Cem’in zehirlenmesine kanıt olarak ll. Bayezid’ın, Papa Borgia'ya yazdığı mektup gösterilir. Sultan Bayezıd bu mektubunda, “Papa hazretleri onu (Cem Sultan’ı) bu yıllanmış çileden (Kafirlerin arasında yaşamak çilesinden) kurtarıp daha iyi bir dünyaya geçmesini sağlayabilirler" demekte ve naaşını getireceklere elden üçyüz bin duka verileceğini vaat etmekteydi.
de gerçekti. Cem Sultan’ın kaybetmesi, Bayezid’in kazanması tam olarak bu nedenlerle ilişkilidir.
Bayezid iktidara hazırdı
Dört Mayıs 1481 günü büyük şehzade Bayezid Amasya’da, küçük şehzade Cem Konya’daydı. Veziriazam Mehmet Paşa, Sultan’ın ölümünü ordudan ve halktan gizledi ve iki şehzadeye durumu açıklayan birer mektupla ulaklar gönderdi. Bu arada Yeniçerileri Anadolu yakasında bırakmış ve Avrupa yakasına geçişlerini engellemek için bütün deniz araçlarına el koymuştu. Şehzade Bayezit’ın damadı Sinan Paşa Anadolu Beylerbeyi idi; Cem için yola çıkan ulakları İshak Paşa’dan haber alıp Bursa’da yakalattı ve başlarını vurdurttu. İshak Paşa Yeniçeriler üzerinde egemendi ve ikinci vezirdi. Padişah’ın uygulamalarından veziriazamı sorumlu tutuyor, ayağını kaydırmak için fırsat kolluyordu. Şehzade Bayezıd, ayrıca tarikatların (özellikle Halvetiler) ve dergahın desteğine sahipti; Amasya’daki sarayı ne zamandır babasının politikalarından hoşnut olmayan bütün kesimlerin ittifak merkeziydi. Cem, kamuoyunun belli kesimlerinde cana yakın, babası gibi cesur ve aynı zamanda alim ve şair görülüyordu. Ancak düzenli orduya ve güçlü dayanaklara sahip ağabeyinin iyiden iyiye yekpareleşmiş güçleri karşısında onun dayanağı, yeniçerilerin ve halkın diş gıcırdattığı bir veziriazam ile
ordu diye merkezi iktidara iyi gözle bakmayan yerel yeniçerilerle, bu konuda onlardan geri kalmayan üstelik savaş disipliniyle başları hoş olmayan Türkmen aşiretlerinin dağınık kuvvetleri vardı. Cem’in, çok önemsediği bir dayanağı da bu sıralar İtalya seferinden dönmekte olan Kefalonya ve Otranto fatihi Gedik Ahmet Paşa’ydı. Ne var ki iyi bir kurmay olan Paşa, o aşamada Bayezid’e karşı koymanın Cem’i tahta geçirmeye yetmeyebileceğini açıkça görebiliyordu. Cem, ordusunu ve taraftarlarını toplayıp menzil menzil büyütmeyi de başararak Bursa’ya doğru ilerlerken, Yeniçeriler ayaklanıp Gebze ile Maltepe arasındaki kızaklarda ne kadar deniz aracı varsa el koyup İstanbul’a geçmiş, karşılarına kim çıkarsa kılıçtan geçirip veziriazam Rum Mehmet Paşa’yı da öldürmüşlerdi. İshak Paşa, Yeniçerileri durdurmanın yolunu Bayezid’in saraydaki rehin oğlu Korkut’u 4 Mayıs günü tahta geçirmekte buldu. Genç şehzade, babası İstanbul’a ulaşıncaya değin ortalığı yatıştırmak için elinden geleni yaptı. Ardından 22 Mayıs’ta Bayezid yetişip duruma el koydu, Yeniçerilerin desteğini çok yüksek cülus bahşişi ile pekiştirdi. Orduyu yeniden düzene soktu ve ola ki kardeşi engelleri aşıp gelirse diye İstanbul çevresinde güçlü savunma hatları kurdu.
Bursa Cem’den yana tutum alıyor
Sultan Cem, bu arada Bursa’ya ulaşmıştı. Ağabeyinin, kenti ele geçirip Cem’e karşı korusun diye gönderdiği Ayas Paşa
ile iki bin yeniçerisi Bursa kapılarında beklemekteydi. Cem’in, Nasuh Gedik Paşa komutasındaki öncü kuvvetleri de gelip Atıcılar’da karargah kurmuştu. Bursa önlerindeki çatışmada Nasuh Gedik Paşa, Ayas Paşa’nın yeniçerilerini kılıçtan geçirdi; Ayas dahil aman dileyenleri esir alıp Yenişehir’e gönderdi. Bursa, Nasuh’un bu küçük zaferinden de etkilenerek kapılarını Cem’e açtı. O da, Ulucami’de adına hutbe okutarak ve darphanede sikke bastırarak Bursa’da sultanlığını ilan etti. Ne var ki yalnızca 18 gün sürecekti sultanlığı; Yenişehir önlerindeki savaşta Yakup başta olmak üzere bazı komutanlarının saf değiştirmesi ve durumu parlak görmeyen Karamanoğlu’nun meydanı terk etmesiyle kesin bir yenilgiye uğrayacak, Bursa’yı da sağlığında bir daha dönmemek üzere ardında bırakacaktı. Aşıkpaşazade, bu olaylar için şöyle yazıyor: “Sultan Cem’i, Karaman’ın alçak adamları kandırdılar. Sultan Cem’i alıp Bursa’ya gelmek için yola çıktılar. Sultan Bayezid’e durum bildirildi. İki bin yeniçeri gönderdi. Deniz tarafından vardılar. Mudanya’dan Bursa’ya ulaştılar. Cem de onlarla aynı zamanda ulaştı. Bursa halkı Sultan Bayezid’in kendisinin
bursa’da zaman
81