3 mei 2015
culturelezondagen.nl
Stel eenvoudig je eigen route samen met Mijn CZ! Kijk op culturelezondagen.nl
Toegang is gratis, tenzij anders vermeld Meld je aan voor de nieuwsbrief van Culturele Zondagen of kijk voor meer informatie over de programmering en de laatste programmawijzigingen op culturelezondagen.nl Na de Culturele Zondag eenvoudig checken wat er te doen is in de stad? Bezoek de website uitagendautrecht.nl of kom langs tijdens Utrecht 40-45 bij de informatiestand van Uitagenda Utrecht op de Stadhuisbrug. Volg Culturele Zondagen op Facebook en Twitter mee (#utrecht4045 en #cznl)
language no problem
activiteit voor kinderen
Cover: foto links: Het Utrechts Archief en foto rechts: ŠNico Jesse / Nederlands Fotomuseum
2
UTRECHT 40-45 HOE ONTSTAAT EEN CULTURELE ZONDAG? Dat is een vraag die ons regelmatig gesteld wordt. En er is eigenlijk geen eenduidig antwoord. Elke zondag kent zo zijn eigen ontstaansgeschiedenis. Zoals Utrecht 40-45. Die ging als volgt. Ad van Liempt, bedenker en maker van programma’s als NOVA, Andere Tijden, De Oorlog, en auteur van diverse boeken over de Tweede Wereldoorlog, vroeg ons – ondertussen alweer een jaar geleden – naar een tentoonstellingsruimte in het kader van een te verschijnen fotoboek over Utrecht tijdens de oorlog.
De Maliebaanmonologen, die tijdens Utrecht 40-45 opgevoerd worden in panden waar de mannen en vrouwen van verzet en verraad werkten en woonden. De middag van het schrijven van dit voorwoord waren we bij een repetitie. Ontroerend en confronterend.
Er is een fototentoonstelling op het Domplein, er zijn Open Joodse Huizen met de verhalen van toen, er zijn ‘Zwarte Avonden’, er is een uitgebreid programma over het studentenverzet, een telefoonlijn naar het verleden, er zijn oorlogsverhalen die werden vertaald naar Wij wilden daar wel over nadenken. eigentijdse songs. En er is vooral En dachten verder. In 2015 zou het nog veel meer dat deze bijzondere periode tot leven brengt. 70 jaar geleden zijn dat ons land bevrijd werd en 3 mei 2015 viel op Het was voor ons team, door alle een zondag. Zou het een idee zijn verhalen, een indrukwekkende een Culturele Zondag te wijden ervaring deze zondag voor te aan de complexe geschiedenis bereiden. We wensen de bezoekers van Utrecht tijdens de oorlog? van Utrecht 40-45 van harte een Zo geschiedde. vergelijkbare ervaring toe. We spraken met het Bevrijdingsfestival, met het Utrechts Comité Namens het team van 4 mei-Herdenking, en opnieuw Culturele Zondagen, met Ad van Liempt. Die bleek nog een ander boek in zijn hoofd te René van der Giessen hoofd hebben: Aan de Maliebaan. Dit programmering boek inspireerde vervolgens de Hanneke Bouwsema directeur Utrechtse Theatergroep Aluin tot 3
ACHTER DE GEVELS In dit grote herdenkingsjaar van 70 jaar bevrijding staat Utrecht uitvoerig stil bij vijf lange jaren van nationaalsocialistische overheersing. Maar wat weten we eigenlijk van onze Domstad tijdens de bezettingsjaren? Voor de oorlog stond Utrecht bekend als een wat saaie, stijve universiteitsstad. Een reputatie die tijdens de oorlogs jaren bevestigd lijkt door het ontbreken van oorlogsgeweld zoals het steden als Rotterdam, Arnhem of Nijmegen trof. Wat betreft het Joodse drama staat Utrecht in de schaduw van Amsterdam met zijn Februaristaking en veruit grootste Joodse gemeenschap. Was ‘Utrecht 40-45’ niet vooral het verhaal van Mussert en zijn verraderlijke Nationaal Socialistische Beweging (NSB)? Van de Maliebaan, waar NSB en bezetter zij aan zij de statige panden aan Utrechts mooiste laan hadden betrokken (bijnaam: ‘Unter den Linden’, naar de beroemde Berlijnse allee). Ja, en nee. Utrecht was ook de stad ‘der Beweging’, Mussert woonde er en richtte er zijn partij op aan het Domplein. Hierdoor is een NSB-imago aan de stad blijven kleven, terwijl uit vooroorlogse 4
verkiezingsuitslagen nergens blijkt dat de NSB in Utrecht meer aanhang had dan gemiddeld in Nederland (3 tot 5 procent). En de Maliebaan bood inderdaad onderdak aan duistere Duitse inlichtingendiensten en de gevreesde Sicherheitspolizei. Maar óók aan onderduikers, een illegale drukkerij en een hoofdkwartier van verzet. Wie door het ‘bruine’ Utrechtse verleden heen kijkt, ontdekt achter de ongeschonden stadsgevels een verborgen wereld vol bijzondere en kleurrijke verhalen over 40-45. Van dappere verzetsvrouwen, het studentenverzet en hun riskante reddingsoperatie van Joodse kinderen. Van kerkelijk verzet tot de ondergang van de Joodse gemeenschap. Van onderduikplekken en executieplaatsen. En van illegale drukkerijen, vervalsingen telefooncentrales tot illegale huisconcerten. Utrecht 40-45 laat je kennismaken met Dr. Max, aartsbisschop De Jong, de verzetsnichtjes Trui en Truus van Lier, de politiebroers Smorenburg, SS-Voorman Henk Feldmeijer, studentenleider Wim Eggink en vele anderen. Ontdek en beleef het verleden op de locaties waar de oorlogsverhalen zich afspeelden, zoals de Maliebaan, Fort De Bilt,
Gevangenis Wolvenplein, het Academiegebouw, Kindjeshaven en het geboortehuis van verzetsuitgeverij De Bezige Bij. In Utrecht is de oorlog nog overal aanwezig – in monumenten, archieven en musea, en vooral in de gebouwen en huizen zelf. Veel plekken in de huidige binnenstad zijn meer dan zeventig jaar later nauwelijks te onderscheiden van de foto’s die Nico Jesse van de stad maakte in 1942 (waaronder vele kleuropnames). Grootste verschil met nu: minder mensen, minder verkeerstekens, en nauwelijks verkeer met slechts een enkele auto in beeld. Wel veel hoeden, bloemetjesjurken en uniformen – Duits Feldgrau en NSB-zwart. Op de Maliebaan is de grootste verandering, in vergelijking met toen, de gesloopte Oosterkerk – op de hoek van de Nachtegaalstraat, nu een bankgebouw en appartementencomplex. De Utrechtse binnenstad vormt, kortom, het gedroomde decor voor het verhaal van Utrecht 40-45. Het programma biedt de mogelijkheid de verhalen te beleven in of bij de historische locaties, waarmee het tegelijk inspeelt op een behoefte aan nieuwe vormen van herdenken. Interactiever en tastbaarder, zoals Open Joodse Huizen dat dit jaar voor het eerst ook in Utrecht plaatsvindt. Daarom wordt er naast lezingen, rondleidingen,
stadwandelingen en indrukwekkende getuigenissen van tijdgenoten, ook ruimte geboden aan een eigentijdse verbeelding van oorlogsverhalen in theatervorm, dans en muziek. Speciaal voor deze Culturele Zondag heeft Theatergroep Aluin de verhalen en hoofdfiguren van de Maliebaan bijeengebracht in de voorstelling De Maliebaanmonologen. En muziekcollectief Knalland maakt het verleden toegankelijk met hun vertaling van de verhalen van toen naar songs van nu. Doel van deze Culturele Zondag is een breed publiek een gevarieerd beeld te bieden van Utrecht in de oorlogsjaren 1940-1945. Daarbij zijn praktische en inhoudelijke keuzes onvermijdelijk. Zo speelt het programma zich grotendeels af in het centrum en de oostelijke binnenstad, waardoor bijvoorbeeld de rol van de Utrechtse (staal) industrie buiten beeld blijft. Zo zijn er meer onderbelichte aspecten aan te wijzen, wat perspectief biedt voor de komende jaren. Ook dan blijven er nog genoeg verhalen om te vertellen. Maar het kan haast niet anders of de bezoeker van Utrecht 40-45 zal na deze 3 mei een ander beeld hebben van het Utrechtse oorlogsverleden en de Maliebaan in het bijzonder. Niet grijs, zeker niet zwart-wit, maar wel kleurrijker. Norbert-Jan Nuij, historicus en projectleider Utrecht 40-45 5
De Maliebaanmonologen Theatergroep Aluin
In zijn boek Aan de Maliebaan beschrijft Ad van Liempt het fascinerende oorlogsverhaal van Utrechts mooiste laan, de Maliebaan. Van de NSB tot het verzet, van het bisschoppelijk paleis tot de SS, van de Joodse Raad tot de illegale drukkerij van Vrij Nederland: de Oorlog samengebracht op ĂŠĂŠn strekkende kilometer. Aan de Maliebaan inspireerde Theatergroep Aluin tot korte theatermonologen van de hoofdrolspelers uit die tijd.
Frits Elzas vraagt zich af of hij iets heeft kunnen bijdragen aan de redding van de Joden, of heeft de Raad het de Duitsers alleen maar makkelijker gemaakt de Joden te vernietigen. Aartsbisschop Jan de Jong vraagt zich af of hij niet te veel offers heeft gevraagd met zijn oproep tot verzet tegen de bezetter en de NSB.
SS-Voorman Henk Feldmeijer vraagt zich vooral af hoe je, zoals Mussert, de nationaalsocialistische Leider van Nederland kunt zijn en Maak kennis met de Utrechtse helden en schurken van de Tweede blijven terwijl je nooit aan het front Wereldoorlog in, of nabij, hun eigen bent geweest. huis of kantoor. Aartsbisschop NSB-Leider Anton Mussert vraagt De Jong, NSB-Leider Mussert, zich af waarom hij zich moet SS-Voorman Feldmeijer, Verzetsheldin Dr. Max, secretaresse van de verantwoorden voor de liefdes in zijn leven. Waarom mensen alles Sicherheitspolizei Erna Boomsma willen weten over zijn echtgenote en Frits Elzas van de Joodse Raad (zijn 18 jaar oudere tante) en zijn spreken tot je aan de Maliebaan. 6
minnares (zijn 29 jaar jongere nicht). Verzetsleidster Dr. Max (ofwel Marie Anne Tellegen) vraagt zich af of de twintig dappere vrouwen, die ze met veel geld op pad stuurt naar de ondergedoken helden van de spoorwegstaking, het zullen overleven.
definitieve route langs de verschillende locaties krijgt overhandigd.
De Maliebaanmonologen LOS 13:30 / 14:00 / 14:30 / 15:00 / 15:30 / 16:00 (duur: 15 min)
De zes monologen worden ieder half uur op zes verschillende locaties aan de Maliebaan opgevoerd. De toegang is gratis, maar de capaciteit is beperkt. Kaarten voor de verschillende monoSecretaresse Erna Boomsma vraagt logen worden steeds vanaf een uur zich niet zoveel af. Ze deed haar voor aanvang van de voorstellingen administratieve werk bij de Sicher- uitgedeeld bij het Centraal Informaheitspolizei. Dicht bij huis, dus dat tiepunt (voor maximaal twee opeenscheelde reiskosten. En ze deed er volgende monologen per keer). Op toch niemand kwaad mee? het toegangsbewijs staat ook verdere informatie over de exacte locatie waar aluin.nl de monoloog wordt opgevoerd. De Maliebaanmonologen worden op verschillende manieren en locaties opgevoerd: 4 MEI
3 MEI Maliebaan - Centraal Informatiepunt Hoek Maliebaan/Nachtegaalstraat De Maliebaanmonologen COMPLEET 11:00 (tot circa 13:00) Alle zes monologen achter elkaar, waarbij je onder begeleiding steeds van locatie naar locatie gaat. Kaarten hiervoor kosten €15,00 en zijn te koop via www.culturelezondagen.nl Let op: beperkte capaciteit. Verzamelen uiterlijk om 10:45 bij het Centraal Informatiepunt, waar je je
Theater Kikker (Grote Zaal), Ganzenmarkt 14
Als onderdeel van Theater na de Dam zullen de monologen als één theatervoorstelling worden opgevoerd, aanvang 21:00 uur. Kaarten kosten €15,00 / €12,00 en zijn te koop via www.theaterkikker.nl.
5 MEI
Bevrijdingsfestival Utrecht Park Transwijk De Maliebaanmonologen zullen los worden opgevoerd, op verschillende plekken en tijden. Het Bevrijdingsfestival is gratis toegankelijk. Voor meer informatie zie www.bevrijdingsfestivalutrecht.nl
7
Knalland Presents: Het Was Hier Knalland daagde een aantal Utrechtse muzikanten uit om bijzondere oorlogsverhalen uit de bezettingsjaren van hun stad te vertalen naar een lied. Ervaar de songs live vanaf de historische locaties waar ze zich afspeelden.
Maliebaan - Centraal Informatiepunt
was het saboteren van de geplande tewerkstelling van 7000 studenten in Duitsland.
Prins Hendriklaan 4 Kindjeshaven Pim van de Werken e.a. 14:15 / 15:00 / 15:45 (duur: 15 min) Trui van Lier voorzag al vroeg een slechte afloop voor de Joden en zette kort na de Duitse inval in 1940 de crèche Kindjeshaven op voor het in veiligheid brengen van Joodse kindjes. In afwachting van een geschikt onderduikadres vonden hier zo’n 150 Joodse kinderen onderdak, onder de dekmantel van tehuis voor ‘voogdijkinderen’.
Oppressie en verzet aan de Maliebaan Tommy Ebben 13:45 / 14:30 / 15:15 / 16:00 (duur: 15 min) De Maliebaan was het epicentrum van de Utrechtse oorlogsjaren. Het verzet en de bezetter huisden letterlijk naast elkaar. Hier woonden sleutelfiguren uit het verzet en Van Limburg bevonden zich o.a. het hoofdStirumstraat 19 kwartier van de NSB en de gevreesde Sicherheitspolizei. De Bezige Bij Emil Landman 14:00 / 14:45 / 15:30 (duur: 15 min) Academiegebouw Op de zolder van het woonhuis Domplein 29 bevond zich een vervalsingsBrand in het Academiegebouw centrale en ontstond de illegale uitgeverij De Bezige Bij. De eerste Casper Adrien, uitgave, Jan Camperts beroemde Annelotte de Graaf e.a. oorlogsgedicht De Achttien 12:45-13:15 / 14:45-15:15 Dooden, was een groot succes. In december 1942 rezen er De opbrengst werd gebruikt om vlammen op uit het Academiegebouw. Studentenverzetsstrijders de onderduik van Joodse kinderen te bekostigen. staken 's nachts de cartotheek en het inschrijfbureau in brand. Doel 8
Let op: de locaties hebben een beperkte capaciteit. Voor de locatie Maliebaan moet je je melden bij het Centraal Informatiepunt. Hier worden vanaf een uur voor aanvang van de voorstellingen kaarten uitgedeeld.
Fototentoonstelling Oorlogsarena: Utrecht 40-45
Knalland verwerkte Het Was Hier tevens tot mini-documentaires waarin de verhalen, locaties en songs samenkomen. De vier korte docu’s worden uitgezonden bij RTV Utrecht en op 5 mei tijdens het Bevrijdingsfestival Utrecht vertoond op het grote scherm naast het hoofdpodium. De aanvangstijden zijn: 13:55 / 15:15 / 16:10 / 18:00
FOTODOK en Culturele Zondagen i.s.m. Ad van Liempt, NIOD, Het Utrechts Archief en WBOOKS 11:30-18:00 Oorlogsarena: Utrecht 40-45 is een fototentoonstelling over de verschillende, soms verwarrende en tegenstrijdige aspecten van de Tweede Wereldoorlog. De buitenpresentatie vormt een arena van Utrechtse oorlogsverhalen. De getoonde contrasten, die iedere oorlog kenmerken, nodigen uit om na te denken over parallellen tussen de oorlog van ‘40-’45 en hedendaagse conflicten.
knalland.nl Foto: ©Nico Jesse / Nederlands Fotomuseum
Domplein
Om 16:00 uur opent burgemeester Jan van Zanen, in aanwezigheid van onder andere de ‘Zonen van de Polar Bears’ en Ad van Liempt, de tentoonstelling officieel. Alexis de Roode van het Utrechts Stadsdichtersgilde schreef speciaal voor Utrecht 40-45 een nieuw stadsgedicht, dat hij tijdens deze opening voor het eerst voordraagt. Zie ook p. 15 De fototentoonstelling Oorlogsarena: Utrecht 40-45 is gebaseerd op materiaal uit het boek Utrecht 40-45 van Ad van Liempt voor WBOOKS. De tentoonstelling is te zien t/m 31 mei. fotodok.org stadsdichtersgilde.nl 9
Open Joodse Huizen Utrecht Op 3 mei organiseert het Joods Cultureel Kwartier voor de eerste keer Open Joodse Huizen in Utrecht in samenwerking met Culturele Zondagen en tal van lokale partners. In Open Joodse Huizen vertellen directe getuigen, hun nazaten en kenners verhalen over vervolging, onderduik, verzet, deportatie en terugkeer aan de hand van beeldmateriaal, geschriften en muziek. Iedereen is welkom om te luisteren, mee te praten en te herdenken. Uitgangspunt zijn de namen en adressen op de Community Joods Monument; een digitale gedenkplaats om de herinnering levend te houden aan alle Joden in Nederland die tijdens de Sjoa (Holocaust) zijn vermoord.
Bergstraat 6 13:00 / 14:00 / 15:00 (duur: 45 min) Bewoonster Corrie Huiding vertelt over arts Bram Querido en zijn jeugd in Wijk C.
Oudegracht 242 12:00 / 14:00 / 16:00 (duur: 45 min) Auteur en historicus Jan Willem Regenhardt vertelt over het gezin Snatager in de winkel waar de broers Bernard en Bram voor de oorlog hun leeratelier hadden.
Foto: Uit Utrecht 40-45 van Ad van Liempt, uitgeverij WBOOKS
10
Vismarkt 9 / Antiquariaat Aleph 14:00 / 15:00 / 16:00 (duur: 45 min) Robbert Keizer vertelt over Eduard Keizer, de zoon van de Joodse slager Simon Keizer. Jim Terlingen, die onderzoek doet naar de Vismarkt, is ook aanwezig.
Magdalenastraat 1a / MerkAz 14:00 / 15:00 / 16:00 (duur: 30 min) Zvi Eyal (Harry Klafter) vertelt over zijn jeugd in Utrecht en zijn ouders die de parfumerie Apollo aan de Oudegracht hadden. Petra van der Zande, die een boek over Zvi schreef, is ook aanwezig.
Schoutenstraat 12 13:00 / 15:00 (duur: 45 min) Toos Groen vertelt over haar tante Josephina Joosten-Groen en haar ouders, die een woninginrichtingszaak in de Schoutenstraat hadden.
Pelmolenplantsoen 6
pertz-Josephus Jitta, die aan het Wilhelminapark woonde.
Maliesingel 36 17:00-17:45 Bewoner Klaus Schmitt vertelt over de arts Martin Andries de Jong en zijn gezin.
Maliebaan 4 16:00-16:45 Een verhaal over hoogleraar geneeskunde Abraham Albert Heijmans van den Bergh, die in 1943 ongelukkig stierf omdat hij de anti-Joodse maatregelen niet kon verdragen.
Frans Halsstraat 26 13:00 / 15:00 (duur: 45 min) MoshĂŠ Lewkowitz vertelt het verhaal van de Duitse vluchteling en hoogleraar wiskunde, Ludwig Otto Blumenthal en zijn vrouw Amalie Ebstein. Dit gezin moest in de oorlogsjaren voortdurend verhuizen binnen Utrecht. Let op: beperkte capaciteit. openjoodsehuizen.nl
12:00 / 13:00 (duur: 45 min) Ernst Verloop vertelt over zijn grootvader, chemie-professor Ernst Julius Cohen en over zijn overgrootmoeder, E.S.C. Gom11
Foto: Fort de Bilt
Foto: Koninklijke Brassband Utrecht
Fort De Bilt
Het Hogelandse Park
Biltsestraatweg 160
De weg naar Fort De Bilt Monument, rondÂleiding, filmfragmenten en wandeling naar de Maliebaan
Ontvangst van de 'zonen' van de Polar Bears Welkom en stadstour
Utrechts ComitĂŠ 4 meiHerdenking 14:00-16:00 Stichting Vredeseducatie Utrecht is op 7 mei 1945 bevrijd 11:00-12:30 Fort De Bilt, dat in 1940 onderdeel door de Polar Bears. Een verkenningseenheid van deze befaamde uitmaakte van de Vesting Holland, Britse divisie vormde het speerpunt vanaf 1942 door de bezetter werd gebruikt als executieplaats en kort van de Canadese hoofdmacht, die later op de dag de stad binnentrok. na de oorlog (1945-1946) diende Zeventig jaar later treden de als gevangenkamp voor NSB'ers. nazaten van de eerste bevrijders Het programma begint met een in de voetsporen van hun vaders. rondleiding over het terrein, langs onder andere het monument voor Na een korte ceremonie bij het de doodgeschoten verzetsstrijders Polar Bear-monument in het Hogelandse park rijden zij vanaf en de dodenbunker. In de voormalige kazerne worden fragmenten circa 15:15 uur met historische voertuigen richting het Domplein getoond van de film Een weg (aankomst circa 15:45 uur). naar Fort De Bilt. Daarna volgt een afsluitende wandeling naar de De ceremonie wordt muzikaal omlijst door de Koninklijke Maliebaan met vier korte stops. Brassband Utrecht, reeds jaren fortdebilt.nl vaste partij bij de officiĂŤle herdenkingen op 4 en 7 mei. 4meiutrecht.nl koninklijkebrassbandutrecht.nl 12
Het Hoogeland Museumlaan 2
Lezing: Donkere wolken boven de Domstad Over de luchtoorlog boven Utrecht '40-'45 Dhr. B. van Wiggen MA (BOMBS AWAY B.V.) 13:00-13:45 / 15:15-16:00 Historicus Bas van Wiggen vertelt over de strijd in het luchtruim boven de Domstad tussen 1940 en 1945. Van vliegtuigcrash tot bombardement, in deze presentatie wordt de luchtoorlog boven Utrecht in al zijn facetten belicht. Wees op tijd, beperkt aantal plekken beschikbaar. bombsaway.nl
Zwarte Avonden Bezoek de Zwarte Avonden: clandestiene huisconcerten van musici die zich weigerden te onderwerpen aan het nazikeurmerk van de Kultuurkamer, en verboden werken uitvoerden.
Maliebaan - Centraal Informatiepunt Hoek Maliebaan/Nachtegaalstraat
Verboden muziek herleeft tijdens intieme huisconcerten Hombra Quartet / Utrechtsch Studenten Concert 13:15 / 14:30 / 15:45 (duur: circa 45 min)
Boeing B-17 dropping bombs, foto: Bombs Away
In samenwerking met de Leo Smit Stichting geven twee ensembles een miniconcert op geheime locaties. Het Hombra Quartet, gecoacht door Sebastian Koloski van het Quartet in Residence aan het Utrechts Conservatorium, voert naast muziek van verboden componisten ook een gloednieuwe eigen compositie uit. Marianne van Haeften, Willemijn van Kempen, Renette Kwakkenbos en Anne Nelissen van het Utrechtsch Studenten Concert spelen onder andere het (onvoltooide) strijkkwartet van Leo Smit. Verzamelen bij het Centraal Informatiepunt op de Maliebaan, waarvandaan je onder begeleiding vertrekt naar de (nog) geheime locatie. Vanaf een uur voor vertrek worden kaarten voor de verschillende voorstellingen uitgedeeld. Capaciteit is beperkt. leosmit.org usconcert.nl utrechtstringquartet.com
13
Gilde Utrecht rondleidingen Ervaren gidsen van Gilde Utrecht nemen je mee op een tocht door het verleden.
Foto: Uit Utrecht 40-45 van Ad van Liempt, WBOOKS
Panorama Ring Ring 40-45 Drie locaties, drie verhalen, één callcenter.
Domplein MALIEBAAN (t.h.v. nr. 35) ROSARIUM (oudwijk t.h.v. nr. 27) Het verleden achter het uitzicht in 360° Club Interbellum 12:00-17:00 (doorlopend) Ga op ontdekkingstocht door de stad en bezoek de verschillende uitkijkposten. Neem plaats, bel het nummer en onze telefonisten verbinden je live door met het verleden. Ervaar de oorlogsverhalen van '40-'45 achter het 360° uitzicht. Bezoek het Domplein, het Rosarium (Oudwijk) en de Maliebaan: laat je meevoeren over de daken van Utrecht, langs ronkende vliegtuigen, een chaotische schietpartij op Bevrijdingsdag en de statige panden van onderdrukking en verzet in het hart van de Utrechtse bezetting. clubinterbellum.nl 14
Maliebaan - Centraal Informatiepunt Hoek Maliebaan/Nachtegaalstraat
Over de Maliebaan 12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30 (duur: 30-45 min) Waar huisde de bezetter, waar het verzet? Naast elkaar, soms! Ontdek het in de rondleiding over de Maliebaan langs de panden van het Utrechtse ‘Unter den Linden’ van ‘40-’45. Aanmelden voor de rondleiding kan bij het Centraal Informatiepunt op de Maliebaan, tevens start- en eindpunt. gildeutrecht.nl
DE PANDHOF Domplein 9
Domplein - Ledig Erf 12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30 (duur: 45 min) Laat je meevoeren langs plaatsen van vervolging en verzet, vanaf het Domplein tot aan het Ledig Erf. Ervaar ter plekke de verhalen over onder andere een geheime telefooncentrale van het verzet en de politiebroers Smorenburg. Vertrekpunt is het Domplein, eindpunt het Ledig Erf. Graag melden bij De Pandhof.
Domplein-Domplein 12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30 (duur: 45 min) Een rondleiding langs locaties van betekenis tijdens de Duitse bezetting: met het verborgen huisje van Meneer Pieterse en de ondergedoken sterartiest waar hij zich over ontfermde. En ontdek voor wie het kleurige eerbetoon langs de Catharijnesingel is bedoeld. Vertrek- en eindpunt Domplein. Graag melden bij De Pandhof. gildeutrecht.nl
Drift 21 Baban Kirkuki 13:30 / 14:30 / 15:30 / 16:30 Baban Kirkuki schreef een gedicht bij de dansvoorstelling van Leah Jacob over het thema onderduiken en identiteit. Daarbij liet hij zich inspireren door de jonge Utrechtse verzetsheld Wim Eggink. Kirkuki draagt het gedicht voorafgaand aan de voorstelling voor. Zie p. 23
Academiegebouw Domplein 29
PoĂŤzie in verzet Dichters van het Utrechts Stadsdichtersgilde dragen bijzondere gedichten voor.
Domplein Alexis de Roode 16:00 Alexis de Roode, Gildemeester van het Utrechts Stadsdichtersgilde, schreef een gedicht naar aanleiding van het gedicht De Achttien Dooden van Jan Campert, dat in WOII in Utrecht als rijmprent werd uitgegeven. De uitgave betekende de start van uitgeverij De Bezige Bij. Ter gelegenheid van Utrecht 40-45 wordt ook van het nieuwe gedicht een rijmprent in oude stijl gemaakt. Alexis de Roode draagt het gedicht voor bij de opening van de fototentoonstelling op het Domplein. Zie p. 8
Maskeradezaal Els van Stalborch 14:00 / 16:30 Els van Stalborch schreef een gedicht bij de dansvoorstelling ROSES van De Dansers, dat handelt over Die Weisse Rose. Ze leest het gedicht voorafgaand aan de voorstelling voor. Zie p. 17
DE PANDHOF Domplein 9 Fred Penninga 12:30 / 13:30 / 14:30 / 15:30 Fred Penninga draagt gedichten over de Tweede Wereldoorlog in Utrecht voor, bij vertrek van de rondleidingen door Gilde Utrecht. Penninga is een van de drie dichters in het Stadsdichtersgilde die de oorlog nog heeft meegemaakt – als baby. Zie p. 14 stadsdichtersgilde.nl 15
Enkele leden van Het Utrechts Kindercomité
ROSES, foto: De Dansers
Het Utrechtse Studentenverzet
doorlopende, documentaire te zien hoe een groepje studenten dit klaarspeelde.
In de jaren ’40-’45 waren binnen de Universiteit Utrecht vooral de studenten aan zet. Vandaag wordt er in het Academiegebouw middels lezingen, muziek en film teruggekeken op de verzetsacties, de sleutelfiguren en de impact van het Utrechtse studentenverzet. Een programma van de Universiteit Utrecht. Zie ook Verzet vanuit de Hortus op p. 19
Academiegebouw Domplein 29
Documentaire: Brand in het Academiegebouw 12:00-17:00 In 1942 ging de studentenadministratie in vlammen op. Deze verzetsactie in het Academiegebouw moest voorkomen dat studenten konden worden opgeroepen voor de Arbeitseinsatz in Duitsland. Op de plek waar het allemaal gebeurde is in een korte, 16
In verzet! Een inleiding op het Utrechtse studentenverzet Drs. Bas Nugteren Senaatszaal 12:30-13:15 Vervalsen van persoonsbewijzen, illegale pers en het buitmaken van bonkaarten: voorbeelden van verzet door Utrechtse studenten tijdens de Tweede Wereldoorlog. Drs. Bas Nugteren geeft in deze lezing een overzicht van het studentenverzet in de Domstad.
De Kinderwerkers Het Utrechts Kindercomité en de Amsterdamse Studentengroep Bert Jan Flim Senaatszaal 13:30-14:15 Midden 1942 vertrekken de eerste transporten vanuit Westerbork naar de vernietigingskampen. Twee studentengroepen uit Utrecht en
Amsterdam organiseren een onderduikroute voor Joodse kinderen. Honderden kinderen worden op adressen door het hele land in veiligheid gebracht. Historicus Bert Jan Flim schetst tijdens deze lezing een indringend beeld van dit studentenverzet.
Gevaarlijk drukwerk Activiteiten van Utrechtse studenten in de illegale pers Dr. Frits Broeyer Senaatszaal 14:30-15:15 Utrechtse studenten waren in de oorlogsjaren actief in de illegale pers, met als bekendste voorbeeld de oprichting van uitgeverij De Bezige Bij. Centraal in de lezing van dr. Frits Broeyer staan de vele activiteiten die studenten, met gevaar voor eigen leven, ontplooiden op het gebied van het ‘vrije woord’.
De Universiteit Utrecht na WO II Prof. dr. Leen Dorsman Senaatszaal 15:30-16:15 "Dat nooit meer" is de standaardreactie na een ingrijpende gebeurtenis. Maar hoe realiseer je dat? Leen Dorsman, hoogleraar Universiteitsgeschiedenis, zet uiteen hoe de Universiteit Utrecht zich opnieuw moest uitvinden na de Tweede Wereldoorlog.
Eveneens in het Academiegebouw: Knalland presents: Het Was Hier Brand in het Academiegebouw Casper Adrien, Annelotte de Graaf e.a. 12:45-13:15 / 14:45-15:15 Zie p. 8 knalland.nl
ROSES (fragment) De Dansers i.s.m. Theater Strahl (DE) / SBW (AT) Maskeradezaal 14:00-14:30 / 16:30-17:00 Met ROSES brengt choreografe Wies Merkx een ode aan de Duitse anti-nazi verzetsgroep Die Weisse Rose. De meeste kernleden, waaronder Hans en Sophie Scholl, betaalden in 1943 de hoogste prijs voor hun idealen en stierven onder de valbijl. Speciaal voor Utrecht 40-45 presenteert De Dansers een fragment van deze internationale succesvoorstelling. Zeven spelers maken broederschap, extreem vertrouwen, risico en utopie voelbaar in dans en livemuziek. De voorstellingen worden ingeleid door een gedicht van Els van Stalborch. Zie p. 15 dedansers.com stadsdichtersgilde.nl
uu.nl/cz studenteninverzet.library.uu.nl
17
Foto’s: Uit Utrecht 40-45 van Ad van Liempt, WBOOKS
Het Utrechts Archief Hamburgerstraat 28
Filmprogramma "En we leven nog in oorlogstijd..." Auditorium 13:00 / 14:00 / 16:00 (duur: 25 min) Filmspecialist Lloyd Davies van Het Utrechts Archief toont zijn selectie van amateurbeelden uit de oorlogsjaren die het dagelijks leven in Utrecht '40-'45 laten zien. Het filmprogramma bevat ook een unieke bevrijdingsfilm van 7 mei 1945.
Rondleiding door het oorlogsverleden van Hamburgerstraat 28 13:30 / 14:30 / 15:30 / 16:30 (duur: 30 min) In de voormalige rechtbank aan de Hamburgerstraat werden tijdens de oorlogsjaren verzetslieden ter dood 18
veroordeeld maar hielden zich ook onderduikers schuil. Wil je meer weten over wat zich afspeelde in het gebouw? Volg dan deze speciale WOII-rondleiding.
Utrecht 40-45: voordracht door Ad van Liempt Auditorium 15:00-15:30 Voor zijn nieuwe boek Utrecht 40-45 dook Ad van Liempt ook in de fotocollectie van Het Utrechts Archief. Deze Culturele Zondag vertelt hij hoe de beeldkeuze van zijn nieuwe boek tot stand is gekomen. Welke verhalen vertellen de foto’s uit de collectie? hetutrechtsarchief.nl
De Oude Hortus Lange Nieuwstraat 106
Verzet vanuit de Hortus
Open Joodse Huizen Utrecht met Zvi Eyal. Zie p. 11
Tentoonstelling over
geschiedenis van het 14:00 / 14:45 / 15:30 Weeshuis (duur: 30 min) Prof. dr. Victor Koningsberger was Benedenzaal directeur van de Hortus. Met zijn 12:00-17:00 steun werd de vroegere botanische Bezichtig het gebouw en een tuin een plek waar studenten tentoonstelling over de historie konden onderduiken en verzet ervan. konden plegen. Volg een rondleiding door de tuin en ontdek dit Documentaire Beladen boeiende en relatief onbekende Treinen (RTV Utrecht) verhaal. Bestuurskamer 12:00-17:00 (doorlopend) Aanmelden is niet nodig, verzamelen bij de balie van het Universiteits museum Utrecht. De Oude Hortus is 3 mei gratis toegankelijk. universiteitsmuseum.nl uu.nl/cz
MerkAz Magdalenastraat 1a
Het Centraal Israëlitisch Weeshuis Liberaal Joodse Gemeente Utrecht / Stichting MerkAz 12:00-17:00 Aan het einde van de Nieuwegracht bevond zich van 1871 tot 1942 het Centraal Israëlitisch Weeshuis (CIW). In 1942 werden alle kinderen en hun begeleiders weggevoerd naar de vernietigingskampen. Sinds 2005 is de prachtig gerenoveerde synagoge van het gebouw weer in gebruik als synagoge van de Liberaal Joodse Gemeente Utrecht. MerkAz is ook onderdeel van de
Presentatie wandelgids Utrecht en de Joden 12:00-12:30
Rondleidingen 12:30 / 13:30 / 14:30 (duur: 30 min) Maak kennis met de bewogen historie van het CIW en bezoek de prachtig gerenoveerde synagoge van de Liberale Joodse Gemeente Utrecht.
Stadswandeling MerkAz Spoorwegmuseum 13:00 / 14:00 / 15:00 (duur: 45 min) De wandelingen, gebaseerd op de nieuwe wandelgids Utrecht en de Joden, starten bij MerkAz en eindigen bij het Spoorwegmuseum. merkaz.nl
19
Atelier Manenburg Wijde Doelen 27
Presentatie ontwerp monument voor omgekomen Joodse inwoners Utrecht Amiran Djanashvili 13:00-14:00 / 14:30-15:30 Voor de ruim twaalfhonderd omgekomen Joodse inwoners van Utrecht in de Tweede Wereldoorlog is tot op heden geen waardig gedenkteken opgericht. Stichting Joods Monument Utrecht nam het initiatief om hier verandering in te brengen. Inmiddels staat het ontwerp van het monument op hoofdlijnen vast. De uitvoerende kunstenaar, Amiran Djanashvili, vertelt over zijn werk in zijn atelier. Graag vooraf aanmelden via info@joodsmonumentutrecht.nl joodsmonumentutrecht.nl
Klokgelui en beiaardklanken over oorlog en vrede Malgosia Fiebig, stadsbeiaardier 14:00-15:00 Buiten laten de luidklokken in de torens van de Nicolaïkerk zich horen. In de kerk is meer informatie over hun oorlogsjaren en speelt stadsbeiaardier Malgosia Fiebig beiaardbewerkingen van compo sities over oorlog en vrede.
Oorlogsverhalen 15:00-16:00 Verhalen uit de oorlog verteld door gemeenteleden van de Nicolaïkerk. Hoe beleefden zij de spanning, beperkingen en het verzet tijdens de bezetting ’40-’45? Voelen ze zich oorlogsslachtoffer? Hoe pakten zij de draad weer op?
Vredesvesper
Leden van de Vespercantorij en Berry van Berkum, orgel 17:00-18:00 Nicolaaskerkhof 9 ‘Nood doet bidden’ is een gezegde In memoriam Johan Brouwer dat ook in oorlogstijd van toepassing is. In de vesper, een Bini Biemans middaggebedsdienst, wordt er 12:00-16:00 (doorlopend) rond lezingen uit de bijbel en Bezichtiging van het gebrandliederen stilte gehouden en schilderd raam ter herinnering aan verzetsstrijder Johan Brouwer, gebeden voor oorlogsslachtoffers die in juli 1943 geëxecuteerd is naar en vredesactivisten. aanleiding van de aanslag op het nicolaikerk.nl Amsterdams Bevolkingsregister. Nicolaïkerk-historica Bini Biemans geeft een toelichting.
Nicolaïkerk
20
advertentie
advertentie
NEEM HET GRATIS MAGAZINE MEE
Altijd op de hoogte van cultuur in Utrecht ABONNEER JE OP DE KIDSMAIL EN DE UITMAIL
CHECK DE TIPS IN UTRECHT DICHTBIJ
FACEBOOK.COM/UITAGENDAUTRECHT TWITTER.COM/UITAGENDA030
Theater Kikker Ganzenmarkt 14
Mauerfrei Voorstelling over vrijheid, dualiteit en DNA schade Zimmermann&Cross Kleine zaal 17:30-18:30 Actrice Carolien Zimmermann, kleindochter van een Duitse nazi en een Nederlandse verzetsheld, bevrijdt zich in Mauerfrei van familiegeheimen en andere erfelijke belasting. De muziek van componist Daniel Cross (van het Utrechtse Rosa Ensemble) maakt de dilemma’s fysiek voelbaar. Hard en meedogenloos. Voor de voorstelling van 3 mei worden vanaf een half uur voor aanvang kaarten aan de deur uitgedeeld, op=op. Kaarten voor de voorstellingen van 4 mei (als onderdeel van Theater na de Dam) en 5 mei kosten €13,- / €10,- en zijn te koop via de website van Theater Kikker. theaterkikker.nl
Bibliotheek Utrecht Oudegracht 167
Anna's oorlog Naar het gelijknamige boek van Beatrijs Nolet Marjo Dames 13:30-14:20 / 15:00-15:50 Anna is 11 jaar. Ze krijgt een nieuwe buurjongen maar mag niet met hem omgaan. Desondanks gaan ze
samen op onderzoek uit en komen achter verzwegen familieverhalen uit de Tweede Wereldoorlog. Marjo Dames verbeeldt op eigenzinnige en theatrale wijze de verschillende plaatsen, tijden en karakters in het verhaal. Vanaf 10 jaar. bibliotheekutrecht.nl verteltheater.nl
Drift 21 Drift 21
Remember Me Over onderduiken in oorlogstijd Leah Jacob, concept en choreografie 12:45 / 13:45 / 15:00 / 16:00 (duur: 45 min) De voorstelling Remember Me belicht in beeld en dans de beklemmende vraag: wat doet het met je als je gedwongen wordt je identiteit uit te wissen om zo te overleven in een vijandige samenleving? Vijf dansers van de Utrechtse Dansacademie en Contemporary Dance Platform bundelen hun krachten in een bijzonder pleidooi voor menselijke waardigheid, toen en nu. Voorafgaand aan de voorstelling draagt Baban Kirkuki van het Utrechts Stadsdichtersgilde een speciaal geschreven gedicht voor. Zie p. 15 stadsdichtersgilde.nl
23
Leo Horneman
HKU gebouw
Podium Oost
Janskerkhof 4a
Oudwijkerdwarsstraat 148
Leo Horneman: van jazz belofte tot nazi-slachtoffer Marcel Bovy, Tjitze Vogel en collegamuzikanten 13:45 / 15:00 / 16:15 (duur: 30 min) In de vooroorlogse jaren was jazz immens populair, vooral bij de jeugd. Utrechter Leo Horneman (1911-1943/44?) was een markante veelbelovende pianist, accordeonist, arrangeur, orkestleider en muziekleraar. Zijn carrière eindigde echter in het SS-kamp Vught met optredens als accordeonspeler en arrangeur van het kamporkest. Vandaar werd hij op transport gesteld naar Auschwitz. Partituren, foto’s, knipsels en herinneringen komen tot leven op de plek waar Horneman nog eind ’41 voor het laatst in Utrecht optrad. marcelbovy.com/hl 24
Macht en Verzet filmprogramma Oorlog in Beeld: getuigenissen, films en documentaires Podium Oost 14:30-17:00 Filmmiddag met onder andere: - Het klooster, over de illegale telefooncentrale in de Brigittenstraat. Ingeleid door Jan Willem Das, zoon van verzetsman Henk Das. - Een weg naar Fort De Bilt: gedramatiseerde documentaire over het lot van zeven verzets mensen. - Omdat hun hart sprak, video documentaire van Roel Oostra over de crèche Kindjeshaven.
Macht en Verzet avondprogramma Podium Oost 19:00-23:00 Avondprogramma met onder andere vertoning van de documentaire van Marijke Vreeburg over het dagelijkse leven in Utrecht Oost tijdens de bezetting. Onder leiding van Cees Grimbergen volgt een gespreksavond met als thema ‘Hoe en wat gedenken wij?’ Podium Oost organiseert van 1 t/m 5 mei diverse bijzondere activiteiten rondom het thema ‘Utrecht Oost in de Tweede Wereldoorlog’. Gedurende de hele week zijn er wandelroutes te volgen langs plaatsen van verzet, Joodse huizen, onderduikadressen en andere interessante gebouwen. Zie p. 32 podiumoostutrecht.nl
Filmpremière: IK EXbunker Een Tweede Wereldoorlog monument PP producties 12:00-18:00 (doorlopend) Ik ben niet altijd EXbunker geweest. Ik heb een duistere geschiedenis. In 1943 werd ik gebouwd als bomvrije commandobunker van de Duitse Wehrmacht. De film IK EXbunker geeft inzicht in mijn historie en betekenis voor Utrecht en het Wilhelminapark. ppproducties.nl
EXbunker Wilhelminapark 24A
Expositie: Gevaarlijk Drukwerk Spotprenten in oorlogstijd i.s.m. De Bezige Bij 12:00-18:00 (doorlopend) In deze expositie is een belangrijk deel te zien van de illegale spotprenten in oorlogstijd, uitgegeven door de belangrijkste illegale uitgeverij De Bezige Bij: destijds opgericht op een steenworp afstand van EXbunker. debezigebij.nl
Lezing: Wat niet gelezen mocht worden in oorlogstijd Dirk Mulder 14:00 / 15:00 / 16:00 (duur: 20 min) Dirk Mulder, columnist en oudbewoner van het huis waar De Bezige Bij werd opgericht, draagt 'illegale teksten' voor, uitgegeven door verzetsuitgeverij De Bezige Bij. Met onder meer Het Lied der achttien dooden van J. Campert. exbunker.nl dirkmulder.nl
25
advertentie
Wolvenburg Wolvenplein 27
Gevangenis Wolvenplein 1940-1945 Rondleiding en tentoon stelling ONDER CONTROLE Stadsdorp Wolvenburg en UtrechtDownUnder / Kunstliefde 13:00-17:00 (doorlopend, duur: 30 min) Gevangenis Wolvenplein was tijdens de Tweede Wereldoorlog in gebruik als Deutsche Untersuchungs- und Strafgefängnis. Stadsdorp Wolvenburg leidt je rond in de 160 jaar oude stadsgevangenis, waar in de periode 1940-1945 veel verdachten van verzetsdaden vastzaten. Bezoek ook het cellencomplex met de tentoonstelling ONDER CONTROLE van UtrechtDownUnder / Kunstliefde: veertig beeldende kunstenaars tonen hun werk geïnspireerd op het thema 'controle'.
www.nieuws030.nl Actueel nieuws en achtergronden uit de oorlog Stichting De Nieuwe Utrechter 2 t/m 9 mei Hoe beleefde Utrecht het einde van de Tweede Wereld oorlog? Volg van 2 t/m 9 mei het bevrijdingsnieuws via Nieuws030.nl, alsof het nu 1945 is. Lees ook de achtergrond reportages en columns van gastschrijvers en columnisten als Ad van Liempt en Jeroen Wielaert. Ook vind je hier de resultaten van het project Gezichten van Utrecht, bestaande uit video-opnames van gesprekken met diverse overlevenden van WOII. nieuws030.nl
De rondleiding, inclusief bezichtiging van de tentoonstelling, is toegangelijk voor € 3,-. wolvenburgutrecht.nl utrechtdownunder.nl 27
Foto: Koninklijke Brassband Utrecht
Winkel van Sinkel Oudegracht 158
Culturele Zondagen Brunch Met Koninklijke Brassband Utrecht 11:30-13:00 Grote Zaal - begane grond Kosten brunch € 9,95/ kinderen t/m 12 jaar € 4,Reserveren: 030-2303030 of info@dewinkelvansinkel.nl dewinkelvansinkel.nl
Concert Koninklijke Brassband Utrecht Grote Zaal - begane grond 11:45-12:45 Tijdens de brunch verzorgt een ensemble van de Koninklijke Brassband Utrecht de muzikale omlijsting. De gespeelde hymnes zullen door velen worden herkend en geven een prachtige start van een bijzondere zondag. koninklijkebrassbandutrecht.nl 28
Primo Levi
Andere achterhuizen Verhalen van ondergedoken Joden in de Tweede Wereldoorlog Marcel Prins Tuinzaal - eerste verdieping 12:45-13:30 Het bekendste onderduikverhaal is dat van Anne Frank, maar er waren natuurlijk veel meer kinderen die ondergedoken zaten. Een aantal van deze verhalen die zich deels in Utrecht en omgeving afspeelden, worden door filmmaker Marcel Prins voor het voetlicht gebracht. andereachterhuizen.nl ondergedokenalsannefrank.nl
Vrijheidscollege: spreker Ad van Liempt Thema: Vrijheid van Meningsuiting Balzaal - eerste verdieping 13:30-14:30 De vrijheidscolleges zijn een serie lezingen gebaseerd op de ‘Four Freedoms’ van Franklin Delano Roosevelt en vinden plaats in het
kader van de Bevrijdingsfestivals in zeven steden in Nederland. Journalist en auteur Ad van Liempt houdt een lezing over de Vrijheid van Meningsuiting. Studenten van de Nederlandse Pop Academie verzorgen een muzikaal intermezzo. De vrijheidscolleges zijn een initiatief van Bevrijdingsfestival Utrecht. vrijheidscolleges.nl
Een foute kunstenaar Pyke Koch, Zelfportret met zwarte band Marja Bosma/Centraal Museum Tuinzaal - eerste verdieping 14:30-15:15 Anno 1937 afficheerde Pyke Koch zich in zijn zelfportret als een soldaat in dienst van een grotere zaak. Hij was ervan overtuigd geraakt dat alleen een nieuwe sterke leider de westerse cultuur van een moreel faillissement zou Koch, zelfportret met zwarte band
kunnen redden: de Italiaanse 'Duce' Benito Mussolini. Marja Bosma, conservator moderne kunst Centraal Museum, vertelt over deze Utrechtse kunstenaar en zijn omstreden Zelfportret. centraalmuseum.nl
Jong in de oorlog In gesprek met Utrechters Toen ik 21 was Balzaal - eerste verdieping 15:00-15:45 / 16:00-16:30 Hoe was het om jong te zijn in de oorlog? Drie Utrechters delen hun ervaringen met de zaal o.l.v. gespreksleiders Esther Ladiges en Kim Koops. Over hoe mevrouw De Vries (1921) als jonge moeder een huishouden runde, mijnheer Endendijk (1924) zijn Arbeitseinsatz in Duitsland doorkwam en mevrouw Van Nieuwpoort (1933) de oorlog als kind beleefde. Programma: 15:00 - 15:45 voor volwassenen 16:00 - 16:30 voor kinderen overonsonderzoek.nl toenik21was.tumblr.com
Levi: het kan weer gebeuren, overal Art.1 Midden Nederland Tuinzaal - eerste verdieping 15:45-16:45 Willibrord de Graaf, voormalig docent aan de Universiteit Utrecht, gaat met het publiek in gesprek. Startpunt is het werk van de Auschwitz overlevende Primo Levi 29
advertentie
NIEUW: UTRECHT 40-45
slechts
€ 24,95 Aangrijpende oorlogsfoto’s uit de Domstad Nu verkrijgbaar in de boekhandel of online via www.wbooks.com (gratis verzending)
DOOR AD VAN LIEMPT
(1919-1987) die het kampleven beschrijft als een sociaal experiment waarin de grens tussen dader en slachtoffer vervaagt. Met Levi stellen we de vraag: in hoeverre ligt het gevaar van herhaling op de loer? art1middennederland.nl
Afsluitende talkshow Utrecht 40-45 Nagesprek met diverse makers o.l.v. Margriet Vroomans Balzaal - eerste verdieping 17:00-18:00 Journalist en presentatrice Margriet Vroomans blikt met verschillende makers en betrokkenen terug op de Culturele Zondag Utrecht 40-45. Met Ad van Liempt, Theatergroep Aluin, Knalland en diverse anderen.
Bevrijdingsconcert Koninklijke Brassband Utrecht Grote Zaal 18:00-19:00 De Koninklijke Brassband Utrecht luidt aan het einde van deze Culturele Zondag ‘de bevrijding’ in met een opgetogen en spetterend concert. Proef de sfeer van de dansende, swingende Nederlanders van weleer. koninklijkebrassbandutrecht.nl
Mondo Leone, foto: Marcel Prins
Het Instituut voor Verwondering / Mondo Leone’s Huiskamer Molenwerfhof 46
Leon en het nazi-goud 11:00 / 13:30 / 16:00 (duur: 90 min) Dat de Tweede Wereldoorlog vele jaren later blijft fascineren, bewijst Utrechter Leon Giesen / Mondo Leone. Hij had een goede theorie voor de oplossing van een gecodeerde nazi-boodschap en ging op onderzoek of er daadwerkelijk een schat begraven lag. Hij ging daarbij zo ver mogelijk. Dit waar gebeurde verhaal (een kruising tussen Da Vinci Code en Buurman & Buurman) leidde tot diverse diepe gaten in Beieren. Alleen op reservering via info@mondoleone.nl, capaciteit beperkt. Vanaf 12 jaar.
31
Agenda 70 jaar bevrijding EEN SELECTIE
4 MEI HERDENKEN Dodenherdenking Domplein 20:00 Op het Domplein vindt op 4 mei de jaarlijkse dodenherdenking plaats. De Stille Tocht start op het Pieterskerkhof om 19:30 uur, de herdenking is aansluitend om 20:00 uur op het Domplein.
1 T/M 5 MEI PODIUM OOST Podium Oost organiseert van 1 t/m 5 mei diverse bijzondere activiteiten rondom het thema ‘Utrecht Oost in de Tweede Wereldoorlog’. Er zijn wandelroutes te volgen langs plaatsen van verzet, Joodse huizen, onderduikadressen e.a. Tevens vindt de opening plaats van de multimediale tentoonstelling Utrecht Oost in WOII, geeft Ad van Liempt een lezing over de Maliebaan tijdens WOII en spreekt dr. Jos Smeets over de politie in oorlogstijd. Meer info p. 24/25 podiumoostutrecht.nl
3 t/m 31 MEI FOTOTENTOONSTELLING Domplein Fototentoonstelling Oorlogsarena: Utrecht 40-45 Meer info p. 8 culturelezondagen.nl 32
Lezing Academiegebouw 20:30, inloop 20:15 Na de herdenking spreekt Robert Vuijsje over tolerantie anno nu in het Academiegebouw. Herdenkingsconcert Domkerk 20:30 De Utrechtse singer-songwriter Eefje de Visser verzorgt dit jaar met haar band en het Orkest van Utrecht het Herdenkingsconcert in de Domkerk. Tijdens de voorstelling, wisselen muzikale en visuele aspecten elkaar af, verbonden door verhalenverteller Aryan Oosterbroek. 4meiutrecht.nl
4 MEI THEATER NA DE DAM Theater Kikker, Grote Zaal 21:00 - De Maliebaanmonologen Theatergroep Aluin Het fascinerende oorlogsverhaal van Utrechts mooiste laan komt tot leven. Meer info p. 6/7 aluin.nl
Theater Kikker, Kleine Zaal 21:00 - Mauerfrei Zimmermann&Cross Voorstelling over vrijheid, dualiteit en DNA schade. Ook te zien op 5 mei. Meer info p. 23 theaterkikker.nl
Locatie: n.t.b. 21:00 - ROSES De Dansers i.s.m. Theater Strahl/ SBW Een ode aan de Duitse anti-nazi verzetsgroep Die Weisse Rose. Meer info p. 17 dedansers.com
Stadsschouwburg Utrecht 21:00 - In Vrede Theater Utrecht Rik van den Bos schreef dit stuk speciaal voor deze gelegenheid. In Vrede wordt gespeeld door bekende gezichten uit het ensemble van Theater Utrecht. Meer info en kaartverkoop (à 5 euro):
5 MEI BEVRIJDINGSFESTIVAL Park Transwijk Bevrijdingsfestival Utrecht: Vrijheid geef je door 12:00-23:00 Met Dotan, Di-rect, Kovacs, Eefje de Visser en het Orkest van Utrecht, Amsterdam Klezmer Band, Afterpartees, Nuno dos Santos, Broken Brass Ensemble, IX, The Miseries, Pauw, Ronnie Flex, Le Peuple de l’herbe, La Chiva Gantiva, Orange, Hakim, Dikkie Dik, De Maliebaanmonologen, De Dansers, Oscar Kocken, Setup, uitreiking Tolerantieprijs, Vrijheidscollege: Sheila Sitalsing. bevrijdingsfestivalutrecht.nl
stadsschouwburg-utrecht.nl
Rasa 21:00 - Als we wakker worden O.l.v. een professionele theater maker maken Utrechtse jongeren een montagevoorstelling over hun stad in de Tweede Wereldoorlog. Wijk C en haar bewoners zijn de inspiratiebron. Meer info en kaartverkoop (à 5 euro): rasa.nl theaternadedam.nl
7 MEI HERDENKING BEVRIJDING UTRECHT Het Hogelandse Park 19:00-20:00 De Polar Bears hebben Utrecht op 7 mei 1945 bevrijd. Daarom vindt in het Hogelandse Park jaarlijks een huldebetoon plaats aan de Utrechtse bevrijders met toespraken, kransleggingen en muziek bij het Polar Bear monument. 4meiutrecht.nl 33
colofon Projectleiding en programma: Norbert-Jan Nuij Programmaresearch: Femke Deen Productie: Mattijn Boerkamp, Sara Conen, Geertje Spaan Marketing en communicatie: Kim Platenkamp, Wietske Walhout, Nadie Janssen (stagiaire) Pers: Krista Verweij Vergunningen en veiligheid: Ted Boom (De Regelaar) Grafisch ontwerp: Studio Vrijdag Drukwerk: Drukkerij Pascal Advertentie acquisitie: Jorrit Biemans, jorrit@cultuurpromotieutrecht.nl, 06-29274754 Hoofd programmering: René van der Giessen Hoofd marketing en communicatie: Melinde Gerber Directeur Cultuurpromotie Utrecht: Hanneke Bouwsema Utrecht 40-45 wordt mede mogelijk gemaakt door:
Met dank aan: Het Utrechts Archief, NIOD, WBOOKS, Uitgeverij Balans, Ad van Liempt Met speciale dank aan: Alle deel nemende instellingen, organisaties en personen, vrijwilligers, en iedereen die zijn of haar locatie belangeloos ter beschikking heeft gesteld! Culturele Zondagen is een initiatief van de gemeente Utrecht en wordt zes keer per jaar georganiseerd in samenwerking met diverse Utrechtse organisaties. De volgende Culturele Zondag is The Battle op 20 & 21 juni 2015. Culturele Zondagen vormt samen met Uitagenda Utrecht, Cultuurpromotie Utrecht Ganzenmarkt 1, 3512 GC Utrecht T 030 232 30 80 E info@culturelezondagen.nl W culturelezondagen.nl Meld je aan voor de nieuwsbrief via culturelezondagen.nl Volg ons ook op Facebook (Culturele Zondagen) en Twitter mee via #cznl (twitter.com/culturelezondag)
Alle informatie in deze uitgave is zo nauwkeurig mogelijk vermeld. De uitgever is niet aansprakelijk voor foutieve informatie. ©2015
Vaste partners:
advertentie
ZO 11 JAN | 13.00–17.00 UUR | WWW.SSBU.NL WWW.RASA.NL
Muzikaal JongLeren 13:00-17:00 De Centrale Bibliotheek biedt een gevarieerd programma dat alles te maken heeft met muziek. 13:15-14:00 optreden Circusschool DIEDOM. 14:15-15:45 Europese muziekquiz met theatersportgroep KEK. Vanaf 12 jaar. 16:00-16:45 Optreden van muzikale bibliotheekmedewerker Ton van Leeuwen (saxofoon) met begeleiding van concertpianiste Julia Achkinazy.
4. Brasserie Bresson Oudegracht 214
Bresson Super Jazz Session 14:00-18:30 Treed het cafĂŠ van deze Franse brasserie binnen en waan je in de sfeer van een New Yorkse jazzclub. Bresson presenteert een swingende superjam met gastmusici en de vaste jazzhosts: Heleen SchuttevaĂŞr (piano en zang), Floris Lamers (piano), Thomas Streutgers (saxofoon) en de band Mr Jack. brasseriebresson.nl
Agenda
bibliotheekutrecht.nl
5. Buurthuis Oudegracht Oudegracht 227
20 & 21 juni The Battle Dans proeflesssen Union Salsa School 14:00-14:45, 14:45-15:30, 6 september Uitfeest 15:30-16:15, 16:15-17:00
18 oktober
Kom kennis alles KIDS maken met populaire dansritmes uit Zuid-Amerika: Salsa, Bachata en Zouk. 14:00 Salsa 14:45 Bachata 15:30 Zouk 16:15 Salsa unionsalsa.nl