vaak als “terugtredend” wordt genoemd is de consequentie van dat vermeende terugtreden niet dat het sociaal domein leegloopt. Het is eerder andersom: het sociaal domein komt vol te staan met partijen, die allemaal op hun eigen manier aan het werk zijn. Het sociaal domein stroomt niet leeg maar vol. Het wordt er drukker. Met allerlei partijen die zich in andere verbanden tot elkaar moeten verhouden, zonder dat er formats of richtlijnen voor hun verhoudingen bestaan. Dat betekent dat de overheid op zoek moet naar manieren om in die netwerken bewegen tot stand te brengen, of deze te kanaliseren, waarbij steeds geldt dat partijen zich aan de verhouding kunnen onttrekken. Beweging is afhankelijk van de intrinsieke motivatie van partijen, zonder dat is de beweging niet betekenisvol en zinloos. Meer precies gaat het om twee soorten verhoudingen van overheid en maatschappelijke partijen: (1) het verhouden tot wat er al gebeurt en (2) het tot stand brengen van ‘nieuwe’ beweging. In beide gevallen gaat dat om de vraag wat voor soort sturing dan werkt, maar ook om het soort repertoire dat die beweging goed mogelijk maakt. De overheid moet zichzelf in deze veranderende verhoudingen niet verliezen, maar ook niet zijn eigen manier van werken opdringen aan de maatschappelijke partijen. Niet uit een soort ‘vriendelijkheid’, maar vanuit de eenvoudige reden dat het anders niet werkt en dat partijen zich kunnen terugtrekken. Productief verhouden tot veelvormigheid Het denken over overheidssturing is in te delen in vier perspectieven (Van der Steen et al., 2015; Bourgon, 2011). Het realiseren van publieke waarde kan op verschillende manieren gebeuren. We maken daarbij onderscheid op twee variabelen: de verhouding tussen resultaten en randvoorwaarden en de relatie tussen overheid en samenleving (zie figuur 1).
Vanuit resultaten naar randvoorwaarden New Public Management (NPM) Vanuit overheid naar de samenleving
Network Governance (NG) Vanuit de samenleving naar de overheid
Public Adminstration (PA)
Societal Resillience (SR) Vanuit randvoorwaarden naar resultaten
Figuur 1: Vier sturingsperspectieven (Van der Steen et al, 2015)
Essay 7 | Martijn van der Steen
P.120