bắt đầu từ 6 tháng tới 12 tháng tuổi. Người Việt Nam thường nói: Chó tháng 7 (tính theo Âm Lịch) Mèo tháng 3 Đó là mùa động cỡn của Khuyển tộc. Thời gian mang thai kéo dài từ 2 đến 3 tháng tùy theo loại chó. Mỗi lứa có từ 5 đến 6 Khuyển tử. Tuổi thọ trung bình của Khuyển tộc xê dịch từ 10 đến 15 năm. Chó Spitz của Nhật Bản và chó Spaniel Tây Tạng được xem là hai tộc Khuyển có tuổi thọ cao. Chó Bluey (1910-1939) giữ bò ở Úc Đại Lợi thọ 29 tuổi + 160 ngày. Năm 2016 vừa qua 1 con chó giữ bò khác ở Úc tên Maggie (1986-2016) chết, thọ 30 tuổi. Có lẽ đó là hai con chó, một con đực và một con cái, có tuổi thọ cao nhất thế giới. Chồn, Cáo, Chó Sói, linh cẩu, chó Phú Quốc, chó Dingo đều là thân thuộc của Khuyển tộc. Chó sói Canis lupus lupus là thân thuộc quan trọng của Khuyển tộc. Chó Berger Đức (German Shepperd - Berger Allemand) còn giữ hình dáng và những đặc tính độc đáo của dòng lang sói. Berger Đức tức Deutscher Schaferhund đôi khi được cho vào rừng để chủng giống với chó sói để có sức mạnh, sự nhanh nhẹn, khả năng quan sát óc tò mò, lòng tự tin và khả năng phát giác người lẫn trốn, ma túy, võ khí dưới hầm sau khi được huấn luyện. KHUYỂN TỘC TRONG XÃ HỘI LOÀI NGƯỜI
Sự tiếp cận giữa loài người và Khuyển tộc đã có từ lâu. Trên ngôi mộ cổ Ai Cập đánh dấu 4400 năm trước Tây Lịch có hình chó Pharaoh Hound. Ngày xưa các vương tể Ai Cập (Pharaoh) dùng chó Pharaoh Hound để săn linh dương (gazelle). Gốc ở đảo Malta trong Địa Trung Hải, chó Pharaoh Hound được dùng để săn thỏ ở Anh vì vậy nó được gọi là Rabbit Dog (chó săn thỏ). Ở Úc Đại Lợi người ta dùng chó Dingo, một loài chó sói chỉ hú ghê rợn chứ không sủa như chó thường để chăn giữ trừu. Chó Dingo được thuần hóa mang tên khoa học Canis lupus familiaris dingo. Trong trạng thái hoang dã chó Dingo thường ăn thịt trừu ăn cỏ trên đồng vắng. Công dụng của Khuyển tộc đối với loài người rất đa dạng. Khuyển tộc được dùng để giữ nhà, đi săn thú với loài người, chăn giữ dê, trừu, trâu bò. Ở các vùng lạnh như Canada, Alaska, Tây Bá Lợi Á, chó Samoyed, Alaskan Malamutes và Siberian Huskies phải vất vả kéo xe chạy trên tuyết. Cảnh sát dùng chó để đánh hơi ma túy, bom của kẻ khủng bố. Trong quân đội người ta dùng chó để đánh hơi nơi địch ẩn nấp. Khuyển tộc được dùng để tìm kiếm quân sĩ mất tích hay bị thương ngoài mặt trận. Ở các nước Tây Phương, Khuyển được dùng để dẫn đường cho người khuyết mục. Trong gánh xiếc, phim ảnh người ta dùng chó biểu diễn. Một thời hình ảnh con chó có mặt
nửa trắng nửa đen được tìm thấy nhiều trên màn ảnh. Chó Terrier được loài người nuôi để tấn công các loài gậm nhấm trong nhà và dưới hang. Chó St Bernards và Newfoundlands dùng để cứu nạn nhân bị bão tuyết chôn lấp ở những vùng băng giá như Bắc Âu, Bắc Mỹ, Tây Bá Lợi Á, v.v... Từ xưa người Ai Cập, Macedonians, Ba Tư (Persians tức người Iran bây giờ) người La Mã, tướng Attila, Gengis Khan (Thành Cát Tư Hãn) Bình Định Vương Lê Lợi, hoàng đế Napoleon I đã dùng Khuyển tộc tấn công người da đỏ bản địa trên lục địa Mỹ Châu. Trong thời hiện đại ở Âu Mỹ có quân Khuyển (Millitary dog) hay Khuyển Chiến (Wag Dog). Trong quân đội VNCH có đội quân khuyển. Vì vậy ở Gò Vấp - Phú Nhuận có 1 tiểu địa danh: Ngã Ba Chuồng Chó. Chó thường dùng để huấn luyện trong đội quân Khuyển là chó Berger Đức tức Deutcher Schaferhund. Các Khuyển hữu công có cấp bậc và có phần ăn đầy đủ chất dinh dưỡng và sự săn sóc y tế theo cấp bậc của chúng. Vào đệ nhất thế chiến người Hoa Kỳ tuyên dương chiến công của trung sĩ Khuyển Stubby. Chó Laika, một con chó hoang trên đường phố Moscow, đã được chọn cho lên không gian năm 1957. Theo sự tiết lộ năm 2002 chó Laika chết sau vài giờ được phóng lên không gian vì không chịu nổi nhiệt độ quá nóng. Năm 2008 Nga xây tượng đài kỷ niệm chó Laika. Chó Hachiko của Nhật nổi tiếng về sự trung thành và nhớ chủ. Chủ của chó Hachiko là một giáo sư đại học Tokyo, Giáo sư Hidesaburo Ueno. Ngày nào chó Hachiko cũng ra ga xe lửa đón chủ đi làm về. Một buổi chiều năm 1925 chó Hachiko ra nhà ga để đón chủ mình nhưng chờ mãi không thấy chủ giữa rừng người lên và xuống xe lửa. Giáo sư Ueno chết thình lình vì xuất huyết não. Chó Hachiko vẫn đến nhà ga đều đều mỗi ngày vào giờ chủ nó về từ sở làm sau khi chủ nó đã chết gần 10 năm liền. Năm 1935 người ta tìm thấy chó Hachiko chết trên 1 đường phố ở Shibuya, nơi nó vẫn chờ chủ nó ở nhà ga mỗi buổi chiều. Một bức tượng đồng của chó Hachiko được dựng lên tại nhà ga xe lửa Shibuya và tại nơi sinh quán của Hachiko là Odate. Hachiko sinh năm 1923, mất năm 1935 và được an táng bên cạnh mộ của giáo sư Hidesaburo Ueno tại nghĩa địa Aoyama, Tokyo. Chó Hachiko là đề tài của những truyện kể và phim ảnh của Nhật Bản. Trong những năm gần đây Khuyển tộc được tham dự chiến tranh chống khủng bố ở Trung Đông và Afghannistan. Tất cả Khuyển tộc được tham dự đều là chó Berger Đức, Bỉ, Hòa Lan. Khuyển tộc được dùng trong các phòng thí nghiệm. Khứu giác và vị giác của Khuyển tộc sẽ được khai thác để phát hiện bịnh ung thư. Chó Afghanistan có lông dày và mịn. Chó Samoyed cung cấp lông dùng làm chỉ may mặc. Chó nổi tiếng là động vật hữu tình, hữu nghĩa. Người
144 | No 632 - Feb 09 2018 | RẠNG ĐÔNG NEWS | rangdongatlanta.com |