NIEUW: DE FAVORIET VAN DE MUSEUMDIRECTEUR

TANJA ELSTGEEST, DIRECTEUR MUSEUM DE LAKENHAL

Tekst Jolanda van der Ploeg Fotografie Maarten Albrecht

TANJA ELSTGEEST Geboren 1973, Roelofarendsveen Opleiding kunstgeschiedenis, Universiteit van Amsterdam Loopbaan Appel Curatorial Training Programme; curator hedendaagse kunst bij Kunstinstituut Melly (voorheen Witte de With); artistiek producent bij De Veenfabriek; oprichting platform voor performatieve kunst If I Can’t Dance; leiding productiehuis Theater Rotterdam; directeur Museum De Lakenhal sinds juli 2021 Expositie Imagine Intuition, t/m 15 januari 2023, lakenhal.nl Privé woont met man en twee zonen (16 en 14) in Rotterdam

Een kwetsbaar en liefdevol portret van Nelly door Theo van Doesburg

‘In dit schilderij komen twee dingen voor mij samen: de betekenis van het werk in de ontwikkeling van de kunstgeschiedenis en het verhaal van deze vrouw zelf. Het is een bijzonder portret van Nelly van Doesburg omdat je de gelijkenis ziet met foto’s van haar uit die tijd; tegelijkertijd is het een abstract schilderij. We staan dan aan het begin van de abstracte, kubistische schilderstijl van Theo van Doesburg. Je ziet dat hij nog zoekende is: het zit tussen figuratief en abstract in, en dat maakt het geheel voor mij kwetsbaar.

Hij zet haar ook neer als een strenge vrouw. Het schijnt dat hij zelfs invloed had op haar haardracht: strak en vierkant geknipt. Zo zag hij haar graag.

Maar ook liefdevol: hij laat zien wat hun ideaal is en hoe zij samen hun rol in de kunst zien.

Ik vind het ook interessant hoe Nelly zich in die Stijlbeweging heeft bewogen. Zij was pianiste, kwam uit een klassiek milieu en raakte zo gefascineerd door Theo van Doesburg en zijn nieuwe artistieke beweging dat zij haar ouderlijk huis verliet en alleen in Leiden ging wonen. Daardoor verloor ze onder andere haar inkomsten als pianolerares. Theo, die toen nog getrouwd was met Lena Milius en ook in Leiden woonde, voorzag als haar geliefde in Nelly’s levensonderhoud.

Uiteindelijk kozen Theo en Nelly voor elkaar en verliet Theo zijn vrouw. Met

Nelly ging hij op tournee door Europa, waar ze samen optraden als dadaïstisch duo. Hij heeft haar ingewijd in de nieuwe muziek. Op kunstmanifestaties speelde Nelly werk van moderne componisten terwijl hij gedichten voordroeg en provocerende lezingen hield over zijn modernistische theorieën. In die dadabeweging kwamen allerlei disciplines samen en dat maakt het tot een fascinerende kunstperiode. Zelf ben ik vanuit de hedendaagse kunst steeds meer gaan werken met mensen die performen en zodoende het theater ingerold. Ik hou van crossdisciplinair werken en in dit portret komt dat voor mij allemaal bij elkaar. In het museum laten we door portretten uit die periode zien hoe Theo van Doesburg zich ontwikkelde tot abstracte schilder. In die cyclus neemt dit portret een belangrijke plaats in. In het verhaal erachter zit natuurlijk ook de verbinding met Leiden, waar het tijdschrift De Stijl is opgericht en Theo vier jaar woonde. Het hangt sinds de heropening in 2019 dan ook in de vaste opstelling. Het is heerlijk om hier te werken. Museum De Lakenhal is net helemaal vernieuwd, er staat een prachtig gebouw en er hangt een heel mooie en diverse collectie, met werken vanaf de Middeleeuwen tot actuele kunst.”

DADA-ARTIESTENNAAM “Toen mij gevraagd werd naar mijn favoriete kunstwerk kwam dit schilderij meteen bij me op. Toevallig ook omdat ik de biografie aan het lezen ben van Nelly van Doesburg. Het is geschreven door Wies van Moorsel, haar nichtje, die kunsthistoricus was. Maar ook voordat ik deze biografie las, had ik al vaker lang naar dit portret staan kijken. Het fascineert me hoe Theo van Doesburg Nelly, of ‘Pétro’, haar dadaartiestennaam, heeft geportretteerd. Alsof zijn geliefde samenvalt met de artiest in zijn beweging. Ik had natuurlijk ook een heel mooi werk uit de 17de eeuw kunnen kiezen, of Het laatste oordeel van Lucas van Leyden, onmiskenbaar een van de topstukken van De Lakenhal, maar met dit portret heb ik persoonlijk iets. Het brengt precies bijeen waar ik mee bezig ben.” •

Portret van Pétro (Nelly van Doesburg), en profil, ca. 1922, door Theo van Doesburg. Bruikleen Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.