Woord vooraf
De fundamenten voor de toekomst
Een jaarverslag werpt traditioneel een terugblik op het afgelopen jaar, en ook het onze is daar geen uitzondering op. Immers, legt het verleden niet de basis voor de toekomst? Het is verstandig om zo nu en dan over onze schouder te kijken, om te anticiperen op wat gebeuren zal. Niet alleen voor onszelf, maar vooral voor de samenleving, met speciale aandacht voor zij die zich in een kwetsbare positie bevinden. Ons Memorandum 2024 illustreert het perfect. Dat document, bijna zo omvangrijk als ons jaarverslag en opgesteld voor de nakende verkiezingen in 2024, bevat concrete actiepunten die we aan politici en beleidsmakers voorleggen, met de nadruk op het belang van psychisch welzijn. De groeiende maatschappelijke aandacht hiervoor, vooral na de nasleep van de coronapandemie, vraagt dat we een nóg prominentere rol spelen binnen het bredere hulpverleningsveld. Hoe kunnen we
“ De groeiende maatschappelijke aandacht voor psychisch welzijn vraagt dat we een nóg prominentere rol spelen binnen het bredere hulpverleningsveld..
anders dan daarop een antwoord formuleren?
Een frisse blik op 2023
Dit jaarverslag ziet er anders uit dan de voorbije edities. Natuurlijk presenteren we nog steeds alle relevante informatie en cijfers, en delen we wat onze partners over ons te zeggen hebben. Maar dit jaar geven we ook – letterlijk –het woord aan onze collega’s. Scan de QR-code naast hun foto en ontdek onze (politiserende) aanpak, onze visie op de toekomst en de boodschappen die we willen meegeven voor een warmere maatschappij.
Tot slot
We zijn dankbaar voor de steun van onze enthousiaste medewerkers, vrijwilligers én stagiairs. Hoewel dit jaarverslag slechts een glimp toont van hun inzet in 2023, hoop ik dat het u een goed beeld geeft van de gezamenlijke inspanningen die we ondernomen hebben. Niet alleen voor het afgelopen jaar, maar ook met het oog op de toekomst.
Veel lees- en kijkplezier toegewenst!
4 - - 5
Kerntaken
CAW Oost-Vlaanderen staat open voor iedereen die een welzijnsvraag heeft en onze hulp nodig heeft. Doordat onze deur voor iedereen openstaat, komen we in aanraking met mensen uit alle lagen van de maatschappij. We zien dat de vragen die we krijgen mee evolueren met de veranderingen in onze samenleving. Dus evolueert ons hulpverleningsaanbod mee om aan deze veranderende noden tegemoet te komen. Onze kerntaken kunnen we samenvatten in drie grote pijlers: onthaal, begeleiding en algemene preventie.
Voor elke welzijnsvraag, voor iedereen
1. Onthaal
Dit is een uitgebreid hulpverleningsproces gaande van info- en adviesverstrekking over vraagverheldering en rechtendetectie tot indicatiestelling en directe hulp. Mensen kunnen ons benaderen voor gratis directe hulp via een gesprek met een hulpverlener in een van onze onthaalpunten (op afspraak), of per e-mail, chat of telefonisch via ons gratis 0800-nummer of de hulplijn 1712. Binnen Geïntegreerd Breed Onthaal (GBO) zetten we in op het verhogen van toegankelijkheid en rechtendetectie door onze werking nauwer af te stemmen met lokale besturen, OCMW’s en de diensten maatschappelijk werk van de mutualiteiten. Als CAW kiezen we voor complementariteit met het aanbod van deze partners. Zo kunnen we systematisch meer inzetten op outreachend werken en mobiel onthaal.
2. Begeleiding
CAW Oost-Vlaanderen biedt een breed scala aan psychosociale begeleidingen, opvang en gespecialiseerde hulp. Voor deze
hulpverlening kunnen cliënten rekenen op de expertise van CAWmedewerkers en externe partners. Een groot deel van ons hulpaanbod, waaronder Slachtofferhulp en Crisishulp, wordt aangeboden in samenwerking met andere netwerken en hulpprogramma’s.
3. Algemene preventie
Hoewel we bedreven zijn in het bieden van welzijnshulp, is preventie beter dan genezing. Daarom zetten we ons in om politici en beleidsmakers op alle niveaus te sensibiliseren en aan te geven waar de wetgeving of het zorgaanbod tekortschiet. Immers, zij kunnen helpen om de fouten in de structuur van de samenleving te herstellen Wij zien het als onze rol om de vinger aan de pols te houden en ervoor te zorgen dat mensen weer voluit kunnen deelnemen aan de samenleving. Om beleidsmakers te ondersteunen, ontwikkelen we goede praktijken en voorbeeldinitiatieven die problemen helpen verminderen. Hoe sneller we kunnen ingrijpen in het ontstaan van problemen, hoe beter we kunnen voorkomen dat ze uit de hand lopen.
samen naar het verhogen van de kennis rond het thema onder medewerkers en willen het CAW nóg transgenderinclusiever en -sensitiever maken.
Naar de praktijk
Referentie-opdrachten
Als referentiecentrum is CAW OostVlaanderen gespecialiseerd in drie thema’s:
1. hulpverlening aan doven/ slechthorenden;
2. ouderenmis(be)handeling;
3. en trans personen.
We willen het thema hulpverlening aan doven/slechthorenden bespreekbaar maken en toegankelijke dienstverlening bieden aan doven en slechthorenden.
Hiervoor werken we samen met vier andere CAW’s: CAW Antwerpen, CAW Limburg, CAW Brussel en CAW NoordWest-Vlaanderen.
Het thema ouderenmis(be)handeling is nog steeds een onderbelichte problematiek. Vandaar het belang om dit steeds weer onder de aandacht te brengen via sensibiliseringsacties én om hulpverleners deskundiger te maken in de aanpak ervan. Het is het Vlaams Ondersteuningscentrum Ouderenmis(be)handeling (VLOCO), dat deze opdrachten van het CAW voor heel Vlaanderen uitvoert.
Voor het transgenderthema werken we sinds 2019 samen met het Transgender Infopunt. We streven
We hebben onze werking sinds 2019 georganiseerd rond 7 hulpcontinua, die voor een verzekerd aanbod in heel Oost-Vlaanderen zorgen. Elk continuüm begint bij preventie en vroegdetectie, en gaat geleidelijk over naar meer ingrijpende en curatieve vormen van hulp. Binnen deze continua verzekeren we onze cliënten maximale, gepaste hulp, waarbij we gemakkelijk kunnen schakelen tussen minder en meer ingrijpende zorg wanneer nodig. Als CAW investeren we sterk in intersectorale samenwerking vanuit de overtuiging dat we complexe maatschappelijke problematieken nooit alleen aankunnen. Om nieuwe en betere antwoorden te formuleren op de noden van onze cliënten stellen we intersectorale samenwerkingsverbanden op, waarbij we gebruikmaken van afspraken, protocollen en netwerkorganisaties. Indien nodig stellen we zelfs intersectorale teams samen. We koppelen onze hulpcontinua aan deze bovenlokale netwerken.
We onderscheiden 7 hulpcontinua en crisishulp:
1. Voorkomen en bestrijden van dak- en thuisloosheid
2. Bestrijding en aanpak van familiaal geweld
3. Voorkomen en aanpakken van conflictueuze scheidingen
4. Zorg voor slachtoffers
5. Hulpverlening bij daderschap en detentie
6. Hulpverlening aan mensen in een precaire verblijfsituatie
7. Vroegdetectie en hulpverlening aan maatschappelijk kwetsbare jongeren en jongvolwassenen
8. Crisishulp
De volgende hoofdstukken gaan dieper in op de continua en crisihulp
- 7 6 -
Voorkomen en bestrijden van dak- en thuisloosheid
Hoewel dakloosheid een groeiend probleem is – de daklozentellingen liegen er niet om – wordt de problematiek amper aangekaart in onze samenleving. Bij CAW streven we ernaar om dak- en thuisloosheid te voorkomen door vroegtijdige begeleiding in te zetten bij de eerste tekenen van woonproblematieken zoals relationele problemen, dreigende uithuiszetting of schulden. Maar zolang we dak- en thuisloosheid niet kunnen uitbannen, passen we de Housing Firstmethodiek toe: eerst onderdak bieden, dan andere problemen aanpakken. Het uiteindelijke doel? Een permanente, duurzame woning voor elke dak- of thuisloze. Echter, door de schaarste aan woningen blijven we kwalitatieve opvangprojecten opzetten om hen minstens tijdelijk onderdak te bieden. We beschikken ondertussen over 430 kamers en studio’s.
Onze realisaties in 2023
Duurzame woningen
In 2023 werden sociale huisvestingsmaatschappijen en verhuurkantoren samengevoegd tot woonmaatschappijen. Het CAW verzilverde een plek in de toewijsraden van deze nieuwe maatschappijen, zodat we steviger kunnen inzetten op versnelde toewijzingen van sociale woningen aan mensen in dringende nood. Met het ‘Housing First’-principe worden woningen aangeboden aan basisvoorwaarden die voor alle huurders gelden: geen overlast, tijdig huur betalen en de woning goed
onderhouden. De begeleiding wordt samen met de bewoner vormgegeven. In 2023 continueerden we het overleg met woonmaatschappijen om woningen specifiek voor Housing First te reserveren. Door een meer intensieve samenwerking in diverse werkingsgebieden kunnen we in 2024 alvast ongeveer 30 Housing Firstwoningen méér aanbieden.
Preventie
In Aalst en Dendermonde zijn we, in samenspraak met de OCMW’s en vrederechters, gestart met de
themaverantwoordelijke dak- en thuisloosheid
Housing first is een duurzame oplossing voor mensen in een heel verkeerde situatie.
mensen met een vraag over wonen 6.831
534 woonbegeleiding ambulant
1.366
begeleidingsmodules wonen
Partner aan het woord
Piet Pauwels
algemeen directeur bij stek92
465 woonbegeleiding met verblijf
345 preventie uithuiszetting
22 Housing First
708 modules budgethulpverlening
469 budgetbegeleiding
104 budgetbeheer
135 schuldbemiddeling
preventie van uithuiszettingen in de gerechtelijke fase. Hierdoor breidde het aantal werklocaties uit tot 10. Deze aanpak is van onschatbare waarde: onze interventies en ondersteuning door medewerkers voorkomen de helft van de uithuiszettingen én bijhorende drama’s. In oktober lanceerde Budgetinzicht Oost-Vlaanderen de vernieuwde website bizoostvlaanderen.be, die het aanbod van schuldpreventie op een toegankelijke manier presenteert. De website helpt bezoekers antwoorden vinden en biedt vergelijkbare opties, waardoor de drempel om hulp te zoeken verlaagd wordt.
Kwalitatieve opvang
De Trappennota, een van onze interne initiatieven, stroomlijnt de weg van de cliënt naar tijdelijke opvang binnen het CAW en biedt richtlijnen voor medewerkers, van aanmelding tot uitstroom in een opvangcentrum, waardoor we cliënten een uniforme aanpak garanderen en hen een consistente, kwalitatieve begeleiding bieden vanaf het eerste contact.
490 consulten budgethulpverlening
510
mensen in de opvangcentra (excl. beveiligde opvang en crisisopvang)
199 mannen in de opvangcentra
6 leeftijd onbekend
76 jongvolwassenen in de opvangcentra (18-24)
47.258
311 vrouwen in de opvangcentra
137 kinderen in de opvang (0-17)
291 volwassenen in de opvangcentra (25-60+)
overnachtingen nachtopvang
bezoekers in de inloopcentra 27.919
“In de wereld van de sociale huisvestingmaatschappijen is de voorbije twee jaar heel wat gewijzigd. Tegenwoordig spreekt men van woonmaatschappijen. Deze hebben ook grotere werkingsgebieden. Voor stek92 zijn dat Dendermonde, Lebbeke, Buggenhout en Berlare. Alle huisvestingsmaatschappijen in dat gebied werden samengevoegd tot één moedermaatschappij die alles rond sociale huurders opvolgt. Dit biedt nieuwe mogelijkheden om de samenwerking met het CAW verder uit te bouwen.
Het CAW had al een aparte werking bij elke sociale huisvestingmaatschappij om sociale huurders te begeleiden en nieuwe kandidaten toe te leiden. We staan ook open voor projecten die het CAW lanceerde. Wat mij eraan opvalt is dat het CAW, zelfs in moeilijke omstandigheden, soms met een niet vanzelfsprekend publiek, toch altijd enthousiast en opbouwend blijft.
Voor mensen die zich goed geïntegreerd hebben, hebben we de nieuwigheid dat we de woning kunnen ontlabelen. Dit wil zeggen dat we voor die mensen dan het contract – dat eigenlijk eerder tijdelijk was – omzetten in een contract voor langere duur. Eens ontlabeled, voorziet stek92 in een andere woning met een labeltje om dan weer iemand nieuw binnen te halen via CAW, om begeleiding op te starten en zo te zorgen dat – als dat ook dat weer goed geëvalueerd wordt – we dan weer kunnen ontlabelen en zo opnieuw kansen geven aan nieuwe mensen.”
Cliënt aan het woord
“
Een huis, een huis, een huis ... Ge moet er maar eens aan beginnen zonder paspoort, zonder geld, zonder hulp!
Bart Dewaele
“
- 9 CONTINuüM 1 8 -
Bestrijding en aanpak van familiaal geweld
Ondanks toenemende aandacht blijft familiaal geweld een hardnekkig probleem. Het CAW biedt een breed scala aan hulpverlening om betrokkenen bij familiaal geweld te ondersteunen. Het aanpakken van familiaal geweld vereist samenwerking en een focus op preventieve en vroegtijdige interventie door hulpverlening.
Onze realisaties in 2023
Kennisdeling
We versterkten de aanwezigheid van ons koppelbegeleidingsaanbod bij partnergeweld in de 6 CAW-huizen van Oost-Vlaanderen. Hierdoor is onze specifieke expertise breder beschikbaar gekomen voor collega’s uit andere hulpverleningsdiensten. We zetten in op het verbinden en ondersteunen van hulpverleners door (praktijk)intervisie, vorming en supervisie. In 2023 zijn voorbereidende stappen gezet naar een geïntegreerd begeleidingsaanbod familiaal geweld in ons CAW. Vanuit onze visie en ons gedifferentieerde hulpverlenings-aanbod rond familiaal geweld droegen we inhoudelijk bij aan een studiedag georganiseerd door het Centre for Policing and Security. Het
thema van de dag was ‘De complexiteit van het politiewerk in de aanpak van intrafamiliaal geweld en stalking’.
Veilig Huis
In november werd het Veilig Huis officieel geopend. Tijdens een vormingsweek informeerden we betrokken hulpverleners vanuit de 9 partnerorganisaties over ons hulpcontinuüm, en onze visie en aanpak van de problematiek.
Vervolgens begonnen 2 hulpverleners in liaisonfunctie met hun werkzaamheden in het Veilig Huis.
Congres ‘Victim Support Europe’
Tijdens een workshop op het congres
Guy Van Der Vurst
themaverantwoordelijke familiaal geweld
Er moet vroeg geïntervenieerd worden om familiaal geweld aan te pakken.
2.746 12
mensen met een vraag over familiaal geweld
Aard van het geweld
Partner aan het woord
Ann Vanisterbecq
parketcriminoloog jeugd en gezin bij het parket Oost-Vlaanderen, afdeling Gent
van Victim Support Europe in Berlijn presenteerden we de verbinding tussen de hulplijnen 1712 en VLOCO naar het uitgebreide hulpaanbod van CAW. We hebben de visie op hulpverlening bij partnergeweld toegelicht en hierover gedebatteerd tijdens een bijeenkomst met een internationale projectgroep.
Diverse diensten op één locatie
Minister Crevits stelde een aanzienlijk bedrag beschikbaar voor de realisatie van een nieuwbouwproject in Gent. Zo kunnen we het Crisisteam, Vluchthuis en Algemene Opvang op één locatie integreren. Ondertussen stelden we een projectplan op ter voorbereiding van de operationele fase.
Ouderenmis(be)handeling
We hebben diverse sensibiliseringsacties opgezet rond ouderenmis(be)handeling, waarbij we onze expertise op dit gebied hebben benut.
2023 stond ook in het teken van deskundigheidsbevordering van professionals op het gebied van ouderenmis(be)handeling. We organiseerden tal van vormingen en workshops voor huisartsen, verpleegkundigen, zorgkundigen …
in Oost-Vlaanderen oproepen 1.664 2.145 van de oproepen gaat over partnergeweld slachtoffers van ouderenmis(be)handeling (OMB) mogelijke slachtoffers 13% 119
ouderen als slachtoffer van OMB
87,6%
instroom via politie
mensen in de beveiligde opvang
35 volwassenen
36 kinderen van de meldingen handelt over geweld binnen gezin of familie 64,2%
ambulante begeleiding intrafamiliaal geweld (IFG)
residentiële begeleiding IFG
vragen op crisisonthaal over IFG-situaties
begeleidingen rond een thematiek van IFG
“Onze samenwerking situeert zich vooral in het kader van de ketenaanpak intrafamiliaal geweld, een multidisciplinair samenwerkingsverband dat zich richt zich op gezinnen die geconfronteerd worden met intrafamiliaal geweld in combinatie met andere problemen. Artikel 458ter van het Strafwetboek biedt de mogelijkheid om tussen diverse dragers van het beroepsgeheim een casusoverleg te organiseren om op die manier tot een interdisciplinaire samenwerking te komen. Om de twee weken neem ik voor het parket deel aan de expertentafel, waar ook het CAW vertegenwoordigd is. We bespreken daar samen met de andere ketenpartners de meest chronische en complexe situaties van intrafamiliaal geweld. Het doel is om het geweld te stoppen, herhaling te voorkomen en de beschermende factoren in het cliëntsysteem te vergroten. Politie, justitie en hulpverlening hebben elkaar nodig om duurzame verandering en veiligheid te installeren, al is repressie soms nodig en moeten we als parket onze rol blijven spelen. Hoewel het allesbehalve een ‘walk in the park’ is en veel situaties blijven verlopen met vallen en opstaan, geloof ik oprecht in de kracht van de ketenaanpak en in het samen-verhaal. Door een verdere constructieve samenwerking hoop ik met het CAW en de andere ketenpartners een steentje te verleggen in de rivier, ter bescherming van zowel de huidige generatie als van de generaties na hen.”
“ Cliënt aan het woord
In het vluchthuis werden mijn gebroken vleugels hersteld om weer te durven/kunnen vliegen.
“
- 11 CONTINuüM 2 10 -
Casusregies Ketenaanpak
psychisch seksueel lichamelijk economisch 64,9% 10,3% 3,4% 72%
71
458 75 154 845
268
Voorkomen en aanpakken van conflictueuze scheidingen
Hoe bouw en onderhoud je een gezonde relatie met zorg voor jezelf? Hoe ga je om met een ex-partner als er een gedeeld ouderschap moet worden opgezet? In dit hulpcontinuüm ligt de focus op het bevorderen van het welzijn, op persoonlijk vlak én in relatie tot anderen.
Aanbod voor kwetsbare koppels en ouders
We hebben samen met alle CAW’s de doelgroep voor ons scheidings- en ouderschapsbemiddelingsaanbod afgebakend vanwege de grote vraag. We werkten intensief samen met de Federale Bemiddelingscommissie om privébemiddelaars aan te moedigen gebruik te maken van de regeling voor kosteloze rechtsbijstand. Hierdoor kunnen meer burgers een beroep doen op het bemiddelingsaanbod.
Van preventie naar begeleiding
We zijn ervan overtuigd dat goed geïnformeerde mensen beter voorbereid zijn op de impact van een scheiding. Daarom hebben we
vanuit verschillende CAW-locaties het groepsaanbod ‘Veerkrachtig Ouderschap na Scheiding’ geïntroduceerd voor ouders die het ouderschap op een constructieve manier met hun ex-partner willen vormgeven.
Om onze medewerkers te ondersteunen organiseren we trainingen en intervisies. Werken in conflicterende scheidingssituaties vraagt immers extra vaardigheden.
In gevallen waarin het conflict tussen ouder en kind zodanig is verhard dat contactherstel noodzakelijk is, staan onze hulpverleners klaar in onze drie bezoekruimtes. Daar werken we op een
Marijke De Bruyn themaverantwoordelijke conflictueuze scheidingen
Ouders die uit elkaar zijn, blijven ouders. Ook al hebben ze nog problemen met hun ex-partner.
waren er in 2023 in Oost-Vlaanderen 480 eerstelijnspsychologen actief. We stelden onze CAW-huizen ter beschikking als vindplaats om de drempel voor burgers naar een eerstelijnspsycholoog te verlagen. In onze 6 CAW huizen zijn 6 eerstelijnspsychologen werkzaam die binnen onze vindplaats een traject uitgezet hebben met 123 cliënten.
Met de komst van eerstelijnspsychologen is in 2023 veel tijd en energie geïnvesteerd om het CAW-onthaal te ondersteunen bij het bepalen of een hulpvrager doorverwezen moet worden naar ons eigen hulpaanbod of naar een eerstelijnspsycholoog.
7.448
mensen met een vraag over scheiding, relatie en ouderschap
kindvriendelijke manier aan contacten relatieherstel tussen ouders en kinderen.
Tools rond scheidingsconflicten voor professionelen
We organiseerden een webinar over bemiddeling, die werd verspreid naar alle Eerstelijnszones. Onze Studiedag ‘Eerste Hulp Bij Scheidingen’ trok in 2023 heel wat geïnteresseerden, met 136 inschrijvingen.
Aanbod rond mentaal welzijn
Burgers die zich bij het CAW-onthaal aanmelden met vragen en problemen over mentaal welzijn kunnen worden doorverwezen naar een kortdurend hulpaanbod van het CAW. We hanteren een generalistische aanpak, waarbij we naast het behandelen van mentaal welzijn ook aandacht hebben voor andere levensdomeinen zoals relaties, financiën, wonen en werken. Deze begeleidingsmodule werd bij 659 burgers ingezet. In de helft van de casussen werden duo-begeleidingsdagen uigezet met hulpverleners uit andere CAWwerkingen (vluchthuizen, Oekraïnse vluchtelingen, en dak- en thuislozen). Met de uitrol van de conventie Geestelijke Gezondheidszorg
1.768 modules rond voorkomen en aanpakken van conflictueuze scheidingen
657 begeleiding bezoekruimte
245 ouderschapsbegeleiding
89 scheidingsbegeleiding
519 begeleiding relatie- en gezinsproblemen
179 ouderschapsbemiddeling
79 scheidingsbemiddeling
cliënten bij eerstelijnspsychologische zorg binnen vindplaats
deelnemers aan groepsaanbod ‘Veerkrachtig ouderschap na scheiding’
“De initiële vraag kwam van het CAW: hoe kunnen we ervoor zorgen iedere persoon, ongeacht de financiële mogelijkheden, toegang heeft tot bemiddeling? Wij hebben elkaar daarin gevonden. Op dat moment was de Federale Bemiddelingscommissie bezig met een project van pro-bonobemiddeling, waarbij de overheid mee het loon betaalt van de erkende bemiddelaars als men onder een bepaalde inkomensgrens zit. We hebben dan de erkende bemiddelaars gesensibiliseerd, want velen waren niet op de hoogte van het systeem van kosteloze rechtsbijstand.
De samenwerking met CAW Oost-Vlaanderen is een wederzijds partnerschap en dat waarderen wij enorm. Vanuit het CAW wordt doorverwezen naar onze erkende bemiddelaars. Bemiddeling is sneller en goedkoper dan een rechtszaak. De partijen onderhandelen zelf een oplossing met de steun van een erkend bemiddelaar.
Als onze erkende bemiddelaars op hun beurt merken dat er problemen naar boven komen die losstaan van die scheiding, dan is het goed dat je als bemiddelaar weet dat je kan doorverwijzen naar het CAW voor deze problematieken.“
Cliënt aan het woord
“
In de Bezoekruimte spelen we leuke spelletjes en soms leest mama mij verhaaltjes voor. De mensen die daar werken zijn lief voor mijn mama en ook voor mijn papa.
“
- 13 CONTINuüM 3 12 -
Partner aan het woord
Lieve Lagae
Erkend Bemiddelaar
Onze realisaties in 2023
Barbara Gayse
Teamchef Federale Bemiddelingscommissie
63 123
Zorg voor slachtoffers
Slachtoffers van diefstal, zware verkeersongevallen, geweld, stalking … Onze hulpverlening richt zich op alle slachtoffers van misdrijf gerelateerd geweld, inclusief nabestaanden (van zelfdoding) en getuigen. We bieden psychosociale, juridische en praktische ondersteuning om hen te helpen omgaan met hun leefsituatie na ingrijpende ervaringen.
Onze realisaties in 2023
Uitbreiding expertise
We investeerden op provinciaal niveau in het uitbreiden en versterken van de expertise binnen ons psychosociale hulpverleningsaanbod door interne trainingen en vorming. Met het aanleren van methodische kaders en technieken voor stressbeheersing en lichaamsgerichte hulpverlening hebben we de expertise van onze hulpverleners op het gebied van slachtofferhulp vergroot.
Daarnaast organiseerden we een interne training, gericht op de juridische aspecten van slachtofferhulp, waarbij de rol van de jurist en de interne samenwerking voor consultatie en ondersteuning werden verduidelijkt.
De extra focus op de juridische thema’s verhoogde de aandacht voor aanvragen om financiële ondersteuning bij de ‘Commissie voor Financiële Hulp aan Slachtoffers van Opzettelijke Gewelddaden en aan de Occasionele Redders’.
Tijdelijke opdracht
Slachtofferhulp kreeg een tijdelijke opdracht om extra ondersteuning en doorverwijzing naar een passend hulpaanbod van CAW’s te bieden voor aanmeldingen bij de erkennings- en bemiddelingscommissie voor historisch misbruik in Vlaanderen.
Guy Van Der Vurst
themaverantwoordelijke slachtofferzorg
De maatschappelijke aandacht voor slachtoffers leidt tot meer doorverwijzingen naar onze hulpverlening.
mensen met een vraag over hulp aan slachtoffers 2.620
Partner aan het woord
Rollen
omtrent slachtofferhulp
Afstemming tussen de diensten slachtofferhulp
Op sectoraal niveau werkten we aan het definiëren van juridische en psychosociale begeleiding, met aandacht voor afstemming tussen diverse diensten slachtofferhulp in Vlaanderen. De ontwikkeling van de sectorbrede onthaalmethodiek ‘Oscar’ werd voortgezet en de implementatie ervan is gepland voor april 2024.
Voorbereidingen voor 2024
Daarnaast werkten we aan een intern draaiboek voor een opschaling van de organisatie van een hulpaanbod dat regionaal en methodologisch ingezet kan worden bij rampen en terreur. Dit wordt afgerond in 2024. Tot slot zijn de slachtofferhulpverleners van ons CAW betrokken bij het opzetten van een geïntegreerd begeleidingsaanbod voor familiaal geweld, dat in 2024 wordt uitgerold.
52,10% slachtoffer
13,9% cliënt voelt zich bij aanmelding slachtoffer (IFG)
0,70% veroorzaker/ dader
26,8% naastbestaande van het slachtoffer
3,0% getuige
3,5% andere
thema’s in de geboden hulpverlening Top 3
pyschisch welbevinden
geweld tegen volwassenen
stress en draagkracht
modules rond begeleiding slachtofferschap
Aanmeldingen geweldsituaties
geweld in het kerngezin en familie doorverwijzingen politie
wijkinspecteur PZ regio Puyenbroeck, Dekenijstraat 3 te 9080 Lochristi
“Slachtofferbejegening is de rode draad in mijn carrière bij de politie. De samenwerking met het CAW is heel goed. Op het einde van een verhoor melden we aan het slachtoffer dat er recht is op een doorverwijzing naar het CAW. Het CAW is dus zeker gekend binnen de politie, maar het is aan ons om het constant up to date te houden, en het te herhalen op vergaderingen.
Bij een hercontactname met het slachtoffer kunnen we ook nog eens uitleggen wat een CAW is, want alleen maar een folder geven is niet genoeg. Ook qua aanmelding, bijvoorbeeld: in plaats van enkel een met kruisje aan te vinken dat het een slachtoffer van partnergeweld is, geef ik ook in mijn mail een kort relaas van de feiten. Als ik weet dat ik een goede doorverwijzing doe naar CAW en dat ik weet dat de mensen van het CAW daarmee aan de slag gaan, dan heb ik mijn job goed gedaan. Er is wel een brede waaier in België rond hulpverlening, want op dit gebied zijn wij echt wel een welvaartstaat. Dus je moet opletten dat je door het bos de bomen nog ziet. Het is dan ook goed dat het CAW zich blijft voorstellen op de politieschool.“
“ Cliënt aan het woord
Toen ik dacht dat ik gek werd van verdriet, bleef je geruststellend bij mij.
“
- 15 CONTINuüM 4 14 -
Benny Rogge
36,4%
39,6% 84,2% 13,9% 9,4% 845
Hulpverlening daderschap en detentie
In dit hulpcontinuüm streven we naar een welzijnsgerichte benadering van dader- en plegerschap, waarbij we de perspectieven van daders, slachtoffers, de omgeving en de maatschappij respectvol met elkaar verbinden om polarisering te voorkomen. Immers, misdrijven alleen maar bestraffen, lost deze conflicten niet op. Daarom werken we met alle betrokkenen aan toekomstperspectieven en het bevorderen van verbinding binnen de samenleving. Want iedereen heeft het recht om gehoord te worden, op herstel en terugkeer in de maatschappij.
Onze realisaties in 2023
Dendermonde Nieuw
In maart 2023 opende de nieuwe gevangenis van Dendermonde haar deuren. Dankzij extra personeelsmiddelen zagen we 37% meer cliënten dan het jaar ervoor. Ook merkten we een toename van het aantal complexe cliëntsituaties in Dendermonde Nieuw: zowel bij beklaagden als gedetineerden met ernstige problematieken zoals psychische of psychiatrische aandoeningen, verslavingen en langdurig gestraften die vanuit andere gevangenissen werden overgeplaatst.
Lancering OTiS-team
Als kernpartner in het WSE Europeproject ‘DRAG’, richten wij ons op duurzame re-integratie van gedetineerden in gevangenis Gent. Sinds april 2023 voeren we het OTiSexperiment uit (Ondersteuning naar de Terugkeer In de Samenleving).
Het OTiS-team bestaat uit een hulpverlener, buddycoach en netwerker/praktijkonderzoeker. Zo leren we cliënten al tijdens detentie kennen, identificeren we hun ondersteuningsbehoeften en matchen hen met een buddy die hen ondersteunt bij hun re-integratie.
Tinneke Voets
themaverantwoordelijke daderschap en detentie
Het is niet omdat je een misdrijf pleegt dat je daarvoor naar de gevangenis moet.
vooruitgang met het registreren en verzamelen van data in kader van de wachtlijst. Alle partners – CAW, CGG Adentro, CGG ScheldeDenderWaas en Voluit –registreren aanmeldingen voortaan in één systeem, dat ons vervolgens een real-time inzicht biedt in de genomen stappen. Zo kunnen we de werking van Amfora bijsturen waar nodig. Daarnaast zorgt het systeem ook voor een kwaliteitsvolle output voor onze doorverwijzers.
7.944
Oproepen
0800 90109 Hulplijn gevangenissen
1.534
gedetineerden en directe sociale omgeving op onthaal
Project ‘Houvast’
Eind 2023 hebben we het Houvastproject in gevangenis Beveren succesvol afgerond. Met dit tweejarige project wilden we inzichten verwerven in de groep plegers van intrafamiliaal geweld en voor hen een passend hulpaanbod ontwikkelen. We experimenteerden met een groepsaanbod specifiek voor gedetineerde plegers van partnergeweld, waarbij we samenwerkten met CGG Adentro om dit verder vorm te geven. Het resultaat? Een draaiboek waarmee iedereen de komende jaren aan de slag kan!
Hulp- en dienstverleningsplan
In 2023 begonnen enkele diensten justitieel welzijnswerk met experimenten rond een hulp- en dienstverleningsplan. Ons CAW en het team justitieel welzijnswerk van gevangenis Beveren zijn partners in dit initiatief. We verwachten de resultaten hiervan te zien tegen eind 2024.
Datamonitoring
We boekten binnen Amfora (Het AMbulant FORensisch Aanmeldingsteam) aanzienlijke
621 modules rond detentie
31 begeleiding naastbestaanden
534 begeleiding gedetineerden
56 begeleiding ouder-kind contact
gedragstraining 31 deelnemers 179 gestarte OTiS begeleidingen 10
modules begeleiding pleger- en daderschap 73 109
lopende begeleidingen Zorgtrajecten Daders van Seksueel Geweld
Koenraad Polfliet
Regiodirecteur en beleidscoördinator gevangenis Gent, Agentschap Justitie en Handhaving
“Als beleidscoördinator sta ik in voor de coördinatie van de hulp- en dienstverlening aan gedetineerden. Het Justitieel Welzijnswerk is een belangrijke partner. Trajectbegeleiding, organisatieondersteuning, de organisatie van het kinderbezoek en de inzet van vrijwilligers zijn essentiële werkingen binnen de gevangenis. Maar ook met andere werkingen binnen het CAW wordt er samengewerkt.
De samenwerking met het CAW OostVlaanderen loopt zeer vlot. Er is een open en constructieve houding waardoor het aangenaam samenwerken is. De medewerkers van het CAW zijn fijne mensen waar ik doorheen de jaren een goede band mee heb opgebouwd.
Ik hoop dat de manier van samenwerken die we nu kennen hetzelfde kan verlopen. We moeten kijken hoe we de banden nog sterker kunnen aanhalen door nog meer werkingen te betrekken op de doelgroep.”
Cliënt aan het woord
“Ik had dringende hulp nodig. Mijn hulpverlener heeft me voor het einde van de dag nog opgeroepen om mij te ondersteunen. Ook zijn collega’s van het CAW staan steeds klaar. Ze helpen je echt wel verder.
“
- 17 CONTINuüM 5 16 -
Partner aan het woord
Hulpverlening mensen in een precaire verblijfssituatie
In 2023 zagen we wereldwijd opnieuw tragische gebeurtenissen, waarbij telkens onschuldige burgers het zwaarst getroffen werden. Bij ons CAW merkten we een toename in vragen van mensen op de vlucht, in precaire situaties, of met een migratieachtergrond. We laten hen niet in de kou! Onze medewerkers worden intern opgeleid om hen te ondersteunen. We starten nieuwe projecten voor deze groep, schalen succesvolle aanpakken op, en werken samen met lokale besturen aan een inclusief en cultuursensitief beleid.
Onze realisaties in 2023
Intern onthaaltraject
Tijdens een tweedaagse interne training hebben we onze onthaalmedewerkers ingewijd in de wereld van precaire verblijfssituaties, waaronder asiel, langdurig verblijf en diverse verblijfskaarten. Het trainingsmateriaal werd online beschikbaar gesteld, zodat medewerkers steeds toegang hebben tot de meest recente informatie.
Project ‘Niet begeleid, wel ondersteund’
Dit project is een samenwerking tussen Stad/OCMW Gent en CAW, gericht op het bieden van extra ondersteuning aan niet-begeleide
minderjarige vluchtelingen en hun families voor, tijdens en na de procedure van gezinshereniging. Gezien de bijzondere kwetsbaarheid van deze groep, werden er 6 MindSpring Junior groepen georganiseerd en 4 groepen Mind-Spring Ouderkracht voor hun ouders. Voor het vergroten van de expertise van veldwerkers, werden er 2 vormingen ‘Werken met gezinsherenigers’ georganiseerd, door Prof. Lucia De Haene. Daarnaast heeft ons Transithuis 5 infosessies in diverse talen over de procedure van gezinshereniging gegeven.
Elmira Erstukajeva themaverantwoordelijke precaire verblijfssituatie
Deze mensen zijn hier omdat ze gedwongen werden om hun land te verlaten.
Opvang en oriëntatie mensen zonder wettig verblijf
Dit project, in samenwerking met stad Gent, biedt tijdelijke opvang en begeleiding aan mensen zonder wettig verblijf, met als doel een duurzaam toekomstperspectief te realiseren. Tijdens hun verblijf onderzoeken perspectiefbegeleiders en juristen samen met bewoners alle mogelijke opties, van verblijfsrecht in België tot eventuele terugkeer naar hun land van herkomst of een derde land. Opvangmedewerkers ondersteunen hen tijdens het verblijf en bij het herstellen van hun leven na jaren van overleven in dakloosheid. Na twee opstartjaren merken we dat deze aanpak werkt: 9 mensen vonden tijdens de eerste 2 jaar een duurzaam toekomstperspectief.
Vluchtelingen uit Oekraïne
De oorlog in Oekraïne is nog steeds aan de gang en de situatie wordt steeds schrijnender. De noden van vluchtelingen uit Oekraïne in Vlaanderen evolueren. Ter voorbereiding op 2024 werken we aan een nieuw aanbod dat beter afgestemd is op deze behoeften.
Slachtoffers van mensenhandel
We ontwikkelden een nieuwe opvang- en begeleidingswerking voor slachtoffers van mensenhandel. Deze groep vereist een gespecialiseerde aanpak, waarvoor we onze medewerkers in 2023 hebben opgeleid.
Partner aan het woord
mensen met een vraag over migratie
consulten sessies gezinshereniging onthalen 1.038
groepen volwassenen 25
groepen juniors 14-18 jaar 21
groepen kinderen 8-13 jaar 4
Trajectbegeleiding Nederlands bij CVO Groeipunt
groep senioren 1
groepen ouderkracht 2 groepen Mind-Spring@WORK 6
18 groepen Arabisch
17 groepen Oekraïens
10 groepen Pashtu
4 groepen Dari
2 groepen Tigrinya
1 groepen Somalisch
1 groepen Spaans
6 groepen Nederlands Mind-Spring@WORK
groepen (excl. Mind-Spring@Work) met 566 deelnemers
“Wij verwijzen regelmatig door naar het CAW; ofwel naar het onthaal, ofwel naar het programma Mind-Spring. Vaak leggen we zelf het eerste contact en maken we een afspraak voor onze cursist. De redenen zijn heel divers. Soms gaat het over vrouwen die in een onveilige relatie zitten en geconfronteerd worden met partnergeweld. We kunnen dan rekenen op de hulp en expertise van het CAW. Tegenwoordig verwijzen we vaak door naar Mind-Spring voor cursisten die omwille van oorlog hun land moesten ontvluchten en met serieuze trauma’s kampen. In de sessies van Mind-Spring krijgen ze tools aangereikt die helpen om alle veranderingen te verwerken en de gebeurtenissen uit het verleden een plaats te geven. Het programma Ouderkracht van Mind-Spring is heel interessant voor cursisten met kinderen. De opvoedingsstijl in België is vaak verschillend van de stijl die ze gewoon zijn. In de sessies is er ruimte om die verschillen te benoemen en de verwachtingen van een opvoeding in België te leren kennen.
Om het aanbod van het CAW onder onze cursisten kenbaar te maken, nodigen we de medewerkers een keer per schooljaar uit voor infosessies in verschillende talen. We willen dat in de toekomst graag verderzetten.”
Cliënt aan het woord
o Van half maart 2022 tot eind december 2023: 1.021 vluchtelingen uit Oekraïne bereikt door CAW Oost-Vlaanderen.
o 7 sessies Zelfzorg voor Palestijnse vluchtelingen met 72 deelnemers
o 18 dakloze mannen zonder wettig verblijf in de O&O (Opvang & Oriëntatie) 53 +
“
Met papieren kan je gevangenissen bouwen! Je wil niet weten hoeveel je er nodig hebt in een procedure gezinshereniging.
“
- 19 CONTINuüM 6 18 -
Liesbeth Schreurs
2.057
7 897
Vroegdetectie en hulpverlening aan maatschappelijk kwetsbare jongeren en jongvolwassenen
Jongeren en jongvolwassenen zijn de toekomst, maar ook de jonge burgers van vandaag. Vooral tijdens de overgang naar volwassenheid zijn ze kwetsbaar, omdat dit een tijd is van proeven, proberen en – soms – ploeteren. We streven ernaar om proactief met hen in contact te komen, hun rechten te waarborgen, obstakels weg te nemen en door interdisciplinaire samenwerkingen passende antwoorden te bieden op hun vragen en zorgen.
Onze realisaties in 2023
Aanwezigheid in OverKop-huizen
OverKop-huizen bieden een laagdrempelige omgeving waar jongeren gemakkelijk toegang hebben tot hulp en ondersteuning. Psychologen, jeugdwerkers, sociaal werkers en experts op het gebied van mentale gezondheid werken hier samen in een multidisciplinaire aanpak. Zo kunnen jongeren een breed scala aan ondersteuning en begeleiding ontvangen. Ons CAW is betrokken bij de ontwikkeling van verschillende OverKop-huizen in Oost-Vlaanderen, en sinds 2023 ook in de nieuwe huizen in Lokeren en Zwijndrecht. Door deze interdisciplinaire aanpak
kunnen we beter tegemoetkomen aan de behoeften van jongeren, zowel preventief als curatief.
Proeftuin Transitieleeftijd
Niet alle jongvolwassenen die hulp nodig hebben, zijn bereid deze zomaar te aanvaarden. Toch blijven we ook deze jongeren de hand reiken. Daarom heeft het JAC bijgedragen aan de ontwikkeling van de Proeftuin Transitieleeftijd, een samenwerkingsverband tussen organisaties uit diverse sectoren. Sinds september werken zij als één team aan het welzijn van jongvolwassenen die hulp mijden en kampen met geestelijke gezondheidsproblemen.
themaverantwoordelijke kwetsbare jongeren en jongvolwassenen
Wat dat betekent voor jongeren? Om op hun eigen benen te staan?
in 2023 verder geïnvesteerd in het ‘Bruggen Na(ar) 18’-traject met als doel jongeren op een methodisch onderbouwde manier tijdig kennis te laten maken met volwassenenhulpverlening, jeugdzorgvoorzieningen en onderwijsinstellingen. In 2023 heeft een masterstudent een literatuurstudie uitgevoerd over de preventieve meerwaarde van het BN18-traject, en hebben we deze methode gepresenteerd op het Congres van Opgroeien.
Partner aan het woord
21,7%
van de cliënten van CAW Oost-Vlaanderen is jonger dan 25 jaar
klinisch psycholoog, coördinator integrale gezinsbegeleiding en jongerenwerking bij OCMW Gent en Stad Gent
De Proeftuin Transitieleeftijd is in september van start gegaan en heeft in 2023 al met 35 aangemelde jongeren kunnen werken.
Kenniscel ‘Jongerenbrein’
We streven ernaar jongeren en jongvolwassenen op een gepaste manier te ondersteunen, rekening houdend met hun unieke jongerenbrein. Tijdens de overgang van kind naar volwassene ondergaat het brein ingrijpende veranderingen. Het is daarom van essentieel belang dat we dat brein begrijpen om tijdens deze cruciale ontwikkelingsfase passende begeleiding en ondersteuning te bieden. Daarom zijn we in 2023 gestart met een interne kenniscel ‘Jongerenbrein’. Een groep CAWhulpverleners bundelde hun krachten om binnen het CAW meer kennis over de specifieke kenmerken van deze doelgroep te delen.
Preventie dak- en thuisloosheid
Jongeren in de transitiefase hebben naast veilige ontmoetingsplekken en aangepaste begeleidingsaanbiedingen ook behoefte aan preventieve maatregelen om dak- en thuisloosheid te voorkomen. Daarom hebben we
2.328 cliënten in het JAC
835 mannen
1464 vrouwen
29 x of onbekend
TOP 5:
begeleiding aan jeugdhulpverlaters 133 109 103 90 82 modules voor jongeren en jongvolwassenen 1.063
begeleiding slachtofferschap
woonbegeleiding ambulant
woonbegeleiding met verblijf
begeleiding precair verblijf
3.377 jongeren en jongvolwassenen (18-24j)
1424 via JAC
1953 via andere CAW-teams
“Binnen het GBO is er een werkgroep jongvolwassenen. Wij hebben voor Gent beslist dat onze kinderarmoede loopt tot 25. Dus die 18 tot 25 jarigen nemen wij nog mee in de scope van kinderarmoede. En de rijping van de prefrontale cortex loopt tot 25. Dat is iets dat wij ook merken in de begeleiding van onze jongeren. Een 18-jarige heeft niet de rijpheid van een 25-jarige, dus ik vind dat we ook een genetische basis hebben om onze jongeren tot 25 nog mee te nemen. We delen met het CAW die bezorgdheid voor die jongeren. We willen opkomen voor jongeren in kwetsbare situaties. Maar we hebben ook het idee van, je moet ze niet gaan betuttelen. Je vertrekt vanuit krachten, vanuit de sterkte. Dus ik heb zo het gevoel qua visie, betrokkenheid, doelstellingen, signaleren van die noden van die gasten dat we eigenlijk op dezelfde golflengte zitten. Wat ik nog waardeer bij jullie, en wat ik aanvullend vind op onze hulpverlening, is het online aanbod. Dat is bij ons minder ontwikkeld. Het chatten van het JAC, en jullie website is ook toegankelijk voor onze jongeren, dat vind ik wel belangrijk.”
“ Cliënt aan het woord
Het deed deugd om te chatten met het JAC. Ik ben blij dat ik mijn verhaal kon doen. Het was iets gemakkelijker voor mij via chat, omdat ik anoniem kan blijven.
Dirk Bamelis
“
- 21 CONTINuüM 7 20 -
Sandra Verhauwert
Crisishulp
Het Crisisteam voorkomt dat cliënten in crisis in een te ingrijpende vorm van hulpverlening of in het gerechtelijk circuit terechtkomen, versterkt hun draagkracht en voorkomt escalaties. Ook hulpverleners en andere betrokkenen zijn welkom. Het Crisismeldpunt Minderjarigen Oost-Vlaanderen is een integraal onderdeel van het Crisisteam, is 24 uur op 24 beschikbaar en biedt vraagverduidelijking, info en consult. Het steunt op een intersectoraal netwerk van jeugdhulpvoorzieningen om de gepaste crisishulp te bieden. Dit netwerk wordt samen met de partners in de crisiszorg van de Geestelijke Gezondheidszorg (RADAR) vormgegeven. Daarnaast verleent het Crisisteam ook hulp aan meerderjarigen en gezinnen. Door vraagverheldering streven we naar een diepgaander inzicht in de crisissituatie, waardoor we gerichter kunnen schakelen naar een geschikte (mobiele) crisisinterventie, -begeleiding en -opvang.
Onze realisaties in 2023
Crisis- en investeringsplan
In 2023 lag de nadruk op de praktische uitwerking van diverse beleidslijnen binnen het crisis- en investeringsplan voor de jeugdhulp. Alle meldpunten werden versterkt met een extra fulltime medewerker om de bereikbaarheid te garanderen, ook bij een groeiend aantal vragen.
Crisisbegeleiding aan gezinnen
Daarnaast ontvingen de CAW’s twee jaar lang projectmiddelen vanuit het crisis- en investeringsplan om een
module ‘crisisbegeleiding aan gezinnen’ te ontwikkelen. Dit initiatief beoogt een nauwere verbinding tussen de crisishulpverlening aan volwassenen en kinderen en het voorkomen van instroom in de jeugdzorg voor kinderen waarbij de onveiligheid niet binnen de opvoedingsrelatie ligt. In dit kader zijn ook acht nieuwe crisiswoningen worden gezocht – verspreid over Oost-Vlaanderen – waardoor een deel van het gezinssysteem indien nodig dicht bij hun eigen omgeving wordt opgevangen, met mobiele
Pom Cattoor themaverantwoordelijke Crisishulp
Crisishulp bewijst het: door intersectoraal samen te werken, kan je een sterk aanbod uitbouwen.
Crisisnetwerk Jeugdhulp
1.262 aanmeldingen afgesloten als consult
1.239 trajecten voor 658 minderjarigen:
In 2023 hebben we 197 gezinnen bijgestaan met crisisinterventies en 219 gezinnen met crisisbegeleiding. Daarnaast boden we crisisopvang aan 175 kinderen en jongeren.
Onze crisishulp was meer dan ooit volledig bezet. We zagen opnieuw een toename van 7% in de bezetting van het crisisbeddenaanbod.
Een belangrijke factor in deze toename was de verlenging van de duur van de crisisopvang, voornamelijk omdat er geen reguliere residentiële plek beschikbaar was.
Crisisteam
begeleiding aan huis.
Extra begeleidingsmiddelen
Verder is het crisisnetwerk Integrale Jeugdhulp versterkt met extra begeleidingsmiddelen gekoppeld aan de drukst bezette crisisbedden binnen de integrale jeugdhulp en VAPH. Twee verzekerde crisisbedden zijn toegevoegd binnen twee MFC’s (multifunctionele centra) en de 1Gezin1Plan-netwerken ontvingen extra middelen om de uitstroom na crisis te bevorderen.
