GAËP GÔÕ NHÖÕNG ÑAÏO SÖ TAÂM LINH Jamyang Khyentse Wangpo (1820-1892), vò tieàn nhieäm cuûa Khyentse Rinpoche, ñaõ traûi qua möôøi ba naêm du haønh khoâng moûi meät khaép Taây Taïng ñeå thoï nhaän haøng ngaøn truyeàn thoáng vaø doøng truyeàn thöøa khaùc nhau cuûa thöïc haønh Phaät Giaùo, trong ñoù nhieàu truyeàn thoáng ñang coù nguy cô bò tieâu dieät. Ngaøi du haønh thaät khieâm toán baèng ñoâi chaân vôùi moät caùi tuùi treân löng – ngöôøi ta noùi raèng ngaøi ñi moøn ba doâi giaøy. Khi ñaõ cuøng thaâu thaäp nhöõng giaùo lyù quan troïng naøy, Khyentse vaø Ñaïo Sö vó ñaïi khaùc laø Jamgong Kongtrul ñaõ caàn cuø bieân taäp, saép xeáp, vaø xuaát baûn chuùng trong naêm tuyeån taäp vó ñaïi. Sau ñoù caùc ngaøi baét ñaàu trao truyeàn cho caùc ñeä töû söï giaûng daïy khaåu truyeàn vaø nhöõng nghi leã quaùn ñaûnh keøm theo nhöõng baûn vaên naøy, truyeàn thoáng soáng ñoäng maø neáu khoâng coù chuùng thì moät mình nhöõng pho saùch seõ chæ löu giöõ ñöôïc moät giaù trò töôïng tröng cho nhöõng theá heä töông lai.1 Nhö theá nhôø baûo toàn raát nhieàu nhöõng giaùo lyù quyù baùu, Khyentse Wangpo ñaõ trôû thaønh ngöôøi khôûi xöôùng moät cuoäc phuïc höng Phaät Giaùo ñích thöïc trong khaép xöù Taây Taïng – moät cuoäc vaän ñoäng töø ñoù nhieàu Ñaïo Sö Taây Taïng ñöông thôøi vaãn coøn ruùt ra nguoàn caûm höùng. Naêm boán möôi tuoåi, ngaøi nhaäp thaát suoát phaàn ñôøi coøn laïi, khoâng bao giôø xuaát hieän ngoaøi aån thaát cho tôùi khi thò tòch vaøo tuoåi baûy möôi ba. ÔÛ phía ñoâng baéc cuûa Derge laø Shechen, moät trong saùu tu vieän chính cuûa phaùi Nyingmapa. Chính ôû nôi ñoù maø ñeä töû thaân thieát cuûa Khyentse Wangpo laø ngaøi Shechen Gyaltsap Rinpoche (1871-1926) ñaõ chính thöùc coâng nhaän vaø toân phong Dilgo Khyentse Rinpoche treû tuoåi laø moät trong naêm hoaù thaân cuûa vò ñaïi Laït Ma phi thöôøng naøy. Khi aáy caäu beù möôøi hai tuoåi. Khyentse Rinpoche thuaät laïi veà nhöõng naêm thaùng vaøng son soáng vôùi nhöõng vò Thaày cuûa ngaøi:
“Sau khi toâi trôû thaønh moät sa di naêm leân möôøi, moät ñaïi hoïc giaû ñöôïc goïi laø Khenpo Shenpa tôùi Denkhok treân ñöôøng ñi Kyerbu, nôi ngaøi ñang xaây döïng moät hoïc vieän. Ngaøi caûm nhaän raèng toâi laø moät hoaù thaân cuûa vò Thaày cuûa ngaøi laø Onpo Tenga, vò naøy cuõng laø vò Thaày goác (boån sö) cuûa cha toâi. Ngaøi noùi toâi neân tôùi hoïc vieän cuûa ngaøi, oû ñoù ngaøi seõ daïy toâi. Vì theá toâi tôùi Kyerbu vaø nhaän nhöõng giaùo lyù chi tieát töø ngaøi veà Boà Taùt Haïnh vaø veà trieát hoïc Madhyamika (Trung ñaïo). Trong buoåi saùng toâi nhaän nhöõng giaùo lyù töø ngaøi vaø 1
Trong truyeàn thoáng Taây Taïng, neáu ta saép nghieân cöùu hay thöïc haønh moät baûn vaên thì tröôùc tieân ta neân laéng nghe moät Laït Ma ñoïc to baûn vaên naøy. Baûn thaân vò Laït Ma ñaõ ñöôïc nghe noù töø vò Thaày cuûa ngaøi. Thoâng thöôøng thì nhöõng nghi leã khai taâm ñöôïc goïi laø “caùc leã quaùn ñaûnh” cuõng phaûi ñöôïc ban cho, cuõng nhö söï giaûng daïy khaåu truyeàn baûn vaên.
21