141003 md defdoc a3 versie 2 4

ONDERZOEK HERONTWIKKELINGSPOTENTIE

MAISON DESCARTES WALENWEESHUIS AAN DE VIJZELGRACHT

CO N

CE

PT

EEN NIEUW LEVEN VOOR HET

03 OKTOBER 2014 pagina 1

Opdrachtgever Bureau Monumentenzorg Amsterdam

Projectnaam Onderzoek herontwikkelingspotentie Walenweeshuis Vijzelgracht te Amsterdam

Projectnummer -

Datum 03 Oktober 2014

Status Concept | versie 2.4

Formaat A3

Uitvoering

Hans Erdmann Eisse Kalk Maarten Meester Paul Morel Faidon Rigas

- architect | bestuurslid stichting HER - projectleider | bestuurslid stichting HER - architect - projectmanager restauratie en planontwikkeling - stagiair restauratie en planontwikkeling

pagina 2

INHOUDSOPGAVE 1. INLEIDING

1.1

- Aanleiding

pagina 05

1.2

- Leeswijzer

pagina 08

1.3

- Verloop van het onderzoek pagina 09

1.4

- Aanvraag en scope van het onderzoek

2.

HISTORISCHE CONTEXT

2.1

- Cultuurhistorie

2.2

- Bouwhistorie

2.3

- Recente geschiedenis pagina 19

3.

HUIDIGE CONTEXT

3.1

pagina 11

pagina 13

pagina 15

- Stedenbouwkundige context pagina 22

3.2 - Ruimtelijk beleid

pagina 24

3.3

- Bestaande situatie en tekeningen

3.4

- Bouwkundige staat pagina 35

4.

TOEKOMSTIGE CONTEXT

4.1

- Werkwijze en proces

pagina 38

4.2

- Randvoorwaarden

pagina 39

4.3

- Startbijeenkomst in de Duif

4.4

- Programma van wensen mogelijke gebruikers

4.5

- Scenario’s pagina 58

4.6

- Schetsvoorstel aanpassingen pagina 62

4.7

- Exploitatiemodellen pagina 71

4.7

- Verkenning van organisatie en eigendomsverhoudingen

5.

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

5.1

- Uitgangspunten voor herbestemming pagina 75

5.2

- Haalbare ontwikkelingsvarianten pagina 76

5.3

- Ontwikkeling, exploitatie en beheer

5.4

- Aanbevelingen pagina 78

pagina 26

pagina 40 pagina 44

pagina 73

pagina 77

pagina 3

1. INLEIDING

pagina 4

INLEIDING 1.1 - Aanleiding In het begin van 2013 heeft de Franse staat besloten om het Maison Descartes

Met het oog op toekomstige leegstand van dit historische gebouw is een

(het voormalige Walenweeshuis) aan de Vijzelgracht te verlaten en op zoek

subsidie aangevraagd bij en verstrekt door het Bureau Monumentenzorg van

te gaan naar een ‘modern en functioneel’ pand voor het Institut Français

de gemeente Amsterdam voor het verrichten van een haalbaarheidsonderzoek

en het Franse consulaat. Uit onderzoek voor de Franse staat is gebleken

door Stadsherstel Amsterdam N.V. en de Stichting voor HERontwikkeling.

dat de renovatiekosten voor het gebouw te hoog zullen zijn in relatie tot de waarde ervan. Om deze reden heeft de Franse Staat besloten om het pand

In dit onderzoek dat is uitgevoerd in nauw overleg met de buurtvereniging

te verkopen. Voor de verkoop wordt / is een makelaarskantoor geselecteerd.

Wetering Verbetering, worden de mogelijkheden verkend voor herbestemming van het Walenweeshuis. Er wordt bij dit haalbaarheidsonderzoek voor

Het Walenweeshuis is in 1672 gebouwd als tehuis voor de wezen onder de

herbestemming de nadruk gelegd op de cultuurhistorische waarde van

Waalse vluchtelingen in Nederland. Door de eeuwen heen is het gebouw

het monumentale gebouw en de maatschappelijke functies die het door

uitgebreid met twee zijvleugels en is het naast weeshuis ook gaan dienen

de eeuwen heen heeft gekend. Voor de mogelijke toekomstige functies

als verzorgingstehuis voor hulpbehoevende ouderen. Tot het midden van

van het gebouw zijn op basis van gesprekken met de huidige gebruikers,

de 20ste eeuw heeft het gebouw als zodanig gefunctioneerd. Vanaf 1971

de buurtvereniging Wetering Verbetering en het stadsdeel Centrum en

hebben het Institut Français (ter educatie van de Franse taal en cultuur) en

woordvoerders van Franse expats diverse mogelijke gegadigden benadert en

het Franse Consulaat haar onderkomen gevonden in het Walenweeshuis.

uitgenodigd voor een presentatiebijeenkomst in het voormalig kerkgebouw

Het Walenweeshuis is in gebruik geweest als weeshuis, verzorgingstehuis,

De Duif aan de Prinsengracht. Daaruit zijn de contouren naar voren gekomen

ambassade en cultureel instituut en heeft dus altijd een duidelijke

van mogelijke toekomstige bestemmingen en is doorgewerkt aan een

maatschappelijke functie gekend.

realistische verkenning van combinaties van functies die een rendabele exploitatie mogelijk maakt door maatschappelijk gewenste en economisch rendabele voorzieningen en bestemmingen samen te voegen.

pagina 5

INLEIDING

Studeerkamer jongens

Achterzijde Vijzelgracht - Eerste Weteringdwarsstraat

Regentenkamer

Regentessenkamer

Voorzijde hoofdgebouw Vijzelgracht

Slaapzaal jongens

Slaapzaal meisjes

Kerkzaal

Tuin en binnenplaats - schoollokaal

Studeerkamer meisjes

Woonkamer jongens

Speelkamer meisjes

pagina 6

INLEIDING

Keuken

Vliering

Keuken

Ontvangstkamer

Gemeenschappelijke eetzaal

Zolder

Woonkamer directeur

Woonkamer hoofd huishouding

Wasbakken jongens

Gang meisjes

Balk met inscripties

pagina 7

INLEIDING 1.2 - Leeswijzer Het onderzoek kent de volgende opbouw: Ten eerste is een grondige analyse gemaakt van de cultuurhistorische, bouwkundige en architectonische verschijningsvorm en de historische en maatschappelijke ontwikkeling van het gebouwencomplex. > hoofdstuk 2 Daarna is bezien binnen welke randvoorwaarden (stedenbouwkundige context, ruimtelijke ontwikkelingen en monumentenbeleid) gewerkt kan worden aan een nieuwe bestemming voor het gebouwencomplex. Daarbij zijn steeds de bestaande kwaliteiten van het monumentale gebouw als uitgangspunt genomen. > hoofdstuk 3 Vervolgens

is geïnventariseerd welke wensen er leven bij de direct

betrokkenen (huidige gebruikers, buurtvereniging Wetering Verbetering, stadsdeel Centrum, Waalse kerk, Franse expats) en mogelijke andere gegadigden (verhuur kantoorruimten, café restaurant,) met betrekking tot de herontwikkeling van het gebouwencomplex. Op basis van deze inventarisatie zijn vier mogelijke scenario’s ontwikkeld van combinaties van diverse functies die in vlekkenplannen zijn uitgewerkt. Daarbij zijn waar nodig ook de noodzakelijke (beperkte) bouwkundige ingrepen die noodzakelijk zijn (ontsluiting, brandveiligheid en vluchtwegen) omschreven. > hoofdstuk 4 In slothoofdstuk 5 worden conclusies en aanbevelingen geformuleerd voor vervolgstappen die wenselijk en noodzakelijk zijn.

pagina 8

INLEIDING 1.3 - Verloop van het onderzoek Het onderzoek is medio januari 2014 gestart met 2 wekelijkse bijeenkomsten

Aan deze bijeenkomsten hebben regelmatig deelgenomen vertegenwoordigers

Op 22 april heeft Maartje Romme, voorzitter van Wetering Verbetering

van een kerngroep waarin zitting hadden:

van

besloten zich terug te trekken uit het overleg om zelfstandig de ideeen en

› Paul Morel

projectleider namens Stadsherstel Amsterdam N.V.

› Maartje Romme

voorzitter van het bestuur van Wetering Verbetering en

(later) de stichting My Town i.o.

het

stadsdeel

Centrum

(gebiedscoordinator

Sander

Smit

en

projectmedewerker Nico Kastijns).

voorstellen van My Town met betrekking tot de herontwikkeling van het Maison

Vanuit de Kerngroep zijn gesprekken gevoerd met enkele Franse expats

Descartes uit te werken. Stadsherstel en HER hebben overleg gevoerd met

die zich inzetten voor behoud van een Franse `présence` in het Maison

Bureau Monumentenzorg en aangegeven dat zij het haalbaarheidsonderzoek

Descartes (Tanguy le Breton, voorzitter van Le Lion Bleu en Michel Le Roux,

willen voortzetten en daarin de reeds aangedragen ideeen en voorstellen van

vertegenwoordiger van de Franse ondernemers in de hoofdstad), met

Wetering Verbetering mee willen nemen.

vertegenwoordigers van de Franse ambassade, het Franse consulaat en de directie van het Maison Descartes, met een bestuurslid en adviseur van de

In een later stadium zijn in de maanden mei en juni adviezen ingewonnen

› Renee Hoogendoorn

Waalse Kerk (Willem van Bennekom) en met ondernemers die belangstelling

van twee ervaringsdeskundigen op het vlak van de organisatie en het beheer

ervaringsdeskundige m.b.t. projectontwikkeling

hebben voor het huren van bedrijfsruimten (kantoorruimten en horeca).

van hergebruikte monumentale gebouwen, de heren Rene Werger, destijds

(adviseur Wetering Verbetering)

betrokken bij de opzet van de organisatie voor financiering en beheer van De heer Alexander Rinnooy Kan is door My Town gevraagd de

de Van Nelle Ontwerpfabriek en nu werkzaam als zelfstandig adviseur en de

› Hans Erdmann

presentatiebijeenkomst in De Duif medio maart in te leiden en te inspireren.

heer Casper Schouten, senior partner van het advocatenkantoor Kennedy van

directeur architectenbureau en bestuurslid van de

Op deze bijeenkomst hebben Paul Morel, Maartje Romme en Renee

der Laan en voorzitter van de Raad van Toezicht van de TROM (Tramremise

stichting HER

Hoogendoorn en Hans Erdmann de voornemens en ideeen voor hergebruik

Ontwikkelingsmaatschappij) die nauw betrokken is bij de oprichting van de

van het Maison Descartes toegelicht en leidde Eisse Kalk een discussie

stichting en de C.V. TROM voor de Hallen in Amsterdam-West. Hun adviezen

met diverse betrokkenen en belanghebbenden over de toekomst van het

hebben wij verwerkt in hoofdstuk 5 van het onderzoek.

› Maarten Meester

eigenaar bureau NØRD Amsterdam en als

architect verbonden aan de stichting HER

Walenweeshuis.

› Eisse Kalk

Begin april is een gesprek gevoerd met Maartje Veldhuis en Paul Rosenberg,

stafmedewerkers van het Bureau Monumentenzorg Amsterdam. Er zijn

coördinator namens de stichting HER.

› Faidon Rigas

student planologie en stagiair bij Stadsherstel

Amsterdam N.V.

afspraken gemaakt over de mate waarin we de cultuurhistorische waarden van het gebouwencomplex zullen beschrijven in het onderzoek en over de alternatieven die uitgewerkt zullen worden.

pagina 9

INLEIDING

pagina 10

INLEIDING 1.4 - Aanvraag en scope van het onderzoek Het haalbaarheidsonderzoek is uitgevoerd overeenkomstig de richtlijnen

De aanvraag is ingediend op 29 november 2013 door Stadsherstel Amsterdam

die zijn vermeld in het aanvraagformulier voor het aanvragen van een

NV en de Stichting voor Herontwikkeling voor het object Maison Descartes,

subsidie haalbaarheidsonderzoek herbestemming bijzondere projecten. Het

Monumentennummer RM 6181 in het stadsdeel Centrum. In punt 9 van de

onderzoek omvat derhalve:

aanvraag is aangegeven dat het onderzoek wordt uitgevoerd in nauw overleg met de Vereniging Wetering Verbetering als vertegenwoordiger van de aangrenzende Weteringbuurt.

a.

Een beschrijving van het uitgevoerde onderzoek

b.

Achtergronden, aanleiding en doel van de herbestemming

c.

Een culturrhistorisch onderzoek met daarind e bijzondere

BMA die is binnengekomen op 21 deember 2013 is de aanvraag positief

waarden van het gebouwencomplex

beoordeeld onder de voorwaarden dat aan het plan van aanpak opfgesteld

d.

Een onderzoek naar de bouwkundige gebreken van het

in punt B.7 van het aanvraagformulier vermelde aandachtspunt: schriftelijke

gebouwencompkex met bijbehorende tekeningen c.q. illustraties

analyse van de gevolgen voor de beschreven cultuurhistorische waarden van

e.

En kostenraming van voorzieningen die noodzakelijk zijn

voor de nieuwe functies in het gebouw en voor het opheffen van

In een brief nr 2013-335 van het Hoofd Afdeling Monumenten van het

door het architectenbureau van Stigt (dd 2-12-2013) wordt toegevoegd het

gebreken

het pand in relatie met de ontwikkelde studiemodellen. Het resultaat van het onderzoek dient binnen 6 maanden voltooid te zijn en ontvangen door het Bureau Monumentenzorg en Archeologie.

f.

Studiemodellen voor het hrgebruik van minimaal twee

In dit schrijven is tevens meegedeeld dat een bedrag van 25.000 euro

verschillende herbestemmingen van het gebouw

is gereserveerd voor het onderzoek uit het budget ISV 2012. In de maand

g.

Schriftelijke analyse van de gevolgen voor de beschreven

cultuurhistorische waarden van het pand in relatie met de

ontwikkelde studiemodellen.

december heeft het Stadsdeel Centrum laten weten een bedrag van 5.000 euro te willen bijdragen aan het onderzoek . Daarop is de onderzoeksgroep in de tweede week van januari 2014 met haar werkzaamheden begonnen.

pagina 11

2. HISTORISCHE CONTEXT

pagina 12

HISTORISCHE CONTEXT 2.1 - Cultuurhistorie Het Walenweeshuis (ofwel ‘Hospice Wallon’) is een protestants Godshuis,

Architectuurstijl

Functie

welke is ontworpen door Adriaan Dortsman in 1669 en is voltooid in 1671.

Het weeshuis is ontworpen in een sobere of `strakke` classicistische

Oorspronkelijk was het ‘Hospice Wallon’ alleen bedoeld voor weeskinderen

Het gebouw aan de Vijzelgracht is gebouwd ter vervanging van de oude,

architectuurstijl. De architect Adriaan Dortsman die ook de Ronde Lutherse

uit de francofone Zuidelijke Nederlanden en uit Frankrijk zelf, van waaruit

kleinere en inmiddels bouwvallig geworden behuizing van het weeshuis

Kerk en de Oosterkerk heeft ontworpen, heeft in aanzienlijke mate bijgedragen

vele protestante Hugenoten naar Amsterdam waren gevlucht. Later zouden

aan de Laurierstraat. Bovendien kon er wegens gebrek aan ruimte, de in

aan de verspreiding van deze stijl, die vanaf de jaren ’70 van de zeventiende

in de nieuw gebouwde vleugels ook hulpbehoevende ouderen worden

die tijd zo belangrijk geachte scheiding tussen jongens en meisjes niet meer

eeuw toonaangevend zou worden op de Amsterdamse grachtengordel.

ondergebracht.

gehandhaafd worden, waardoor naar de oprichting van een nieuw tehuis

Het weeshuis behoort tot een van zijn vroege ontwerpen en is daarmee

moest worden uitgezien. De stedelijke overheid stelde (aan de hedendaagse

te beschouwen als een belangrijk ijkpunt in de ontwikkeling van de laatste

Buiten de eerder genoemde werkzaamheden in de wevershuisjes, werden de

Vijzelgracht) een stuk grond ter beschikking, gelegen in de buurt van het

belangrijke Nederlandse architectuurstijl van de Gouden Eeuw.

wezen ook onderricht in lezen en schrijven, de Franse taal en de catechismus.

In het nieuwe gebouw waren jongens en meisjes strikt gescheiden, een

zogenaamde ‘Noortsche Bosch’, waar veel van de Franse en Waalse refugiés hun weverijen hadden. Deze gaf de grond uit onder de voorwaarde in dit

Het Hollands classicisme wordt gekenmerkt door een sobere symmetrische

gegeven dat duidelijk afleesbaar is in het gevelontwerp en de plattegrond. De

gebied 400 wevershuisjes te financieren en te exploiteren, ter stimulering van

geleding, waarbij de klassieke vormentaal in sterke mate is vereenvoudigd.

scheidingsmuur over de volle breedte van het gebouw en de spiegeling van

de textielindustrie. Als gunstige vestigingsvoorwaarde werd de wevers niet

De gevels worden strak en gesloten, veelal met bakstenen opgebouwd.

de belangrijke ruimtes, is vrijwel nog overal herkenbaar, net als de separate

alleen weefgetouw, maar ook een jonge hulpkracht – een weeskind – in het

Grote ongebroken vlakken en goede, vaak symmetrische verhoudingen zijn

toegangen naar beide afdelingen.

vooruitzicht gesteld.

kenmerkend voor deze stijl.

pagina 13

HISTORISCHE CONTEXT

Ronde Lutherse Kerk ca 1760

Eerste Walenweeshuis in de Laurierstraat 1663

Oosterkerk vanuit Zuidoosten door JPA Antoniettie

pagina 14

HISTORISCHE CONTEXT 2.2 - Bouwhistorie Situatie Het voormalige Walenweeshuis hoort tot het bouwblok dat wordt begrensd door de Vijzelgracht, Eerste Weteringdwarsstraat en Prinsengracht. De voorgevel met de hoofdvleugel bevindt zich aan de hoofdgracht van de ‘Noortsche Bosch’, de Vijzelgracht. De noordelijke lage vleugel bevindt zich aan de Prinsengracht en de zuidelijke lage vleugel bevindt zich aan de Eerste Weteringdwarsstraat. Dit deel van de stad is ontstaan bij de vierde uitleg van Amsterdam. De werkzaamheden hiervoor waren in 1660 begonnen. Het hoofdgebouw van het Walenweeshuis bevindt zich met de voorkant aan de Vijzelgracht.

Aan de westkant zijn de gronden bij de uitleg aan het einde van de 17de eeuw geschonken aan charitatieve instellingen. Dit is nog steeds waarneembaar in de brede verkavelingsmaten in de bebouwing. De oostkant kent een bouwblok waarbij is gebouwd ten behoeve van charitatieve doeleinden, maar hier is het verkavelingssysteem na verkoop aan bewoners en andere particulieren langzaamaan versmald.

Fasering Het oorspronkelijke bouwwerk van het in 1671 gerealiseerde Walenweeshuis bestond uit een hoofdvleugel, met twee korte dwarsvleugels aan de zijstraten Prinsengracht en Eerste Weteringdwarstraat. Hierdoor ontstond er een E-vormige plattegrond. Na de bouw van de hoofdvleugel zijn er nog twee bouwfasen geweest. De eerste bouwfase in 1683 omvat de bouw van de vleugel aan de Eerste Weteringdwarsstraat, de tweede bouwfase in 1726 omvat de noordelijke vleugel aan de Prinsengracht. Aan de achterzijde van de hoofdvleugel en tussen de later gebouwde zijvleugels bevond zich de tuin en de open plaats van het weeshuis.

Kaart 1:250 getekend door Dirk Truer ca 1790

pagina 15

HISTORISCHE CONTEXT Hoofdvleugel Dit onderkelderde gebouw telt drie bouwlagen onder schilddaken, waarbij het schilddak aan de achtergevel is doorgetrokken tot de tweede bouwlaag.

De voorgevel van het gebouw kent veertien vensterassen, met toegangen in de tweede en dertiende travee. De korte dwarsvleugels hebben vier vensterassen.

De plattegrond is vanuit een symmetrische opzet ontworpen, met als bijzonderheid de dwarsmuur op de helft, ten behoeve van de voormalige strikte scheiding tussen jongens en meisjes.

De toegangen tot het gebouw en twee trappenhuizen zijn gesitueerd in het verlengde van de twee dwarsvleugels. Alle ruimtes in de buitenzijde van het

1671

1683

1726

1866

complex, zijn bereikbaar door een verbindingsgang aan de tuinkant, die loopt tussen de twee trappenhuizen in het verlengde van de dwarsvleugels. De gang op de eerste verdieping is ontsloten door twee trappen in het centrale trappenhuis in het middenblok.

In de tweede helft van de 17e eeuw wordt glas veelal in roederamen geplaatst en begint het glas-in-loodraam meer en meer te verdwijnen. Daarbij gaat het kruisraam langzamerhand over in het schuifraam. Dit is zichtbaar in het Walenweeshuis en dit kan te maken hebben met de invloed vanuit Frankrijk, waar schuiframen in die periode al gemeengoed waren. Uit de archieven blijkt de levering van raamgewichten, om het benedenraam schuifbaar te maken.

pagina 16

HISTORISCHE CONTEXT

De regentenkamer, die ook in 1671 tot stand komt bezit een schouw, waarvan de wangen niet op de vloer staan, maar op uitgebouwde consoles. Op de wangen bevinden zich bladslingers. In het fries in het hoofdgestel van de rookkap is de inscriptie van de eerste steenlegging in 1669 vastgelegd. De regentenkamer behoort tot de vanzelfsprekende uitgangspunten van de herbestemming, dat betekent dat deze in de huidige vorm moet blijven bestaan, maar het gebruik ervan dient wel geïntensiveerd te worden.

De keukenschouw in de keuken dateert uit de grote verbouwing van 1761 en van daaruit verzorgde men het eten voor de vele bewoners. Momenteel is deze niet meer als keuken in gebruik, maar het zou die functie weer kunnen krijgen als in dit deel van het gebouw een horecafunctie komt.

Zijvleugels

Gravure ‘Wale Weeshuys’ ca 1682

Ets door Jacobsz Philips ca 1771

Vijzelgracht door Fouquet ca 1795

Tekening vanaf hoek Vijzelgracht - Prinsengracht door Hendrik Tavenier ca 1750

In de eerste bouwfase is de vleugel aan de Eerste Weteringdwarsstraat gebouwd, welke bestemd was voor bejaarde dames. Deze vleugel is relatief smal omdat bij de bouw ervan gebruik werd gemaakt van de fundering van een galerij voor kinderen met een besmettelijke ziekte, die zich eerder op deze plek bevond. De vleugel telt twee bouwlagen en tien vensterassen. De toegang van buiten tot de vleugel van de Eerste Weteringdwarsstraat is geheel links in de gevelwand.

In de tweede bouwfase is de vleugel aan de Prinsengracht gebouwd, welke bestemd was voor bejaarde mannen. De vleugel is gebouwd op nieuw geheide palen en is breder dan de vrouwenvleugel. Het gebouw is drie bouwlagen hoog, telt in de breedte elf venterassen en kent een schilddak. Verder kent het gebouw twee toegangen, twee geheel links op maaiveldniveau en één rechts met een verdiept stoepje.

pagina 17

HISTORISCHE CONTEXT Tuin De huidige Franse geometrische siertuin dateert uit 1988. De eerste aanleg van de siertuin dateert uit de jaren 70 van de 19e eeuw. Toen is ook een klein schoollokaal van één bouwlaag gebouwd achterin de tuin. Dit gebouw is in 1866 gebouwd en kent een schilddak en plat dak.

Indeling Het hoofdgebouw van het weeshuis had in het verleden twee ingangen, een voor de jongens en één voor de meisjes. Dwars door het gebouw, tot op de binnenplaats aan toe, liepen scheidingsmuren, omdat de communicatie tussen jongens en meisjes streng verboden was.

Op de begane grond bevonden zich de regentenkamer, de regentessenkamer, de receptiezaal, de linnenkamer, de keuken en de eetzalen.

Op de eerste verdieping bevonden zich de slaapzalen en de ziekenkamers. Op de zolderverdieping bevonden zich de slaapvertrekken van het huispersoneel, alsmede de mangel- en strijkkamers.

Bouwtekening klaslokaal 1866

pagina 18

HISTORISCHE CONTEXT 2.3 - Recente geschiedenis Tot in het midden van de 20ste eeuw, tot na de Tweede Wereldoorlog woonden er nog hulpbehoevende ouderen in het Walenweeshuis. In de eerste decennia van de 20ste eeuw was het aantal wezen al gedaald van 33 in 1911 tot slechts 10 in 1940. Met de komst van de verzorgingsstaat en de toegenomen welvaart in Nederland werd de noodzaak voor een weeshuis speciaal voor Walen steeds minder. Vanaf het jaar 1968 kwam het gebouw leeg te staan.

Een dieptepunt in de geschiedenis van het gebouw werd bereikt op 15 mei 1968, toen er boven in het gebouw een felle brand uitbrak. Hierdoor werden de zolderverdieping en een deel van de derde etage verwoest. Het gebouw was toen ondertussen al eigendom geworden van de Franse staat, die voor de brand al was begonnen met de restauratie van het pand. De restauratie was nodig om het Walenweeshuis geschikt te maken voor zijn nieuwe culturele bestemming, namelijk het Maison Descartes.

Het Maison Descartes is een Frans instituut dat werkt aan de uitbreiding van de Franse taal en cultuur in Nederland, maar meer speciaal in Amsterdam.

Het eerste Maison Descartes bevond zich vanaf 1933 aan het Museumplein in Amsterdam. Vanaf 1968 is het Maison Descartes verhuisd naar het voormalige Walenweeshuis, samen met het Franse consulaat. Het Maison Descartes is vanaf de verhuizing in 1968 samengegaan met de andere Franse culturele centra in Den Haag en Rotterdam en is daarna het Institut Francais des PaysBas gaan heten.

Brand 1966

pagina 19

HISTORISCHE CONTEXT

Aankondigingen evenementen Institut Francais / Maison Descartes

pagina 20

3. HUIDIGE CONTEXT

pagina 21

HUIDIGE CONTEXT 3.1 - Stedenbouwkundige context Vijzelgracht De Vijzelgracht maakt nu deel uit van het Hoofdnet Rail en het Hoofdnet Auto van Amsterdam. Deze is deel gaan uitmaken van dit hoofdnet na de enige stedenbouwkundige ingreep in Amsterdam in de eerste helft van de twintigste eeuw: het verbreden van de Vijzelstraat en het dempen van de Vijzelgracht. (in 1933). Hierdoor zijn de Vijzelstraat en Vijzelgracht ĂŠĂŠn van de belangrijkste stadsradialen geworden, welke het Centraal Station van Amsterdam verbindt met de zuidelijke stad. De gevolgen van deze verbreding zijn goed te zien aan de verschillende straatwanden. Voor de verbreding is de westzijde van de Vijzelstraat gesloopt. Dit heeft geresulteerd in een straatbeeld, waarbij de oostzijde van de Vijzelstraat voor een groot deel nog bestaat uit de historische en kleinschalige verkaveling en bebouwing terwijl de westzijde wordt gekenmerkt door enkele grootschalige, twintigste eeuwse Vijzelgracht 2013

panden.

Het asymmetrisch profiel van de Vijzelgracht is als onderdeel van het hoofdnet ingrijpend gewijzigd, waarbij de openbare ruimte volledig ten doel staat aan de verkeersafwikkeling. De stedenbouwkundige context is echter nog wel degelijk terug te voeren op de historische componenten. Aan de oostzijde vinden we overwegend winkels en horeca en aan de `rustige` grachtzijde (westelijke kant) wordt voornamelijk gewoond.

Vijzelgracht en Weteringplantsoen ca 1970

Vijzelgracht 2014

pagina 22

HUIDIGE CONTEXT

REISTIJD NAAR AMSTERDAM CENTRAAL

3 minuten REISTIJD NAAR PARIJS 8 minuten 3 uur en 39 minuten 25 minuten 8 uur en 7 minuten REISTIJD NAAR LUCHTHAVEN SCHIPHOL

REISTIJD NAAR MUSEUMPLEIN

32 minuten

9 minuten

18 minuten

5 minuten

12 minuten

Stedenbouwkundige situatie en reistijden verschillende modaliteiten

pagina 23

HUIDIGE CONTEXT 3.2 - Ruimtelijk beleid Het Walenweeshuis valt onder de regels en voorschriften van het

Voor het Walenweeshuis als gebouw gelden de volgende specifieke

bestemmingsplan Zuidelijke Binnenstad Amsterdam. Daarnaast ligt het

bestemmingen: Gemengd type 2, Tuin type 1, Cultuurhistorie en Archeologie

gebouw in het UNESCO Werelderfgoedgebied wat ook bepaalde verplichtingen

type 3. De bestemmingen binnen het onderzoeksgebied overlappen elkaar en

De grachtengordel

met zich meebrengt.

kennen een hiërarchie naar belang. De bestemming Archeologie type 3 staat

Bufferzone

GRACHTENGORDEL AMSTERDAM Beschermd stadsgezicht

voorop in de rangorde, gevolgd door de bestemming cultuurhistorie en als Het Stadsdeel Centrum heeft voor de Zuidelijke grachtengordel een

laatste de bestemmingen Gemengd type 2 en Tuin type 1.

gebiedsvisie ontwikkeld die van belang is voor mogelijke toekomstige functies en bestemmingen van het voormalige Walenweeshuis.

UNESCO Werelderfgoed gebied Het Walenweeshuis ligt in de kernzone (`property) van het gebied dat is

Bestemmingsplan Zuidelijke Binnenstad

aangewezen als UNESCO Werelderfgoed. Dat betekent dat in dit gebied

Het plangebied omvat een deel van de zuidelijke binnenstad van Amsterdam,

de zogenaamde `outstanding universal values` moeten worden behouden

waaronder een deel van de grachtengordel en buurten zoals de Leidsebuurt,

en gerespecteerd. Dit slaat primair op behoud van de uniciteit en

de Weteringbuurt en de Utrechtsebuurt. Het Walenweeshuis bevindt zich in

cultuurhistorische kwaliteiten van de grachtengordel als geheel.

de Weteringbuurt aan de Vijzelgracht. Het gebied kenmerkt zich door een grote verscheidenheid van functies: wonen, kleinschalige bedrijvigheid maar

`Outstanding universal values` die van belang zijn voor het gebied waarin het

ook grootschalige kantoren en een diversiteit aan uitgaansgelegenheden.

Walenweeshuis ligt zijn met name integriteit en authenticiteit, d.w.z.:

Het doel van het bestemmingsplan is het beheer van de huidige situatie in plangebied en het vastleggen van de bestaande functionele en ruimtelijke structuur. Daarbij is de voorzijde van het Walenweeshuis gesitueerd aan een drukke doorgaande verkeersroute. De Prinsengracht kent doorgaand en bestemmingsverkeer en de Weteringdwarsstraat is primair een woonstraat.

Met de vestiging van eventuele nieuwe functies moet met dit onderscheid rekening worden gehouden.

›

de Amsterdamse grachtengordel met zijn grotendeels nog intact zijnde diversiteit van woonhuizen, handelsgebouwen met afwisselende topgevels

getuigt van zowel de verrijking van de stad door de maritieme handel als van een humanistische en tolerante cultuur gekoppeld aan een Calvinistische

reformatie.

het netwerk van concentrische grachten in een halve cirkel moet samen met de radiale waterwegen en infrastructuur behouden blijven incl. de oude

›

historische kades en de historische gevelrooilijnen

erkend wordt dat in de Weesperstraat een doorbraak heeft plaats gevonden waardoor de straat is verbreed en historische gevelwoningen zijn

›

herbouwd

›

integriteit beoordeelt de ``gaafheid en volledigheid waarmee de `universele bijzondere waarde` van het natuurlijke en culturele erfgoed met alles wat daartoe behoort als één geheel (en niet verstoord) bewaard is gebleven` en beschermd wordt

pagina 24

HUIDIGE CONTEXT Gebiedsvisie Zuidelijke grachtengordel

Betekenis van dit beleid voor het hergebruik van het Walenweeshuis

Het stadsdeel Centrum heeft voor de zuidelijke grachtengordel een gebiedsvisie

Het hiervoor geschetste beleid m.b.t. behoud van het cultuurhistorisch

ontwikkeld. Daarin wordt aangesloten bij het beleid van de gemeente

erfgoed enerzijds en het ruimtelijk beleid en de revitalisering van de

Amsterdam voor de binnenstad als geheel: behoud van de historische waarde

Vijzelgracht anderzijds heeft betekenis voor de hergebruikplannen voor het

en versterken van de centrumfunctie. Twee projecten zijn daarbinnen van

voormalige Walenweeshuis:

direct belang voor de Vijzelgracht waaraan het Walenweeshuis is gelegen: de aanleg van de Noord/Zuidlijn en de aanleg van de Rode Loper.

De Noord/Zuidlijn zorgt nu nog voor verkeersopstoppingen bovengronds, maar betekent dat in de toekomst een ondergronds metrostation zal bestaan bij het Frederiksplein met daarboven een grote `bak`. De gemeente plant daar tot nu toe een grote parkeergarage in, maar vanuit de Weteringbuurt wordt gepleit voor een andere invulling: een ondergrondse openbare ruimte of `park` waarin men aangenaam kan verpozen. Dat alternatief gaat uit van een ontwikkeling waarbij steeds minder bewoners in de binnenstad gebruik

a.

Dit betekent dat de uiterlijke verschijningsvormen van het gebouwencomplex zoveel mogelijk intact moeten worden gelaten en dat grote aanbouwen of

verbouwingen niet wenselijk zijn.

b.

Bestemmingswijzigingen zijn wel mogelijk, maar passend binnen de stedenbouwkundige gebiedsvisie zoals die door stadsdeel en stad is vastgelegd

d.w.z. kwalitatief hoogwaardige voorzieningen en `drukke` functies aan de voorkant van het gebouw, buurtontmoetings- en maatschappelijke functies en

woonfuncties aan de zijvleugels van het complex.

c.

Nadruk op functies die goed bereikbaar zijn voor openbaar vervoer en langzaam verkeer

d.

Kademuren intact laten en niet benutten voor recreatieve doeleinden

zullen maken van een auto. Dit alternatief sluit op zich goed aan bij een van de doelstellingen van het ruimtelijk beleid van de stedelijke overheid: minder ruimte voor geparkeerde auto´s en meer ruimte voor voetgangers en fietsers.

De Rode Loper is een project dat erop gericht is in een zone die redelijk parallel loopt aan de Noord/Zuidlijn de criminaliteit en de verloedering van de binnenstad terug te dringen, onder meer door investeringen van ondernemers, bewoners en gemeente het unieke karakter van de binnenstad te versterken en een economische opwaardering in gang te zetten die gericht is op meer kwaliteit.

pagina 25

HUIDIGE CONTEXT 3.3 - Bestaande situatie en tekeningen De tekening van de plattegrond maakt de bouwhistorie in één oogopslag

De tuin, waarvan de inrichting stamt uit de jaren ’80, is goed onderhouden.

duidelijk. De vleugel aan de Vijzelgracht werd als eerste, in 1671 voltooid,

Incidenteel zetten gebruikers van het gebouw stoelen buiten om er te

niet als rechthoek maar in de vorm van een E met korte pootjes. De smallere

zitten, maar de tuin wordt niet consequent gebruikt als verlengstuk van de

vleugel aan de zuidzijde, Weteringdwarsstraat, werd enkele jaren later in 1683

activiteiten binnen. In het toekomstig gebruik is dat wel gewenst en de tuin,

gebouwd en uiteindelijk ontstond de U vorm in 1726 toen de wat bredere

die er vooral is om naar te kijken, te maken tot een tuin om te gebruiken.

vleugel aan de Prinsengracht werd gebouwd. Achterin bevindt zich het in

Op verschillende manieren zijn terrassen denkbaar en een kruidentuin voor

1866 gebouwde schoollokaal met bijruimte.

eigen gebruik, die aansluit bij ‘la cuisine’ als communicatiemiddel tussen de Nederlandse en Franse cultuur en natuurlijk evenementen in het kader van de

De rechtervleugel, inclusief de noordelijke hoek van de hoofdvleugel, wordt

uitwisseling van die culturen. Ook bewoners en bezoekers van een mogelijk

gebruikt door het Franse Consulaat. Daartoe behoort ook de woning van

nieuw Hospice zouden gebruik kunnen maken van de tuin.

de consul, die vanaf de hoofdvleugel uitkijkt op de Prinsengracht. Het gaat daarnaast met name om kantoorruimtes, die goed beveiligd zijn.

De voorvleugel, inclusief de linkerhoek, de vleugel aan de Weteringdwarsstraat en het voormalige schoollokaal wordt gehuurd door het Institut Francais. Het

1990?

Institut beheert kantoorruimtes, leslokalen, een bijeenkomstruimte, een

1866

mediatheek, enkele woninkjes voor gasten en het voormalige schoollokaal is omgebouwd tot filmzaal met foyer. Om een goede mediatheek mogelijk te maken is in 2004 een bouwmuur weggenomen in de zuidvleugel en vervangen door een portaal, zodat een bredere ruimte ontstond. Hieraan voorafgaand is de gehele fundering van het complex vernieuwd, in verband met de

1683

1726

werkzaamheden aan de Noord-Zuidlijn. Ook de kap van de hoofdvleugel is in gebruik bij het Institut. Daar werken bijvoorbeeld vertalers. Het Institut is tevens verantwoordelijk voor de regentenzaal.

1671

Fases ontwikkelingsgeschiedenis

pagina 26

HUIDIGE CONTEXT RUIMTESTAAT

Project: Datum: Fase:

Maison Descartes 28‐02‐2014 SO

TOTAAL NVO

3409.4

(schatting netto vloeroppervlakte binnen de wanden, exclusief trappenhuizen)

NOOT: deze getallen zijn een indicatie op de bestaande situatie

Sous-terrain

Sous‐terrain ruimtenummer [001] [002] [003] [004] [005] [006] [007] [008] [009] [010] [011] [012] [013] [014] [015] [016] [017] [018] [019] [020] [021] [021] [022] [023] [024] [025] [026] [027] [028] [029] [030] [031] [032] [033] [034] [035] [037] [038] [039] [039] [040] [041] [042] [043] SUBTOTAAL

oppervlakte 37.6m² 16.2m² 35.7m² 54.7m² 54.5m² 36.4m² 7.1m² 38.3m² 3.3m² 3.3m² 21.1m² 37.8m² 11.9m² 1.6m² 77.0m² 27.7m² 5.7m² 4.9m² 16.3m² 7.3m² 1.4m² 5.9m² 6.4m² 15.5m² 18.0m² 1.6m² 15.9m² 8.5m² 7.5m² 25.3m² 7.8m² 19.4m² 27.0m² 6.6m² 6.7m² 55.1m² 8.3m² 2.8m² 50.3m² 144.4m² 27.6m² 96.9m² 12.2m² 6.7m² 1076.2

Plattegrond Sous-terrain

pagina 27

HUIDIGE CONTEXT Bel-etage Begane grond [101] [102] [103] [104] [105] [106] [107] [108] [109] [110] [111] [112] [113] [114] [115] [116] [117] [118] [119] [120] [121] [122] [123] [124] [125] [126] [127] [128] [129] [130] [131] [132] [133] [134] [135] [136] [137] [138] [139] [140] [141] [142] [143] [144] [145] [146] SUBTOTAAL

36.9m² 9.3m² 7.4m² 35.5m² 54.3m² 54.1m² 36.0m² 17.3m² 22.3m² 15.6m² 15.5m² 11.2m² 16.9m² 4.9m² 1.3m² 1.2m² 26.3m² 71.9m² 16.4m² 49.9m² 10.6m² 3.1m² 36.7m² 12.7m² 2.8m² 34.1m² 33.4m² 20.3m² 9.5m² 15.5m² 9.7m² 21.7m² 5.7m² 4.2m² 4.3m² 46.2m² 26.1m² 11.2m² 19.5m² 31.5m² 4.8m² 2.7m² 7.1m² 3.1m² 94.2m² 12.0m² 986.9

Plattegrond Bel-etage

pagina 28

HUIDIGE CONTEXT Eerste etage Eerste verdieping [201] [202] [203] [204] [205] [206] [207] [208] [209] [210] [211] [212] [213] [214] [215] [216] [217] [218] [219] [220] [221] [222] [223] [224] [225] [226] [227] [228] [229] [230] [231] SUBTOTAAL

22.1m² 8.3m² 34.8m² 54.2m² 53.4m² 35.7m² 13.5m² 100.6m² 21.1m² 50.0m² 18.9m² 13.3m² 15.7m² 15.0m² 4.5m² 6.4m² 3.6m² 36.6m² 6.6m² 3.4m² 31.0m² 32.1m² 22.4m² 6.5m² 22.8m² 9.3m² 16.6m² 7.5m² 18.4m² 6.8m² 143.9m² 835

Plattegrond Eerste etage

pagina 29

HUIDIGE CONTEXT Tweede etage Tweede verdieping [301] [302] [303] [304] [305] [306] [307] [308] [309] [310] [311] [312] [313] [314] [315] [316] [317] [318] [319] [320] [321] [322] [323] [324] [325] [326] [327] SUBTOTAAL

18.6m² 5.7m² 90.0m² 53.2m² 35.7m² 8.7m² 5.4m² 2.3m² 15.3m² 16.4m² 11.2m² 11.4m² 6.3m² 19.4m² 34.5m² 36.8m² 10.5m² 5.1m² 1.8m² 11.9m² 11.1m² 14.1m² 15.1m² 6.1m² 7.2m² 50.5m² 7.0m² 511.3

Plattegrond Tweede etage

pagina 30

HUIDIGE CONTEXT

Gevel Hoofdgebouw aan tuinzijde

Gevel Hoofdgebouw aan Vijzelgrachtzijde

pagina 31

HUIDIGE CONTEXT

Vleugel Prinsengracht aan grachtzijde

Vleugel Prinsengracht aan tuinzijde

pagina 32

HUIDIGE CONTEXT

Vleugel Eerste Weteringdwarsstraat aan straatzijde

Vleugel Eerste Weteringdwarsstraat aan tuinzijde

pagina 33

HUIDIGE CONTEXT

pagina 34

HUIDIGE CONTEXT 3.4 - Bouwkundige staat Ook nu nog wordt Maison Descartes omgeven door de werkzaamheden

In zijn algemeenheid lijkt het erop dat de huidige eigenaar weinig heeft

rondom de Noord Zuid lijn, niet letterlijk, maar de werkzaamheden hebben

uitgegeven aan regulier onderhoud waardoor de herstel kosten nu relatief

enorm veel invloed op de beleving van het gebouw, dat geldt ook voor de

hoog zijn. Het gebouw is daardoor niet zo comfortabel als mogelijk is. Dit

beide zijvleugels. Vooruitlopend op de mogelijke schade die het pand zou

verklaart vermoedelijk mede waarom de eigenaar het pand af wil stoten en

kunnen oplopen tijdens de werkzaamheden aan de Noord Zuid lijn heeft in

geen gat ziet in de renovatie van het pand.

2004 integraal (met uitzondering van de filmzaal) funderingsherstel paats gevonden.

Gezien de functie van het gebouw kan iedere eigenaar een bijdrage krijgen uit de rijksregeling instandhouding monumenten (BRIM) voor het onderhoud

Aan de binnenzijde maakt het gebouw in alle opzichten een gedateerde

aan het monument. Ook zijn bijdragen mogelijk vanwege fiscale regelingen bij

indruk, het wordt gebruikt, maar de gebruikers hebben blijkbaar al geruime

onderhoud en restauratie van het monument. Het gaat hierbij altijd om het

tijd niet meer in hun directe leefomgeving geïnvesteerd.

casco en de structuur van het gebouw, niet om verbeteringen en installaties.

Voor de BRIM is een onderhoudsplan voor 6 jaar vereist. Het is onduidelijk

De warmte distributie lijkt op orde te zijn, maar de warmte opwekking (cv-

waarom de huidige eigenaar (blijkbaar) geen gebruik maakt van deze regeling

ketels) is gedateerd. Ventilatie lijkt in vele gevallen in de winter, bij gesloten

en waarom er zo weinig onderhoud is gepleegd.

ramen, niet voldoende als de vertrekken in gebruik zijn. Wij beschikken niet over een asbest onderzoek en gezien de verbouwing in de jaren ’70 is er alle

Niet direct gekoppeld aan het gebouw, maar wellicht belangrijk voor de

reden om te veronderstellen dat dit materiaal (ruimschoots) is gebruikt.

ontwikkeling ervan in de toekomst is een ‘lege’ bak boven het metrostation zelf.

Gedacht wordt aan parkeren, maar (door de buurt) ook aan een volwaardige

Aan de gevels aan de buitenzijde is veel achterstallig onderhoud geconstateerd.

gebruiksfunctie, zoals een winkel voor door de buurt zelf betrokken

Kozijnhout dient op veel plekken hersteld en aangescherfd te worden. Hetzelfde

biologische groente en fruit uit de directe omgeving van Amsterdam. Binnen

geldt voor ramen, deuren en dakkapellen. Scheurvorming, die weliswaar

het bestek van dit onderzoek worden deze mogelijkheden slechts vermeld,

gestabiliseerd is door het funderingsherstel, is niet opnieuw ingemetseld.

omdat beheer en gebruik van deze ruimte nu nog onduidelijk is.

Voegwerk moet op veel plaatsen hersteld worden. De dakdekking lijkt goed te zijn, maar op het gebied van op efficiënte wijze met energie omgaan is geen sprake. Er is nauwelijks geïsoleerd en ook is het sluitwerk van de ramen aan onderhoud toe.

pagina 35

HUIDIGE CONTEXT

achterstallig onderhoud interieur

achterstalling onderhoud exterieur

pagina 36

4. TOEKOMSTIGE CONTEXT

pagina 37

TOEKOMSTIGE CONTEXT 4.1 - Verantwoording en procesverloop Bij het opstellen van een aantal alternatieven voor mogelijke toekomstige

Vroegtijdig in het proces is op 4 maart 2014 een gesprek gevoerd met de

In een gesprek met twee stafleden van het Bureau Monumenten en

ontwikkelingen zijn wij enerzijds uitgegaan van de cultuurhistorische,

‘premier conseiller’ van de Franse ambassade en vertegenwoordigers van

Archeologie (Maartje Veldhuis en Paul Rosenberg) is nader ingegaan op twee

ruimtelijke en bouwkundige kwaliteiten van het gebouwencomplex van

het consulaat en het Institut Francais om een goed beeld te verkrijgen van

het voormalige Walenweeshuis zoals die onder meer zijn vastgelegd in het

de doeleinden die worden nagestreefd door de huidige gebruikers van het

aspecten:

bestemmingsplan Zuidelijke Binnenstad, de voorwaarden die voortvloeien

gebouw. Daaruit is duidelijk geworden dat ‘Parijs’ besloten heeft het Maison

uit het aanwijzen van dit deel van de Zuidelijke grachtengordel als kernzone

Descartes te willen verkopen, maar dat tegelijkertijd een alternatief dat ruimte

van het UNESCO Werelderfgoed en de uitgangspunten van het Rode Loper

zou bieden aan een consulaat en een Institut Francais ook in de toekomst door

project.

de ambassade van advies wordt voorzien en ter kennis zal worden gebracht

a.

Aard en omvang van de beschrijving van de cultuurhistorische

waarden van het gebouwencomplex en de wijze waarop die

gerespecteerd worden en als uitgangspunt worden gehanteerd voor

de herbestemming met nieuwe functies.

van het Franse ministerie van Buitenlandse zaken dat de eindbeslissing zal

b.

De aard van de uit te werken alternatieven, waarbij de nadruk komt

nemen over een eventuele toekomstige aanwezigheid van het consulaat en

te liggen op verschillende combinaties van nieuwe functies waarvoor

het Institut Francais in het gebouw.

het gebouw zich leent

binnenstad), de startconferentie in De Duif waar diverse ondernemers en

In één van de uit te werken alternatieven gaan wij nader in op deze

Bij de uiteindelijke uitwerking van een beperkt aantal alternatieven hebben

organisaties hun plannen naar voren brachten en de ideeën die naar voren

mogelijkheid, waarbij rekening is gehouden met de eisen die de Franse staat

wij ons in een later stadium tevens laten leiden door de afweging dat steeds

zijn gekomen in het projectteam haalbaarheidsonderzoek Maison Descartes.

stelt aan de veiligheid en toegankelijkheid van een consulaatgebouw en de

een mix van meer en minder rendabele voorzieningen wordt nagestreefd

wens dat een consulaat altijd in eigendom blijft van de Franse staat.

waarbij de te verwachten huuropbrengsten de te verwachten kosten die

Anderzijds hebben wij een inventarisatie gemaakt

van

de wensen en

perspectieven die naar voren zijn gebracht door de buurt (Wetering Verbetering en My Town), door de deelraad binnenstad (visie op ontwikkeling Zuidelijke

Dat projectteam, bestaande uitvertegenwoordigers van Stadsherstel

gemoeid zijn met verwerving, verbouw en exploitatie en onderhoud van het

Amsterdam N.V. en de stichting HER, heeft vanaf het begin overleg gevoerd met

Naast het gesprek met de officiële Franse instanties zijn ook meerdere

zowel de buurtverenIging Wetering Verbetering als de deelraad Binnenstad

gesprekken gevoerd met vertegenwoordigers van de Franse expats in

om de wederzijdse ideeen en opvattingen goed op elkaar af te stemmen. De

de regio Amsterdam en Nederland, te weten de heren Michel Le Roux,

In het navolgende geven wij eerst een globaal beeld van de mogelijke en

voorzitter van Wetering Verbetering, c.q. de daaruit voortkomende stichting

vertegenwoordiger van de Franse ondernemers in de hoofdstad en Tanguy le

wenselijke nieuwe functies en bestemmingen zoals die tot ons zijn gekomen

i.o. My Town heeft op 22 april 2014 laten weten het overleg niet voort te

Breton, voorzitter van Le Lion Bleu. Zij achten beide een blijvende aanwezigheid

vanuit de diverse betrokkenen. Daarna geven wij aan tot welke keuzes dit

willen zetten, maar haar ideeen zelfstandig verder te willen ontwikkelen.

van een Institut Francais (met een nog grotere uitstraling naar en presentaties

heeft geleid bij het samenstellen van de alternatieven.

Wij hebben als onderzoeksteam

inmiddels voldoende zicht gekregen

van zowel de Franse cultuur als het Franse bedrijfsleven) van groot belang.

op het ruimtelijke programma van eisen dat Wetering Verbetering heeft

Ook willen zij via hun contacten in Parijs en met de ambassade ijveren voor

ingebracht met betrekking tot de toekomstige bestemming van het Maison

een blijvende aanwezigheid van het Franse consulaat in het Maion Descartes.

gebouwencomplex redelijkerwijs moeten kunnen dekken.

Descartes. Op basis van die voorstellen nemen wij de voorgestelde functies en bestemmingen mee in onze alternatieven.

pagina 38

TOEKOMSTIGE CONTEXT 4.2 - Randvoorwaarden Het voormalige Walenweeshuis is een rijksmonument en gemeentelijk

Wij gaan op de voorgenomen bestemmingen in relatie tot de voorschriften

monument en als zodanig beschermd. Dit houdt in dat aan het complex

van het bestemmingsplan Zuidelijke Binnenstad nader in in een afzonderlijke

geen ingrepen worden voorzien die de cultuurhistorische en bouwkundige

bijlage die aan het onderzoek is toegevoegd. (zie bestaande tekst

elementen aantasten en dat verbeteringen die wenselijk zijn voor het ontsluiten

Bestemmingsplan Walenweeshuis).

van delen van het complex (deuren, trappen, liften) in overeenstemming met de regels van het gemeentelijk Bureau Monumentenzorg worden aangebracht.

In de stedenbouwkundige visie op de ontwikkeling van de binnenstad is door het stadsdeel aangegeven dat eventuele horecafuncties of voorzieningen

Wij respecteren ook de bouwkundig-historische ontwikkeling in die zin dat

die autoverkeer aantrekken bij voorkeur aan de grachten dienen te worden

de alternatieven voorzien in een geheel van samenhangende functies voor

gesitueerd en niet aan de woonstraten in het gebied. Om die reden is de

3 onderscheiden delen van het gebouw die een verschillende bouwhistorie

door de Waalse kerk gewenste voorzieningen van een hospice ook gepland

kennen:

in de vleugel aan de Prinsengracht en zijn de buurtvoorzieningen gepland aan de Weteringdwarsstraat. De grotere horecavoorziening en de eventuele

A

de voorkant en voorgevel aan de Vijzelgracht

B

de zijvleugel aan de Prinsengracht met een verlengstuk tot het

midden van de achterzijde.

C

De zijvleugel aan de Weteringdwarsstraat met eveneens een

verlengstuk tot het midden van de achterzijde van het complex

Het gebouwencomplex valt binnen het gebied van de binnenstad dat in januari 1999 is aangewezen als beschermd stadsgezicht. Ook de Erfgoedverordening

vestiging van een consulaat en Institut Francais zin om die reden ook met een ingang aan de Vijzelgracht gepland.

C

B

Stadsdeel Centrum is van toepassing. Het bestemmingsplan beoogt de karakteristiek van het stadsgezicht te behouden, te herstellen of te verbeteren. Dit houdt in dat vrij veel bestemmingen op zich mogelijk zijn in het gebouwencomplex, maar dat voor sommige een vrijstelling moet worden aangevraagd, met name voor de functies wonen en short-stay (appartementen

A

hotel waarin gasten minimaal 7 nachten en maximaal 6 maanden kunnen verblijven).

Driedeling gebouwstructuur

pagina 39

TOEKOMSTIGE CONTEXT 4.3 - Startbijeenkomst Vanaf het begin heeft de onderzoeksgroep toegewerkt naar het bijeenbrengen van een zo breed mogelijke coalitie van potentiele gebruikers, belanghebbenden en sympathisanten voor het hergebruik van het voormalige Walenweeshuis.

Dat resulteerde in een kick off bijeenkomst die is georganiseerd op 18 maart 2014 in De Duif aan de Prinsengracht.

Tijdens deze bijeenkomst heeft een groot aantal sprekers op enthousiaste wijze de mogelijkheden voor hergebruik van het voormalige Walenweeshuis belicht , zoals:

› Alexander Rinnooy Kan die een inspirerend betoog houdt over de mogelijkheden voor gedeeld eigendom en gemeenschappelijke financiering van

gebouwencomplexen met meerdere functies . Daarnaast wijst hij ook op de mogelijkheden om als gemeente het conculaat en Institut Francais een

alternatieve locatie aan te bieden tegen een maatschappelijke prijs met als tegenprestatie een maatschappelijke verkoopprijs voor het Maison

Descartes door de Franse staat.

Paul Morel die constateert dat de Franse staat tonnen heeft laten liggen die benut hadden kunnen worden voor onderhoud, waardoor de huidige

›

bouwkundige staat van het gebouw veel achterstallig onderhoud kent en constructieve aanpassingen noodzakelijk zijn. Hij geeft aan dat een deel

van die subsidies alsnog aangevraagd kan worden en prijst het Maison Descartes als een bijzonder monument met een prachtige regentenzaal met

waardevolle schilderijen. Paul schets tevens een globaal beeld van de mogelijk kosten voor verwerving en herontwikkeling

› Maartje Romme die een bevlogen en inspirerend verhaal neerzet over het Maisond Descartes als My Town: een centrum voor democratische,

economische en duurzame vernieuwing, waarin in de toekomst een groot aantal gemeenschapsvoorzieningen worden beheerd en bestuurd, zoals:

a.

eigen voedselvoorziening via duurzame productie en aanvoer over water

b.

energie-neutrale zelfstandige en duurzame energievoorziening

c.

eigen groenbeheer via Wetering Groen

d.

een alternatief mobiliteitssysteem

e.

eigen zorgmodel via een netwerk van buurthulp (stadsdorp) en cooperatieve zorg

f.

transitiecentrum voor economische en lokale democratie waarin ook een buurtcoordinator in de toekomst een prima

werkplek kan krijgen De Duif aan de Prinsengracht

pagina 40

TOEKOMSTIGE CONTEXT

g.

een lokaal gerund cooperatief restaurantdat open staat voor buurtbewoners die hier hun laatste levensavond door willen brengen

h.

een stadsambassade van PARIJS als ontmoetingspunt en presentatiecentrum voor internationale samenwerking

i.

een trefpunt en inspiratiebron voor de gehele Zuidelijke grachtengordel, die de oproep die Jan Rotmans deed: maak het mogelijk je zelf te organiseren op weg naar een duurzame toekomst, in de praktijk wil

brengen › Hans Erdmann die een studievoorstel heeft gemaakt voor een tweede jeugd voor het Maison Descartes als een bi-polair gebouw met een gedeelte dat zich richt op de presentatie van Franse cultuur en het Franse bedrijfsleven en een

gedeelte waarin stedelijke en buurtgerichte voorzieningen een plaats krijgen. Hij wijst er tevens op dat DESCARTES ons een “vliegroute “ heeft achtergelaten om vanuit samenwerking van alle betrokkenen en vanuit een WIJ-gevoel dit

gebouw een tweede jeugd kan bezorgen waarin onder meer het restaurant le Hollandais een culinair centrum in zou kunnen richten met respect voor de Franse culinaire cultuuren duurzaam voedsel en eten. Voor de interactie tussen

de Franse nen Nederlandse cultuur zou de gastronomie een uitstekend vehikel kunnen zijn, zeker als dat plaats vindt aan de Vijzelgracht. Hans is vanuit de HER bezig samen met Maarten Meester (collega architect) in kaart te brengen

welke functies in welke ruimten van het gebouwencomplex zouden kunnen worden ondergebracht.

› Renée Hoogendoorn, ervaringsdeskundige op het terrein van projectontwikkeling en adviseur van My Town geeft aan dat in het onderzoek gelijktijdig aan 3 sporen wordt gewerkt:

a.

de potenties en kwaliteiten van het gebouw verkennen voor mogelijke nieuwe functies

b.

verkennen welke nieuwe functies in het verlengde van de My Town filosofie wenselijk en mogelijk zijn en wat de consequenties kunnen zijn voor de toekomstige exploitatie van het gebouw

c.

welke coalities van toekomstige gebruikers en/of eigenaren we kunnen vormen om een toekomstig beheer en exploitatie verantwoord op te zetten.

› Michel Le Roux, vertegenwoordiger van Franse ondernemers in de hoofdstad geeft aan dat hij zich wil inspannen om samen naar Parijs te gaan om via zijn contacten op de ministeries te ijveren voor behoud van het Intitut francais en het

consulaat in het Maison Descartes

› Willem van Bennekom, adviseur van de Waalse Kerk voor hergebruikplannen geeft aan dat de Waalse kerk zeer veel interesse heeft in hergebruik van het voormalige Walenweeshuis. De kerk is nog steeds eigenaar van de waardevolle

schilderijen in de regentenzaal die in bruikleen zijn afgestaan. De kerk zou deze zaal in eigendom willen verwerven en daarna in bruikleen afstaan voor bijvoorbeeld een gerenommeerd cafe restaurant en heeft ook interesse om een

hospice te vestigen in een van de zijvleugels.

› Boudewijn Oranje, portefeulllehouder ruimtelijk beleid en gebouwen in het stadsdeel Centrum geeft aan het initiatief te ondersteunen. Wijst erop dat de prijzen van het vastgoed binnenstad in snel tempo oplopen en verwelkomt met

name maatschappelijke initiatieven die pogen leegstaande of leegkomende gebouwen een maatschappelijke functie te geven naast een rendabele exploitatie .Hotelfunctie voor Maison Descartes is door het stadsdeel uitgesloten, maar

vormen van short stay in combinatie met andere functies zijn wel denkbaar. Voor een mix van functies zoals in dit initiatief wordt voorgesteld is wijziging bestemmingsplan noodzakelijk. Daarmee kan en wil ook het stadsdeel zijn

invloed aanwenden ten gunste van een mix van maatschappelijke en economische functies.

pagina 41

TOEKOMSTIGE CONTEXT

In de aansluitende discussie komen nog de volgende suggesties naar voren:

a.

de dominee van de Waalse kerk houdt een welsprekend

betoog om aandacht te besteden aan de historie van het

hospice Wallon als ontmoetingsplaats voor `vreemdelingen`

die in Amsterdam een gastvrij onthaal vonden. Die

inspiratiebron moeten wij koesteren.

een pleidooi om het gedachtengoed van Descartes en

b.

ook van Spinoza te benutten en te honoreren als een

inspiratiebron voor het vernieuwen van het denken over

een samenleving van vrije burgers en innovaties in de

(lokale) democratie

c.

de aanwezige ondernemer die de Seats to Meet exploiteert

in de Beurs van Berlage geeft aan goede kansen te zien voor

een vergelijkbaar initiatief in het Maison Descartes. Hij ziet

ook niet op tegen de m2 prijs van 200 euro/m2 mits er een

aanlooptijd is van enkele jaren om dat doel te bereiken.

Al met al levert deze bijeenkomst eens schat aan initiatieven en suggesties voor mogelijke vormen van samenwerking op die door de onderzoeksgroep in de maanden daarop zijn uitgewerkt tot enkele alternatieven voor mogelijk hergebruik.

Concept-ontwikkeling

pagina 42

TOEKOMSTIGE CONTEXT 4.4 - Programma van wensen van mogelijke gebruikers Wetering Verbetering In de gesprekken die zijn gevoerd met Wetering Verbetering zijn de volgende wensen naar voren gekomen m.b.t. de functionele invulling van het voormalige Walenweeshuis: a.

Werkruimten voor beginnende lokale initiatieven en bedrijven

b.

Flexibele werkruimten voor werkers in de nieuwe economie (zoals

Spaces, Seats to Meet e.a. )

c.

Vergaderruimten voor tal van initiatieven uit de Zuidelijke

Binnenstad die regelmatig behoefte hebben aan vergaderruimte.

Vergaderruimte kan ook verhuurd worden aan buitenstaanders.

d.

Ruimte voor lokale democratie: zowel voor lokaal gewortelde

democratische processen als voor samenwerking met de gemeente.

De centrale ligging van Maison Descartes in de zuidelijke binnenstad

maakt het pand ideaal als trefpunt voor buurt- en

bewonersorganisaties in dit deel van de stad.

e.

Ontmoetingruimten: een ruimte voor ongedwongen sociale

ontmoetingen is essentieel voor het ontstaan en voortbestaan

van een gemeenschapsleven in de buurt en het dragen van

gezamenlijke verantwoordelijkheden voor publieke taken. Deze

ruimte zou zowel geschikt moeten zijn voor feesten en partijen

als voor sociale en culturele activiteiten.

f.

Zorgvoorzieningen: opvang voor mensen die niet langer thuis kunnen

blijven wonen en voor een hospicefunctie.

Culturele activiteiten en buurtfeesten

pagina 43

TOEKOMSTIGE CONTEXT

My Town My Town is een initiatief vanuit de bewoners van de Weteringbuurt in de Zuidelijke Binnenstad, met als doel duurzame economische, bestuurlijke en sociale vernieuwing in dit deel van de stad te bewerkstelligen. In dit kader streeft ze naar de herontwikkeling van twee locaties: het Maison Descartes en De Bak. Vanuit de buurtvereniging Wetering Verbetering is een aantal initiatieven ontwikkeld welke bijdragen aan de beoogde duurzame economische, bestuurlijke en sociale vernieuwing, zoals Wetering Duurzaam, Wetering Groen en Wetering Mobiel. De initiatieven vormen tezamen My Town. de Waalse Kerk De Waalse kerk is een calvinistische kerk in de Nederlanden, waarvan de leden oorspronkelijk uit de Zuidelijke Nederlanden en Frankrijk stammen en waarbinnen de voertaal het Frans is. De leden van deze kerk worden de Waals Hervormden genoemd.

Veel Walen kwamen aan het einde van de 17de eeuw in de Nederlanden terecht, omdat ze na de Spaanse veroveringen van de Zuidelijke Nederlanden de verwachte vervolging door rooms-katholieken wilden ontlopen. In verschillende steden door heel Nederland vind men vandaag de dag afdelingen van de Waalse Kerk, zoals in Den Haag, Haarlem, Leiden en Rotterdam.

De Waalse Kerk heeft eeuwenlang, vanaf het begin van de oplevering, haar onderkomen gehad in het Walenweeshuis aan de Vijzelgracht. Vandaag de dag opereren zij in Amsterdam vanuit de kerk aan de Oudezijds Achterburgwal.

Woonkamer voor de buurt annex leescafe

pagina 44

TOEKOMSTIGE CONTEXT

De Waalse Kerk heeft van oudsher een speciale relatie met het voormalige Walenweeshuis. In het gebouw hangen in de regentenzaal enkele schilderijen die door de Eglise Wallonne in bruikleen zijn afgestaan aan het Franse consulaat. De Waalse kerk wil die zaal graag verwerven en wil tegelijkertijd in de vleugel aan de Prinsengracht een hospice vestigen. Zij zijn ook bereid te investeren in de daarvoor noodzakelijke verbouwingen. Men zou zelfs het deel waarin het hospice gevestigd kan worden in eigendom (verticaal gesplitst) kunnen verwerven. Voor de regentenzaal is een erfpachtconstructie denkbaar, zodat de Waalse kerk voor lange tijd verzekerd is van grip op deze ruimte.

Zorgvoorzieningen.

In gesprekken in de voorbereidingsgroep is ook de mogelijkheid geopperd om in de vleugel aan de Prinsengracht woonzorgappartementen onder te brengen voor senioren. Deze mogelijkheid kan nader worden onderzocht als de vestiging van een hospice om welke reden dan ook niet opportuun zou zijn.

Hospice

pagina 45

TOEKOMSTIGE CONTEXT Spaces Spaces is een voorbeeld van een niet-traditioneel kantoorgebouw waarin ruimten worden verhuurd aan mensen die voor korte of langere tijd ( van 1 dagdeel tot meerdere maanden) behoefte hebben aan het gebruik van een kantoorruimte, die in omvang ook nog kan verschillen (uitbreiden of krimpen).

Het is zo ingericht dat bepaalde ruimten zich ook lenen voor conferenties en vergaderingen. Ook zijn trainingen of regelmatig terugkerende workshops mogelijk.

De ontmoetingsruimte, een goed geoutilleerde coffee corner, is essentieel en weerspiegelt het interactieve en duurzaam-groene imago van de gebruikers.

Omdat in het Maison Descartes een dergelijke horeca functie ruimte kan bieden aan meerdere initiatieven biedt het gebouw een unieke kans om een dergelijke huurder te vestigen.

Vaak zijn aan deze kantoorruimten ook nog short stay facilities gekoppeld voor mensen die een bepaald initiatief willen uitwerken en pas later behoefte kunnen krijgen aan een meer permanente kantoorruimte. Ook short stay kan meerdere functies binnen het gebouw bedienen. Het Consulaat en het Institut ontvangen ook werkbezoek, dat graag van deze faciliteiten gebruik zou maken.

Seats to Meet.

Seats to meet appelleert nog meer aan het idee van een combinatie van flexibele kantoorplekken met ontmoetingsruimten voor 1 tot 4 personen. Het is geheel ingericht op business(wo)men die daar komen om te werken maar vooral ook elkaar te ontmoeten. De faciliteiten zijn daar ook op ingericht.

Seats to meet is minder dan Spaces gericht op het verhuren van ruimtes, maar meer op de interactie van de gebruikers; ‘we create a dynamic environment’.

Creatieve werkomgevingen - Seats2Meet en Spaces

pagina 46

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Zo gebruikt iedereen de coffeecorner, maakt zich online kenbaar, zodat andere bezoekers weten over welk specifiek onderwerp ze met je kunnen overleggen of op een andere manier in contact kunnen komen. Stoelen, werkplekken zijn per uur te boeken Een combinatie met short stay facilities maakt de locatie alleen nog maar aantrekkelijker.

The Playing Circle The Playing Circle biedt inspirerende ruimtes aan in een stedelijke omgeving.

Compleet ingericht en van alle gemakken voorzien. Deze vergaderruimtes worden gekenmerkt door een huiselijke sfeer waar mensen zich direct thuis voelen en waar barrières worden doorbroken. De ruimte waarin een bijeenkomst zich afspeelt is van grote invloed op het creatieve denkproces.

Het huidige aanbod van the Playing Circle bestaat ondermeer uit een oude rubberfabriek, een oud theater en een voormalige concertzaal. Naast esthetische en inspirerende elementen is vooral het onalledaagse van de omgeving van belang. The Playing Circle onderscheidt zich door de combinatie van unieke locaties, uitgebreide services en hoogstaande professionele ondersteuning.

De kapverdieping van het hoofdgebouw aan de Vijzelgracht voldoet qua ligging, uitstraling en oppervlakte bijzonder goed aan de eisen die the Playing Circle stelt aan een bijzondere vergaderlocatie.

Creatieve vergaderruimtes - the Playing Circle

pagina 47

TOEKOMSTIGE CONTEXT Franse consulaat en Institut Francais.

Het Institut Français is het Franse instituut voor taal en cultuur in Nederland.

De doelstelling van het instituut is het bevorderen van de culturele uitwisseling tussen Frankrijk en Nederland, voornamelijk door het bevorderen van de studie Frans. Daarnaast organiseert het instituut lezingen, vertoont het (Franse) films en heeft het een bibliotheek met meer dan 35.000 boeken, CD’s en video’s/DVD’s.

Het Franse consulaat is sinds 1968 gevestigd in het Maison Descartes maar overweegt hier te vertrekken ook vanwege andere eisen die gesteld worden aan beveliging en afgrendeling van consulaten in de toekomst.

Met vertegenwoordigers van beide instellingen is in aanwezigheid van de premier conseiller van de Franse ambassade een gesprek gevoerd over een mogelijke vestiging in het vernieuwde Maison Descartes. De Franse regering en meer in het bijzonder het Ministerie van Buitenlandse Zaken heeft besloten het Maison Descartes te willen verkopen. Een eventuele hervestiging van consulaat en Institut Francais kan alleen worden besloten in en na overleg met `Parijs`, d.w.z. het ministerie van Buitenlandse Zaken.

Voorwaarde voor het consulaat is wel dat men het deel van het gebouw dat daarvoor geschikt zou kunnen zijn (het gedeelte op de hoek van de Prinsengracht en de Vijzelgracht) in eigendom moet kunnen houden en dit deel van het gebouw moet afsluitbaar zijn van de rest. Het consulaat gaf te kennen geen hervestiging te willen overwegen van een woongedeelte voor het consulaat.

Institut Francais - bibliotheek, lezingen , cursussen, en tentoonstellingen

pagina 48

TOEKOMSTIGE CONTEXT

De bouwkundige voorzieningen die hiervoor nodig zijn kunnen worden aangebracht. (aparte lift+ afsluiting consulaat van overige delen van het gebouw en eigen ingang aan de Vijzelgracht). De tentoonstellingsruimten van het Institut Francais zouden zeer goed gesitueerd kunnen worden aan de linker voorzijde van het gebouw en de aanpalende ruimten. Klaslokalen kunnen worden ingericht beneden en boven deze ruimten in de kelder en op de eerste verdieping. Deze ruimten lenen zich ook voor meervoudig gebruik (flexwerkplekken en leslokalen).

Het behoud van de Franse instellingen in de binnenstad wordt ook bepleit door de heren Tanguy le Breton, president du Lion Bleu en Henri Le Roux, vertegenwoordiger van de Franse bedrijven in de hoofdstad. Beide expats hebben aangeboden hun contacten te willen benutten voor een demarche richting de Franse staat. Zij zijn wel van mening dat het Institut Francais gebaat zou zijn bij een meer eigentijdse presentatie en uitstraling van de Franse cultuur en economie in Nederland.

Met de Franse ambassade is afgesproken dat zij eventuele voorstellen voor hervestiging van de Franse instellingen van een advies zullen voorzien richting het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Franse cultuur

pagina 49

TOEKOMSTIGE CONTEXT Cafe restaurant aan de Vijzelgracht Alle stakeholders hebben zich uitgesproken voor de komst van een gerenommeerd cafe restaurant aan de voorzijde van het gebouw aan de Vijzelgracht. De beletage komt daarvoor het meest in aanmerking omdat op die manier de mooie historische zalen aan de voorkant het best tot hun recht komen en voor een deel ook kunnen worden benut voor kleinere culturele en sociale evenementen. De Waalse Kerk zou ook geen bezwaar hebben tegen gebruik van de regentenzaal als dinerzaal.

De mooie gang die achter de historische kamers loopt zou dan ook benut kunnen worden voor het cafe/restaurant en de daarachter gelegen keuken zou weer in zijn oorspronkelijke luister en functie kunnen worden hersteld.

Restaurant le Hollandais De eigenaar van dit restaurant met een Franse keuken en een vestiging aan de Amstel, Adriaan van Raab van Canstein is zeer ge誰nteresseerd in het vestigen van zijn restaurant in het Maison Descartes.

In een gesprek met Michel Le Roux die het restaurant goed kent, werd al heel snel gesproken over de combinatie van meer aandacht voor de Franse culinaire tradities in een toekomstig Institut Francais en de bereiding van deze maaltijden in het restaurant le Hollandais. De restaurateur staat er om bekend dat hij nooit iets weg gooit maar juist in is voor duurzaam hergebruik van voedsel. In het recente verleden heeft het restaurant ook samengewerkt met het Rijksmuseum in het vervaardigen van maaltijden die overeenstemming vertonen met de stillevens van beroemde schilders.

Haute cuisine - Le Hollandais

pagina 50

TOEKOMSTIGE CONTEXT Wonen en Short stay facilities.

De mogelijkheid om in het gebouwencomplex woonvoorzieningen onder te brengen is meerdere malen besproken in de voorbereidingsgroep en uit gesprekken is gebleken dat er ook gegadigden kunnen zijn voor een aantal woonappartementen aan de Prinsengracht met balkon of terras aan de zonnige achterzijde met uitzicht op de tuin. Al of niet in combinatie met de vestiging van een hospice in de benedenruimte.

Daarnaast is het inrichten van een aantal short stay appartementen met de nodige voorzieningen ook denkbaar aan de bovenverdiepingen van de Prinsengrachtvleugel en/of de bovenste verdieping van de voorzijde van het gebouw aan de Vijzelgracht. Voor de vestiging van deze woonfuncties en-of de short stay facilities is uiteraard een vergunning noodzakelijk van het stadsdeel Centrum en/of de centrale stad. Indien, zoals al eerder aangegeven, deze short stay appartementen gekoppeld zijn aan activiteiten binnen het gebouw, ligt het voor de hand dat de vergunning verleend zal worden, maar het beleid ten aanzien van short stay wordt ook restrictiever. Op dit moment worden zes short stay appartementen gerealiseerd in HAL 17 van het Hallencomplex in Amsterdam West, dat beheerd wordt door Stadsherstel Amsterdam.

Short-stay appartement

pagina 51

TOEKOMSTIGE CONTEXT Filmhuis in combinatie met eten Een aantal ondernemers uit de Amsterdamse horeca (Hotel de Goudfazant, cafe Modern / Jaques Jour) zijn een concept aan het ontwikkelen waarbij goed eten wordt gecombineerd met een ‘luxe bioscoop’.

Een bioscoop met niet alleen uitstekend beeld en geluid, maar ook (of vooral) heel ruime stoelen en een beter aanbod voor wat betreft het eten en drinken (cocktails, wijn, bier, champagne, kaasplank, charcuterie, oesters, maar ook popcorn zal verkrijgbaar zijn). Het idee is dat er een betere filmbeleving wordt aangeboden tegen dezelfde prijzen als een regulier bioscoopkaartje. Er zijn inmiddels contacten gelegd met Cineville over een samenwerking.

Het restaurant zal eenzelfde uitstraling hebben als het theater waarbij uitgegaan wordt van hetzelfde idee; een laagdrempelige zaak met uitstekend bistro eten. Dit restaurant bestaat bij voorkeur uit twee gedeelten; een echt restaurant gedeelte en een café-gedeelte waar het publiek aan de bar kan eten. In dit café gedeelte willen ook muziek draaien - in het weekend dj’s en mogelijk ook live-muziek. Het idee van dit concept is geïnspireerd op de Electric in Londen.

De keuken en het restaurant zouden gedeeld kunnen worden met de ontmoetingruimte van Wetering Verbetering.

Filmhuis in combinatie met eten - Electric cinema | Cafe Modern

pagina 52

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Flexibel-multifunctioneel gebruik Voor een vitale exploitatie van het Walenweeshuis is het van belang dat deze intensief wordt gebruikt. Het moet een open en laagdrempelige plek worden waar iedereen naar binnen loopt en waar altijd iets te beleven valt.

Om dit te realiseren is het goed dat er een aantal publieke functies worden ondergebracht. Het restaurant en de flexibele werkplekken in het hoofdgebouw, de ‘woonkamer’ aan de weteringdwarsstraat en wellicht een bioscoop aan de Prinsengracht.

Daarnaast zouden alle mogelijke ‘vaste gebruikers’ van het pand, zoals bijvoorbeeld het Institut Francais of de Stadsambassade hun werkplekken ook kunnen betrekken bij Seats2Meet / Spaces. Eventueel in combinatie met een beperkt aantal vaste werkplekken voor het secretariaat. Dit geldt ook voor de cursus- vergaderruimtes en ruimtes waar bijeenkomsten / evenementen worden georganiseerd. Hoe flexibeler en intensiever deze ruimtes gebruikt worden, hoe groter de kans is dat de gewenste dynamiek op deze locatie wordt gerealiseerd.

Voor het Institut Francais zien wij ook combinatie voor ons tussen de bibliotheek en de ‘woonkamer’ aan de Weteringdwarsstraat. Overdag zou dit een leescafé kunnen zijn waar een grote selectie internationale kranten op tafel ligt en een wisselende selectie van de collectie van het Institut zichtbaar is. De rest van de collectie zou een plek kunnen vinden in het depot en is dan op aanvraag beschikbaar. Op deze manier krijgt de woonkamer een onderscheidend internationaal profiel wat interessant is in relatie tot de buurtfunctie en krijgt het Institut de gelegenheid om haar collectie onder de aandacht te brengen van een groot publiek.

pagina 53

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Mogelijke indeling hospice - tweede verdieping vleugel Prinsengracht

Mogelijke indeling hospice - eerste verdieping vleugel Prinsengracht

pagina 54

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Mogelijke indeling short-stay appartementen in de vleugel aan de Derde Weteringdwarsstraat - 2e verdieping

Mogelijke indeling short-stay appartementen in de vleugel aan de Derde Weteringdwarsstraat - 1e verdieping

pagina 55

TOEKOMSTIGE CONTEXT

1- en 2-persoons bedstedes in de short-stay appartementen aan de Derde Weteringdwarsstraat

Bedstee en natte cel in short-stay appartementen

Mogelijke indeling ‘woonkamer’ annex leescafe in de vleugel aan Derde Weteringdwarsstraat

pagina 56

TOEKOMSTIGE CONTEXT 4.5 - Scenario’s De logische indeling van het gebouw in drie vleugels komt voort uit de

Een belangrijke kwaliteit van het gebouw nu is de multifunctionaliteit en

Er is voor gekozen om de publieke (representatieve) functies zoveel mogelijk

bouwhistorie. Het ligt dan ook voor de hand verschillende functies te

de grote diversiteit aan ruimtes. Dit maakt diverse functies en de interactie

in het hoofdgebouw te situeren. De meer informele functies voor de buurt en

koppelen aan die indeling. Ook bij een eventuele verticale splitsing zou de

ertussen mogelijk.

bezoekers hebben wij geprojecteerd in de vleugel aan de Weteringdwarsstaat.

De vleugel aan de Prinsengracht is voorbehouden aan ofwel het Franse

oorspronkelijke indeling het uitgangspunt zijn. In de businessmodellen komt naar voren dat de benodigde investering van dien aard is dat splitsing een

In samenspraak met de stakeholders zijn daarom verschillende scenario’s

optie is. Zou het hospice in de noordvleugel komen, aan de Prinsengracht,

onderzocht. Uitgangspunt bij deze zoektocht was om een balans te vinden

dan zou de Waalse Kerk dat gebouwdeel in eigendom over kunnen nemen.

tussen de belangen van de mogelijke gebruikers en de architectonische en

De Vijzelgracht- en Weteringdwarsvleugel zouden in dat geval behoren aan

cultuurhistorische kaders van het Walenweeshuis. Met andere woorden; de

een andere eigenaar, bijvoorbeeld Stadsherstel, of wellicht twee eigenaren,

nieuwe functie moest op een logische manier zijn in te passen in het gebouw.

Stadsherstel en de buurt. De regentenkamer, die tot het cultuurgoed van de

Niet alleen ruimtelijk, maar ook qua functie / gebruik. De gekozen scenario’s

Waalse kerk behoort, zou de Waalse kerk in erfpacht kunnen behouden en

hebben met elkaar gemeen dat zij de architectonische en bouwkundige

verhuren aan de horecafunctie.

opdeling van het gebouw in drie delen (hoofdgebouw, Prinsengracht,

consulaat, ofwel een hospice en een woonzorgfunctie.

Weteringdwarsstraat) respecteren. Dat wil zeggen dat een bepaalde functie Op deze wijze zijn bij het uitdenken van de diverse mogelijkheden de

nooit wordt verdeeld over verschillende gebouwdelen.

vanzelfsprekende eigenschappen van het complex steeds in het oog gehouden.

Veel varianten zijn gaandeweg afgevallen, uiteindelijk zijn er twee De geringe diepte van de zuidvleugel aan de Weteringdwarsstraat, leidt in het

overgebleven. Deze kennen beide weer een suboptie A en B. De invulling van

plan tot een fraai vormgegeven verbreding richting binnentuin, waardoor het

het hoofdgebouw is altijd hetzelfde. De variaties zijn terug te vinden in de

complex aan symmetrie wint. De aanbouw aan de huidige bibliotheek aan de

vleugels aan de Weteringdwarsstraat en de Prinsengracht.

achterzijde van het complex wordt vervangen door nieuwbouw. Dit zijn de enige twee aanpassingen die het aanzicht wijzigen.

Publieke functies zoveel mogelijk in hoofdgebouw, informele functies in de vleugels

pagina 57

TOEKOMSTIGE CONTEXT

In het hoofdgebouw zijn (bij alle varianten) op de verschillende verdiepingen

Eventueel zijn hier weer verschillende sub-varianten op te verzinnen, maar in

de volgende functies geprojecteerd:

principe worden met deze scenario’s de meeste mogelijkheden wel gedekt.

› Souterrain:

Seats2Meet / Spaces flexibele werkplekken, vergader- en cursusruimtes, deel vd keuken / opslag voor het restaurant,

algemene opslag en eventueel een depot voor het Institut Francais

› Bel-etage:

Restaurant met keuken. De regentenkamer is apart te reserveren.

› Eerste verdieping:

Werkplekken met vaste huurders

› Tweede verdieping:

Ruimtes voor congressen, evenementen, vergaderen, teambuilding, etc.

De reden om het consulaat te programmeren in de vleugel aan de Prinsengracht komt voort uit de mate van representativiteit van dit bouwdeel en het feit dat deze beveiligingstechnisch goed te scheiden is van de rest van het gebouw.

Bovendien komt de beschikbare oppervlakte goed overheen met het huidige ruimtebeslag van het consulaat (exclusief ambtswoning)

De variaties in programma in de vleugels zien er als volgt uit:

› Scenario 1A

Prinsengracht:

Frans consulaat op alle verdiepingen

Weteringdwarstraat:

Woonkamer en ontmoetingsruimte voor de buurt op de begane grond

Short-stay appartementen (logeergelegenheid) op de verdiepingen › Scenario 1B

Prinsengracht:

Frans consulaat op alle verdiepingen

Weteringdwarsstraat:

Woonkamer en ontmoetingsruimte voor de buurt op de begane grond

Hospice Wallon op de verdiepingen › Scenario 2A

Prinsengracht:

Hospice Wallon op alle verdiepingen

Filmzaal / tentoonstellingsruimte in voormalige filmzaal

Woonkamer en ontmoetingsruimte voor de buurt op de begane grond

Weteringdwarsstraat:

Short-stay appartementen (logeergelegenheid) op de verdiepingen › Scenario 2B

Prinsengracht:

Particuliere woningen

Filmzaal / tentoonstellingsruimte in voormalige filmzaal

Weteringdwarsstraat:

Woonkamer en ontmoetingsruimte voor de buurt op de begane grond

Short-stay appartementen (logeergelegenheid) op de verdiepingen

pagina 58

TOEKOMSTIGE CONTEXT TWEEDE ETAGE

EERSTE ETAGE

Congresruimte / vergaderen

- ca 440 m2

Consulaat

TWEEDE ETAGE

Congresruimte / vergaderen

- ca 440 m2

- ca 200 m2

Consulaat

- ca 200 m2

Kantoren vaste huurders

- ca 670 m2

Kantoren vaste huurders

- ca 670 m2

Short-stay

- ca 125 m2

Hospice

- ca 125 m2

Consulaat

- ca 200 m2

Consulaat

- ca 200 m2

Short-stay

- ca 180 m2

Hospice

- ca 180 m2

Horeca / restaurant

- ca 670 m2

Horeca / restaurant

- ca 670 m2

BEL-ETAGE

EERSTE ETAGE

BEL-ETAGE

Consulaat

- ca 315 m2

Consulaat

- ca 315 m2

Woonkamer / bibliotheek IF

- ca 235 m2

Woonkamer / bibliotheek IF

- ca 235 m2

Horeca / keuken

- ca 80 m2

Horeca / keuken

- ca 80 m2

S2M - werken / vergaderen / cursus

- ca 560 m2

SOUS-TERRAIN

SOUS-TERRAIN S2M - werken / vergaderen / cursus

Scenario 1A

- ca 560 m2

Scenario 1B

pagina 59

TOEKOMSTIGE CONTEXT TWEEDE ETAGE

EERSTE ETAGE

Congresruimte / vergaderen

- ca 440 m2

Hospice

TWEEDE ETAGE

Congresruimte / vergaderen

- ca 440 m2

- ca 200 m2

Woningen

- ca 200 m2

Kantoren vaste huurders

- ca 670 m2

Kantoren vaste huurders

- ca 670 m2

Short-stay

- ca 125 m2

Short-stay

- ca 125 m2

Hospice

- ca 200 m2

Woningen

- ca 200 m2

Short-stay

- ca 180 m2

Short-stay

- ca 180 m2

Horeca / restaurant

- ca 670 m2

Horeca / restaurant

- ca 670 m2

BEL-ETAGE

EERSTE ETAGE

BEL-ETAGE

Filmhuis

- ca 155 m2

Filmhuis

- ca 155 m2

Hospice

- ca 160 m2

Woningen

- ca 160 m2

Woonkamer / bibliotheek IF

- ca 235 m2

Woonkamer / bibliotheek IF

- ca 235 m2

Horeca / keuken

- ca 80 m2

Horeca / keuken

- ca 80 m2

S2M - werken / vergaderen / cursus

- ca 560 m2

SOUS-TERRAIN

SOUS-TERRAIN S2M - werken / vergaderen / cursus

Scenario 2A

- ca 560 m2

Scenario 2B

pagina 60

TOEKOMSTIGE CONTEXT 4.6 - Schetsvoorstel aanpassingen Uitbreiding

Het tussenlid aan de zijde van de Weteringdwarsstraat zou doorgetrokken

Aanpassingen tuin

Om een goede keuken te realiseren voor de woonkamer aan de

kunnen worden tot aan het hoofdgebouw. Hiermee wordt een serre gecreëerd

De bestaande tuin is niet authentiek, maar op een bepaalde manier wel

Weteringdwarsstraat is nieuwbouw ter plaatse van de bestaande uitbreiding

aan de binnentuin voor de ‘woonkamer’ en een logische routing gerealiseerd

waardevol. De tuin past bij de monumentale uitstraling van het pand en

van de bibliotheek de meest logische optie. Dit volume is momenteel een

vanuit het hoofdgebouw naar de vleugel aan de Weteringdwarsstraat. Deze is

refereert in enige mate aan zowel de klassieke Franse tuinen als aan de 17e

dissonant in het ensemble. Nieuwbouw kan meer samenhang en rust brengen

niet noodzakelijk, maar wel erg prettig. Om de integrale toegankelijkheid van

eeuwse tuinen van de panden aan de grachtengordel.

in de binnentuin van het Walenweeshuis. Bovendien biedt dit mogelijkheden

het pand te vergroten zou deze route ook uitgevoerd kunnen worden met een

om alle technische voorzieningen die nodig zijn voor een goed geoutilleerde

hellingbaan.

Waarschijnlijk zal de tuin, zonder beschermende maatregelen, een intensieve verbouwing van het pand ook niet overleven en kan daarom als verloren

keuken op een zorgvuldige manier onder te brengen.

Deze verbreding is volgens opgevraagde archieftekeningen eerder aan de

worden beschouwt. Dit in combinatie met het gebrek aan historische waarde

In ons schetsvoorstel volgt deze uitbreiding de contouren van het

orde geweest (in de jaren 60), maar betrof toen een verbreding over alle

maakt de weg vrij voor een nieuwe inrichting van het buitengebied.

oude lesgebouw (filmzaal). De aansluiting op het bouwdeel aan de

etages, inclusief de kap. In ons voorstel gaan uit van een verbreding over één

Weteringdwarsstraat kan worden gerealiseerd door middel van een glazen

verdieping op maaiveldniveau.

Gezocht moet worden naar oplossing waarbij de tuin, anders dan in de bestaande situatie meer gebruikswaarde krijgt. Deze gebruikswaarde moet

tussenlid. De bioscoopzaal is aan de andere zijde (Prinsengracht) ook gekoppeld door middel van een tussenlid. Deze is niet van glas, maar het is te

Aanpassingen exterieur

aansluiten bij de programma’s van de omliggende functies. Bijvoorbeeld een

overwegen om deze wel als zodanig uit te voeren. Op deze manier vormt de

Naast de hierboven beschreven uitbreiding stellen wij een aanpassing voor

terras aansluitend aan de woonkamer of een kruidentuin ten behoeve van

bioscoopzaal qua volume een eenheid met de nieuwe keuken die ‘los’ (aan

aan de kap aan de achterzijde van het hoofdgebouw teneinde meer daglicht

de keuken. De bestaande klassieke geometrische opzet van de tuin kan als

weerzijden verbonden door een tussenlid) tussen de twee gebouwvleugels

te realiseren op de zolderverdieping.

leidraad dienen voor het nieuwe tuinontwerp. Hiermee wordt dan toch nog gerefereerd aan de rijke Franse historie van het pand.

is gesitueerd. Hiermee wordt de oorspronkelijke symmetrie van het geheel weer hersteld.

Verder blijven de aanpassingen aan de buitenzijde beperkt. Wellicht dat aan de tuinzijde de gevel en de dakkapellen van de vleugel aan de Weteringdwarsstraat hun oorspronkelijke geleding terug kunnen krijgen, maar dit is niet strikt noodzakelijk. Het pand zal aan de buitenzijde intensief gerenoveerd moeten worden. Onderzocht moet worden of er duurzaamheidsmaatregelen mogelijk zijn zonder aantasting van de (monumentale) uitstraling van het gebouw.

pagina 61

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Referenties - aanpassingen exterieur

pagina 62

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Voorstel tot uitbreiding vleugel Eerste Weteringdwarsstraat uit 1969

Uitbouw aan zijde Eerste Weteringdwarsstraat en nieuwbouw aansluitend aan filmzaal

pagina 63

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Uitbreidingaan zijde Eerste Weteringdwarsstraat

Uitbouw ten behoeve van keuken

pagina 64

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Referenties - aanpassingen exterieur

pagina 65

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Schetsvoorstel uitbreiding

pagina 66

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Meer daglichttoetreding in de kap

pagina 67

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Aan de straatzijdes vinden er aan het exterieur geen aanpassingen plaats. De voorgestelde modificaties bevinden zich uitsluitend aan de binnentuinzijde.

›

Uitbreiding met glazen uitbouw en balkon /

›

Nieuwe keuken op plaats van bestaande

ontsluiting op de eerste verdieping tussen

uitbreiding bibliotheek en ontsluiting naar

nieuwe keuken en hoofdgebouw aan de

filmzaal

Vijzelgracht

Tuinzijde Eerste Wetering dwarsstraat

Tuinzijde richting Weteringstraat

›

Geen aanpassingen

Tuinzijde Prinsengracht

›

Nieuwe daklichten in de kap van het

hoofdgebouw aan de Vijzelgracht

Tuinzijde Vijzelgracht

pagina 68

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Referenties - aanpassingen tuin

pagina 69

TOEKOMSTIGE CONTEXT Aanpassingen interieur

Om de herontwikkelingspotentie van het Walenweeshuis zo goed mogelijk te

De uitbreiding van de keuken is voorzien in het souterrain onder de bestaande

In algemene zin geldt dat terughoudend moet worden omgesprongen

benutten zijn er zeker aanpassingen nodig. Sommige aanpassingen kennen

keuken. Hier is ook plaats voor (koude) opslag en bevoorrading. De afwerking

met aanpassingen en toevoegingen aan het interieur. Het Walenweeshuis

een puur functionele noodzaak, andere zijn wenselijk om de verschijningsvorm

en uitgifte van de gerechten kan plaatsvinden in de bestaande keuken op

beschikt, ondanks het achterstallige onderhoud en enkele recente ingrepen,

van het interieur te versterken.

de beletage. De nieuwe en bestaande keuken kunnen met elkaar worden

over een zeer waardevol interieur.

verbonden door een keukenlift die wordt geplaatst in de bestaande bijkeuken.

Wanneer er in het bouwdeel aan de Prinsengracht een hospice wordt

Bij het vaststellen van de randvoorwaarden voor mogelijke ingrepen in het

gesitueerd zal in deze vleugel een beddenlift moeten komen. Deze lift is

Een voorbeeld van een ingreep die wij voorstellen om de verschijningsvorm (en

interieur moet onderscheid worden gemaakt tussen elementen die nog

op een vanzelfsprekende manier te integreren in dit bouwdeel zonder

daarmee de bruikbaarheid) van het gebouw te versterken is het aanbrengen

volledig authentiek zijn en elementen die later (geruime tijd na oplevering)

onoverkomelijke aantasting van het interieur. Ook in het hoofdgebouw zal

van daglichtvoorzieningen in de kap. Een andere ingreep zou kunnen zijn om

zijn geïntroduceerd. Volledig authentieke elementen zijn bijvoorbeeld de

een lift geplaatst moeten worden om alle verdiepingen optimaal te kunnen

een aantal binnenwanden die niet authentiek zijn te verwijderen (vergelijkbaar

constructieve wanden en balklagen, schouwen, een aantal binnendeuren

gebruiken. De meest logische plek hiervoor is in het verlengde van de gang,

met de huidige bibliotheek) teneinde de ruimtelijke beleving te vergroten en

/ -kozijnen en de meeste trappenhuizen. Deze elementen zijn vanwege

evenwijdig aan de Vijzelgracht, op de kruising met ofwel de gang van de

de hoofdstructuur van het gebouw zichtbaarder te maken.

hun authenticiteit onaantastbaar. Dit geldt ook voor een aantal ruimtes als

vleugel aan de Prinsengracht ofwel de vleugel aan de Weteringdwarstraat.

ensemble, zoals de regentenkamer en de keuken in het hoofdgebouw. In de

Een lift aan beide zijden van het hoofdgebouw is waarschijnlijk niet nodig. (zie

regentenkamer is bovendien losse inventaris aanwezig, zoals de schilderijen,

tekening)

die onlosmakelijk met deze ruimte verbonden zijn.

Wellicht dat de bestaande trappenhuizen met het oog op de brandveiligheid Maar er zijn ook interieurelementen aanwezig die niet strikt origineel zijn.

technisch aangepast moeten worden aan de nieuwe functies. Dit hangt

Wanneer deze geen wezenlijke bijdrage leveren aan de cultuurhistorische

nauw samen met de definitieve invulling van het gebouw en moet in de

identiteit van het gebouw kan worden overwogen om deze te verwijderen

ontwerpfase nader onderzocht worden. Qua aantal en afmeting lijken de

c.q. aan te passen. Waar mogelijk en wenselijk moet herstel plaatsvinden

bestaande trappenhuizen afdoende voor een verantwoorde ontvluchting.

naar een eerdere situatie die beter aansluit bij het ‘verhaal’ van het gebouw.

Alleen in het geval van logiesfuncties in de vleugels aan de Prinsengracht of de Weteringdwarsstraat is wellicht een extra vluchtweg nodig. Uitgangspunt is om deze eventuele ingrepen waar mogelijk onzichtbaar uit te voeren.

pagina 70

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Referenties - aanpassingen interieur

pagina 71

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Uitbreiding en hoofdstructuur met steigpunten

Interne logistiek per verdieping

pagina 72

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Schetsen casco en functionele indeling

pagina 73

TOEKOMSTIGE CONTEXT 4.7 - Exploitatiemodel Om enig gevoel te krijgen bij de nieuwe exploitatie van het gebouw wordt

Deze berekening volgt het Stadsherstel model. Stadsherstel betaalt 5%

Bij dit type vastgoed stelt Stadsherstel de Internal Rate of Rerurn (IRR) op

hierbij het rekenmodel toegelicht waarbij één partij koopt, restaureert,

dividend aan haar aandeelhouders. Hoewel de solvabiliteit hoog is, zo’n

7%. Ter vergelijking; bij restaureren van woningen in Amsterdam wordt

herbestemt, verbouwt, verhuurt en beheert.

70%, wordt er daarnaast op de markt geleend. Op dit moment is de rente

een IRR van 6% gehanteerd, omdat er daarbij nauwelijks sprake is van

op achtergestelde leningen lager dan het dividend niveau. Voor restauratie

leegstandsrisico. Hieruit volgt ten slotte in het geval van Maison Descartes

Het totale complex omvat ca 3.500m². In de afgelopen maanden zijn we

en onderhoud van het monumentale deel van het gebouw is een fiscale

een minimaal vereiste jaarhuur van € 700.000,-. Dat is iets minder dan 6% van

uitgegaan van een aankoopprijs van rondom € 1.500/m². Dat lijkt een

tegemoetkoming mogelijk. Deze wordt in het geval van het Maison Descartes

de aanvangsinvestering inclusief aankoop. Opgemerkt dient te worden dat er

voorzichtige benadering, maar een koper heeft wel te maken met een sociaal

op maximaal 1 mlj geschat. De berekening hiervan is voor iedere eigenaar

hier van uitgegaan wordt dat meer dan 90% van het gebouw wordt verhuurd

maatschappelijke bestemming van het gebouw en de mogelijke wijziging van

anders, maar hier wordt er vanuit gegaan dat van de verbouwkosten ongeveer

aan huurders die de BTW af kunnen trekken. Dan is het ook mogelijk voor

die functie is risicovol, vooral voor een partij, die minder goed bekend is met

3 mlj besteed wordt aan restauratie en onderhoud en dat ca 30% daarvan het

de ontwikkelaar de BTW lasten van de investering af te trekken. Is dit niet

Amsterdam. Van de verkopende partij weten we slechts dat men de hoogste

netto voordeel is. In de berekening van de vereiste huuropbrengst worden

mogelijk dan kunnen de huren tot 21% hoger worden.

opbrengst wil en niet kijkt naar de functie na vertrek. Hoewel blijkbaar aan

restauratie- en structurele kosten berekend zoals onderhoud, verzekeringen

de selectie van een makelaar wordt gewerkt is er nog niet bekend welke

en frictieleegstand. Voor de inflatie wordt het vigerend percentage (ca 2%/

Hoe het economisch model er ook uit komt te zien, het gaat om een investering

het wordt. Vandaar dat slechts een benadering mogelijk is. We houden het

jaar) aan gehouden. Met deze gegevens wordt een liquiditeitsprognose, dat

van ca 12mlj, waarbij op dit moment de aankoopprijs het meest onduidelijk

voorlopig op € 1.750/m² en de verbouwkosten op € 1.400,-/m² gezien het

wil zeggen een overzicht van alle uitgaven en kosten, over 50 jaar opgesteld,

is. Bij een hogere aankoopprijs zullen de inkomsten hoger moeten worden

feit dat funderingsherstel niet nodig is. Ook de hoogte van de verbouwkosten

omdat die periode overeenkomt met erfpachtcontracten.

dan wel andere fondsen gevonden moeten worden. In de multifunctionele

is natuurlijk afhankelijk van het programma van eisen en het moment van

bestemmingen die in dit onderzoek zijn uitgewerkt is een huur van € 200/

aanbesteden, maar binnen de context van de huidige bouwprijzen is dit een

m²/j exclusief BTW pittig, al is het dan een toplocatie aan een toekomstig

redelijke veronderstelling. Met deze aannames komen we op de volgende

metrostation. De wens om naast commerciële invullingen ook de buurt en

som;

de lokale democratie ruimte te bieden, met daarbij de mogelijkheid mede vorm te geven aan de programmering van het gebouw, is richtinggevend voor

Aankoop 3.000 x € 1.750,- € 6.125.000,-

deze studie en dat betekent ook dat de huurprijs niet te hoog kan worden

Kosten koper, notaris € 370.000,-

opgeschroefd. Er zal dan ook zonder enige twijfel naar aanvullende gelden

Restauratie, verbouw

gezocht moeten worden om een onrendabele top te vermijden.

3.500 x 1.400,-

€ 4.900.000,-

Adviseurs 10% € 490.000,Leges, precario, voorbereiding, nuts, AK etc

€ 1.000.000,-

Overheidbijdragen restauratie en achterstallig onderhoud

€ 1.000.000,-

maximaal

-/-

Totale kosten € 11.885.000,Vereiste minimale jaarhuur € 700.000,-

pagina 74

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Een andere benadering is om de te verwachten huursom te bepalen op basis

Deze tabel geeft een mogelijke verdeling weer van de verhuurde ruimte. Uit

van de maatschappelijke meerwaarde die het gebouw na hergebruik oplevert.

deze aanname en de tarieven volgt een gemiddelde huursom van € 166,-/

Daarbij wordt het diverse gebruik, waaronder ook het maatschappelijk

m²/jaar. In de hier gehanteerde rekenwijze volgt daaruit een aankoopsom

gebruik, in aanmerking wordt genomen. Daaruit resulteert een aankoopsom.

van maximaal € 4.000.000,-. Dit aanbod zou aan de Franse staat moeten

Hierbij worden de volgende tarieven aangehouden;

worden gedaan, waarbij zij de mogelijkheid heeft haar deel te huren dan wel verticaal af te splitsen. Hierbij moet in aanmerking worden genomen dat het achterstallig onderhoud aan de buitenzijde gedurende het beheer door de Franse staat minimaal is opgelopen tot € 800.000,-. Dat gegeven kan de prijs

Huurder

huur / m² / jaar

geschat oppervlak

jaarhuur

verder drukken, maar in de berekening is het wegwerken van dit onderhoud wel meegenomen.

(incl maatschappelijk)

Buurt/maatschappelijk 80,00 250 20.000,00

Desgevraagd bevestigt de RCE dat ook de Franse staat in aanmerking kwam

Hospice 175,00 600 105.000,00

voor subsidie in het kader van de BRIM regeling. Het gebouw staat op de

Kantoor 200,00 460 92.000,00

Werelderfgoedsite. In 2010 verzilverde Amsterdam de nominatie, daarmee

Horeca 200,00 600 120.000,00

is sindsdien subsidie helemaal verzekerd. De vraag is waarom vanwege

(Filmhuis 80,00 120 9.600,00

het gebrek aan onderhoud van dit unieke monument de eigenaar niet is

Short stay 200,00 350 70.000,00

aangeschreven en niet is gewezen op de subsidie mogelijkheden.

Consulat Francais 200,00 520 104.000,00 Institut Francais

100,00

600

60.000,00

3.500 580.600,00 Gemiddelde huur/m²/jaar

165,89

(De verhuurprijs van de horeca moge bescheiden worden gevonden, maar men dient in acht te nemen, dat het niet om puur commerciële horeca gaat, maar ook om een instrument voor culturele uitwisseling)

pagina 75

TOEKOMSTIGE CONTEXT

Voor iedere partij die dit gebouw met deze bestemming en mogelijke functies

De conclusie is wel dat indien het gebruik gedeeltelijk sociaal maatschappelijk

In dit geval kost een schilderbeurt ca € 180.000,- (exclusief BTW). Jaarlijks is

wil verwerven en verbouwen is een investering van 12 mlj of 10 mlj.enorm.

zal zijn, wat uitdrukkelijk de bedoeling is, aanvullende middelen in de vorm

onderhoud nodig aan dakgoten en hemelwaterafvoeren, gevelkozijnen, ramen

Het mogelijk afsplitsen van bijvoorbeeld de vleugel aan de Prinsengracht kan

van subsidie, sponsoring of crowdfunding nodig zullen zijn om tot een

en deuren, anker- en voegwerk. Mits goed geïnspecteerd zal hier ieder jaar

het project realiseerbaar maken en de Waalse kerk heeft daar waarschijnlijk

aanvaardbaar huurniveau te komen voor juist dat maatschappelijk gebruik.

ca € 15.000,- worden uitgegeven. Gemiddeld per jaar zal aan het monument

de mogelijkheden toe, maar hetzelfde geldt voor de Franse staat en de

Een aankoopsom van 4 mlj is immers voor de verkopende partij niet erg hoog.

ca € 45.000,- worden uitgegeven. De overheid draagt hier via de BRIM de

blijvende vestiging van het consulaat in dit Walenweeshuis. Ook kan de buurt,

Maar het is van belang om duurzame huurcontracten af te sluiten, waaraan

helft, € 22.500 aan bij, waarna de nieuwe eigenaar nog eens € 15.000,- uit zal

bijvoorbeeld via het gebruikmaken van een commanditaire vennootschap,

de huurder gedurende lange tijd kan voldoen. Dat kan alleen maar worden

geven aan structureel en vervangingsonderhoud van de installaties. In totaal

een deel (vleugel, Weteringdwarsstraat?) kopen. Het meest waarschijnlijk lijkt

gerealiseerd met een gematigde aankoopprijs.

wordt er derhalve zo’n € 60.000,- per jaar aan monumentaal en structureel

ons dat een dergelijke (verticale) splitsing tot stand komt waarbij wel afspraken

onderhoud uitgegeven, waarvan na aftrek van subsidie € 40.000,- op het

in een beheersovereenkomst worden gemaakt over onderhoud, beheer en

Bij al deze bespiegelingen moet de tijdens de ‘kick-off’ geopperde gedachte

budget van de nieuwe eigenaar drukt.

concept en programmering van het gehele gebouw. Een voorbeeld van een

worden vermeld dat de stad wellicht kan zorgen voor een passende

dergelijke opzet bestaat in de Hallen Amsterdam waar de parkeergarage en

huisvesting van het consulaat elders in de stad. Dat zou enig wisselgeld in de

In de rendementsberekening is inclusief ‘onvoorzien’ 46.000,- per jaar

HAL 17 eigendom zijn van respectievelijk Stadsdeel West en Stadsherstel, maar

koopprijs kunnen opleveren, maar dat is allemaal hoogst onzeker. Zaak is met

opgenomen. Bij de planvorming is regelmatige afstemming met BMA gewenst.

voor het gehele complex een beheersovereenkomst bestaat waarin afspraken

de verkopende partij in gesprek te geraken om de in dit onderzoek naar voren

Dat geldt ook voor de mogelijke subsidies van onderhoud en restauratie.

over energie, warmte, koeling, onderhoud en beheer zijn vastgelegd.

gebrachte plannen te bespreken. Dat kan alleen maar in nauw overleg met de stad Amsterdam, omdat het hier een internationale betrekking betreft.

Iedere initiatiefnemer zal ongeveer hetzelfde sommetje maken als hierboven geschetst. Stadsherstel hanteert door de jaren heen een bescheiden

Onderhoud

maatschappelijke rendement waarmee continuïteit en gestage groei, step

Het meeste van het achterstallig onderhoud zal worden weggewerkt tijdens

by step, gewaarborgd zijn. Een projectontwikkelaar zal misschien een hoger

de restauratie en het is zaak het gebouw daarna in diezelfde goede staat te

rendement nastreven, maar zal zich bij dit gebouw ook vele malen achter de

houden of zelfs te verbeteren. Zoals gezegd wordt voor dit soort gebouwen in

oren krabben.

het kader van de BRIM een onderhoudsprogramma opgezet dat 6 jaar bestrijkt,

De omgeving, een eventuele buurtontwikkeling zal zich tevreden stellen met een lager rendement, dat kosten neutraal uitkomt, maar in dat geval is er reële zorg voor de continuïteit van de exploitatie.

omdat doorgaans éénmaal in de 6 jaar een schilderbeurt wordt uitgevoerd en schilderwerk meestal het belangrijkste gegeven is bij onderhoud van dit soort monumenten.

De uitdaging is om partijen te binden die gaan voor een gezond maatschappelijk rendement en een maatschappelijke meerwaarde waarmee tevens behoud van het gebouw in de toekomst wordt veilig gesteld.

pagina 76

TOEKOMSTIGE CONTEXT 4.8 - Verkenning van organisatie en eigendomsverhoudingen Conclusie Op basis van bovenstaande informatie en overwegingen komen wij tot de aanbeveling dat het wenselijk is 1 partij te belasten met de herontwikkeling van het gebouwencomplex. Dit kan ofwel Stadsherstel zijn ofwel een daartoe op te richten stichting die de expertise en inzichten van meerdere partijen, waaronder bijvoorbeeld de buurt (in een pasende vorm), Stadsherstel en de Waalse Kerk , bundelt.

Voor de herontwikkeling zijn er 3 modellen denkbaar; 1

Teneinde de totale investering te verdelen kan het gebouwencomplex verticaal worden gesplitst in drie onderdelen (voorzijde, vleugel Prinsengracht met

evt. uitloop aan achterkant en vleugel Weteringstraat met evt. uitloop). Voor vestiging van het Frans consulaat zou dit een voorwaarde zijn en waarschijnlijk

voor de Waalse Kerk eveneens. Stadsherstel zou ook een van de drie eigenaren kunnen zijn en haar deel verhuren. De drie eigenaren sluiten een onderhoud

en beheer overeenkomst af waarbij Stadsherstel verantwoordelijk is (en betaald wordt) voor de uitvoering van die overeenkomst. De eigenaren vormen een

Vereniging van Eigenaren met bij voorkeur wel 1 beheerder.

2

Eén ontwikkelaar en één eigenaar; voor iedere instelling die het gebouw zelfstandig wil aankopen en herontwikkelen is de investering behoorlijk groot. Voor

Gezamenlijk kunnen alle partijen die betrokken willen zijn als co-eigenaar

Stadsherstel geldt dat ook, zeker met dit gevarieerde programma. Aankoop en restauratie door één onderneming ligt dan ook niet voor de hand. Er zou wel

van het gebouwencomplex zoeken naar de meest optimale eigendoms- en

een nv kunnen worden opgericht specifiek voor dit gebouw met (maximaal) drie aandeelhouders/beleggers. Stadsherstel zou in dat geval het beheer en

beheervorm.

onderhoud van Maison Descartes in de toekomst voor haar rekening nemen.

Voor de herontwikkeling wordt een architect aangetrokken die tevens de

3

Er wordt een N.V. Walenweeshuis opgericht waarin Wetering Verbetering, Stadsherstel en de Waalse kerk participeren en als aandeelhouders via de Raad

bouwdirectie op zich neemt. Toekomstig gebruik wordt goed afgestemd op

van Commissarissen mede-stemrecht hebben. Denkbaar is ook dat diverse partijen mede-aandeelhouder worden via een C.V. met behulp van crowd funding.

de wensen van toekomstige huurders die vooral inzicht krijgen via beelden en

De buurt (Wetering Verbetering) koopt via een C.V. (met een aantrekkelijke fiscale regeling voor particuliere investeerders) een vleugel of het gehele gebouw

tekeningen (inclusief maquettes) van de toekomstige situatie.

en zet een beheersstichting op.

Wij geven de voorkeur aan één opdrachtgever voor de herontwikkeling en het

beheer van het gebouwencomplex. Als Stadsherstel dit zou doen dan moet het streng zijn voor zichzelf, want er wordt dan veel maatschappelijk kapitaal aangewend voor het behoud en hergebruik van een rijksmonument. Streng betekent in dit geval dat er een rendabel businessmodel aan ten grondslag moet liggen en dat voldoende solvabiliteit gewaarborgd is. Stadsherstel betaalt haar aandeelhouders ieder jaar 5% dividend, de aandelen behouden de nominale waarde en de verlangde solvabiliteit is minimaal 60%.

pagina 77

5. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN

pagina 78

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 5.1 - Uitgangspunten voor herbestemming Het huidige Maison Descartes is een rijksmonument ontworpen door

Daarnaast hebben we gezocht naar functies die de betekenis van het

Deze combinatie van functies levert een bijdrage aan het culturele en sociale

Adriaan Dortsman als Walenweeshuis in de sobere of ‘strakke’ classicistische

gebouw voor de Weteringbuurt en voor de stad kunnen versterken. Daarbij

leven van de Zuidelijke grachtengordel en de binnenstad als geheel. Indien

bouwstijl die vanaf de jaren ’70 van de zeventiende eeuw toonaangevend

kan enerzijds op vruchtbare wijze worden ingespeeld op initiatieven die

het bestemmingsplan op enkele onderdelen aangepast moet worden,

zou worden op de Amsterdamse Grachtengordel. Het ligt in het kerngebied

juist in deze buurt de afgelopen jaren zijn ontplooid om in het gebouw een

zonder dat daarmee de hoofdfunctie van het gebouwencomplex – het

van het Unesco Werelderfgoed. Plannen voor hergebruik van het gebouw –

centrum voor democratische, economische en duurzame vernieuwing onder

bieden van onderdak aan een aantal stedelijke en buurtgerichte culturele en

noodzakelijk geworden door het vertrek van de huidige eigenaar, de Franse

te brengen met diverse gemeenschapsvoorzieningen. Anderzijds heeft ook

maatschappelijke functies – wordt aangetast, is ondersteuning van de stad

staat – zijn daarom gebaseerd op de bestaande cultuurhistorische kwaliteiten

de stichter van het Walenweeshuis, de Eglise Wallonne of Waalse kerk, laten

noodzakelijk.

van het gebouw. De nieuwe functies passen zich aan de bestaande indeling

weten naast het beheer over de prachtige schilderijen in de regentenkamer

en bouwstijl aan.

ook een hospice (een plek waar men de laatste periode voor het overlijden doorbrengt) te willen vestigen in een van de vleugels van het gebouw. Niet

Het gebouw is door de Franse staat slecht onderhouden. Er is relatief veel

overal wordt een hospice hartelijk ontvangen. Het brengt de eindigheid

achterstallig onderhoud dat goed kan worden meegenomen nu het historische

dichterbij en maakt deze soms ook zichtbaar. In een ontwikkeling als deze,

gebouw een nieuw leven kan krijgen.

waar een nieuw concept wordt ontwikkeld in een omgeving die hiervoor open lijkt te staan, heeft ook deze bestemming kansen, al zal voor dit onderdeel (en

De historisch gegroeide driedeling van het monument dat in drie tijdsperioden

de gastronomie) veel gepraat moet worden om het benodigde draagvlak te

is gebouwd, laten we intact en vormt de basis voor het hergebruikplan.

verwerven.

De invloed en “présence” van de Franstalige cultuur zou naar onze mening gehandhaafd kunnen blijven door het consulaat en / of het Institut Francais in

Van oudsher heeft dit gebouw de functie gehad om nieuwkomers in de stad

een meer eigentijdse vorm terug te laten keren in het gebouw. Die betekenis

Amsterdam op te vangen. In het huidige tijdsgewricht zoeken die nieuwkomers

zou nog versterkt kunnen worden door de vestiging van een restaurant dat de

elkaar op in situaties waar flexwerk met creatieve ontmoetingen gecombineerd

kwaliteiten van de Franse gastronomie toevoegt aan het palet. Gastronomie

kunnen worden. Die nieuwe ontmoetingsfunctie past bovendien heel goed,

is bij uitstek een middel om de interactie tussen de Franse en Nederlandse

samen met short stay facilities, in een gebouw waar ook lunches en diners

cultuur te intensiveren. De locatie is uitermate geschikt en ook de ligging

in een internationale cultuur voorbereid en gepresenteerd kunnen worden.

aan het toekomstige metrostation draagt daar aan bij. Ongetwijfeld heeft het gebouw in de hoofden van veel Amsterdammers een Franse identiteit en imago.

pagina 79

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 5.2 - Haalbare ontwikkelingsvarianten Voor de herontwikkeling van het gebouwencomplex hebben we dus enerzijds goed geluisterd naar het gebouw met zijn historische driedeling van een hoofdgebouw en twee zijvleugels met eigen entrees. Anderzijds hebben we gezocht naar een combinatie van mogelijke initiatiefnemers die uiteindelijk gezamenlijk de exploitatie en het beheer van het gebouwencomplex op zich zouden kunnen nemen. Dit heeft geleid tot 2 mogelijke ontwikkelingsvarianten, die wij de komende maanden op hun haalbaarheid zouden willen toetsen.

In beide varianten worden in het hoofdgebouw de publieke (representatieve) functies gesitueerd: ruimtes voor publieke presentaties, ontmoetingen en evenementen (inclusief die van een Institut Francais), vaste en flexibele werkplekken en een restaurant met Franse gastronomie.

In de zijvleugel aan de Weteringdwarsstraat worden de functies ondergebracht die door de buurt zijn en worden ge誰nitieerd in combinatie met ofwel shortstay appartementen ofwel het Hospice Wallon op de bovenverdiepingen.

In de zijvleugel aan de Prinsengracht is ofwel ruimte voor het Franse consulaat op alle verdiepingen ofwel het Hospice Wallon of particuliere woningen.

Aan de achterzijde van het complex kan een filmhuis worden ingericht gecombineerd met een cafe restaurant en een keuken. Deze kunnen ook gedeeld worden met de ontmoetingsruimte van Wetering Verbetering.

pagina 80

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 5.3 - Ontwikkeling, exploitatie en beheer Voor een vitale exploitatie van het Walenweeshuis in de toekomst is het

Wij willen het concept haalbaarheidsonderzoek benutten om de komende 2

belangrijk dat de ruimten in het gebouw die zich daarvoor lenen, zo intensief

maanden te achterhalen welke partijen bereid en in staat zijn om gezamenlijk

mogelijk worden gebruikt, zowel overdag als ’s avonds.

de ontwikkeling en exploitatie op zich te nemen en daarin te investeren.

Daartoe zullen we gesprekken voeren met:

Wij denken dat een rendabele exploitatie zich het beste laat realiseren door 3 of 4 eigenaren die gezamenlijk afspraken maken over de ontwikkeling en de exploitatie en het beheer van het gebouwencomplex.

Om de kwaliteit van het gebouw (na het uitvoeren van het noodzakelijke achterstallig onderhoud) te waarborgen op een hoog niveau is het wenselijk het beheer in een hand te houden, bij voorkeur bij een organisatie die gewend is monumentale gebouwen te beheren en te onderhouden. In de combinaties van eigenaren die ons voor ogen staan is Stadsherstel Amsterdam N.V. daarvoor de meest aangewezen beheerder.

-

Het Franse consulaat en de Franse ambassade en het Institut Francais over de mogelijke hervestiging van het consulaat en/of het Institut Francais in het

gerenoveerde Maison Descartes

-

Het bestuur van de Waalse kerk over de wijze waarop zij de regentenzaal in de toekomst willen beheren en de mogelijke vestiging van een Hospice Wallon in

een van de beide vleugels van het gebouw

-

Het bestuur van de wijkvereniging Wetering Verbetering over de voorwaarden waaronder zij de exploitatie en het beheer en/of de huur van van

gemeenschapsvoorzieningen in de vleugel aan de Weteringdwarsstraat op zich zouden willen nemen.

-

Met de ondernemers die zich hebben gemeld voor het huren van ruimten in het hoofdgebouw en sommige werk- of verblijfsruimten in de vleugels van het

gebouw.

De 3 of 4 eigenaren die gemeenschappelijk de ontwikkeling en exploitatie op zich zouden kunnen nemen zijn de Franse staat, de Waalse kerk, de

Daarnaast stellen wij ons voor overleg te voeren met het stadsdeel over

buurtvereniging Wetering Verbetering en Stadsherstel Amsterdam N.V.

de meest wenselijke vormen van herbestemming van het gebouw en de medewerking die zij bereid zouden zijn te verlenen voor het wijzigen van het bestemmingsplan.

Tenslotte willen we met de centrale stad overleggen of zij – in geval het Franse consulaat toch elders een ruimte wil betrekken – bereid en in staat zijn die representatieve ruimtes aan te bieden tegen een “maatschappelijke prijs” onder de voorwaarde dat de Franse staat op haar beurt het Maison Descartes tegen een “maatschappelijke prijs” aanbiedt.

pagina 81

CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN 5.4 - Aanbevelingen Om de hiervoor geschetste perspectieven te kunnen realiseren is het

Wij verzoeken het bestuur van de wijkvereniging Wetering Verbetering aan

Wij hopen met dit rapport een basis te hebben gelegd voor het ontstaan van

wenselijk dat een aantal betrokken partijen concrete stappen zetten om zich

te willen geven of en zo ja onder welke condities zij bereid zouden zijn de

een vitale coalitie van alle potentiele betrokkenen die zich in willen zetten

te committeren aan het hergebruik van het rijksmonument Walenweeshuis.

eigendom en exploitatie danwel de huur van gemeenschapsruimten in de

voor een nieuwe bestemming van het voormalige Walenweeshuis die recht

vleugel van het gebouw aan de Weteringdwarsstraat op zich te nemen.

doet aan de maatschappelijke betekenis die dit gebouw door de eeuwen heen heeft verworven. Tevens spreken wij de hoop uit dat de geest van Descartes

Allereerst is het wenselijk dat de Franse staat zich uitspreekt over de vraag of het consulaat en het Institut Francais zich alsnog kunnen hervestigen in het

Wij verzoeken wij directie en Raad van Bestuur van Stadsherstel Amsterdam

door het gebouw zal waaien en dat het Maison Descartes ook in de toekomst

Maison Descartes. Een aanvullend verzoek aan de Franse staat is of zij willen

N.V. zich uit te spreken over de vraag onder welke voorwaarden zij – tesamen

een inspirerende ontmoetingsplaats zal bieden voor de vele liefhebbers van

overwegen het gebouw Maison Descartes tegen een “maatschappelijke prijs’

met enkele andere eigenaren – de herontwikkeling en exploitatie van het

de Franse cultuur en gastronomie.

beschikbaar te stellen, mede gezien de staat van (achterstallig) onderhoud

Maison Descartes op zich zou willen nemen, waarbij Stadsherstel primair de

van het pand.

exploitatie van het hoofdgebouw aan de Vijzelgracht op zich zou nemen.

Dat laatste, een “maatschappelijke prijs” vragen voor het Maison Descartes

Tenslotte verzoeken wij de bestuurscommissie van het stadsdeel Centrum

zou ook kunnen spelen als de Franse staat overweegt toch het gebouw te

zich uit te willen spreken over de beide varianten die zijn ontwikkeld voor het

verlaten en genegen is in te gaan op een aanbieding van een representatief

mogelijk hergebruik van het Maison Descartes en aan te geven onder welke

pand door de gemeente Amsterdam, eveneens tegen een “ maatschappelijke

voorwaarden zij bereid zijn mee te werken aan de benodigde wijzigingen in

prijs”.

het bestemmingsplan die realisatie van de herontwikkeling mogelijk maakt.

De komende twee maanden gaan wij gesprekken voeren op basis van deze

In dat geval bevelen wij aan dat de gemeente Amsterdam een aantal panden

aanbevelingen met de direct betrokkenen, waarna we een definitieve

die zij wellicht aan zou kunnen bieden, op een shortlist zet en met de Franse

versie van dit rapport zullen uitbrengen in de vorm van een advies voor de

staat overleg voert over een minnelijke verwerving.

herontwikkeling en het hergebruik van dit voormalige weeshuis.

Wij verzoeken het bestuur van de Waalse kerk aan te willen geven onder welke condities zij bereid zouden zijn een hospice wallon te willen vestigen in het Maison Descartes gekoppeld aan afspraken over het zorgvuldig behoud en beheer van de regentenzaal in het complex.

pagina 82

Bronvermelding - Initiatiefgroep Maison Descartes (van Buurtvereniging Wetering Verbetering:

- Beschrijving Walenweeshuis en huis familie Six

Maison Descartes als motor achter en centrum voor economische en

door Erik Mattie 1995

bestuurlijke vernieuwing (Nieuwe en Economische Lokale Democratie) in de Zuidelijke binnenstad.

- Artikel ‘Ons Amsterdam’ door H.JM. Roetemeier (mei 1980)

- Stadsdeel Centrum: Bestemmingsplan Zuidelijke binnenstad, vastgesteld op 27 maart 2012.

- Bouwtekeningen funderingsherstel door Marius Gobel (april 2004)

- Gemeente Amsterdam: Voorlopig Ontwerp (VO) na inspraak Vijzelstraat en Vijzelgracht,2 februari 2012 - Stadsdeel Centrum: Buurtplatforms en gebiedsvisie Zuidelijke binnenstad , 24 juli 2013 - Vereniging van Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad: UNESCO plaatst Amsterdam op de Werelderfgoedlijst, artikel in Binnenstad 242, oktober 2010.

- Verslag van gesprek met vertegenwoordigers van de Franse ambassade en het Franse consulaat en het Institut francais op 17 maart 2014 in het hospice Wallon - Verslag van kick off bijeenkomst Maison Descartes/hospice Wallon, 18 maart 2014

Voor zover ons bekend is berust er geen copyright op de afbeeldingen die in deze rapportage zijn opgenomen. Mocht u toch een afbeelding tegenkomen waar copyright op zit, dan kunt u contact met ons opnemen.

T: +31 (0) 633919674

pagina 83

AANTEKENINGEN

pagina 84

AANTEKENINGEN

pagina 85

herontwikkeling

mnopqrstuvwxyz LMNOPQRSTUVWXYZ

MIE VOOR

academie voor herontwikkeling Century Gothic

STEL KENBAAR INNERING ONTWIKKELING ENIGEN SCHEPPEN

abcdefghijklmnopqrstuvwxyz ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ 1234567890 Century Gothic

ACADEMIE VOOR

ONTWIKKELING

ONTWIKKELING

ACADEMIE VOOR

ONTWIKKELING

Ongeoorloofd gebruik van dit document of de ontwerpen in dit document is verboden. Wanneer u (delen van) dit document wilt reproduceren of overdragen graag contact opnemen met Stadsherstel NV, +31 20 520 0060

pagina 86