Agroterra teuxos 4 febrouarios 2013 by Christos Ktenas

Μ Η Ν Ι Α Ι Α

Π Ε Ρ Ι Ο Δ Ι Κ Η

Ε Κ Δ Ο Σ Η

Τ Η Σ

Ε Φ Η Μ Ε Ρ Ι Δ Α Σ

Ε Π Ε Ν Δ Υ Τ Η Σ

AΓΡOTERRA

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΑΦΙΕΡ ΩΜΑ

Θερμοκήπια

H Ελλάδα λαχανόκηπος της Ευρώπης;

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Εξαγωγές: Μάθε πώς θα ξεκινήσεις και πώς θα βρεις πελάτες

ΑΝΑΛΥΣΗ

Ποιοι παράγοντες έχουν ανεβάσει το κόστος στην παραγωγή

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

Βάζουμε στο χωράφι χαρούπι, μηδική και μπρόκολο

ΜΕΛΕΤΗ

Τα βήματα για να γίνεις επαγγελματίας αγρότης!

editorial

aΓΡoterra ΜΗΝΙΑΙα ΠΕΡΙΟΔΙΚη εκδοση της εφημεριδασ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ DBAS Α.Ε. Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Ν. Ηράκλειο Τ.Κ. 14121, Τηλ. 210-8113100, Fax: 210-2847707

επικαιροτητα Ξανά τα τρακτέρ στους δρόμους, αντί στους αγρούς...

υπευθυνη εκδοσης

Άννα Σβύνου Creative Art Director

Διονύσης Θεοδόσης υπευθυνοσ ρεπορταζ

Πάνος Μπαΐλης

Εποχή αποφάσεων

επιμελεια υλης

Χρήστος Γ. Κτενάς αρθρογραφοσ

Θοδωρής Παναγούλης

Αγαπητοί αναγνώστες, για ακόμα μία χρονιά οι Έλληνες αγρότες βρίσκονται στους δρόμους, αντιδρώντας στη νέα φορολογία και στις πολύ υψηλές τιμές στο πετρέλαιο και στα αγροτικά εφόδια. Παλεύουν για την επιβίωσή τους, ζητώντας μια οργάνωση της διαδικασίας προς όφελος του αγρότη και του καταναλωτή. Η απειλή για διάλυση της γεωργίας και της κτηνοτροφίας λόγω του συνεχώς αυξανόμενου κόστους παραγωγής, σε συνδυασμό με τις εξευτελιστικές τιμές στον παραγωγό (χωρίς αντίστοιχα χαμηλές τιμές στον καταναλωτή), πρέπει κάπου να σταματήσει. Όταν όλοι οι υπόλοιποι παραγωγικοί κλάδοι της οικονομίας κλονίζονται, όταν νέοι και άνεργοι ενθαρρύνονται να επιστρέψουν και να δραστηριοποιηθούν στην ύπαιθρο -επιλογή που σε πολλές περιπτώσεις είναι μονόδρομος επιβίωσης-, τότε η πολιτεία έχει μια παραπάνω υποχρέωση να επισπεύσει τις διαδικασίες προκειμένου να επιβιώσει ο κλάδος που μπορεί να δώσει άμεσες λύσεις στην ανάπτυξη της υπαίθρου και να στηρίξει την οικονομία της χώρας. Σήμερα, προφανώς, όπως και σε όλους τους άλλους τομείς, έτσι και στη γεωργία, πληρώνουμε τις συνέπειες για τα αμαρτήματα του παρελθόντος. Τις συνέπειες του

πελατειακού συστήματος, των συμβιβασμών και της διαφθοράς, που ευνόησαν λίγους και οδήγησαν την πλειοψηφία σε αδιέξοδο. Πληρώνουμε την έλλειψη αγροτικής στρατηγικής, στόχων και αξιοκρατικών δομών ανάπτυξης. Πληρώνουμε ακόμη την ανικανότητα πολλών συνεταιρισμών να εκπληρώσουν το έργο τους. Πάνω από όλα, όμως, πληρώνουμε την ανοχή όλων μας σε όλα τα παραπάνω. Μήπως ήρθε ο καιρός να αλλάξουμε τη νοοτροπία μας και να θέσουμε τα προβλήματα στη σωστή τους βάση; Είναι απλά θέμα επιβίωσης… Εμείς, στο «ΑΓΡΟTERRA» αυτού του μήνα, παρουσιάζουμε τις θερμοκηπιακές καλλιέργειες, ως μια επιλογή παραγωγικής δραστηριότητας που φαίνεται να αποτελεί πρόκληση κερδοφορίας για υποψήφιους επενδυτές. Ακόμη, ασχολούμαστε με το θέμα των αγροτικών εξαγωγών -που απαντούν δυναμικά στην ύφεση-, καταγράφοντας πώς να ξεκινήσει κανείς τη δική του εξαγωγική προσπάθεια. Συζητάμε για τις καλλιέργειες χαρουπιού, μηδικής και μπρόκολου και παρουσιάζουμε όλα τα βήματα που χρειάζονται για να γίνει κανείς επαγγελματίας αγρότης! Καλή ανάγνωση

Άννα Σβυνου

Ρεπορταζ

Γωγώ Κατσέλη, Ξανθή Γούναρη, Γιάννης Βερμισσώ, Βασίλης Κατσαρός

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ELSE AGENCY Τηλ. 210-8113276 e-mail: elseagency@elseagency.gr Αγίας Λαύρας 2 & Σαρανταπόρου, Ν. Ηράκλειο, Τ.Κ. 14121

διευθυνση διαφημισησ Κώστας Μπανιάς e-mail: kbanias@ependytis.gr e-mail επικοινωνιασ

agroterra@ependytis.gr

Επιστημονική επιμέλεια Δρ Ηλίας Τραυλός, Λέκτορας Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, τμήμα Επιστήμης της Φυτικής Παραγωγής

Διαβάστε στο επόμενο τεύχος

Συνεργάτες τεύχους Χρήστος Αθανασιάδης, chef Ευγενία Π.

■ Μεγάλο αφιέρωμα στα αρωματικά φυτά και στην εξάπλωσή τους. ■ Τι γίνεται με τις ιχθυοκαλλιέργειες στην Ελλάδα. ■ Μελέτη για την καλλιέργεια των καπνών και το μέλλον της.

Τζεφεράκου, φυτικά καλλυντικά Βλάσης Μπισμπίκης, γεωπόνος Αναστασία Ν. Σαρχόσογλου, γεωπόνος MSc Δρ Χαράλαμπος Θανόπουλος, γεωπόνος Καρόλος Χανικιάν, αρχιτέκτονας μηχανικός ΕΜΠ, αρχιτέκτονας Τοπίου MLA UPenn Σαρίκ Μπερμπεριάν, αρχιτέκτονας μηχανικός ΕΜΠ, αρχιτέκτονας Τοπίου MASLA ETH Zurich aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ / ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

06 ΠΟΣΟ ΑΝΕΒΗΚΕ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ Αυξημένα έξοδα και έλλειψη ρευστού πιέζουν τους αγρότες

20 ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΑΣ Τα Μυλέλια επιμένουν χειροποίητα

34 ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ

08 ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΓΗΣ Τι προβλέπεται να εφαρμοστεί φέτος και πόσο θα κοστίσει σε επαγγελματίες και μη

10 ΟΔΗΓΟΣ ΑΓΡΟΤΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ Πώς θα καταφέρουν κι άλλοι παραγωγοί να περάσουν τα σύνορα

22 ΑΦΙΕΡΩΜΑ Θερμοκήπια ΝΑ ΓΙΝΟΥΜΕ Ο ΛΑΧΑΝΟΚΗΠΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ

Προορισμός η Κρήτη και μια άλλη ποιότητα ζωής

38 ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ Οι σκορδοπαραγωγοί της Νέας Βύσσας ανταγωνίζονται τους Κινέζους

46 ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Νίκος Μπόκαρης, πρόεδρος Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίου Τομέα

48 ΝΕΑ Όλες οι εξελίξεις του μήνα που πέρασε

52 ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ

40 ΠΩΣ ΘΑ ΓΙΝΕΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΑΣ ΑΓΡΟΤΗΣ Για κάθε νέο που θέλει να επενδύσει στην ελληνική γη 4

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

AΓΡOTERRA

24 Τα προβλήματα που πρέπει να ξεπεραστούν 26 Τι παράγουμε στην Ελλάδα και πού 28 Οι ειδικοί αναλύουν το μέλλον των θερμοκηπίων

Ο γυναικείος συνεταιρισμός της Κω στηρίζει την κοινωνία

AΓΡO SPECIAL

Μια ειδική ματιά στην παραγωγή 56 Ημερολόγιο φύτευσης για τα καλοκαιρινά λαχανικά 58 Χαρουπιά, ένα φυτό με πολλές χρήσεις 62 Μηδική, μια υψηλή απόδοση 64 Φυτεύουμε μπρόκολο

AΓΡO LIFE

Φέρνοντας τη φύση μέσα στο σπίτι μας 68 Εποχή φύτευσης και μεταφύτευσης 70 Δημιουργώντας ξερικούς κήπους 72 Συνταγές με μπρόκολο 74 Περιποίηση με ακτινίδιο

76 ΑΓΟΡΑ Προϊόντα από και για κάθε τομέα της παραγωγής

81 ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 82 ΔΙΑΛΕΞΑΜΕ Τα κρασιά της αρχαίας Ροδόπης

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / χρηματοδοτηση

Αγρότες χωρίς ρευστό και με υψηλό κόστος!

Οι δυναμικές αγροτικεσ κινητοποιήσεις έφεραν στο προσκήνιο το μεγάλο πρόβλημα του κλάδου: το πολύ υψηλό κόστος παραγωγής, που αυξάνει από την υπερφορολόγηση πετρελαίου και ηλεκτρικού ρεύματος, αλλά και την αδυναμία των αγροτών να αντλήσουν ρευστότητα για να μπουν στα χωράφια τουσ Του Θοδωρή Παναγούλη

ύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat, το 2012 σημειώθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 αύξηση της τάξεως του 1% στο μέσο γεωργικό εισόδημα ανά εργαζόμενο. Είχε προηγηθεί αντίστοιχη αύξηση κατά 8% το 2011 έναντι του προηγούμενου έτους. Στην Ελλάδα ωστόσο τα πράγματα, και σε αυτόν τον τομέα, είναι διαφορετικά: το γεωργικό εισόδημα ανά εργαζόμενο στη χώρα μας το 2012 κατέγραψε μείωση 2% (το συνολικό γεωργικό εισόδημα μειώθηκε κατά 5%, αλλά μειώθηκαν και οι απασχολούμενοι στη γεωργία κατά 3%, οπότε το εισόδημα «μοιράστηκε» σε λιγότερους), ενώ είχε ήδη υπάρξει μια μεγάλη μείωση κατά 5,6% το 2011. Πρέπει να σημειωθεί ότι το ελληνικό γεωργικό εισόδημα μειώνεται όχι τόσο εξαιτίας της μείωσης των τιμών πώλησης των προϊόντων (έπεσαν περίπου κατά 1,4%), αλλά κυρίως λόγω της μεγάλης αύξησης σε όλους τους συντελεστές της παραγωγής, στις λεγόμενες «γεωργικές εισροές». Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν, τα λιπάσματα και τα βελτιωτικά εδάφους αυξήθηκαν κατά 12,8%, το κόστος ενέργειας κατά 7,7%, ενώ σημειώθηκε αύξηση στα προϊόντα φυτοπροστασίας κατά 2,1%, στις κτηνιατρικές δαπάνες κατά 3,5%, στους σπόρους και στο πολλαπλασιαστικό υλικό κατά 0,6% κ.λπ. Η ραγδαία αύξηση του κόστους παρα-

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

€

μειώθηκε το αγροτικό εισόδημα το 2012

12,8%

αυξήθηκε το κόστος λιπασμάτων

γωγής συνοδεύεται από την πρωτοφανή ασφυξία στον χρηματοδοτικό τομέα, αποτέλεσμα της κατάστασης στην οποία βρίσκονται η ελληνική οικονομία και το τραπεζικό σύστημα, ειδικά μετά την πώληση της Αγροτικής Τράπεζας, του παραδοσιακού χρηματοδότη του αγροτικού τομέα. Οι αγρότες πρέπει να μπουν αυτή την περίοδο στα χωράφια τους για τη σπορά των εαρινών καλλιεργειών και, όπως λέγεται χαρακτηριστικά, δεν μπορούν να βρουν ρευστότητα από πουθενά για τα αναγκαία εφόδια. Το τελευταίο διάστημα, βεβαίως, υπάρ-

χει κάποια κινητικότητα στον τομέα της ρευστότητας, ενώ πολλές ελπίδες έχουν εναποτεθεί στη δημιουργία του Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας, του λεγόμενου «αγροτικού ΤΕΜΠΜΕ». Σύμφωνα με πληροφορίες, το διάδοχο σχήμα της ΑΤΕ, η Τράπεζα Πειραιώς-ΑΤΕ, άρχισε να χορηγεί κάποια καλλιεργητικά δάνεια στους αγρότες για τη νέα περίοδο. Ταυτόχρονα, από την πλευρά της κυβέρνησης γίνεται προσπάθεια να πληρωθούν ποσά τα οποία δικαιούνται οι αγρότες και που θα βελτιώσουν τη ρευστότητα του

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / χρηματοδοτηση Εκτιμάται ότι η ενεργοποίηση του Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας θα «μοχλεύσει» διαθέσιμα κεφάλαια χρηματοοικονομικών και χρηματοπιστωτικών οργανισμών για τη χορήγηση δανείων με ευνοϊκούς όρους

Έρχεται το Αγροτικό Ταμείο

κλάδου. Εντός των επόμενων ημερών καταβάλλεται η πρώτη δόση της επιστροφής του ειδικού φόρου κατανάλωσης πετρελαίου, ύψους 80 εκατομμυρίων ευρώ, ενώ «χτίζεται» δημοσιονομικό ισοδύναμο για την καταβολή ισόποσης δεύτερης δόσης τον Σεπτέμβριο. Αν και αρχικά είχε προϋπολογιστεί η δεύτερη δόση να είναι μειωμένη κατά 30 εκατομμύρια ευρώ σε σχέση με πέρυσι, το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ευελπιστεί ότι θα μπορέσει να δώσει τα ίδια χρήματα λόγω της μη απορρόφησης από τους καταναλωτές του επι-

δόματος θέρμανσης. Επίσης, μέχρι το τέλος του μήνα θα δοθεί η συνδεδεμένη ενίσχυση στο βαμβάκι, ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ, σε όλους τους βαμβακοπαραγωγούς που καλλιέργησαν και συγκόμισαν. Προς την ίδια κατεύθυνση λειτουργούν η ενεργοποίηση του κανονισμού de minimis, για πρώτη φορά, για την αγορά ζωοτροφών από τους κτηνοτρόφους, καθώς και οι ρυθμίσεις για τα «κόκκινα» δάνεια των αγροτών και οι απομειώσεις ή και διαγραφές υποθηκών αγροτικής γης.

Σημαντικότερη ωστόσο κίνηση, η οποία μπορεί να δημιουργήσει μεσοπρόθεσμα δυνατότητες πρόσβασης των αγροτών σε επενδυτικά κεφάλαια και κεφάλαια κίνησης, είναι η δημιουργία του Ταμείου Αγροτικής Επιχειρηματικότητας. Το «αγροτικό ΤΕΜΠΜΕ» θα έχει κεφάλαια πάνω από 300 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία θα διευκολύνουν τη ρευστότητα που χρειάζονται ιδιαίτερα οι αγρότες οι οποίοι μπαίνουν στα Σχέδια Βελτίωσης, όσοι δραστηριοποιούνται στον χώρο της μεταποίησης και όσοι κάνουν επενδύσεις στον αγροτικό τομέα.Ειδικότερα, υπογράφηκε ήδη μεταξύ του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και της ανώνυμης εταιρείας με την επωνυμία ΕΤΕΑΝ η απόφαση-συμφωνία βάσει της οποίας ενεργοποιείται το Ταμείο Αγροτικής Επιχειρηματικότητας. Εκτιμάται ότι η ενεργοποίηση του Ταμείου θα «μοχλεύσει» διαθέσιμα κεφάλαια χρηματοοικονομικών και χρηματοπιστωτικών οργανισμών για τη χορήγηση δανείων με ευνοϊκούς όρους. Το Ταμείο προικοδοτείται με ένα ποσό 116 εκατ. ευρώ από το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2007-2013. Από εκεί και πέρα, η ΕΤΕΑΝ αναλαμβάνει την υποχρέωση να προβεί σε κάθε απαραίτητη ενέργεια για την επιλογή των χρηματοοικονομικών και χρηματοπιστωτικών οργανισμών με κριτήριο την ωφέλεια των δυνητικών δικαιούχων. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

οικονομια / ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

Πώς θα φορολογηθούν τα αγροτεμάχια;

Το κρίσιμο ζήτημα της φορολόγησης της αγροτικής γης έχει απ’ ό,τι φαίνεται σχεδόν καταλήξει, με σημαντικές Διαφοροποιήσεις ανάλογα το επάγγελμα του ιδιοκτήτη, αλλά και τη χρήση Του Θοδωρή Παναγούλη

υνοϊκότερα από τους υπόλοιπους κατόχους γης θα αντιμετωπίζονται οι επαγγελματίες αγρότες όσον αφορά τη φορολόγηση των αγροτεμαχίων, η οποία βρίσκεται επί θύραις. Σύμφωνα με πληροφορίες, οι εκπρόσωποι των τριών κομμάτων που στηρίζουν την κυβέρνηση, σε συνεργασία με το υπουργείο Οικονομικών, έχουν καταλήξει στα βασικά σημεία του τρόπου με τον

οποίο πρόκειται να φορολογηθούν τα αγροτεμάχια, οι αγροί και οι βοσκότοποι. Η λύση η οποία προκρίνεται οδηγεί σε έναν διπλό διαχωρισμό. Αφενός διαχωρίζονται οι φορολογούμενοι σε εκείνους που ασκούν το αγροτικό επάγγελμα κατά κύριο λόγο και σε εκείνους που έχουν άλλη κύρια πηγή εισοδήματος. Αφετέρου διαχωρίζονται οι εκτός σχεδίου εκτάσεις σε αγροτική γη και μη αγροτική γη.

Το νέο σύστημα

κής γης που θα ανήκει σε μη κατ’ επάγγελμα αγρότες (π.χ. μισθωτούς, συνταξιούχους, ελεύθερους επαγγελματίες) θα μειώνεται κατά 50% και θα φορολογείται με βάση την κλίμακα φορολόγησης των κτισμάτων και εντός σχεδίου εκτάσεων που θα θεσπιστεί στο πλαίσιο του νέου ενιαίου φόρου ακινήτων. Η κλίμακα αυτή θα έχει αφορολόγητο όριο, σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, ύψους 50.000 ευρώ και οκτώ έως δέκα κλιμάκια με κατώτατο συντελεστή 0,1% ή 0,2% και ανώτατο 1,5% ή 2%. Για τους κατ’ επάγγελμα αγρότες θα δημιουργηθεί ειδική κλίμακα με την οποία θα φορολογείται η αγροτική γη που τους ανήκει. Η κλίμακα αυτή θα έχει αφορολόγητο όριο 20.000 ευρώ, ενώ υπάρχουν και εισηγήσεις για υψηλότερο όριο στα 30.000 ευρώ. Τα κτίσματα και εντός σχεδίου ακίνητα που ανήκουν σε κατ’ επάγγελμα αγρότες θα φορολογούνται όπως και σήμερα, με την κλίμακα που θα θεσπιστεί και για τους υπόλοιπους φορολογουμένους. Σημειώνεται ότι, με βάση τα σενάρια που

Ειδικότερα, το σύστημα φορολόγησης των αγροτεμαχίων που προωθείται και, εκτός απροόπτου, θα θεσμοθετηθεί προβλέπει τα εξής: Θα γίνει διαχωρισμός μεταξύ της αγροτικής γης (είτε αυτή καλλιεργείται είτε όχι) και των υπόλοιπων ειδών -εκτός σχεδίου- εκτάσεων. Ο διαχωρισμός αυτός θα επιχειρηθεί να γίνει με βάση τα στοιχεία των αγροτεμαχίων που δηλώνονται στον δεύτερο πίνακα της δήλωσης ακίνητης περιουσίας Ε9. Στον πίνακα υπάρχουν ενδείξεις για μονοετείς ή πολυετείς καλλιέργειες, καθώς και ειδικές προβλέψεις για τη δήλωση παραθαλάσσιων εκτάσεων. Δεν αποκλείεται στον δεύτερο πίνακα του Ε9 να προστεθεί και μια νέα στήλη στην οποία οι φορολογούμενοι θα δηλώνουν αν η εκτός σχεδίου έκταση που διαθέτουν είναι αγροτική γη. Θα υπάρξει διαχωρισμός μεταξύ των κατ’ επάγγελμα αγροτών και των υπόλοιπων φορολογουμένων. Η αντικειμενική αξία της αγροτι-

02 8

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

έχουν βάλει στο τραπέζι το υπουργείο Οικονομικών και η επιτροπή των κομμάτων της συμπολίτευσης, η επιβολή φόρου ακινήτων στα αγροτεμάχια προϋπολογίζεται ότι θα αποφέρει πρόσθετα φορολογικά έσοδα ύψους τουλάχιστον 600 εκατ. ευρώ. Από αυτά τα έσοδα, μαζί με τα πρόσθετα έσοδα ύψους τουλάχιστον 100 εκατ. ευρώ από τις αλλαγές στον φόρο ακίνητης περιουσίας των νομικών προσώπων και των επιχειρήσεων, το υπουργείο Οικονομικών πρόκειται να χρηματοδοτήσει το αφορολόγητο όριο των 50.000 ευρώ που στοχεύει να θεσπίσει για τα κτίσματα και τα εντός σχεδίου οικόπεδα και εκτάσεις.

οικονομια / ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ

Οι αγρότες πληρώνουν φόρους Οι αγροτικές οργανώσεις είχαν ζητήσει επισταμένως τη διαφοροποίηση της γης που χρησιμοποιείται για καλλιέργεια (καθώς θεωρείται στοιχείο της παραγωγής, όπως είναι δηλαδή τα αγροτικά εφόδια, οι σπόροι, η ενέργεια κ.λπ.) σε σχέση με εκείνη που αξιοποιείται οικιστικά, τουριστικά κ.λπ. Επίσης, τη διαφοροποίηση των επαγγελματιών αγροτών από τους ετεροεπαγγελματίες. Φαίνεται ότι το νέο θεσμικό πλαίσιο θα ικανοποιήσει το αίτημά τους. Πρέπει, όμως, να σημειωθεί ότι οι αγρότες θα κληθούν, στο πλαίσιο των τελευταίων μέτρων, να καταβάλουν σο-

βαρό τίμημα στην προσπάθεια της χώρας για δημοσιονομική εξυγίανση. Έχουν ήδη θεσμοθετηθεί μεγάλη αφαίμαξη συντάξεων ΟΓΑ, αύξηση εισφορών ΟΓΑ, μείωση επιστροφών ΦΠΑ, μείωση επιδότησης του ειδικού φόρου κατανάλωσης πετρελαίου, μείωση ειδικών προγραμμάτων γεωργίας κ.λπ. Έτσι, η συνολική επιβάρυνση των αγροτών υπολογίζεται σε 1,1 δισ. ευρώ κατά το 2013. Σε αυτά δεν περιλαμβάνονται η επιβολή φόρου 13% στους αγρότες και η επιβολή φόρου με συντελεστή 26% στις συναλλαγές των αγροτικών συνεταιρισμών. Αντίθετα, δε, από το κοινώς νομιζόμε-

νο, το αγροτικό εισόδημα στη χώρα μας φορολογείται ή τουλάχιστον αποδίδει εκείνα που έχει προϋπολογίσει το κράτος. Αυτό το εισόδημα (αγροτικό ΑΕΠ) υπολογίζεται μεσοσταθμικά περίπου στα 9,5 δισ. ευρώ. Με βάση τους μοναδικούς συντελεστές που ισχύουν (12%-20% για τη φυτική παραγωγή και 5%-8% για την κτηνοτροφία), το Δημόσιο «περίμενε» να δηλωθεί εισόδημα 1,558 δισ. ευρώ. Εντέλει, με στοιχεία του 2011, δηλώθηκαν 1,564 δισ. ευρώ, δηλαδή 6 εκατ. ευρώ παραπάνω, και καταβλήθηκαν μόνο από κατά κύριο επάγγελμα αγρότες περίπου 200 εκατ. ευρώ φόροι. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΕΞΑΓΩΓΕΣ

Αγροτικές εξαγωγές Ευφορία μέσα στην κρίση Απέναντι στην ύφεση της βιομηχανικής παραγωγής και στα προβλήματα του τριτογενούς τομέα, οι Έλληνες αγρότες σηκώνουν τη σημαία των εξαγωγών πετυχαίνοντας εντυπωσιακές επιδόσεις. Οι ακόμα περισσότερες εξαγωγές θα ερθουν βεβαια εφόσον υπάρξει σοβαρή επένδυση στην τυποποίηση, στην έρευνα αγοράς και στην ποιότητα των προϊόντων μας Της Γωγώς Κατσέλη

πέρνει… ανάπτυξη η εξωστρέφεια της ελληνικής γεωργίας, στην οποία αντιστοιχεί πλέον το 26,7% της αξίας των ελληνικών εξαγωγών (εξαιρουμένων των πετρελαιοειδών). Σύμφωνα με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Εξαγωγέων (ΠΣΕ), σχεδόν το 1/3 από τα κορυφαία 100 εξαγώγιμα ελληνικά προϊόντα συνδέονται άμεσα με την αγροτική παραγωγή της χώρας μας, ενώ μεταξύ των 15 κυριότερων εξαγωγικών προϊόντων συγκαταλέγονται τα ιχθυηρά, τα λαχανικά, τα φρούτα, τα τυριά, το βαμβάκι, το παρθένο λάδι, τα καπνά και τα γουνοδέρματα. Εντυπωσιακή είναι πάνω απ’ όλα η αύξηση των αγροτικών μας εξαγωγών, η οποία στο κλείσιμο του 2012 προσέγγισε το 12%, μια εντυπωσιακή επίδοση μέσα στην κρίση. Επιπλέον, η Ελλάδα είναι βασικός προμηθευτής αγροτικών προϊόντων στις χώρες του ΟΟΣΑ και παγκόσμια δύναμη στην ιχθυοκαλλιέργεια, στα οπωροκηπευτικά, στην ελιά και στο ελαιόλαδο, όπως και στο βαμβάκι. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν και τη ρήση του Βρετανού συγγραφέα Σάμουελ Τζόνσον, ο οποίος έλεγε ότι «η γεωργία δεν δίνει μόνο πλούτη σε ένα έθνος, αλλά του παρέχει τα μόνα πλούτη που πραγματικά μπορεί να θεωρεί δικά του».

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

Χριστίνα Σακελλαρίδη πρόεδρος Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγεών

Στην ελληνική γη έχει πέσει ο σπόρος και η προοπτική της ανάκαμψής της, μέσα από την εξωστρέφεια

Όπως αναφέρει στο «ΑΓΡΟTERRA» η πρόεδρος του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγεών και του Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων, Χριστίνα Σακελλαρίδη, «ο αγροτοδιατροφικός τομέας της χώρας κερδίζει διαρκώς μερίδια στις διεθνείς αγορές και σχεδόν το 30% των νέων επιχειρήσεων που αποκτούν σήμερα εξαγωγικό προσανατολισμό συνδέεται με τα προϊόντα διατροφής της ελληνικής γης. Αυτό σημαίνει ότι στην ελληνική γη έχει πέσει ο σπόρος για την προοπτική της ανά-

Η Ευρωπαική Ένωση, που παραδοσιακά ήταν ο μεγαλύτερος πελάτης των αγροτικών μας προιόντων, δείχνει σημάδια υποχώρησης, ενώ νέες αγορές δημιουργούνται στην Ανατολική Ευρώπη.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΕΞΑΓΩΓΕΣ

καμψής της, μέσα από την εξωστρέφεια και την εξωστρεφή επιχειρηματικότητα». Ωστόσο, σύμφωνα με την κ. Σακελλαρίδη, αν και το ενδιαφέρον για την αξιοποίηση των ελληνικών αγροτικών προϊόντων και το συγκριτικό πλεονέκτημα της ποιότητάς τους είναι αναμφισβήτητα, απαιτείται συντονισμένη και καλά σχεδιασμένη πολιτική περαιτέρω ενίσχυσης της παραγωγικής βάσης και προώθησης-προβολής των ελληνικών προϊόντων, ώστε «να θερίσουμε θετικά αποτελέσματα στο μέλλον».

Τα «αγκάθια» των εξαγωγών Όπως αναφέρει η πρόεδρος του Οργανισμού Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων, σημαντικά εμπόδια στη διεθνοποίηση των προϊόντων της ελληνικής γεωργίας αποτελούν: ■ O μικρός κλήρος. ■ H ανεπάρκεια συνεργασιών για την απόκτηση κρίσιμου μεγέθους εξαγώγιμης παραγωγής και για τη μείωση του κόστους. ■ Ο κατακερματισμός μονάδων τυποποί-

ησης και συσκευασίας. ■ H έλλειψη εξαγωγικής τεχνογνωσίας και ρευστότητας για νέες επενδύσεις. Τα «αγκάθια» αυτά έχουν ως αποτέλεσμα ανταγωνιστικές στην Ελλάδα χώρες, αλλά και εταιρείες του εξωτερικού, να οικειοποιούνται ελληνικά προϊόντα που έχουν υψηλή διεθνή ζήτηση, όπως η φέτα ή το γιαούρτι, ή ακόμη και να χρησιμοποιούν ως βάση ελληνικά προϊόντα για να προσθέτουν υπεραξίες στα δικά τους είδη. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΕΞΑΓΩΓΕΣ Μέτρα για την τόνωση Τη λύση για την τόνωση των εξαγωγών των αγροτικών προϊόντων αναζητούν, σύμφωνα με την κ. Σακελλαρίδη, όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς. Ήδη τα αρμόδια υπουργεία Ανάπτυξης και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων προωθούν μέτρα για τη μείωση της γραφειοκρατίας και έχουν δεχθεί εισηγήσεις για την αξιοποίηση αναδασμών και δημόσιων γεωργικών εκτάσεων. Οι φορείς των εξαγωγών, όπως ο ΠΣΕ, υλοποιούν σεμινάρια, δράσεις μεταφοράς τεχνογνωσίας και συμβουλευτικής υποστήριξης, όπως το Πρόγραμμα Επιδοτούμενης Κατάρτισης «Διεθνές εμπόριο στην πράξη» για 7.000 δικαιούχους σε όλη τη χώρα. «Την ίδια ώρα, οι επίσημοι φορείς της εξωστρέφειας, όπως ο Οργανισμός Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων (ΟΑΕΠ), με προγράμματα ενίσχυσης ρευστότητας και εξασφάλισης πληρωμών, ή ο Ελληνικός Οργανισμός Εξωτερικού Εμπορίου (ΟΠΕ), για την προώθηση-προβολή στο εξωτερικό, στέκονται σύμμαχοι και αρωγοί. Στην αλυσίδα αυτή της εξωστρέφειας θα πρέπει να προστεθεί και το τραπεζικό σύστημα, με την υποστήριξη νέων επενδύσεων σε έναν από τους δυναμικότερους κλάδους της ελληνικής οικονομίας», συμπληρώνει η πρόεδρος του ΠΣΕ.

Ο «ελληνικός» πλανήτης

Η Ελλάδα είναι... ■ Νο1 παγκοσμίως στις εξαγωγές ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας, όπως οι τσιπούρες και τα λαβράκια. ■ Νο3 παγκοσμίως στην παραγωγή ελιάς, ελαιολάδου, ακτινιδίων και κρόκου (σαφράν). ■ Νο5 στις εξαγωγές σπαραγγιών και Νο15 στις εξαγωγές τυροκομικών προϊόντων.

προϊόντα με 7,9%, τα δημητριακά με 7,6%, Ωστόσο, παρά τα λιγοστά μέσα που διαθέτα λάδια και τα λίπη φυτικής προέλευσης τουν οι Έλληνες παραγωγοί, η χώρα μας πε- με 6,8%, τα ποτά με 4,8%, διάφορα προϊόριλαμβάνεται στους πέντε πρώτους προντα διατροφής με 4,6% και παρασκευάμηθευτές αγροτικών προϊόντων σε 25 σματα από ζάχαρη και μέλι με 2,8%. χώρες, με ποσοστά συμμετοχής στις εισαΕνδεικτικό της ανάπτυξης των εξαγωγωγές τους που ξεπερνούν το 80%. Συγκεγών είναι το γεγονός ότι όλες οι κατηγορίες κριμένα, η Ελλάδα είναι ο παρουσιάζουν αύξηση των πρώτος προμηθευτής 43 εξαγωγικών τους επιδόσεων αγροτικών προϊόντων σε 12 σε σχέση με το 1988. Τον μεγαINFO χώρες, ο δεύτερος προμηλύτερο μέσο ετήσιο ρυθμό Οι χώρες θευτής 19 προϊόντων σε 15 μεταβολής εμφανίζουν τα της Κεντρικής και χώρες, ο τρίτος προμηθευδιάφορα είδη διατροφής της Ανατολικής τής 23 προϊόντων σε 15 χώ(+13,1%), τα ψάρια, οστρακοειΕυρώπης εμφανίζουν ρες, ο τέταρτος για 22 προϊδή και μαλάκια (+10,9%), τα σημαντική αύξηση όντα σε 14 χώρες και ο πέγαλακτοκομικά (+9%) και η στην απορρόφηση μπτος 19 προϊόντων επίσης ζάχαρη και το μέλι (+8,8%). των αγροτικών μας σε 14 χώρες. Όλες οι υπόλοιπες κατηγορίες προϊόντων Τη μερίδα του λέοντος κατέγραψαν μικρότερο μέσο στις εξαγωγές αγροτικών ρυθμό μεταβολής, που κυμαίπροϊόντων κατέχουν, βένεται από +0,7% (δημητριακά βαια, σύμφωνα με στοικαι παρασκευάσματα δημηχεία του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωτριακών) έως +3,3% (ποτά). γέων, τα φρούτα και τα λαχανικά με ποσοΌσον αφορά τον «χάρτη» των ελληνικών στό 37,1%, ακολουθούν τα ψάρια και τα εξαγωγών, παρ’ όλο που η Ευρωπαϊκή οστρακοειδή με 14,7%, ο καπνός και τα προ- Ένωση είναι ο κύριος προορισμός των ϊόντα καπνού με 9,1%, τα γαλακτοκομικά αγροτικών προϊόντων μας, το ποσοστό 12

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

■ Στο top-10 των χωρών με παραγωγή και εξαγωγές βαμβακιού, παρά τη σημαντική μείωση της παραγωγής τα τελευταία χρόνια. ■ Η χώρα παραγωγής για περίπου 90 προϊόντα με Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης, καθιστώντας τα μοναδικά σε όλο τον κόσμο, όπως η μαστίχα και η φέτα.

συμμετοχής των χωρών αυτών μειώνεται συνεχώς. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι οι ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις βρίσκονται σε φάση «αποτοξίνωσης» από τις αγορές της Ευρώπης, οι οποίες επίσης πλήττονται από την κρίση, και στρέφονται σε νέες χώρες. Έτσι, από 79% που ήταν το ποσοστό εξαγωγικού προορισμού μας το 1988 έχει περιοριστεί πλέον σε κάτω από 64%. Αντίθετα, αυξητική τάση παρατηρείται στις εξαγωγές προς τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, με αποτέλεσμα αυτές να αποτελούν τον δεύτερο τόπο προορισμού των εξαγωγών, με συνολικό ποσοστό συμμετοχής 20,4% (από 2,3% το 1988). Ακολουθούν η Βόρεια Αμερική και οι χώρες της Βόρειας Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, με ποσοστά συμμετοχής 4,7% και 3,7%, αντίστοιχα. Το αντίπαλο δέος της χώρας μας στις γεωργικές εξαγωγές προς τις χώρες-μέλη της Ε.Ε και του ΟΟΣΑ είναι η Ισπανία και η Ιταλία, οι οποίες αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ένα τρίτο ( 31,2%) του ανταγωνισμού που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, ενώ δυναμικά στο παιχνίδι έχει μπει και η Τουρκία, καταλαμβάνοντας την έκτη θέση με 3,4%.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΕΞΑΓΩΓΕΣ

2012, η χρονιά της μεγάλης βελτίωσης Με καλό μάτι βλέπει τη συμβολή του αγροτικού τομέα στην εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας και η Alpha Bank, η οποία σε πρόσφατο εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο της ανέφερε ότι, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για το εμπόριο των αγροτικών προϊόντων, οι εξαγωγές τους το εννεάμηνο του 2012 αυξήθηκαν στα 3.614,4 εκατ. ευρώ, από 3.230,3 εκατ. ευρώ το εννεάμηνο του 2011, παρουσιάζοντας έτσι άνοδο κατά 11,9% σε ετήσια βάση, έναντι μικρής αύξησης κατά 1,1% που παρατηρήθηκε συνολικά το 2011. Κατά συνέπεια, η αύξηση των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων το εννεάμηνο του 2012 ήταν υψηλότερη (11,9%) έναντι της αύξησης του συνόλου των εξαγωγών αγαθών που σημειώθηκε το εννεάμηνο του 2012 (5,2%).

Συνολικά, η συμμετοχή των αγροτικών προϊόντων στις εξαγωγές της χώρας (χωρίς να υπολογίζονται καύσιμα και πλοία) ανήλθε στο 29,2% το εννεάμηνο του 2012, έναντι 27,4% το αντίστοιχο διάστημα του 2011. Οι εξελίξεις αυτές δείχνουν ότι ο αγροτικός τομέας, παρά τα σοβαρά διαρθρωτικά του προβλήματα, συμβάλλει θετικά στην εξωστρέφεια της οικονομίας μας, ενώ έχει την παραγωγική δυνατότητα, λόγω των ευνοϊκών εδαφοκλιματικών συνθηκών, να σημειώσει περαιτέρω αύξηση των εξαγωγών με την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της επιχειρηματικότητας. Φυσικά, κάτι τέτοιο μπορεί να γίνει παράλληλα με την υποκατάσταση των εισαγωγών που αποσπούν μεγάλο μέρος της εγχώριας κατανάλωσης.

Εξαγωγές αγροτικών προϊόντων σε εκατομμύρια ευρώ ΕΙΔΟΣ

9μηνο 2011

9μηνο 2012

Μεταβολή

Φρούτα και λαχανικά

1.115,80

1.241,70

11,30%

451,7

445,9

-1,30%

Ψάρια και παρασκευάσματα ψαριών Καπνός και προϊόντα καπνού

267,3

334,1

25%

Γαλακτοκομικά προϊόντα και αυγά πουλιών

255,2

289,3

13,30%

Δημητριακά και παρασκευάσματα δημητριακών

240,1

247,9

3,30%

Έλαια και λίπη

222,3

229,9

3,40%

Φυσικές υφαντικές ίνες

78,0

213,3

173,30%

Ποτά

143,4

145

1,10%

Προϊόντα διατροφής και παρασκευάσματα

140,7

136,2

-3,10%

Ζάχαρες και παρασκευάσματα, μέλι

80,6

82,1

1,90%

Δορές, δέρματα και γουνοδέρματα ακατέργαστα

43,2

53,2

23,20%

Ελαιούχοι σπόροι και καρποί

44,1

20%

Καφές, κακάο, τσάι, μπαχαρικά κ.λπ.

30,2

35,1

16,20%

Κρέατα και παρασκευάσματα κρέατος

40,9

34,1

-16,60%

Ζωοτροφές

30,7

32,9

Ακατέργαστες ζωικές και φυτικές ύλες

15,9

20,5

28,70%

Ζωντανά ζώα (εκτός ψαριών)

20,9

13,8

-34,10%

Ξυλεία και φελλός

6,8

5,9

-13,50%

Καουτσούκ φυσικό

2,3

0,5

-76,30%

Άμυλα σιταριού και καλαμποκιού

0,2

0,1

-31,10%

3.230,30

3.614,40

11,90%

ΣΥΝΟΛΟ Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΕΞΑΓΩΓΕΣ

ΚΥΡΙΑΡΧΟΥΝ ΤΑ ΨΑΡΙΑ, ΤΑ ΛΑΧΑΝΙΚΑ, ΤΑ ΤΥΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΒΑΜΒΑΚΙ ΟΠΩΣ ΦΑΙΝΕΤΑΙ από τον παρακάτω πίνακα με τα 15 σημαντικότερα ελληνικά εξαγόμενα προϊόντα στον κόσμο κατά το εννεάμηνο του 2012, τα οκτώ αφορούν γεωργικά είδη. Πρώτα στη λίστα σε ποσότητα φιγουράρουν τα βερίκοκα, τα κεράσια και τα ροδάκινα, με εξαγωγές 207.293 τόνων, ακολουθεί το βαμβάκι με 132.343 τόνους, άλλα λαχανικά με 94.540 τόνους, το παρθένο λάδι με 75.537 τόνους και τέλος τα ψάρια με 68.556 τόνους, όλα δηλαδή παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα με εξαγωγικό παρελθόν. Από πλευράς αξίας όμως οι εξαγωγές ψαριών προηγούνται με 340,9 εκατ. ευρώ και ακολουθούν τα λαχανικά με 225,5 εκατ. Στον αντίποδα βρίσκονται, σύμφωνα με το σχετικό εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο της Alpha Bank, οι εισαγωγές αγροτικών προϊόντων, οι οποίες το εννεάμηνο του 2012 κατέγραψαν πτώση 6,5%. Η μείωση αυτή αποδίδεται

στην… κατιούσα που ακολούθησαν σχεδόν όλες οι κατηγορίες, αλλά και στη σημαντική επίπτωση της ύφεσης στις εισαγωγές το 2012, κάτι που δεν είχε διαφανεί τόσο πολύ το 2011. Όπως σημειώνει η Alpha Bank, φαίνεται ξεκάθαρα ότι «ένα σημαντικό μέρος των εισαγωγών αγροτικών INFO προϊόντων ήδη υποκαθίσταται από την ανταγωνιΤα νωπά φρούτα στική εγχώρια παραγωγή, καταλαμβάνουν τάση που αναμένεται να τον μεγαλύτερο όγκο των εξαγωγών μας λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις τους επόμενους μήνες. Δεδομένων και των εκτιμήσεων για συνέχιση της αυξητικής πορείας των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων, δεν θα ήταν υπερβολή να αναμένεται πλεονασματικό ισοζύγιο αγροτικών προϊόντων ήδη από το 2013».

ΤΑ 15 ΠΙΟ ΕΞΑΓΩΓΙΜΑ ΠΡΟÏΟΝΤΑ ΜΑΣ ΚΑΤΑΤΑΞΗ

ΠΡΟΪΟΝ

Φάρμακα για λιανική πώληση

459,0

6.209,9

Πλάκες, ταινίες και φύλλα από αργίλιο

428,0

145.733,9

Άλλα ψάρια, νωπά ή διατηρημένα με απλή ψύξη

340,9

68.556,7

Σωλήνες κάθε είδους

257,7

38.037,7

225,5

94.540,9

Αλλά λαχανικά, παρασκευασμένα ή διατηρημένα Τυριά

214,4

40.101,3

Βαμβάκι

206,2

132.343

Τηλεφωνικές συσκευές συνδρομητών

195,3

567,7

Βερίκοκα, κεράσια και ροδάκινα

193,9

207.293

Ράβδοι από σίδηρο ή χάλυβα

190,7

378.655,9

Ηλεκτρική ενέργεια

183,2

0,2

Παρθένο λάδι

178,8

75.537

Αλουμίνα

174,3

153.398,2

Καπνά χωρίς αφαίρεση των μίσχων

164,6

33.910,2

Είδη από γουνοδέρματα

149,1

214,1

Πηγή: Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων 14

ΑΞΙΑ ΠΟΣΟΤΗΤΑ σε εκατ. ευρώ σε τόνους

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

AΓΡOTERRA

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΕΞΑΓΩΓΕΣ

Εξαγωγές βήμα βήμα το προÏον ειναι μονο το πρωτο βήμα για την εξαγωγικη απόπειρα, καθως ακολουθουν η κατοχυρωση του, η πιστοποιηση και βεβαια η ανευρεση πελατων

Οι Έλληνες παραγωγοί αγροτικών προϊ- φωνα με τον κ. Παπαστεργιόπουλο, ο παόντων αναρωτιούνται πόσο εύκολη διαδιραγωγός πρέπει να επιλέξει τον περιέκτη κασία είναι η εξαγωγή, δεδομένης της (μπουκάλι, βάζο κ.λπ.), έχοντας πάντα ατέρμονης ελληνικής γραφειοκρατίας. στον νου του ότι ο σκοπός της συσκευασίΩστόσο, αν απευθυνθούν στους αρμόδιας είναι πολλαπλός: να προστατεύσει το ους φορείς, όπως είναι ο Ελληνικός Οργαπροϊόν, να παρακινήσει τον πελάτη να το νισμός Εξωτερικού Εμπορίου (ΟΠΕ), θα διαγοράσει και να τηρεί τα διεθνή πρότυπα. απιστώσουν ότι δεν είναι τελικά τόσο δύΩστόσο, σημειώνει ότι ,αν το προϊόν προοσκολο, απλώς χρειάζεται ενημέρωση, σωρίζεται για καταστήματα delicatessen, είστός προγραμματισμός και πολλή ναι προτιμότερο να σχεδιάζει μόνος δουλειά. του ο παραγωγός τον δικό του πεΣύμφωνα με τον διευθυντή ριέκτη και έπειτα να απευθυνθεί Πληροφόρησης και Υποστήριστον Οργανισμό Βιομηχανικής ξης Επιχειρήσεων του ΟΠΕ, Ιδιοκτησίας, ώστε να κατοχυΓιώργο Παπαστεργιόπουρώσει την πατέντα (π.χ. το λο, τρία είναι τα «κλειδιά» για μπουκάλι) ως περιουσιακό τις εξαγωγές: στοιχείο. ΓιώργοΣ 01. Το επώνυμο τυποποιημέΚαθοριστικό ρόλο, πάΠαπαστεργιόπουλοσ διευθυντης νο προϊόν ντως, στη συσκευασία παίζει πληροφορησησ οπε 02. Τα επικοινωνιακά η ετικέτα, καθώς αυτή έρχεεργαλεία ται σε απευθείας επαφή με 03. Οι άνθρωποι που θα τρέτο μάτι του υποψήφιου αγοΗ επωνυμία ξουν το πρόγραμμα. ραστή. Μάλιστα, όπως σηκαι η επικοινωνία Ο κ. Παπαστεργιόπουλος μειώνει ο διευθυντής Πληροείναι κρίσιμα εξηγεί στο «ΑΓΡΟTERRA» ότι φόρησης και Υποστήριξης στοιχεία για ο όρος «επώνυμο τυποποιηΕπιχειρήσεων του ΟΠΕ, η επιτυχημένες εξαγωγές μένο προϊόν» αφορά τρεις ένετικέτα δεν είναι απλά μια νοιες: α) το marketing, β) το γραφιστική εργασία, αλλά design-συσκευασία και γ) χρειάζεται η συνεισφορά την πιστοποίηση- άριστη ποιενός διαφημιστή, καθώς αυότητα, ενώ ξεκαθαρίζει ότι οι τός θα καθορίσει τι θα δε«χύμα» εξαγωγές καταλήγουν στη σοβαρή σπόζει σε αυτήν, τι χρώματα θα μπουν υποβάθμιση του προϊόντος. κ.λπ. Επιπλέον, η ετικέτα πρέπει να πληροί τα εξής αντικειμενικά κριτήρια: i) την αναΤα βήματα προς τα σύνορα γνωρισιμότητα, ii) τη λιτότητα (δηλαδή να ■ Το πρώτο βήμα που πρέπει να ακολουμην είναι φορτωμένη με στοιχεία και ειδικά θήσει ο ενδιαφερόμενος Έλληνας παραη μπροστινή όψη της), ενώ iii) οφείλει να είγωγός προκειμένου να πουλήσει το προϊόν ναι σύννομη, καθώς πρέπει να αναγράφει του στις διεθνείς αγορές είναι η κατοχύτα υποχρεωτικά στοιχεία. ρωση ενός εμπορικού σήματος Ως προς τις πιστοποιήσεις των αγροτι(trademark) που θα δεσπόζει στην ετικέκών προϊόντων, επειδή άπτονται της δημότα. Έπειτα, πρέπει να απευθυνθεί στη Γενισιας υγείας, αυτός που τα παράγει και τα κή Γραμματεία Εμπορίου (www.gge.gr), η τυποποιεί θα πρέπει να έχει και τις ανάλοοποία ερευνά αν το σήμα προσκρούει πάγες πιστοποιήσεις που τις εκδίδουν οι αρνω σε κάποιο άλλο και, εφόσον δεν προμόδιες εταιρείες. Έτσι, το εκάστοτε προϊόν σκρούει, το δεσμεύει για κατοχύρωση. πρέπει να έχει υποχρεωτικά ISO 22000, ■ Το δεύτερο βήμα αφορά το design της που προκύπτει από τη συνένωση του ISO συσκευασίας και την πιστοποίηση. Σύμ9001 (διασφάλιση ποιότητας) και του aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΕΞΑΓΩΓΕΣ HACCP (διασφάλιση συνθηκών υγιεινής). Αξίζει να σημειωθεί ότι, αν πρόκειται για βιολογικό προϊόν, απαιτούνται και πρόσθετες πιστοποιήσεις, ενώ, αν είναι ΠΟΠ ή γεωγραφικής ένδειξης, πρέπει ο παραγωγός να απευθυνθεί στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ή στον Οργανισμό Πιστοποίησης και Επίβλεψης Γεωργικών Προϊόντων, Agrocert. ■ Το τρίτο βήμα είναι η δημιουργία των επικοινωνιακών εργαλείων. Το βασικότερο είναι ένα site, το οποίο αποτελεί τον «καθρέφτη» του παραγωγού. To site, λοιπόν, πρέπει να έχει τόσο ενημερωτικό όσο και προωθητικό περιεχόμενο, να είναι λογικά στημένo, να αναδεικνύει το προϊόν και τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα κ.λπ., ενώ θα πρέπει να περιλαμβάνει και πλούσιο φωτογραφικό υλικό από το παραγόμενο είδος, τις εγκαταστάσεις, τη φύση κ.λπ. Απαραίτητη προϋπόθεση βέβαια είναι να έχει και επιλογές γλώσσας, σίγουρα ελληνικά και αγγλικά, και μετά τις γλώσσες των χωρών στις οποίες απευθύνεται ο παραγωγός. ■ Το τέταρτο βήμα, το οποίο είναι και το δυσκολότερο, είναι η εξεύρεση πελατών.

ΟΙ τρεις τρόποι για να βρει κάποιος υποψήφιους πελάτες

Ο πιο δύσκολος, αλλά και ο πιο προσιτός οικονομικά, είναι από το γραφείο. Χρειάζεται μόνο ένα τηλέφωνο, πρόσβαση στο Ιnternet και μια λίστα με τους εισαγωγείς, τους διανομείς, τα σούπερ μάρκετ, τα καταστήματα delicatessen κ.λπ. Τη λίστα αυτή τη βρίσκει είτε από ειδικές εταιρείες που λειτουργούν σαν βάσεις δεδομένων, είτε από διμερή επιμελητήρια, είτε από τα γραφεία εμπορικών ακολούθων στο εξωτερικό (ΟΕΥ). Απαράβατος κανόνας είναι ότι ποτέ ο παραγωγός δεν πρέπει να στέλνει e-mail στους υποψήφιους συνεργάτες. Αρχικά παίρνει τηλέφωνο, μιλάει με τους υπευθύνους, ενώ σε δεύτερη φάση πρέπει να κάνει και μια ηλεκτρονική παρουσίαση. Εκτιμάται ότι 10% των υποψήφιων πελατών ανταποκρίνεται στο «κάλεσμα» των παραγωγών. Ακολουθούν κατ’ ιδίαν συνάντηση, δειγματισμός προϊόντος κ.λπ. Απαραίτητη προϋπόθεση για τον εξαγωγέα είναι να γνωρίζει καλά το προϊόν του, τα στοιχεία των εξαγωγικών διαδικασιών, να διαθέτει επικοινωνιακό χάρισμα και φυσικά να γνωρίζει καλά ξένη γλώσσα. 16

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

Τρόποι παράδοσης φορτίων Σχετικά με τους τρόπους παράδοσης των φορτίων που χρησιμοποιούνται παγκοσμίως στις εξαγωγές, σύμφωνα με τον κ. Παπαστεργιόπουλο, είναι τρεις: ■ To Ex Factory (ή ΕX Works) σημαίνει «έξω από το εργοστάσιο», δηλαδή ο πελάτης στέλνει το φορτηγό έξω από τη μονάδα του παραγωγού και όταν φορτώνεται το εμπόρευμα ο οδηγός δίνει στον εξαγωγέα το αντίστοιχο φορτωτικό έγγραφο (CMR). ■ Το FOB (free on board) σημαίνει ελεύθερο φορτίο, απαλλαγμένο από έξοδα και διαδικασίες. Για παράδειγμα, ο παραγωγός στέλνει το φορτίο του στο λιμάνι του Πειραιά και, αν κατευθύνεται σε τρίτη χώρα, το εκτελωνίζει. Όταν αποδεσμεύεται το φορτίο, ο εξαγωγέας ενημερώνει τη ναυτιλιακή που έχει επιλέξει ο πελάτης και αυτή με τη σειρά της του δίνει έγγραφο για την παραλαβή. Από εκεί και πέρα ο παραγωγός δεν φέρει καμία ευθύνη. ■ Το CIF μεταφράζεται σε κόστος με ασφάλεια και ναύλο, καθώς όλη η διαδικασία μεταφοράς και παράδοσης του εμπορεύματος είναι ευθύνη του εξαγωγέα. Απαράβατος κανόνας των διεθνών μεταφορών είναι πως «ό,τι μεταφέρεται ασφαλίζεται». Εξάλλου, όλες οι μεταφορικές εταιρείες συνεργάζονται με ασφαλιστικές και το κόστος ασφάλισης περιλαμβάνεται στην τιμή που δίνουν στους πελάτες οι εταιρείες μεταφοράς. Επιπλέον, κάθε εμπόρευμα είναι υποχρεωτικό να συνοδεύεται από τιμολόγιο, φορτωτικά έγγραφα, διασαφήσεις τελωνείων και πιστοποιητικό καταγωγής (certificate of origin), το οποίο εκδίδει το Εμπορικό Επιμελητήριο. Αν η αξία του φορτίου είναι μεγαλύτερη από 20.000 ευρώ, είναι απαραίτητη και η κάρτα εγγραφής στα μητρώα εξαγωγέων, η οποία αποδεικνύει τη φερεγγυότητα του εξαγωγέα. Επιπρόσθετα, αν το φορτίο δεν είναι τυποποιημένο (έχει φρούτα, λαχανικά, ψάρια κ.λπ.), χρειάζεται και πιστοποιητικό από γεωπόνο ή κτηνίατρο της αρμόδιας διεύθυνσης του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ότι δεν μεταφέρει ασθένειες ή ότι είναι υγιεινό.

Ο δεύτερος και με μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας τρόπος προσέλκυσης πελατών είναι η συμμετοχή σε διεθνείς εκθέσεις. Εκεί ο παραγωγός έχει τη δυνατότητα να συναντήσει εμπόρους, αγοραστές και να παρουσιάσει απευθείας το προϊόν του. Πρέπει, βέβαια, ο εκθέτης να είναι οργανωτικός, να έχει συστηματική επικοινωνία με το πελατολόγιό του και να συντηρεί την επαφή από την Ελλάδα. Το βασικό «αγκάθι» σε αυτή τη διαδικασία είναι το κόστος, καθώς για μια καλή έκθεση πρέπει να πληρώσει «ενοίκιο» μέχρι και 500 ευρώ το τετραγωνικό, ενώ μια αξιοπρεπής παρουσίαση του περιπτέρου απαιτεί χώρο τουλάχιστον 9 τ.μ.

Για μοντερνες πωλησεισ

Site Η ψηφιακή παρουσία και προώθηση είναι σήμερα βασικό εργαλείο στο εμπόριο και φυσικά στις εξαγωγές

Επικοινωνία Η ανέρευση πελατών είναι μια διαρκής διαδικασία που ο εξαγωγέαςπαραγωγός οφείλει να συντηρεί με διαρκή επικοινωνία

Aποστολές Με υψηλή απόδοση από πλευράς ανταπόκρισης πελατών, οι επιχειρηματικές αποστολές θέλουν σοβαρή προετοιμασία

Ο τρίτος τρόπος είναι οι επιχειρηματικές αποστολές. Πρόκειται για προκαθορισμένα επιχειρηματικά ραντεβού, τα οποία «κλείνονται» από οργανωτικές ομάδες που δραστηριοποιούνται στην εκάστοτε χώρα και έχουν τη λίστα με τις σχετικές επιχειρήσεις. Τα ραντεβού γίνονται όλα σε μια ημέρα, συνήθως σε αίθουσες ξενοδοχείων, από τον παραγωγό/ υποψήφιο εξαγωγέα, ο οποίος συζητά με τον υποψήφιο πελάτη το προϊόν, τον τρόπο παράδοσης και τον τρόπο πληρωμής. Η αποδοτικότητα των επιχειρηματικών αποστολών, σύμφωνα με τον κ. Παπαστεργιόπουλο, (από στοιχεία του 2005-2010) κυμαίνεται στο 25%.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ / ΕΞΑΓΩΓΕΣ

Η εμπειρία μιλάει ΤΡΕΙΣ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΜΕ ΣΟΒΑΡΕΣ ΕΞΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΙΣ ΑΝΑΛΥΟΥΝ ΤΗ ΔΙΚΗ ΤΟΥΣ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ, ΕΣΤΙΑΖΟΝΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΤΟΥΣ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΣΤΕΡΕΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΟΠΙΚΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ

ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΑΥΡΟΣ ΣΑΝΤΙΠ

ΣΤΑΦΥΛΙΑ ΣΕ ΑΓΓΛΙΑ ΚΑΙ ΟΛΛΑΝΔΙΑ Τις μη ανταγωνιστικές τιμές λόγω υψηλού κόστους παραγωγής, συλλογής, συσκευασίας και μεταφοράς, τη χαμηλή ποιότητα των προϊόντων χωρίς πιστοποίηση, την έλλειψη ρευστότητας και τη μη ανταγωνιστική αγορά μεταφορικών εταιρειών παρουσιάζει ως «αγκάθια» για τις εξαγωγές ο Γιάννης Μαύρος, διευθύνων σύμβουλος της αμιγώς εξαγωγικής εταιρείας ΣΑΝΤΙΠ, η οποία παράγει άσπερμα κόκκινα σταφύλια, με τις εξαγωγές να αντιπροσωπεύουν το 100% των πωλήσεών της. Κάποιες από τις δυσκολίες που συνάντησε επίσης η ΣΑΝΤΙΠ στις εξαγωγές ήταν και η έλλειψη ικανών και έμπειρων στελεχών με γνώσεις στο συγκεκριμένο αντικείμενο, η απουσία κοινής αγροτικής και εμπορικής πολιτικής ανά περιοχή και ανά χώρα, καθώς και η παντελής έλλειψη νέων ποικιλιών και νέων καινοτόμων προϊόντων με χαμηλό παραγωγικό κόστος και παραγωγικότητα. «Ένα ακόμα εμπόδιο για τις ελληνικές εξαγωγές αποτελούν η έλλειψη υποδομών (όπως δρόμοι, λιμάνια κ.λπ.), η υψηλή φορολόγηση και οι απεργίες», σημειώνει ο κ. Μαύρος. Η εταιρεία εξάγει συσκευασμένα και χύμα για τους πελάτες της στην Αγγλία και στην Ολλανδία, ενώ κατά περιόδους έχει εμπλακεί και στην εμπορία ακτινιδίων, πορτοκαλιού και λαχανικών με το εξωτερικό. Στην Αγγλία η εταιρεία συνεργάζεται άμεσα ή έμμεσα με τις μεγαλύτερες αλυσίδες λιανικής, καθώς και με εταιρίες catering και επεξεργασίας τροφίμων. Ως προς τα οφέλη των εξαγωγών, σύμφωνα με τον κ. Μαύρο, δεν είναι άλλα από τις προκαταβολές και τις γρήγορες πληρωμές και εξοφλήσεις, την προστιθέμενη αξία από τα συσκευασμένα προϊόντα που επιβάλλουν οι μεγάλες αλυσίδες, αλλά και τη δυνατότητα μεταπώλησης σε άλλους χονδρεμπόρους. Όλα αυτά φυσικά καθιστούν βιώσιμη μια εξαγωγι18

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

AΓΡOTERRA

Μας «κοστίζει» η ελλιπής παρουσία στις διεθνείς εκθέσεις, είτε ως χώρα είτε ως περιφέρειες ξεχωριστά, καθώς δεν υπάρχει συντονισμός και ενιαίο marketing για το κάθε εξαγώγιμο προϊόν

ΕΥΓΕΝΙΑ ΓΥΦΤΕΑ ΑΓΡΟΒΙΜ Σε περιόδους δύσκολες, όπως αυτές που διανύουμε, οι εξαγωγές δίνουν τη δυνατότητα διεξόδου από την ύφεση που έχει προκύψει στην εσωτερική αγορά, αυξάνοντας τις πωλήσεις και την κερδοφορία

ΑΡΓΥΡΗΣ ΣΚΟΥΛΟΥΔΗΣ ΙΝΟ Οι εταιρείες που έχουν στρέψει την προσοχή τους στο εξωτερικό πρέπει να επικεντρώσουν τις δυνάμεις τους στο να κατανοήσουν τις ανάγκες των διεθνών αγορών και να προσφέρουν προϊόντα υψηλού επιπέδου και ποιότητας

κή εταιρεία, λόγω της πολύτιμης ρευστότητας που εξασφαλίζεται.

ΛΑΔΙ ΣΕ 50 ΧΩΡΕΣ Μία από τις μεγαλύτερες ελαιοπαραγωγούς εταιρείες στην Ελλάδα και μία από τις

πρώτες εξαγωγικές δυνάμεις στον χώρο, η Αγροτική Βιομηχανία Μεσσηνίας (ΑΓΡΟΒΙΜ Α.Ε.) με έδρα την Καλαμάτα, παράγει, τυποποιεί και εξάγει ελληνικά αγροτικά προϊόντα, συνδυάζοντας την παράδοση με την καινοτομία. Όπως αναφέρει η διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας, Ευγενία Γυφτέα, σήμερα οι πωλήσεις της ΑΓΡΟΒΙΜ ξεπερνούν τα 26 εκατ. ευρώ, 90% των οποίων προέρχεται από τις εξαγωγές. Όπως λέει, «παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε καθημερινά και οι οποίες οφείλονται τόσο στο υπάρχον ασταθές οικονομικό περιβάλλον της χώρας όσο και στις ιδιαιτερότητες της κάθε αγοράς, η ΑΓΡΟΒΙΜ, έχοντας εξασφαλίσει μόνιμες συνεργασίες αλλά και υψηλή αναγνωρισιμότητα του βασικού brand της, του Iliada, σε σημαντικές αγορές, καταφέρνει να τις ξεπερνά». Τα βασικά προϊόντα που τυποποιεί και παράγει η ΑΓΡΟΒΙΜ είναι εξαιρετικά παρθένα ελαιόλαδα ΠΟΠ και ΠΓΕ, ελιές, ξηρά σύκα και antipasti, διαθέτοντάς τα σε περισσότερες από 50 χώρες. Μάλιστα, παρά την οικονομική κρίση, κατέγραψε μια μικρή αύξηση των πωλήσεων, η οποία οφείλεται αφενός στη διατήρηση των μεριδίων αγοράς της, αφετέρου στο άνοιγμά της σε νέες αγορές με μεγάλες προοπτικές, όπως αυτή της Κίνας.

ΚΡΑΣΙ ΣΕ ΟΛΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ Ως μοναδική διέξοδο και ευκαιρία των υγιών ελληνικών επιχειρήσεων, δεδομένου του σημερινού επιχειρηματικού περιβάλλοντος, χαρακτηρίζει η εταιρεία παραγωγής και εμπορίας κρασιών ΙΝΟ τις διεθνείς αγορές. Σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή της εταιρείας, Αργύρη Σκουλούδη, «το συγκροτημένο πλάνο μας, η σωστή μελέτη της αγοράς και η επιλογή των κατάλληλων συνεργατών μάς βοήθησαν στο να έχουμε τα ελάχιστα δυνατά προβλήματα ή εμπόδια στην προσπάθειά μας αυτή». Όσον αφορά την εξαγωγική δραστηριότητα της ελληνικής οινοποιίας, βασικοί προορισμοί της είναι η Γερμανία, η Ολλανδία, το Βέλγιο, η Πολωνία, η Μεγάλη Βρετανία, οι ΗΠΑ, ο Καναδάς και η Αυστραλία. Η ΙΝΟ εξάγει περίπου το 30% των πωλήσεών της, παρουσιάζοντας αύξηση της προϊόντων του 10% σε σχέση με το προηγούμενο οικονομικό έτος και ξεπερνώντας κατά πολύ τις αρχικές προβλέψεις. Η αύξηση επιτεύχθηκε στις αγορές της Βορειοδυτικής Ευρώπης (Γερμανία, Αυστρία, Βέλγιο και Ολλανδία) παρά την εκεί δύσκολη οικονομική συγκυρία.

επιτυχια/ τροφιμα

Μυλέλια, χειροποίητο μεράκι Από έναν παλιό νερόμυλο σε μια ποικιλία χειροποίητων γκουρμέ τροφίμων που πωλούνται σε όλο τον κόσμο. Αυτή είναι η ιστορία του Κέντρου Αναζήτησης Παλιών Γεύσεων, τα Μυλέλια, μια αφήγηση όχι μόνο επιτυχίας, αλλά και επικοινωνίας με το καλό παρελθόν μας!

α Μυλέλια ξεκίνησαν το 1992, όταν η Χριστίνα Παντελεημονίτη και ο σύζυγός της αναπαλαίωσαν στη Λέσβο έναν μισογκρεμισμένο νερόμυλο 300 ετών, κατά μήκος του ποταμού Ευεργέτουλα, που είχε καταφέρει να γλιτώσει από το πέρασμα της τεχνολογίας. Αμέσως μετά την αναπαλαίωση, επικοινώνησαν με τα τοπικά σχολεία, προκειμένου να έρχονται τα παιδιά να τον επισκέπτονται. «Θέλαμε να έρθουν τα παιδιά να τον δουν, να μάθουν πώς ήταν τα πράγματα παλαιότερα... Δεν σκοπεύαμε να συνεχίσουμε περισσότερο, μέχρι εκεί θέλαμε να το φτάσουμε». Όμως, προκειμένου να δουν τα παιδιά τη λειτουργία του νερόμυλου, φτιάχνανε αλεύρι. «Άρχισα στο σπίτι μαζί με τα παιδιά μου να φτιάχνουμε διάφορα ζυμαρικά για να μην πάει χαμένο το αλεύρι. Ήταν πολύ νόστιμα και η όλη διαδικασία της παρασκευής μού άρεσε πάρα πολύ. Έτσι, αποφασίσαμε να τα συσκευάζουμε και να τα πουλάμε». Από αυτό το ξεκίνημα τα Μυλέλια εξελίχθηκαν σε μια πολύ επιτυχημένη βιοτεχνία χειροποίητων τροφίμων με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Σήμερα η ποικιλία των προϊόντων περιλαμβάνει ζυμαρικά, σάλτσες, τουρσιά, τραχανά, πλιγούρι, προϊόντα με μαστίχα, μεζέδες της θάλασσας, τυρομεζέδες, αρωματικά λάδια και ξίδια, μαρμελάδες και γλυκά. Κάθε ένα παρασκευάζεται βάσει παραδοσιακών ελληνικών συνταγών και τρόπων παραγωγής. Όπως όμως μας εξηγεί η Χριστίνα, «όσο παραδοσιακά είναι τα υλικά και ο τρόπος που χρησιμοποιώ για την επεξεργασία και τη συντήρηση, τόσο τολμηρές και μερικές φορές ανατρεπτικές είναι οι συνταγές». Η επιχείρηση ήταν από τις πρώτες που πήρε πιστοποίηση HACCP το 1999. Από 20

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

Για τη Χριστίνα Παντελεημονίτη οι επισκέψεις παιδιών τόσο στα εργαστήρια όσο και στους νερόμυλους της εταιρείας αποτελούν βασικό στόχο της λειτουργίας τους.

τότε διαθέτει τα προϊόντα στα Duty Free, με αποτέλεσμα να τα γνωρίσουν πολλοί ξένοι. Στη συνέχεια, ένας δεύτερος παραδοσιακός νερόμυλος προστέθηκε στην Ακράτα. Σε όλη τη διαδικασία η Χριστίνα και ο σύζυγός της ταξίδευαν σε όλη την Ελλάδα, διαπιστώνοντας πως εξαιρετικής ποιότητας προϊόντα δεν έφταναν ποτέ στην αγορά ή δεν μπορούσαν οι παραγωγοί να τα αξιοποιήσουν προς όφελός τους. Έτσι, προέκυψε η ιδέα της αξιοποίησης των ελληνικών αγροτικών προϊόντων, σε συνδυασμό με παλιές συνταγές.

Το άυλο κέρδος Η Χριστίνα νιώθει πως η παραγωγή είναι κάτι μαγικό. Όπως λέει, «όλοι οι άνθρωποι που εργάζονται εδώ είναι μαζί μου από την

επιτυχια / τροφιμα

Από τον παλιό νερόμυλο στη μαζική παραγωγή, τα Μυλέλια διατηρούν τη χειροποίητη τεχνική τους, όπως και την προσεκτική επιλογή υψηλής ποιότητας ελληνικών αγροτικών προϊόντων.

Διακρίσεις ■ Τα προϊόντα Μυ-

λέλια έχουν κερδίσει 10 χρυσά και αργυρά βραβεία σε διεθνείς διαγωνισμούς.

■ Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής προωθείται στο εξωτερικό.

■ Τα προϊόντα πω-

λούνται σε gourmet καταστήματα και εστιατόρια, όχι όμως σε σούπερ μάρκετ, λόγω της χειροποίητης παραγωγής τους.

αρχή, έχουν προστεθεί τα παιδιά, τα ανίψια τους, αλλά δεν έχει φύγει κανείς». Όσο για τα κέρδη; Υπάρχει μεγάλη ανταμοιβή, αλλά δεν είναι τόσο σε χρήμα, όσο σε ικανοποίηση. «Στόχος μας είναι να μην μπαίνουμε μέσα και να μπορούμε να ζούμε από τη δουλειά μας. Σαν επιχείρηση δεν είμαστε ιδιαιτέρα επικερδής, ενώ έχουμε ένα μεγάλο κόστος από τις επισκέψεις παιδιών στα εργαστήρια (όπου βλέπουν από κοντά τη χειροποίητη παραδοσιακή παραγωγή). Σήμερα π.χ. ήρθαν 40 παιδιά, τα τρατάραμε, τους είχαμε αποστειρωμένες ποδίτσες, παπουτσάκια και καπελάκια μιας χρήσεως και, φεύγοντας, τους χαρίσαμε από ένα σακουλάκι με ζυμαρικά. Όλα αυτά τα χρόνια από το εργαστήριο και τους μύλους έχουν περάσει περίπου 35-37.000 παιδιά. Αυτός είναι από την αρχή ο στόχος, και η επιχείρηση αυτή υπάρχει για να σπονσοράρει αυτόν το σκοπό, άλλωστε και εγώ είμαι μητέρα τεσσάρων παιδιών».

Κοιτώντας έξω από τα σύνορα

Πωλήσεις μέσω Internet Τα Μυλέλια έχουν και ιντερνετική παρουσία (www.mylelia.gr), όπου «η σελίδα έχει επισκεψιμότητα, όσο όμως τα κούριερ στην Ελλάδα είναι τόσο ακριβά, κανένα e-shop δεν έχει ελπίδα να δουλέψει σοβαρά, εκτός αν έχει τα logistics εκτός χώρας. Το κόστος για να πάει ένα προϊόν με κούριερ στις Βρυξέλλες είναι από οκτώ έως δέκα φορές υψηλότερο από το να έρθει το ίδιο προϊόν από τις Βρυξέλλες εδώ».

Η συζήτηση με τη Χριστίνα για την εξαγωγική επιτυχία των προϊόντων Μυλέλια μάς εξέπληξε. Καθώς, όπως λέει ή ίδια, «με ρωτάνε συχνά, δεν ταλαιπωρήθηκες για να κάνεις εξαγωγές; Όχι, καθόλου, απαντώ. Από τη στιγμή που είχα πιστοποιήσει τα προϊόντα μου, που είχα τις ετικέτες σε δύο γλώσσες, ήμουν συνεπής με τους αγοραστές στους χρόνους παράδοσης και στη σταθερότητα της ποιότητας, όλα έγιναν σχεδόν από μόνα τους. Τα προϊόντα μου πωλούνταν εύκολα στο εξωτερικό. Δυσκολίες αντιμετώπισα με την ελληνική αγορά επειδή, την εποχή που ξεκίνησα, τα είδη ντελικατέσεν ήταν συνδεδεμένα στην συνείδηση του Έλληνα καταναλωτή με ξένα προϊόντα και όχι με ελληνικές ιδιαίτερες γεύσεις. Φυσικά, τώρα τα πράγματα έχουν

αλλάξει πολύ». Σήμερα τα Μυλέλια έχουν περίπου 400 ενεργούς πελάτες σε όλο τον κόσμο, κυρίως μικρά καταστήματα.

Μέσα στην κρίση Σύμφωνα με τη Χριστίνα, η κρίση δεν έχει επηρεάσει ιδιαίτερα την απόδοση της επιχείρησης, με τη δουλειά να παραμένει σταθερή, αλλά με προσπάθεια. Παρά την κρίση, υπάρχουν κάποιες εξελίξεις που ευνοούν τα προϊόντα Μυλέλια, όπως: ■ Ο κόσμος τρώει περισσότερο στο σπίτι και θέλει μια γκουρμέ πινελιά ■ Έχει αυξηθεί η τάση για υγιεινές τροφές ■ Το τρόφιμο γίνεται δώρο ■ Επιπλέον (ένα έντονο φαινόμενο δύο χρόνια τώρα), πολλοί Έλληνες φεύγουν στο εξωτερικό και παίρνουν ένα είδος «αντιπροσωπείας» κάποιων προϊόντων μας προκειμένου να τα εμπορευτούν. Αρκετοί είναι επίσης που ανοίγουν μικρά καταστήματα με παραδοσιακά ελληνικά προϊόντα. Η εμπειρία της Χριστίνας στη μεταποίηση την ωθεί στη διαπίστωση ότι το σημαντικότερο είναι να «υπάρχει παιδεία, να αγαπά κανείς με πάθος αυτό που κάνει, να το κυνηγάει, να το εξελίσσει και να λειτουργεί με ανοιχτό μυαλό και συνέπεια. Μετά την κρίση, που μας χτύπησε όλους,οι δυσκολίες μάς έκαναν να προβληματιστούμε και να κινητοποιηθούμε. Νέα παιδιά, μορφωμένοι άνθρωποι, με άλλη νοοτροπία μπαίνουν στον χώρο αυτό, και η διαφορά είναι εμφανής. Επίσης, εμείς οι Έλληνες δεν έχουμε μάθει να συνεργαζόμαστε. Δεν ξέρω πώς λειτουργούν αυτά τα πράγματα, αλλά δεν υπάρχει κάποιος “χώρος” όπου εμείς που κάνουμε παρόμοιες δράσεις να μπορούμε να ανταλλάσσουμε απόψεις, να συντονιζόμαστε. Από το κράτος δεν πρέπει να περιμένουμε τίποτα. Ας μη σε βοηθάει, αρκεί να μη στέκεται εμπόδιο». aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

BINIETA / ΘΕΜΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

Θερμοκήπια

H Ελλάδα λαχανόκηπος της Ευρώπης;

ΕΧΟΥΜΕ ΤΟΝ ΗΛΙΟ, ΤΑ ΕΔΑΦΗ, ΤΟ ΚΛΙΜΑ. Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΥΠΑΡΧΕΙ, Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΕΠΙΣΗΣ. ΜΕ ΑΥΤΑ ΩΣ ΕΦΟΔΙΑ ΟΙ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΟΥΝ ΕΚΕΙΝΕΣ ΤΟΥ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΥ, ΜΕ ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΟΜΩΣ ΤΗΝ ΕΝΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΩΝ, ΤΙΣ ΟΡΘΕΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΣΤΗΝ -ΕΤΣΙ ΚΙ ΑΛΛΙΩΣ- ΑΚΡΙΒΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΚΑΙ ΤΗ ΜΕΘΟΔΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ ΑΓΟΡΑΣ. ΜΟΝΟ ΜΕ ΑΥΤΑ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΣΤΑΘΟΥΜΕ ΟΡΘΙΟΙ ΚΑΙ ΝΑ ΑΝΤΙΣΤΡΕΨΟΥΜΕ ΤΟ ΚΥΜΑ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ, ΠΡΟΣΦΕΡΟΝΤΑΣ ΤΑ ΔΙΚΑ ΜΑΣ, ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΚΑΛΥΤΕΡΑ, ΠΡΟΪΟΝΤΑ Του Πάνου Μπαΐλη, pbailis@ependytis. gr

22 22ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013 2013 AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA

BINIETA / ΘΕΜΑ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ / ΟΣΠΡΙΑ ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

AΓΡOTERRA AΓΡOTERRA ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 2013 201323 23

binieta / Θεμα ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

Πού υστερούμε σήμερα; Διαχρονικο και επικαιρο το ερωτημα σχετικα με το μελλον των θερμοκηπιων στη χωρα μας, έχει θετικη απάντηση αλλα με πολλες προŸποθέσεισ

ίναι σήμερα η Ελλάδα σε τέτοια κατάσταση, ώστε να μπορεί να διεκδικήσει τη θέση του βασικού παραγωγού ποιοτικών λαχανικών; Όσοι ασχολούνται με τις καλλιέργειες στα θερμοκήπια επιμένουν πως αυτό στη συγκεκριμένη συγκυρία που ζούμε δεν μπορεί να συμβεί, εάν δεν λυθούν βασικά προβλήματα που έχουν σχέση με το κόστος παραγωγής, τον ανταγωνισμό και τον εκσυγχρονισμό των εγκαταστάσεων. 01. Το κόστος αρχικά, όπως και στο σύνολο των καλλιεργειών, είναι υψηλό. Τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα έχουν ακριβύνει, όπως και τα καύσιμα. Ως αποτέλεσμα του γεγονότος ότι πλέον οι τράπεζες αλλά και οι συνεταιρισμοί, όπου υπάρχουν, δεν δίνουν δάνεια στους παραγωγούς, σε πολλές περιοχές της χώρας έχουν εγκαταλειφθεί εκατοντάδες στρέμματα θερμοκηπίων ή έχουν ενοικιαστεί σε τρίτα πρόσωπα. 02. Ο εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων ήταν και παραμένει το μεγάλο ζητούμενο, αφού η αντικατάσταση των παλιών θερμοκηπίων δεν είναι ούτε απλή ούτε εύκολη υπόθεση για τους περισσότερους παραγωγούς. Και αυτό γιατί οι σύγχρονες μέθοδοι παραγωγής και κοστίζουν αλλά και δεν μπορεί να τις υπηρετήσει κάποιος χωρίς ειδικές γνώσεις. 03. Η ανταγωνιστικότητα ήταν και παραμένει άπιαστο όνειρο. Η Ισπανία, η Τουρκία, το Μαρόκο και οι χώρες της Βόρειας Ευρώπης αυτή την περίοδο κυριαρχούν παράγοντας μεγάλες ποσότητες προϊόντων τα οποία διατίθενται στους καταναλωτές σε χαμηλές τιμές. Η Ελλάδα δεν μπορεί να πετύχει μεγάλες αποδόσεις, για-

24 24ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013 2013 aΓΡoterra aΓΡoterra

τί ακόμη είναι δύσκολη η παραγωγή 12 μήνες τον χρόνο, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην Ολλανδία. Επίσης οι μικροί παραγωγοί δεν μπορούν να μετατραπούν σε επενδυτές και οι συνεταιρισμοί δεν μπορούν να ανταποκριθούν στις σύγχρονες συνθήκες παραγωγής. Αν υπολογίσει κάποιος ότι για να στηθεί ένα σύγχρονο θερμοκήπιο το κόστος μπορεί να φτάσει ακόμη και τις 100.000 ευρώ το στρέμμα, εύκολα καταλαβαίνει ότι η παραγωγή πρώιμων λαχανικών δεν είναι μια απλή διαδικασία. Παρά τις επιφυλάξεις που μπορεί να εκφράσει, καθώς και τα προβλήματα που μπορεί να «διαγνώσει» κάποιος, τα θερμοκήπια στην Ελλάδα υπό προϋποθέσεις μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα. Και αυτό μπορεί να συμβεί γιατί μπορούν να αναπτυχθούν στο σύνολο της χώρας. Ήδη στην Ελλάδα υπάρχουν εταιρείες που κατασκευάζουν σύγχρονα θερμοκήπια με εφαρμογές υψη-

λής τεχνολογίας, υπάρχουν δυνατότητες για παραγωγή τουλάχιστον δέκα ειδών κηπευτικών και, κυρίως, υπάρχει η εμπειρία δεκάδων χρόνων σε πολλές περιοχές (π.χ. Κρήτη, Πρέβεζα, Λακωνία) που είναι χρήσιμη για οποιονδήποτε επιχειρήσει να επενδύσει στον χώρο. Τον τελευταίο καιρό στον συγκεκριμένο κλάδο μπαίνουν κυρίως μεγάλες επιχειρήσεις (οι οποίες δραστηριοποιούνται σε άλλους τομείς), λόγω του ύψους της επένδυσης, οι οποίες έχουν τη δυνατότητα να στήσουν σύγχρονες εγκαταστάσεις και να αξιοποιήσουν μεθόδους όπως η γεωθερμία και η υδροπονία. Όπως συμβαίνει και σε άλλους κλάδους του πρωτογενούς τομέα (και εκεί έχουμε την εμφάνιση μεγάλων εταιρειών σε κτηνοτροφία και βιολογική γεωργία), έτσι και στην περίπτωση των θερμοκηπίων διαγράφεται μια τάση για «πέρασμα στη νέα εποχή». Το να γίνει όμως η Ελλάδα ο λαχανόκηπος της Ευρώπης εξαρτάται από πολλούς παράγοντες.

binieta / Θεμα καλλιεργεια / οσπρια ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

καλλιεργεια-επενδυση οι ειδικοί επιμένουν στη συστηματική αναζήτηση αγορών και στην ιδιαιτερη τεχνογνωσια που απαιτειται

Κωνσταντίνος Ακουμιανάκης, ως αναπληρωτής καθηγητής στο εργαστήριο κηπευτικών καλλιεργειών του τμήματος Επιστήμης Φυτικής Παραγωγής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, είναι από τους λίγους που και γνώση έχουν, αλλά και όραμα για το μέλλον των θερμοκηπίων στη χώρα μας και τις νέες μεθόδους παραγωγής. Μελετώντας την πορεία των θερμοκηπιακών καλλιεργειών από τις αρχές της δεκαετίας μέχρι σήμερα, εκτιμά ότι και μέλλον υπάρχει και πεδίο για την αύξηση της παραγωγής, εστιάζοντας κυρίως στην ηλιοφάνεια. «Η παραγωγή κηπευτικών σε θερμοκήπια έχει μέλλον. Έχει τεράστιες προοπτικές, για τον απλό λόγο ότι η ηλιοφάνεια που επικρατεί στη χώρα μας εγγυάται την ποιότητα, την οποία δεν μπορεί να την έχουν άλλες χώρες της Βόρειας και της Κεντρικής Ευρώπης». Ως γνώστης όμως της κατάστασης που επικρατεί στον τομέα των κηπευτικών, θεωρεί ότι «επιβάλλεται σωστός σχεδιασμός, καλές επιλογές και καθετοποίηση της παραγωγής, ώστε οι παραγωγοί να εξασφαλί-

Κωνσταντίνος Ακουμιανάκης αναπληρωτης καθηγητησ γεωπονικου

Ηεπιλογή της ανάλογης τεχνολογικής προσέγγισης μπορεί να εξασφαλίσει υψηλές αποδόσεις

σουν τη διάθεση των προϊόντων σε ικανοποιητικές τιμές». Και αυτό γιατί η παραγωγή σε θερμοκήπιο είναι μια επένδυση υψηλού κόστους και οποιοσδήποτε θέλει να ασχοληθεί δεν μπορεί να αγνοήσει κάποιες αλήθειες που καθορίζουν την έκβαση της όλης προσπάθειας: Πριν πάρει κάποιος την απόφαση να ασχοληθεί με θερμοκήπια, ας γνωρίζει ότι δεν πρέπει να είναι μόνος, αλλά στην ευρύτερη περιφέρεια θα πρέπει να υπάρχουν και άλλοι παραγωγοί, ώστε να μπορεί να εξασφαλίσει καλές συνθήκες διάθεσης. Επίσης, θα πρέπει να είναι καλός γνώστης των ιδιαιτεροτήτων της παραγωγής. Να αντιμετωπίζει σωστά τις προσβολές στο υλικό του και να προλαβαίνει τις ασθένειες. Σημαντικό ρόλο παίζει η επιλογή του κτήματος. Το έδαφος να είναι γόνιμο, να έχει ένα ποσοστό άμμου η αργίλου και να στραγγίζει καλά. Στη συνέχεια ο παραγωγός, σύμφωνα με τον κ. Ακουμιανάκη, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός, καθώς η επιλογή της τεχνολογικής προσέγγισης μπορεί να εξασφαλίσει υψηλές αποδόσεις, ενώ η συστηματική αναζήτηση νέων αγορών μπορεί να αποφέρει σημαντικά κέρδη όχι μόνο πρωτογενώς, αλλά και από την επεξεργασία και την τυποποίηση των προϊόντων.

Τίποτε δεν είναι εύκολο

Γιαννησ Γρηγοράτος Γεωπονοσ μελετητησ

Η ανάπτυξη των κηπευτικών πρέπει να γίνει σε μια θερμοκρασία άνω των 13 βαθμών και κάτω των 34, κάτι που απαιτεί κόστος

«Η κρίση έχει οδηγήσει πολλούς νέους να αναζητούν λύσεις στον πρωτογενή τομέα γενικώς, αλλά και ειδικώς στα θερμοκήπια. Όμως για να έχουν αποτελέσματα θα πρέπει να γνωρίζουν ότι πρόκειται για μια επένδυση που χρειάζεται χρήμα και γνώση». Ο γεωπόνος μελετητής Γιάννης Γρηγοράτος, αν και διαπιστώνει ότι τα θερμοκήπια μπορούν να αναπτυχθούν στην Ελλάδα (ειδικά στη Νότια με τις καλές καιρικές συνθήκες), θεωρεί πως πρόκειται για μια δράση η οποία χρειάζεται πολλή προσοχή. Όπως λέει, με ένα θερμοκήπιο λίγων στρεμμάτων δύσκολα μπορεί κάποιος να εξασφαλίσει ένα καλό εισόδημα. «Για να αποφύγει κάποιος το… ραντεβού με τη δυστυχία, θα πρέπει να είναι καλός γνώστης της όλης διαδικασίας και να εξασφαλίσει τη διάθεση χωρίς να μεσολαβούν έμποροι. Θα πρέπει να μην παρασύρεται από τις υπεραισιόδοξες προβλέψεις για παραγωγή». Ο ίδιος, παρά τις επιφυλάξεις του για τις αποδόσεις, επίσης υποστηρίζει ότι τα θερμοκήπια είναι η ελπίδα στην αγορά των κηπευτικών.

aΓΡoterra aΓΡoterra ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ νοεμβριοσ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 2013 201325 25

binieta / Θεμα ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

Θερμοκηπιακή παραγωγή στην Ελλάδα (2011) ΣΥΝΟΛΟ

Στρέμμ. Tόνοι

Μαρούλια

3.421

Ντομάτες

27.881

288.981

Αγγούρια

10.213

115.488

8.175

34.781

9.386

30.685

Καρπούζια

24.783

138.026

Μελιτζάνες

4.469

25.589

Κολοκυθάκια

2.026

5.869

Πιπεριές

8.558

78.027

Φασολάκια

3.244

Αγγουράκια Πεπόνια

5.929

4 Θεσσαλία Στρέμμ.

2 Κεντρ. Μακεδονία Στρέμμ.

1.478

7.379

1 Αν. Μακεδονία -Θράκη Στρέμμ.

55 648

125 1.139 8.330

4.541

11.075

1.228

2.705

1.188

2.098

338

169

341

652

26 26ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013 2013 aΓΡoterra aΓΡoterra

29.083

1.880

15.438

1.800

4.580

3.970

23.630

558

2.078

539

1.572

1.853

11.972

980

1.685

626 2.120

4.828

194

746

500

1.000

1.600

5.575

5 Στερεά Ελλάδα Στρέμμ.

497

Tόνοι

3.630

250

100

200

6 Δυτική Ελλάδα Στρέμμ.

Ήπειρος Στρέμμ.

628

2.117

3.680

Tόνοι

5.619

ΠΗΓΗ: Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων

Tόνοι

430

1.080

1.882

13.408

1.113

660

5.126

17.970

900

3.700

472

5.715

100

500

117

474

350

280

188

110

320

155

415

850

1.750

7.000

35.000

binieta / Θεμα καλλιεργεια / οσπρια ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

ΑΝΘΟΚΟΜΙΑ Δρεπτά άνθη

7 Πελ/ννησος Στρέμμ.

55.750

2.069

39.012

390 8.255

1.070

526

13.556.748

Γλαστρικά πολυετή

574

1.126.091

Φυτά εσωτ. χώρου

400

60.000.000

Tόνοι

148.537

1.158

7.204

3.960

40.700

320

1.690

2.306

25.060

1.040

5.892

1.140

7.790

800

4.800

1.331

13.314

318

1.300

Tόνοι

370

2.600

595

290

1.630

15.860

9 Νότ. Αιγαίο Στρέμμ.

Γλαστρικά μονοετή

ΦΡΑΟΥΛΕΣ Στρέμμ.

11.315

Στρέμμ.

6.204.700

Κρήτη

49.043

8 Βόρ. Αιγαίο

Στρέμμ.

10.984

4.837

617

1.065

7.150

591

5.574

Αν. Μακεδονία -Θράκη

1 8

3.760

220

2.103

580

100

194

170

238

Δυτ. 6 Ελλάδα

3.306

Στρέμμ. Tόνοι

1.850

Kεντρ. 2 Μακεδονία

794

Αττική

Βόρ. Αιγαίο

4 Θεσσαλία

494

42.412

ΜΠΑΝΑΝΕΣ

58.359

Tόνοι

220

Tόνοι

Στρέμμ. Tόνοι

Ηπειρος 3

222

114.556.240

175

1.019

5.025

1.396

Βολβοί

Tόνοι

485

Στρέμμ. Tεμάχια

5 Στερεά Ελλάδα

Εμφανίζονται οι κυριότερες παραγωγές άνω των 100 τόννων ανά περιφέρεια.

11 Αττική 9 Νότ. Αιγαίο 7 Πελ/σος

Τα Ιόνια Νησιά δεν έχουν μεγάλη θερμοκηπιακή παραγωγή.

10 Kρήτη

Κατσιγιάννη Ζωή

aΓΡoterra aΓΡoterra ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ νοεμβριοσ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 2013 201327 27

binieta / Θεμα ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

Τοπικές και ειδικές εμπειρίες Τα θερμοκήπια στη χώρα μας έχουν πάνω από μισό αιώνα παράδοση. Αυτή την εμπειρία όπως και τη σύγχρονη εφαρμογή της με τις τελευταίες τεχνολογίες, μάς μεταφέρουν άνθρωποι του χώρου από όλη την Ελλάδα

Η ιστορία της Κρήτης Τα εκτός εποχής λαχανικά εδώ και δεκαετίες έχουν συνδεθεί σε μεγάλο βαθμό με την Κρήτη και κυρίως με την Ιεράπετρα, μια περιοχή στην οποία από το 1932 οι αγρότες καλλιεργούν «πίσω από φράχτες» ντομάτες και κολοκύθια. Μετά το 1955 στήνονται τα πρώτα θερμοκήπια, με την ουσιαστική συμκης, ανέτρεψε τα δεδομένα, βολή ενός γεωπόνου της Αγροαφού αντικατέστησε το τζάμι τικής Τράπεζας, του Νίκου με νάιλον μειώνοντας το κόΦραγκάκη. στος κατασκευής. Τον οδοΌπως λέει στo ντίατρο διαδέχτηκε ένας Ολ«ΑΓΡΟTERRA» o γεωπόνος Γιώργος Γενειατάκης λανδός, ο Παύλος Κούπερ, ο Γιώργος Γενειατάκης, άνγΕΩΠΟΝΟΣ οποίος αφού δεν τα κατάφεθρωπος με σημαντική συμρε στη Σύρο, μετακόμισε βολή στην ανάπτυξη και τη στην Κρήτη, όπου καταστήριξη των θερμοκηπιαΓια να μιλάμε σήμεσκεύασε θερμοκήπια καλακών καλλιεργειών της περιορα για συμφέρουσα μένια και ξύλινα. χής, τότε τα θερμοκήπια καλλιέργεια, χρειαζόμαστε εγκαταστάΑπό το 1988 στην Κρήτη ήταν «τζαμένια με πολύ πυσεις τουλάχιστον 10 αλλά και στην υπόλοιπη Ελκνό σκελετό και μικρά τζάστρεμμάτων λάδα βλέπουμε μια μετακίμια, με δικλινή στέγη, μινηση της παραγωγής στα πιο κρής έκτασης. Οι αποδόσεις σύγχρονα θερμοκήπια με ήταν χαμηλές αλλά με υψημεγάλες αποδόσεις και ποιλές τιμές. Μιλάμε για εποχές κιλία προϊόντων, τα οποία όπου τα αγγούρια πωλούπροωθούνται κυρίως στην εσωτερική αγονταν προς 25- 30 δραχμές το κιλό και φορρά, ενώ παράλληλα αρχίζει και μια έντονη τώνονταν σε καράβια για τον Πειραιά». εξαγωγική δραστηριότητα. Παρά τις παΑυτές οι τιμές λειτούργησαν θετικά ως λαιότερες προσπάθειες, σήμερα πολλά προς τις επιλογές καλλιεργειών στο σύνοθερμοκήπια έχουν εγκαταλειφθεί ή έχουν λο της Κρήτης, με αποτέλεσμα από το νοικιαστεί σε αλλοδαπούς. Οι βασικοί λό1960 και μετά τα θερμοκήπια να καθορίγοι, σύμφωνα με τον κ. Γενειατάκη, είναι: ζουν το μέλλον της παραγωγής. Τότε, Η μη δημιουργία υποδομών (δρόμων), ένας οδοντίατρος, ο Γιώργος Γαρεφαλά-

28 28ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013 2013 aΓΡoterra aΓΡoterra

με αποτέλεσμα να είναι δύσκολη και κοστοβόρα η μεταφορά των κηπευτικών. ■ Η ασυνεννοησία μεταξύ των παραγωγών που οδηγεί στην εσωστρέφεια. ■ Το κόστος παραγωγής, κυρίως των εργατικών που έχει αυξηθεί κατά 45%-50%. ■ Η έλλειψη ρευστότητας. ■ Η αδυναμία ανταγωνισμού ως προς τις ποσότητες χωρών όπως η Ολλανδία. «Παρά τα όσα λέγονται και γράφονται, στην Ελλάδα κανείς δεν μπορεί να υπολογίζει σε παραγωγές όπως αυτές αναφέρονται στις προδιαγραφές των εταιρειών που κατασκευάζουν θερμοκήπια. Ανά στρέμμα η απόδοση για το αγγούρι δεν μπορεί να ξεπεράσει τους 15 τόνους, η τομάτα τους 10, ενώ η πιπεριά και η μελιτζάνα δύσκολα ξεπερνούν τους 8 τόνους. Έτσι, για να φτάσουμε να μιλάμε σήμερα για συμφέρουσα καλλιέργεια, χρειαζόμαστε εγκαταστάσεις τουλάχιστον 10 στρεμμάτων», αναφέρει ο κ. Γενειατάκης, ο οποίος επισημαίνει τον κίνδυνο «κραχ» καθώς πολλοί παραγωγοί δεν έχουν χρήματα για να καλλιεργήσουν, ενώ οι αγοραστές δεν είναι συνεπείς στις υποχρεώσεις τους.

binieta / Θεμα καλλιεργεια / οσπρια ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

Τα δέκα βήματα επιτυχίας 01 Σωστή επιλογή του χωραφιού και περιοχής με βάση το κλίμα. 02 Ανάλυση εδάφους. 03 Καλό δίκτυο άρδευσης. 04 Οδικό δίκτυο. 05 Στην περιοχή όπου στήνεται ένα θερμοκήπιο θα πρέπει να υπάρχουν και άλλα, ώστε να γίνεται πιο εύκολη η διάθεση. 06 Τα προϊόντα που παράγονται θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν ίδια και οι παραγωγοί να έχουν τα χαρακτηριστικά ομάδας ή συνεταιρισμού. 07 Να υπάρχουν χώροι αποθήκευσης. 08 Να κατασκευαστούν συσκευαστήρια - τυποποιητήρια. 09 Να υπάρχουν γεωπόνοι σύμβουλοι 10 Να γίνεται σωστή χρήση λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων.

τετραγωνικά θερμοκηπίου μπορεί να δώσουν τα ετήσια λαχανικά μιας οικογένειας

Τα λάθη που δεν πρέπει να κάνουμε 01 Να προχωρήσουμε σε… υπερβολικές επενδύσεις. 02 Να… ενθουσιαστούμε από τις προδιαγραφές απόδοσης που προβάλλονται από τις κατασκευαστικές εταιρείες. 03 Να κάνουμε εκτεταμένους πειραματισμούς. 04 Να επιλέξουμε έξω από τα δεδομένα και την παράδοση της περιοχής προϊόντα. 05 Να ποντάρουμε σε περιστασιακή απασχόληση. 06 Να έχουμε άγνοια για την εποχιακή διακύμανση των τιμών. 07 Να δείξουμε αδιαφορία για την εξέλιξη της τεχνολογίας και του ανταγωνισμού. 08 Να υποτιμήσουμε τον χρόνο απασχόλησης που απαιτείται να έρθουν αποτελέσματα.

τόνοι ανά στρέμμα είναι μια μέση απόδοση για καλλιέργεια ντομάτας

20%

της ελληνικής θερμοκηπιακής ανθοκομίας εξάγεται

λουλούδια ΚΑΤΩ ΑΠΟ ΤΟ ΝΑΪΛΟΝ Η ανθοκομία είναι ένας κλάδος της γεωργίας στην Ελλάδα που και ιστορία και προοπτικές ανάπτυξης έχει. Άλλωστε για τον λόγο αυτό, στη χώρα μας από τις αρχές του 20ού αιώνα η ανάπτυξη των λουλουδιών έγινε σε θερμοκήπια από Ναξιώτες που είχαν εγκατασταθεί στις ανοιχτές τότε περιοχές των βορείων προαστίων της Αθήνας. Η οικογένεια Κιτάντζη είναι από τις πρωτοπόρους στην καλλιέργεια λουλουδιών «υπό κάλυψη». Το πρώτο της θερμοκήπιο το έστησε στην Κηφισιά το 1908 και από τότε συνεχώς δημιουργεί εντός και εκτός Ελλάδος. «Υπάρχει μια παράδοση της οικογένειας στην ανθοκομία, αλλά και στην ανάπτυξη φυτωρίων. Και, παρά την κρίση, έχω την αίσθηση ότι ο κλάδος μας είναι αυτός που έχει πληγεί λιγότερο από τους άλλους. Και πιστεύω ότι, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να αναπτυχθεί και να προσφέρει εισόδημα σε πολλές οικογένειες». Αυτά πιστεύει ο Κώστας Κιτάντζης, 40 χρόνων, που μαζί με τον αδελφό του συνεχίζουν την οικογενειακή επιχείρηση που έχει επεκταθεί στον Μαραθώνα, στη Βάρη, στην Πελοπόννησο, στη Θεσσαλονίκη και κάποια στιγμή στην Ολλανδία. Όπως λέει «η ανθοκομία είναι ένας κλάδος που μπορεί να αναπτυχθεί, αρκεί το κράτος να μη βάζει εμπόδια, να δημιουργηθούν υποδομές και να μειωθεί η γραφειοκρατία. Αυτά είναι πιο σημαντικά και από τη χρηματοδότηση. Έχουμε καλό κλίμα, σπάνια βιοποικιλότητα, αυτά είναι τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα, δυστυχώς όμως ακόμη εξάγουμε μόνο το 20% όσων παράγουμε». Για τον κ. Κιτάντζη έαν κάποιος θέλει να ασχοληθεί με την ανθοκομία και τα φυτώρια, μπορεί να πετύχει,υπό την προϋπόθεση ότι θα έχει τις γνώσεις και θα προχωρήσει σε επενδύσεις που «αντέχει» να τις υποστηρίξει οικονομικά και εργατικά. Σίγουρα όμως κανείς δεν μπορεί να υπολογίζει ότι θα διαθέσει λιγότερα από 15.000 ευρώ για να ξεκινήσει.

aΓΡoterra aΓΡoterra ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ νοεμβριοσ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 2013 201329 29

ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

Aπό τη Γλύφα Ευβοίας σε όλη την Ελλάδα Στην είσοδο της εταιρείας ΑΓΡΕΚ Κ. Σαμαντούρος Α.Ε. στη Γλύφα, λίγο πιο έξω από τη Χαλκίδα, ένα μικρό πρότυπο θερμοκήπιο 12 τετραγωνικών δείχνει κάτι απλό: ότι στην Ελλάδα είτε ζεις σε μονοκατοικία είτε σε πολυκατοικία, είτε σε ορεινές είτε σε πεδινές περιοχές, μπορείς να εξασφαλίσεις εύκολα και υγιεινά τα δικά σου κηπευτικά όλο τον χρόνο και με ελάχιστο κόστος. Ο ίδιος ο ιδρυτής και ιδιοκτήτης της εταιρείας, ο 53χρονος γεωπόνος Κώστας Σαμαντούρος, σε πείθει εύκολα γι’ αυτό, αφού έχει στήσει μικρά και μεγάλα θερμοκήπια σε όλη τη χώρα κα παράγει πρωτοποριακά προϊόντα τα οποία διαθέτει εντός και εκτός Ελλάδος. Πτυχιούχος και του Οικονομικού Τμήματος της Νομικής, αφού πέρασε από διάφορες υπηρεσίες του υπουργείου Γεωργίας, διαβλέποντας την εξέλιξη στις θερμοκηπιακές καλλιέργειες αλλά και την ανάγκη η Ελλάδα να μπει σε έναν διαφορετικό δρόμο ανάπτυξης, όπως λέει, έστησε ένα δικό του θερμοκήπιο στο Μουρίκι. Έναν χρόνο αργότερα ίδρυσε μια βιομηχανία κατασκευών θερμοκηπίου. Ως κατασκευαστής,

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

μελετητής και παραγωγός έχει αναπτύξει νου να είναι η όποια επένδυση βιώσιμη, να μονάδες σε όλη την Ελλάδα για κάθε είγίνονται παράλληλες -συνδυαστικές- δράδους προϊόντα, σε συνεργασία με ξένους σεις. Ώστε, για παράδειγμα, να αξιοποιούοίκους, πανεπιστήμια και διάφορους νται τα απόβλητα κοντινών κτηνοτροεπιστημονικούς και παραγωγιφικών μονάδων, ελαιοτριβείων ή κούς φορείς. μονάδων κομποστοποίησης για Ο ίδιος πιστεύει ότι «η Ελλάδα την παραγωγή ενέργειας, που μπορεί να γίνει ο λαχανόκηπος θα τροφοδοτεί το θερμοκήπιο. της Ευρώπης. Θερμοκήπια Αυτό σημαίνει μικρότερο κόμπορούν να αναπτυχθούν σε στος θέρμανσης ή ψύξης και όλη σχεδόν τη χώρα και να κατά συνέπεια καλύτερη οικωστασ σαμαντουροσ αξιοποιηθούν τα συγκριτικά κονομική απόδοση. «Στην γεωπονοσ πλεονεκτήματα του τόπου εποχή μας, εάν θέλουμε να μας, όπως για παράδειγμα η πετύχουμε καλά αποτελέγεωθερμία. Όμως θα πρέπει σματα, πρέπει να ακολουΗ βιώσιμη επένδυση όσοι ενδιαφέρονται να επενθούμε τις τάσεις της εποχής. στα θερμοκήπια δύσουν να κατανοήσουν ότι Να μαθαίνουμε τι γίνεται γύθέλει και συνδυαστιτα σύγχρονα θερμοκήπια είρω μας. Να αξιοποιούμε κάκές δράσεις με άλλες αγροτικές ναι μια επένδυση η οποία θε δυνατότητα για μείωση επιχειρήσεις απαιτεί χρήμα και γνώσεις. του κόστους και εξασφάλιση Δεν είναι τυχαίο ότι τον τεποιότητας των προϊόντων. λευταίο καιρό μεγαλοεπιχειΟι νέες μέθοδοι, όπως η ρηματίες πλέον μπαίνουν υδροπονία και η γεωθερμία, στον χώρο δυναμικά». είναι σημαντικές για το μέλΓια τον κ. Σαμαντούρο, είναι σημαντικό λον των θερμοκηπιακών καλλιεργειών στη σήμερα, στην εποχή της κρίσης, προκειμέ- χώρα μας».

ΑΦΙΕΡΩΜΑ / ΘΕΡΜΟΚΗΠΙΑ

Μελέτη 10 στρέμματα υδροπονικής ντομάτας

Α. Εγκατάσταση

Γ. Έξοδα καλλιέργειας

Η αρχική επένδυση ξεπερνά τις 800.000 ευρώ. Η ανάλυση των επενδύσεων δίνεται στον παρακάτω πίνακα μαζί με την προτεινόμενη συγκέντρωση κεφαλαίων.

Αντίστοιχα τα ετήσια έξοδα περιλαμβάνουν τις καλλιεργητικές δαπάνες, οι οποίες είναι η αγορά πολλαπλασιαστικού υλικού για δύο φυτεύσεις ανά έτος, μαζί με τις αντίστοιχες δαπάνες λίπανσης και φυτοπροστασίας. Στις ενεργειακές ανάγκες περιλαμβάνονται τα κόστη λειτουργίας όλων των μηχανημάτων και οχημάτων της εγκατάστασης, με μέσες εκτιμήσεις κατανάλωσης και χρήσης. Για το μισθολογικό, η πρόβλεψη είναι η απασχόληση ενός γεωπόνου και δύο ειδικευμένων εργατών, όπως και τριών εποχικών εργατών. Τέλος, τα λοιπά έξοδα αφορούν έξοδα διοίκησης, διάθεσης, συντήρησης εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, όπως και ασφάλισης.

Επενδύσεις Κτιριακά-εγκαταστάσεις κτιρίων 217.910 € Τεχνικά έργα (υποδομή και διαμόρφωση περιβάλλοντος χώρου) 37.945 € Μηχανήματα-λοιπός μηχανολογικός εξοπλισμός 164.000 € Τεχνικές (ειδικές) εγκαταστάσεις 211.954 € Άλλοι εξοπλισμοί 10.400 € Αυλές 175.000 € Σύνολο 817.209 €

Πηγές κεφαλαίων

Υδροπονία είναι η τεχνική κατά την οποία η καλλιέργεια των φυτών δεν γίνεται στο έδαφος, αλλά η ρίζα τους αναπτύσσεται είτε απευθείας σε υδατικό θρεπτικό διάλυμα είτε σε πορώδες υλικό (περλίτης, πετροβάμβακας, ελαφρόπετρα, κοκκοφοίνικας, τύρφη). Πλέον είναι μία από τις τεχνολογίες αιχμής στον χώρο των θερμοκηπίων, καθώς ανάμεσα στα πλεονεκτήματά της περιλαμβάνονται η αύξηση και η βελτίωση της παραγωγής, το ότι μπορεί να εγκατασταθεί σε άγονα εδάφη, να εξοικονομεί νερό και λίπασμα και να έχει μειωμένο εργατικό κόστος. Στη συνέχεια παρουσιάζουμε τα βασικά στοιχεία για μια υδροπονική εγκατάσταση ντομάτας 10 στρεμμάτων, σύμφωνα με μελέτη της εταιρίας ΑΓΡΕΚ Κ. Σαμαντούρος, η οποία μπορεί να παρέχει πληροφορίες για τις προτεινόμενες τεχνολογίες και εκτιμώμενες αποδόσεις.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

Ανάλυση ετήσιων εξόδων*

Κατασκευαστικό δάνειο (με επιτόκιο 3,5% και δεκαετή αποπληρωμή) 20% 163.44,80 € Ίδια συμμετοχή 40% 326.883,60 € Ενισχύσεις Δημοσίου 40% 326.883,60 € Σύνολο 817.209 €

Καλλιεργητικές δαπάνες 68.476,01 € Ενεργειακές ανάγκες 37.292,12 € Μισθοδοσία 67.169,66 € Λοιπά έξοδα 25.828,78 € Συσκευασία 35.590,01 € συνολο 234.356,58 € (προ φόρων, τόκων και αποσβέσεων)

Β. Έσοδα καλλιέργειας

* Τα ποσά είναι για το πρώτο έτος, αλλά κυμαίνονται σε ανάλογα επίπεδα και τα επόμενα χρόνια.

Στον παρακάτω πίνακα αναλύονται τα έσοδα ανά έτος, με βάση την αναμενόμενη υψηλή απόδοση και τα ειδικά στοιχεία φύτευσης. Το σύνολο είναι η μέση απόδοση, με μικρή διακύμανση σε βάθος χρόνου.

Ανάλυση ετήσιων εσόδων Συνολική καλλιεργήσιμη έκταση σε στρέμματα 10,3680 Φυτά ανά στρέμμα 2.396 Παραγωγικοί σταυροί / φυτό 11 Παραγωγή / σταυρό σε kgr 0,9650 Μέση τιμή / kgr 0,89 € Παραγωγή / φυτό σε kgr 11 Φυτεύσεις / έτος 2 Ετήσια παραγωγή σε kgr /στρέμμα 50.863,54 Ετήσια παραγωγή σε kgr 527.353,20 Σύνολο 468.289,64 €

Δ. Απόδοση Στην επένδυση έχει υπολογιστεί επίσης η λήψη ενός δανείου για κεφάλαιο κίνησης, ύψους 83.330,90 ευρώ σε δεκαετή αποπληρωμή με επιτόκιο 10%. Με βάση αυτό, και συνυπολογίζοντας τους φόρους, την αποπληρωμή των δανείων και τις αποσβέσεις του εξοπλισμού (με τους αντίστοιχους συντελεστές ανά κατηγορία) καταλήγουμε σε καθαρό αποτέλεσμα: Από 107.021 ευρώ το πρώτο έτος έως 158.532,69 ευρώ τον δέκατο χρόνο.

Σημείωση: Τα παραπάνω στοιχεία είναι μια ενδεικτική αναφορά από την όλη μελέτη και παρατίθενται καθαρά ενημερωτικά.

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ / ΗΡΑΚΛΕΙΟ

Γιώργος και Βαρβάρα Καρπουτζάκη

Κάνοντας μια κρητική αρχή Ένα ζευγάρι που μόλις πέρυσι αποφάσισε να εγκαταλείψει την Αθήνα, μέσω και εξαιτίας της κρίσης. Προορισμός η γη της Κρήτης, πατρογονική, εύφορη, με ελιές και άλλο μέτρημα του χρόνου. δίνοντάς τους τη βάση για ένα νέο ξεκίνημα, που κάνει και τους δύο να πιστέψουν ότι δεν υπάρχει πια κανένας λόγος για επιστροφή στον μολυσμένο αέρα της μεγαλούπολης Της Άννας Σβύνου, asvinou@ependytis.gr

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

Γιώργος Καρπουτζάκης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κρήτη. Με τη γη είχε λίγη επαφή, μόνο όταν τον έπαιρνε μαζί του ο παππούς του στα χωράφια με τις ελιές. Τελείωσε τη Γεωπονική, αλλά επαγγελματικά ασχολήθηκε με τις πωλήσεις στην Αθήνα, που έγινε και ο τόπος διαμονής του. Η Βαρβάρα Τσιτσιμπάκου, από την άλλη πλευρά, ενώ γεννήθηκε στην Αθήνα, έζησε αρκετά χρόνια στη Σικε-

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ / ΗΡΑΚΛΕΙΟ

λία, τη γενέτειρα της μητέρας της. Με τους γονείς της επέστρεψε όταν ήταν 6-7 χρονών και από τότε ζούσε στο Παγκράτι. Όπως λέει η ίδια, «…αποφοίτησα από ΙΕΚ, παίρνοντας μια εξειδίκευση στους υπολογιστές και στη γραμματειακή υποστήριξη, οπότε, γνωρίζοντας ήδη τέσσερις ξένες γλώσσες, βρήκα αμέσως δουλειά σε μια μεγάλη εταιρεία ως γραμματέας προέδρου. Με τον άντρα μου γνωριστήκαμε τον Αύγουστο

του 2005 και από τότε είμαστε αχώριστοι, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε. Έχουμε δύο παιδιά, ένα αγοράκι τεσσάρων χρονών και ένα κοριτσάκι μόλις τεσσάρων μηνών». Όλη η οικογένεια όμως είναι πλέον στο Ηράκλειο, στην Κρήτη, αρχίζοντας τη ζωή από την αρχή. Πώς καταλήξατε να φύγετε από την Αθήνα και γιατί επιλέξατε την Κρήτη;

bαρβάρα: Αποφασίσαμε να εγκαταλείψουμε την Αθήνα, λίγους μήνες αφότου χάσαμε τις δουλειές μας, πρώτα ο άντρας μου και μετά εγώ. Ήταν μονόδρομος από τη στιγμή που η αναζήτηση νέων θέσεων εργασίας δεν απέδιδε κανένα καρπό! Επιλέξαμε την Κρήτη, γιατί είναι η γενέτειρα του Γιώργου, ένα μέρος με το οποίο ο μικρός μας γιος ήταν ήδη εξοικειωμένος σε πρόσωπα και «μυρωδιές» και, το σημαντικότεaΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ / ΗΡΑΚΛΕΙΟ ρο, εκεί υπήρχαν εκμεταλλεύσιμες καλλιέργειες και ένα σπίτι ιδιόκτητο, γεγονός πολύ σημαντικό στις μέρες μας... γιώργος: Την επιλογή του να φύγουμε στην Κρήτη τη συζητήσαμε με τη γυναίκα μου τον Γενάρη του 2012, αφού έχασα τη δουλειά μου. Λόγω της εργασίας μου, είχα μεγάλη επαφή με την αγορά, και η εικόνα έδειχνε ότι η παροχή υπηρεσιών -στην οποία βασίστηκε το μοντέλο της μεγαλούπολης- δεν είχε πολλή ζωή ακόμα. Έτσι καταλήξαμε ότι πρέπει να φύγουμε. Πώς ήταν το διάστημα της προσαρμογής; γ.: Θεωρώ ότι στην επαρχία προσαρμόζεσαι πιο εύκολα απ’ ό,τι σε μια μεγάλη πόλη όπως η Αθήνα. Δεν πιστεύω πως είχαμε κάποιο ιδιαίτερο θέμα. β.: Όπως κάθε αρχή και δύσκολη, έτσι και η προσαρμογή μου στην Κρήτη πέρασε και περνάει από διάφορα στάδια, ανάλογα με τις σκέψεις μου και τις καταστάσεις τις οποίες ζω. Κάθε μέρα πάντως είναι και διαφορετική, αλλά προς το καλύτερο. Με τι ασχολείστε τώρα; γ.: Με την καλλιέργεια της ελιάς και την παραγωγή ελαιολάδου. Είναι μια μικρή περιουσία που προέρχεται από την οικογένειά μου. β.: Προς το παρόν με το σπίτι και τα παιδιά, αλλά ετοιμάζω κάτι για το μέλλον. Ποια είναι τα επαγγελματικά σας σχέδια; γ.: Η επαγγελματική μου ασχολία με την παραγωγή ελαιολάδου δεν είναι τυχαία. Πιστεύω σε αυτό το πολύ βασικό προϊόν για την καθημερινή διατροφή και την υγεία μας. Στόχος μου είναι η παραγωγή ενός προϊόντος πολύ μεγάλης θρεπτικής αξίας και το άνοιγμα στις αγορές του εξωτερικού μέσω τυποποίησης. β.: Εγώ θα ήθελα να κάνω κάτι δικό μου, μια μικρή επιχείρηση με πολλή δημιουργικότητα, και ελπίζω σύντομα να το καταφέρω. Τι πρέπει να γίνει για να αναπτυχθεί η ελληνική οικονομία στον πρωτογενή τομέα; γ.: Άμεσα θα πρέπει να δοθούν κίνητρα και ενισχύσεις σε νέους και νέες, αλλά και σε ήδη υφισταμένους παραγωγούς, να παραγάγουν πλούτο μέσω της τυποποίησης και της μεταποίησης των γεωργικών τους προϊόντων. Με στόχο τουλάχιστον ένα 60% με 70% τον προϊόντων αυτών να απευθύνεται αποκλειστικά σε αγορές του εξωτερικού. Αυτό έρχεται σε συνάρτηση με τις ανακοινώσεις που γίνονται κάθε λίγο και λιγάκι 36

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

01 Η Βαρβάρα έχει τον δικό της κήπο με φρέσκα λαχανικά. 02 Ο Γιώργος ασχολείται με τις ελιές και στόχος του είναι να παράγει το δικό του τυποποιημένο λάδι. 03 Και οι δύο είναι κατηγορηματικοί, παρά τη μικρή εμπειρία από τη μετακίνησή τους στην Κρήτη, δεν θα επέστρεφαν στην Αθήνα.

ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙΑ / ΗΡΑΚΛΕΙΟ

Θα επιστρέφατε ξανά στην Αθήνα; Γ.: Δεν νομίζω ότι υπάρχει τέτοιο ενδεχόμενο, δεδομένης και της εμπειρίας που έχουμε από την κρίση. Β.: Ο μόνος λόγος που θα επέστρεφα στην Αθήνα είναι η υπόλοιπη οικογένειά μου που μένει εκεί. Αλλά πού θα πάει; θα τη φέρω και αυτήν στην Κρήτη! Διαφορετικά όχι, και να φτιάχνανε τα πράγματα, δεν θα γύρναγα πίσω.

σχετικά με το αρνητικό εμπορικό ισοζύγιό μας. Πρέπει να ξεφύγουμε ως χώρα από τη λογική να εισάγουμε ροδάκινα και ταυτόχρονα να σαπίζουν αυτά της Πέλλας ή να φέρνουμε από την Αργεντινή επιτραπέζια σταφύλια, όταν στην Κρήτη υπάρχουν σταφύλια μέχρι και τον Δεκέμβριο. Εδώ εισάγουμε αλεύρι, χωρίς να εκμεταλλευόμαστε το σιτάρι που παράγουμε στους κάμπους της Λάρισας. Το συμπέρασμα είναι ότι πρέπει άμεσα να ενισχυθεί ο πρωτογενής τομέας και να σταματήσει το μοντέλο της παροχής υπηρεσιών που επικρατεί ακόμα και σήμερα μέσα στην κρίση, αν θέλουμε να ξεφύγουμε γρηγορότερα από αυτήν. Πώς βλέπετε τη συζήτηση σχετικά με την αποκέντρωση λόγω κρίσης; γ.: Παλιότερα, οι «κυβερνώντες» μιλούσαν για αποκέντρωση στις προεκλογικές τους δηλώσεις, αλλά δεν έκαναν ό,τι έπρεπε ώστε να καταλάβει ο κόσμος τι δυνατότητες θα είχε στην επαρχία. Ούτε έδιναν κίνητρα να φύγεις από τις πόλεις. Κακά τα ψέματα, δεν είναι όλοι τυχεροί όπως εμείς που είχαμε ένα μέρος να πάμε, φεύγοντας από

την Αθήνα. Η αποκέντρωση πάντως επιβάλλεται, αλλά όχι γιατί ήρθε η κρίση, αλλά για να διεκδικήσουμε μια καλύτερη ζωή με περισσότερες δυνατότητες. β.: Μακάρι όλοι να είχαν αυτήν την επιλογή, του να φύγουν από την πόλη και να ζήσουν στην επαρχία, μακάρι να είχαν όλοι ένα σπίτι σε χωριό ή σε νησί. Πάντως, όσοι έχουν, ή έχουν είδη εγκατασταθεί εκεί, όπως κάναμε εμείς, ή σκέφτονται πολύ σοβαρά να το κάνουν. Ήταν φυσικό και επόμενο να συμβεί κάτω από αυτές τις συνθήκες που ζούμε. Η αποκέντρωση είναι κίνηση επιβίωσης πλέον για τους περισσότερους ανθρώπους, ειδικά με οικογένειες και παιδιά. Η καθημερινότητα πώς περνάει; Από φίλους και κοινωνική ζωή τι βρήκατε; γ.: Είναι αρκετά καλή, με φίλους που εκτιμάμε και μας εκτιμούν. Γενικότερα, η ζωή στην επαρχία είναι πιο ήρεμη, με λιγότερη ταχύτητα, πράγμα που βοηθά στην ηρεμία και τη συγκέντρωση, στους καθημερινούς στόχους και υποχρεώσεις. β.: Μιας και η Κρήτη είναι η γενέτειρα του

άντρα μου, είχαμε φίλους από παλιά. Απλώς, η μονιμότητα της παραμονής σε βοηθάει να δεις με ποιους «κολλάς» περισσότερο για να μπορέσεις να μοιραστείς και τη διασκέδαση, αλλά και τους προβληματισμούς σου. Άλλωστε, το Ηράκλειο έχει πολλά μέρη για να περνάς καλά, είναι μια υπέροχη πόλη. Προσωπικά, η καθημερινότητά μου διαφέρει από εκείνη της Αθήνας, μιας και προς το παρόν δεν εργάζομαι και έχω περισσότερη ώρα για τα παιδιά μου. Επίσης, εδώ οι ρυθμοί είναι εντελώς διαφορετικοί. Όπου και να πας, βλέπεις θάλασσα και βγαίνεις στον κήπο σου και έχεις τα πάντα φρέσκα, από την παραγωγή στην κατανάλωση! Είναι κάτι απίστευτα σουρεαλιστικό για μένα, αλλά και απίστευτα ευχάριστο. Πώς είναι η ζωή για τα παιδιά; γ.: Η ζωή στην επαρχία βοηθά τα παιδιά να μεγαλώσουν σε ένα πιο υγιές περιβάλλον σε σύγκριση με αυτό της Αθήνας. Εδώ είναι λιγότεροι οι κίνδυνοι, υπάρχει καθαρός αέρας και, φυσικά, η ανεμελιά της επαρχίας. Επίσης, όλα είναι πιο προσβάσιμα, γλιτώνεις πολύ χρόνο χάρη στις μικρότερες αποστάσεις και τον περνάς με την οικογένειά σου. Ακόμη, ένα πολύ βασικό πλεονέκτημα είναι τα πολύ φρέσκα προϊόντα για τη διατροφή των παιδιών, τα οποία στην Αθήνα είναι πολύ δύσκολο να τα βρεις. β.: Είμαστε τυχεροί γιατί το Ηράκλειο είναι μεγάλη πόλη, οπότε καλύπτει τις ανάγκες και στην παιδεία και στον αθλητισμό και -το πιο σημαντικό- στις υπηρεσίες υγείας. Αυτό που «στερούνται» τα παιδιά είναι η γιαγιά, ο παππούς η θεία/νονά και οι θείοι τους από την πλευρά του άντρα μου, που μένουν Αθήνα. Ειδικά στον μικρό μου, αυτό φαίνεται έντονα, τους ζητάει πολύ, ειδικά τη νόνα του (γιαγιά στα ιταλικά). Ποια πράγματα θεωρείτε πολύτιμα στη νέα σας καθημερινότητα; γ.: Πέραν από τον πιο ήρεμο τρόπο ζωής που σου επιτρέπει να απολαμβάνεις την οικογένειά σου, θα έλεγα ότι τα παιδιά που νιώθουν πιο ανέμελα και ελεύθερα είναι το πιο σημαντικό, είναι κάτι που δεν «πληρώνεται» με τίποτα. β.: Εκτιμάω τον καθαρό αέρα που μπαίνει στα πνευμόνια μου, τη θέα της υπέροχης θάλασσας από κάθε γωνιά και του καθαρού γαλανού ουρανού. Όπως και τους ανθρώπους που είναι δίπλα μας, σε αυτήν τη μεγάλη αλλαγή της ζωής μας! Επίσης, η εικόνα του γιου μου να τρέχει, να κάνει ποδήλατο, να έρχεται τόσο έντονα σε επαφή με τη φύση, αυτά είναι ανεκτίμητα. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ binieta / Θεμα/ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

Νέα Βύσσα Έβρου

Σκόρδο από τον τόπο μας Μια τυπική ελληνικη αγροτική ιστορία: ένα προϊόν που παράγεται εγχώρια και μπορεί να καλύψει τη ζήτηση ταλαιπωρείται από τις φθηνότερες εισαγωγές, έστω κι αν αυτές είναι χαμηλότερης ποιότητας. Οι συνεταιρισμένοι σκορδοπαραγωγοί της ΝΕΑΣ Βύσσας όμως δεν το βάζουν κάτω!

ο συρματόπλεγμα στον Έβρο, μερικές εκατοντάδες μέτρα από τη Νέα Βύσσα, φαίνεται πως έχει αποτελέσματα ως προς την αντιμετώπιση της εισόδου οικονομικών μεταναστών στη χώρα μας. Οι κάτοικοι όμως εκεί, όπως και στην ευρύτερη περιοχή, θα ένιωθαν πιο ασφαλείς αν σταματούσαν στα σύνορα τα... κινέζικα ή τα ισπανικά σκόρδα! Και αυτό για τον πολύ απλό λόγο ότι οι ίδιοι παράγουν τόσα σκόρδα, που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες της χώρας, αλλά αυτά πολλές φορές μένουν στις αποθήκες. «Εμείς μπορούμε να καλύψουμε τις εγχώριες ανάγκες σε σκόρδα για όλο τον χρόνο και σε ποιότητα την οποία κανείς δεν μπορεί να ανταγωνιστεί. Όμως εισάγουμε από άλλες χώρες. Δυστυχώς...». Ο κ. Τάσος Γιακμογλίδης, ως πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Παραγωγής Επεξεργασίας Εμπορίας Σκόρδου Νέας Βύσσας, καλείται να αντιμετωπίσει, όπως και οι άλλοι παραγωγοί, τον ανταγωνισμό: «Εμείς δεν μπορούμε να ανταγωνιστούμε την Κίνα και την Ισπανία, γιατί στις χώρες αυτές το κόστος παραγωγής είναι μικρό, υπάρχουν πολλές εκτάσεις που καλλιεργούνται, άρα μπορούν να διαθέσουν μεγάλες ποσότητες σε χαμηλές τιμές. Εμείς δεν έχουμε μεγάλες εκτάσεις, το κόστος παραγωγής μας είναι αυξημένο, αλλά διαθέτουμε ένα μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Το κλίμα της Ελλάδας, το περιβάλλον, τον ήλιο μας. Δηλαδή όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία εγγυώνται την ποιότητα». Παρά την υπεροχή τους οι παραγωγοί σκόρδων της Νέας Βύσσας δεν μπορούν να κερδίσουν προς το παρόν την ελληνική

38 38ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013 2013 aΓΡoterra aΓΡoterra

3.500

στρέμματα με μέσο όρο παραγωγής περί τα 1.500 κιλά ανά στρέμμα καλλιεργούνται σήμερα στη Βύσσα

εκατομμύρια κεφάλια σκόρδου φθάνει η παραγωγή του συνεταιρισμού

€

700€

το στρέμμα μπορεί να είναι η καθαρή απόδοση ανά στρέμμα

αγορά, καθώς, εκτός του ανταγωνισμού, έχουν να αντιμετωπίσουν και τα γνωστά προβλήματα που ταλαιπωρούν τα τελευταία χρόνια όλους τους αγρότες, όπως το αυξημένο κόστος παραγωγής και η έλλειψη χρηματοδότησης. «Για την καλλιέργεια ενός στρέμματος το κόστος αγγίζει τα 1.200 ευρώ. Αυτό σημαίνει ότι για να καλλιεργήσεις πρέπει να έχεις ένα σεβαστό ποσό προς διάθεση. Αν όλα πάνε καλά, τα κέρδη μπορούν να φτάσουν τα 700 ευρώ. Το κακό είναι ότι για μας δεν υπάρχουν επιδοτήσεις, και έτσι ως συνεταιρισμός είμαστε υποχρεωμένοι να εγγυόμαστε για τα μέλη μας ώστε να προμηθευτούν τα εφόδια για να ξεκινήσουν». Ο συνεταιρισμός, σε μια προσπάθεια να υπερασπιστεί την παραγωγή του, υπέ-

ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ binieta / ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ / Θεμα καλλιεργεια / οσπρια «Εμείς δεν έχουμε μεγάλες εκτάσεις, το κόστος παραγωγής μας είναι αυξημένο, αλλά διαθέτουμε ένα μοναδικό συγκριτικό πλεονέκτημα. Το κλίμα της Ελλάδας, το περιβάλλον, τον ήλιο μας. Δηλαδή όλα εκείνα τα στοιχεία τα οποία εγγυώνται την ποιότητα»

Με προσφυγική παράδοση ■ Η παραγωγή σκόρδων στη Νέα Βύσσα χρονολογείται από το 1923, όταν οι πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν στην περιοχή. ■ Παρά την παράδοση, όμως, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός ιδρύθηκε μόλις το 2009 από νέους ανθρώπους, οι οποίοι προσπάθησαν να οργανώσουν τη ζωή και το εισόδημά τους γύρω από το συγκριμένο προϊόν. ■ Η παραγωγή του συνεταιρισμού φθάνει τα 15 εκατομμύρια κεφάλια σκόρδου. ■ Σήμερα στη Νέα Βύσσα καλλιεργούνται περίπου 3.500 στρέμματα με μέσο όρο παραγωγής περί τα 1.500 κιλά ανά στρέμμα. ■ Οι περίπου 2.500 κάτοικοι του ακριτικού χωριού, εκτός από τα σκόρδα, δραστηριοποιούνται στην παραγωγή σπαραγγιών, τα οποία και εξάγουν, καλλιεργούν κηπευτικά και παλαιότερα είχαν πατάτες.

γραψε τελευταία συμβόλαιο συνεργασίας με την αλυσίδα σούπερ μάρκετ Lidl. Το συμβόλαιο έχει υπογραφεί τον περασμένο Σεπτέμβριο και ήδη έχει δημιουργηθεί μια νέα κατάσταση στην περιοχή, η οποία προσβλέπει πλέον και σε άλλες αγορές με πρώτη και καλύτερη την Κύπρο.

Δουλειά και πάλι δουλειά Σε αντίθεση με άλλες περιοχές και με άλλα προϊόντα (πατάτες, εσπεριδοειδή, λάδι κ.λπ.) τα οποία διατέθηκαν «χωρίς μεσάζοντες», ο πρόεδρος του συνεταιρισμού αλλά και οι παραγωγοί της περιοχής δεν δηλώνουν ενθουσιασμένοι από τα αποτελέσματα του εγχειρήματος: «Τελικά δεν είναι τόσο απλά τα πράγματα. Εμείς διαπιστώσαμε ότι υπάρχουν… μεσάζοντες και

Τάσος Γιακμογλίδης

Το κακό είναι ότι για μας δεν υπάρχουν επιδοτήσεις

πολλές φορές δεν συμφέρει αυτός ο τρόπος διάθεσης. Αυτό που εμείς χρειαζόμαστε είναι να κερδίσουμε τη μάχη της ελληνικής αγοράς και η πολιτεία πρέπει να ασχοληθεί και με αυτό το ζήτημα». Όσο για το μέλλον; «Εμείς εδώ έχουμε μάθει να δουλεύουμε. Έχουμε την τύχη να ζούμε σε μια περιοχή η οποία έχει δυνατότητες για ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα. Δεν έχουμε τη στήριξη που θα έπρεπε. Αγωνιζόμαστε, αλλά πολλές φορές έχουμε να αντιμετωπίσουμε τις πλημμύρες, τους παγετούς, τις βροχές, όπως συνέβη και πέρυσι, με αποτέλεσμα να έχουμε μειωμένα έσοδα. Αλλά το παλεύουμε. Αυτή είναι η δική μας στάση απέναντι στην κρίση», καταλήγει ο κ. Γιακμογλίδης.

aΓΡoterra aΓΡoterra ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ νοεμβριοσ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 2013 201339 39

ΜΕΛΕΤΗ / Εναρξη

Νέοι αγρότες Το εγχειρίδιο επιστροφής στη γη Ο ανθρώπινος πόρος είναι ο πιο αδύναμος κρίκος της ελληνικής γεωργίας σήμερα. Τα νούμερα μιλούν από μόνα τους: Οι νέοι αγρότες με βάση την ηλικία αποτελούν μόλις το 6% όσων δηλώνουν αγροτικό εισόδημα. Κι όμως, η επιστροφή στην ύπαιθρο και η ενασχόληση με το αγροτικό επάγγελμα, εάν σχεδιαστούν ορθολογικά, μπορουν να αποτελέσουν διέξοδο στην υψηλή ανεργία που μαστίζει τους νέους ανθρώπους και να οδηγήσουν σε ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας Του Στέλιου Χρ. Μαργαρίτη, γεωπόνου - οικονομολόγου M.Sc., συμβούλου αγροτικής ανάπτυξης, margaritis.stelios@gmail.com

ολύς λόγος γίνεται τον τελευταίο καιρό για την προσέλκυση νέων σε ηλικία ανθρώπων στις αγροτικές περιοχές και την ενασχόλησή τους με τη γεωργία και την κτηνοτροφία, ως μία διέξοδο στην υψηλή ανεργία που τους ταλανίζει στα χρόνια της παρατεταμένης οικονομικής ύφεσης που βιώνουμε. Και πράγματι, χιλιάδες νέοι εκφράζουν τη βούλησή τους για επιστροφή στην ύπαιθρο και στα «χωράφια», ενώ αρκετοί επισκέπτονται συμβούλους, με σκοπό να ενημερωθούν για τις προοπτικές της ενασχόλησης με την ελληνική γεωργία και να ζητήσουν καθοδήγηση για την επιλογή του αντικειμένου του αγροτικού επαγγέλματος. Ενδιαφέρον, επίσης, έχει εκδηλωθεί από 40

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

στελιος μαργαριτησ γεωπονοσ

όλους τους θεσμικούς και αποτελούν: μόλις το 6% κοινωνικοοικονομικούς φοόσων δηλώνουν αγροτικό ειρείς που εμπλέκονται στην σόδημα σήμερα, μόλις το 8% Σχεδιάζεται αγροτική ανάπτυξη, προς των αγροτών που εισπράτη χορήγηση την κατεύθυνση της πληθυτουν επιδοτήσεις και το 30% ενισχυμένου πριμ σμιακής αναζωογόνησης των αγροτών των οποίων το πρώτης εγκατάστατης υπαίθρου με την εγκατάαγροτικό εισόδημα αντιστοισης για τους νέους αγρότες σταση νέων αγροτών, καθόχεί στο 51% και άνω του συνοσον όλοι αναγνωρίζουν τη λικού τους εισοδήματος. ζωτική ανάγκη της ανανέωΜε τα δεδομένα αυτά, το σης της αγροτικής κοινωνίας αρμόδιο υπουργείο Αγροτικαι συμφωνούν ότι η επένδυκής Ανάπτυξης και Τροφίση στον πρωτογενή τομέα μπορεί να συμμων, με γνώμονα ότι η επένδυση στον ανβάλει αποφασιστικά στην προσπάθεια θρώπινο πόρο είναι μονόδρομος για την ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας. Τα αγροτική ανάπτυξη, έχει σχεδιάσει την πανούμερα, άλλωστε, μιλούν από μόνα τους. ροχή ενισχυμένων κινήτρων σε σχέση με Οι νέοι αγρότες με βάση την ηλικία τους τα όσα ισχύουν μέχρι σήμερα, προκειμέ-

ΜΕΛΕΤΗ / ΕΠΑΓΓΕΛΜΑ ΑΓΡΟΤΗΣ Η ευρωπαϊκή πολιτική για τους νέους

νου να διευκολυνθεί η αρχική εγκατάσταση των νέων αγροτών. Ενδεικτικές δράσεις, οι οποίες έχουν ήδη ξεκινήσει, είναι το πρόγραμμα μίσθωσης δημόσιας αγροτικής γης μέχρι 100 στρέμματα αντί μικρού συμβολικού τιμήματος, η διεξαγωγή σεμιναρίων για την ενίσχυση της επαγγελματικής κατάρτισης και εκπαίδευσης των υποψήφιων νέων αγροτών, η διευκόλυνση της πρόσβασης στη χρηματοδότηση από τις τράπεζες μέσω εξειδικευμένων χρηματοδοτικών εργαλείων και η λειτουργία επιδεικτικών αγρών σε συνεργασία με τα ινστιτούτα, τις υπηρεσίες του υπουργείου και ενεργούς αγρότες με σκοπό να δουν οι εν δυνάμει νέοι γεωργοί στην πράξη την

παραγωγική διαδικασία. Παράλληλα, σχεδιάζεται η χορήγηση ενισχυμένου πριμ πρώτης εγκατάστασης για τους νέους αγρότες στο επόμενο πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης (θα ισχύσει μάλλον από το 2015), οπότε πιθανολογείται ότι θα τεθεί σε ισχύ και η νέα ευρωπαϊκή Κοινή Αγροτική Πολιτική, καθώς και η κατοχύρωση ικανοποιητικού αριθμού δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης για την άμεση στήριξη του εισοδήματος των νέων αγροτών. Ενδιαφέρον έχει δείξει και η Εκκλησία, με τη δεδηλωμένη βούλησή της να παραχωρήσει δωρεάν ή αντί συμβολικού μισθώματος εκκλησιαστικές αγροτικές εκτάσεις γης ή βοσκοτόπους σε νέους.

Ελπιδοφόρα μηνύματα για τους Ευρωπαίους νέους αγρότες στέλνει και η προωθούμενη σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση της ευρωπαϊκής αγροτικής πολιτικής, η οποία διατηρεί τον κοινό και ισχυρό της χαρακτήρα από πλευράς επιδοτήσεων και καθίσταται λιγότερο γραφειοκρατική, ενώ προβλέπει πρόσθετα κίνητρα για τη στήριξη των νέων αγροτών. Συγκεκριμένα, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. από την επόμενη προγραμματική περίοδο θα καταβάλλουν υποχρεωτικά στους νέους αγρότες πρόσθετη άμεση εισοδηματική ενίσχυση, πέραν της βασικής άμεσης ενίσχυσης που θα δίνεται σε όλους τους αγρότες. Θα χρησιμοποιούν το εθνικό αποθεματικό κατά προτεραιότητα για τη στήριξη των νέων αγροτών και των νεοεισερχόμενων γεωργών, θα διατηρούν τα μέτρα στήριξης του δεύτερου πυλώνα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) που προβλέπονται και σήμερα (πριμ πρώτης εγκατάστασης νέων αγροτών, σχέδια βελτίωσης, χορήγηση εξισωτικής αποζημίωσης στους κτηνοτρόφους κ.λπ.) και θα έχουν τη δυνατότητα να καταρτίσουν θεματικό υποπρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης υπέρ των νέων αγροτών. Επίσης, προβλέπεται ότι η στήριξη στους νέους γεωργούς ή κτηνοτρόφους μπορεί να έχει ως στόχο τη μίσθωση γης ή και τη διευκόλυνση της πρόσβασης σε τραπεζικό δανεισμό, μέσω της χορήγησης τραπεζικής εγγύησης. Η χώρα μας, λοιπόν, καλείται να αντιμετωπίσει άμεσα την πρόκληση να αξιοποιήσει στον μέγιστο δυνατό βαθμό τα κίνητρα που δίνει η σχεδιαζόμενη μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, που θα ισχύσει μάλλον από το 2015, για την επιστροφή των νέων στην ύπαιθρο και την ενασχόλησή τους με το αγροτικό επάγγελμα.

aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΜΕΛΕΤΗ / Εναρξη

Επαγγελματίας; Να η διαδικασία Καταρχήν πρέπει να διευκρινισθεί ότι βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας όσοι νέοι άνθρωποι επιθυμούν ν’ ασχοληθούν με το αγροτικό επάγγελμα έχουν τη δυνατότητα να λάβουν πριμοδότηση πρώτης εγκατάστασης (επιδότηση με τη μορφή χορήγησης κεφαλαίου) μέσω της υποβολής αίτησης στο σχετικό μέτρο στήριξης του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης που συγχρηματοδοτείται από την Ε.Ε., εφόσον πληρούν αθροιστικά τις παρακάτω προϋποθέσεις: 01. Είναι ηλικίας κάτω των 40 ετών. 02. Ξεκινάνε για πρώτη φορά τη λειτουργία αγροτικής εκμετάλλευσης (φυτικής κατεύθυνσης, ζωικής κατεύθυνσης ή μεικτής) της οποίας είναι νόμιμοι κάτοχοι και αρχηγοί. Στην αγροτική εκμετάλλευση θα πρέπει να απασχολούνται τουλάχιστον 875 ώρες ετησίως. Η έναρξη λειτουργίας της αγροτικής εκμετάλλευσης προσδιορίζεται κατά περίπτωση ως ακολούθως: με την απόκτηση ζωικού κεφαλαίου, με την έναρξη μίσθωσης αγροτικών εκτάσεων, με την αγορά αγροτικών εκτάσεων που περιέχουν μόνιμες φυτείες (εφόσον δεν μισθώνονται σε τρίτους), με την έναρξη καλλιέργειας (σπορά ή φύτευση) ιδιόκτητων εκτάσεων μονοετούς καλλιέργειας ή με την ημερομηνία υποβολής της αντίστοιχης ενιαίας δήλωσης εκμετάλλευσης στον ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικών Ενισχύσεων Προσανατολισμού και Εγγυήσεων). 03. Διαθέτουν επαρκή επαγγελματική ικανότητα ή την αποκτούν εντός τριετίας από την ημερομηνία λήψης της ατομικής απόφασης για χορήγηση πριμ πρώτης εγκατάστασης. 04. Υποβάλλουν επιχειρηματικό σχέδιο για την ανάπτυξη των γεωργικών δραστηριοτήτων τους με πενταετή χρονικό ορίζοντα, το οποίο θα προβλέπει τη δημιουργία εκμετάλλευσης προσαρμοσμένης στις εθνικές και κοινοτικές απαιτήσεις. Σημειωτέον ότι στο επιχειρηματικό σχέδιο θα πρέπει να γίνεται λεπτομερής περιγραφή τεκμηρίωση τυχόν πρόσθετων μέτρων στήριξης που επιθυμεί να λάβει ο νέος αγρότης. Και συγκεκριμένα των μέτρων 42

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

στάσεις τουλάχιστον πρέπει να κάνει ο νέος αγρότης: στη ΔΟΥ, στον ΟΓΑ, στον ΟΠΕΚΕΠΕ και στο Μητρώο Αγροτών

για «τη χρήση υπηρεσιών παροχής γεωργικών συμβουλών στην εκμετάλλευση», «τον εκσυγχρονισμό των γεωργικών εκμεταλλεύσεων», «τη συμμετοχή των γεωργών σε συστήματα για την ποιότητα των τροφίμων» και «την ενημέρωση και προώθηση των προϊόντων που θα παράγει ο νέος γεωργός». Το ύψος του πριμ πρώτης εγκατάστασης που μπορεί να λάβει ο νέος αγρότης διαφοροποιείται ανάλογα με τον τόπο της μόνιμης κατοικίας (ορεινή περιοχή - μειονεκτική - λοιπές), την παραγωγική κατεύθυνση της εκμετάλλευσης και το προσδοκώμενο συνολικό εισόδημα από τη λειτουργία της εκμετάλλευσης, όπως αυτό θα προκύπτει κατά την ολοκλήρωση του επιχειρηματικού σχεδίου. Στα σχέδια του υπουργείου είναι στην επόμενη πρόσκληση του μέτρου για την εγκατάσταση νέων γεωργών να δοθεί επιδότηση μέχρι του ποσού των 50.000 ευρώ.

ασχολείστε με Φυτικη Ή ζωική παραγωγή;

■ Στην περίπτωση ενασχόλησής σας με τη φυτική παραγωγή, θα πρέπει αρχικά να γίνει εδαφολογική ανάλυση στα αγροτεμάχια όπου θα εγκατασταθείτε. Στη συνέχεια, και σε συνεργασία με γεωπόνους, πρέπει να αποφασίσετε για τα αγροτικά προϊόντα που θα καλλιεργήσετε με βάση και τις τοπικές εδαφοκλιματικές συνθήκες, το ανάγλυφο του εδάφους, την εγχώρια και διεθνή ζήτηση, τη δυνατότητα διάθεσης της παραγωγής και άλλες τεχνικοοικονομικές παραμέτρους.

■ Στην περίπτωση ενασχόλησής σας με τη ζωική παραγωγή, θα πρέπει αρχικά να αποφασίσετε για το είδος των εκτρεφόμενων ζώων και το σύστημα εκτροφής ανάλογα με τον τόπο εγκατάστασης, τη δυνατότητα βόσκησης σε βοσκοτόπους, την εγχώρια και διεθνή ζήτηση, τη δυνατότητα διάθεσης της παραγωγής και άλλες τεχνικοοικονομικές παραμέτρους, πάντοτε σε συνεργασία με τους εξειδικευμένους συμβούλους.

ΜΕΛΕΤΗ / Εναρξη Τα βασικά βήματα Ανεξάρτητα από το εάν κάποιος νέος επιθυμεί ή δεν επιθυμεί να ενταχθεί στο μέτρο στήριξης για την «εγκατάσταση νέων γεωργών», μπορεί να αποκτήσει την ιδιότητα του κατ’ επάγγελμα αγρότη με απλή διαδικασία, η οποία συνοψίζεται στα ακόλουθα βήματα: ■ Αρχικά θα πρέπει να κατέχει αγροτικές εκτάσεις, είτε ιδιόκτητες, είτε μισθωμένες, εφόσον επιθυμεί ν’ ασχοληθεί με τη γεωργία, ή ν’ αγοράσει ζωικό κεφάλαιο, εφόσον επιθυμεί ν’ ασχοληθεί με την κτηνοτροφία. ■ Στη συνέχεια θα πρέπει να καλλιεργήσει τα αγροτεμάχια ή να ξεκινήσει την εκτροφή των ζώων της αγροτικής εκμετάλλευσης. ■ Ταυτόχρονα ή παράλληλα, να υποβάλει δήλωσης έναρξης εργασιών φυσικού προσώπου επιτηδευματία στην αρμόδια ΔΟΥ. ■ Να υποβάλει αίτηση εγγραφής στον ΟΓΑ (Οργανισμός Γεωργικής Ασφάλισης). ■ Να υποβάλει ενιαία δήλωση εκμετάλλευσης στις κατά τόπους περιφερειακές διευθύνσεις του ΟΠΕΚΕΠΕ τη χρονική περίοδο που γίνονται οι δηλώσεις ενεργοποίησης των δικαιωμάτων ενιαίας ενίσχυσης. ■ Να εγγραφεί στο Μητρώο INFO Αγροτών και Αγροτικών ΕκΟι κατ’ επάγγελμα μεταλλεύσεων που τηρείται αγρότες έχουν διστο υπουργείο Αγροτικής καίωμα να ζητήΑνάπτυξης και Τροφίμων. σουν την ένταξή τους στα διάφορα ■ Να υποβάλει φορολογική μέτρα στήριξης της δήλωση το έτος που ακοαγροτικής λουθεί το έτος έναρξης λειανάπτυξης τουργίας της αγροτικής εκμετάλλευσης, στην οποία θα πρέπει να δηλώνεται ποσοστό αγροτικού εισοδήματος τουλάχιστον το 35% του συνολικού ετήσιου εισοδήματος και ποσοστό απασχόλησης στην αγροτική εκμετάλλευση τουλάχιστον το 30% του συνολικού ετήσιου χρόνου εργασίας. Σημειωτέον ότι από την εγγραφή τους στο μητρώο Αγροτών οι κατ’ επάγγελμα αγρότες έχουν δικαίωμα να ζητήσουν την ένταξή τους στα διάφορα μέτρα στήριξης της αγροτικής ανάπτυξης που συγχρηματοδοτούνται από την Ε.Ε., στο πλαίσιο του δεύτερου πυλώνα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, καθώς και να λάβουν τις άμεσες εισοδηματικές ενισχύσεις που προβλέπονται από τον πρώτο Πυλώνα της ΚΑΠ. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΜΕΛΕΤΗ / Εναρξη

Ξεκινώντας σωστά Απαραίτητη προϋπόθεση για το ξεκίνημα είναι να υπάρχει η διάθεση για επιστροφή στην ύπαιθρο και το μεράκι για την ενασχόληση με τη γεωργία ή την κτηνοτροφία. Το συγκεκριμένο επάγγελμα απαιτεί αφοσίωση και για να επιτύχει κάποιος θα πρέπει να έχει ή ν’ αποκτήσει την απαιτούμενη επαγγελματική κατάρτιση και εκπαίδευση. Δείτε μερικά κρίσιμα θέματα που πρέπει να απασχολήσουν κάθε υποψήφιο νέο αγρότη:

Προσεκτική επιλογή του αντικειμένου Αρχικά θα πρέπει να απαντήσει ο υποψήφιος αγρότης στα παρακάτω ερωτήματα: Θα επενδύσει στη γεωργία ή στην κτηνοτροφία ή σε αγροτικές εκμεταλλεύσεις μεικτής παραγωγικής κατεύθυνσης; Ποιους κλάδους φυτικής ή ζωικής παραγωγής θα επιλέξει; Ποια αγροτικά προϊόντα έχουν ζήτηση και μπορούν να εξασφαλίσουν ικανοποιητικό αγροτικό εισόδημα; Η απάντηση σε όλα αυτά επιβάλλει την αναζήτηση συμβουλευτικής καθοδήγησης από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, από τις ενώσεις νέων αγροτών, από τις ομάINFO δες παραγωγών που πιθανώς να υπάρχουν στον τόπο Η συνεργασία με εγκατάστασης της αγροτιάλλους αγρότες κής εκμετάλλευσης, από και η ένταξη σε συνεταιρισμούς τους συλλογικούς φορείς μπορούν να που εμπλέκονται στην ελληβοηθήσουν νική γεωργία, καθώς και από σημαντικά τους εξειδικευμένους συμβούλους αγροτικής ανάπτυξης.

Ενημέρωση και κατάρτιση Αυτή θα γίνει με την παρακολούθηση σεμιναρίων για την απόκτηση επαρκούς επαγγελματικής κατάρτισης στο αντικείμενο του αγροτικού επαγγέλματος που θα επιλέξει.

Κατάρτιση επιχειρησιακού σχεδίου Το σχέδιο με πενταετή χρονικό ορίζοντα 44

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

Διαφαίνεται ότι στη χώρα μας υπάρχει ευρύτατο πεδίο δράσης για την αγροτική επαγγελματική ενασχόληση, με παρεχόμενη επαρκή τεχνογνωσία, είτε από δημόσιους φορείς είτε από ιδιωτικούς

για την ανάπτυξη των γεωργικών δραστηριοτήτων θα συνταχθεί σε συνεργασία με εξειδικευμένους συμβούλους στην αγροτική ανάπτυξη, προκειμένου να αξιοποιήσει ο αγρότης κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα μέτρα στήριξης που συγχρηματοδοτούνται από την Ε.Ε. μέσω των δύο Πυλώνων της ΚΑΠ. Στόχος εδώ είναι να αυξηθεί το συνολικό αγροτικό εισόδημα.

Ομαδικό πνεύμα Είναι σημαντικό να υπάρχει επιχειρηματι-

κό και ομαδικό πνεύμα και διάθεση για συνεργασία - δικτύωση με ομάδες παραγωγών ή/ και συνεταιρισμούς, προκειμένου να επιτευχθούν καλύτερη ποιότητα στα παραγόμενα προϊόντα και καλύτερες τιμές διάθεσής τους.

Επικοινωνία Ο νέος αγρότης πρέπει να προχωρήσει σε ανταλλαγή εμπειριών με άλλους αγρότες και υιοθέτηση των καλών πρακτικών που εφαρμόζονται στη γεωργία.

ΜΕΛΕΤΗ / Εναρξη

€

50.000

ευρώ μπορεί να είναι το σχεδιαζόμενο πριμ εγκατάστασης νέων αγροτών τα επόμενα χρόνια

Ο νέος αγρότης οφείλει να συνδυάσει και την εμπειρία των παλαιότερων αλλά και τη συστηματική μελέτη και ενημέρωση για όλες τις νέες τεχνολογίες παραγωγής, αλλά και τις μεθοδολογίες διάθεσης και προώθησης των προιόντων του.

35%

τουλάχιστον του εισοδήματος του νέου αγρότη πρέπει να προέρχεται από αγροτική εκμετάλλευση

των αγροτών που εισπράττουν επιδοτήσεις είναι νέοι

Η γη δίνει τη λύση Κατόπιν των ανωτέρω, γίνεται εύλογα αντιληπτό ότι στη σημερινή εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή οικονομική συγκυρία προβάλλει η μοναδική ευκαιρία της ουσιαστικής ανάπτυξης της ελληνικής γεωργίας ως διέξοδος από την οικονομική ύφεση, έχοντας βεβαίως πάντοτε κατά νου ότι η γεωργία μας θα αντιμετωπίσει μεγάλες προκλήσεις στο άμεσο μέλλον. Την ευκαιρία αυτή καλούνται να αξιοποιήσουν όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας μας, σε συνεργασία με τους συλλογικούς φορείς που υπηρετούν την ελληνική γεωργία, με σκοπό την από κοινού διαμόρφωση ενός Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης της Ελληνικής Γεωργίας με μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα. Μόνο στην περίπτωση αυτή μπορεί να δοθεί διέξοδος στους νέους ανθρώπους για ενασχόληση με το αγροτικό επάγγελμα ή καλύτερα με το αγροτικό λειτούργημα, καθόσον οι σύγχρονοι αγρότες δεν παράγουν μόνο τρόφιμα, αλλά προσφέρουν πολλαπλές υπηρεσίες στο κοινωνικό σύνολο (φροντιστές του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, παραγωγοί ασφαλών προϊόντων υψηλής ποιότητας, παραγωγοί δημόσιων αγαθών κ.λπ.). Πολύτιμοι αρωγοί στην προσπάθεια αναζωογόνησης του ανθρώπινου δυναμικού της ελληνικής γεωργίας μέσω της προσέλκυσης νέων ανθρώπων, αλλά και της στήριξης των ενεργών νέων αγροτών προκειμένου να παραμείνουν στην ελληνική

ύπαιθρο, μπορεί και πρέπει να αποτελέσουν όλοι όσοι υπηρετούν την ελληνική γεωργία, δηλαδή συλλογικοί φορείς, υπηρετούντες στο Δημόσιο, γεωπόνοι, σύμβουλοι αγροτικής ανάπτυξης κ.λπ., καθένας από τη θέση και στον βαθμό που εμπλέκεται στην ανάπτυξη της ελληνικής γεωργίας και στην εν γένει αγροτική ανάπτυξη. Πρέπει να γίνει αντιληπτό από όλους τους εμπλεκομένους ότι το δημόσιο συμφέρον επιτάσσει τη χάραξη στρατηγικού σχεδιασμού για την ανασυγκρότηση της ελληνικής γεωργίας, ενώ ιδιαίτερη έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην προσέλκυση νέων στο αγροτικό επάγγελμα. Ειδάλλως δεν υπάρχουν οι βάσεις για την ανάπτυξη του πρωτογενούς τομέα και την ολοκληρωμένη αγροτική ανάπτυξη. Άλλωστε, διαφαίνεται εύλογα ότι στη χώρα μας υπάρχει ευρύτατο πεδίο δράσης για την αγροτική επαγγελματική ενασχόληση με παρεχόμενη επαρκή τεχνογνωσία, είτε από δημόσιους φορείς είτε από ιδιωτικούς, που μπορούν να αναδείξουν τους νέους αγρότες σε σοβαρούς αγρότες επιχειρηματίες. Αυτοί αφενός θα εξασφαλίσουν και θα βελτιώσουν την προσωπικήοικογενειακή τους ευημερία και αφετέρου θα αποτελέσουν έναν σημαντικό και δυναμικό πολλαπλασιαστή στην εθνική οικονομία, η οποία στην ατέρμονη ύφεση που βρίσκεται, αναζητά επειγόντως από κάθε μεριά βοήθεια. «Και να που η μητέρα Γη μπορεί να δώσει τη λύση...» aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ / ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΔΑΣΟΛΟΓΩΝ

ΝΙΚΟΣ ΜΠΟΚΑΡΗΣ

Δάσος και ανάπτυξη μπορεί να συνυπάρξουν Το δάσος δεν είναι απαγορευμένος χώρος, αλλά χρειάζεται σεβασμό και προστασία. Αυτό είναι το μήνυμα του προέδρου τησ ΕΝΩΣΗΣ Δασολόγων δημοσιων υπαλληλων, που διαπιστώνει στην προστασία του πολύτιμου αυτού πόρου όλες τις γνωστές γραφειοκρατικές δυσλειτουργίες της χώρας, που ειδικά τώρα στην κρίση, καταλήγουν και σε σοβαρές ελλείψεις Στον Πάνο Μπαΐλη, φωτογραφίες: Στέλιος Αξιώτης

χώρος δεν σε προϊδεάζει θετικά. Αφίσες, μικρά γραφεία, χαρτιά, ΦΕΚ και από κάπου ένα ραδιόφωνο που επιμένει να δηλώνει την παρουσία του με διάφορα τραγούδια. Και όμως, εκεί στην οδό Χαλκοκονδύλη, γίνονται πολλές συζητήσεις για τα ελληνικά δάση, τους βοσκότοπους, το κυνήγι, τη λαθροϋλοτομία, την ασυνεννοησία μεταξύ των αρμόδιων υπηρεσιών. Παρά τις εντάσεις και τις διαφωνίες, εκεί η προστασία των δασών ως θέση μοιάζει να… αγκυλώνει. Και αν για τις περισσότερες των περιπτώσεων τα προβλήματα έχουν να κάνουν με οικονομικά ζητήματα, στην περίπτωση των δασών και των δασικών υπηρεσιών το πρόβλημα είναι «η σύγχυση και η επικάλυψη αρμοδιοτήτων. Το τοπίο πρέπει να ξεκαθαρίσει επιτέλους. Με τα δάση αυτή τη στιγμή ασχολούνται και οι κτηνίατροι, αλλά και οι υπηρεσίες αγροτικής ανάπτυξης και οι δήμοι. Κάποια στιγμή σ’ αυτή την πολυφωνία πρέπει να μπει μια τάξη», λέει ο Νίκος Μπόκαρης, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ένωσης Δασολόγων Δημοσίων Υπαλλήλων και αντιπρόεδρος του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος. Ο κ. Μπόκαρης έχει σπουδάσει δασολογία και φυσικό περιβάλλον στη Θεσσαλονίκη και κατά το παρελθόν έχει ασχοληθεί με θέματα προστασίας περιβάλλοντος και αντιπυρικής προστασίας. Αυτή την πε-

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

ρίοδο, και λόγω κρίσης, ο ρόλος του και γενικότερα ο ρόλος των δασολόγων είναι σημαντικός σε σχέση με τις δράσεις που πρέπει να αναπτυχθούν και που έχουν να κάνουν με τον πρωτογενή τομέα. Τελικά, πόσο εύκολη υπόθεση είναι σήμερα η συνδυασμένη ανάπτυξη σε δασικές εκτάσεις; Στα δάση κανείς δεν μπορεί να αναδείξει μόνον την περιβαλλοντική τους διάσταση. Δεν είναι απαγορευμένος χώρος για τους πολίτες. Το ίδιο το δασικό οικοσύστημα χρειάζεται και άλλες δράσεις, ώστε να υπάρχει μια ισορροπία. Για παράδειγμα, το δάσος έχει ανάγκη από την κτηνοτροφία και από τη βοσκή. Αυτό θα πρέπει να γίνει κατανοητό από όλους. Αλλά, επίσης, όλοι θα πρέπει να καταλάβουν ότι οποιαδήποτε δραστηριότητα θα πρέπει να διέπεται από τους νόμους και τους κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος. Μπορεί να συνυπάρξουν δάση και κτηνοτροφία; Βεβαίως και μπορούν. Όμως θα πρέπει να γνωρίζουμε όλοι ότι τα δάση στην Ελλάδα είναι κατά 75% δημόσια, οπότε το κράτος οφείλει να έχει την ευθύνη για την προστασία και τη διαχείρισή τους. Και μιας και μιλάμε για κτηνοτροφία και βοσκοτόπους θα πρέπει να γίνει μια σαφής διάκριση. Θα πρέπει το ίδιο το κράτος να βρει τρόπους

ώστε να ανταποκριθεί στις πραγματικές ανάγκες των παραγωγών. Η διαχείριση του δάσους θα πρέπει να γίνεται επ’ ωφελεία του κράτους, σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση ή και με συνεταιρισμούς, με κάποιες προγραμματικές συμβάσεις που θα καλύπτουν όλες τις πλευρές. Μιλάμε για αξιοποίηση δασικών εκτάσεων. Μπορούν, ωστόσο, σε αυτές να γίνουν εγκαταστάσεις; Και βέβαια μπορούν να γίνουν, αλλά έπειτα από μελέτη. Δεν μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Ενδεχομένως αυτή η ανάγκη για σεβασμό στο περιβάλλον να «γεννά» και μιας μορφής γραφειοκρατία. Η πολιτεία οφείλει να βρει τους τρόπους ώστε και οι πολίτες να μην ταλαιπωρούνται, να μην αισθάνονται αδικημένοι, αλλά και το κράτος να προστατέψει το δημόσιο συμφέρον. Υπάρχει πεδίο για κοινή δράση, ώστε να αντιμετωπιστούν πρακτικά ζητήματα; Τα υπουργεία Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος θα πρέπει να μπουν στην ουσία των προβλημάτων. Να ξεκαθαρίσουν τους ρόλους και τα όριά τους. Πρέπει, επιτέλους, να γίνει μια διυπουργική επιτροπή για τον λόγο αυτό, ώστε να ξεκαθαρίσουν τα πάντα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση μας το ζητάει αυτό, αλλά εδώ και τουλάχι-

στον 15 χρόνια δεν έχει γίνει κάτι το ουσιαστικό. Να ξεκαθαρίσει και το τοπίο σχετικά με τους βοσκοτόπους; Βεβαίως. Θα πρέπει να γίνει διάκριση ορεινών και πεδινών βοσκοτόπων. Θα πρέπει να γίνουν μελέτες βελτίωσης και να χρηματοδοτηθούν συγκεκριμένες υποδομές. Να γίνουν παρεμβάσεις και να δοθούν κίνητρα στους παραγωγούς, ώστε να σέβονται και να προστατεύουν το περιβάλλον. Οι κτηνοτρόφοι και οι μελισσοκόμοι διαμαρτύρονται ότι ακόμη δεν έχουν καθοριστεί ζώνες όπου θα επιτρέπεται η ανάπτυξη των δραστηριοτήτων τους. Δυστυχώς, ακόμη μένουν να γίνουν πολλά. Πρέπει επιτέλους να λυθεί το ζήτημα με τους δασικούς χάρτες, ώστε να γνωρίζουμε τι ακριβώς υπήρχε, υπάρχει και τι γεννιέται στην πορεία. Τελευταία προέκυψε και θέμα με τη λαθροϋλοτομία, αλλά και με την εκμετάλλευση φυτών (π.χ. ρίγανη) με τρόπο που προκαλεί προβλήματα… Δυστυχώς έχουμε να κάνουμε με φαινόμενα ληστρικής εκμετάλλευσης. Εμείς προσπαθούμε να προστατέψουμε όσο γίνεται τα δάση. Όμως θα πρέπει να πούμε ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες έχουν αποψιλωθεί. Έχουν περάσει στο περιθώριο και μερικές φορές παρακολουθούν από μακριά τις εξελίξεις. Δεν υπάρχουν τα μέσα; Έχουμε βασικές ελλείψεις σε προσωπικό και μέσα. Υπάρχει περιορισμός στα καύσιμα, αλλά και στις εκτός έδρας μετακινήσεις. Η σταδιακή υποβάθμιση των δασικών υπηρεσιών που ασκούσαν έλεγχο στη διαδικασία της δασικής παραγωγής προκάλεσε την υποβάθμιση των ίδιων των παραγωγικών και ελεγκτικών διαδικασιών των οικοσυστημάτων και την καταστρατήγηση της βασικότερης αρχής στη δασοπονία, εκείνης της αειφορίας των καρπώσεων. Τελικά, ποια δασική πολιτική χρειαζόμαστε; Χρειαζόμαστε μια δασική πολιτική που θα στηρίζεται σε ισχυρές διοικητικές δομές, οριοθετημένες αρμοδιότητες και ρόλο που θα ασκείται από τις δημόσιες Αρχές, επαρκείς πόρους και σύγχρονους δασοπολιτικούς στόχους, που θα έχουν επίκεντρο την ανάπτυξη της ορεινής υπαίθρου και την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

επικαιροτητα

To «ΑΓΡΟTERRA» στη «Zootechnia» Χιλιάδες τεύχη «ΑΓΡΟTERRA» με το μεγάλο μας αφιέρωμα στην κτηνοτροφία μοιράστηκαν -μαζί με την εφημερίδα «Επενδυτής»- κατά τη διάρκεια της έκθεσης «Zootechnia» στη Θεσσαλονίκη μεταξύ 7 και 10 Φεβρουαρίου, σε μια πρώτη γνωριμία με τους Έλληνες παραγωγούς και εμπόρους του συγκεκριμένου χώρου. Συνολικά, η «Zootechnia» με 578 εκθέτες (354 από το εξωτερικό, από 35 χώρες) έδειξε πως παραμένει μία από τις πιο αξιόλογες αγροτικές εκθέσεις με μεγάλη επισκεψιμότητα και αντίστοιχο εμπορικό ενδιαφέρον, τόσο για εξοπλισμό, ζωοτροφές και παραγωγικά ζώα όσο και για υπηρεσίες για τη σύγχρονη κτηνοτροφία. Όσο για το «ΑΓΡΟTERRA», οι επισκέπτες και οι εκθέτες μάς ενθάρρυναν με τα θετικά σχόλιά τους και με το ενδιαφέρον τους, καθώς όλοι αναγνώρισαν πως η πρωτογενής παραγωγή στη χώρα μας έχει μεγάλη ανάγκη από συστηματική και ποιοτική ενημέρωση, που θα βοηθήσει τόσο νέους αγρότες όσο και έμπειρους να αντεπεξέλθουν στην κρίση, αλλά και στις προκλήσεις της εποχής. Από την πλευρά μας συνεχίζουμε την προσπάθεια για να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις τους.

Eπιδότηση γάλακτος για τους μαθητές Στην επιδότηση του γάλακτος που καταναλώνεται από μαθητές στα σχολεία, με 18 λεπτά ανά λίτρο, προχωρά το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία Εσωτερικών, Ανάπτυξης, Οικονομικών και Παιδείας. Η επιδότηση προέρχεται κατά 100% από κοινοτική ενίσχυση. Για το σχετικό πρόγραμμα μπορούν να υποβάλουν αίτηση συμμετοχής φορείς, όπως μια σχολική μονάδα ή μια σχολική επιτροπή, ή οι προμηθευτές των προϊόντων (στους οποίους περιλαμβάνεται και το κυλικείο) ή και μια οργάνωση η οποία θα συσταθεί ειδικά γι’ αυτό τον σκοπό (π.χ. ένας σύλλογος γονέων και κηδεμόνων) . Η εν λόγω επιδότηση μπορεί να συνδυαστεί με πιθανούς άλλους πόρους φορέων (όπως δήμων, ΜΚΟ, εθελοντικών οργανώσεων κ.τ.λ.), προκειμένου το γάλα να διατίθεται σε ακόμη χαμηλότερη τιμή, έως και δωρεάν, στους μαθητές. 48

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

επικαιροτητα Το ελληνικό ροδάκινο σαρώνει στη Ρωσία Τελικά, παρά την κρίση, η ελληνική κομπόστα ροδάκινου κυριάρχησε το 2012 στη ρωσική αγορά. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, η Ελλάδα εξάγει εκεί περίπου 270.000 τόνους, ενώ η Κίνα 140.000 τόνους. Η συνολική παραγωγή του συμπύρηνου ροδάκινου έφτασε τους 440.000 τόνους, εκ των οποίων οι 365.000 τόνοι διατέθηκαν για κομπόστα. Εκτός της Ρωσίας, εξαγωγές έγιναν στην Κίνα, στη Βουλγαρία, στα Σκόπια, στην Ταϊλάνδη, αλλά και σε χώρες της Λατινικής Αμερικής.

Αγρότης; Χρειάζεσαι 200 στρέμματα!

Πόσο εύκολο είναι να γίνει κάποιος αγρότης; Οι περισσότεροι εκτιμούν ότι, στις περισσότερες των περιπτώσεων, είναι μια δύσκολη υπόθεση εξαιτίας της έλλειψης ρευστότητας. Ωστόσο, μια επίκαιρη μελέτη του καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Θεοφάνη Γέμτου υποδεικνύει ότι από το 2014 ένας αγρότης θα χρειάζεται τουλάχιστον 200 στρέμματα, και αυτό γιατί η νέα ΚΑΠ απαιτεί νέες μεθόδους καλλιέργειας, ώστε ο παραγωγός να επωφελεί-

ται από τις επιδοτήσεις. Και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να εφαρμόζει το μέτρο της αμειψισποράς (εναλλαγή καλλιεργειών) και να τηρεί αυστηρά τους αγροπεριβαλλοντικούς όρους, όπως για παράδειγμα η μη καύση καλαμιών. Όλα αυτά για να έχουν αποτέλεσμα θα πρέπει να εφαρμοστούν σε σχετικά μεγάλα κτήματα, τα οποία θα έχουν τον χαρακτήρα οργανωμένης μονάδας, με τα 200 στρέμματα να εμφανίζονται ως μια καλή βάση. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

επικαιροτητα Οι εθνικοί δρυμοί γίνονται καυσόξυλα! Σε πληγή για τον δασικό πλούτο της χώρας εξελίσσεται η παράνομη υλοτομία, η οποία παίρνει τεράστιες διαστάσεις στις περισσότερες περιοχές της χώρας, λόγω της οικονομικής κρίσης και της υψηλής τιμής των καυσίμων θέρμανσης. Σύμφωνα με στοιχεία των δασικών υπηρεσιών, καθημερινά εκατοντάδες άτομα, Έλληνες αλλά και αλλοδαποί, κόβουν ανεξέλεγκτα δέντρα - ακόμη και σε εθνικούς δρυμούς- και στη συνέχεια τα πωλούν στην αγορά. Οι περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο είναι ο Γράμμος, ο Όλυμπος, το δέλτα του Νέστου, αλλά και οι Πρέσπες.

Συνεταιρισμοί… γεύσης και εξαγωγικής επιτυχίας

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

Την Τρίτη 5 Φεβρουαρίου δέκα μεγάλοι ελληνικοί αγροτικοί συνεταιρισμοί παρουσίασαν τα προϊόντα τους σε εκδήλωση που έγινε σε κεντρικό ξενοδοχείο των Αθηνών. Η εκδήλωση με θέμα «Ελληνική γαστρονομία και προϊόντα στη διεθνή αγορά» είχε κύριους χορηγούς το greekfood.tv και το Star Channel, ενώ οι συνεταιρισμοί που μετείχαν ήταν οι Παναιγιάλειος Ένωση Συνεταιρισμών, Α.Σ. Ζαγοράς Πηλίου, ΕΑΣ Ζακύνθου, ΕΑΣ Καβάλας, ΕΑΣ Νάξου, Α.Σ.Kροκοπαραγωγών Κοζάνης, Ένωση Μαστιχοπαραγωγών, Κουρέλλας Γαλακτομικά, Vaeni-Nάουσα, Α.Σ. Νάουσας. Στην εκδήλωση παρευρέθησαν αντιπροσωπείες από τις πρεσβείες της Κίνας, της Ρωσίας, της Ισπανίας και της Πολωνίας, Κινέζοι εισαγωγείς, πολλοί δημοσιογράφοι, σεφ, αλλά και άνθρωποι της εκπαίδευσης και των τεχνών. Στις ομιλίες τους, οι Σταμάτης Μαλέλης, γενικός διευθυντής του Star, Κωνσταντίνος Μίχος, προϊστάμενος της Διεύθυνσης Γεωργικών Εφαρμογών του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, Γιώργος Μάλλιαρης, στέλεχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα των αγροτικών προϊόντων, και οι δημοσιογράφοι Γιώργος Καραμέρος και Δημήτρης Χριστούλιας από το greekfood.tv τόνισαν ότι η Ελλάδα μπορεί να βασιστεί στις πλουτοπαραγωγικές της πηγές για να αντιμετωπίσει δυναμικά την κρίση με ανταγωνιστικά προϊόντα, ενώ κρίσιμη είναι η σύνδεση που πρέπει να γίνει με την εγχώρια γαστρονομία, ως κοινό όχημα προώθησής τους στο εξωτερικό.

επικαιροτητα 40 εκατ. ευρώ για άνεργες Από την ερχόμενη εβδομάδα θα μπορούν να αποστέλλονται προτάσεις για συμμετοχή στο πρόγραμμα «Γυναικείας απασχόλησης μέσω ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας». Το πρόγραμμα ανέρχεται στα 40 εκατομμύρια ευρώ και αναφέρεται σε γυναίκες ηλικίας από 18 έως 64 χρόνων, άνεργες ή απειλούμενες από ανεργία. Πρόκειται για επενδυτικά προγράμματα που καλύπτουν τις περιοχές: Κρήτη, Ιόνια νησιά, Βόρειο Αιγαίο, Ανατολική Μακεδονία, Θράκη, Ήπειρο, Θεσσαλία, Δυτική Ελλάδα και Πελοπόννησο.

Συμμαχία για εξαγωγές προς την Κίνα Κοινό μέτωπο για την προώθηση των εξαγωγών τους στην αγορά της Κίνας συγκρότησαν Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μάλτα και Κύπρος. Σε συνάντηση που έγινε στη Ρώμη, οι εκπρόσωποι των ευρωπαϊκών χωρών αποφάσισαν να συντονίσουν τις ενέργειές τους ώστε να αρθούν τα εμπόδια για εξαγωγές αγροτικών προϊόντων της Μεσογείου, για τα οποία η Κίνα έχει δείξει ξεχωριστό ενδιαφέρον, αν και η αγορά της παραμένει με πολλές ιδιαιτερότητες. Πάντως είναι ορατή η είσοδος ελληνικών προϊόντων στην αχανή αυτή χώρα.

Διεθνής διαγωνισμός για το καλύτερο λάδι Μέχρι τις 15 Μαρτίου μπορούν να στείλουν δείγματα οι ενδιαφερόμενοι να συμμετέχουν στον 3ο Διεθνή Διαγωνισμό Εξαιρετικού Παρθένου Ελαιόλαδου που θα γίνει στην Πορτογαλία, στο πλαίσιο της 30ής Αγροτικής Έκθεσης OVIBEJA. Για περισσότερες πληροφορίες στο e-mail geral@casadoazeite.pt. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ binieta / Θεμα / ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ

Θηλυκές πρωτοβουλίες στην Κω Μια συνεταιριστική επιχείρηση με στόχο τη στήριξη ευπαθών ομάδων και τη δημιουργία θέσεων εργασίας «χτίστηκε» στην Κω, πάνω σε γερά θεμέλια: την τοπική κουζίνα kai τα αγροτικά προϊόντα, το μεράκι των ιδρυτριών, αλλά και τηn ευρυτερη κοινωνικη συμμετοχή

Της Άννας Σβύνου, asvinou@ependytis.gr

υναντήσαμε τις δύο Στέλλες, τη Διονυσία, τη Χριστίνα, την Ειρήνη και τη Βικτώρια. Πρόκειται για μια ομάδα γυναικών από την Κω που οραματίστηκαν τη δημιουργία ενός γυναικείου συνεταιρισμού για την προώθηση της παραδοσιακής γαστρονομίας και των ντόπιων προϊόντων. Όσο και αν φαίνεται περίεργο, σε έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς της χώρας μας, κάτι τέτοιο δεν υπήρχε πριν. Και κατάφεραν να δώσουν πνοή στο όραμά τους όταν ψηφίστηκε ο νόμος 4019/11 περί Κοινωνικής Οικονομίας και Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας, έχοντας και τη στήριξη της δημοτικής Αρχής του νησιού.

«Ευφραίνειν» κοινωνίες Οι έξι κυρίες ίδρυσαν την πρώτη Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση -με την επωνυμία «Ευφραίνειν»- στο νησί και τη δεύτερη στην Ελλάδα. Είναι μια νέα μορφή επιχείρησης, που λειτουργεί με τις αρχές της κοινωνικής αλληλέγγυας οικονομίας. Με γνώση και ευαισθησία στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες ειδικών ομάδων στην πρόσβαση αγοράς εργασίας, στην επιχείρηση εργάζονται συνολικά 15 γυναίκες, αρχηγοί και παιδιά μονογονεϊκών και πολύτεκνων οικογενειών, άνω των 50 ετών κ.ά. Όπως αναφέρουν και οι ίδιες, «συνειδητά επιλέξαμε να δημιουργήσουμε την επιχείρησή μας με τον Ν. 4019/11, όπου προβλέπεται ότι οι εταίροι αμείβονται μόνο με τον μισθό τους εάν εργάζονται και τα κέρδη επενδύονται υποχρεωτικά για τη δημι-

52 52ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013 2013 aΓΡoterra aΓΡoterra

Γνωρίζοντας την κοινωνική οικονομία Η κοινωνική οικονομία είναι ένα σύστημα δράσεων των οποίων ο τρόπος παραγωγής διαφέρει από αυτόν του ιδιωτικού και του δημόσιου τομέα. Είναι μιας μορφή αυτοοργάνωσης των πολιτών που υλοποιούν την πρακτική της αυτοβοήθειας, συνεταιριστικά και συλλογικά. Στόχος της η δημιουργία κοινωνικών, συμμετοχικών και δημοκρατικών στη λειτουργία επιχειρήσεων, οι οποίες ερ-

γάζονται με γνώμονα την ποιοτική απασχόληση, την κοινωνική ένταξη, την τοπική ανάπτυξη και την κοινωνική προστασία και συνοχή, που οδηγούν στη δημιουργία θέσεων εργασίας σε τοπικό επίπεδο. Οι επιχειρήσεις αυτές διαφέρουν από τις αντίστοιχες του ιδιωτικού τομέα, καθώς δεν στοχεύουν στην επίτευξη κέρδους, αλλά στη δημιουργία κοινωνικής υπεραξίας.

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ / binieta ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ / Θεμα καλλιεργεια / οσπρια Η ιστορία της «Αίγλης» 01 Οι έξι ιδρύτριες του «Ευφραίνειν». 02-03-04 Μερικά από τα προϊόντα του συνεταιρισμού φτιαγμένα με τοπικές πρώτες ύλες και παραδοσικές συνταγές.

Στην πλατεία Ελευθερίας, στη Χώρα της Κω, συνυπάρχουν αρμονικά εδώ και αιώνες τα ίχνη που άφησε η Ιστορία στο πέρασμά της. Η νεότερη ιστορία της πλατείας σημαδεύεται από τον καταστροφικό σεισμό του 1933, που ισοπέδωσε την πόλη. Τότε, κύριο μέλημα των Ιταλών κατακτητών υπήρξε η ανοικοδόμηση της πλατείας. Στα πλαίσια αυτής της ανοικοδόμησης, οι κατακτητές έσπευσαν να δημιουργήσουν ένα κτίριο, το «Σπίτι του Φασισμού» -στα ιταλικά Casa del Fascio Cinemateatro-Ristorante-, στο οποίο θα συγκεντρώνονταν και θα διασκέδαζαν οι οπαδοί του καθεστώτος. Το 1948, μετά την απελευθέρωση και την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα, το Casa del Fascio πέρασε στην ιδιοκτησία του δήμου και ενοικιάστηκε σε ιδιώτες, λειτουργώντας ως εστιατόριο με την ονομασία «Πανελλήνιον». Το 1977 αναπαλαιώθηκε και λειτούργησε ως δημοτική επιχείρησηκαφετέρια με το όνομα «Αίγλη». Φτάνοντας στο 2012, το ιστορικό αυτό κτίριο παραχωρήθηκε από τον δήμο στην Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση «Ευφραίνειν» και λειτουργεί ως παραδοσιακό καφενείο (www.aiglikos.gr).

ουργία νέων θέσεων εργασίας. Σκοπός της προσπάθειάς μας είναι η ανάδειξη και προβολή της τοπικής μας γαστρονομίας, ως αναπόσπαστου κομματιού της πολιτιστικής μας παράδοσης και ιστορίας, και η σύνδεση της τοπικής παραγωγής με τον τουρισμό. Στόχος, η γαστρονομία μας να γίνει πόλος έλξης και μοχλός μιας διαφορετικής τουριστικής ανάπτυξης. Θέλουμε ο πρώτος αυτός γυναικείος συνεταιρισμός του νησιού να βοηθήσει στη δημιουργία ενός τοπικού δικτύου όμοιων επιχειρήσεων με διπλό όφελος: και την απασχόληση των γυναικών, αλλά και την προβολή και την προώθηση των προϊόντων μας, άρα και τη στήριξη των παραγωγών. Επίσης, θέλουμε να προχωρήσουμε στην τυποποίηση παραδοσιακών γλυκών και αλμυρών τροφίμων και να συμβάλουμε προκειμένου να δημιουργηθούν γαστρονομικές διαδρομές στο νησί στα πλαίσια του εναλλακτικού τουρισμού». Εμείς δοκιμάσαμε μερικές από τις δεκάδες νοστιμιές που είχαν στον κατάλογό τους. Αλμυρά αλλά και παραδοσιακά αφεψήματα και αναψυκτικά, όλα σπιτικά και ολόφρεσκα: κανελάδα, σουμάδα, κοκτέιλ

από σπιτική λεμονάδα με σουμάδα, κοκτέιλ από τοπικά βότανα και ντόπιο θυμαρίσιο μέλι αντί για ζάχαρη. Όσο για τα πιάτα-μεζέδες, το ένα πιο νόστιμο από το άλλο, συνοδεύονται από διηγήσεις για την παράδοσή τους. Τι ήταν οι σαρμουσάδες, πώς έπαιρναν οι υποψήφιες νύφες την μπουλιστρίνα από το σόι του γαμπρού, τι μαγείρευαν για να επιδείξουν τη νοικοκυροσύνη τους στην πεθερά, πότε έφτιαχναν τους μαρμαρίτες (ένα είδος τηγανίτας που ψήνεται πάνω σε πυρωμένο μάρμαρο και σερβίρεται σαν γλυκό με μέλι ή σαν αλμυρό με χοιρινό κρέας). Γευτήκαμε επίσης τυρί της πόσας (ωριμάζει σε άλμη κρασιού), τυρόπιτες ανοιχτές της Κω (της πόλης), τυρόπιτες ανοιχτές της Κεφάλου (το πιο όμορφο παραθαλάσσιο χωριό του νησιού), φρέσκο ψωμί ζυμωμένο στο χέρι (από ντόπιο αλεύρι), κουλουράκια, γλυκά παξιμαδάκια αμυγδάλου, μαρμελάδες και τόσα άλλα. Στην κουζίνα, η Διονυσία με την Ειρήνη θα μπορούσαν να σταθούν επάξια δίπλα σε διάσημους σεφ με τις «ψαγμένες» πρώτες ύλες, τη δεξιοτεχνία και τα πιάτα που πάνε την παράδοση ένα βήμα μπροστά.

aΓΡoterra aΓΡoterra ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ νοεμβριοσ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2012 2013 201353 53

ΕΠΟΧΙΑΚΕΣ

ΦΥ ΤΟΕΠΙΛΟΓΕΣ

•

ΕΙΔΙΚΕΣ

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

AΓΡO SPECIAL

•

ΛΑΧΑΝΟΚΟΜΙΑ ΣΚΑΝΔΑΛΟ Η αποκάλυψη ότι κρέας αλόγου υπήρχε σε πολλά παρασκευάσματα κρέατος στην ευρωπαϊκή αγορά μπορεί να σημάνει και το τέλος «του φθηνού κρέατος», σύμφωνα με αναλυτές.

ΛΑΧΑΝΙΚΑ

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΦΥΤΕΥΣΗΣ >56

ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΦΥΤΑ

ΜΗΔΙΚΗ, ΜΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗ ΑΠΟΔΟΣΗΣ >62

ΦΥΤΟΕΠΙΛΟΓΕΣ >58

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΧΑΡΟΥΠΙΑΣ

ΜΠΡΟΚΟΛΟ, ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ >64

AΓΡOTERRA

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoSPECIAL / ΛΑΧΑΝοκομια

Φυτεύοντας τα λαχανικά του θέρους Η επιτυχία στην καλλιέργεια βασίζεται στον καλό προγραμματισμό της εποχής σποράς και φύτευσης. Γι’ αυτό προετοιμαζόμαστε, καθώς έχει φθάσει ο καιρός για τη σπορά των καλοκαιρινών λαχανικών μας Του δρος Χαράλαμπου Θανόπουλου, γεωπόνου, cthanopoulos@gmail.com

νας λαχανόκηπος έκτασης 25-30 τ.μ. είναι αρκετός για να εφοδιάσει μια τετραμελή οικογένεια με τα καλοκαιρινά λαχανικά. Εάν έχουμε μικρότερη έκταση, επιλέγουμε να φυτέψουμε σε μικρότερες αποστάσεις μεταξύ των γραμμών (πλάτος διαδρόμου), ώστε να περνάμε ανάμεσα στα φυτά χωρίς να προκαλούμε ζημιές. Οι αποστάσεις μεταξύ των λαχανικών πάνω στη γραμμή δεν θα πρέπει να είναι μικρότερες από τις συνιστώμενες, γιατί προκαλείται σκίαση των λαχανικών, αυξάνοντας τον κίνδυνο ασθενειών.

Χαράλαμποσ Θανόπουλοσ γεωπόνοσ

τομάτα Σπορείο: Ναι

Ένα ημερολόγιο καλοκαιρινών λαχανικών περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο πολλαπλασιασμού, την εποχή σποράς και μεταφύτευσης, το στάδιο μεταφύτευσης, τις αποστάσεις σποράς/φύτευσης, τη διάρκεια της καλλιέργειας και τη συγκομιδή.

Εποχή σποράς: Ιανουάριος (σε προστατευόμενο σπορείο) Ιούνιος (ανοιχτό σπορείο) Βάθος σποράς: 1,5 εκ. Διάρκεια παραμονής στο σπορείο:

1,5 μήνα από τη σπορά Στάδιο μεταφύτευσης: 3-4 φύλλα Ευκολία μεταφύτευσης:

Μεταφυτεύεται γυμνόριζο Αποστάσεις φύτευσης: 80 εκ. μεταξύ των γραμμών και 50 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή Διάρκεια της καλλιέργειας: 6-8 μήνες Στάδιο συγκομιδής καρπού:

Από την απόκτηση ροζ χρώματος έως την πλήρη ωριμότητα (κόκκινο χρώμα) Διάρκεια συγκομιδής:

Ιούνιος - Νοέμβριος

Αγγούρι

Φασολάκι (χλωρό)

Καρπούζι

Σπορείο: Ναι

Σπορά: Απευθείας

Σπορείο: Ναι

Εποχή σποράς: Φεβρουάριος - Μάιος

Εποχή σποράς: Μάρτιος - Ιούλιος

Εποχή σποράς: Φεβρουάριος - Μάιος

Βάθος σποράς: 2-3 εκ.

Βάθος σποράς: 3-4 εκ.

Βάθος σποράς: 2-3 εκ.

Ποσότητα σπόρου: 200 γρ./στρ.

Ποσότητα σπόρου: 8-10 κ./στρ.

Ποσότητα σπόρου: 400 γρ./στρ.

Διάρκεια παραμονής στο σπορείο:

Αποστάσεις φύτευσης: 50-80 εκ.

Διάρκεια παραμονής στο σπορείο:

1-1,5 μήνα από τη σπορά

μεταξύ των γραμμών και 25 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή Διάρκεια της καλλιέργειας: 2-3 μήνες Στάδιο συγκομιδής καρπού: Άγουρος

1 μήνα από τη σπορά

Στάδιο μεταφύτευσης: 2-3 φύλλα Ευκολία μεταφύτευσης: Μεταφυτεύεται

με μεγάλη προσοχή μαζί με μπάλα χώματος Αποστάσεις φύτευσης: 100 εκ. μεταξύ των γραμμών και 50-80 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή Διάρκεια της καλλιέργειας: 5 μήνες Στάδιο συγκομιδής καρπού: Άγουρος (έντονος πράσινος καρπός) Ιούνιος - Οκτώβριος ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

Μάιος - Σεπτέμβριος

Ευκολία μεταφύτευσης: Μεταφυτεύεται με μεγάλη προσοχή μαζί με μπάλα χώματος Αποστάσεις φύτευσης: 200 εκ. μεταξύ των γραμμών και 100 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή Διάρκεια της καλλιέργειας: 5 μήνες Στάδιο συγκομιδής καρπού: Ώριμος Διάρκεια συγκομιδής:

Ιούνιος - Σεπτέμβριος

Διάρκεια συγκομιδής:

Στάδιο μεταφύτευσης: 2-3 φύλλα

aΓΡoterra

aΓΡoSPECIAL / ΛΑΧΑΝοκομια

Πεπόνι

Μελιτζάνα

Πατάτα

Σπορείο: Ναι

Εποχή σποράς: Μάρτιος - Ιούνιος

Εποχή σποράς: Μάρτιος - Απρίλιος

Φύτευση: Απευθείας φύτευση πατατόσπορου στις τελικές θέσεις

Βάθος σποράς: 2-3 εκ.

Βάθος σποράς: 1,5 εκ.

Εποχή φύτευσης:

Ποσότητα σπόρου: 300 γρ./στρ.

Διάρκεια παραμονής στο σπορείο:

1,5 μήνα από τη σπορά

Φεβρουάριος - Μάρτιος και Αύγουστος Βάθος σποράς: 2-3 εκ.

1 μήνα από τη σπορά

Στάδιο μεταφύτευσης: 5-6 φύλλα

Ποσότητα πατατόσπορου:

Στάδιο μεταφύτευσης: 2-3 φύλλα

Ευκολία μεταφύτευσης: Σχετικά

150-200 κ./στρ.

Ευκολία μεταφύτευσης:

εύκολα μεταφυτευόμενο λαχανικό Αποστάσεις φύτευσης: 80 εκ. μεταξύ των γραμμών και 30-50 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή Διάρκεια της καλλιέργειας: 6-8 μήνες

Αποστάσεις φύτευσης: 60-75 εκ. μεταξύ των γραμμών και 25 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή Διάρκεια της καλλιέργειας: 3-3,5 μήνες Διάρκεια συγκομιδής: Μάιος - Ιούνιος και Νοέμβριος

Μεταφυτεύεται με μεγάλη προσοχή μαζί με μπάλα χώματος Αποστάσεις φύτευσης: 100 εκ. μεταξύ των γραμμών και 50 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή Διάρκεια της καλλιέργειας: 4-5 μήνες Στάδιο συγκομιδής καρπού: Ώριμος Διάρκεια συγκομιδής:

Στάδιο συγκομιδής καρπού: Ώριμος Διάρκεια συγκομιδής:

Ιούνιος - Νοέμβριος

Ιούλιος - Δεκέμβριος

Μπάμια

Πιπεριά

Κολοκύθι

Σπορείο: Ναι

Εποχή σποράς: Απρίλιος - Μάιος

Εποχή σποράς: Μάρτιος - Απρίλιος

Εποχή σποράς: Μάρτιος - Αύγουστος

Βάθος σποράς: 2-3 εκ.

Βάθος σποράς: 1,5 εκ.

Βάθος σποράς: 2-3 εκ.

Ποσότητα σπόρου: 2,5 -3 κ./στρ.

Διάρκεια παραμονής στο σπορείο:

Ποσότητα σπόρου: 500 γρ./στρ.

Διάρκεια παραμονής στο σπορείο:

1,5 μήνα από τη σπορά

Διάρκεια παραμονής στο σπορείο:

1 μήνα από τη σπορά

Στάδιο μεταφύτευσης: 5-6 φύλλα

1 μήνα από τη σπορά

Στάδιο μεταφύτευσης: 3-4 φύλλα

Ευκολία μεταφύτευσης: Σχετικά

Στάδιο μεταφύτευσης: 2-3 φύλλα

Ευκολία μεταφύτευσης: Μεταφυτεύεται

με μεγάλη προσοχή μαζί με μπάλα χώματος Αποστάσεις φύτευσης: 50 εκ. μεταξύ των γραμμών και 25 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή Διάρκεια της καλλιέργειας: 5-6 μήνες Στάδιο συγκομιδής καρπού: Άγουρος

εύκολα μεταφυτευόμενο λαχανικό Αποστάσεις φύτευσης: 80 εκ. μεταξύ των γραμμών και 30-50 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή Διάρκεια της καλλιέργειας: 6-8 μήνες Στάδιο συγκομιδής καρπού: Άγουρος (πράσινος) και ώριμος (απόκτηση χρωματισμού ανάλογα με την ποικιλία, π.χ. κόκκινο)

Μεταφυτεύεται με μεγάλη προσοχή μαζί με μπάλα χώματος Αποστάσεις φύτευσης: 100 εκ. μεταξύ των γραμμών και 50-80 εκ. μεταξύ των φυτών πάνω στη γραμμή Διάρκεια της καλλιέργειας: 3-4 μήνες Στάδιο συγκομιδής καρπού: Άγουρος

Διάρκεια συγκομιδής:

Ιούνιος - Σεπτέμβριος

Ιούνιος - Νοέμβριος

Μάιος - Νοέμβριος.

Ευκολία μεταφύτευσης:

aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

AΓΡOSPECIAL / ΦΥΤΟΕΠΙΛΟΓΕΣ

ΧΑΡΟΥΠΙΑ ΑΠΟ ΜΕΛΙ ΜΕΧΡΙ ΑΝΤΙΒΗΧΙΚΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΟ ΔΕΝΤΡΟ ΜΕ ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ, ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕΙ ΜΙΑ ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΚΑΘΩΣ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΜΙΑ ΠΟΙΚΙΛΙΑ ΧΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ, ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ Η ΠΙΟ ΣΥΝΗΘΙΣΜΕΝΗ Της Αναστασίας Ν. Σαρχόσογλου, γεωπόνου M.Sc., ige.enallaktikes@gmail.com

ο επιστημονικό όνομα της χαρουπιάς (κερωνία η έλλοβος) είναι Ceratonia siliqua και ανήκει στην οικογένεια Leguminosae. Στους περισσότερους είναι γνωστή ως ξυλοκερατιά ή κερατιά. Στην Ευρώπη αποκαλείται ως αρτόδεντρο του Αγίου Ιωάννη, καθώς με τους καρπούς της χαρουπιάς τρεφόταν ο Ιωάννης ο Βαπτιστής στην έρημο. Η χαρουπιά ήταν γνωστή στους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι την καλλιεργούσαν για τους καρπούς της. Ο Πλίνιος περιγράφει τα γλυκά «φασόλια» της χαρουπιάς σαν τροφή για τα γουρούνια. Ο Θεόφραστος αναφέρει πως οι καρποί της βγαίνουν από τον κορμό του δένδρου, κι αυτό γιατί τα λουλούδια φυτρώνουν πάντοτε στις μασχάλες των φύλλων ή απευθείας από τα παλιά κλαδιά. Πέρα από τους Έλληνες, οι Ισραηλινοί έτρωγαν τα χαρούπια κατά τη διάρκεια των εβραϊκών διακοπών του Μπισβάτ, ενώ οι μουσουλμάνοι κατά τη διάρκεια του Ραμαζάν έπιναν χυμό χαρουπιού. Οι καρποί της, τα γνωστά χαρούπια, έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, πρωτεΐνες, λίπη, βιταμίνες (Α, D, βιταμίνες της ομάδας Β) και ιχνοστοιχεία (κάλιο, μαγνήσιο, ασβέστιο, φωσφόρο, σίδηρο κ.ά.). Εξαιτίας αυτών των συστατικών, συνέβαλαν στη διατροφή του ανθρώπου, ιδιαίτερα σε δύσκολες περιόδους όπως για παράδειγμα στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

ΓΕΩΓΡΑΦΙΚΗ ΕΞΑΠΛΩΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗ Πατρίδα της χαρουπιάς θεωρείται η Συρία, απ’ όπου και εξαπλώθηκε σε όλες τις παραμεσόγειες χώρες από την Κύ58

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

AΓΡOTERRA

ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Ν. ΣΑΡΧΟΣΟΓΛΟΥ ΓΕΩΠΟΝΟΣ

Τα χαρούπια σε βιομηχανική κλίμακα αξιοποιούνται για την απομόνωση του σταθεροποιητήκόμμι χαρουπιάς

προ ως και την Πορτογαλία. Εκτός από τη λεκάνη της Μεσογείου φύεται και σε περιοχές με κλίμα παρόμοιο με το μεσογειακό, όπως σε περιοχές των ΗΠΑ, π.χ. στην Καλιφόρνια, στη Νότια Αμερική, στην Αυστραλία, στην Ινδία κ.α. Η παγκόσμια παραγωγή σήμερα υπολογίζεται σε 310.000 τόνους ετησίως, ενώ το δέντρο φύεται σε περίπου 2.000.000 στρέμματα. Η μεγαλύτερη ποσότητα παράγεται στην Ισπανία, ενώ αξιόλογες ποσότητες προέρχονται από Ιταλία, Πορτογαλία, Μαρόκο, Ελλάδα, Κύπρο, Τουρκία κ.α. Σύμφωνα με τον FAO, οι πέντε χώρες με τις μεγαλύτερες παραγωγές χαρουπιών για το 2010 ήταν: ■ Iσπανία: 48.000 τόνοι ■ Ιταλία: 25.337 τόνοι ■ Μαρόκο: 20.489 τόνοι ■ Πορτογαλία: 19.400 τόνοι ■ Ελλάδα: 13.300 τόνοι.

ΑΠΟΔΟΣΕΙΣ ΑΝΑΛΟΓΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ Το δένδρο της χαρουπιάς αργεί να κάνει καρπούς (μετά το 6ο με 7ο έτος). Η παραγωγικότητα σε καρπό ποικίλλει και κυμαίνεται από 150 έως 200 κιλά ανά στρέμμα, σε αραιά φυτεμένα και χωρίς φροντίδα δένδρα,

aΓΡoSPECIAL / ΦΥΤΟΕΠΙΛΟΓΕΣ

Η Κύπρος και η Ελλάδα είναι ιδανικές από πλευράς κλίματος για την ανάπτυξη του χαρουπιού

aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

AΓΡOSPECIAL / ΦΥΤΟΕΠΙΛΟΓΕΣ μέχρι 1.200 κιλά ανά στρέμμα σε καλλιεργούμενα και αρδευόμενα δένδρα στο Ισραήλ. Μια μέση παραγωγή, σε δένδρα 10 ετών και σε μη αρδευόμενες φυτείες, αλλά με ετήσιες βροχοπτώσεις 500-600 mm ανά έτος, είναι 500-750 κιλά καρπού ετησίως ανά στρέμμα. Η τιμή του χαρουπιού κυμαίνεται σήμερα σε περίπου 0,2 ευρώ ανά κιλό.

1501.200 κιλά ανά στρέμμα η απόδοση, ανάλογα την άρδευση

ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΣΕ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΚΥΠΡΟ Στην Ελλάδα δεν γίνεται συστηματική καλλιέργεια της χαρουπιάς. Αυτοφύεται συνήθως σε νησιωτικές περιοχές, και κυρίως στην Κρήτη, όπου υπάρχει και το μεγαλύτερο φυσικό δάσος με χαρουπιές στην Ευρώπη, το χαρουπόδασος των Τριών Εκκλησιών. Στη Κρήτη υπάρχουν σήμερα 10 μικρές βιοτεχνίες επεξεργασίας χαρουπιού που βρίσκονται μία στον Νομό Χανίων, τρεις στον Νομό Ρεθύμνης, πέντε στον Νομό Ηρακλείου και μία στον Νομό Λασιθίου. Στις βιοτεχνίες αυτές προσκομίζεται ο καρπός μετά τη συλλογή του, όπου αλέθεται και διαχωρίζεται η ψίχα από τον σπόρο. Ο σπόρος συνήθως πωλείται σε βιομηχανία επεξεργασίας του, ενώ η ψίχα διατίθεται για ζωοτροφή στους κτηνοτρόφους της περιοχής (όπου χορηγείται είτε αυτούσια είτε κατόπιν ανάμειξης με άλλες ζωοτροφές). Συνολικά το 80% της ελληνικής παραγωγής προέρχεται από την Κρήτη. Στην Κύπρο, τώρα, η χαρουπιά είναι ιθαγενές δένδρο. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής εξάγεται στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Αίγυπτο, αλλά και στις ΗΠΑ, στην Αυστραλία και στην Ιαπωνία. Από τον καρπό παρασκευάζονται το χαρουπόμελο (τερατσόμελο) και το παστέλι, ενώ άλλα προϊόντα είναι το χαρουπάλευρο, ο χαρουποπυρήνας και το κόμμι. Πριν από μερικά χρόνια, η χαρουπιά ήταν πολύ σημαντικό δέντρο για την οικονομία του νησιού και ο καρπός της αναφερόταν ως «ο μαύρος χρυσός της Κύπρου», επειδή ακριβώς ήταν για πολλές αγροτικές περιοχές η κύρια πηγή εισοδήματος. Το 2008 είχε χαρακτηριστεί ως το δένδρο της χρονιάς από το υπουργείο Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος της Κύπρου. Σταδιακά, όμως, λόγω του αυξημένου κόστους συλλογής των καρπών και του σκληρού ανταγωνισμού από άλλες μεσογειακές χώρες, η καλλιέργειά της ακολούθησε μια φθίνουσα πορεία. 60

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

AΓΡOTERRA

€

0,2€

το κιλό η μέση τιμή του χαρουπιού

Ο ΚΑΡΠΟΣ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΔΙΑΜΑΝΤΙ…

Το χαρουπόμελο είναι μία από τις πολλές χρήσεις του φυτού

ΟΙ ΑΠΟΞΗΡΑΜΕΝΟΙ σπόροι της χαρουπιάς χρησίμευαν για το ζύγισμα των μπαχαρικών στην Αφρική, αλλά και του χρυσού και των πολύτιμων λίθων στις Ινδίες. Η λέξη «καράτι» προέρχεται από παράφραση της λέξης χαρούπι («καρούπ» στα αραβικά). Συγκεκριμένα, το βάρος του σπόρου της χαρουπιάς κυμαίνεται σταθερά μεταξύ 189 και 205 χιλιοστών του γραμμαρίου και η σημερινή μονάδα «καράτι» έχει επίσημα καθοριστεί στα 200 χιλιοστά του γραμμαρίου.

ΒΟΤΑΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ Η χαρουπιά είναι δέντρο αειθαλές, μακρόβιο (ζει έως και 200 χρόνια), πολύγαμο, μόνοικο ή δίοικο, και το ύψος του μπορεί να φθάσει τα 15-18 μέτρα. Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες, άγριες και ήμερες, όπως είναι οι κομπωτές (με καρπό χοντρό), οι κοντοχαρουπιές, οι μακροχαρουπιές (με επιμήκη καρπό) κ.λπ. Ο φλοιός της είναι καστανόφαιος, λεπτός με πυκνή κόμη, συνήθως σφαιρική. Τα φύλλα της φέρονται σε 2-4 (και κάποτε 6) ζεύγη και είναι ωοειδή έως στρογγυλωπά, διαστάσεων 2-5 x 1,5-4 εκατοστών, δερματώδη, γυμνά, στιλπνά και βαθυπράσινα και γυαλιστερά στην πάνω επιφάνεια, ωχροπράσινα από κάτω.

Τα άνθη της έχουν βαριά χαρακτηριστική οσμή, είναι χωρίς πέταλα, μικρά σε μασχαλιαίους ή πλευρικούς κοκκινωπούς ίουλους, συνήθως μόνοικα δίκλινα (δηλαδή το φυτό έχει αρσενικά και θηλυκά άνθη σε διαφορετικά μέρη, αλλά πάντα στο ίδιο φυτό). Μπορεί όμως να είναι και δίοικο (δηλαδή να έχει διαφορετικά φυτά για κάθε φύλο). Η ωρίμανση του καρπού διαρκεί σχεδόν έναν χρόνο, από το φθινόπωρο, που γίνεται η ανθοφορία, μέχρι τα τέλη Αυγούστου του επόμενου έτους, που αρχίζουν να πέφτουν οι ώριμοι πια καρποί. Ο καρπός είναι μεγάλος χέδρωπας (χαρούπι, τεράτσι ή ξυλοκέρατο), με διαστάσεις 1,5-3 x 10-20 εκατοστά, καστανού χρώματος και εδώδιμος. Αποτελείται από

aΓΡoSPECIAL / ΦΥΤΟΕΠΙΛΟΓΕΣ Όχι μόνο ζωοτροφή! Η πιο διαδεδομένη χρήση των χαρουπιών είναι ως ζωοτροφές. Ωστόσο, αρκετές ποσότητες ακόμα αλευροποιούνται και χρησιμοποιούνται για την παρασκευή ενός θρεπτικού αλευριού, κατάλληλου για βρεφικούς κοιλόπονους και παιδικές γαστρεντερίτιδες. Θεραπευτικές ιδιότητες έχουν κύρια οι λοβοί και οι σπόροι, αλλά επίσης τα άνθη και τα φύλλα του φυτού. Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιείται το αφέψημα από κοπανισμένα χαρούπια για τα παιδιά που πάσχουν από βρογχίτιδα ή κοκκύτη, ενώ άλλοι το βράζουν μαζί με ξερά σύκα και σταφίδες και το πίνουν ως αντιβηχικό φάρμακο. Βράζοντας τα χαρούπια, κάποιοι παρασκευάζουν ένα απλό υδατώδες εκχύλισμα, το χαρουπόμελο, το οποίο και χρησιμοποιούν ως κύρια γλυκαντική ουσία. Οι λοβοί χρησιμοποιούνται ως μη διεγερτικό υποκατάστατο της σοκολάτας. Σε αντίθεση με τη σοκολάτα, δεν επιδεινώνει συμπτώματα του στρες, η ρηχή αναπνοή και οι αρρυθμίες. Επιπλέον, αλεύρι από σπόρους χαρουπιού μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για παρασκευή προϊόντων ελεύθερων γλουτένης. Ο σπόρος της χαρουπιάς αντικατέστησε στο παρελθόν ακόμα και τον καφέ, καβουρντιζόμενος με αμύγδαλα και ρεβίθια. Τα χαρούπια σε βιομηχανική κλί-

μακα αξιοποιούνται για την απομόνωση του σταθεροποιητή-κόμμι χαρουπιάς από το ενδοσπέρμιο (εσωτερικό του σπέρματος). Ο σταθεροποιητής αυτός χρησιμοποιείται σε διάφορα τρόφιμα, όπως προϊόντα αρτοποιίας, παγωτά, σάλτσες, μουστάρδες και επικαλύψεις σαλατών, τυριά, σαλάμια ή κονσερβοποιημένο κρέας, ψάρια και προϊόντα τύπου ζελέ, ενώ βρίσκει εφαρμογή και σε βιομηχανίες υφασμάτων, καλλυντικών ή φαρμάκων. Στην Αίγυπτο σήμερα το τρώνε σαν σνακ, ενώ με τους συντριμμένους λοβούς φτιάχνουν ένα αναζωογονητικό ποτό. Χρησιμοποιείται επίσης σε ηδύ-

την ψίχα (90-92% κ.β.) και τους σπόρους (8-10% κ.β.). Η ψίχα περιέχει σημαντικές ποσότητες σακχάρων, όπως γλυκόζη, σουκρόζη και φρουκτόζη.Μέσα στον λοβό (καρπός) υπάρχουν 5-15 μικρά σκληρά σπέρματα, τα κεράτια.

δους και σε υψηλούς καύσωνες. Αναπτύσσεται ακόμη και σε περιοχές όπου το ετήσιο ύψος βροχής δεν ξεπερνά τα 350 χιλιοστά. Είναι, όμως, ανθεκτική και στις χαμηλές θερμοκρασίες μέχρι τους -7 βαθμούς Κελσίου.

τι θελει απο έδαφος και κλίμα

Πολλαπλασιασμός

Η χαρουπιά δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις. Είναι προτιμότερο να γίνεται η καλλιέργειά της σε βαθιά -μέσης/μέτριας σύστασης- εδάφη, εξαιτίας του πλούσιου ριζικού της συστήματος. Ευδοκιμεί σε ημισκιερά μέρη. Απαιτούνται ζεστά και ξηρά κλίματα για την ανάπτυξη του φυτού και τις καλύτερες αποδόσεις του καρπού. Αντέχει σε μακρές ξηροθερμικές περιό-

Πολλαπλασιάζεται μόνο με σπόρους και με εμβολιασμό των άγριων δέντρων. Οι σπόροι δεν φυτεύονται απευθείας στη γη, αλλά πρώτα μέσα σε γλάστρες. Τα δέντρα εμβολιάζονται, ώστε οι καρποί τους να είναι καλύτερης ποιότητας από τα άγρια.

Καλλιεργητικές τεχνικές Πριν από τη φύτευση, η προετοιμασία του

ποτα που φτιάχνονται σε Τουρκία, Μάλτα, Πορτογαλία και Σικελία. Στη Λιβύη και στο Περού χρησιμοποιούν το σιρόπι του χαρουπιού σε ποτό. Η υψηλή συγκέντρωση του χαρουπιού σε σάκχαρα δίνει τη δυνατότητα χρησιμοποίησής του σαν πρώτη ύλη παραγωγής βιοαιθανόλης. Από μελέτες όμως που έγιναν διαπιστώθηκε ότι η απόδοση του σε αιθανόλη είναι μάλλον χαμηλή σε σχέση με άλλες σακχαρούχες ή αμυλούχες γεωργικές πρώτες ύλες. Αυτό, σε συνδυασμό με τη σχετικά υψηλή τιμή της πρώτης ύλης, κάνει αμφίβολη στο μέλλον την οικονομική βιωσιμότητα της παραγωγής βιοαιθανόλης από το χαρούπι.

εδάφους είναι παρόμοια με εκείνη των άλλων καρποφόρων δένδρων. Τα δενδρύλλια φυτεύονται με μπάλα χώματος, μετά την απομάκρυνση από το έδαφος των πετρών, τυχόν ριζών άλλων δέντρων κ.λπ. Φυτεύεται κατά τετράγωνα και ορθογώνια παραλληλόγραμμα ή γραμμές, ενώ η απόσταση μεταξύ των δένδρων είναι 8-10 μέτρα. Η κόμη του δέντρου διαμορφώνεται σε σχήμα κυπελλοειδές. Το κλάδεμα πρέπει να είναι ελαφρύ και να αποσκοπεί στη διατήρηση του σχήματος του δέντρου, στην ανάπτυξη νέας βλάστησης, στην αφαίρεση των ξηρών και συμπλεκόμενων κλάδων της κόμης και στην αύξηση του ηλιακού φωτός στο εσωτερικό μέρος της. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoSPECIAL / ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΦΥΤΑ

Μηδική, Μεγαλη Απόδοση και στην Ελλάδα Το σπουδαιο κτηνοτροφικο φυτό προσφερει πολλες συγκομιδες, εχει ευκολη καλλιέργεια και ξεκουραζει το εδαφοσ Tων Ηλία Σ. Τραυλού, Λέκτορα Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, και Παναγιώτη Ι. Κανάτα, γεωπόνου, ΕΑΣ Μεσολογγίου-Ναυπακτίας

μηδική είναι ένα φυτό που ανήκει στην οικογένεια των ψυχανθών και έχει ασιατική καταγωγή. Θεωρείται -και όχι άδικα- το σπουδαιότερο χορτοδοτικό φυτό σε παγκόσμια κλίμακα, εξαιτίας της ευρύτατης καλλιέργειάς του και της υψηλής θρεπτικής του αξίας. Η μηδική αποτελεί και για τη χώρα μας το κυριότερο κτηνοτροφικό φυτό. Οι εκτάσεις που καταλαμβάνει ξεπερνούν το ένα εκατομμύριο στρέμματα και εντοπίζονται κυρίως στη Βόρεια, Κεντρική και Δυτική Ελλάδα. Καλλιεργείται για την παραγωγή σανούενσιρώματος και χλωρού χόρτου, κυρίως ως αρδευόμενη καλλιέργεια (και λιγότερο ως ξηρική), σχεδόν σε όλες τις περιοχές της χώρας. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια έντονη είναι η τάση αξιοποίησής της με τη μορφή μηδικάλευρου ή συμπήκτων (pellets) από βιομηχανικές μονάδες σε διάφορες περιοχές της χώρας.

Απαιτήσεις σε έδαφος Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα κοσμοπολίτικο και ευπροσάρμοστο φυτικό είδος και οι μόνες περιπτώσεις στις οποίες δεν ενδείκνυται η καλλιέργειά της είναι αυτές των πολύ όξινων, κρύων και ανεπαρκώς στραγγιζόμενων χωραφιών. Επίσης, πρέπει να αποφεύγονται τα πολύ αμμώδη, όπως και τα συμπιεσμένα εδάφη που ενδέχεται να δημιουργήσουν προβλήματα στην εύρωστη ανάπτυξη των ριζών, επομένως και στην παραγωγικότητα και μακροβιότητα της φυτείας. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ριζικό σύστημα της μηδικής είναι πασσαλώδες και ιδιαίτερα εκτεταμένο, φτάνοντας συνήθως από την πρώτη χρονιά της εγκατάστασης σε βάθος 2 μέ62

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

τρων και ξεπερνώντας αργότερα ακόμη και τα 5-6 μέτρα.

Σπορά και ελληνικές ποικιλίες Η μηδική είναι μια πολυετής καλλιέργεια (4-5 χρόνια), η οποία λόγω των πολλών πλεονεκτημάτων της επιλέγεται πολύ συχνά στα συστήματα εναλλαγής καλλιεργειών (αμειψισπορά). Εμπλουτίζει το έδαφος με άζωτο μέσω της αζωτοδέσμευσης και η πυκνή της βλάστηση καταπνίγει τα ζιζάνια, παραδίδοντας στον παραγωγό ένα ιδανικό χωράφι για οποιαδήποτε καλλιέργεια. Στη χώρα μας σπέρνεται συνήθως την άνοιξη (από τα μέσα Φεβρουαρίου έως τα μέσα Απριλίου), αν και μπορεί εναλλακτικά να σπαρθεί και το φθινόπωρο (συνήθως Σεπτέμβριο-Οκτώβριο). Η σπορά γίνεται

Λίπανση και διαχείριση ζιζανίων Σχετικά με τη λίπανση της καλλιέργειας, είναι ιδιαίτερα σημαντική η προσθήκη 10 μονάδων P2O5 σε ετήσια βάση (τμηματικά μετά τις κοπές ή με μια εφαρμογή αυτή την εποχή), καθώς αυξάνει σημαντικά τις αποδόσεις. Αντίθετα, η προσθήκη αζώτου μπορεί να δικαιολογηθεί μόνο σε χωράφια που δεν έχει ξανακαλλιεργηθεί μηδική και κατά τα πρώτα στάδια ανάπτυξης. Τα ζιζάνια είναι ανεπιθύμητα, ιδιαίτερα στα πρώτα στάδια ανάπτυξης κατά το έτος εγκατάστασης, όπου μπορούν να επιδράσουν αρνητικά στην παραγωγή, τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά. Η χρήση καθαρού σπόρου, η επιλογή ανταγωνιστικών ποικιλιών, η καλή προετοιμασία των χωραφιών για την απαλλαγή κυρίως από τα πολυετή και δυσεξόντωτα ζιζάνια και η χημική ζιζανιοκτονία είναι κάποιες από τις αποτελεσματικές μεθόδους διαχείρισης. Πάση θυσία θα πρέπει να αποφεύγεται η σποροπαραγωγή των ζιζανίων ακόμη και αν χρειαστεί σχετικά πρώιμη κοπή, ενώ και η διαχείριση του νερού μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο. Σε αρκετές περιπτώσεις οι αρδεύσεις, που συνήθως γίνονται μετά τις κοπές, συνιστάται να γίνονται μερικές μέρες πριν από κάθε κοπή, ώστε να μην ευνοηθούν τα ζιζάνια εις βάρος της καλλιέργειας.

aΓΡoSPECIAL / ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΚΑ ΦΥΤΑ συνήθως με 1-2,5 κιλά σπόρου ανά στρέμμα. Εντούτοις, πολλοί παραγωγοί προτιμούν συχνά να χρησιμοποιούν ακόμη μεγαλύτερες ποσότητες σπόρου υπό τον φόβο πιθανών απωλειών και τελικά αραιής φυτείας. Για τις συνθήκες της χώρας μας θεωρείται ότι μια ποσότητα σπόρου γύρω στα 2 κιλά/στρέμμα είναι επαρκής για την επιτυχή εγκατάσταση μιας παραγωγικής σανοδοτικής φυτείας, αρκεί βέβαια να υπάρχουν ορισμένες βασικές προϋποθέσεις όπως η υψηλή βλαστικότητα του σπόρου, η κατάλληλη εδαφική υγρασία και θερμοκρασία, η καλή σποροκλίνη χωρίς την παρουσία ζιζανίων κ.ά. Όσον αφορά στο πολλαπλασιαστικό υλικό, είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό το γεγονός ότι στη διάθεση του παραγωγού υπάρχουν αξιόλογες ελληνικές ποικιλίες (όπως η Υπάτη, η Υλίκη, η Χαιρώνεια, η Πέλλα κ.ά.) που είναι υψηλοαποδοτικές, δίνουν άριστης ποιότητας χόρτο και έχουν μεγάλη προσαρμοστικότητα στις ελληνικές συνθήκες. Επιπλέον, αρκετές από αυτές έχουν και άλλα εξίσου σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως η μεγάλη ταχύτητα αναβλάστησης και η υψηλή ανταγωνιστική ικανότητα έναντι των ζιζανίων. Σε κάθε περίπτωση, διάφορες μεσοπρώιμες ποικιλίες μηδικής μπορούν να καλλιεργηθούν με επιτυχία στις περισσότερες περιοχές της χώρας.

για τις επόμενες κοπές και τη συνολική διάρκεια ζωής της φυτείας.

Κέρδη και πολλαπλά οφέλη

κιλά/στρέμμα είναι η ενδεικνυόμενη ποσότητα σπόρου για τη χώρα μας

πολλες συγκομιδες Οι κοπές της μηδικής γίνονται με τα συνηθισμένα χορτοκοπτικά μηχανήματα και μπορούν να φτάσουν σε αριθμό στις 5-6 και 2-3 κοπές κατ’ έτος για τις αρδευόμενες και ξηρικές καλλιέργειες, αντίστοιχα, με αποδόσεις ανά χρονιά που συχνά ξεπερνούν τα 1.000-1.300 κιλά/στρέμμα. Σε κάθε περίπτωση, οι κοπές θα πρέπει να γίνονται στο κατάλληλο στάδιο (άνθιση), ώστε να εξασφαλίσουν και την καλή ποιότητα χόρτου αλλά και την παραγωγικότητα και μακροβιότητα της καλλιέργειας. Επιπρόσθετα, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στο ύψος κοπής, το οποίο θα πρέπει να είναι γύρω στα 5 εκ. από την επιφάνεια του εδάφους. Κοπή σε μεγαλύτερο ύψος θα οδηγήσει σε μικρότερη συγκομιζόμενη ποσότητα, ενώ κοπές κάτω από τα 5 εκ. πιθανώς να καταστρέψουν τις λεγόμενες κεφαλές στη βάση των φυτών (ξυλοποιημένοι βλαστοί στη βάση των φυτών της μηδικής πάνω στους οποίους βρίσκονται οι οφθαλμοί που ενεργοποιούνται για την αναβλάστηση της καλλιέργειας) και επομένως να είναι καταστροφικές

5-6

συγκομιδές τον χρόνο μπορεί να έχουμε σε αρδευόμενες καλλιέργειες

1.000 -1.300 κιλά/στρέμμα είναι η μέση απόδοση

Συνοψίζοντας, είναι σαφές πως η μηδική αποτελεί υπό προϋποθέσεις μια κερδοφόρα καλλιέργεια με αρκετά καλές προοπτικές για τη χώρα μας. Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι, συχνά, παράγοντες που σχετίζονται με τις καιρικές συνθήκες της κάθε χρονιάς, επομένως και με τη δυνατότητα ελεύθερης βοσκής των ζώων, είναι αυτοί που διαμορφώνουν σε έναν βαθμό και τα επίπεδα της εγχώριας ζήτησης για σανό μηδικής. Επιπλέον, τυχόν οψίμιση καλλιεργειών, όπως τα χειμερινά σιτηρά, εξαιτίας αστάθμητων παραγόντων (όπως όψιμη σπορά ή επανασπορά λόγω κακού φυτρώματος σαν αποτέλεσμα δυσμενών καιρικών συνθηκών), μπορεί να δημιουργήσει νωρίς το καλοκαίρι ελλείψεις και να οδηγήσει σε αυξημένη ζήτηση και υψηλές τιμές, ακόμη και για τις πρώτες και σχετικά υποδεέστερες ποσοτικά και ποιοτικά κοπές της μηδικής. Σε κάθε περίπτωση, η μεγάλη προσαρμοστικότητα, η πλήρης εκμηχάνιση και τα λίγα εργατικά που απαιτούνται, η φύση της καλλιέργειας που επιτρέπει την τμηματική συγκομιδή, η συμβολή της στη βελτίωση της δομής και της γονιμότητας του εδάφους και το σχετικά χαμηλό κόστος παραγωγής είναι μερικά μόνο από τα πολλά πλεονεκτήματα της μηδικής. Επιπρόσθετα, η ρεαλιστική δυνατότητα επιτυχημένης καλλιέργειας της μηδικής και με βιολογικό τρόπο την καθιστά πολύ σημαντική, ιδιαίτερα για χώρες όπως η Ελλάδα, όπου οι εγχώριες κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις μπορούν να απορροφήσουν ικανοποιητικά τις παραγόμενες ποσότητες. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoSPECIAL / ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ

Μπρόκολο Μια αναξιοποίητη ευκαιρία; Λαχανικό υψηλής διατροφικής αξίας, που καταναλώνεται όλο και περισσότερο τόσο στην ελληνική αγορά όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Σήμερα, το μπρόκολο κερδίζει περισσότερο έδαφος στις προτιμήσεις των καταναλωτών και των καλλιεργητών σε σύγκριση με το κουνουπίδι Του δρος Χαράλαμπου Θανόπουλου, γεωπόνου, cthanopoulos@gmail.com

ο μπρόκολο αποτελεί σήμερα μια αρκετά υποσχόμενη καλλιέργεια, με την αύξηση του ενδιαφέροντος των καταναλωτών να συνοδεύεται και με αύξηση της παραγόμενης ποσότητας στη χώρα. Παγκοσμίως, η Κίνα παρουσιάζει την υψηλότερη παραγωγή (50% της παγκόσμιας), ενώ σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η μισή παραγόμενη ποσότητα προέρχεται από την Ιταλία, τη Γαλλία και την Ισπανία. Σύμφωνα με στοιχεία του οργανισμού τροφίμων και γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO), η ελληνική αγορά παρουσιάζεται ελλειμματική στο μπρόκολο, καθώς ετησίως εισάγονται πάνω από 2.500 τόνοι. Άρα, οι προοπτικές της επαγγελματικής καλλιέργειας είναι αρκετά ευνοϊκές, καθώς υπάρχει η δυνατότητα απορρόφηση της παραγόμενης ποσότητας από την εγχώρια αγορά. Εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι μεγαλύτερες ποσότητες μπρόκολου καταναλώνονται στη Βόρεια Ευρώπη (π.χ. Ολλανδία). Η ζήτηση του μπρόκολου έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια, λόγω της υψηλής διατροφικής αξίας (έχει υψηλά επίπεδα βιταμίνης C και Ω3 λιπαρών) και των αντιοξειδωτικών ιδιοτήτων των ανθοκεφαλών. Επίσης, στο μπρόκολο αποδίδονται και αντικαρκινικές ιδιότητες, λόγω της σημαντικής περιεκτικότητας σε γλυκοσινολίτες. Το βρώσιμο τμήμα του μπρόκολου είναι οι ανθοκεφαλές, που ανάλογα με την ποι64

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

2.500

τόνους μπρόκολου εισάγουμε ετησίως, ενώ η αντίστοιχη ποσότητα στο κουνουπίδι φθάνει μόλις τους 90 τόνους

1,5-2

τόνοι είναι η στρεμματική απόδοση

16οC

το πολύ είναι οι μέσες θερμοκρασίες για ποιοτική απόδοση της καλλιέργειας

aΓΡoSPECIAL / ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ κιλία έχουν σκούρο πράσινο ή μoβ χρωματισμό και καταναλώνονται κυρίως βραστές. Βασική προϋπόθεση για τη συγκομιδή του μπρόκολου είναι τα άνθη να παραμένουν κλειστά (άγουρα), ενώ η εμπορική αξία μειώνεται εάν αυτά ανοίξουν κατά τη διάρκεια της συντήρησης. Ανάλογα με την ποικιλία, το φυτό φτάνει σε ύψος 50-90 εκ. και, σε αντίθεση με το κουνουπίδι, σχηματίζει, εκτός από την κεντρική ανθοκεφαλή, και δευτερεύουσες μικρότερες ανθοκεφαλές. Αμέσως μετά τη συγκομιδή της κεντρικής ανθοκεφαλής, οι δευτερεύουσες ανθοκεφαλές αναπτύσσονται περισσότερο έντονα.

Κλιματολογικές και εδαφολογικές απαιτήσεις

γωγή. Οι όψιμες ποικιλίες καλλιεργούνται σε περιοχές της Νότιας Ελλάδας, που οι υψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού είναι απαγορευτικές. Στη δεύτερη περίπτωση, η σπορά πραγματοποιείται τους μήνες Αύγουστο με Σεπτέμβριο για χειμερινή παραγωγή. Για έκταση ενός στρέμματος απαιτούνται 25-40 γραμμάρια σπόρου. Τα νεαρά φυτάρια μεταφυτεύονται στο στάδιο των 4-5 πραγματικών φύλλων. Η φύτευση γίνεται συνήθως σε διπλές γραμμές ή σε μονές γραμμές. Οι αποστάσεις φύτευσης είναι 60-90 εκ. μεταξύ των γραμμών και 40 εκ. επί της γραμμής. Η διάρκεια της καλλιέργειας από τη μεταφύτευση έως τη συγκομιδή εντοπίζεται στους 3-4 μήνες, ανάλογα με την πρωιμότητα της ποικιλίας. Συνολικά απαιτούνται 4-5 μήνες από τη σπορά έως τη συγκομιδή των ανθοκεφαλών.

Το μπρόκολο ευδοκιμεί καλύτερα σε χαμηλές θερμοκρασίες, αποκτώντας καλύτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά. Οι διάφορες ποικιλίες ταξινομούνται σε πρώιμες, Καλλιεργητικές φροντίδες με μικρές απαιτήσεις σε χαμηλές θερμοΗ άρδευση της καλλιέργειας θα πρέπει να κρασίες κατά τη διάρκεια της βλαστικής γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε να διατηρείανάπτυξης (πριν από την άνθιση), και σε ται σταθερή η υγρασία του όψιμες, με μεγαλύτερες εδάφους, λαμβάνοντας απαιτήσεις σε χαμηλές θερTIP υπόψη τις υδατικές ανάγκες μοκρασίες κατά τη διάρκεια Δείτε συνταγές των φυτών που αυξάνονται της ανάπτυξης του βλαστού. με μπρόκολο κατά την ανάπτυξη. Το πότιΓενικότερα, για την παραγωστη σελίδα 72 σμα θα πρέπει να προσαργή καλής ποιότητας ανθοκεμόζεται και στις συνθήκες φαλών, οι μέσες θερμοκραυγρασίας του εδάφους και σίες θα πρέπει να είναι χαμητις κλιματολογικές συνθήλότερες από 16ο C. Μόλις σχηματιστούν όμως οι ανθοκεφαλές, η κες (ποσοστό βροχόπτωσης). επικράτηση θερμοκρασιών παγετού μποΗ λίπανση του μπρόκολου στηρίζεται ρεί να προκαλέσει ζημιές στην παραγωγή. στη βασική λίπανση, με την προσθήκη Το φυτό έχει επιφανειακό ριζικό σύστηαζώτου (10 κιλά Ν/στρ.), φωσφόρου (15 κιμα και αναπτύσσεται σε ποικιλία εδαφών. λά P2O4 /στρ.) και καλίου (35 κιλά K2O/ στρ.). Η επιφανειακή λίπανση στηρίζεται Προτιμώνται περισσότερο ελαφριά εδάμόνο στην προσθήκη αζώτου (20 κιλά Ν/ φη, που στραγγίζουν εύκολα και με πλούστρ.) κατά τη διάρκεια της βλαστικής ανάσιο ποσοστό σε οργανική ουσία. πτυξης (1,5-2 μήνες από τη μεταφύτευση). Πολλαπλασιασμός Οι ανθοκεφαλές συγκομίζονται μαζί με Το μπρόκολο συγκαταλέγεται στα εύκολα τμήμα του ανθικού στελέχους, μήκους 10μεταφυτευόμενα λαχανικά, με σχετικά 15 εκ. Πρώτα συγκομίζονται οι κεντρικές επιφανειακό ριζικό σύστημα. Η καλλιέρανθοκεφαλές και στη συνέχεια οι δευτεγεια ξεκινάει με σπορά σε πλαστικούς δίρεύουσες που είναι μικρότερου μεγέθους. σκους ή δίσκους από φελιζόλ και σε ατοΟποιαδήποτε καθυστέρηση στη συγκομιμικά γλαστράκια. Έπειτα από διάστημα δή της κεντρικής ανθοκεφαλής μπορεί να 4-5 εβδομάδων ακολουθεί μεταφύτευση προκαλέσει άνοιγμα των ανθέων (υποστις τελικές θέσεις στο χωράφι. βάθμιση της ποιότητας) και ανταγωνισμό Στις πρώιμες ποικιλίες, το σπορείο ξεκιστην ανάπτυξη των δευτερευουσών νάει τους μήνες Απρίλιο και Μάιο και η με- ανθοκεφαλών. ταφύτευση πραγματοποιείται τους μήνες Η στρεμματική απόδοση δεν ξεπερνά Ιούνιο και Ιούλιο. Η περίπτωση αυτή ανατους 1,5-2 τόνους, επηρεαζόμενη από τη φέρεται σε περιοχές της Κεντρικής και της χρησιμοποιούμενη ποικιλία και τις συνθήΒόρειας Ελλάδας για φθινοπωρινή παρακες λίπανσης της καλλιέργειας. aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

Μικρές Αγγελίες;

Δωρεάν στο

Ασχολείστε με τη γη, με την τυποποίηση αγροτικών προϊόντων, πουλάτε, ενοικιάζετε, αναζητάτε κάθε είδους εξοπλισμό, έκταση, θέλετε να ανταλλάξετε προϊόντα, σπόρους, ζητάτε συνεργάτες για την παραγωγή σας; O,τι κι αν ψάχνετε στείλτε τις μικρές σας αγγελίες, μέχρι 50 λέξεις, στο περιοδικό μας και εμείς θα τις δημοσιεύσουμε ΔΩΡΕΑΝ*. Αποστολή με την ένδειξη «AΓΡΟTERRA» - Με Fax: στο 210 2847707 - Με e-mail: στο agroterra@ependytis.gr - Με γράμμα: στη διεύθυνση ΕΠΕΝΔΥΤΗΣ, Αγίας Λαύρας 2 και Σαρανταπόρου, Ν. Ηράκλειο 14121 * Για ειδικές καταχωρίσεις, σε πλαίσιο, με φωτογραφίες κ.λπ. υπάρχει χρέωση.

κ η π ο σ

•

μ π α λ κ ο ν ι

•

σ υ ν τ α γ ε σ

aΓΡo life

•

φ τ ι α ξ τ ο

μ ο ν ο σ

σ ο υ

ΕΝΙΣΧΥΣΗ Προσθέστε τσόφλια από αυγά στα φυτά σας, καθώς είναι μια άριστη πηγή ασβεστίου. Επίσης, φτιάχνουμε απλά σπορεία με μισά τσόφλια αυγού σε χάρτινη αυγοθήκη.

>68

κηποσ

ξερικοι κηποι ταιριαστοι με το κλιμα μασ

Η εποχη της φυτευσησ

>70

ΦΤΙΑΞ’ ΤΟ ΜΟΝΟΣ

ακτινιδιο, πηγη ζωησ και ανανεωσησ >74

συνταγεσ

σερβιρουμε μπροκολο του χειμωνα >72

aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡolife / ΚΗΠΟΣ ΜΠΑΛΚΟΝΙ

Χειμωνιάτικες επιλογές Συνεχίζουμε και σε αυτό το τεύχος τις προτάσεις μας για τα ομορφότερα καλλωπιστικά φυτά της εποχής, ενώ προετοιμαζόμαστε για τις μεταφυτεύσεις των ημερών Του Βλάση Μπισμπίκη

Ο Βλάσης Μπισμπίκης είναι γεωπόνος και κηποτέχνης, συγγραφέας του βιβλίου «Φυτολόγιο»

ΓΙΑΣΕΜΙ ΚΙΤΡΙΝΟ JASMINUM NUDIFLORUM ■ Αειθαλές, ημιαναρριχώμενο φυτό που έρχεται από την Κίνα. ■ Έχει εμφάνιση θαμνώδη. Ανθίζει από τον Δεκέμβριο μέχρι τον Απρίλιο. Τα άνθη του είναι κίτρινα με έξη πέταλα και απαλό άρωμα. Έχει γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης. ■ Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε έδαφος. Προτιμά ηλιαζόμενες θέσεις. Είναι πολύ ανθεκτικό στις χαμηλές θερμοκρασίες. Παγώνει στους -20 οC. Απαιτεί ένα κλάδεμα μετά την ανθοφορία. ■ Φυτεύεται σε ομάδες, φράχτες, και χρησιμοποιείται σαν κρεμαστό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως εδαφοκαλυπτικό φυτό ή για σταθεροποίηση εδαφών. ■ Πολλαπλασιάζεται κυρίως με μοσχεύματα, αλλά και με παραφυάδες και καταβολάδες.

ΤΣΙΝΤΟΝΙΑ, ΑΝΘΟΚΥΔΩΝΙΑ CHAENOMELES JAPONICA ■ Φυλλοβόλος, ακανθώδης θάμνος. ■ Κατάγεται από την Κίνα. ■ Έχει όρθιο, σφαιρικό σχήμα και πράσινα μικρά φυλλαράκια. Ανθίζει από τον Ιανουάριο, πριν από την έκπτυξη των φύλλων, για 30 έως 60 μέρες. Τα ανθισμένα κλαδιά του διακινούνται από τα ανθοπωλεία. Ξανανθίζει μειωμένα το καλοκαίρι. Οι καρποί του είναι σαν μικρά μήλα. Ο ρυθμός ανάπτυξής του είναι μέτριος. ■ Δεν έχει ιδιαίτερες απαιτήσεις σε έδα68

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

φος και σε καλλιεργητικές φροντίδες. Το κλάδεμα πρέπει να γίνεται αμέσως μετά την ανθοφορία. Είναι πολύ ανθεκτικό στο κρύο. Παγώνει στους -25 οC. ■ Φυτεύεται μεμονωμένο ή σε ομάδες σε χλοοτάπητες ή σε συστάδες με άλλους θάμνους. Δίνει πολύ ωραίες και συμπαγείς ελεγχόμενες ή ελεύθερες μπορντούρες. Είναι από τους πιο χρήσιμους φυλλοβόλους θάμνους. ■ Πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα.

aΓΡolife / ΚΗΠΟΣ ΜΠΑΛΚΟΝΙ ΝΑΡΚΙΣΣΟΣ NARCISSUS SP ■ Βολβώδες φυτό από την Αν. Μεσόγειο. ■ Ανθίζει από τον Ιανουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Έχει αρωματικά άνθη. Από νωρίς το καλοκαίρι εξαφανίζεται το υπέργειο μέρος. Η φύτευση των βολβών γίνεται τον Σεπτέμβρη. Υπάρχουν πολλά είδη και ποικιλίες με διάφορα χρώματα ανθέων. ■ Αναπτύσσεται σε όλα τα εδάφη. Ευδοκιμεί σε ηλιαζόμενα, βαθιά, πλούσια και καλά αποστραγγιζόμενα εδάφη. Προτιμά ηλιαζόμενες θέσεις. Αντέχει τόσο στις χαμηλές όσο και τις ψηλές θερμοκρασίες. ■ Φυτεύεται σε κήπους σε ομάδες ή σε συστάδες με άλλα φυτά. Φυτεύεται επίσης σε ζαρντινιέρες. ■ Πολλαπλασιάζεται με διαίρεση των βολβών.

Εποχή φύτευσης και μεταφύτευσης Μετά τα κρύα και τις βροχές του χειμώνα, στις αλκυονίδες μέρες που ενδεχομένως διανύουμε, έρχεται η καλύτερη εποχή για φυτεύσεις και μεταφυτεύσεις. Αν πιάσουν για τα καλά οι ζέστες θα μπλέξουμε με χορτάρια, ασθένειες, λιπάνσεις και ποτίσματα. Τώρα, λοιπόν, αν έχουμε τελειώσει με τα κλαδέματα, πάμε για τις φυτεύσεις και μεταφυτεύσεις. Φύτευση ή μεταφύτευση είναι η τοποθέτηση ενός φυτού (από φυτώριο, από γλάστρα που μεγάλωσε αρκετά ή πού είναι ήδη φυτεμένο κάπου) σε μία νέα θέση ή σε μεγαλύτερη γλάστρα. Η διαδικασία αυτή μπορεί να προκαλέσει stress στο φυτό λόγω της διαταραχής του ριζικού συστήματος. Οφείλουμε λοιπόν να κάνουμε τις φυτεύσεις με τον σωστό τρόπο και στη σωστή εποχή, ώστε το φυτό στη νέα του θέση να εγκατασταθεί καλά και να αναπτυχθεί με επιτυχία. Τα φυτά μπορεί να είναι είτε γυμνόριζα, δηλαδή όπως τα αγοράζουμε αυτή την εποχή «ξεριζωμένα», ενώ γλαστρωμένα λέγονται εκείνα που προμηθευόμαστε σε γλάστρα. Αν μεταφυτεύουμε φυτό που είναι καιρό στη γλάστρα του, συνήθως έχει φτάσει το ριζικό του σύστημα να έχει καταλάβει όλο τον όγκο του χώματος και να έχει γίνει ένα σώμα με αυτό. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι κατά τη φύτευση στον κήπο ή κατά τη μεταφύτευση ενός τέτοιου φυτού σε άλλη γλάστρα, η «μπάλα» ρίζας και χώματος δεν πρέπει να διαταραχτεί.

Φύτευση στον κήπο

ΒΟΥΔΛΕΙΑ ΑΕΙΘΑΛΗΣ BUDDLEIA SP. ■ Αειθαλής μεγάλος θάμνος. ■ Κατάγεται από ζεστές περιοχές. ■ Είναι εύρωστο φυτό με γκριζοπράσινα φύλλα στην πάνω επιφάνεια και λευκά στην κάτω επιφάνεια. Ανθίζει από το φθινόπωρο μέχρι την άνοιξη. Έχει γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης. Κλαδεύεται αυστηρά μετά την ανθοφορία. ■ Αναπτύσσεται σε ουδέτερα ή αλκαλικά εδάφη γόνιμα και καλά στραγγιζόμενα. Παγώνει στους -10 οC. ■ Φυτεύεται μεμονωμένο ή σε ομάδες σε κήπους, πάρκα και εθνικές οδούς. ■ Πολλαπλασιάζεται με μοσχεύματα.

■ Ανοίγουμε λάκκο, διπλάσιο ή και μεγαλύτερο από την αρχική μπάλα του φυτού, ανάλογα με την ποιότητα του εδάφους. ■ Τοποθετούμε το φυτό στον λάκκο αφού αφαιρεθεί η γλάστρα ή το σακουλάκι με το οποίο το αγοράσαμε, χωρίς να διαταραχτεί η μπάλα. ■ Γεμίζουμε το κενό με το χώμα εκσκαφής, ανακατεύοντάς το όμως με βελτιωτικά. ■ Πιέζουμε το χώμα ώστε η «μπάλα», τα τοιχώματα του λάκκου και το χώμα γεμίσματος να γίνουν ένα σώμα. ■ Το χώμα δεν πρέπει να ξεπερνά σε ύψος τον λαιμό του φυτού. ■ Ο χώρος γύρω από το φυτό καθαρίζεται, ισοπεδώνεται και τσουγκρανίζεται. ■ Σχηματίζουμε λεκάνη άρδευσης. ■ Σε πυκνές φυτεύσεις, αντί για λάκκους, ανοίγουμε αυλάκι.

Φύτευση σε γλάστρα/ ζαρντινιέρα ■ Βεβαιωνόμαστε για την καλή στράγγιση της γλάστρας, ενώ με το κατάλληλο πιατάκι δεν θα λερώνουμε το δάπεδο. ■ Πάνω από την οπή στον πάτο τοποθετείται σίτα (σπασμένο κεραμίδι). ■ Πάνω από τη σίτα τοποθετείται στραγγιστικό υλικό, όπως περλίτης, ελαφρόπετρα ή χαλίκι, σε ύψος μεγαλύτερο από το ύψος του πιάτου. ■ Πάνω από το στραγγιστικό υλικό, καλό είναι να μπει γεωύφασμα. ■ Τέλος μπαίνει το εδαφικό μείγμα. ■ Τοποθετούμε το φυτό ώστε η επιφάνεια της «μπάλας» να φθάνει στην επιφάνεια του εδάφους. ■ Γεμίζουμε το κενό μεταξύ τοιχωμάτων γλάστρας και μπάλας και πιέζουμε ώστε μπάλα, χώμα γεμίσματος και τοιχώματα να γίνουν ένα σώμα. ■ Ποτίζουμε καλά.

aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡolife / KHΠΟΣ-ΜΠΑΛΚΟΝΙ

Ξηρομορφικοί κήποι, η ελληνική πρόταση Ταιριασμένοι με το τοπίο της χώρας μας, χωρίς μεγάλες απαιτήσεις σε νερό και περιποίηση, πιο «οικολογικοί», με την έννοια ότι ακολουθούν τη φυσική επιλογή, οι ξηρομορφικοί κήποι είναι μια τάση που ταιριάζει και στην εποχή και στην αισθητική μας Tων Καρόλου Χανικιάν, αρχιτέκτονα μηχανικού ΕΜΠ, αρχιτέκτονα τοπίου MLA UPenn και Σαρίκ Μπερμπεριάν, αρχιτέκτονα μηχανικού ΕΜΠ, αρχιτέκτονα τοπίου MASLA ETH Zurich INFO

ήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, η φύση μάς επιβάλλει ως επιτακτική ανάγκη να αλλάξουμε την οπτική με την οποία βλέπαμε τον κήπο. Το «κλασικό» μοντέλο με χλοοτάπητα και φυτά που απαιτούν πολύ νερό και φροντίδα δίνει πλέον τη θέση του σε νεωτεριστικές μορφές κήπων, όπως οι ξηρομορφικοί ή ξηροφυτικοί. Η εικόνα του μεσογειακού τοπίου με ανθεκτικά φυτά και με ελάχιστες απαιτήσεις σε νερό συνάδει καλύτερα με τις σύγχρονες μορφές αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. Ξηρομορφικοί ή ξηροφυτικοί κήποι μπορούν να έχουν δομή και χαρακτήρα αντάξιο και ίσως ανώτερο των αντίστοιχων βορειοευρωπαϊκών προτύπων. Όσον αφορά την αντίληψη ότι αυτού του τύπου οι κήποι δεν θέλουν καθόλου νερό, αυτή ισχύει για τις περιοχές με υγρασία και κάποιες καλοκαιρινές βροχοπτώσεις, ενώ αντίθετα δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο για το άνυδρο ελληνικό καλοκαίρι. Σ’ αυτήν την περίπτωση και σε περιοχές που δεν βρέχει για διάστημα μεγαλύτερο των δύο μηνών, είναι απαραίτητη η άρδευση των φυτών ενός ξηρομορφικού κήπου έως και δύο φορές την εβδομάδα. Το εγχείρημα, δε, αυτού που αποφασίζει να ασχοληθεί με έναν ξηρομορφικό κήπο συνοδεύεται, από μια απίστευτη έκπληξη! Το δυναμικό του φυτικού υλικού είναι τεράστιο και σπουδαίο και η ανακάλυψή του σίγουρα κρύβει μια ερωτική μα-

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

Οι συγκεκριμένοι κήποι έχουν μια τεράστια φυτική ποικιλία, με αντίστοιχη ποικιλία εικόνας και διακόσμησης

γεία που δεν σ’ αφήνει ασυγκίνητο. Οι ξηρομορφικοί κήποι ειδικά στην Ελλάδα αποτελούν εξέλιξη του φυσικού ελληνικού τοπίου, γίνονται μια προέκταση των εικόνων της ελληνικής φύσης στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό. Το τελικό αποτέλεσμα είναι το καλύτερο δυνατό ταίριασμα αυτού που βλέπουμε παντού γύρω μας με αυτό που εμείς μπορούμε να δημιουργήσουμε. Τελικά, δημιουργώντας έναν ξηρομορφικό κήπο, ακολουθούμε αυτό που η φύση επιβάλλει, ως η σοφότερη στον σχεδιασμό...

aΓΡolife / KHΠΟΣ-ΜΠΑΛΚΟΝΙ Για τη δημιουργία ενός ξηρομορφικού κήπου μελετάμε:

Τις κλιματικές συνθήκες της περιοχής. Σημειώνουμε ότι οι πολλές βροχοπτώσεις δεν ευνοούν τέτοιους κήπους, οπότε πρέπει να επιλεγούν φυτά που να αντέχουν την υψηλή υγρασία.

Το είδος των χωμάτων και τα υποστρώματα. Τα χώματα πρέπει να είναι αμμώδη και να στραγγίζουν καλά. Το υπέδαφος πρέπει να προσφέρει την ελάχιστη υγρασία στο ριζικό σύστημα.

Το ευρύτερο τοπίο. Κι αυτό γιατί η διαμόρφωση του κήπου πρέπει να εναρμονιστεί με το υπάρχον τοπίο, ιδανικά με επιλογή φυτών που να υπάρχουν ήδη στη γύρω περιοχή.

Τα προτεινόμενα φυτά και τις σχέσεις μεταξύ τους, σε υφή, χρώματα φυλλώματος, ανθοφορία, ώστε να έχουμε ένα συνολικά καλαίσθητο αποτέλεσμα.

Το υλικό που θα καλύψει το χώμα. Σε όλους τους ξηρομορφικούς κήπους για να προστατευτεί το χώμα και το ριζικό σύστημα των φυτών να συγκρατήσει την υγρασία, αλλά και να περιοριστεί η δημιουργία αγριόχορτων, προτείνεται μια επίστρωση από υλικό όπως χαλίκια, βότσαλα, φλοιός πεύκου κ.ά., πάχους 5 έως 10 εκατοστών.

Ανθεκτικά φυτά σε νερό τους καλοκαιρινούς μήνες ■ Τα μεσογειακά, η μακία βλάστηση. ■ Τα αγρωστώδη, όλα αυτά που μοιάζουν με ψηλά χόρτα. ■ Τα παχύφυτα, με παχύ χυμώδες φύλλωμα.

aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡolife / ΣΥΝΤΑΓΕΣ

ΜΠΡΟΚΟΛΟ ΠΙΚΛΑ Υλικά 1 μέτριο μπρόκολο κομμένο σε τεμάχια 1 κουτ. σούπας ψιλοκομμένο σκόρδο 2 πιπεριές chili

1 κουτ. γλυκού κουρκουμάς 1 κουτ. γλυκού σπόροι κύμινο 1 κουτ. γλυκού τριμμένο τζίντζερ 1 κουτ. σούπας

ελαιόλαδο 2 1/2 φλιτζάνια νερό 2 1/2 φλιτζάνια λευκό ξίδι 2 κουτ. σούπας αλάτι χοντρό

02 Διαλύουμε το αλάτι στο νερό και το ξίδι και τα προσθέτουμε στο βάζο με το μπρόκολο.

03 Aφήνουμε τις πίκλες 1 εβδομάδα στο βάζο και μετά είναι έτοιμες για κατανάλωση.

Εκτέλεση

χρηστοσ Αθανασιάδης

Μπρόκολο για υγεία και γεύση Φθηνό και άφθονο αυτη την εποχη, το μπροκολο μπορει να γινει βαση για πολλες γευστικες απολαυσεις

γαπητοί μου φίλοι, είμαστε στην καρδιά του χειμώνα, στους μήνες με τις δυσκολότερες καιρικές συνθήκες. Και εδώ όμως η φύση με τη σοφία της εποίησε τα λαχανικά που φυτρώνουν σε αυτές τις συνθήκες και είναι οπλισμένα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ένα από αυτά είναι το μπρόκολο, που μοιάζει στα μάτια μας ταπεινό, αλλά δεν είναι καθόλου, καθώς έχει χαρακτηρισθεί ως «το βαρύ πυροβολικό του φυτικού βασιλείου στη μάχη κατά του καρκίνου και διαφόρων νοσημάτων φθοράς». Συγκεκριμένα ,σε πολλές εργαστηριακές μελέτες αποδεικνύεται η αντικαρκινική του δράση σε ένα ευρύ φάσμα από κακοήθειες. Πλούσιο σε βιταμίνη C και καροτενοειδή, μπορεί να καταναλωθεί ωμό, σαν σαλάτα, βραστό, μαγειρεμένο αλλά και ξιδάτο. Εμείς σας το προτείνουμε ως πίκλα για να το απολαύσετε όλο τον χρόνο, αλλά και σε μια πρωτότυπη παραλλαγή για κεφτεδάκια.

Tip To μπρόκολο διατηρεί τις αντικαρκινικές του ουσίες έπειτα από βράσιμο για λίγα λεπτά, ενώ δεν επηρεάζεται από ψήσιμο στον ατμό ή τηγάνισμα.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

01 Σε ένα μεγάλο βάζο αναμειγνύουμε το μπρόκολο, τα μπαχαρικά και το ελαιόλαδο.

aΓΡolife / ΣΥΝΤΑΓΕΣ

ΚΕΦΤΕΔΑΚΙΑ ΜΠΡΟΚΟΛΟΥ Εκτέλεση

400 γραμμ. μπουκετάκια μπρόκολου

1 μεγάλο κρεμμύδι

200 γραμμ. παρμεζάνα τριμμένη

280 γραμμ. αλεύρι φαρίνα

Mισό φλιτζανάκι ελαιόλαδο 1 κουταλάκι baking powder

Aλάτι - πιπέρι

1 αυγό

3-4 κλαράκια δυόσμο, μισό φλιτζάνι μαϊντανό ψιλοκομμένο, 3-4 κουταλιές άνηθος ψιλοκομμένος

ΣΕΡΒΙΡΟΝΤΑΣ Συνοδεύουμε με μια σαλάτα εποχής και ξηρό λευκό κρασί

aΓΡoterra

01 Βράζουμε τα μπουκετάκια του μπρόκολου σε μπόλικο νερό, μέχρι να μαλακώσουν. Τα στραγγίζουμε καλά και τα βάζουμε σε ένα βαθύ μπολ. Τα πατάμε με ένα πιρούνι για να κοπούν σε μικρότερα κομμάτια. Χτυπάμε στο μούλτι το κρεμμύδι, τον δυόσμο, τον μαϊντανό, τον άνηθο και το ελαιόλαδο. Αδειάζουμε το μείγμα στο μπολ με το μπρόκολο και ανακατεύουμε καλά. 02 Στη συνέχεια προσθέτουμε το αυγό, το baking powder, την παρμεζάνα και σταδιακά το αλεύρι, ανακατεύοντας στα ενδιάμεσα. Tο μείγμα θα κολλάει αρκετά, δεν θα πλάθεται δηλαδή με τα χέρια. 03 Παίρνουμε μεγαλούτσικες κουταλιές από το μείγμα, τις βάζουμε σε ένα πιάτο με το αλεύρι και τις καλύπτουμε, ώστε να μπορούμε να πλάσουμε τους κεφτέδες μας. Τους πλαταίνουμε ελαφρά ανάμεσα στις παλάμες μας. 04 Τηγανίζουμε σε μπόλικο λάδι, που έχει κάψει καλά. Χαμηλώνουμε λίγο τη θερμοκρασία, ώστε να μην αρπάξουν. Τους γυρίζουμε 3-4 φορές, δεν θέλουν πολύ τηγάνισμα, ίσα να πάρουν χρώμα και να γίνουν τραγανοί. ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡolife / ΦΤΙΑΞΤΟ ΜΟΝΟΣ ΣΟΥ

Ακτινίδιο το θαυματουργό Μας έρχεται από την Κίνα, αλλά πλέον έχει καθιερωθεί στην Ευρώπη -και φυσικά στη χώρα μας που έχει τοπική παραγωγή- ως ένα από τα φρούτα του χειμώνα. Οι αντιοξειδωτικές του ιδιότητες είναι δεδομένες και, μαζί με την πλούσια σάρκα του, το κάνουν μια πολύ ενδιαφέρουσα βάση για φυτικά καλλυντικά, όπως αυτά που σας παρουσιάζουμε σήμερα Της Ευγενίας Π. Τζεφεράκου

Πίλινγκ προσώπου με ακτινίδιο

1/2 ώριμο ακτινίδιο

1 κουταλιά της σούπας ζάχαρη καστανή

Εκτέλεση Πολτοποιούμε το ακτινίδιο στο μούλτι και προσθέτουμε τη ζάχαρη. Ανακατεύουμε καλά. Παίρνουμε το μίγμα και κάνουμε ελαφρύ μασάζ στο πρόσωπο με κυκλικές κινήσεις. Αφαιρούμε καλά ξεπλένοντας με νερό και συνεχίζουμε τοποθετώντας τη μάσκα μας.

Το ακτινίδιο είναι ιδιαίτερα πλούσιο σε βιταμίνη C, κάλιο, μαγνήσιο και φώσφορο, ενώ ενυδατώνει και θρέφει το δέρμα.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

aΓΡolife / ΦΤΙΑΞΤΟ ΜΟΝΟΣ ΣΟΥ

Μάσκα θρέψης με ακτινίδιο 1/2 μπανάνα, πολύ ώριμη

1 ώριμο ακτινίδιο 1 κουταλάκι γλυκού γιαούρτι Η μπανάνα αποτελεί εξαιρετική τροφή για την επιδερμίδα, ενώ επίσης ενυδατώνει και καταπραΰνει το δέρμα μας.

01 Καθαρίζουμε και κόβουμε το ακτινίδιο και την μπανάνα.

02 Προσθέτουμε το γιαούρτι και τα χτυπάμε όλα μαζί στο μούλτι.

03 Απλώνουμε σε καθαρό πρόσωπο για περίπου 20 λεπτά. Ξεβγάζουμε καλά με νερό.

aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΑΓΟΡΑ / ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Αλέκος Φασιανός και μπίρα Volkan Ο Αλέκος Φασιανός και η μπίρα Volkan παρουσίασαν στο κοινό τα νέα μικρά έργα τέχνης που ο Έλληνας καλλιτέχνης δημιούργησε, φιλοτεχνώντας μικρά μάτια στα νέα καπάκια των συσκευασιών Volkan Santorini Blonde και Santorini Black. Ο Αλέκος Φασιανός, έχοντας στηρίξει στο παρελθόν πληθώρα κοινωφελών σκοπών, προχώρησε στη δωρεά του έργου του με σκοπό να στηρίξει το έργο της μπίρας Volkan και τις δωρεές της στο το κίνημα του Greece Debt Free (GDF). Αξίζει να σημειωθεί πως η μπίρα Volkan προσφέρει το 50% της αξίας των κερδών της στο GDF. Η Volkan είναι μία 100% ελληνική εταιρεία, τόσο από πλευράς δραστηριοτήτων όσο και στρατηγικής. Η μπίρα παραγωγής της κυκλοφορεί σε δύο premium ποικιλίες, τη Santorini Blonde Pilsner και τη Santorini Black Wheat Lager, οι οποίες συνδυάζουν το σπάνιο μέλι από τα σταφύλια της Σαντορίνης με το πολύτιμο κίτρο της Νάξου, δημιουργώντας premium μπίρες που υποστηρίζουν την τοπική γεωργία και αναδεικνύουν παγκοσμίως τις μοναδικές γεύσεις των ελληνικών νησιών.

ΠΟΤΗΡΙΑ ΜΕ ΓΑΛΑΝΟΛΕΥΚΗ ΓΕΥΣΕΙΣ ΥΨΗΛΗΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΜΕ ΤΗ ΜΑΓΕΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΗΣ

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

AΓΡOTERRA

Διάθεση: Volkan http://volkanbeer.com

ΑΓΟΡΑ / ΠΡΟΪΟΝΤΑ Ελληνικά Κελλάρια, η ελληνική δύναμη στο κρασί

Η νέα σοδειά της Σεμέλης Για τους φίλους του καλού ελληνικού κρασιού, η οινοποιία Σεμέλη κυκλοφόρησε πρόσφατα τη νέα σοδειά των οίνων της. Ανάμεσά τους συναντάμε την πολυβραβευμένη Μαντινεία Νασιάκου, όπως και το λαμπερό ροζέ Ορεινός Ήλιος και τις νέες κυκλοφορίες Piccolo Mondo, λευκό και ερυθρό. Η οινοποιία Σεμέλη ιδρύθηκε στην περιοχή της Σταμάτας το 1979. Από την αρχή της λειτουργίας της παρήγε ποιοτικό κρασί, ξεκινώντας με περιορισμένες ποσότητες. Το 1999 ξεκίνησε η κατασκευή του Domaine Helios, ενός από τα πιο σύγχρονα οινοποιεία της Ευρώπης, σε μία από τις ψηλότερες πλαγιές στο Κούτσι της Νεμέας. Στο νέο αυτό οινοποιείο άρχισε η παραγωγή μιας σειράς κρασιών υψηλών προδιαγραφών, χρησιμοποιώντας αποκλειστικά γηγενείς ποικιλίες της Πελοποννήσου.

Ποικιλιακά Λουλούδια, Κύκνος, Calliga, αυτές είναι μόνο μερικές από τις επωνυμίες κρασιού της Ελληνικά Κελλάρια Οίνων Α.Ε., της μεγαλύτερης εταιρείας παραγωγής κρασιού στη χώρα μας. Χαρακτηριστική είναι η εκτεταμένη παρουσία της στο εξωτερικό, με ισχυρή εξαγωγική δραστηριότητα σε 32 χώρες. Η Ελληνικά Κελλάρια Οίνων παράγει όλων των τύπων επώνυμα ελληνικά κρασιά, σε διάφορες συσκευασίες. Αυτά δημιουργούνται στα οινοποιεία της σε όλη την Ελλάδα και συσκευάζονται στα εμφιαλωτήριά της στο Μαρκόπουλο Αττικής. Ανάμεσα στις πρόσφατες συνεργασίες της -στο πνεύμα διεύρυνσης της γκάμας της- ξεχωρίζουν εκείνες με τον οινολόγο και οινοποιό Άγγελο Ρούβαλη, δημιουργό της φημισμένης ετικέτας Ασπρολίθι, όπως και με τον παραγωγό Ανέστη Μπαμπατζιμόπουλο, γνωστό για τα αποστάγματα Μπαμπατζίμ, αλλά και για τα βιολογικής παραγωγής κρασιά του. Διάθεση: Ελληνικά Κελλάρια Οίνων www.greek-wine-cellars.com

Γεύσεις μπίρας από την ΕΖΑ Η ΕΖΑ, Πρότυπος Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης, είναι μία ελληνική εταιρεία που συμμετέχει ενεργά στην αποκεντρωμένη ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Σήμερα διαθέτει στην Αταλάντη Φθιώτιδας ένα σύγχρονο εργοστάσιο ζύθου, όπου παράγει τρία εξαιρετικά προϊόντα: την Pils Hellas, την BLUE Island και την BERLIN premium lager. Εκτός από τα ιδιόκτητα σήματά της, η ΕΖΑ έχει προχωρήσει και στην ανάπτυξη διεθνώς αναγνωρισμένων σημάτων, ανάμεσα στα οποία περιλαμβάνονται οι Krombacher, Arcobrau και Gulden Draak. Την γκάμα των γεύσεών της η ΕΖΑ την παρουσίασε πρόσφατα και στην 8η Διεθνή Έκθεση για τα Ξενοδοχεία & τη Μαζική Εστίαση HORECA 2013. Διάθεση: Πρότυπος Ελληνική Ζυθοποιία Αταλάντης www.eza.gr

Διάθεση: Οινοποιία Σεμέλη www.semeliwines.gr

AΓΡOTERRA

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΑΓΟΡΑ / ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Αλλαντικά με άρωμα Ευρυτανίας Μέσα στα έλατα, στον Προυσσό Ευρυτανίας, βρίσκεται το μικρό μα σύγχρονο παραδοσιακό Αλλαντοποιείο Στρεμμένου όπου η ίδια η φύση ωριμάζει αργά τα επιλεγμένα προϊόντα του σε ιδανικές συνθήκες μέσα στο ελατοδάσος. Το προσούτο, το σαλάμι από ολόκληρα κομμάτια χοιρινού κρέατος, το λουκάνικο με πράσο, η λότζα και τα υπόλοιπα χειροποίητα προϊόντα φυσικής ωρίμανσης, χωρίς χημικά πρόσθετα, πραγματικά αξίζουν τον τίτλο τους. Ξεχωρίζουν οι σπεσιαλιτέ γαστρονομίας, χωρίς κανένα συντηρητικό, φτιαγμένες σε παραδοσιακό φούρνο με ξύλα, όπως χοιρομέρι κρασάτο με φινόκιο, χοιρινό φιλέτο και πορκέτα. Τα πολυβραβευμένα προϊόντα Στρεμμένου συναγωνίζονται επάξια τα παγκοσμίου φήμης αντίστοιχα ιταλικά, καθώς, εκτός από την εγχώρια αγορά, εξάγονται σε περιορισμένες ποσότητες και σε επιλεγμένα delicatessen στο Λονδίνο, στο Βερολίνο, στη Στουτγάρδη, στο Παρίσι, την Κύπρο κ.ά.

Προτάσεις σποράς από την Ανθής Το μαρούλι Duna, τύπου ρομάνα ίσιο, είναι ένα μαρούλι υπαίθρου, ανοιξιάτικο και καλοκαιρινό, με εξαιρετική αντοχή στη ζέστη, ιδιαίτερα ανεκτικό στο ξεβλάστωμα, στη βακτηριακή σήψη και στον περονόσπορο. Έχει κεφάλι συνεκτικό, βαρύ, με μέσο βάρος από 800 γραμμ. έως 1 κιλό, λαμπερό πράσινο χρώμα και καλά κλειστό κεφάλι στην πλήρη ωρίμανση. Το φασόλι Splendido, τυπολογίας borlotto ξεσπυριστό, είναι ένα φυτό δυνατό και εύρωστο. Ο σπόρος είναι στρογγυλός, κρεμ, με λαμπερές ερυθρές ανταύγειες. Ο λοβός του είναι μήκους 15-16 εκ. με πλάτος 1,6-1,8 εκ. και με 6-7 σπόρους 78

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

aΓΡoterra

ανά λοβό. Εξαιρετικά αποδοτικό, με άριστη ποιότητα, μπορεί να καταναλωθεί και φρέσκο. Διάθεση: Ανθής www.anthis-seeds.com

Διάθεση: Παραδοσιακό Αλλαντοποιείο Στρεμμένου

ΑΓΟΡΑ / καλλιεργεια

Λαχανικά από τη VegiDay

Σπορόφυτα Απόστολος Μπίλλης Η θερμοκηπιακή μονάδα Απόστολος Μπίλλης ασχολείται με την παραγωγή σποροφύτων όλων των κηπευτικών ειδών για επαγγελματίες και ερασιτέχνες. Ανάμεσα στα προϊόντα της συναντάμε βιομηχανική και επιτραπέζια ντομάτα, αρωματικά φυτά, πιπεριά, μελιτζάνα, αγγούρι, κολοκύθι, πεπόνι, καρπούζι, αγκινάρα, μαρούλι, άνηθο, μαϊντανό, σέλινο, σελινόριζα, celery, ρόκα, αντίδι, λάχανο μπρόκολο, κουνουπίδι κ.ά. Η μονάδα διαθέτει θερμοκηπιακές κατασκευές συνολικής κάλυψης 15 στρεμμάτων, διαφόρων τύπων, εφοδι-

ασμένες με σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό, δύο σύγχρονα προβλαστήρια, δύο αυτόματες γραμμές σποράς και μεταφύτευσης και ειδικά διαμορφωμένα μέσα μεταφοράς και παράδοσης των σποροφύτων. Με έμπειρο επιστημονικό και τεχνικό προσωπικό και άριστη υποδομή, εξασφαλίζει την έγκαιρη και σίγουρη παράδοση των σποροφύτων στους πελάτες σε όλη την Ελλάδα. Η έδρα της είναι στο 25ο χλμ. του αυτοκινητοδρόμου Λαρίσης - Αθηνών, στον κόμβο του Νέου Περιβολίου.

Η VegiDay ξεκίνησε τη λειτουργία της το 1999 στη Νέα Ραιδεστό Θεσσαλονίκης ως μια οικογενειακή επιχείρηση και παραμένει έτσι μέχρι και σήμερα. Η δραστηριότητά της επικεντρώνεται στην παραγωγή λαχανοκομικών ειδών (όπως σαλάτα, μαρούλι, φρέσκα κρεμμυδάκια, αντίδια, άνηθο, μαϊντανό, σπανάκι, σέλινο) και στη διάθεσή τους σε φορείς χονδρεμπορίου. Η παραγωγική διαδικασία της VegiDay βασίζεται στην εφαρμογή σύγχρονων τεχνολογιών στη γεωργία και κανόνων ορθής γεωργικής πρακτικής, καθώς και στην ανάπτυξη συστήματος ολοκληρωμένης διαχείρισης. Από τα πρώτα βήματα της επιχείρησης η ποιότητα των προϊόντων είναι ο πρωταρχικός στόχος. Γι’ αυτό και όλη η παραγωγική διαδικασία είναι πιστοποιημένη από την TUV Hellas. Διάθεση: VegiDay www.vegiday.gr

Διάθεση: Απόστολος Μπίλλης

aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΑΓΟΡΑ / ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ

ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΓΙΑ ΥΨΗΛΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Προτάσεις ψύξης από τη Σολδάτος

Κτηνοτροφία υψηλής τεχνολογίας Δύο καινότομα προϊόντα της GEA Farm Technologies βραβεύθηκαν πρόσφατα με το χρυσό και το ασημένιο μετάλλιο του γερμανικού αγροτικού οργανισμού DLG. Συγκεκριμένα βραβεύθηκε το GEA DairyProQ, η πρώτη παγκοσμίως θέση αρμεγής για συνεχόμενο αυτόματο άρμεγμα, η οποία αυτοματοποιεί την όλη διαδικασία σε κάθε στάδιό της, από την προετοιμασία της θηλής, την αρχική δειγματοληψία, την αρμεγή έως τη διαδικασία αφαίρεσης των θηλάστρων. Επίσης, βραβεύθηκε το GEA DairyProVie, το πρώτο λογισμικό για ολοκληρωμένη διαχείριση και διοίκηση κοπαδιού σε όλες τις περιοχές της μονάδας, από την περιοχή αρμεγής, του ελεύθερου 80

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

AΓΡOTERRA

σταβλισμού, της περιοχής των μοσχαριών, καθώς επίσης και των ατομικών μετακινήσεων από τη μία περιοχή στην άλλη. Διάθεση: Westfalia Technologies www.westfalia.gr

Η εταιρεία Σολδάτος δραστηριοποιείται στοv κλάδο της ψύξnς και του κλιματισμού από το 1968 και για 30 πλέοv χρόνια εξυπηρετεί τους πελάτες της εισάγοντας και διανέμοντας προϊόντα όλων των γνωστών εργοστασίων της Eυρώπης, αλλά και παγκοσμίως. Στην ελληνική αγορά προσφέρει και τα προϊόντα της ισπανικής Κide, από εξελιγμένους ψυκτικούς θαλάμους για θερμοκρασίες από -40 έως +75 Κελσίου, με υψηλή ποιότητας κατασκευής, πλήρως πιστοποιημένα και με μοναδικά χαρακτηριστικά εξοικονόμησης ρεύματος. Οι θάλαμοι χρησιμοποιούνται ήδη από μεγάλες βιομηχανίες τροφίμων και πανευρωπαϊκές αλυσίδες σούπερ μάρκετ, προσφέροντας κορυφαίες επιδόσεις σε θέματα μόνωσης, στεγανοποίησης και μηδενικών διαρροών ψύξης. Ακόμη, διατίθενται και τα μηχανήματα τύπου monoblock της Kide για συντήρηση και κατάψυξη, που δίνουν λύσεις ακόμη και σε απομακρυσμένα μέρη και νησιά, όπου η παρουσία ψυκτικού είναι δύσκολη. Διάθεση: Σολδάτος www.soldatos.gr

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ… ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ επαγγελματιασ αγροτησ Ή κηπουροσ της πολησ; Για ολουσ υπαρχει ενα βιβλιο

Πίσω στο χωριό...

Η καλλιέργεια της τρούφας

Γαστρονομικόν Η τέχνη της μαγειρικής στην αρχαία Ελλάδα

Αρωματικά φαρμακευτικά φυτά και αιθέρια έλαια

Συγγραφέας:

Αθανάσιος Δ. Θεοδωράκης

Μαρία Κ. Γιδαράκου

Το βιβλίο προτείνει μια στροφή στην πραγματική οικονομία, ως αδήριτη ανάγκη και προϋπόθεση για τη δημιουργία θέσεων εργασίας. Σε αυτή τη λογική, ο ρόλος του αγροτικού τομέα είναι καθοριστικός. Ο πρωτογενής τομέας περιλαμβάνει τη γεωργία, την κτηνοτροφία, τη δασοπονία και την αλιεία. Πρόκειται για κλάδους δυναμικούς, που έχουν σημαντική παραγωγική ικανότητα, συντηρούν εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενους, διαθέτουν ευέλικτες μικρομεσαίες επιχειρήσεις και προσφέρουν σημαντικές υπηρεσίες στο κοινωνικό σύνολο.

Ο στόχος του βιβλίου είναι η αποδοτική παραγωγή του περιζήτητου εδέσματος, της τρούφας, αλλά και το πώς η κατανάλωσή του θα γίνει πιο απολαυστική. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται τα είδη τρούφας και το ανάλογο εμπορικό ενδιαφέρον, η επιλογή του εδάφους και των φυτών-ξενιστών, η φύτευση, οι καλλιεργητικές φροντίδες, οι μέθοδοι καλλιέργειας και βέβαια η συλλογή και η χρήση του πολύτιμου μύκητα.

Συγγραφέας:

Τι περιλάμβανε η διατροφή στην αρχαιότητα; Τι έτρωγαν, πώς και γιατί το διάλεγαν; Ήταν τυχαίες οι διατροφικές επιλογές ή μήπως αποτελούσαν μέρος τόσο της κουλτούρας και του πολιτισμού όσο και της ιατρικής; Ο Γιώργος Ηλιόπουλος δίνει απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, καταγράφοντας τη γαστρονομική διαδρομή της κοινωνίας επί μία σχεδόν χιλιετία, από τον Όμηρο έως τον Αθήναιο. Οι 57 συνταγές που παρατίθενται, αποκαλύπτουν στον αναγνώστη τις έρευνες του ελληνικού κόσμου στον δαιδαλώδη χώρο των γεύσεων και των συνδυασμών τους.

Ένα σύγχρονο εγχειρίδιο-βιβλίο πρακτικός οδηγός σχετικά με τη σφαιρική αντιμετώπιση και την αξιοποίηση των φαρμακευτικών αρωματικών φυτών και των αιθέριων ελαίων. Καταγράφονται δεδομένα από την εγχώρια και τις διεθνείς αγορές, αλλά και γενικές οδηγίες για την καλλιέργεια και τους τρόπους αξιοποίησής τους. Παράλληλα, παρατίθενται λεπτομερή δεδομένα για τους διάφορους τρόπους εκχύλισης και τα είδη των αρωματικών εκχυλισμάτων. Αναλυτικά περιγράφονται στοιχεία παραγωγής δεκατριών επιλεγμένων αρωματικών φαρμακευτικών φυτικών ειδών και των ποικιλιών τους.

Εκδόσεις: Λιβάνης Τιμή: 10,80 €

EKΔOΣEIΣ: Καλλιεργητής Τιμή: 8,52 €

Εκδόσεις: Έναστρον Τιμή: 16,20 €

Εκδόσεις: Αφοί Κυριακίδη Τιμή: 67,90 €

Συγγραφείς: Σταύρος Θ. Κατσιώ-

της, Πασχαλίνα Σ. Χατζοπούλου

Γιώργος Ηλιόπουλος

aΓΡoterra

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

ΔΙΑΛΕΞΑΜΕ

ΚΙΚΟΝΕΣ

Το κόκκινο νέκταρ της Θράκης ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ τεχνογνωσία στην καλλιέργεια αμπελιού και  Μια στην παραγωγή κρασιού που προέρχεται από σπουδές, αλλά και πολύχρονη εμπειρία στην περιοχή του Μπορντό, καθώς και σε μεγάλα οινοποιεία της Αυστραλίας. επένδυση σε 100 στρέμματα στη Θράκη  Μια που δημιουργεί το πρώτο οινοποιείο στον Νομό Ροδόπης. συνδυασμός παραδοσιακών και μοντέρνων  Ένας τεχνικών από όλο τον κόσμο, αλλά και έμφαση στην υψηλή ποιότητα, όπως π.χ. στο χειροποίητο διάλεγμα των σταφυλιών και στην ωρίμανση σε γαλλικά δρύινα βαρέλια. προσεκτικός συνδυασμός ποικιλιών, ελληνι Ένας κών και ξένων, με στόχο και την αναβίωση της θρακικής οινοποιητικής παράδοσης, η οποία ξεκινά από την αρχαία φυλή των Κικόνων, που αναφέρονται και στον Όμηρο.

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Μια μοντέρνα ελληνική οινοποιία, οι Κίκονες, που ιδρύθηκαν μόλις το 2004 στη Ροδόπη, από τη γεωπόνο-οινολόγο Μελίνα Τάσσου και τον αδερφό της Βασίλη, επίσης γεωπόνο. Με μικρή παραγωγή, που όμως στοχεύει στην υψηλή ποιότητα, οι Κίκονες πέτυχαν να παράγουν μια ποικιλία από ετικέτες (κυρίως κόκκινου κρασιού) που κέρδισαν σχεδόν αμέσως διεθνείς διακρίσεις (μέχρι και στην Κίνα) και παρουσιάστηκαν σε αμερικανικά τηλεοπτικά κανάλια ως κορυφαία δείγματα οινοποιητικής παραγωγής. Αποδεικνύοντας πως, ακόμα και στην εποχή της κρίσης, μια μεθοδική παραγωγή στη χώρα μας, που συνδυάζει το υψηλής ποιότητας αγροτικό μας προϊόν με τη διεθνή τεχνογνωσία, μπορεί να ξεχωρίσει.

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2013

AΓΡOTERRA