อิ น ทรี ย สัง วร ๙๑
ภิกษุทั้งหลาย ! ความประจวบพรอม ความประชุมพรอม ความมาพรอมกัน แหงธรรมทั้งหลาย (จักษุ+รูป+จักขุวิญญาณ) ๓ อยางเหลานี้ อันใดแล; ภิ กษุ ทั้ งหลาย ! อัน นี้เราเรียกวา จักขุสัมผั ส. ภิกษุทั้ งหลาย ! แมจักขุสัมผัสก็เปนสิ่งที่ไมเที่ยง มีความแปรปรวน มีความเปนไปโดยประการอื่น. เหตุอันใดก็ต าม ปจจัยอันใดก็ต าม เพื่อ ความเกิดขึ้น แหง จั กขุ สัมผัส, แมเ หตุอัน นั้น แมป จจัยอั น นั้น ก็ลว นเปน สิ่ง ที่ไ มเที่ยง มีค วามแปรปรวน มี ค วามเป น ไปโดยประการอื่น . ภิกษุทั้งหลาย ! จักขุสั มผัสเกิดขึ้น แลว เพราะอาศัยปจจัยที่ไมเที่ยงดังนี้ จักขุสัมผัสจักเปนของเที่ยงมาแตไหน. (ในกรณีแหงโสตวิญญาณ, ฆานวิญญาณ, ชิวหาวิญญาณ, กายวิญญาณ, ก็มีนัยเดียวกัน).
ภิกษุทั้งหลาย ! เพราะอาศัยซึ่งมโนดวย ซึ่งธรรมารมณทั้งหลายดวย มโนวิญญาณจึงเกิดขึ้น. มโนเปนสิ่งที่ไมเที่ยง มีความแปรปรวน มีความเปนไปโดยประการอื่น; ธรรมารมณทั้งหลายเปนสิ่งที่ไมเที่ยง มีความแปรปรวน มีความเปนไปโดยประการอื่น : ธรรมทั้ง สองอยา งนี้แล เปน สิ่ง ที่ห วั่น ไหวดว ย อาพาธดว ย ไม เที่ ยง มีค วามแปรปรวน มีความเปนไปโดยประการอื่น; มโนวิญญาณ เปนสิ่งที่ไมเที่ยง มีความแปรปรวน มีความเปนไปโดยประการอื่น;