Licht, luchtvaart & ruimte in Ypenburg

< Het naambord verhuisde van de vroegere ingang aan de vliegveldzijde naar de huidige entree aan het plantsoen

LICHT LUCHTVAART & ruimte

Bij Luchtvaartcomplex Ypenburg zijn het voormalige stationsgebouw en de Nationale Luchtvaartschool stille getuigen van een roerige geschiedenis. Gebouwd voor de elite, geteisterd door de oorlog, gelouterd na restauratie.

< Het voormalige stationsgebouw van vliegveld Ypenburg werd in een gebogen lijn gebouwd langs een grasveld. Links is de oorspronkelijke ingang. De terrassen en tribunes boden plek aan 1800 bezoekers

> Van linksboven naar rechtsonder:

Queen Air: de koninklijke wachtruimte met op de achtergrond een foto van koningin Wilhelmina

Stairway to heaven: het trappenhuis naar de vroegere controlekamer

In de entreehal is een ingelegde windroos; de zwarte pijl wijst naar het noorden

In de voormalige Nationale Luchtvaartschool huist tegenwoordig een architectenbureau

< De kleine verkeerstoren heeft taps toelopende ramen voor optimaal zicht. Aan beide kanten waren ooit tribunes. Rechts het aparte gebouw van de Nationale Luchtvaartschool

Een paar namen herinneren nog aan de vroegere bestemming: Rijswijkse Landingsbaan, Vliegeniersbuurt, Verkeerstorenlaan. Het ILSY-plantsoen is vernoemd naar de

Internationale Luchtvaartshows die na de oorlog op vliegveld Ypenburg werden georganiseerd.

Prins Bernhard was er een graag geziene gast.

Aan dit plantsoen, ingeklemd tussen bedrijfspanden en de A13, staan twee gebouwen uit de begintijd. Het voormalige stationsgebouw en de

Nationale Luchtvaartschool zijn rijksmonumenten en worden particulier verhuurd.

Bewogen historie

“Vliegveld Ypenburg werd vlak voor de oorlog gebouwd als basis voor de elite,” vertelt Henk Kronenberg van de Historische Vereniging Buitenplaats Ypenburg. “Met 200 hectare was Ypenburg na Schiphol het grootste vliegveld van Nederland. Het bood genoeg plek voor de Aeroclubs van Den Haag en Rotterdam, particuliere vliegmaatschappijen en de luchtvaartschool. Vliegen was in die tijd een bezienswaardigheid. Dat blijkt wel uit de enorme terrassen en tribunes die plaats boden aan 1800 gasten.” Lang konden de vliegeniers, reizigers en bezoekers echter niet van deze basis genieten. “Tijdens de mobilisatie kreeg het veld een militaire bestemming. Bij de Slag om Den Haag werd het complex op 10 mei 1940 zwaar gebombardeerd en in brand geschoten. De Duitsers wilden met de inname voorkomen dat koningin Wilhelmina het land via de lucht zou verlaten. De Nederlanders heroverden het vliegveld echter nog diezelfde dag. Er vielen 95 doden: enkele burgers en Nederlandse militairen die worden herdacht met een monument bij de entree. In de gevel zie je nog de kogelgaten.” Na de oorlog fungeert het vliegveld voornamelijk als militaire basis. Tot 1991 landden hier ook hooggeplaatste gasten als koning Leopold van België en Robert Kennedy.

Het Nieuwe Bouwen

Walter Zeinstra werkt met Zeinstra Verbeek Architecten sinds 2016 in de voormalige Luchtvaartschool. “ ‘Dat dit bestaat’, zeiden we tijdens de bezichtiging. In de bomen langs het veld zaten buizerds en dagelijks springen hazen door het gras. Erfgoedbeheerder BOEi heeft de panden zorgvuldig laten restaureren. Licht, lucht en ruimte zijn kenmerkend voor de stijl van het Nieuwe Bouwen. De architecten van het stationsgebouw zijn Brinkman en Van der Vlugt, die ook de Van Nellefabriek in Rotterdam ontwierpen. Mertens tekende voor de Luchtvaartschool uit 1939. De witgesausde muren van gewapend beton en de stalen kozijnen zie je in beide panden terug. De vorm is afgestemd op de functie.” SITA, ontwikkelaar van soft- en hardware in de luchtvaart, huurt de zuidvleugel van het hoofdgebouw. Henny Schoonewelle: “Hier waren vroeger het publieke restaurant, de keuken, de koninklijke wachtkamer en de verkeerstoren. Twee trappenhuizen boden toegang tot de dakterrassen. Daar waren tribunes opgesteld waar het publiek naar de vliegtuigen kon kijken - echt een uitje in die tijd. In de kelder, waar ooit de kleedkamers van het personeel waren, testen wij nieuwe systemen voor toegangspoorten en bagagebanden.” Zo komen op Ypenburg historische en moderne luchtvaartgeschiedenis samen.

“DE VORM IS AFGESTEMD OP DE FUNCTIE”