Geçmişten Günümüze Elbeyli
Yrd. Doç. Dr. Sadettin Eğri
ELBEYLİ/İLBEYLİ TÜRKMENLERİ Büyük bir Türkmen aşireti olan İlbeyliler; Oğuzların Bayat, Alkırevli (Alka-evli) ve Avşar Boyu’na bağlı oldukları konusunda değişik görüşler vardır. Eski tarihli birçok Osmanlı belgesinde İlbeyliler, “Ulu Yörük” Türkleri arasında gösterilmektedir. Osmanlı döneminde Yörük, “toprağı olmayan, konar-göçer, yaylağı ve kışlağı olan” anlamında kullanılırdı. Elbeyliler de uzun süre Yörük hayatı yaşayıp, sonra toprağa bağlandıkları için hem Yörük hem Türkmen olarak adlandırılmıştır. Geçmiş dönemde ve günümüzde bu aşiretin adlandırılması konusunda farklı söyleyişler vardır. “Elbeyli-İlbeyli” şeklindeki adlandırma yaygın olanıdır. Bu incelemede her iki kavram da kullanılacaktır.
bir Türkmen Boyu olarak ekin ekip, av avlayıp, hayvan besleyerek hayatlarını sürdürmüşlerdir. Bu İlbegilere başarı ve becerikliliklerinden ötürü halk arasında Algır İlbegileri de denilirmiş. Türkmen Türkçesinde Algır, tuttuğunu koparan, becerikli ve başarılı gibi mânâlara gelen bir kelimedir.” Kimi araştırmacılar Elbeylilerin Bayat Boyu’ndan olduğunu ifade ederler. Faruk Sümer ise Oğuzlar (Türkmenler) adlı eserinde adı geçen İl Beğliler denilen Oğuz-Türkmen Boyu, Türkmenistan’daki İlbegliler ile aynı kökten türemiş olmalıdır. XIII ve XIV. asırlarda Ortadoğu’ya gitmiş olan İlbegilerin (Alkırevli-Karaevli Türkmenleri) o topraklarda İl Beğliler diye adlandırılmış olması mümkündür.
Elbeylilerin menşei (kökeni) hakkında farklı yaklaşımlar olmakla beraber Oğuzların Alkırevli Boyu’ndan olduğu fikri ağırlık kazanmaktadır. “Sakarların atalarına eskiden halk arasında İlbegiler denilmiş, İlbegi Boyu kendi başına
Avşarlar hakkında çalışmaları bulunan Mahmut Işık ise; Elbeylilerin Avşarların Dulkadirli Oymağı’ndan olduğunu belirtir. Büyük ozan Dadaloğlu’nun şu koşmasında “Elbeyli Avşarı-Elbeyli Beyleri” geçmektedir:
* Uludağ Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Edebiyat Bölümü Öğretim Üyesi
18