Marzu 2015
Coses d' Asturies 1潞 Edici贸n
Les alumnes del Colexu la Asunción de la clas de llingua asturiana creamos esta revista porque tamos mui interesaes en conocer la nuestra cultura y tamién en deprender nuestra llingua. Amás, queremos que tolos neños del colexu (y del mundu) sepan qu' l asturianu ye una llingua per prestosa y divertía; y que podemos usala pa escribir y falar de tolo que queramos y ¡de lo que más nos preste… !
Les autores y editores d'esta revista son les alumnes….
Nuria Fernández Fernández (5ºA) Deva Gil Valle (5ºA) Amaya Ruíz Rubio (5ºA) Carlota Suárez Liste (5ºA) Julia Martínez Rodríguez (3ºC) Inés Menéndez García (3ºC) Naira Presa Arboleya (3ºC)
EL MAGÜESTU Nel magüestu xíntense castañes y bébese sidra dulce. Celébrase nel final d' ochobre o nel principiu de payares. El magüestu o castañada ye una fiesta tradicional en delles zones del norte d' España. Y ye tamién per popular en Portugal, onde la llamen magustu. Incluso espublicárase a nivel internacional como chestnutparty. Los elementos comunes d'esta fiesta son: - la celebraciòn nel mes de payares (o finales d' ochobre) - tener como elementos principales la castaña y el fueu. Celébrase na vixialia de tolos santos, les families garren les castañes alrededor de una foguera. Cuando terminen, les castañes que sobren suelen tirase al suelu diciendo: “¡Esto ye pa que xinten los difuntos!” Munchos años atrás, la xente humilde celebraba el magüestu en fontes calorífiques mientres l'iviernu. Col tiempu la tradición de rustir les castañes treslladose a la ilesia, onde los cures partíen castañes nos pórticos a la salida de misa. D' esta miente lo que diba siendo una costume convirtiose nuna fiesta comarcal, na que comiendo castañes y bebiendo sidra dulce celèbrase con bailles rexonales, gaites y panderetes la llegada del iviernu. Julia Martínez Rodríguez (3ºC) Inés Menéndez García (3ºC) Naira Presa Arboleya (3ºC)
LOS BAILLES D' ASTURIES MÁS PRESTOSOS. Munches dances hai n'asturies, baillase nes romeríes, y en cualesquier ocasión na que suene una gaita y un tambor. Pero les que más nos presten a les escolines de 5º son…. El Corri-Corri, ye una de les dances que más dieran que falar y escribir a los folcloristas. Trátase, de xuru, de la danza de mas antiguu orixe que caltenemos n'Asturies. El so calter ye ritual y máxicu. Jota Asturiana. Cola Jota Asturiana'l baille de romería sigui un ritmu per rápidu, poro, conozse tamién como baille a lo llixero. Esti baille estendío y conocío por tola rexón ye unu de los preferíos poor toos; tanto baillarinos como espectadores. Giraldillas. A esti estilu pertenecen l'Asturies Patria Quería, Chalaneru, El Carmín de la Pola, El mio Xuan etc...Esti estilu de baille surdió de la unión de dos formes yá esistentes, les jotes y les dances primes, faciéndose bien popular. El baille consiste en xirar sobre un pie dando una vuelta, siguiendo la danza enllazándose polos deos. La Media Vuelta. Ye un baille típicamente vaqueiru, acompañáu por panderos y un cantar marcando en cada momentu los cambeos d´unos pasos a otros. Execútase davezu en files engarraes d'homes y muyeres.
El Pericote. Etimolóxicamente'l nome de ''Pericote'' provién de la localidá de Cue onde los 'pericos' yeren muyeres que se vistíen d'homes pa realizar los bailles. La xente va afatiado col traxe típicu de porruanu y de llanisca (paisanos y paisanes).
La Danza Prima. Danza asturiana con tres carauterístiques principales: ye colectiva (participa tou aquel que lo deseye),circular (los participantes, uníos poles manes,formen un círculu que s' estrecha al empar que xira en sentíu contrariu a les aguyes del reló) y coral (ensín preseos, un danzante lleva la voz principal y el restu fai'l coru) Anque ensín dulda el nuesu favorito ye….
El Xiringüelu, ye un baille popular asturianu, caracterizáu polos sos pasos movíos, d'onde-y vien el nome, pos "xiringar" significa movese. Esti baille aníciase nel sieglu XVII y ye propiu de les romeríes con gaita y tambor. D'ehí el nome de xiringüelu que se da a la romería que se celebra'l primer o segundu domingu del mes d'agostu, nel conceyu de Pravia. Esta celebración estrémase pola construcción de casetes artesanales, realizada poles peñes del pueblu, a la vera del ríu, nes que les peñes disfruten de la xornada festiva mientres baillen. Amaya Ruíz Rubio (5ºA) Carlota Suárez Liste (5ºA)
LA MITOLOXÍA ASTURIANA Serena. Ye un ser de gran guapura que vive nel mar y sale a folgar nes roques de les mariñes. Ye metá muyer y tien una formosa cola de pexe cubierta con brilloses escames; dicen que pueden vese los sos reflexos nos díes de sol. Suelen cantar cantares preciosos qu´embelesan a la xente del mar. La bruxa. Una paisana vieya y engurría que visti de forma dogaxada y suel vivir sola nuna cabaña en metá del monte, onde pocos pueden llegar. Nun-y gusta que la fadien si nun ye necesario. L`Cuelebre. Ye una culiebra enorme con nales de murciélagu. Tien el cuerpu protexíu con dures escames y resulta difícil matalu.Viven en cueves cerca de los mares onde guarden ayalges y doncelles encantaes. Présta-y taramiar el ganáu cuando sale de la so cueva.
L´Xana. Son seres de gran guapura pequeñinas de piel blanco. Tienen grandes mechones de color dorao y suelen tar desnudes o cubiertes con un finu velu de seda. Viven en cueves o nes veres de los ríos.
El Patarico. Ye una especie d`ogru, cubiertu de pelo, que tien un solu güeyu na frente y ta dotáu d'un magníficu olfatu. Vive nes fondures de las cueves. Tien fama de taramiar a los náufragos. El diablu burlón. De cuerpecillu menudu, metá humanu y metá cabritu, ye un faunu como'l Busgosu. Colos cuernos pequeños y apuntiaos. Igual qu`el Trasgu présta-y facer trastaes nes cortes y nos senderos de los montes. Tamién presta-y enforma gastar bromes pesaes y pa facelo, camuda la so apariencia. Tien el don de poder tresformase en cualesquier animal ya inclusive nun neñu pequeñu. Les Ayalgas. Son ninfes que viven nes cueves cristalizaes, tienen un pequeñu cuerpu con nales como de camparina, tresparentes como l`agua, apenes visibles pol so rellumu. Son les guardianes de los tesoros que na antigüedá dexaron escondíos saquiadores y lladrones.Tamién dicen que son doncelles a les qu`encantaron
pa que llamen, colos sos rellumos y los sos cánticos, l' atención a daquién qu`atope'l tesoru. EL Nuberu. Tamién llamáu Ñuberu, ye´l señor de los rayos ,les tormentes y les nubes. Dicen que ye de gran tamañu, cola cara per engurriada y grandes oreyes. Dalgunos dicen que ye tuertu, que visti de manera degaxada y que-y presta llevar un gran sombreru y madreñes. Naide sabe onde vive esti ser, anque dalgunos aseguren que vien dende Exiptu viaxando enriba d'una nube y que se mueve a gran velocidá soplando. Cuando'l Nuberu va dexase ver cúbrese tou d'una borrina y ye recomendable,buscar un abellugu pa guarecese porque seguro que habrá nubes. El simiciu.Tien una gran afición por guardar toles coses que s`atopa. Suel vivir nos horrios o desvanes de les cases aunque tamien présta-y enredase per debaxo de les cames. Ye bien ordenáu y siempre guarda tolo que recoxe nun mesmu sitiu que namás él conoz. Asina, cuando daqué falta nuna casa ye tan difícil d'atopar, que ye meyor dexalo por perdíu. La llavandera. Ye una especie de apaición nocturna.Trátase d'una vieya engurriada que llava nel ríu y fai sonar la so pala golpeàndola contra les piedres. La Guaxa. Podíamos definila como una vieya de güeyos grandes y fixos. Ye una especie de vampiru que tien na so boca un diente qu'utiliza pa'absorber la sangre de los neños que duermen nes sos cunes. Nuria Fernández Fernández (5ºA) Deva Gil Valle (5ºA)
¡ Esperamos que os prestara la nuestra revista!
Ésti ye'l primer númberu…
Pero queremos facer munchos más…
¡Y que a toos nos sigan prestando!