haber / Bursa’da çarşının simgesi “Kapalı Çarşı”ya altın değerinde proje
Birben DURMAÇALIŞ Yük. Restoratör Mimar
Kapalı Çarşı’da Tarih Yeniden Yazılıyor
Kapalı Çarşı’nın eski hali
İmparatorluğa giden yolda Bursa, erken Osmanlı mimarisinde külliyelerin şekillendirdiği ilk kent, ilk başkent olmuştur. 1326 yılındaki fetihten sonra Orhan Gazi, kenti geliştirme politikası doğrultusunda Bursa yaşamını surlar dışına taşıyan ilk külliyeyi, Orhan Külliyesi’ni inşa ettirmiştir. Cami, hamam, imaret ile ilk kez bir han binasını (Emir Han) içinde barındıran külliye; Bursa ticaret hayatının şekilleneceği Hanlar Bölgesi’nin çekirdeğini oluşturmuştur. Dünya çarşı kültürünün atası olarak kabul edilen ve yüzyıllardır Bursa’nın kent merkezini belirleyerek 14. yüzyıldan günümüze kadar eşsiz değerleriyle korunan “Hanlar Bölgesi”; hanlar, bedesten, çarşılar olarak tanımlanan 3 ana tipte ticari yapıdan oluşmaktadır. Tarihi süreç içerisinde bölgede hanların sayısı arttıkça aralarında bir iş bölümü ortaya çıkmış ve hanları birbirine bağlayan yollar üzerinde loncalar halinde örgütlenmiş, 92
| Ocak 2015 | Sayı 13
üretim ve satış işlevi farklılaşmış, belli mallarda uzmanlaşan çarşılar oluşmuştur. Labirenti andıran sokaklarıyla bölgenin önemli bir öğesidir çarşılar… Ve Bursa’da çarşının simgesi de “Kapalı Çarşı”dır. Kapalı Çarşı; güneyde Emir Han, Aynalı Çarşı (Orhanbey Hamamı), Gelinlikçiler Çarşısı ve Ulucami ile, kuzeyde Ayakkabıcılar Çarşısı, Bedesten, Yorgancılar Çarşısı ve Geyve Han’la, doğuda Koza Han’ın taç kapısı ve Uzun Çarşı ile, batıda Bakırcılar Çarşısı’nın doğu kapısı ile sınır oluşturmaktadır. Bursa Kapalı Çarşısı, 1801 ve 1889 tarihlerindeki yangınlarda, ayrıca Bursa halkının “küçük kıyamet” diye hatırladığı 1854 depreminde büyük hasar görmüştür. Ancak 1958 yılında gerçekleşmiş olan yangın, Bursa kent tarihinin 1854 depreminden sonra yaşadığı en büyük doğal afet olmuştur.