4 De veelzijdige vloot
Voor elk vervoer is er een schip. De verscheidenheid aan scheepstypen is zo groot dat de neutrale toeschouwer een genoeglijk middagje op de oever van een vaarweg is gegarandeerd, genietend van de passerende schepen. Die afwisseling in scheepsvormen en uitrustingen is niet bedacht voor toeschouwers. De vraag heeft het aanbod gecreëerd. Nederland, Duitsland, België, Frankrijk, Zwitserland, Oostenrijk en Luxemburg beschikken over een veelzijdige vloot binnenschepen. Een groot deel van de vloot is nieuw of relatief nieuw. Schepen gaan lang mee en de oudere scheepstypen zijn en worden succesvol aangepast, zodat ze kunnen voldoen aan de huidige eisen en wensen in de logistiek. De beschikbare vaarwegen bepaalden door de jaren heen voor een belangrijk deel de vorm en vooral de grootte van de schepen. De inzet van al die verschillende typen kent een eigen dynamiek. Transport over water vormt dankzij die diversiteit vooral in het containervervoer de ruggengraat van menig slim logistiek concept. De grootste binnenschepen varen op de Rijn. De rivier heeft de bijzondere eigenschap dat er tussen het zuiden van Duitsland en de monding in de Noordzee geen sluizen zijn, waardoor er nauwelijks beperkingen zijn aan de lengte van het schip. Duwkonvooien met vier of zes duwbakken zijn op de Rijn een dagelijkse verschijning. Een koppelverband – een schip met een bak ervoor – meet meer dan 200 meter lengte en de schipper stuurt dit gevaarte met groot vakmanschap over de meanderende rivier. Ook bepalend voor de vorm en uitrusting van een schip is de soort lading die het vervoert. Verreweg het meest bekend is het droge lading-schip of vrachtschip, open of met luiken boven het ruim. Deze schepen, in alle verschillende afmetingen, vervoeren jaarlijks over de Europese vaarwegen miljoenen tonnen aan veevoeders, kolen, kunstmest, fosfaten, graan en andere los in het ruim gestorte goederen. Landbouw en industrie kunnen niet zonder de aanvoer over water van deze grond- en brandstoffen. Is die ‘losse’ lading vloeibaar, dan zijn de schepen tankers met een ingenieus systeem van met elkaar verbonden of gescheiden tanks. Het gecompliceerde leidingwerk aan dek sluit aan op de terminals langs de vaarwegen. Ook hier bepaalt de lading de constructie van het schip. Er zijn uiteraard strenge voorwaarden gesteld aan het vervoer van grote hoeveelheden gevaarlijke, brandbare en giftige stoffen. Vervoer per tanker is onomstreden de meest veilige wijze voor dergelijk transport. Vrachtschepen en tankers zijn ook in verschillende richtingen doorontwikkeld. Beunschepen zijn vrachtschepen die door hun constructie (nat) zand in een open ruim kunnen vervoeren. Ruimafmetingen van containerschepen zijn precies afgestemd op de grootte van containers. Containerschepen beschikken over een hefbare stuurhut om over de gestapelde containers heen te kunnen kijken. Bunkertankers hebben speciale voorzieningen aan boord om de lading in de brandstoftanks van grote zeeschepen te kunnen pompen. Deze moderne bedrijfstak gaat mee met de tijd en speelt in op ontwikkelingen in de logistieke sector. Zodoende is voor vrijwel elk logistiek systeem wel een geschikt schip. 37