An Timire - Samhradh 2017

6

Tríona Ní Mhaoldomhnaigh, Príomhoide Scoil Bhríde, Raghnallach, Baile Átha Cliath

SCOIL BHRÍDE, CÉAD BLIAIN AR AN bHFÓD In 1917 bhunaigh Lúise Gabhánach Ní Dhufaigh in éineacht lena cara Áine Nic Aoidh Scoil Bhríde i 70 Faiche Stiabhna i mBaile Átha Cliath. Rugadh agus tógadh Lúise insan Fhrainc agus níor leag sí cos in Éirinn go dtí gur tháinig sí chuig socraid a hathar Charles Gavan Duffy in 1903. Bhí Lúise ar bís nuair a thuig sí go raibh teanga dár gcuid féin againn anseo in Éirinn agus thosaigh sí ag foghlaim na teanga. Bhí uirthi bogadh thar n-ais go dtí an Fhrainc ach d’fhill sí arís i 1907 chun staidéar a dhéanamh.

Bhronn Coláiste na hOllscoile céim BA uirthi ach bhí uirthi an cúrsa a dhéanamh i gClochar Doiminiceach i Sráid Eccles.

Fuair sí post mar mhúinteoir i Scoil Íte, an scoil a bhunaigh An Piarsach i dTeach Feadha Cuileann i Raghnallach. Bhí antionchar ag Pádraig Mac Piarais ar Lúise ó thaobh oideachais de ach dúirt sí féin gur fhoghlaim sí an-chuid ó Mháire Nic Guidhir, múinteoir an-chumasach. Níos déanaí phós Máire Pádraic Colum agus tá roinnt leabhar fós againn a bhronn Pádraic ar an scoil. Nuair a dhún Scoil Íte thosaigh Lúise ag staidéar arís agus fuair sí Teastas Múinteoireachta.

Bhí Lúise ina ball de Chumann na mBan agus chaith sí tréimhse in Ard-Oifig an

Timire Summer 2017.indd 6

Phoist le Pádraig Mac Piarais i rith Éirí Amach na Cásca, cé nach raibh sí féin i bhfabhar na réabhlóide ag an am seo.

Le linn an ama seo go léir níor laghdaigh suim Lúise sa Ghaeilge agus bhí fís aici i gcónaí Scoil lánGhaelach a bhunú.

Ar an 5 Meán Fomhair 1917, d’oscail sí doirse Scoil Bhríde le daréag scoláire.

Bhí an chéad Ghaelscoil in Éirinn taobh amuigh den Ghaeltacht i mbun oibre.

Bhí idéil an-arda aici, ní hamháin mar gheall ar ár dteanga agus ar ár gcultúr ach freisin faoi chothú pearsantachta páistí agus seans a thabhairt dóibh go léir bheith leathan-aigeantach. Bhí oideachas sa Chreideamh agus san Fhraincis antábhachtach do Lúise agus nuair nach mbíodh paidreacha ráite as Gaeilge déarfadh siad iad as Fraincis. Bhí an scoil ag dul i méid an t-am ar fad. Ghlaoití ‘Tír na nÓg’ ar an taobh sóiseareach den scoil, rud atá fós fíor sa lá atá inniu ann.

Sa bhliain 1920 bunaíodh Cairde Bhríde um Oideachas Teoranta, nó mar a ghlaotaí air Societé Amicale Saint Brigid chun tabhairt faoi fhadhbanna airgid a bhí ag an scoil. Sa bhliain 1921 aistríodh an scoil go 55 Sráid Pembroke.

Bhí cúrsaí airgid ag dul in olcas agus in 1926 b’éigean í a chur faoin Roinn

08/05/2017 12:45