Mediakaart 2016 telecommagazine by Magenta

MEDIAKAART 2016 • TELECOMMAGAZINE • VAKBLAD VOOR ICT-BESLISSERS

Het vakblad voor business telecom & networking Redactionele formule Telecommagazine geeft inzicht in de wijze waarop telecom- en netwerktechnologieën kunnen bijdragen aan de effectiviteit van organisaties en mensen.

NUMMER 6

SECURITY

Telecommagazine signaleert en beschrijft trends in telecom- en netwerktechnologie en geeft inzicht in de wijze waarop deze technologieën kunnen bijdragen aan de effectiviteit van organisaties en mensen. Deze trends worden in de praktijk getoetst aan de hand van interviews, cases en profielen van telecommanagers.

Facts 2 9 E J A A R G A N G / / N U M M E R 6 - 2 0 1 5 / / W W W.T E L E C O M M A G A Z I N E . N L

ONAFHANKELIJK VAKBLAD OVER TELECOMMUNICATIE EN NETWERKEN

Column

Technologie

Trends

•

TELECOMMAGAZINE IS HET VAKBLAD VOOR EINDGEBRUIKERS IN HET MKB EN DE GROOTZAKELIJKE MARKT

•

TELECOMMAGAZINE BESTAAT AL 30 JAAR

•

NAAST NETWERKBEHEERDERS EN TELECOMMANAGERS BEREIKT TELECOMMAGAZINE OOK ICT-MANAGERS

• TELECOMMAGAZINE IS HET BLAD DAT DIEPGANG, PRAKTIJK EN TRENDS COMBINEERT Marieke Snoep Wifi: vergeet het maar

Machine-to-machine communicatie, de volgende stap

HP Enterprise blaakt van zelfvertrouwen

Oplage

Formaat

5.000 exemplaren

Omvang

50 pagina’s

Verschijningsfrequentie

7 maal per jaar

Verschijningsdata 2016 Editie

Verschijningsdatum

Telecommagazine nr. 1 OVERAL EN ALTIJD BEREIKBAAR MET DE CLOUD Deadline redactioneel: Uiterste aanleverdag advertenties:

vrijdag 19 februari 2016 vrijdag 26 februari 2016

Telecommagazine nr. 2 UNIFIED COMMUNICEREN Deadline redactioneel: Uiterste aanleverdag advertenties

donderdag 17 maart 2016 vrijdag 25 maart 2016

Telecommagazine nr. 3 ALLES VERBONDEN: INTERNET OF THINGS Deadline redactioneel: Uiterste aanleverdag advertenties

dinsdag 3 mei 2016 vrijdag 13 mei 2016

Telecommagazine nr. 4 SCHEP ORDE IN DE MOBIELE CHAOS: ENTERPRISE MOBILITY MANAGEMENT Deadline redactioneel: Uiterste aanleverdag advertenties:

donderdag 16 juni 2016 maandag 27 juni 2016

Telecommagazine nr. 5 CYBERSECURITY Deadline redactioneel: Uiterste aanleverdag advertenties:

donderdag 8 september 2016 maandag 19 september 2016

Telecommagazine nr. 6 WERKPLEK VAN DE TOEKOMST Deadline redactioneel: Uiterste aanleverdag advertenties:

donderdag 27 oktober 2016 donderdag 3 november 2016

Telecommagazine nr. 7 NETWERK CENTRAAL IN NEDERLAND / THE STATE OF NETWORKING Deadline redactioneel: Uiterste aanleverdag advertenties:

donderdag 8 december 2016 woensdag 4 januari 2016

26 februari 2016

8 april 2016

27 mei 2016

8 juli 2016

30 september 2016

18 november 2016

13 januari 2017

Bovenstaande informatie en data onder voorbehoud van wijzigingen. ONAFHANKELIJK VAKBLAD OVER TELECOMMUNICATIE EN NETWERKEN

MEDIAKAART 2016 • TELECOMMAGAZINE • VAKBLAD VOOR EINDGEBRUIKERS SECURITY SECURITY

Cybersecurity: de moderne wapenwedloop

NUMMER 3/4

CLOUDTELEFONIE

EU introduceert wet cybersecurity

Cybercriminelen hebben dit jaar naar verwachting 2,5 miljoen Nederlandse consumenten weten te duperen. Het bijbehorende schadebedrag liegt er evenmin om: 1,1 miljard euro. Dit blijkt althans uit onderzoek van de Amerikaanse cybersecurityspecialist Norton by Symantec. Alleen al de schade voor consumenten is substantieel te noemen. Het Nederlandse bedrijfsleven laat zich evenmin onbetuigd, al zijn er daar minder cijfers van voorhanden. Iets dat wellicht gaat veranderen door de recente invoering van Europese wetgeving waarin ook de meldingsplicht van cyberinbreuken is geregeld. Duidelijk is in ieder geval dat het aantal cyberbedreigingen voorlopig niet gaat afnemen. Integendeel.

Door Paul Teixeira

NUMMER 5

P3 TEST MOBIELE NETWERKEN

Data- en telecomnetwerken zijn een zegen voor de mensheid. Om maar eens een wat hoogdravende stelling te poneren. Maar de opkomst van netwerken heeft door de jaren heen ook een schaduwkant gekregen: de onverdeelde aandacht van cybercriminelen. Met als gevolg de nodige investeringen in ICT-oplossingen waarmee het netwerk (hopelijk) afdoende werd afgeschermd. Anno 2015 staat de volgende uitdaging alweer voor de deur als het gaat om netwerken en cybersecurity: The Internet of Things (IoT). Het feit dat in rap tempo allerhande apparaten (van koelkasten tot thermostaten en auto’s) via het internet met elkaar verbonden worden, maakt IoT tot het volgende gewilde doelwit van cyberboeven.

Kwetsbaarheden De Amerikaanse securityspecialist Fortiguard voorspelt in zijn jongste rapport over cybersecurity (‘New Rules: The Evolving Threat Landscape in 2016’) dat criminelen zich het komend jaar meer en meer zullen gaan toeleggen op de communicatieprotocollen tussen IoT-apparaten, onder andere door het verspreiden van kwaadaardige software (malware) die zich daar op richt. De Fortiguard-onderzoekers zien IoT als hét mikpunt voor zogenoemde ‘land & expand’-aanvallen: “Hierbij benutten hackers de kwetsbaarheden in verbonden consumentenapparaten om een bruggenhoofd te slaan voor aanvallen binnen de zakelijke netwerken en hardware waarmee deze apparaten verbonden zijn.”

De Europese Unie en zijn lidstaten hebben overeenstemming bereikt over regelgeving op het gebied van cybersecurity. Door de ‘Network and Information Security Directive’ krijgen internetbedrijven zoals eBay, Amazon en Google de verplichting om voor een ‘veilige infrastructuur’ te zorgen. Ook moeten zij, op straffe van financiële sancties, eventuele geslaagde hackpogingen bij de betreffende EU-lidstaat melden. “Wij hebben een mijlpaal bereikt door overeenstemming te krijgen over de eerste EU-brede cybersecuritywetgeving, iets waar het Europees Parlement al jaren voor vecht”, aldus Andreas Schwab, de verantwoordelijke rapporteur van het Europees Parlement, in een eerste reactie op de nieuwe regelgeving. Ook Eurocommissaris Andrus Ansip, verantwoordelijk voor de Digitale Agenda, heeft zich blij getoond met de cybersecuritywet: “Het internet kent geen landsgrenzen: een incident dat zich in één lidstaat voordoet, kan ook ernstige gevolgen hebben voor de rest van Europa. Daarom hebben wij EU-brede wetgeving nodig. De Network and Information Security Directive is een goede stap in de juiste richting.”

Ook loert er gevaar door de inzet van ‘wormen’ en virussen die op maat gemaakt zijn voor The Internet of Things, aldus Fortiguard: “Wormen en virussen zijn al jarenlang verantwoordelijk voor flinke financiële schade bij bedrijven. Echter, de potentiële schade die zij aan kunnen richten neemt gigantisch toe als zij zich kunnen verspreiden onder miljoenen, of zelfs miljarden apparaten, van wearables tot medische apparatuur. Veel IoT-apparaten zijn verbonden met internet, maar hebben geen eigen gebruikersinterface. Je bestuurt deze apparaten, zoals een rolgordijn of een hek, via een interface op de smartphone. Dergelijke apparaten zonder UI worden ‘headless devices’ of apparaten zonder kop genoemd. Onze onderzoekers en anderen hebben al aangetoond dat het mogelijk is om headless apparaten te infecteren met kleine hoeveelheden code die zich kunnen verspreiden en handhaven. Wormen en virussen die zich verspreiden van apparaat naar apparaat verdienen daarom beslist de aandacht in 2016.”

De Europese wetgeving voorziet in cybersecurity zorgen meldplicht voor zowel internetbedrijven als organisaties die in cruciale sectoren actief zijn (zoals energie, gezondheidszorg, finance, transport en watervoorziening). Voor die laatste categorie gelden overigens strengere regels dan voor het overige bedrijfsleven: zij worden verplicht om hun ICT-infrastructuur dusdanig te beveiligen dat de continuïteit van hun bedrijfsvoering gewaarborgd blijft. Voor sociale-netwerksites zoals Facebook en kleinere bedrijven wordt hierbij overigens een uitzondering gemaakt.

Cloud security Organisaties kunnen, als zij niet uitkijken, te maken krijgen met een vals gevoel van veiligheid als de overstap wordt gemaakt van een eigen ICT-infrastructuur naar een ICT-huishouding in de cloud. De achterliggende motivatie om de eigen ICT zoveel mogelijk de deur uit te doen, is veelal een die op financiële gronden is gestoeld. Er komt veel minder op de balans te staan als het gaat om ICT-hard- en

Verder zullen de diverse EU-lidstaten speciale ‘Computer Security Response Teams’ in het leven moeten roepen. Deze SCIRT’s krijgen de taak mee om – al dan niet in coördinatie met soortgelijke teams in andere EU-landen – te reageren op ernstige grensoverschrijdende cybersecurity-aanvallen.

TECHNOLOGIE

Machine-to-machinecommunicatie van de volgende generatie

Netwerken bereiden zich voor op de volgende doorbraak

2 9 E J A A R G A N G / / N U M M E R 3 / 4 - 2 0 1 5 / / W W W.T E L E C O M M A G A Z I N E . N L

Het Internet of Things (IoT) komt steeds dichterbij. In die wereld zijn het niet langer mensen die mobiel internet gebruiken maar juist apparaten. Om deze ontwikkeling te faciliteren is een paar doorbraken nodig. Niet in de laatste plaats het realiseren van een voeding die vele jaren meegaat. Daaraan wordt nu gewerkt en verschillende technologieën staan in de startblokken. KPN timmert met LoRa (een Low Power Wide Area Network oftewel een LPWAN) nu al aan de weg. DE AUTO VAN DE TOEKOMST IS EEN COMPUTER OP WIELEN. PER AUTO ZIJN STRAKS MEERDERE MOBIELE VERBINDINGEN NODIG.

ONAFHANKELIJK VAKBLAD OVER TELECOMMUNICATIE EN NETWERKEN

Door Hans Steeman

2 9 E J A A R G A N G / / N U M M E R 5 - 2 0 1 5 / / W W W.T E L E C O M M A G A Z I N E . N L

IoT/M2M ONAFHANKELIJK VAKBLAD OVER TELECOMMUNICATIE EN NETWERKEN

Technologie

Column

CLOUDTELEFONIE 5 security-tips voor VoIP

Trap niet in de valkuil van PBX-appliances

Met de uitrol van 4G is IP-verkeer de hoofdader van het mobiele verkeer geworden. Circuit-geschakelde services zien we niet meer op dit netwerk, alles is vervangen door pakket-geschakelde diensten. Voor smartphones die we dagelijks bij ons hebben, is 4G de perfecte oplossing. Zeer hoge snelheden, een goede dekking zowel indoor als outdoor en ook redelijk goedkoop te implementeren. Maar zoals gebruikelijk zit de industrie niet stil. Hoewel 4G nog redelijk nieuw is en 4G+ net bij de massa bekend geworden is, staat de industrie al klaar voor de uitrol van 5G. Die moet ergens vanaf 2020 zijn beslag krijgen. Het lijkt ver weg, maar dat is nog maar een jaar of vier. Vergeleken met 4G wordt het 5G-netwerk een fijnmazig netwerk met diverse communicatielagen. De snelheden gaan aan de ene kant omhoog, gelijktijdig moet het energieverbruik voor veel toepassingen juist weer omlaag. Om aan al deze wensen tegemoet te kunnen komen, zijn tal van innovaties nodig. De Low Power Wide Area Netwerken (LPWAN) zijn daarvan een voorbeeld.

Via LTE-M probeert de mobiele industrie een oplossing te vinden voor deze vraagstukken. Hierbij worden de bestaande netwerken van nieuwe functies voorzien. Vooral het radionetwerk moet flink geoptimaliseerd worden om deze eenvoudige en goedkope mobiele radio’s te kunnen aansluiten. Voor de huidige 3GPP-netwerken (de mobiele telecomnetwerken) zijn twee oplossingen gedefinieerd: een NB LTE-M-kanaal met een bandbreedte van 200 kHz en een LTE-M-kanaal met een bandbreedte van 1,4 MHz.

spelen bestaande cellulaire netwerken (2G, 3G en 4G) een grote rol, maar zo’n zeven miljard systemen hebben behoefte aan zogenaamde Low Power Wide Area Netwerken. Toepassingsgebieden die nu al via cellulaire netwerktechnologie verbonden zijn, zijn slimme meters, automaten en voertuigen. Met name voertuigen zijn een interessante markt, omdat internettechnologie een grote rol kan spelen bij fleetmanagement, verkeersroutering, realtime verkeersinformatie en veiligheidssystemen. Maar ook medische bewaking en alarmering is een toepassingsgebied dat iedereen kan raken. Nu al zijn er tal van bestaande toepassingen zoals tablets, navigatiesystemen, e-booklezers en digitale camera’s, die – al dan niet optioneel – van een netwerkinterface zijn voorzien.

Vraagstukken De sleutelvraag die de industrie nu moet oplossen: hoe kan je cellulaire infrastructuur op een efficiënte wijze laten concurreren met niet-cellulaire netwerken.

30 miljard systemen

Cruciale pijnpunten zijn:

Zoals eerder vermeld is Internet of Things de volgende mobiele revolutie. Machine-to-machinecommunicatie is de toepassing die de verdere groei van mobiele communicatie mogelijk gaat maken. Industrieel wordt verwacht dat tien jaar van nu toch zeker 30 miljard systemen een netwerkverbinding gebruiken. Hierbij

• • • • •

Welke netwerken zijn er? Vandaag de dag wordt voor het Internet of Things (smart metering, connected navigatie et cetera) vooral het gsm-netwerk (2G) gebruikt. Deze markt bestaat al lang en groeit niet meer zo hard vanaf het moment dat LTE beschikbaar is gekomen. Het zijn de goedkope

stromingen: speciale voor deze toepassing ontwikkelde LPWAN-technologieën en derivaten op cellulaire netwerken. •

•

LTE-M is een evolutie van LTE en geoptimaliseerd voor Internet of Things. De eerste keer dat dit in de praktijk werd geïmplementeerd was in de R12-netwerkstandaard die eind 2014 verscheen, terwijl in release R13 (begin 2016) de specificatie compleet zal zijn.

•

EC-GSM (Extended Coverage GSM) is een verdere ontwikkeling en dus een evolutie op de bestaande gsm-standaard. Deze variant wordt eveneens begin 2016 in Release 13.

•

Een nieuwe smalbandige radio-interface (Clean State Cellular IoT) is onder discussie. Aan deze standaard is eind 2015 begonnen en reeds in 2016

CLOUDTELEFONIE LTE-modules die de doorbraak vormen en steeds

meer standaard in laptops en tablets maar ook in auto’s worden gebruikt. Onderzoek heeft uitgewezen dat de doorbraak van de nieuwe interfaces een feit is zodra een prijsniveau van circa vijf euro per modem voor een ‘Low Power Wide Area’-netwerk in zicht is. Op dat moment is het nog maar de vraag of huidige low-poweroplossingen zoals ZigBee, bluetooth en wifi nog steeds zo’n belangrijke rol blijven spelen. Voor ‘Low Power Wide Area’-toepassingen is nu al een aantal technologieën in scope. Principieel zijn er twee

Lange levensduur van de batterij Lage kosten voor de implementatie Lage kosten voor de uitrol van het netwerk Een goed bereik Ondersteuning voor massaal gebruik.

SigFox en LoRa zijn twee speciale (propriety) oplossingen in de 800- en 900MHz-band. In deze banden is spectrum, vrij van een dure licentie, te gebruiken.

De oplossingen in gelicenseerde banden worden via 3GPP (het third generation partner plan) gestandaardiseerd via drie aparte streams.

Beveiliging van VoIP-aansluitingen is een groeiend probleem voor gebruikers. De Communications Fraud Control Association (CFCA) berekende in het Global Fraud Report 2013 al dat het hacken 36 van PBX- en VoIP-bedrijven een schadepost oplevert van meer dan acht miljard dollar. Hoog tijd om dit risico aan te pakken, anders lopen de kosten snel uit de hand.

KPN

Vodafone

Tele2

Door Nick Galea

Beveiliging is geen incidentele of eenmalige oplossing maar een constante strijd waarbij gebruikers en resellers de focus moeten leggen op het minimaliseren van risico’s. We zetten enkele tips op een rij die daarbij kunnen helpen.

1. Adviseer een mainstream OS

Er is geen ontkomen meer aan: Alles met alles verbonden

DECT/ULE is ideaal voor M2M-toepassingen

Het is belangrijk dat resellers een PBX aanbieden die werkt op een mainstream besturingssysteem, zoals Windows of Linux. Wanneer gekozen wordt voor het minder bekende Linux, moet dat wel een distributie met duidelijke support zijn, zoals bijvoorbeeld Red Hat of Ubuntu. Afhankelijk zijn van maatwerkproducten kan gevaarlijk zijn, omdat deze producten vaak de aanpassingen naar nieuwe versies en veranderingen niet ondersteunen en daarmee een aanzienlijk risico voor de gebruiker met zich meebrengen. Deze risico’s kunnen niet alleen de PBX zelf aantasten, maar zelfs het gehele bedrijfsnetwerk. Het gaat dus allemaal om de educatie en de verantwoordelijkheid van de reseller om zijn klanten een mainstream besturingssysteem te adviseren. Velen bieden de ’gemakkelijke’ installaties aan maar vergeten hierbij dat de lange termijn veel belangrijker is.

Evert Jan Westera over The Internet of Things

2. Zorg ervoor dat uw klant zijn OS begrijpt

Elke test geeft nuttige handreikingen

Winnaar wil niet op lauweren rusten

Het volgen van het laatste nieuws en het opvolgen van de laatste veiligheidsupdates kan een tijdrovende bezigheid zijn, zeker als dit voor meerdere systemen moet worden gedaan. Het is daarom van groot belang dat resellers hun klanten helpen bij het kiezen van de telefooncentrale die past bij hun IT-infrastructuur. Het gaat er namelijk

Een goed begin is het halve werk

om dat de PBX naadloos aansluit op het besturingssysteem dat de klant kent en waarvan hij weet hoe het gebruikt moet worden. Wanneer de klant Linux in zijn organisatie gebruikt, dan is het verstandig een op Linux werkende PBX te kiezen. Gebruikt de klant Windows, dan zal vanzelfsprekend een Windows-centrale de voorkeur genieten. Op deze manier is de klant in staat de beveiliging op orde te houden. De PBX zal gelijk moeten zijn aan andere serverapplicaties, en dus niet een aparte ‘black box’. Dit maakt de beveiliging niet alleen een stuk simpeler, het maakt het mogelijk voor de klant om ook de PBX te monitoren.

NICK GALEA IS CEO VAN 3CX.

4. Moedig het uitvoeren van software-updates aan

de appliance meestal wel goed opstart, beginnen de problemen vrijwel direct als gebruikers ermee aan de slag gaan. Aanpassingen van de configuratie, met name bij een niet-standaard Linux-installatie, maken de PBX minder betrouwbaar. En, wanneer er kwetsbaarheden worden gevonden, wordt er zelden een update van het OS uitgevoerd. Er zijn zelfs fabrikanten die na een hack geen ondersteuning meer geven en daarmee de gebruiker met het probleem opzadelen. Resellers kunnen klanten behoeden voor dit soort miskopen door de zwakheden van ouderwetse appliances te benoemen en alternatieven aan te bieden.

Zoals gebruikelijk bij de meeste software is het werken met de laatste versie standaard in de industrie. Een standaard die absoluut niet genegeerd mag worden. Gebruikers maken vaak de vergissing om te lang te blijven hangen bij een oudere versie. Nadeel daarvan is dat oudere versies in de meeste gevallen niet meer worden onderhouden en dat het updaten een serieus probleem kan vormen. Resellers zouden hun klanten moeten adviseren altijd de laatste versie van een softwareproduct te gebruiken, liefst op een effectieve centrale die betaalbaar en snel is en die moeiteloos een nieuwe update van de software kan installeren.

3. Selecteer de PBX-leverancier met zorg Niet alleen het onderliggende besturingssysteem moet beveiligd zijn en blijven, de PBX-software zelf moet dat ook. Het is daarom belangrijk een PBX-leverancier te kiezen die veel waarde hecht aan beveiliging en het uitbrengen van nieuwe veiligheidsupdates wanneer deze noodzakelijk zijn. Gelukkig levert het merendeel van de commerciële leveranciers van telefooncentrales prima diensten, maar zeker niet alle aanbieders doen voldoende als het gaat om nazorg en het leveren van updates, wat een serieus veiligheidsrisico met zich meebrengt. Resellers zouden daarom een PBX moeten aanbieden die zij kunnen en willen bijhouden of die de gebruiker zelf van updates kan voorzien zodat veiligheidsrisico’s tot een minimum beperkt worden. Resellers doen er dan verstandig aan om een soft-PBX te kiezen die in staat is veiligheidsrisico’s snel te detecteren en die daarnaast updates moeiteloos doorspeelt naar de gebruikers, vaak met een paar eenvoudige klikken van de muis.

Conclusie Beheerders willen af van black boxes en controle over hun systemen behouden. Een PBX moet daarom een serverappplicatie als iedere andere zijn, die op de al aanwezige servers draait en met dezelfde netwerkmanagementtools kan worden beheerd. Resellers horen hun klanten de centrale te adviseren die past bij het netwerk van de klant, zodat veiligheidsrisico’s op voorhand en automatisch worden gereduceerd en niet zoals wel vaker gebeurt, pas achteraf.

5. Trap niet in de valkuil van PBX-appliances PBX-appliances zijn een slechte keuze en bieden gebruikers valse hoop op veiligheid. Een PBX-appliance is een black box met een standaard Linux-versie. Het idee van de ontwikkelaars is, dat de klant eigenlijk niet hoeft te weten wat er precies intern gebeurt. Dat maakt de zaak dubbel gecompliceerd, want hoewel

02-10-15 08:43

Tarieven in Euro’s, excl. 21% btw

Advertentiemogelijkheden & tarieven Telecommagazine Korting

Formaat

2,5%

5,0%

7,5%

10,0%

12,5%

15,0%

2/1 pagina

5.040

4.914

4.788

4.662

4.536

4.410

4.284

1/1 pagina

3.150

3.071

2.993

2.914

2.835

2.756

2.678

1/2 pagina

1.733

1.690

1.646

1.603

1.560

1.516

1.473

1/4 pagina

1.040

1.014

988

962

936

910

884

Outsert (1 A3 tot A4 gevouwen)

2.350

Binnenkant cover (pag. 2)

3.623

3.532

3.442

3.351

3.261

3.170

3.080

Binnenkant achterpagina (pag. 3)

3.465

3.378

3.292

3.205

3.119

3.032

2.945

Achterpagina (pag. 4)

3.780

3.686

3.591

3.497

3.402

3.308

3.213

Aanleverspecificaties

P3 NETWERKTEST

Jacob Groote, Vice President Mobile Operations KPN

Formaten

Bladspiegel (BxH)

2/1 pagina

420 x 297 mm

384 x 279 mm

1/1 pagina

210 x 297 mm

192 x 279 mm

1/2 pagina staand

105 x 297 mm

092 x 279 mm

Elke test geeft nuttige handreikingen

Zetspiegel (BxH)

Door Paul Teixeira Fotografie Paul Teixeira

1/2 pagina liggend

210 x 145 mm

192 x 135 mm

1/4 pagina staand

n.v.t.

092 x 135 mm

1/4 pagina liggend

n.v.t.

192 x 045 mm

De grootste onafhankelijke test van mobiele netwerkinfrastructuur in Nederland is dit jaar van start gegaan. Het gerenommeerde Duitse testinstituut P3 is hiervoor een samenwerking aangegaan met ons zusterblad Connexie Magazine. De test laat netwerken zien die zeer goed scoren in vergelijking met andere landen, met Vodafone en KPN in een nek-aan-nekrace met uitzonderlijke goede prestaties. Neerlands grootste operator KPN heeft met 879 punten (op een schaal van 1000 punten) een heel nette tweede plek. Een gesprek met Jacob Groote, Vice President Mobile Operations KPN.

“De uitslag van de P3-Connexie-netwerktest was voor ons toch best verrassend”, vertelt Jacob Groote. Als Vice President Mobile Operations bij KPN is hij onder andere verantwoordelijk voor de mobiele netwerkinfrastructuur van de operator. “Maar als ik naar de resultaten kijk, dan is de Nederlandse bevolking de grote winnaar: volgens de benchmarks van P3 behoren onze mobiele netwerken tot de beste in de wereld. Dat is een mooi compliment voor ons en, nog belangrijker, van groot belang voor de mobiele klanten.” Het

‘Natuurlijk doen wij er alles aan om er voor te zorgen dat KPN volgend jaar weer hoog scoort, maar een goede netwerkervaring en tevreden klanten blijven voor ons de belangrijkste graadmeter’

minieme verschil met winnaar Vodafone, als je al over een verschil kunt spreken, tijdens de eerste P3-test in Nederland én de constatering dat de mobiele netwerkinfrastructuur tot de absolute top van de wereld hoort, stemt Jacob Groote positief. “Wij zijn tevreden hoor. Over twee weken hebben wij een bijeenkomst voor de circa 300 medewerkers die dagelijks aan de kwaliteit van het netwerk werken. Zij krijgen allemaal een glas champagne en een versnapering erbij.”

Business as usual Groote geeft aan dat het gedurende de P3-test ‘business as usual’ is geweest voor KPN. “Wij zijn aan dergelijke zaken gewend: wij doen maandelijks dit soort testen. Dit houdt ons scherp en geeft nuttige handreikingen voor verbeteringen, we bekijken daarom altijd wat we kunnen leren uit dit soort testen. De P3-Connexie-test is van mei tot en met juli dit jaar uitgevoerd. Wij hebben gedurende die periode geen specifieke maatregelen getroffen voor de test zelf. Dat zie je bijvoorbeeld in Duitsland wel: daar ‘bevriezen’ operators tijdens de P3-test hun netwerken. Dan worden er bijvoorbeeld geen upgrades gedaan en blijven de werkzaamheden aan het netwerk tot een minimum beperkt. Wij zijn echter gewoon doorgegaan met werkzaamheden en upgrades. Om daar een voorbeeld van te geven: in de testperiode hebben wij, volgens planning, een paar honderd netwerksites in Nederland van extra capaciteit voorzien.” Jacob Groote plaatst ook enige kanttekeningen bij de P3-Connexie-test. “Allereerst is elke netwerktest een momentopname: er wordt continu aan de verbetering en uitbreiding van de infrastructuur gewerkt. Ook ziet de Nederlandse omgeving er anders uit dan in bijvoorbeeld Duitsland. Daar zie je stedelijke concentraties met daarbuiten grote gebieden die niet of nauwelijks dichtbevolkt zijn. Dat is ook weer gereflecteerd in de mobiele dekking van de netwerken.”

voor verbetering In Nederland is het echter een ander verhaal, aldus Groote. Hier heeft KPN gekozen voor een strategie waarbij het uitgangspunt is dat 4G letterlijk voor iedere inwoner in Nederland beschikbaar moet zijn. “Dat betekent dat wij niet alleen in de grote steden optimale 4G-dekking willen hebben, maar ook in de kleinere steden én op het platteland. Om dergelijke ‘witte vlekken’ op te lossen, hebben wij extreem veel investeringen gedaan. En dat blijven wij ook doen. In dat verband vind ik de weging van de gemeten P3 NETWERKTEST gebieden in de P3-Connexie-test voor verbetering vatbaar: daarin worden de grote steden onevenredig meegewogen. Terwijl wij, zoals gezegd, hier een andere Vodafone situatie hebben dan in Duitsland.” Het zou mooi zijn, aldus Groote, als dat volgend jaar in de P3-Connexietest zou kunnen worden aangepast. Ook spreekt hij de wens uit dat in 2016 alle grote operators aan de onafhankelijke netwerktest mee zullen doen, aangezien het dan echt representatief voor Nederland is te noemen.

P3 NETWERKTEST wint eerste onafhankelijke netwerktest P3, KPN nipt tweede

Nederlandse mobiele netwerken

Strategie

Door

MOBILE BENCHMARK

In Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland doet het Duitse P3 communications in samenwerking

Waasdorp KPN neemt de bevindingen van Pieter de P3-Connexiemet het tijdschrift connect al sinds 1993 jaarlijks een mobiele-telefoonnetwerktest. Maar hoe testers mee in de verdere uitbreiding en uitrol van zijn goed presteren de Nederlandse netwerken in vergelijkingen met hun buitenlandse collega’s? Nederland te introduceren. “Wij hebben inmiddels 4G-infrastructuur, zegt Jacob Groote. “Laat ik allereerst ConnexiealMagazine, zusteruitgave van Telecommagazine, heeft in samenwerking met P3 de nodige een proeven met VoLTE gedaan. En er komt zeggen dat wij onze eerder geformuleerde strategie en het Duitse blad connect de eerste onafhankelijke netwerktest in Nederland gerealiseerd. nog een pilot met leden van de technologiewebsite verder doorvoeren: 4G+ sites bouwen daar waar veel tweakers.net. Dit jaar willen wij zakelijke klanten al capaciteit nodig is. Inmiddels hebben wij honderden VoLTE gaan aanbieden.” En niet te vergeten: KPN van dergelijke sites opgeleverd.” Maar tegelijkertijd gaat in een Groningse gemeente, in samenwerking kijkt KPN ook naar wat er in de P3-Connexie-test aan 4G is de perfecte technologie om grote hoeveelheid Als je aanmet mobiele denk dan hard-netwerktesten en softwarepartners, Neerlands eerste data op een zeer hoge snelheid te verwerken. Dit is verbeterpunten is aangedragen: “Er is in de testresultakom je automatisch bij P3opzetten. communications terecht. 5G-proefproject ten een opmerking opgenomen over het streamen van natuurlijk omdat 4G is ontworpen om de constant P3 heeft onder andere tests gedaan in Duitsland, En hoe ziet hij de uitslag van de P3-Connexie-testgroeiende in een YouTube-filmpje op HD- versus SD-kwaliteit. Wij stroom van data, vooral na de introductie Oostenrijk, Verenigde Staten, het Verenigd 2016? “Natuurlijk doen wij er alles aan om er voorvan te de smartphone, op een adequate en betrouwbare zijn daarover in gesprek met de testers, aangezien wij Koninkrijk, Australië en vele andere landen. Het dat KPN volgend jaar weereen hoog scoort, maar het nog niet zelf hebben kunnen verklaren.” manier af te handelen. Het is echter niet ontwikkeld bedrijf uitzorgen Aken in Duitsland heeft hiermee schat een goede netwerkervaring en tevreden van ervaring en kennis opgedaan. Mede hierom klanten blijven om ook gesprekken op te voeren. Hiervoor is een hebben het grootste telecomblad connect VoLTE en 5G voor ons de Europese belangrijkste graadmeter. Wij spelen alternatieve ook methode ontwikkeld, die ervoor zorgt dat en het grootste Nederlandse telecomretailmagazine Topman Groote richt de blik op de toekomst. Volgens op dat gebied graag mee in de wereldtop: onze klanten 4G automatisch verandert in een 2G-of 3G-verbinding Connexie gekozen voor P3 als netwerktestpartner in hem gaat KPN de komende tijd onverdroten door moeten uiteindelijk het beste netwerk hebben en (ook dit wel Circuit Switched FallBack, kortweg CSFB Nederland. met de inspanningen om Voice over LTE (VoLTE) in ook zo ervaren.” genoemd) als er gesprek binnen komt of wordt opgezet.

The Mobile NeTwork TesT iN The NeTherlaNds

Deze additionele handeling kost tijd en verkleint de Hoe verhoudt Nederland zich tot andere landen? Ons land is betrekkelijk vlak en bijzonder dicht betrouwbaarheid. Mede hierom hebben de netwerken bevolkt en beide factoren maken het leven van fors moeten investeren om de kwaliteit op het peil van Leeuwarden 21 de netwerken makkelijker. Op dit moment zijn er vóór de introductie van 4G te houden. vier netwerken actief in ons land. Met 7,6 miljoen klanten is KPN verreweg het grootste netwerk in Smallingerland Met Voice over LTE (VoLTE) is er nu naast CSFB een ons land. Met 5,2 miljoen klanten blijft Vodafone NL, nieuwe methode om gesprekken via een 4G-netwerk Assen onderdeel van een sterk internationaal georiënteerd bedrijf, iets achter. Met 850.000 klanten is Tele2 te voeren. Op dit moment zijn alle Nederlandse nog relatief klein, maar wel een sterk groeiende netwerken aan het experimenteren met deze nieuwe Emmen organisatie, dat vertrouwt op zijn eigen 4G-netwerk manier om gesprekken van smartphones over het Hoogeveen en op national roaming op het netwerk van T-Mobile Heerhugowaard bestaande 4G-netwerk te laten lopen. VoLTE is nu nog Hoorn voor spraak.

The mobile network test conducted by P3 communications and connect since 1993 has 10 become a standard in Germany, Austria and Switzerland. But how good are the providers of the Netherlands in comparison? A benchmark.

Groningen

Alkmaar

niet beschikbaar voor consumenten en is daarom ook Kampen

niet meegenomen in de test. Het is jammer dat er geen resultaten van T-Mobile gepubliceerd kunnen worden in deze eerste P3 netwerktest in Nederland. Tijdens de testperiode Bellen in de grote steden in mei en juni van dit jaar (2015) was T-Mobile nog Ondanks het feit dat het 4G-bereik in de grote steden volop bezig met zijn landelijke modernisatie van het Hilversum voor alle netwerken goedDeventer is en dat VoLTE nog niet is Amstelveen door netwerk. Helaas konden deze werkzaamheden, uitgerold, was de ‘call success’-ratio vanHengelo zowel KPN als derde partijen uitgevoerd, niet worden vertraagd en Vodafone bijzonder goed. Slechts bij 1 tot 1,3 procent zouden als gevolg hebben dat het niet mogelijk was Woerden Ede werden de testers geconfronteerd om een eerlijk, representatief resultaat te krijgen van de gesprekken van de normale netwerkprestatie. Gouda met problemen, zoals het niet kunnen opzetten van een

Amsterdam

Den Haag

Utrecht

Westland

verbinding, slechte geluidskwaliteit of helemaal geen

hen it comes to mobile network testing P3 communications is proW bably the first address in the world. Being

active in Germany, the United Kingdom, the USA, Australia, Austria, Switzerland and many other countries, the mobile communication experts from Aachen have accumulated a lot of knowledge. No wonder the biggest European magazine on telecommunication connect has chosen P3 communications as the partner for the mobile network benchmark in Germany, Austria and Switzerland since 1993.

Oss

Tilburg

Helmond

Eindhoven

work and national roaming with T-Mobile NL for voice services. We regret not to be able to publish any results of the T-Mobile network in this first P3 connect Mobile Benchmark NL. During the measurement period in MayJune 2015 T-Mobile was in the midst of a nationwide full modernization of their network. This externally contracted work could not be delayed and would have meant that the measurement results would not have been a fair representation of the usual network performance.

LTE is a great technology for handling large amounts of data with high speed. This is because it was designed to offload the fast growing amount of data present since the introduction of smartphones. But it was not designed to handle voice calls. As a workaround a technique called circuit switched fall back (CSFB) changes the connection to UMTS or GSM whenever a call is done. This additional handover takes time and reduces reliability, so providers must step up efforts to keep the quality up to the level of the pre-LTE-era. Voice over LTE (VoLTE) is the new alternative to CSFB. All operators in the Netherlands are experigeluid en het te vroeg verbreken van de verbinding. roaming, gebruik van het netwerk van T-Mobile. In het menting with the technique the smartHet succespercentage van Tele2 was met 98,1 procent algemeen presteerden which alle drieallows de netwerken veel beter and receive voiceoperators calls without leaook goed, maar net iets lager dan van de anderephone twee to place dan bijvoorbeeld de Duitse tijdens de Duitse ving the LTE Butjaar thegedaan potentially more stabnetwerken. Wel moet worden opgemerkt dat Tele2 test,network. die eind vorig is. In Duitsland werden le VoLTE issuccespercentages not available totussen the de customer andprocent conseeen ‘4G only’-operator is met geen eigen 2G- en/ 95,7 en 98,5 of 3G-netwerk. Hiervoor maakt Tele2, via national gemeten. quently it was not part of the mobile network test. OPERATOR

VOdAfOnE

TElEPHOnY (BIG CITIES OUTdOOR) Call Success Ratio (%) 99,0 Call Setup Time (s) 6,3 Speech Quality (MOS-LQO) 3,5 TElEPHOnY (SMAll CITIES And COnnECTIOn ROAdS) Call Success Ratio (%) 98,3 Call Setup Time (s) 6,3 Speech Quality (MOS-LQO) 3,3

A blade computer array in the the car is used to steer nine Samsung S5 used for the measurements.

KPn

TElE2

98,7 6,4 3,5

98,1 6,5 2,8

99,2 6,3 3,6

94,0 6,9 2,8

Voice in Big Cities Despite the good LTE coverage found in the big cities for all operators and despite the fact, that VoLTE was not used for this benchmark the call success ratios of Vodafone and KPN were very good. Only 1, respectively 1,3 percent of the calls faced problems like failures to establish the connection, longer parts of very low quality of sound or no sound at all or early abortions of the call. Tele2 reached a call success ratio of 98,1 percent which is slightly lower but still good. It is worth noting that Tele2 is a LTE only Operator with no UMTS or GSM network. Because of this voice calls are not only handled by CSFB but must also include national roaming to T-Mobile to use their legacy networks. Overall all three providers compare favorably to the German operators measured at the end of last year with success rates between 95,7 and 98,5 percent. The call setup times of approximately 6,4 seconds are typical for 4GNetworks and slightly higher than those measured in times before LTE. The speech quality is measured on the MOS scale, which goes from 1 (bad) to 5 (excellent). Vodafone and KPN reached an average of 3,5, which translates to HD voice (High Definition). Tele2 is reaching 2,8 on average, a score associated with normal speech quality. Voice in Small Cities and on Connection Roads Of course it is easier to provide a stable network for speech in big cities11with their high demand of network capabilities and an accordingly dense network of mobile cells. Nonetheless Vodafone only loses 0,7 % in call success ratio, while KPN can even gain half a percent. No wonder they are both again rated very good. Tele2 reaches a call success ratio of 94 %, still above the average of the connect test conducted in Germany, Austria and Switzerland under similar conditions. Call setup time and speech quality nearly stay the same for all providers.

Indien de pagina aflopend is, graag aanleveren met 3-5 mm overvul. Bij een 2/1 pagina, linker- en rechterpagina apart aanleveren met voldoende marge in de rug (3-5 mm per pagina). Graag aanleveren als certified pdf. 12

Heerlen

Het is mogelijk uw advertentiemateriaal door onze studio te laten vormgeven. Voor meer informatie en tarieven kunt u contact met ons opnemen.

ONAFHANKELIJK VAKBLAD OVER TELECOMMUNICATIE EN NETWERKEN

TexT: BeRNd TheiSS

Telephony Customers expect nothing but a great experience in mobile telephony. But LTE introduces high hurdles on perfect voice services. Which provider brings stability and speech quality to the highest level?

Hertogenbosch Oosterhout

Focus on the Netherlands But how do the Netherlands compare to other countries? The territory is comparably flat and densely populated, both factors relaxing the task for the operator. There are four operators present in the Netherlands. With 7,6 million customers the biggest is the formerly state owned but now independent KPN. With 5,2 Million customers not much smaller and part of a group active in many countries is Vodafone NL. With 850000 customers Tele2 is a small but constantly growing operator which relies on its own LTE-Net-

scoren beter dan die in Duitsland

TARIEVEN & AANLEVERSPECIFICATIES • TELECOMMAGAZINE.NL Advertentiemogelijkheden Telecommagazine.nl

Telecommagazine.nl biedt uitgebreide contentmarketing- en online advertentiemogelijkheden. Naast de online mogelijkheden op de website is er ook de mogelijkheid om in de nieuwsbrief en partnermailings te adverteren. Unieke bezoekers

Pageviews

1.700 per maand

Nieuwsbriefabonnees

4.200 per maand

Facts • DE WEBSITE VOOR EINDGEBRUIKERS IN HET MKB EN DE GROOT ZAKELIJKE MARKT • NAAST NETWERKBEHEERDERS EN TELECOM MANAGERS BEREIKT TELECOMMAGAZINE OOK ICT-MANAGERS IN HET MKB

2.770 per maand

Twittervolgers 500

Telecommagazine.nl

LEADERBOARD

RECTANGLE

FULL BANNER

Formaat

Afmeting (px)

Tarief

Leaderboard

728 x 90

€ 400,- p/w

Rectangle

336 x 280

€ 350,- p/w

Full banner

468 x 60

€ 300,- p/w

Rectangle

336 x 280

€ 200,- p/w

Digitale nieuwsbrief Formaat

Afmeting (px)

Tarief

Rectangle

336 x 600

€ 350 p/w*

Skyscraper

120 x 600

€ 450 p/w*

Full banner

468 x 60

€ 650 p/w*

Advertorial

350 woorden

€ 950 p/w*

* verzending op werkdagen omstreeks 10.00 uur 4 2

RECTANGLE

ADVERTORIAL

Telecommagazine.nl

Telecommagazine.nl biedt uitgebreide content-marketing- en online advertentiemogelijkheden. Ook is er de mogelijkheid om in de nieuwsbrief en partnermailings te adverteren.

SKYSCRAPER

Meer informatie? Neem voor meer informatie, mogelijkheden en een voorstel op maat contact op via verkoop@channelbv.nl • +31 20 3472 670 of kijk op www.telecommagazine.nl.

ONAFHANKELIJK VAKBLAD OVER TELECOMMUNICATIE EN NETWERKEN

FULL BANNER