879 με τον βασιλιά πριγκίπισσα τότε Ουμβέρτο Α΄. (αργότερα βασίλισσα) Βιλελμίνη.
Πορτογαλία: γραμματόσημο του 1892 με τον βασιλιά Κάρολο Α΄.
Ισπανία: γραμματόσημο του 1850 με τη βασίλισσα Ισαβέλλα Α΄.
Αρχικά στα γραμματόσημα συνηθιζόταν να παριστάνεται το πρόσωπο του ηγεμόνα της κάθε χώρας ή κάποιο σημαντικό πρόσωπο που με τη ζωή και το έργο του βοήθησε τον λαό του. Άλλοτε πάλι προτίμησαν για πρακτικούς λόγους να γράψουν με μεγάλους αριθμούς μόνο την αξία των γραμματοσήμων ή να βάλουν κάποιο έμβλημα.
Ολλανδία: γραμματόσημο του 1899 με αξία 1 σεντ.
Ηνωμένες Πολιτείες: γραμματόσημο του 1847 με τον Βενιαμίν Φραγκλίνο.
Βέλγιο: γραμματόσημο του 1849 με τον βασιλιά Λεοπόλδο Α΄.
-5-
Ισπανία: γραμματόσημο του 1889 με τον νεαρό βασιλιά Αλφόνσο Η΄, σε ηλικία μόλις 3 ετών!
Ρωσία: γραμματόσημο του 1857 τον δικέφαλο αετό και το στέμμα του τσάρου.
Στην Ελλάδα την 1η Οκτωβρίου του 1861 εκδίδεται και το πρώτο δικό μας γραμματόσημο. Και ενώ τότε βασιλιάς της Ελλάδας είναι ο Όθωνας και θα περίμενε κανείς να δει τον ίδιο να παριστάνεται σε αυτό το γραμματόσημο, το πρόσωπο που απεικονίζεται είναι ο θεός Ερμής, ο αγγελιοφόρος των θεών στην ελληνική μυθολογία. Η αίγλη της αρχαίας Ελλάδας προβλήθηκε μέσα από ένα γραμματόσημο – σύμβολο: την κεφαλή του Ερμή. Η σχεδίασή του αποτελεί ένα αριστούργημα χαρακτικής τέχνης και είναι προϊόν της τέχνης του διάσημου Γάλλου χαράκτη Άλμπερ Μπαρ (Albert Barre). Τα επόμενα χρόνια, στις εκδόσεις γραμματοσήμων που ακολούθησαν, η ελληνική ιστορία και πολιτισμός αναδείχτηκαν μέσα από πολλές διαφορετικές σειρές. Άλλες σειρές γραμματοσήμων χαρακτηρίζονται ως «κοινής χρήσης» και εκδόθηκαν για να καλύψουν τρέχουσες ανάγκες σε γραμματόσημα και άλλες σειρές χαρακτηρίζονται ως «αναμνηστικές» και εκδόθηκαν για να τιμήσουν κάποιο γεγονός ή μία επέτειο ή ακόμα για λόγους προπαγάνδας. Σήμερα η συλλογή γραμματοσήμων (φιλοτελισμός) αποτελεί την αγαπημένη ασχολία πολλών ανθρώπων στη γη. Η Ελλάδα ξεχωρίζει ιδιαίτερα στην υψηλή ποιότητα παραγωγής γραμματοσήμων. Παράδειγμα αναμνηστικής σειράς γραμματοσήμων: «Ιαματικές πηγές της Ελλάδας» Τα Ελληνικά Ταχυδρομεία αναδεικνύουν έξι γνωστές από την αρχαιότητα ιαματικές πηγές της χώρας μας που έχουν εξελιχθεί σε σύγχρονες λουτροπόλεις με αναπτυγμένο θεραπευτικό τουρισμό και τις αποτυπώνουν στην αναμνηστική σειρά γραμματοσήμων «Ιαματικές Πηγές της Ελλάδας»: Μέθανα, Λουτράκι Περαχώρας, Λευκάδα Ικαρίας, Αιδηψός, Λουτράκι Αριδαίας (Πόζαρ) και Λίμνη Βουλιαγμένης. Η σειρά κυκλοφόρησε την Πέμπτη, 26 Φεβρουαρίου 2015.
Στις επόμενες σελίδες αυτού του τεύχους θα ανακαλύψετε πώς η μακραίωνη ελληνική ιστορία μπορεί να μας ταξιδέψει σε χρόνους και τόπους μακρινούς μέσα από το γραμματόσημο. Καλή σας ανάγνωση!
Χρήστος Σαμαντζόπουλος
-6-
Τα πρώτα ελληνικά γραμματόσημα: Οι κεφαλές του Ερμή Όπως είπαμε, τα πρώτα ελληνικά γραμματόσημα απεικόνιζαν την κεφαλή του Ερμή και κυκλοφόρησαν την 1η Οκτωβρίου 1861. Ο σχεδιασμός τους (υψηλής αισθητικής) έγινε από το γνωστό Γάλλο χαράκτη Άλμπερ Μπαρ (Albert Barre), γιο του Ζακ Ζαν Μπαρ (Jacques-Jean Barre) του δημιουργού των πρώτων γαλλικών γραμματοσήμων. Ο Α. Barre, βασίστηκε στο σχέδιο του πατέρα του για τα πρώτα γαλλικά γραμματόσημα του 1849 που απεικόνιζαν την κεφαλή της θεάς Δήμητρας.
Αριστερά το πρώτο γαλλικό γραμματόσημο (1849) που απεικονίζει τη θεά Δήμητρα και δεξιά το ελληνικό με τον θεό Ερμή (1861).
Η πρώτη εκτύπωση των κεφαλών του Ερμή (μεγάλες κεφαλές του Ερμή) έγινε στο Παρίσι, αλλά η επόμενες εκτυπώσεις έγιναν στην Ελλάδα.
Κεφαλές Ερμή: Έκδοση Παρισίων, 1 Οκτωβρίου 1961.
Για τον σκοπό αυτό οι εκτυπωτικές πλάκες χρειάστηκε να μεταφερθούν από το Παρίσι στην Αθήνα. Όμως εξαιτίας της απειρίας των Ελλήνων τεχνιτών, οι πρώτες εκτυπώσεις είχαν πολλά προβλήματα. Με την πάροδο των ετών η εκτύπωση σταδιακά άρχισε να βελτιώνεται και τα ελληνικά γραμματόσημα έβγαιναν όλο και περισσότερο ποιοτικά. Η τελευταία έκδοση των μεγάλων κεφαλών του Ερμή έγινε από το 1880 έως το 1886. ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΜΕ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΙΣ ΗΛΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ : http://greekstamp.blogspot.gr http://stamps-gr.blogspot.gr/
Κεφαλές Ερμή: Προβλήματα στην εκτύπωση των πρώτων γραμματοσήμων στην Ελλάδα.
-7-
http://colnect.com/el/stamps/catalog
Ακολούθησε η έκδοση «Μικρή κεφαλή του Ερμή» το 1886 - 1896. Τα γραμματόσημα αυτής της έκδοσης τυπώθηκαν αρχικά στο Βέλγιο. Η χάραξη των τυπογραφικών πλακών έγινε από τον H. Hendricks, ενώ τα σχέδια ήταν του A. Dome.
Σειρά μικρής κεφαλής του Ερμή από την έκδοση του Βελγίου.
Οι τυπογραφικές πλάκες μεταφέρθηκαν από το Βέλγιο στην Ελλάδα και στη συνέχεια τα γραμματόσημα άρχισαν να τυπώνονται εδώ. Να σημειωθεί ότι στις εδώ εκτυπώσεις υπήρχαν χρωματικές αποκλίσεις, όπως και το χαρτί εκτύπωσης είχε κι αυτό διαφορές. Για πρώτη φορά όμως τα ελληνικά γραμματόσημα είχαν οδόντωση, που σκοπό είχε τον εύκολο διαχωρισμό τους, χωρίς να χρειάζεται κανείς ψαλίδι για να τα κόψει. Το ταχυδρομείο στην Ελλάδα: Το 1828 ο Ιωάννης Καποδίστριας βάζει τα θεμέλια της σύγχρονης Ελληνικής Ταχυδρομικής Υπηρεσίας. Αρχικά συστήνονται ταχυδρομικά γραφεία στο Ναύπλιο, στην Τρίπολη, στην Επίδαυρο και στη Σύρο. Παράλληλα, ανεξάρτητο τμήμα αποτελούσε από το 1859 και η τηλεγραφική υπηρεσία, μέχρι το 1887, όταν κι ενώθηκε με την Ταχυδρομική Υπηρεσία, αποτελώντας τη «Γενική Διεύθυνση των Ταχυδρομείων και των Τηλεγράφων». Στην ίδια διεύθυνση εντάχθηκε το 1894 και η τηλεφωνική υπηρεσία του Ελληνικού κράτους, το οποίο δύο χρόνια πριν είχε κατοχυρώσει το μονοπώλιο στις επικοινωνίες. Τα ΤΤΤ (Ταχυδρομεία, Τηλέφωνα, Τηλέγραφα) λειτούργησαν μέχρι το 1949, οπότε δημιουργήθηκε ο ΟΤΕ (Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών Ελλάδας). Το 1970 η Ταχυδρομική Υπηρεσία μετατρέπεται σε Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου με την επωνυμία «Ελληνικά Ταχυδρομεία» (ΕΛΤΑ), η οποία το 1996 μετατράπηκε σε Ανώνυμη Εταιρεία.
Ο θεός Ερμής, όπως τον ζωγράφισε η Αριάννα.
-8-
Ερμής, ο αγγελιαφόρος των θεών
Κεφαλή Ερμή: Έκδοση Παρισίων, 1 Οκτωβρίου 1961.
Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία ο Ερμής ήταν ο αγγελιαφόρος των θεών. Τον θεωρούσαν επίσης ψυχοπομπό και προστάτη του εμπορίου. Σύμβολά του ήταν το κηρύκειο και τα φτερωτά σανδάλια. Θεωρείται και δάσκαλος του ανθρώπινου γένους, εκείνος που εισήγαγε τα γράμματα και τις επιστήμες στην ανθρωπότητα. Να, λοιπόν, γιατί θεωρήθηκε τόσο σημαντική η απεικόνιση του Ερμή στο πρώτο ελληνικό γραμματόσημο. Είναι σαν να το αφιερώσαμε σε έναν θεό που αντιπροσωπεύει το συνδυασμό της λογικής και της δημιουργίας, του κέρδους και της ευημερίας, της προκοπής και της επικοινωνίας. Σε όλα αυτά τα χαρίσματα που ανέδειξαν τα φύλα των Ελλήνων μέσα από το πέρασμα των αιώνων. H λιθογραφική σειρά γραμματοσήμων του 1912 (τυπογραφείο Ασπιώτη) με τον Ερμή και την Ίριδα:
Η Ίρις ήταν κατά την ελληνική μυθολογία δευτερεύουσα θεότητα του Ολύμπου, αναφερόμενη και ως μία από τις Άρπυιες. Ανήκε στην ακολουθία των θεών με καθήκοντα αγγελιοφόρου όμοια με εκείνα του Ερμή.
-9-
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1896 Το 1896 διοργανώθηκαν οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Αθήνα, γνωστοί και ως Αγώνες της 1ης Ολυμπιάδας. Είναι η πρώτη διεθνής αθλητική διοργάνωση Ολυμπιακών Αγώνων μετά την αναβίωσή τους από τα αρχαία χρόνια. Εμπνευστής αυτής της διοργάνωσης είναι ο βαρόνος Πιέρ ντε Κουμπερτέν (Pierre Frédy, Baron de Coubertin), Γάλλος παιδαγωγός και ιστορικός. Ως διοργανώτρια χώρα επιλέχθηκε η Ελλάδα, επειδή ήταν η χώρα στην οποία γεννήθηκαν οι αγώνες αυτοί κατά την αρχαιότητα. Το 776 π.Χ. έγιναν οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες στην αρχαία Ολυμπία, οι οποίοι διεξάγονταν κάθε τέσσερα χρόνια μέχρι το 393 μ.Χ., όπου τους σταμάτησε ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος. Οι αθλητές που πήραν μέρος στην 1η Ολυμπιάδα ήταν λιγοστοί (περίπου 240) και μόνο άνδρες, αλλά η συμμετοχή ήταν η μεγαλύτερη μέχρι τότε σε αθλητική διοργάνωση. Οι Αγώνες σημείωσαν επιτυχία και μάλιστα τους παρακολούθησαν και πολλοί Έλληνες στο Παναθηναϊκό Στάδιο, το μοναδικό Ολυμπιακό στάδιο που χρησιμοποιήθηκε κατά τον 19ο αιώνα. Συμμετείχαν 14 χώρες. Σημαντική στιγμή για τους Έλληνες ήταν η νίκη του Σπύρου Λούη στον μαραθώνιο.
Αριστερά η τελετή έναρξης των πρώτων Ολυμπιακών Αγώνων του 1896 και κάτω η είσοδος του Σπύρου Λούη στο κατάμεστο Παναθηναϊκό Στάδιο.
- 10 -
Η υπέροχη σειρά γραμματοσήμων για τους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 έχει θέματα από αρχαίες παραστάσεις που επιλέχθηκαν από τον καθηγητή Ιωάννη Σβορώνο, διαπρεπή Έλληνα νομισματολόγο και αρχαιολόγο του 19ου αιώνα.
Διαβάστε στη συνέχεια μία δημοσίευση του 1905 σε μια ημερήσια πολιτική πρωινή αθηναϊκή εφημερίδα, στην οποία γίνεται λόγος για την κατάργηση των παλαιότερων γραμματοσήμων με τις κεφαλές του Ερμή και για την αντικατάστασή τους από αυτά τα οποία ο καθηγητής επέλεξε με τις αρχαιοελληνικές παραστάσεις. Προσέξτε ότι γίνεται λόγος και για τη μελλοντική αξία των γραμματοσήμων, των κεφαλών του Ερμή. Τα γραμματόσημα αυτά, πράγματι, σήμερα έχουν μεγάλη αξία!
- 11 -
Πηγή: Ψηφιοθήκη ΑΠΘ – Ψηφιακές συλλογές – Τα νέα γραμματόσημα – a19639
Η παρέλαση των νικητών κατά την τελετή λήξης, με πρώτο τον Σπύρο Λούη.
- 12 -
Εικαστικά- Ζωγραφίσαμε κι εμείς τα δικά μας Ολυμπιακά γραμματόσημα: α) Επιχρωματισμός παλαιών γραμματοσήμων με ξυλομπογιές (σε φωτοτυπία):
Χλόη
Σοφία
β) Ζωγραφιές των παιδιών:
Άλκηστις
Γιάννης
Αναστάσης
Γιώργος
Μάριος
Αριάννα
Εβελίνα
Όλγα
Βασίλης
Βασιλική
Ελεάνα
Κωνσταντίνα
Ρόζα
Ο Δισκοβόλος του Μύρωνα:
Ο Δισκοβόλος του Μύρωνα σε γραμματόσημα του 1896.
Αυτά το όμορφα γραμματόσημα αποτελούν μέρος της σειράς των γραμματοσήμων των Α΄ Ολυμπιακών Αγώνων που έγιναν στην Αθήνα το 1896. Απεικονίζουν τον Δισκοβόλο, το φημισμένο χάλκινο άγαλμα του Μύρωνα, του σπουδαίου και ονομαστού γλύπτη της αρχαίας Ελλάδας. Κάνοντας έργα αποκλειστικά σε μπρούντζο, δημιούργησε πολλούς ανδριάντες θεών και ηρώων. Πιστεύουμε ότι ήτανε σύγχρονος του γλύπτη Φειδία. Ο Δισκοβόλος του Μύρωνα και σε - 13 αναμνηστικό νόμισμα του 2004 (Ολυμπιακοί Αγώνες στην Ελλάδα)
Συγγραφή κειμένου – Γράψαμε μια αυτοπαρουσίαση για τον Δισκοβόλο του Μύρωνα: Γεια σας, είμαι ο Δισκοβόλος του Μύρωνα! Με λένε έτσι, γιατί με έφτιαξε ένας σπουδαίος γλύπτης της αρχαίας Ελλάδας, ο Μύρωνας. Με έφτιαξε γύρω στο 450 π.Χ., αλλά εμένα που με βλέπετε είμαι ένα ρωμαϊκό αντίγραφο από μάρμαρο. Το πρωτότυπο άγαλμα ήταν από χαλκό, αλλά δυστυχώς χάθηκε! Η στάση μου δείχνει έντονη κίνηση, καθώς ετοιμάζομαι να πετάξω τον δίσκο που κρατώ στο δεξί μου χέρι. Γέρνω έντονα προς τα εμπρός στρέφοντας τον κορμό και το κεφάλι μου προς τα δεξιά, ενώ ταυτόχρονα λυγίζω τα γόνατα. Το δεξί μου πέλμα πατά σταθερά στο έδαφος, ενώ με το άλλο μου πόδι ίσα ίσα που ακουμπάω στη γη. Ο Δισκοβόλος του Μύρωνα, ρωμαϊκό αντίγραφο. Η τέλεια κίνηση τη στιγμή της ρίψης κάνει τον Δισκοβόλο να θεωρείται ένα υπέροχο γλυπτό. Με τη στάση του σώματός του αναδύει μια ηρεμία και αρμονία. Μια δυναμική αρμονία του ανθρώπινου σώματος λίγο πριν από ένα μεγάλο κατόρθωμα. Είναι η αρχή της λεγόμενης κλασικής περιόδου , όπου οι τέχνες εκδηλώνουν μεγάλη ανάπτυξη στην Αθήνα. Η γλυπτική, η αρχιτεκτονική, το θέατρο, η ζωγραφική των αγγείων αγγίζουν τα όρια μιας αξεπέραστης τελειότητας. Είναι η εποχή που έζησε ο Περικλής, ο λεγόμενος «χρυσός αιώνας». Ο Μύρων (έδρασε περ. 480-440 π.Χ.) ήταν ο αρχαιότερος ονομαστός γλύπτης της αρχαίας Ελλάδας. Είναι δηλαδή ο αρχαιότερος Έλληνας γλύπτης που μέχρι και σήμερα η κοινή γνώμη θαυμάζει τα έργα του για την τελειότητα, την αρμονία και την πρωτοτυπία τους.
Χάλκινος δίσκος με παράσταση ακοντιστή (Βερολίνο, Staatliche Mussen)
Η συνολική στάση του σώματός μου μαρτυρά την ένταση της στιγμής, που αποτυπώνεται στις φουσκωμένες φλέβες μου και τους γυμνασμένους μου μύες. Αντίθετα, το πρόσωπό μου παραμένει γαλήνιο, επειδή αυτοσυγκεντρώνομαι για να ρίξω τον δίσκο μου όσο γίνεται πιο μακριά. Λόγω της σπουδαιότητάς μου, με βλέπετε κι εμένα στη σειρά των γραμματοσήμων των Α΄ Ολυμπιακών Αγώνων του 1896, που επέλεξε ο καθηγητής Ιωάννης Σβορώνος, με δύο αξίες: των 5 και των 10 λεπτών. Γνωρίζω ότι ο αθλητισμός αρέσει και σε τα παιδιά και σας προτρέπω να ασχοληθείτε κι εσείς με ένα άθλημα! δισκοβολία είναι κι αυτή ένα από τα ολυμπιακά αγωνίσματα!
- 14 -
Δραστηριότητα - Γνωρίσαμε τα αθλήματα των Ολυμπιακών και Παραολυμπιακών αγώνων μέσα από το εκπαιδευτικό πρόγραμμα: «Το Ολυμπιακό μουσείο… πάει Σχολείο!»
- 15 -
Ελληνική Ανεξαρτησία: Ήρωες Το 1930 τα ΕΛ.ΤΑ. για να τιμήσουν τα 100 χρόνια της Ελληνικής Ανεξαρτησίας κυκλοφόρησαν τη σειρά γραμματοσήμων με το όνομα «Ήρωες». Τα 18 γραμματόσημα της σειράς αυτής είναι εξαιρετικά και παρουσιάζουν πρόσωπα και γεγονότα που σχετίζονται με την Επανάσταση του 1821. Τυπώθηκαν με τη χαλκογραφική μέθοδο: 9 στον οίκο Perkins Bacon και τα υπόλοιπα στον Bradbury Wilkinson. Αποτελεί μία από τις ωραιότερες ελληνικές σειρές.
Ο Αθανάσιος Διάκος, πολύ όμορφη ζωγραφιά από τον Μάριο σε μια σελίδα του τετραδίου του!
- 16 -
Εικαστικά - Δημιουργήσαμε απομιμήσεις «χαλκογραφίας» με τη μέθοδο του επιχρωματισμού με στιγμιαίο καφέ:
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης Θεόδωρος Κολοκοτρώνης: έργο του Καρλ Κρατσάιζεν Εθνικό Ιστορικό Μουσείο
Η Επανάσταση του 1821 είχε σκοπό την απελευθέρωση της Ελλάδας από την Οθωμανική αυτοκρατορία και τη δημιουργία ανεξάρτητου εθνικού κράτους.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ήταν αρχιστράτηγος και ηγετική μορφή της Επανάστασης του 1821. Υπήρξε επίσης πολιτικός, πληρεξούσιος και σύμβουλος της Επικράτειας. Έμεινε γνωστός και ως Γέρος του Μοριά. Χαρακτηριστικό είναι το παρακάτω απόσπασμα από την ομιλία του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στη Πνύκα (1838): Όταν αποφασίσαμε να κάμομε την Επανάσταση, δεν εσυλογισθήκαμε, ούτε πόσοι είμεθα, ούτε πως δεν έχομε άρματα, ούτε ότι οι Τούρκοι εβαστούσαν τα κάστρα και τας πόλεις, ούτε κανένας φρόνιμος μας είπε: «Πού πάτε εδώ να πολεμήσετε με σιταροκάραβα βατσέλα;», αλλά, ως μία βροχή, έπεσε σε όλους μας η επιθυμία της ελευθερίας μας, και όλοι, και οι κληρικοί, και οι προεστοί, και οι καπεταναίοι, και οι πεπαιδευμένοι, και οι έμποροι, μικροί και μεγάλοι, όλοι εσυμφωνήσαμε εις αυτό το σκοπό και εκάμαμε την Επανάσταση.
O Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, έργο της Σοφίας με την τεχνική του επιχρωματισμού με στιγμιαίο καφέ.
- 17 -
Η Έξοδος του Μεσολογγίου: 10 Απριλίου 1826, έργο του Θεόδωρου Βρυζάκη, Πινακοθήκη του Δήμου Μεσολογγίου.
Η Έξοδος του Μεσολογγίου Όταν οι πολιορκημένοι στρατιώτες και άμαχοι του Μεσολογγίου αποφάσισαν να κάνουν τη μεγάλη τους Έξοδο μεταξύ 10ης και 11ης Απριλίου 1826, γνώριζαν πως η απόδρασή τους αυτή ήταν πάρα πολύ επικίνδυνη. Είχανε χάσει όμως κάθε ελπίδα για σωτηρία και γνώριζαν πως οι Τούρκοι αργά ή γρήγορα θα τους εξολόθρευαν όλους. Βρίσκονταν αποκλεισμένοι εδώ και πολύ καιρό περικυκλωμένοι από έναν ισχυρό στρατό τουρκοαιγυπτίων, μη έχοντας τρόφιμα και εφόδια. Η πείνα τους θέριζε και η μόνη τους ελπίδα ήταν να επιχειρήσουν αυτή τη φυγή. Ξημερώματα Κυριακής των Βαΐων, μεταξύ ης ης της 10 και της 11 Απριλίου 1826 άνοιξαν τις πόρτες για να φύγουν αθόρυβα. Δυστυχώς, οι εχθροί τους περίμεναν και τους αιφνιδίασαν με μια σφοδρή επίθεση που συνοδεύτηκε από σφαγή. Χιλιάδες Έλληνες σφαγιάστηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν. Μόνο 1.500 κατάφεραν να διασωθούν… Η Έξοδος του Μεσολογγίου, έργο της Όλγας με την τεχνική του επιχρωματισμού με στιγμιαίο καφέ.
- 18 -
Ιστορική έκδοση: 1937 Το 1937 τυπώνεται στο τυπογραφείο «Ασπιώτη ΕΛΚΑ» η πολύ όμορφη σειρά γραμματοσήμων με ιστορικά θέματα. Η εκτύπωση περιλαμβάνει χαλκογραφική και λιθογραφική μέθοδο. Οι πλάκες χαράχτηκαν από τον οίκο Thomas De La Rue & Co. Ltd. Απεικονίζονται κατά χρονολογική σειρά θέματα από τη μινωική εποχή μέχρι την εποχή του Βυζαντίου.
Η κλάση των 10 λεπτών κυκλοφόρησε σε δύο τύπους λόγω λανθασμένης αρχικά επιγραφής της εικόνας:
ΤΥΡΙΝΘΟΣ ΤΙΡΥΝΘΟΣ - 19 -
Ιστορία - Η ναυμαχία της Σαλαμίνας:
Βρισκόμαστε στο 480 π.Χ. Οι Πέρσες έχουν βαλθεί για τα καλά να κατακτήσουν την Ελλάδα. Ο Ξέρξης, βασιλιάς των Περσών, έχοντας χάσει πολλούς στρατιώτες στις Θερμοπύλες, περνά το στενό και συνεχίζει το δρόμο προς την Αθήνα. Η πόλη όμως είναι άδεια. Οι κάτοικοί της την έχουν εγκαταλείψει. Τα γυναικόπαιδα και οι ηλικιωμένοι έχουν μεταφερθεί για μεγαλύτερη ασφάλεια στα γύρω νησιά, ενώ οι άντρες έχουν μπει στα καράβια και είναι έτοιμοι για νέα σύγκρουση. Ο χρησμός που δόθηκε στους Αθηναίους από τους Δελφούς μιλάει για τα «ξύλινα τείχη» που θα τους σώσουν: «...ο παντεπόπτης Ζευς δίνει την άδεια στην Τριτογενή να μείνει απόρθητο μόνο το ξύλινο τείχος που θα προστατέψει εσένα και τα παιδιά σου...» και καταλήγει: «Ω θεία Σαλαμίς, πολλά παλικάρια εσύ θα φας, είτε όταν σπέρνεται το σιτάρι είτε όταν θερίζεται». Οι αρχηγοί του ελληνικού στόλου διαφωνούν. Ο Σπαρτιάτης Ευρυβιάδης πιστεύει πως είναι καλύτερο ο ελληνικός στόλος να εμποδίσει τους Πέρσες να κάνουν απόβαση στην Πελοπόννησο. Αντίθετα, ο Αθηναίος Θεμιστοκλής υποστηρίζει ότι η απόκρουση του περσικού στόλου πρέπει να γίνει στο στενό της Σαλαμίνας. Στο μικρό αυτό χώρο οι Πέρσες δε θα μπορέσουν να παρατάξουν όλο το στόλο τους. Πιστεύει πως τα «ξύλινα τείχη» που θα σώσουν τους Έλληνες είναι τα πλοία τους, οι τριήρεις. Θα μπορέσουν να κινηθούν πιο εύκολα. Έτσι και γίνεται. Οι Σπαρτιάτες υποχωρούν και δέχονται τελικά τη γνώμη του Θεμιστοκλή. Οι αρχηγοί των Περσών, μόλις βλέπουν τον ελληνικό στόλο να συγκεντρώνεται στη Σαλαμίνα, δίνουν εντολή να κυκλωθεί. Ο βασιλιάς Ξέρξης, βέβαιος για τη νίκη, ανεβαίνει σε μια πλαγιά του βουνού Αιγάλεω για να παρακολουθήσει τη Ναυμαχία (480 π.Χ.). Μόλις δίνεται το σύνθημα της επίθεσης, τα ελληνικά πλοία πλέουν με δύναμη προς τα περσικά. Τα πρώτα περσικά πλοία δεν αντέχουν την επίθεση και υποχωρούν. Το ίδιο κάνουν και τα άλλα, καθώς δεν μπορούν να κινηθούν εύκολα στο στενό. Η ναυμαχία κρατά ως τ' απόγευμα. Οι Πέρσες φεύγουν, ενώ η γύρω θάλασσα έχει γεμίσει από συντρίμμια. - 20 -
Ιστορία - Η αυλική κυρία: Η Τίρυνθα είναι πόλη της Αργολίδας στην Πελοπόννησο. Αρχαιολογικές ανασκαφές στην περιοχή πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 1884-1885 από τον Ερρίκο Σλήμαν, που έφερε στο φως την αρχαία Τίρυνθα και τα ξακουστά «κυκλώπεια» τείχη της, τα οποία, σύμφωνα με το μύθο, έχτισαν οι ίδιοι οι Κύκλωπες. (Όμηρος, Β 559) Ο πρώτος μυθικός βασιλιάς της πόλης ήταν ο Προίτος, αδερφός του Ακρίσιου, βασιλιά του Άργους. Στη μυθολογία, ο βασιλιάς της Τίρυνθας, Ευρυσθέας, διέταξε τους άθλους του ήρωα Ηρακλή. Η Τίρυνθα καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Αργείους τον 5ο αιώνα π.Χ. και ο πληθυσμός της εξορίστηκε.
Τοιχογραφία από το ανάκτορο της Τίρυνθας που εικονίζει πομπή κυριών, 13ος αιώνας προ Χριστού, Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών.
Άποψη από την ανατολική οχύρωση της Τίρυνθας.
Το γραμματόσημο με την αυλική κυρία της Τίρυνθας του 1937.
- 21 -
Μια πιο κοντινή εικόνα της αυλικής κυρίας.
Εικαστικά - Το όμορφο γραμματόσημο ζωγραφισμένο από τα παιδιά:
- 22 -
Ενσωμάτωση Δωδεκανήσου: Έκδοση 1947 Η σειρά αυτή τυπώθηκε το 1947 στο τυπογραφείο «Ασπιώτη ΕΛΚΑ». Τα Δωδεκάνησα συμμετείχαν στον ξεσηκωμό τού 1821. Κατά την Κρητική Επανάσταση του 1867, ξεσηκώθηκαν οι Κάσιοι, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Μετά από πολλές περιπέτειες, τόσο στρατιωτικές όσο και διπλωματικές, παρέμειναν υπό την οθωμανική κυριαρχία, μέχρι την έναρξη του Ιταλοτουρκικού Πολέμου, το 1911. Οι Ιταλοί αποβιβάσθηκαν στην Αστυπάλαια, τη Ρόδο και άλλα νησιά το 1912. Η ιταλική κυριαρχία διήρκεσε μέχρι το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένωση με την Ελλάδα 27 Ιουνίου 1946: Στο Παρίσι και στο Συμβούλιο των Υπουργών των Εξωτερικών των τεσσάρων Δυνάμεων, αποφασίζεται να περιέλθουν τα Δωδεκάνησα στην Ελλάδα. 10 Φεβρουαρίου 1947: Υπογράφεται στο Παρίσι συνθήκη ειρήνης μεταξύ των συμμάχων και των συνασπισμένων Δυνάμεων (και Ελλάδας) και της Ιταλίας, σύμφωνα με την οποία η Ιταλία εκχωρεί στην Ελλάδα με πλήρη κυριαρχία τα νησιά της Δωδεκανήσου και τις παρακείμενες νησίδες. 31 Μαρτίου 1947: Ο Βρετανός διοικητής των συμμαχικών Δυνάμεων Κατοχής Δωδεκανήσου ταξίαρχος Α.Σ. Πάρκερ, παραδίδει τη Στρατιωτική Βρετανική Διοίκηση στον αντιναύαρχο Περικλή Ιωαννίδη. Αρχίζει η μεταβατική περίοδος της Ελληνικής Στρατιωτικής Διοίκησης Δωδεκανήσου. 9 Ιανουαρίου 1948: Με το άρθρο 1 του Νόμου υπ' αριθμ. 518 «Περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου εις την Ελλάδα» της Δ΄ Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων ορίζεται ότι: «Αι νήσοι της Δωδεκανήσου Αστυπάλαια, Ρόδος, Χάλκη, Κάρπαθος, Κάσος, Τήλος, Νίσυρος, Κάλυμνος, Λέρος, Πάτμος, Λειψοί, Σύμη, Κως και Καστελλόριζον, ως και αι παρακείμεναι νησίδες, είναι προσηρτημέναι εις το Ελληνικόν Κράτος από της 28 Οκτωβρίου 1947». Με τον νόμο αυτό, που αποτελεί τη ληξιαρχική πράξη της ενσωμάτωσης της Δωδεκανήσου στη μητέρα Ελλάδα, τερματίζεται το μεταβατικό στάδιο της ελληνικής στρατιωτικής διοίκησης. Η 7η Μαρτίου 1948 ορίζεται ως ημέρα της πανηγυρικής τυπικής ενσωμάτωσης. Η επίσημη τελετή της ενσωμάτωσης έγινε στις 7 Μαρτίου του 1948. Το 1955 η Δωδεκάνησος έγινε νομός με πρωτεύουσα τη Ρόδο. Πρώτος λιμενάρχης του κεντρικού λιμεναρχείου της Ρόδου θα διατελέσει ο αντιπλοίαρχος Δημήτριος Σαμαντζόπουλος. Παιδιά, ο κύριος αυτός υπήρξε συγγενής μου και μάλιστα αδερφός του παππού μου!
- 23 Αίθουσα υποδοχής – συσκέψεων του Κεντρικού Λιμεναρχείου Ρόδου.
Εικαστικά – Ζωγραφίσαμε με κιμωλία τον Κολοσσό της Ρόδου:
Ρόδος: Η είσοδος στο λιμάνι
- 24 -
Εθνικά προϊόντα: Έκδοση 1953 Το 1953 κυκλοφορεί μια σειρά γραμματοσήμων για την προβολή των ελληνικών προϊόντων: εσπεριδοειδή, καπνός, ελαιόλαδο, κρασί, σύκα, σταφίδες και σταφύλια. Η κλάση των 700 δραχμών σχεδιάστηκε από τον Α. Κορογιαννάκη, ενώ όλες οι υπόλοιπες από τον καθηγητή Καλών Τεχνών Ι. Κεφαλληνό. Η χάραξη των πλακών έγινε από τον οίκο Thomas De La Rue & Co. Ltd. και τυπώθηκε με τη χαλκογραφική μέθοδο από το τυπογραφείο Ασπιώτη ΕΛΚΑ.
Στος ελλαδικό χώρο οι άνθρωποι ασχολήθηκαν με την παραγωγή αυτών των προϊόντων και με το εμπόριο από την αρχαιότητα. Από τη μινωική εποχή οι έμποροι με τα καράβια τους διασχίζανε τη Μεσόγειο για να πουλήσουν τα προϊόντα τους.
Ένας στόλος από καράβια πλέουν με σκοπό να εμπορευτούν τα προϊόντα που μεταφέρουν στο αμπάρι τους. Ο διπλός πέλεκυς ή ο ιερός ταύρος ήταν σύμβολο της μινωικής Κρήτης. Τα καράβια, όλα από πηλό, φτιάχτηκαν από τα παιδιά της τάξης μας.
- 25 -
Συγγραφή κειμένου - Ένας μύθος για την ελιά: Γραμματόσημο με θεά Αθηνά και την ελιά του 1953.
Μια ελιά φυτεμένη στην αυλή του σχολείου μας:
ος
Αργυρό τετράδραχμο Αθηνών, 5 αιώνας π.Χ. Μπροστά: Η θεά Αθηνά, προστάτιδα της πόλης, με κράνος στεφανωμένο με φύλλα ελιάς. Πίσω: Η κουκουβάγια (γλαύκα) ήταν το ιερό πουλί της θεάς, που συμβόλιζε τη σοφία. Τα νομίσματα αυτά ήταν γνωστά σαν «γλαύκες». Προσέξτε το κλαδί ελιάς στο πάνω αριστερό μέρος του νομίσματος.
- 26 -
Εικαστικά - Ζωγραφίσαμε το γραμματόσημο με τη θεά Αθηνά και την ελιά:
Άλκηστις
Αναστάσης
Αριάννα
Βασιλική
Γιάννης
Σταυρούλα
Ελεάνα
Κωνσταντίνα
Όλγα
Χλόη
- 27 -
Βασίλης
Εβελίνα
Σοφία
Γιώργος
Αρχαία Ελληνική Τέχνη: 1954, 1955 και 1958 1954 Έκδοση Αρχαία Τέχνη 1η Το 1954 τυπώνεται στο τυπογραφείο «Ασπιώτη ΕΛΚΑ» μια σειρά γραμματοσήμων με παραστάσεις από την αρχαία ελληνική τέχνη. Η σειρά σχεδιάστηκε από τον Ι. Κεφαλληνό και τυπώθηκε τη λιθογραφική μέθοδο. 1955 Έκδοση Αρχαία τέχνη 2η Το 1955, μετά τη νομισματική μεταρρύθμιση στη νέα δραχμή, σχεδιάζεται από τον Ι. Κεφαλληνό και τυπώνεται πάλι με τη λιθογραφική μέθοδο μια ακόμη σειρά για την αρχαία ελληνική τέχνη. 1958 Έκδοση Αρχαία τέχνη 3η Ανατυπώνεται η σειρά αρχαίας τέχνης (σχεδίων του 1954) σε νέους χρωματισμούς και αλλαγή ονομαστικών αξιών για την αντιμετώπιση ταχυδρομικών αναγκών.
1954
1955
1958
Ο Περικλής σε γραμματόσημο του 1954
- 28 -
Ο Ηνίοχος των Δελφών γραμματόσημο του 1958
Αρχαιολογία - Ένα αρχαίο ναυάγιο αποκαλύπτεται τυχαία από ψαράδες:
Επάνω: Ο Ποσειδώνας του Αρτεμισίου ή Δίας σε γραμματόσημα του 1954 και του 2015.
Χάλκινο άγαλμα Διός (ή Ποσειδώνος), το οποίο βρέθηκε σε αρχαίο ναυάγιο κοντά στο ακρωτήριο Αρτεμίσιο, στη βόρεια Εύβοια. Χρονολογείται γύρω στο 460 π.Χ.. Το άγαλμα εντοπίστηκε το 1926 σε βάθος πάνω από 45 μέτρα μέσα στη λάσπη του βυθού, όταν ψαράδες έπιασαν στα δίχτυα τους ένα βαρύ ορειχάλκινο χέρι! Χρειάστηκαν πολλές καταδύσεις και πολύς κόπος και χρόνος μέχρι να ανασύρουν όλα τα κομμάτια του από τον βυθό και τελικά να το συναρμολογήσουν όπως το βλέπουμε σήμερα. O θεός, σε έντονο διασκελισμό, τεντώνει μπροστά το αριστερό χέρι, ενώ με το δεξί κρατούσε τον κεραυνό ή την τρίαινα. Οι γνώμες διίστανται για το αν αποδίδεται ο Δίας ή ο Ποσειδώνας (πιθανότερη φαίνεται η πρώτη άποψη). Το άγαλμα είναι ένα από τα λίγα σωζόμενα πρωτότυπα έργα του αυστηρού ρυθμού με θαυμάσια απόδοση της κίνησης και της διάπλασης του κορμιού, αναμφίβολα δημιούργημα μεγάλου γλύπτη της πρώιμης κλασικής εποχής, ίσως του Καλάμιδος. Το ύψος του αγάλματος είναι 2,09μ.
Στο σημείο που βρέθηκε το ναυάγιο αργότερα ανασύρθηκε το μπροστινό τμήμα ενός αλόγου και ο μικρός Αναβάτης. Χρειάστηκαν 9 χρόνια για να βρεθεί τυχαία το υπόλοιπο τμήμα του αλόγου και να συνταιριαστεί κι αυτό σε ένα ενιαίο σύνολο. Χρονολογείται στο 140 π.Χ. Αργότερα στην περιοχή αυτή έρευνες έκανε και ο διάσημος Γάλλος ωκεανογράφος Ζακ – Υβ Κουστώ, καθώς και άλλοι, αλλά δεν ανακαλύψανε κάτι καινούριο. Σήμερα, αν κάποιος θέλει να θαυμάσει αυτά τα δυο αριστουργήματα, θα πρέπει να επισκεφτεί το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα. Η θαλάσσια αρχαιολογία συχνά αποκαλύπτει παρόμοια έργα γλυπτικής, τα οποία είχαν γίνει στόχος πολλών κατακτητών, οι οποίοι θέλησαν να αποσπάσουν ελληνικά πρωτότυπα έργα προκειμένου να στολίσουν τις επαύλεις ή τα ανάκτορά τους. Στην προσπάθειά τους αυτή κάποια πλοία που μετέφεραν φορτία με αρχαίους θησαυρούς ναυάγησαν. Ποιος ξέρει πότε ένας ακόμη ψαράς πιάσει με τα δίχτυα του κάτι σπουδαίο…
- 29 -
Εικαστικά - Ζωγραφίσαμε γραμματόσημα με τον Περικλή: Παρατηρώντας το γραμματόσημο με τον Περικλή του 1954 φτιάξαμε στη συνέχεια τα δικά μας γραμματόσημα. Προσέξτε πώς αντιλαμβάνονται τα παιδιά ένα σχέδιο. Οι διαφορές στην αντίληψη και στην απόδοση του σχεδίου είναι τόσες, όσα και τα παιδιά μιας τάξης!
Βασιλική
Εβελίνα
Αναστάσης
Γιάννης
Προτομή του Περικλή, ρωμαϊκό αντίγραφο έργου του Κρεσίλα, Βρετανικό Μουσείο Το κράνος του στρατηγού που είναι ελαφρά υψωμένο υποδηλώνει το «ωοειδές» κεφάλι που σατίριζαν οι θεατρικοί συγγραφείς της εποχής του.
Όλγα
Αριάννα
Κωνσταντίνα
Σοφία
Ο Περικλής του Ξανθίππου, ο Χολαργεύς, ήταν αρχαίος Έλληνας πολιτικός, ρήτορας και στρατηγός του 5ου αιώνα προ Χριστού. Στην εποχή του, τον «Χρυσό Αιώνα», η Αθήνα απέκτησε μεγάλη δύναμη και δόξα. Με το πολίτευμα της δημοκρατίας αναπτύχθηκαν πολύ οι τέχνες, η λογοτεχνία και οι επιστήμες. Επίσης, σε αυτόν οφείλεται η κατασκευή πολλών σημαντικών μνημείων, με σημαντικότερο όλων τον Παρθενώνα. Η λέξη Περικλής προέρχεται από τις λέξεις περί + κλέος (δόξα) και σημαίνει αυτόν που περιβάλλεται από δόξα.
- 30 -
❀ Συγγραφή κειμένου - Γράψαμε μια αυτοπαρουσίαση για τον Ηνίοχο των Δελφών: Γεια σας, παιδιά! Εγώ είμαι ο Ηνίοχος των Δελφών. Είμαι ένα ορειχάλκινο άγαλμα της πρώιμης κλασικής εποχής. Φτιάχτηκα με σκοπό να γίνω αφιέρωμα για να τιμήσω τη νίκη ενός σπουδαίου ανθρώπου στο αγώνισμα της αρματοδρομίας, στα Πύθια, στις αρχές του 5ου αιώνα προ Χριστού. Μάλλον με παράγγειλε ο Πολύζαλος, τύραννος της Γέλας, της σπουδαίας ελληνικής αποικίας στη Σικελία. Μπορεί όμως και ο Ιέρωνας, ο αδερφός του… Δημιουργός μου είναι ο Πυθαγόρας από το Ρήγιο ή ο Κάλαμις ή, ίσως, ο Κριτίας. Βλέπετε, έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που φτιάχτηκα και δε θυμάμαι καλά… Αυτή τη στιγμή βρίσκομαι στο Αρχαιολογικό Μουσείο των Δελφών και αποτελώ το γνωστότερο ίσως έκθεμά του. Άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο έρχονται για να με γνωρίσουν και να με δουν από κοντά. Είμαι ψηλός (1,80 μ.) και στέκομαι όρθιος. Κρατάω στο δεξί μου το χέρι - το άλλο μου χέρι έχει χαθεί - τα χαλινάρια των αλόγων του άρματός μου. Τέσσερα άλογα έσερναν το τέθριππό μου. Τέσσερα άλογα που τα αγαπούσα πολύ. Τα δάχτυλα των χεριών μου, λεπτά και μακριά, είναι ελαφρώς λυγισμένα και φαίνονται καθαρά τα όμορφα νύχια μου με κάθε λεπτομέρεια. Φορώ έναν μακρύ χιτώνα, την ξύστιν, που φτάνει ως τους αστραγάλους μου. Ένας ζωστήρας σφίγγει λίγο πάνω από τη μέση το ύφασμα, για να μη φουσκώνει από τον αέρα καθώς τρέχω. Το πρόσωπό μου είναι γαλήνιο και τα μάτια μου σαν αληθινά. Κοιτώ ελαφρώς προς τα δεξιά, σαν να βλέπω τους θεατές να με επευφημούν. Τα μαλλιά μου είναι πιασμένα με μια κορδέλα, για να μην πέφτουν στα μάτια μου και με εμποδίζουν να βλέπω. Είναι η στιγμή που έχω νικήσει και, σίγουρος πια, κάνω τον τελευταίο γύρο του σταδίου σαν νικητής. Ήμουν για αιώνες θαμμένος κάτω από πέτρες και χώματα που με είχαν σκεπάσει, όταν ένας ισχυρός σεισμός προκάλεσε την πτώση τους. Τ’ άλογά μου δυστυχώς τα έχασα και μόνο κάποια κομμάτια έμειναν για να τα θυμάμαι. Με ανακάλυψαν Γάλλοι αρχαιολόγοι το 1896 και με διέσωσαν. Ήμουν το μοναδικό έως τότε μεγάλο χάλκινο άγαλμα από την κλασική εποχή που βρέθηκε σχεδόν ανέπαφο. Παρόλο που είμαι από μέταλλο, δείχνω τόσο φυσικός… Όλος χάρη! Οι πτυχώσεις του υφάσματος, η ηρεμία της έκφρασης και οι λεπτομέρειες της μορφής μου είναι μοναδικά. Γι’ αυτό πιστεύω ότι αξίζω τον τίτλο του «κλασικού», δηλαδή του αξεπέραστου έργου τέχνης μέσα στους αιώνες! - 31 -
Εικαστικά - Σχεδιάσαμε τον Ηνίοχο των Δελφών:
- 32 -
2.500 Χρόνια Ελληνικού Θεάτρου: 1966 Το 1966 τυπώθηκε η έκδοση για τα 2.500 χρόνια Ελληνικού Θεάτρου στο τυπογραφείο «Ασπιώτη ΕΛΚΑ»:
Φάκελος πρώτης ημέρας κυκλοφορίας (ΕΛ.ΤΑ.) Άρμα Θέσπιδος.
Γύρω στο 560 π.Χ. ο Θέσπις πάνω στο άρμα του παρουσίασε την πρώτη θεατρική παράσταση (δράμα) στην Αθήνα, ενώ 26 χρόνια αργότερα θριάμβευσε στον ποιητικό αγώνα των Μεγάλων Διονυσίων που διοργάνωσε ο τύραννος των Αθηνών, ο Πεισίστρατος (περίπου το 534 π.Χ.).
Θέατρο Διονύσου, Αθήνα. Προσωπείο (μάσκα θεάτρου) 4ου αιώνα π.Χ.
Ο Διόνυσος χορεύει!
Το θέατρο αυτό βρίσκεται στην Αθήνα, κάτω από την Ακρόπολη και θεωρείται το πρώτο θέατρο του κόσμου. Υπήρξε ο βασικός τόπος παράστασης του αττικού δράματος, αφού φιλοξενούσε τα Μεγάλα Διονύσια, τη μεγαλύτερη θεατρική γιορτή των Αθηνών. Ο χώρος αυτός από τα πανάρχαια χρόνια ήταν αφιερωμένος στον Διόνυσο. Αρχικά εκεί υπήρχε ο ένα ξύλινο θέατρο, που τον 4 αι. π.Χ. αντικαταστάθηκε με πέτρινο. Εδώ ακούστηκαν για πρώτη φορά τα έργα των μεγάλων Ελλήνων τραγικών (Αισχύλου, Σοφοκλή και Ευριπίδη), αλλά και οι κωμωδίες του Αριστοφάνη και του Μένανδρου. Το θέατρο που βλέπουμε σήμερα είναι ρωμαϊκό οικοδόμημα.
- 33 -
Ανάγλυφο ρωμαϊκής περιόδου του 1ου αι. μ.Χ., που απεικονίζει τον Μένανδρο να μελετά τα προσωπεία που χρησιμοποιούσε στις παραστάσεις του. O Μένανδρος (Αθήνα, 342-292 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας συγγραφέας, εκπρόσωπος της Νέας Κωμωδίας. Ο Ευριπίδης έγραψε 92 δράματα ή 23 τετραλογίες αλλά στα χρόνια των βιογράφων του σώζονταν μόνο τα 78 εκ των οποίων τα 8 ήταν σατυρικά. Αν και η συγγραφική σταδιοδρομία του Ευριπίδη υπήρξε έντονη, εντούτοις επειδή προξένησε πολύ θόρυβο για την εποχή του, δεν τον επιδοκίμαζε ιδιαίτερα το κοινό, γεγονός που φαίνεται από το ότι ο Ευριπίδης αν και συμμετείχε πενήντα χρόνια στους δραματικούς αγώνες, βγήκε πρώτος σε αυτούς μόλις τέσσερις φορές. Ηθοποιοί που φορούνε μάσκες (από σημερινή παράσταση αρχαίου δράματος) Αρχαίοι Έλληνες δραματικοί ποιητές: Πρώτος από τους μεγάλους δραματικούς ποιητές είναι ο Αισχύλος. Η πρώτη του νίκη στους δραματικούς αγώνες των Μεγάλων Διονυσίων σημειώνεται το 484 π.Χ. και την ακολούθησαν άλλες 12. Ο Σοφοκλής σύμφωνα με αρχαίες μαρτυρίες φαίνεται ότι έγραψε περίπου 120 έργα, από τα οποία παραδίδονται ολοκληρωμένες μόνο επτά τραγωδίες. Η πρώτη του θεατρική εμφάνιση έγινε το 468 π.Χ. σε δραματικό αγώνα όπου αντιμετώπισε ο Σοφοκλής τον κατά 30 χρόνια μεγαλύτερό του τραγωδό Αισχύλο, τον οποίο ο Σοφοκλής εκτιμούσε και σεβόταν, και πήρε την πρώτη του νίκη.
Ο Αριστοφάνης είναι, μαζί με τον Εύπολι και τον Κρατίνο, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της περιόδου της αρχαίας αθηναϊκής κωμωδίας που χαρακτηρίζεται ως «αρχαία κωμωδία» και ο μοναδικός, του οποίου σώζονται ακέραια έργα. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ., συνέγραψε 46 κωμωδίες. Από αυτές σώζονται εννέα ακέραιες. O Μένανδρος είναι αρχαίος Έλληνας συγγραφέας, εκπρόσωπος της Νέας Κωμωδίας. Σημαντικότερος αντίπαλός του ήταν ο Φιλήμων, προς τον οποίο έκλινε η προτίμηση των Αθηναίων. Του αποδίδονται πάνω από εκατό έργα, ενώ αναφέρεται ότι έλαβε το πρώτο βραβείο οκτώ φορές, δυστυχώς από το έργο του έχουν απομείνει μόνο πέντε ελλιπείς κωμωδίες. Σχέδιο αρχαίου ελληνικού θεάτρου: Αισθητική Αγωγή Εικαστικά Β΄ Γυμνασίου
- 34 -
Εικαστικά - Φτιάξαμε με πηλό τα δικά μας προσωπεία:
- 35 -
Έκδοση Έλληνες Γλύπτες: 1967 Το 1967 τυπώνεται μια αναμνηστική έκδοση για τους Έλληνες γλύπτες του 19ου και 20ου αιώνα. Σχεδιάστηκε από τον Α. Τάσσο και τυπώθηκε στο τυπογραφείο «Ασπιώτη ΕΛΚΑ»:
Ιωάννης Κόσσος (1822 – 1875) Έργο: Νύχτα
Γιαννούλης Χαλεπάς (1851 – 1938) Έργο: Κοιμωμένη
Γεώργιος Φυτάλης (1830 – 1880) Έργο: Ποιμένας
Λέων Δρόσης (1836 – 1882) Έργο: Πηνελόπη
Κωνσταντίνος Δημητριάδης (1881 – 1943) Έργο: Γυναικείος κορμός
Λάζαρος Σώχος (1862 – 1911) Έργο: Κολοκοτρώνης
Δημήτριος Φιλιππότης (1839 – 1919) Έργο: Ξυλοθραύστης
Γλύπτες Τόπος γενννήσεως Ι. Κόσσος Γ. Φυτάλης Λ. Δρόσης Λ. Σώχος Γ. Χαλεπάς Κ. Δημητριάδης
Τρίπολη Αρκαδίας Ιστέρνια Τήνου Ναύπλιο Τήνος Πύργος Τήνου Στενήμαχος Ανατολικής Ρωμυλίας Δ. Φιλιππότης Πύργος Τήνου Το άγαλμα του Κολοκοτρώνη μπροστά από τη Παλαιά Βουλή των Ελλήνων Φωτογραφία από την επίσκεψη του σχολείου μας στην Αθήνα (Απρίλιος 2014)
Σημείωση: Ο Πύργος της Τήνου (ή αλλιώς Πάνορμος) είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Τήνου. Είναι γενέτειρα σπουδαίων γλυπτών και το σημερινό κέντρο μαρμαρογλυπτικής των Κυκλάδων. Ο Πύργος απέχει 29 χιλιόμετρα από το λιμάνι και βρίσκεται στο βόρειο άκρο του νησιού. Εκεί η γλυπτική είναι ακόμη και σήμερα ζωντανή. Λειτουργούν αρκετά εργαστήρια, εκθέσεις, 2 μουσεία και φυσικά η Σχολή Καλών Τεχνών Πύργου Τήνου (Τμήμα Μαρμαρογλυπτικής). - 36 -
Στην Τήνο μπορείς να βρεις γλυπτά ακόμη και εκεί που δεν το περιμένεις: Ανάμεσα στις πλάκες του δρόμου…
Στον αυλόγυρο κάποιων σπιτιών…
Ή ακόμη και στον πάγκο που πουλάνε τα ψάρια τους οι ψαράδες στο λιμάνι!
Μια όμορφη εικόνα από το λιμάνι της Τήνου: δυο πάπιες κάνουν τον απογευματινό τους περίπατο δίπλα στα καΐκια των ψαράδων. Φωτογραφίες του δασκάλου, Αύγουστος 2014
- 37 -
Εικαστικά - Ζωγραφίσαμε τα έργα των μεγάλων Ελλήνων γλυπτών της νεότερης εποχής :
Ο «Ξυλοθραύστης» του Δ. Φιλιππότη ζωγραφισμένος με κιμωλία από την Αριάννα.
Ο «Ξυλοθραύστης» του Δ. Φιλιππότη ζωγραφισμένος με μολύβι από τον Γιάννη.
Η «Νύχτα» του Ι. Κόσσου ζωγραφισμένη με κιμωλία από τον Σπύρο.
Ο «Κολοκοτρώνης» του Λ. Σώχου ζωγραφισμένος με μολύβι από τον Μάριο.
Ο «Ξυλοθραύστης» του Δ. Φιλιππότη ζωγραφισμένος με μολύβι από τον Γιώργο.
- 38 -
Η «Νύχτα» του Ι. Κόσσου ζωγραφισμένος με μολύβι από τη Χλόη.
Η «Κοιμωμένη» του Γ. Χαλεπά ζωγραφισμένη με μολύβι από τη Βασιλική.
Έκδοση 150 χρόνων Εθνικής Ανεξαρτησίας: 1971 Το 1971 τυπώνονται τα γραμματόσημα για τον απελευθερωτικό Αγώνα των Ελλήνων από τους Τούρκους στα πλαίσια των 150 χρόνων Εθνικής Ανεξαρτησίας (1821 – 1971). Σχεδιασμός-προσαρμογή Γ. Βελισσαρίδη και Π. Γράββαλος. Η εκτύπωση έγινε στο τυπογραφείο "Ασπιώτη ΕΛΚΑ".
Η Μάχη της Κορίνθου 1822.
Η Μάχη στο Μανιάκι 1825.
Θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη, Καρπενήσι 1823.
Η Μάχη των Αθηνών 1821.
Ναυμαχία Σάμου 1824.
Πλοίο Τερψιχόρη, Ύδρα.
Σουλιώτισσες στην μάχη.
Μπουρλότο Αρκαδίου 1866.
Όπλα και εξοπλισμός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, έκθεση του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.
Πλοίο Καρτερία, το πρώτο παγκοσμίως ατμοκίνητο πλοίο με πολεμική δράση.
Πλοίο Περικλής, Σπέτσες.
Ναυμαχία του Γέροντα 1824.
Ναυμαχία Σάμου 1824.
- 39 -
Το ακρόπρωρο του πλοίου «Καρτερία», έκθεση του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.
Εικαστικά - Κάναμε ζωγραφιές για τη γιορτή της 25ης Μαρτίου 1821 : α. Ο Αγώνας στην ξηρά
- 40 -
β. Ο Αγώνας στη θάλασσα
Ναυτική σημαία Σάμου
Ναυτική σημαία Σπετσών
Ναυτική σημαία Ύδρας
Ναυτική του εμπορικού ναυτικού, 1822 - 1828
Πρώτη επίσημη σημαία του Πολεμικού Ναυτικού και επίσημη σημαία του Ελληνικού Κράτους
- 41 -
Έκδοση Σλήμαν: 1976 Αναμνηστική έκδοση για τον Ερρίκο Σλήμαν. Σχεδίαση - προσαρμογή από Π. Γράββαλο & Β. Κωνσταντινέα. Τυπώθηκε στο τυπογραφείο Ασπιώτη ΕΛΚΑ:
Χρυσό βραχιόλι
Χρυσό στέμμα
Ερρίκος Σλήμαν
Αργυρή περόνη με χρυσή κεφαλή θεάς
Χρυσή προσωπίδα Αγαμέμνονος
Ο Ερρίκος Σλήμαν υπήρξε λάτρης του Ομήρου και δεινός έμπορος. Συνέδεσε το όνομά του με τις επιτυχημένες ανασκαφές του, στην αρχαία Τροία και στις Μυκήνες.
Χρυσή νεκρική προσωπίδα, γνωστή με τη συμβατική ονομασία «προσωπίδα του Αγαμέμνονα'». Μυκήνες, Ταφικός Κύκλος Α, Τάφος V, 16ος αι. π.Χ. Αποδίδεται η επιβλητική μορφή γενειοφόρου ανδρός. Η προσωπίδα είναι κατασκευασμένη από έλασμα, με τα χαρακτηριστικά του προσώπου έκτυπα. Οι οπές στην περιοχή των αυτιών υποδεικνύουν ότι η προσωπίδα στερεωνόταν στο πρόσωπο με τη βοήθεια νήματος.
Η Πύλη των Λεόντων στις Μυκήνες.
Μια άλλη έκδοση γραμματοσήμων με τον Σλήμαν και το χρυσό προσωπείο του Αγαμέμνονα, αυτή τη φορά του 2014.
Η κατοικία του Σλήμαν στην Αθήνα, έργο του αρχιτέκτονα Ernst Ziller, όπου σήμερα φιλοξενείται το Νομισματικό Μουσείο Αθηνών. Ο Σλήμαν ονόμασε «Ιλίου Μέλαθρον» (ανάκτορο του Ιλίου, δηλ. της Τροίας)
- 42 -
Εικαστικά - Ζωγραφίσαμε το χρυσό προσωπείο του Αγαμέμνονα:
Το χρυσό προσωπείο του Αγαμέμνονα, Βασίλης Πεΐτσης
Αγαμέμνονας Είμαι ο Αγαμέμνονας, ο βασιλιάς των Μυκηνών και του Άργους. Υπήρξα αρχιστράτηγος στην εκστρατεία των Ελλήνων κατά της Τροίας. Πατέρας μου είναι ο βασιλιάς Ατρέας των Μυκηνών και μητέρα μου η Αερόπη. Έχω αδέρφια τον Μενέλαο και την Αναξίβια. Σύζυγός μου είναι η Κλυταιμνήστρα, από την οποία απέκτησα τρεις κόρες (την Ιφιγένεια, την Ηλέκτρα και την Χρυσοθέμη) και έναν γιο, τον Ορέστη. Κάποτε ο Πάρις απήγαγε τη σύζυγο του αδελφού μου, του Μενελάου, την Ελένη, κι εγώ κατόρθωσα να συγκροτήσω μια μεγάλη στρατιά και στόλο από όλες τις ελληνικές πόλεις και να εκστρατεύσω κατά της Τροίας. Το όνομα Αγαμέμνων προέρχεται από τις λέξεις «άγαν» και «μέμνων» που σημαίνει πολύ επίμονος, σταθερός, καρτερικός. Η μοίρα υπήρξε σκληρή μαζί μου, γιατί μετά την άλωση και την επιστροφή μου από την Τροία δολοφονήθηκα από τη γυναίκα μου, την Κλυταιμνήστρα, και τον Αίγισθο, τον εραστή της, που εν τω μεταξύ είχε πάρει την εξουσία στο βασίλειό μου.
- 43 -
Έκδοση Μεγάλου Αλεξάνδρου: 1977 Το 1977 τυπώνονται τα γραμματόσημα με τον Μέγα Αλέξανδρο στο τυπογραφείο «Ασπιώτη ΕΛΚΑ»:
Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας
Τιμή στα Ομηρικά Έπη
Ο Αλέξανδρος αναζητά το νερό της ζωής
Ο θρύλος του βαθυσκάφους
Ο Αλέξανδρος έφιππος
Ο Αλέξανδρος ακούει τον χρησμό για το τέλος του
Ο θάνατος του Αλέξανδρου
Η Βασιλική έφερε στην τάξη μας μια προτομή του Μ. Αλεξάνδρου.
Στα δεκατρία χρόνια της βασιλείας του ο Αλέξανδρος κατάφερε τόσα πολλά, ώστε δίκαια η Ιστορία τον ονόμασε Μέγα. Από το 334 που έδωσε την πρώτη του μάχη στον Γρανικό ποταμό μέχρι το 323 που πέθανε, μέσα σε μόλις 11 χρόνια μπόρεσε να δημιουργήσει μια κοσμοκρατορία. Η στρατηγική του ιδιοφυΐα σε συνδυασμό με τις εξαιρετικές του διοικητικές ικανότητες έκαναν ικανή τη συνύπαρξη τόσο διαφορετικών λαών μέσα στον ίδιο χώρο. Στην εκστρατεία του ο Αλέξανδρος, πέρα από τους στρατιώτες του, είχε πάρει μαζί του και ένα πλήθος από επιστήμονες. Βοτανολόγοι, μηχανικοί, μαθηματικοί, γιατροί πολεοδόμοι και άλλοι πολλοί. Όλοι αυτοί τον βοηθούσαν να λύνει διάφορα προβλήματα
- 44 -
που αντιμετώπιζε στον δρόμο του, σχεδίαζαν και ίδρυαν νέες πόλεις, διέδιδαν τον ελληνικό πολιτισμό και γλώσσα σε όλους τους λαούς που κατακτούσαν. Οι μηχανικοί και οι αρχιτέκτονες: παρατηρούσαν τα εχθρικά οχυρά και κατασκεύαζαν πολεμικές μηχανές για να τα πολιορκήσουν. Οι ζωγράφοι: απεικόνιζαν τα διαφορετικά είδη ζώων και φυτών που συναντούσαν. Οι τοπογράφοι: σχεδίαζαν χάρτες των περιοχών από τις οποίες περνούσαν. Οι ναυτικοί: εξερευνούταν τις ακτές, ναυμαχούσαν , αν χρειαζόταν και με κάθε αντίπαλη ναυτική δύναμη. Οι φιλόσοφοι: συζητούσαν με τον Αλέξανδρο τόσο για τις νέες ανακαλύψεις και ακόμη για τα στρατιωτικά σχέδια που εκπονούνταν. Στις νέες Αλεξάνδρειες εγκαταστάθηκαν αρχικά Έλληνες στρατιώτες. Σύντομα στον πληθυσμό τους προστέθηκαν και άλλοι Έλληνες από την Ελλάδα και τη Μικρά Ασία. Με το πέρασμα του χρόνου οι πόλεις προόδευσαν και βοήθησαν στην άνθιση της ελληνικής παιδείας και τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας. Στην «Ελληνιστική Εποχή» ο ελληνικός πολιτισμός γίνεται παγκόσμιος. Η ενοποίηση των κατακτημένων λαών πραγματοποιήθηκε με την αναγνώριση της ιδιαιτερότητας του κάθε λαού, της θρησκείας και του πολιτισμού του. Και όχι μόνον αυτό, αλλά και με τη συμμετοχή όλων στη διοίκηση του κράτους, αφού ο Αλέξανδρος φρόντιζε να δίνει κάποιες ανώτατες θέσεις και σε κατακτημένους λαούς. Ολόκληρος ο κόσμος άλλαξε στην εποχή του…
Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας ήταν ένα από τα επτά θαύματα του αρχαίου κόσμου. Χτίστηκε από τον Σώστρατο τον Κνίδιο, μηχανικό και αρχιτέκτονα.
Ύφασμα από την Αίγυπτο με παράσταση του Αλέξανδρου. Φέρει την επιγραφή: Μακετόν Αλεξάντερος (Ουάσιγκτον, Μουσείο Yφασμάτων).
- 45 -
Αλέξανδρος και ο Δαρείος, ψηφιδωτό από την Πομπηία, 150 – 100 π.Χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολι.
Ο Φάρος της Αλεξάνδρειας σε νόμισμα του 2ου αιώνα μ.Χ. Κατασκευάστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. και παρέμεινε σε λειτουργία ως την πλήρη καταστροφή του από δύο σεισμούς τον 14ο. αιώνα μ.Χ.
Ο θρύλος του βαθυσκάφους Όπως είπαμε και πριν ο Αλέξανδρος είχε μαζί του πολλούς «σοφούς» συνεργάτες που τον βοηθούσαν να λύσει τα διάφορα προβλήματα που αντιμετώπιζε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του. Οι εξερευνήσεις που έγιναν από τον Μ. Αλέξανδρο στη θάλασσα έφτασαν μέχρι… το βυθό. Ο θρύλος της κατάδυσης για να παρατηρήσει τον πάτο της θάλασσας μέσα σε ένα βαρέλι είναι γνωστός ως ο «θρύλος του βαθυσκάφους». Επίσης, γνωρίζουμε πως ο στρατός του Αλέξανδρου διέθετε μια ομάδα «βουτηχτών», η οποία αναλάμβανε υποβρύχιες στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως έγινε και στην πολιορκία της Τύρου. Σύμφωνα με την περιγραφή του Αριστοτέλη στο βιβλίο του «Προβλήματα», ο τολμηρός Μακεδόνας βασιλιάς καταδύθηκε στον βυθό της Ερυθράς θάλασσας το 332 π.Χ. με ένα γυάλινο βαρέλι, το οποίο ρυμουλκήθηκε μέχρι το σημείο της κατάδυσης.
Το Μυθιστόρημα του Αλεξάνδρου, γαλλική έκδοση, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Το μυθιστόρημα αποτελεί μια θρυλική διήγηση της ζωής του Μεγάλου Αλεξάνδρου και γράφτηκε αρχικά κάποια περίοδο μεταξύ 3ου π.Χ. και 3ου μ.Χ. αι. Το κείμενο υπήρξε εξαιρετικά δημοφιλές κατά τον Μεσαίωνα, τόσο στη Δύση όσο και στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, και μεταφράστηκε στις κυριότερες γλώσσες της εποχής. Πηγή: http://image.ox.ac.uk/show?collection=bodleian&manuscript=msbodl264 - 46 -
Εικαστικά - Ζωγραφίσαμε με κιμωλία τον Φάρο της Αλεξάνδρειας και τον Μέγα Αλέξανδρο να ιππεύει το άλογό του, τον Βουκεφάλα:
- 47 -
Εικαστικά - Κάναμε χαρακτικά με τον θρύλο του βαθυσκάφους:
Σύμφωνα µε την περιγραφή του Αριστοτέλη στο βιβλίο του «Προβλήματα» ο Αλέξανδρος χρησιμοποίησε αυτό που σήμερα ονομάζουμε καταδυτικό κώδωνα µε τη μορφή ενός γυάλινου βαρελιού, το οποίο ρυμουλκήθηκε μέχρι το σημείο της κατάδυσης. Οι παραλλαγές της διήγησης, που πήρε τις διαστάσεις θρύλου, είναι πολλές. Σύμφωνα µε κάποιες από αυτές ο Αλέξανδρος πήρε μαζί του και ζώα, όπως µία γάτα και έναν κόκορα. Ένα μεσαιωνικό κείμενο αναφέρει ότι ο Αλέξανδρος πήρε δύο ακόμη άτομα μαζί του και, μάλιστα, όταν είδε τον κόσμο του βυθού είπε: «...αυτός ο κόσμος είναι καταραμένος και χαμένος. Το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό». http://www.slideshare.net/ssuser5e8d2c/akadimia-teliko «Αναζητώντας τον Σκυλλία…» Δρ. Ιωάννης Γ. Παλαντζάς, Διευθυντής Γενικού Λυκείου Λίμνης Ευβοίας (2015)
Όλγα Γιάννης
Αριάννα Ρόζα
Σταυρούλα
- 48 -
Εβελίνα
Τα ευρήματα της Βεργίνας: 1979
Το 1979 τυπώνονται τα γραμματόσημα με τα ευρήματα της Βεργίνας στο τυπογραφείο «Ασπιώτη ΕΛΚΑ»:
Ο καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος.
Η σφραγισμένη είσοδος του τάφου του Φιλίππου Β΄.
Κεφαλή Φιλίππου
Οι αρχαιολόγοι αναγνωρίζουν στα χαρακτηριστικά της μορφής αυτής από ελεφαντόδοντο τον Φίλιππο τον Β’, τον πατέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Από τα ευρήματα στις Αιγές (Βεργίνα), τάφος Φιλίππου του Β΄.
Ασημένια πρόχους
Χρυσό στεφάνι
Χρυσή λάρνακα
Χάλκινο σκεύος
Χρυσή φαρέτρα
Σιδερένιος θώρακας
Ο Μέγας Αλέξανδρος: έργο ελληνιστικής ου εποχής (1 – ου 2 αι. π.Χ. ) Βρετανικό Μουσείο.
Ο Φίλιππος ο Β΄ υπήρξε βασιλιάς της Μακεδονίας. Γεννήθηκε το 382 π.Χ. στην αρχαία Πέλλα και δολοφονήθηκε το 336 π.Χ. στις Αιγές, την πρωτεύουσα του βασιλείου των Μακεδόνων (σημερινή Βεργίνα). Ήταν ο βασιλιάς που έκανε τη Μακεδονία ισχυρό κράτος. Επέκτεινε το βασίλειό του κατακτώντας όλες τις ανεξάρτητες πόλεις της βόρειας Ελλάδας. Απέκτησε έτσι τον έλεγχο πολλών μεταλλείων στη Μακεδονία και τη Θράκη (ιδιαίτερα σημαντικά ήταν τα μεταλλεία χρυσού και αργύρου στην περιοχή του Παγγαίου). Με την οικονομική δύναμη που απέκτησε και με την πολύ καλή στρατιωτική οργάνωση του κράτους του μπόρεσε να ενώσει υπό την ηγεμονία του τα υπόλοιπα ελληνικά κράτη και να προετοιμάσει το έδαφος για μια μεγάλη εκστρατεία εναντίον της Περσίας. Τα γεγονότα όμως τον πρόλαβαν και τα σχέδιά του διακόπηκαν το 336, όταν ο Φίλιππος δολοφονήθηκε στο ανοιχτό θέατρο της Πέλλας. Το έργο του έμελλε να πραγματοποιηθεί από τον γιο του, τον Αλέξανδρο τον Γ΄, που αργότερα επονομάστηκε «Μέγας». Όταν δολοφονήθηκε ο Φίλιππος, ο Αλέξανδρος ήταν μονάχα 20 ετών. Πολύ νέος. Ενεργώντας πολύ έξυπνα, εξουδετέρωσε όλους τους πιθανούς διεκδικητές του θρόνου και έγινε βασιλιάς. Δάσκαλός του υπήρξε ο Αριστοτέλης και πρότυπό του ο Αχιλλέας. Στη διάρκεια της ζωής του κατάφερε τόσα πολλά, όσο κανείς άλλος. Ο Αλέξανδρος έγινε αρχηγός (ηγεμόνας) της Πανελλήνιας Συμμαχίας κατά της Περσικής αυτοκρατορίας, Φαραώ της Αιγύπτου, Βασιλιάς της Ασίας και βορειοδυτικής Ινδίας! Τα ευρήματα της Βεργίνας τα έφερε στο φως το 1977 ο καθηγητής Μανόλης Ανδρόνικος κάνοντας μια από τις σημαντικότερες ανασκαφές στην ιστορία της αρχαιολογίας.
- 49 -
Ο Ήλιος της Βεργίνας, αλλιώς Άστρο της Βεργίνας, είναι ένα σύμβολο που απεικονίζεται σε χρυσή λάρνακα που βρέθηκε το 1977 σε Βασιλικό τάφο που αποδίδεται στην Μακεδονική Βασιλική Δυναστεία.
Εκπαιδευτική επίσκεψη - Επισκεφτήκαμε τη Βεργίνα:
Χλόη Δημητριάδου
- 50 -
Αριστάρχειο πλανητικό σύστημα: 1980 Το 1980 τυπώνονται τα γραμματόσημα με το Αριστάρχειο πλανητικό σύστημα στο τυπογραφείο «Ασπιώτη ΕΛΚΑ»:
Θεώρημα του Αρίσταρχου και Ναός Άγαλμα του Αρίσταρχου του Σάμιου
Ηλιοκεντρικό σύστημα
Κρατικός αερολιμένας Σάμου «Αρίσταρχος ο Σάμιος»
Ο Αρίσταρχος ο Σάμιος έζησε στα ελληνιστικά χρόνια (310 π.Χ. - περίπου 230 π.Χ.). Ήταν Έλληνας αστρονόμος, μαθηματικός και συγγραφέας. Υπήρξε ο πρώτος επιστήμονας (μετά τους Πυθαγορείους) ο οποίος υποστήριξε πως κέντρο του κόσμου είναι ο Ήλιος και όχι η Γη, όπως πίστευαν οι περισσότεροι άνθρωποι στην εποχή του. Πρότεινε, δηλαδή, σαν θεωρία το ηλιοκεντρικό μοντέλο του ηλιακού Συστήματος, πράγμα που ερχόταν σε αντίθεση με τις απόψεις του Αριστοτέλη και του Πτολεμαίου, που ήταν τότε αποδεκτές. Έπρεπε να περάσουν όμως περισσότερα από 1.700 χρόνια, μέχρι να φτάσει η ώρα που ο Κοπέρνικος, ένας μαθηματικός και αστρονόμος, από το Τορν της Πρωσίας (σημερινό Τόρουν της Πολωνίας) διατυπώσει ξανά το ηλιοκεντρικό μοντέλο του σύμπαντος, τοποθετώντας τον Ήλιο και όχι τη Γη στο κέντρο του στηριζόμενος στις θεωρίες του Αρίσταρχου και των Πυθαγορείων. Ο ίδιος ο Κοπέρνικος γράφει καθαρά στο χειρόγραφό του ότι (ως άριστος γνώστης της αρχαίας ελληνικής γλώσσας) είχε διαβάσει τις απόψεις του Αρίσταρχου του Σάμιου, που έθετε τη Γη να περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο, αλλά και των Πυθαγόρειων φιλοσόφων, Φιλόλαου και Ικέτα.
Γραμματόσημο από την Πολωνία με τον Κοπέρνικο, 1971
Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός ότι ο Αρίσταρχος είχε παρατηρήσει την κίνηση της Σελήνης διαμέσου της σκιάς της Γης κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης Σελήνης και εκτίμησε ότι η διάμετρος της Γης ήταν 3 φορές μεγαλύτερη από τη διάμετρο της Σελήνης. Στη συνέχεια, χρησιμοποιώντας τον υπολογισμό του Ερατοσθένη ότι η περιφέρεια της Γης ήταν 42.000 χλμ., συμπέρανε ότι η Σελήνη έχει περιφέρεια ίση με 14.000 χιλιόμετρα. Εφαρμόζοντας την αλεξανδρινή τριγωνομετρία κατάφερε να εκτιμήσει την απόσταση και το μέγεθος του ήλιου και της σελήνης, ενώ ταυτόχρονα διατύπωσε τη θεωρία του ηλιοκεντρικού συστήματος, για την οποία κατηγορήθηκε σφοδρά. Σήμερα, αποδεχόμαστε όλοι το ηλιοκεντρικό σύστημα και είναι γνωστό ότι η Σελήνη έχει περιφέρεια περίπου ίση με 10.916 χλμ., δηλαδή λίγο λιγότερη από αυτή που είχε υπολογίσει ο Μελέτη του Αρίσταρχου περί μεγεθών Γης, Ήλιου Αρίσταρχος! και Σελήνης (χειρόγραφο του 10ου αι., Βατικανό)
- 51 -
Η Γη μας, όπως φαίνεται από το διάστημα (φωτογραφία από δορυφόρο)
Ας δούμε όμως πώς φαντάζονταν τη Γη μας οι άνθρωποι σε διαφορετικές εποχές:
Η Γη επιπλέουσα Η Γη με ρίζες
Η Γη συρομένη υπό χελώνης (Ινδία)
Η Γη εξάεδρος κατά τον Πλάτωνα
Οι Ουρανοί και η Γη κυλινδρική κατά τους Αιγυπτίους
Η Γη κατά τον Κοσμάν τον Ινδοπλεύστην στο βιβλίο του: «Χριστιανική Τοπογραφία»
Η Γη κατά την ιδέα των ιερέων του Βέδα
Η Γη κυλινδρική κατά τον Αναξίμανδρον
Σχήμα της Γης από χειρόγραφη ερμηνεία της Αποκαλύψεως της ος (βιβλιοθήκη του Τουρίνου 8 – ος 10 αιώνας)
Η κοσμογραφία του Κοσμά
Πηγή εικόνων: «Εφημερίς των παίδων» του Μ. Δ. Καλαποθάκη, έτος 1877, τεύχη 112, 114, 116 και 118.
- 52 -
Η Γη πλέουσα ως ωόν επί του ωκεανού, Άραψ γεωγράφος ος Εδρίσης (11 αιώνας)
Εικαστικά – Ζωγραφίσαμε το ηλιοκεντρικό μοντέλο του ηλιακού μας συστήματος σύμφωνα με τη θεωρία του Αρίσταρχου του Σάμιου και του Κοπέρνικου:
- 53 -
Ομηρικά έπη: 1983 Το 1983 τυπώνονται τα γραμματόσημα με τα ομηρικά έπη στο τυπογραφείο «Ασπιώτη ΕΛΚΑ»:
Προσωπογραφία του Ομήρου: Ο γέρος τυφλός ποιητής. Αυτή τη φανταστική προσωπογραφία του Ομήρου φαίνεται πως τη δημιούργησε ένας καλλιτέχνης από τη Ρόδο της ύστερης ελληνιστικής περιόδου και έφτασε ως τις μέρες μας με ρωμαϊκά αντίγραφα.
Ο Όμηρος, όπως τον ζωγράφισε η κόρη μου, η Ελένη. Προσέξτε το κενό βλέμμα του ποιητή. Ζωγραφική με κάρβουνο. Τα έπη του Ομήρου, η Ιλιάδα και η Οδύσσεια, εξακολουθούν να είναι πολύ αγαπητά και να διαβάζονται μέχρι σήμερα από πολλούς ανθρώπους πάνω στη γη. Η Ιλιάδα αποτελείται από 15.693 στίχους και αναφέρεται στις τελευταίες πενήντα μία (51), αποφασιστικής σημασίας ημέρες του πολέμου της Τροίας, ο οποίος συνολικά διήρκεσε, σύμφωνα με το μύθο, 10 χρόνια. Η Οδύσσεια αποτελείται από περίπου 12.110 στίχους και περιγράφει τον δεκαετή αγώνα του Οδυσσέα για την επιστροφή στην πατρίδα του, την Ιθάκη, μετά την κατάληψη της Τροίας. Η καταγωγή του Ομήρου ήταν από την Ιωνία (πιθανόν από τη Σμύρνη) και πρέπει να έζησε τον 8ο αιώνα π.Χ. Λέγεται ότι ήταν τυφλός . - 54 -
Εικαστικά - Σχεδιάσαμε σκηνές από τα έπη του Ομήρου:
Ο Δούρειος Ίππος: Ελεάνα Ο Δούρειος Ίππος, έτοιμος να εισέλθει στην Τροία, παρουσιάζεται να στέκεται πάνω σε τροχούς που θα διευκολύνουν τη μετακίνησή του. Στη βάση της κατασκευής μια επιγραφή πιστοποιεί πως πρόκειται για δώρο των Αχαιών προς τη θεά Αθηνά.
Η τύφλωση του Πολύφημου: Όλγα Ο Οδυσσέας με τους συντρόφους του τυφλώνουν τον Κύκλωπα, καρφώνοντάς του στο μάτι ένα σουβλερό ξύλο. Εκείνος πετάγεται ουρλιάζοντας μην μπορώντας να κάνει τίποτα πια!
Ο Οδυσσέας δραπετεύει από τον Πολύφημο: Αναστάσης Ο Οδυσσέας ξεφεύγει από τη σπηλιά του Πολύφημου, δεμένος κάτω από την κοιλιά ενός κριαριού!
- 55 -
Τα «Μάρμαρα» του Παρθενώνα : 1984 Το 1984 τυπώνεται μια έκδοση γραμματοσήμων με τα «Μάρμαρα» του Παρθενώνα στο τυπογραφείο «ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΜΑΤΣΟΥΚΗΣ Α.Ε.» Η σύλληψη και η οργάνωση των θεμάτων του εικονογραφικού προγράμματος των μετοπών, της ζωφόρου και των αετωμάτων του Παρθενώνα αποδίδεται στον Φειδία, ο οποίος με εντολή του Περικλή είχε αναλάβει την καλλιτεχνική εποπτεία των εργασιών σε ολόκληρο το μνημείο. Α. Στα αετώματα: Τα γλυπτά αυτά, βρίσκονταν στα αετώματα του Παρθενώνα, δηλαδή στους τριγωνικούς χώρους που σχηματίζονται από τα γείσα της στέγης στις στενές πλευρές του ναού. Τα θέματα αυτών των γλυπτών είναι παρμένα από την αττική μυθολογία και η τοποθέτησή τους στον ναό έγινε από το 437 – 432 π.Χ. Ανατολικό αέτωμα
Το ανατολικό αέτωμα, που ήταν πάνω από την είσοδο του ναού, παρίστανε τη γέννηση της θεάς Αθηνάς από το κεφάλι του πατέρα της Δία, με την παρουσία Ολύμπιων θεών. Δυτικό αέτωμα
Στο δυτικό αέτωμα, εικονιζόταν η διαμάχη μεταξύ της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για τη διεκδίκηση της αττικής γης, που κατέληξε στη νίκη της Αθηνάς. Β. Στη ζωφόρο: Σε αντίθεση με τα μυθολογικά θέματα των μετοπών και των αετωμάτων, για τη ζωφόρο του Παρθενώνα, ο Φειδίας επέλεξε ως θέμα τη μεγαλύτερη γιορτή της πόλης, τα Μεγάλα Παναθήναια, τη γιορτή προς τιμήν της θεάς Αθηνάς.
Κεφαλή αλόγου από το άρμα της Σελήνης από το ανατολικό αέτωμα του Παρθενώνα.
Ιλισσός
Διόνυσος
Λαπίθης μάχεται με κένταυρο νότια μετόπη του Παρθενώνα
Εστία, Διώνη, Αφροδίτη
Δυτική ζωφόρος Αέτωμα
- 56 Ζωφόρος
Τα Μάρμαρα του Παρθενώνα, γνωστά και ως «Ελγίνεια Μάρμαρα», είναι μια συλλογή γλυπτών από την Ελλάδα, που προέρχονται κυρίως από την Ακρόπολη των Αθηνών. Αφαιρέθηκαν από τον Τόμας Μπρους, έβδομο κόμη του Έλγιν, πρέσβη στην Οθωμανική Αυτοκρατορία από το 1799 μέχρι το 1803, και μεταφέρθηκαν στην Βρετανία το 1806.
Ο Τόμας Μπρους ήταν αυτός που, εκμεταλλευόμενος την Οθωμανική ηγεμονία στην ελληνική επικράτεια, κατάφερε και απέκτησε φιρμάνι από τον καϊμακάμη* Σεγιούτ Αβδουλάχ για την αποκαθήλωσή τους από τον Παρθενώνα και άλλα οικοδομήματα. Δυστυχώς όμως , κατά τη διάρκεια των εργασιών αυτών πολλά μνημεία καταστράφηκαν.
Στο αριστερό άκρο του ανατολικού αετώματος του Παρθενώνα συναντάμε τον θεό Ήλιο τη στιγμή που αναδύεται με το άρμα του από τη θάλασσα, ενώ στο δεξί άκρο συναντάμε τη Σελήνη με το άρμα της που βυθίζεται στη θάλασσα. Τα άρματα του Ήλιου και της Σελήνης συμβολίζουν την ατέρμονη διαδοχή ημέρας και νύχτας. Το άλογο της εικόνας είναι το τέταρτο από τα άλογα του άρματος. Προβάλλοντας λοξά το κεφάλι προεξείχε από το αέτωμα. Σήμερα βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο. Μαζί με τα υπόλοιπα γλυπτά του Παρθενώνα είχαν μεταφερθεί στη Βρετανία με πλοία. Μάλιστα, το πρώτο από τα πλοία αυτά είχε ναυαγήσει κοντά στα Κύθηρα, λες και το φορτίο του δεν ήθελε να αποχωριστεί την Ελλάδα…
Το άλογο από το άρμα της Σελήνης, έργο του Φειδία, θεωρείται ως το πρότυπο της ρεαλιστικής απόδοσης του αλόγου στην αρχαία τέχνη.
Τα γλυπτά αυτά αποθηκεύτηκαν στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου το 1816. Τους τα είχε πουλήσει ο Έλγιν για να πληρώσει τα τεράστια ποσά που είχε ξοδέψει για τα συνεργεία του, τη μεταφορά των γλυπτών και τις δωροδοκίες των Τούρκων αξιωματούχων. Η Ελλάδα εδώ και χρόνια ζητάει να της επιστραφούνε πίσω όλα τα γλυπτά και να αποτελέσουν μια ενιαία συλλογή μαζί με τα υπόλοιπα, που αυτή τη στιγμή βρίσκονται στο Νέο Μουσείο της Ακρόπολης. * Καϊμακάμης: πολιτικός και στρατιωτικός βαθμός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας
Το άλογο από το άρμα της Σελήνης. Ζωγραφική με κάρβουνο, άλλη μια ζωγραφιά της Ελένης.
«Καθώς κανείς το παρατηρεί, κάτω από την επιδερμίδα του ξεχωρίζουν τα κόκκαλα του κρανίου. Είναι κουρασμένο και ιδρωμένο. Το δέρμα του τεντώνει, τα ρουθούνια του τρεμουλιάζουν. Το στόμα του, μισάνοιχτο, πάει να μιλήσει, να βγάλει φωνή. Οι φλέβες του διακρίνονται και είναι γεμάτες δύναμη». - 57 -
Αγγελική Βαρελά, Το αλογάκι του Παρθενώνα
Αρχιτεκτονικοί ρυθμοί – κιονόκρανα : 1987 Το 1987 κυκλοφόρησε ο έκδοση «Κιονόκρανα». Τα γραμματόσημα αυτής της έκδοσης παρουσιάζουν τους αρχιτεκτονικούς ρυθμούς με τους οποίους οι αρχαίοι Έλληνες έφτιαχναν τους κίονες των ναών τους. Τα γραμματόσημα τυπώθηκαν στο τυπογραφείο "Ασπιώτη ΕΛΚΑ".
1
2
3
4
Το κιονόκρανο είναι το επάνω μέρος του κίονα (της κολόνας) το οποίο να υποβαστάζει το οριζόντιο μέρος της οροφής ενός οικοδομήματος (π.χ. ενός ναού). Ανάλογα με τον αρχιτεκτονικό ρυθμό του κίονα ποικίλει τόσο κατά το σχήμα όσο και κατά τη διακόσμηση. 1. 2. 3. 4.
αρχαϊκός ιωνικός και αρχαϊκός κορινθιακός ρυθμός δωρικός ρυθμός ιωνικός ρυθμός κορινθιακός ρυθμός
- 58 -
Εικαστικά - «Τυπώσαμε» τα γραμματόσημα με τα κιονόκρανα:
Δυο πολύ ωραίες ανατυπώσεις της έκδοσης γραμματοσήμων του 1987 με τα κιονόκρανα από τον Γιάννη(επάνω) και από τον Γιώργο (κάτω).
- 59 -
Λαδοπαστέλ - Η τεχνική του καρμπόν
Αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς: 1998 Το 1998 τυπώθηκε μια πολύ όμορφη έκδοση γραμματοσήμων με τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς στο τυπογραφείο "Μ.Α. ΜΟΑΤΣΟΣ Α.Β.Ε.Ε." Όμηρος, Θουκυδίδης, Σοφοκλής, Πλάτωνας και Δημοσθένης:
Ο Όμηρος είναι ο συγγραφέας των ποιητικών κειμένων της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, από τα πρώτα κείμενα της Ιστορικής περιόδου της αρχαίας Ελλάδας, γνωστά ως «Ομηρικά Έπη». Ο Θουκυδίδης ήταν αρχαίος Έλληνας ιστορικός, γνωστός για τη συγγραφή της Ιστορίας του Πελοποννησιακού Πολέμου. Ο Σοφοκλής ήταν Έλληνας τραγικός ποιητής της κλασικής εποχής. Αυτός, ο Αισχύλος και ο Ευριπίδης είναι οι τρεις τραγικοί ποιητές των οποίων έχουν σωθεί ολοκληρωμένα έργα. Σύμφωνα με αρχαίες μαρτυρίες φαίνεται ότι έγραψε περίπου 120 έργα, από τα οποία παραδίδονται ολοκληρωμένες μόνο επτά τραγωδίες. Ο Πλάτωνας ήταν αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος από την Αθήνα, ο πιο γνωστός μαθητής του Σωκράτη και δάσκαλος του Αριστοτέλη. Το έργο του με τη μορφή φιλοσοφικών διαλόγων έχει σωθεί ολόκληρο (του αποδίδονται ακόμα και μερικά νόθα έργα)· άσκησε τεράστια επιρροή στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία και γενικότερα στη δυτική φιλοσοφική παράδοση μέχρι και σήμερα. Ο Δημοσθένης ήταν ρήτορας που αναδείχθηκε πολιτικός και στρατηγός της αρχαίας Αθήνας. Θεωρείται ο σημαντικότερος ρήτορας της αρχαιότητας και όλων των εποχών, μαθητής του Ισοκράτη και του Ισαίου.
- 60 -
Εικαστικά - Σχεδιάσαμε τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς:
Δια την των χρημάτων κτήσιν πάντες οι πόλεμοι γίγνονται. μτφρ: Όλοι οι πόλεμοι γίνονται για την απόκτηση υλικών αγαθών.
Πλάτωνας :
Ως ουδέν γλύκιον ης πατρίδος ουδέ τοκήων γίνεται. (Σταυρούλα)
(Ρόζα)
(Γιώργος)
μτφρ: Τίποτε γλυκύτερο δεν υπάρχει από την πατρίδα κι απ’ τους γονείς.
Όμηρος:
(Εβελίνα)
(Βασιλική)
(Κωνσταντίνα)
(Αριάννα)
Δημοσθένης:
Πάντ’ εστίν εξευρείν, αν μη τον πόνον φεύγη τις. (Αναστάσης)
(Όλγα)
(Μάριος) - 61 -
μτφρ: Όλα γίνονται, αν δεν αποφεύγει κανείς να κοπιάσει.
Σοφοκλής:
Θεός τοις αργούσιν ου παρίσταται. μτφρ: Ο θεός δεν βοηθάει αυτούς που τεμπελιάζουν.
Τοις τολμώσιν η τύχη ξύμφορος. (Σοφία)
μτφρ: Η τύχη βοηθάει τους τολμηρούς.
(Γιάννης)
Θουκυδίδης:
(Βασίλης)
(Άλκηστις)
(Ελεάνα)
Θουκυδίδη, εσύ που βλέπεις, πες μου... Πώς μας σχεδίασαν τα παιδιά;
Δεν έχω λόγια! Χάνεις που δεν μπορείς να δεις!
- 62 -
Αρχαία ελληνική τεχνολογία: 2006 Το 2006 τυπώθηκε μια αναμνηστική σειρά γραμματοσήμων με τίτλο «Αρχαία Ελληνική Τεχνολογία». Η σειρά αποτελείται από πέντε γραμματόσημα:
ΤΡΙΗΡΗΣ «ΟΛΥΜΠΙΑΣ» ΟΔΟΜΕΤΡΟ ΗΡΩΝΟΣ 1ος αι. π.Χ. ΑΝΤΛΙΑ ΚΤΗΣΙΒΙΟΥ 3ος αι. π.Χ. ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΑΝΤΙΚΥΘΗΡΩΝ 80 π.Χ. ΑΥΤΟΜΑΤΕΣ ΠΥΛΕΣ ΝΑΟΥ ΗΡΩΝΟΣ 1ος αι. π.Χ. Η τεχνολογική εξέλιξη των αρχαίων Ελλήνων είχε φτάσει σε πολύ υψηλό βαθμό. Αναφορές στη μυθολογία υπάρχουν πολλές. Ο Ήφαιστος ήταν θεός της φωτιάς και της σιδηρουργίας. Κάποτε ο Προμηθέας έκλεψε τη φωτιά από τον Ήφαιστο και την έδωσε κρυφά στους ανθρώπους για να τους βοηθήσει να καλυτερέψουν τη ζωή τους. Τους έμαθε ακόμη πώς να τη χρησιμοποιούνε και να δημιουργούν εργαλεία. Κι όχι μόνον αυτά, αλλά τους δίδαξε τις επιστήμες που έκλεψε από την Αθηνά, καθώς και τα γράμματα. Κι αν όλα αυτά μας τα λέει ο μύθος, η πραγματικότητα δεν απέχει πολύ. Τα επιτεύγματα της αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας υπήρξαν αξιοθαύμαστα. Οι επιστήμες γνώρισαν άνθιση. Ειδικότερα η μηχανική, οι φυσικές επιστήμες, η χημεία, η ιατρική, η γεωμετρία και άλλες, ήταν ήδη γνωστές από την αρχαιότητα και αποτέλεσαν την βάση για εντυπωσιακές κατασκευές και εφευρέσεις. Να, σαν αυτές που παρουσιάζονται σε αυτή τη σειρά των γραμματοσήμων και τις οποίες εμείς γνωρίσαμε καλύτερα μέσα από μια υπέροχη ξενάγηση στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας «ΝΟΗΣΙΣ». - 63 -
Εκπαιδευτική επίσκεψη - Επισκεφτήκαμε την Έκθεση της Αρχαίας Τεχνολογίας στο Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας «ΝΟΗΣΙΣ»:
Τριήρης
Οδόμετρο
Ύδραυλις του Κτησίβιου
Μηχανισμός Αντικυθήρων
- 64 -
Ο χώρος του Μουσείου
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΟ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΑ, Η ΝΕΟΤΕΡΗ ΠΟΡΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΤΟ ΓΡΑΜΜΑΤΟΣΗΜΟ, ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΗΛΙΟΤΡΟΠΙΟ, 2007
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ, Η ΑΥΓΗ ΤΟΥ ΔΥΤΙΚΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, ΝΤΟΥΡΑΝΤΟ ΦΟΥΡΙΟ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΡΑΚΩΤΣΟΓΛΟΥ, 1998
ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΑΝΟΡΑΜΑ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ – ΙΣΤΟΡΙΑ – ΦΥΣΗ, ΕΥΓΕΝΙΑ ΦΑΚΙΝΟΥ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΕΔΡΟΣ, 1995
ΜΕΓΑΛΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑΣ, ΣΥΛΛΟΓΙΚΟ, ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΠΑΝΟΣ ΒΑΛΑΒΑΝΗΣ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΠΟΝ, 2007
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ – ΤΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ, ΝΙΚΗ ΔΡΟΣΟΥ – ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ, ΕΚΤΥΠΩΣΗ ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ MEGA PRESS Ε.Π.Ε., ΧΑΪΔΕΜΕΝΟΣ Α.Ε.Β.Ε., 2006
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ / ΚΟΣΜΟΓΟΝΙΑ – ΘΕΟΙ – ΟΙ ΗΡΩΕΣ – ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ – ΟΔΥΣΣΕΙΑ, ΣΟΦΙΑ ΣΟΥΛΗ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ TOUBI’S, 1995
ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ/ ΑΘΗΝΑ – ΑΚΡΟΠΟΛΗ, ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ NATIONAL GEOGRAPHIC
ΜΕΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ, Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ, ΤΟΜΟΣ 1, 2 ΚΑΙ 3, ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ NATIONAL GEOGRAPHIC
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ – ΤΡΩΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ, ΚΑΚΡΙΔΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ, ΤΟΜΟΣ 5, ΕΚΔΟΤΙΚΗ ΑΘΗΝΩΝ, 1986
- 65 -
Η ΤΑΞΗ ΜΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΥ ΧΛΟΗ-ΝΙΚΟΛΕΤΑ ΖΕΡΒΟΓΙΑΝΝΗ ΑΡΙΣΤΗ-ΑΝΝΑ ΗΡΓΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΥΣ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΚΑΛΑΪΤΣΙΔΟΥ ΟΛΓΑ ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΟΥΛΟΣ ΜΑΡΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΡΑΖΑΦΕΙΡΗ ΕΛΕΑΝΑ ΚΑΡΑΖΑΦΕΙΡΗ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΜΑΛΛΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΜΑΤΗ ΡΟΖΑΛΙΑ-ΦΩΤΕΙΝΗ ΜΟΝΕ ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΜΥΛΩΝΑ ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΣΟΦΙΑ ΠΑΡΙΣΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΠΕΪΤΣΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΣΑΜΑΡΑ ΑΛΚΗΣΤΙΣ-ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΑ
- 66 -
Έκδοση EUROPA 1979 Τυπώθηκε τον Μάιο του 1979 στο τυπογραφείο "Ασπιώτη ΕΛΚΑ". Παλιοί ταχυδρομικοί διανομείς της Κρητικής πολιτείας.
- 67 -
Η ιστορία, η τέχνη και ο πολιτισμός μέσα από το ελληνικό γραμματόσημο.
- 68 -