Grunnegers
Grunnegers
Grunnegers De mooiste plekjes in stad en provincie Groningen
naar een idee van de Kiwanis Clubs Groningen en Winsum ’t Hogeland Groningen – Winsum 2011
Woord vooraf
Twee Kiwanis Clubs in onze provincie namen het initiatief tot een bijzonder fotoboek. Fotografen werden opgeroepen de mooiste plekjes in Stad en Provincie Groningen vast te leggen. Uit eigen ervaring weet ik dat met die mooiste plekjes gemakkelijk meer boeken zijn te vullen. De keuze uit een groot aantal prachtige foto’s heeft deze uitgave tot een bijzondere gemaakt. Er is nog iets bijzonders aan dit boek: het batig saldo wordt bestemd voor een goed doel. Dat is het Kiwanis Huis te Groningen. Een logeerhuis voor ouders, van wie een kind is opgenomen in het Brandwondencentrum van het Martini Ziekenhuis in Groningen. De gezamenlijke Kiwanis Clubs in Nederland hebben ter gelegenheid van hun vierde lustrum de vestiging van dit Kiwanis Huis in Groningen mogelijk gemaakt. Het werd in 2008 geopend en twee jaar later nog eens uitgebreid. Ik beveel u dit boek en vooral ook het goede doel van harte aan. Max van den Berg commissaris van de koningin provincie Groningen
Hans Sas
Westpolder
foto: Rien Linthout
Een bijzonder boek voor een bijzonder doel
AVEBE : wereldspeler in Noord Oost Nederland De aardappelzetmeelindustrie in Noord Oost Nederland, georganiseerd in een coĂśperatie, is opgericht in 1919. In die eeuw bleek de industrie een doorslaggevende factor te zijn voor de inrichting van de oude veengebieden in Noord Oost Nederland. Het gebied, dat nu de Groninger en Drentse VeenkoloniĂŤn genoemd wordt maakte oorspronkelijk deel uit van het zogenaamde Bourtanger moeras. In het begin van de 17e eeuw werd dat gebied verveend. Daardoor ontstond het typisch Veenkoloniale landschap bestaande uit kanalen (diepen) en wijken, die nu nog nadrukkelijk in het landschap aanwezig zijn. Die kanalen en wijken zijn oorspronkelijk ooit bedoeld als afwatering van het veen. Tijdens de vervening dienden de kanalen en wijken als transportwaterwegen voor de turf. Dat is zo gebleven nadat het hele gebied van zijn hoogveenlaag was ontdaan. De grond bleek heel geschikt voor de verbouw van fabrieksaardappelen en de infrastructuur paste daar dan ook perfect. In de tweede helft van de 18e eeuw begon de aardappelteelt in het gebieden dat vindt nog steeds plaats.
Momenteel wordt in het gebied circa 2,5 miljoen ton aardappelen geproduceerd door bij AVEBE aangesloten leden. De aardappelmeelfabrieken van AVEBE produceren daaruit zetmeel en van dat zetmeel worden weer andere producten gemaakt. Die producten, de derivaten, worden gebruikt als basisgrondstof voor uiteenlopende toepassingen. AVEBE is een belangrijke basisindustrie in Noord Oost Nederland. Daarnaast is AVEBE erg belangrijk voor de werkgelegenheid in het gebied: het is de grootste aardappelzetmeelproducent ter wereld. De producten van AVEBE worden overal gebruikt. Wereldwijd. Ze zijn onmisbaar in de voedingsmiddelen-, papier- en textielindustrie. En ze zijn niet meer weg te denken in kleefstoffen en diervoeding. AVEBE werkt nauw samen met haar klanten. AVEBE levert producten en systemen die naadloos passen in de processen van haar klanten en die leiden tot betere producten, een hogere opbrengst en meer efficiĂŤntie. Voortdurend ontwikkelt AVEBE nieuwe zetmeelproducten en diensten die voorzien in de behoeften van haar klanten. AVEBE beheerst de hele keten, van de ontwikkeling van nieuwe rassen tot en met het bewerkte zetmeel dat wordt vermarkt. AVEBE is innovatief en duurzaam. Een mooi voorbeeld is de ontwikkeling van een hoogwaardig plantaardig eiwit uit de zetmeelaardappel. Dit biedt veelbelovende perspectieven in de eiwit markt. Door minder energieverbruik wordt tegelijkertijd het productieproces verduurzaamd en de kostprijs naar beneden gebracht. Het milieu en de kritische consument zijn voor de industrie steeds vaker redenen om natuurlijke producten te verkiezen boven synthetische middelen. AVEBE zorgt ervoor dat haar producten zo in het productieproces worden ingepast dat de productkwaliteit gelijk blijft. Of zelfs beter wordt!
AVEBE U.A. Postbus 15 9640 AA Veendam Tel. 0598 669111 www.avebe.com
Ter inleiding en verantwoording Het boek ‘Grunnegers’ is tot stand gekomen dankzij een groot aantal fotografen dat gehoor gaf aan de oproep van twee Kiwanis Clubs in Groningen. Hen was gevraagd de mooiste plekjes in de stad en de provincie Groningen te fotograferen. Al snel rolden de eerste tientallen voorbeelden van mooiste plekjes bij de redactie van dit boek binnen. Niet alleen van Stadjers en Ommelanders, maar ook van fotografen buiten dit noordelijkste stukje Nederland. De kwaliteit van de inzendingen was over het algemeen hoog. Een jury. bestaande uit professionele fotografen had er nog best moeite mee om de mooiste exemplaren aan te wijzen. Dat is ze wel gelukt. Het resultaat heeft u thans in handen. Wij vroegen de inzenders hun foto’s van een bondige tekst te voorzien. Groningers, Grunnegers, staan bekend om hun kortheid. Waar maximaal 200 woorden per foto waren toegestaan, voldeden volgens ettelijke inzenders ook wel twee of drie woorden. Anderen waagden zich aan teksten in het Gronings, of zo u wilt in het Grönnens of het Grunnegers. Kijk, en daar heb je dan meteen een probleempje: de Groningse spelling verschilt van streek tot streek. Wij hebben de door de inzenders gebruikten woorden en spellingswijze nagenoeg overal gehandhaafd. Alleen duidelijke tikfouten werden gecorrigeerd. Dat geldt ook voor de Nederlandse teksten. Kiwanis Clubs zijn serviceclubs die zich wereldwijd het lot van kinderen aantrekken. Dat was bijvoorbeeld in 2006 het geval toen het Kiwanisdistrict Nederland zijn 20-jarig bestaan vierde. Er werd een kwart miljoen euro bijeengebracht om een tweede Kiwanis Huis te realiseren. Een eerste logeerhuis voor ouders van kinderen die in een brandwondencentrum zijn opgenomen, was door de Kiwanis al eerder in Beverwijk gebouwd. Het tweede werd ondergebracht naast het Brandwondencentrum van het Martini Ziekenhuis te Groningen. De opbrengsten van dit boek komen ten goede aan de exploitatie van dit tweede Kiwanis Huis. Wanneer u dit boek doorbladert en zich verheugt over het grote aantal mooiste plekjes in Stad en Ommeland, mag u ook even stilstaan bij de enthousiaste reacties van ouders die dankzij het Kiwanis Huis in de onmiddellijke nabijheid van hun kind kunnen zijn. Kiwanis Club Groningen en Kiwanis Club Winsum ’t Hogeland november 2011
foto linkerpagina:
Klaas Huizenga
Lauwersmeer
Riet Michel
Schaphalsterzijl Schaphalsterzijl is een buurtschap in de gemeente Winsum. Het ligt op de plek waar het Winsumerdiep uitmondt in het Reitdiep. Je vindt er twee uitwateringssluizen (zijlen), de schutsluis en een gemaal. Dicht bij het water staat een kleine boerderij met een grote schuur. Oorspronkelijk woonde en werkte de sluiswachter hier. Sinds 1998 zijn het sluizencomplex en de gebouwen rijksmonumenten. Op deze prachtige historische plek is het goed toeven. Als je wilt genieten van het weidse uitzicht over het water en het land, kun je plaats nemen op een bankje bovenop de sluis. Mensen die een fietstocht maken, strijken hier graag neer om even te pauzeren of te picknicken. En bij goed weer is dit vaak een ontmoetingsplaats voor mannen die daar uren zitten te keuvelen. Maar, als je geluk hebt, zit je hier helemaal alleen. Dan dringt pas ècht tot je door hoe mooi dit plekje in Groningen is.
Bea Komduur
Bierum Wandelen in Bierum. Ook dit is een gedeelte van de mooie provincie Grongingen. Het wijdse van het Hoge Land treft je als je dit waarneemt.
Annita Hoekstra
Lauwersmeer
Spreeuwendans. Begin van de lente. Begin van een spectaculair en opwindend schouwspel van Moeder Natuur; de spreeuwendans. Ik sta te kijken en hoor hoe kleine groepjes spreeuwen over me heen suizen, geen gekwetter, alleen maar het fluisteren van hun vleugels. De kleine groepjes smelten samen in een prachtige dans, golvend, dalend, stijgend, samenballend, uitstrekkend. De zon gaat onder, de lucht kleurt roze en oranje en de dans wordt mooier en intenser. De mooiste formaties laten ze zien met af en toe heftige uitschieters; een slechtvalk op jacht naar zijn avondmaaltijd. En dan zonder aankondiging, laten ze zich vallen, als een stervende zwaan, in het riet. Het gekwetter gaat nog lang door maar verstomt uiteindelijk. De voorstelling is voorbij. Voor mij rietvelden. Ik draai me om: de Willem Lodewijk van Nassau kazerne. Wat een contrast.
Gerda Hulsebos
Lauwersoog
De gezellige haven van Lauwersoog strikt je in zijn netten.
Gerrit Stel
Paterswoldsemeer Een voor mij pracht plek, het Paterswoldsemeer. Bij de Helpermolen, die aan het Paterswoldsemeer, heb je een prachtig uitzicht over het meer en ik geniet altijd weer van de rust, het kabbelende water en de waterrecreatie.
Dirk Feitsma
Klein Maarslag
Samen liggen ze hier al eeuwen. In de serene rust en stilte die er heerst op het kerkhof van Klein Maarslag, een gehucht in de omgeving van Mensingeweer in de gemeente De Marne. Het kerkhofje waarop deze graven zich bevinden is alles wat er rest van het middeleeuwse wierdedorp Klein Maarslag. Tussen de landerijen en spaarzame boerderijen loopt een klein weggetje naar de wierde waarop het kerkhofje gelegen is. Vanaf de wierde zelf loopt vervolgens een zogenaamd lijkenlaantje naar Groot Maarslag, dat zelf niet over een kerk en een kerkhof beschikte. Het nu zo verlaten en stille Klein Maarslag was ooit een bloeiend dorp. De kerk die destijds naast het kerkhof stond, was waarschijnlijk in de twaalfde eeuw gebouwd. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog was de Marne het toneel van heftige strijd tussen Spaanse soldaten en Friese troepen. In 1584 namen de Friezen in reactie op Spaanse plunderingen wraak op de Spanjaarden, waarbij de kerk van Klein Maarslag in vlammen opging. Enkele honderden jaren later raakte her dorp vervallen en verlaten. De kerk werd in 1811 afgebroken, waarna de rust die deze verstilde omgeving kenmerkt zijn intrede deed. Op 3 januari 2010 werd de verstilde sfeer op de wierde nader aangekleed door een mooie laag sneeuw, mist en een prachtige zonsondergang.
Gerrit Stel
Kardinge
Recreatiegebied Kardinge heeft voor elk wat wils. Natuur, natuurlijke begrazing, zwemplas, klimtoren, de heuvel enzovoort. Omdat het zo veelzijdig is, is het voor mij een van de mooiste plekjes van Groningen.
Henk Meijer
Eemshaven
Tussen al dat moderne geweld van zijn grotere broers in de Eemshaven houdt de Goliath nog steeds stand hier bij zonsondergang.
Tineke Smid
Punt van Reide
Naast diverse vogelsoorten vind je op de Punt van Reide aan het Grunniger Wad ook zeehonden. Sommige liggen lekker te zonnen en weer andere vermaken zich met andere zaken. Deze had schik in het achter de vogels aan jagen. Voor mij een geweldig moment om vast te leggen.
Catharina Glazenburg Vrieze
Hortus Haren
Japanse tuin met de witte muur is genomen in de Hortus in Haren
Catharina Glazenburg Vrieze
Vriescheloo
Eenzame boom die het ruilverkavelingsgeweld heeft overleefd is genomen aan de Bisschopsweg in Vriescheloo. foto rechts:
Henk Carton
Nieuwe Statenzijl Deze foto is gemaakt vanuit de vogelkijkhut Kiekkaaste in Nieuwe Statenzijl. Het is een blik op de Dollard, het noordelijkste deel van onze provincie.
Omke Oudeman
Lettelberterpetten
Gert-Jan Rodenboog
Stad Groningen foto volgende pagina:
Noorddijk
Tineke Smid
De Punt van Reide
De Punt van Reide aan het Grunniger Wad biedt een enorme verscheidenheid aan vogelsoorten. Je komt er altijd ogen tekort. Maar het blijft een fantastische plek om de verschillende soorten te fotograferen.
Ellis Carton-Koeman
De Punt van Reide
Zonsondergang gezien vanaf de aanlegsteiger in het haventje van Noordpolderzijl.
Gerard Gaasendam
Oldenzijl
Oldenzijl is een buurtschap iets ten zuidwesten van Winsum in de provincie Groningen, gelegen tussen de weg Schilligeham (naar de wierde Schilligeham) en de Garnwerderweg (naar Garnwerd). Op de plek staat aan het eind van een doodlopende zijweg van de weg Schilligeham deze fraaie authentieke boerderij Oldenzijl. Een prachtig Gronings plaatje ... Het Pieterpad loopt hier tevens langs.
Fokko van der Leest
Stad Groningen
Ain pronkjewail ‌ Hoge en Lage der A ‌ Vroeger gebruikt om het dagelijks brood te verdienen, nu woonboot of gebruikt voor de chartervaart. De trotse zeilschepen van vroeger geven sfeer aan het Hoge en Lage der A. Een fraaie ligplaats in Groningen, de laatste sneeuw nog op de kaden. Het zachte licht van de winterzon verleent de rode baksteen van de oude panden aan de gracht een extra gloed. Het voorjaar mag weer komen.
Johan Zwart
Stad Groningen
Zomaar daar waar spoor en weg elkaar kruisen, net buiten de binnenstad een rustpunt uit vervlogen tijden. Eens het eigendom van W.A. Scholten.
Herman Hummel
Borgemeren, Scharmer
Deze foto is gemaakt vanaf de boottrailer aan de Jonker Egbert Clantsingel.De Borgmeren is een Nieuwbouwwijk en recreatiepark ten westen van het dorp Scharmer en ten zuiden van Harkstede, de plas is ontstaan door zandwinning voor de aanleg van de A7 tussen Groningen en Nieuweschans.
Herman Hummel
Haren
CafĂŠ/restaurant de 2 ProvinviĂŤn. Op de grens van Groningen en Drenthe, aan het Paterswoldsemeer.
Johan Zwart
Stad Groningen
In de Martinikerk te Groningen. Steeds weer onder de indruk van de geschiedenis van de kerk, de ruimte en het licht binnen de kerk. De Martinikerk is het (ruime) hart van Groningen!
Peter Russchen
Smeerling
Het Metbroekbos in Smeerling ligt in één van de oudste cultuurlandschappen van Groningen: Westerwolde. Er zijn in het gebied archeologische vondsten gedaan die duiden op bewoning in 2500 v. Chr. De oude boerderijen en het theehuis zijn een plaatje om te zien. Het bos in het beekdal is indrukwekkend met zijn prachtige beukenbomen en mooie ondergroei van bosanemoon en klaverzuring in het voorjaar. De afwisseling met weilanden en open plekken met poelen, zorgt voor een gevarieerde dieren- en plantenwereld. Als bioloog houd ik van zo natuurlijk mogelijke landschappen. Het is één van de mooiste gebieden waar ik als jonge NJN’er vaak heen ging op excursie; met de fiets vanuit Stadskanaal. Daar heb ik voor het eerst een wielewaal zien vliegen. De ijsvogel, die daar volgens kenners moest voorkomen, heb ik daar toen niet gezien. In de jaren ‘70 van de vorige eeuw was die nog zeldzaam. Sinds enige jaren is Natuurmonumenten bezig met het ‘hermeanderen’ van de Ruiten Aa die door het gebied stroomt. Het toch al zeer gevarieerde gebied wordt er voor mij – in elk jaargetijde – nog aantrekkelijker door.
Gerda de Voogd
Noordpolderzijl
Het is een doordeweekse dag in november 2008. Ik ben op tournee met een vriendin in het noorden van de provincie Groningen. Van tijd tot tijd zijn er fikse regenbuien, echter: ze duren hoogstens 10 minuten. Voor de landschapsfotograaf is dit natuurlijk het prachtigste weer dat je je kunt wensen. Immers, voordat er een bui komt, heb je te maken met dit soort van dreigende luchten die enorm veel sfeer geven aan je landschapsfoto’s. We rijden richting Noordpolderzijl, want onze interne mens geeft aan dat we wel koffie lusten. Vlak voordat we er zijn zie ik vanuit mijn ooghoek dit tafereel: de zwarte lucht, de zon die nog een wanhopige poging doet om te schijnen en nog nèt een laatste straal naar de kozijnen van dit vrijstaande huisje stuurt . Als ik de foto maak dalen de eerste druppen op mij en mijn camera neer. Ik maak dat ik weer in de auto stap. Ik ben nèt op tijd, want twee seconden later spoelt het. Echter, ik weet: “’t Het nog nooit zo donker west…” (gebaseerd op het lied van Ede Staal) en inderdaad: na 10 minuten straalt de zon als nooit tevoren!
Gerda de Voogd
Noordpolderzijl
Noordpolderzijl, april 2011. Op een middag is het rond half vijf laag water. Er staat een fikse bries die het weinige Waddenzeewater toch nog doet golven. De voorjaarszon geeft zo laat in de middag mooi zacht licht over het weinige water en het drooggevallen Wad. In de verte dobbert een koppel ganzen die luid gakkend de toestand in hun wereld bespreekt. Een oase van rust waar ik erg van geniet. Ineens kiest de hele meute het ‘hazenpad’ en vliegt eensgezind richting Wad. Het leverde mij deze sfeerfoto op.
Ron ter Burg
Ezinge
Ezinge is een wierdedorp in het Westerkwartier. Dit dorp staat bekend om zijn kerk met losstaande toren die aan de rand van de deels afgegraven wierde staat. De kerk stamt uit de 13e eeuw. Van het dorp zelf zijn resten uit 600 v. Chr. tot de 5e eeuw na Chr. gevonden. Dit prachtige dorpje is zeker de moeite waard om eens te bezoeken.
Ron ter Burg
Carel Coenraadpolder
Deze kleurrijke dijkdoorgang is een bekend object in de Carel Coenraadpolder. deze polder dateert uit 1924 en ligt in de gemeente Reiderland. Deze dijkdoorgang is een echte blikvanger in het uitgestrekte landschap van de Carel Coenraadpolder.
Dirk Feitsma
Lauwersoog
foto volgende pagina:
Klaas Huizenga
Zuidwolde
De haven van Lauwersoog is thuishaven van vele vissersschepen en is naast visafslag ook de grootste garnalenafslag van Nederland. Daarnaast is Lauwersoog een veerhaven waar de veerboot naar Schiermonnikoog vertrekt en is er een jachthaven en passantenhaven. De bedrijvigheid die dit alles oplevert heeft een sterke aantrekkingskracht op dagjesmensen die er even komen uitwaaien, wandelen, van het uitzicht genieten en een visje eten.
Hans Sas
VeenkoloniĂŤn
Dirk Feitsma
De Suikerfabriek van Groningen
De bietencampagne en de suikerfabriek zijn bijna honderd jaar lang beeldbepalend geweest voor Groningen-stad. Elke stadjer is nog bekend met de af- en aan rijdende bietenwagens, de rookpluim van de fabriek en vooral de karakteristieke geur van de Suikerfabriek. Iedere herfst, eigenlijk al vanaf begin september begon de campagne die tot het eind van het jaar duurde. Tijdens de campagne draaide de fabriek de klok rond. De fabriek is in 1914 in gebruik genomen en heette toen de Friesch-Groningse Beetwortelsuikerfabriek. Op de locatie aan het Hoendiep konden de bieten zowel per boot als per trein aangevoerd worden. Na de opkomst van het wegverkeer werden ze echter vooral per vrachtwagen aangevoerd. In 2008 werd de fabriek stilgelegd. Wat rest is een miniem stukje industrieel erfgoed: een tweetal gebouwen en een schoorsteen. Het terrein is nu eigendom van de Gemeente Groningen. volgende pagina:
Koos Boertjens
Eemshaven
Op een paar kilometer afstand, in Vierverlaten bij Hoogkerk, is echter nog een suikerfabriek in bedrijf. Daardoor waait met westenwind nog af en toe de vertrouwde bietengeur over de stad.
Loes Medema
Kardinge
Klimcentrum Bjoeks ligt op sportcentrum Kardinge. Klimmen is spectaculair. Probeer steile, loodrechte en overhangende klimwanden te bedwingen. De klimwanden variĂŤren van 8 tot 18 meter hoog. Er zijn 150 verschillende routes, die gaan van gemakkelijk tot moeilijk. Je wordt gezekerd door je klimpartner, daardoor is klimmen erg veilig.
Koos Boertjens
Eemshaven
R. Ros
Eems
Zandplaat Hond in de Eems. Een tijdelijk landschap prijsgegeven door de zee. Je kunt er de wolken aanraken ‌ met je voeten. Een zeehond stak zijn kop nieuwsgierig boven het water uit. Misschien een ex van Lenie. De elementen, het tij, vogels op stelten, kokerwormen, oesters, een kompaskwal, een ribkwal, een zeenaald: puur natuur. Wuivende windmolens, de industrie van de Eemshaven, boeien: puur cultuur. Het is maar waar je kijkt, wat je wilt zien.
Marga Huizinga
Winschoten
Vredige herfstsfeer op de Joodse begraafplaats in Winschoten. Elke dag raast het verkeer langs deze begraafplaats, maar deze dag viel het zonlicht prachtig op de oude grafzerken. Dit bleef niet onopgemerkt en gaf een vredig, rustig en respectvol gevoel.
Riet Michel
Noordpolderzijl
.Noordpolderzijl is gelegen aan de Waddenzee. Het heeft de kleinste zeehaven van Nederland. Meestal liggen er niet meer dan een of twee vissersboten. De haven werd vooral gebruikt voor de vangst van garnalen. Er bevond zich in het verleden ook een visafslag. Bij laagwater valt de haven helemaal droog. Bij hoogwater is hij bereikbaar door de Noordpoldermude. Dit is een smalle, ondiepe geul die verbonden is met het veel diepere Zuid-Oost Lauwers. Niet alleen het haventje is de moeite van het bekijken waard, maar ook het waddengebied eromheen. Door de wisseling van eb en vloed is het landschap steeds aan verandering onderhevig. Als de zon tussen de wolken door schijnt, krijgt het wad een extra dimensie door de spiegeling op de vochtige klei. Soms lopen er paarden vlakbij de haven. Dan is het romantische beeld van het Groninger landschap compleet.
H.J. Goedhart
Appingedam
Na lange tijd kon men toch eind 2010, weer even op het bevroren water van het Damsterdiep.
Cor Krijger
Groningen
Voor ’t Voormalig Klein Poortje, een sfeervol hoekje in Groningen nabij de Oosterhaven. Genoemd naar het kleine poortje in de vestingwal dat leidde naar de weg langs het Winschoterdiep Oostzijde. Het poortje is in 1876 afgebroken. In de 19e eeuw vertrekplaats van het Foxholster veer. Het veerhuis is nog aanwezig.
Cor Krijger
Drieborg
Boerderij ‘Crueningenhof’ aan de weg ‘Kroonpolder’.
J.B. Knot
De Menkemaborg
Joop Klompien
Kardinge
Zo’n mooi plekje tussen ‘t rait. Zeg nou zulf, wel wil dat nait!
Anne Zondag
Nieuweschans
Jaarlijks bezoeken veel mensen, groot en klein, vanuit de verre omgeving, het Keltisch Midzomer Muziekfestival in Nieuweschans.
Buitenplaats Reitdiep
Reitdiep
Om goede broedcondities voor de weidevogels te scheppen, worden delen van het Reitdiepgebied ten noorden van de stad Groningen in het late najaar onder water gezet, door het te beletten weg te stromen. Als de vogels, in het bijzonder grutto’s, in het voorjaar terugkeren, kiezen zij juist dit soort plas-dras gebieden. De foto toont het winterse gebied ten noorden van Noorderhoogebrug, waar Wolddijk de oude, vervallen loop van de Hunze raakt. Op de achtergrond de toren van Zuidwolde.
Buitenplaats Reitdiep
Reitdiep
Tijdens de winterwandeling van Het Groninger Landschap is veel te zien en te beleven. Als er dan ook nog eens in het besneeuwde landschap een schip met de Groninger vlag in top in het haventje van Sauwerd ligt, kan de dag haast niet stuk.
Jaap Groeneveld
Het Groninger wad
Staande op een zandplaat genieten van de prachtige buiige avondlucht.
RenĂŠe van der Molen-Pama
Eemshaven
Windpark Eemshaven Helemaal in het uiterste noorden van Groningen, daar waar het altijd waait, torenen ze boven het landschap uit. Je ziet ze van verre en kunt er niet omheen. Voor mij is dit windpark een van mooiste plekken van Groningen. Als je uit je auto stapt, hoor je het zoevende geluid van de enorme wieken en zie je de schaduwen ervan over het land bewegen. Daarnaast zorgen de windmolens voor een schone vorm van energiewinning en ze hebben alleen daarmee hun bestaansrecht al ruimschoots verdiend. Niet iedereen zal ze waarderen, maar wanneer je in staat bent om de manier waarop je naar dingen kijkt te veranderen, verander je de dingen waar je naar kijkt ...
Renée van der Molen-Pama
Westerkwartier
Coulissen in het Westerkwartier Wanneer het ‘s zomers warm is, koelt het ’s nachts soms behoorlijk af. In de vroege ochtend trekt de nevel dan over de weilanden. Het zonlicht wordt door de mist gefilterd en er ontstaat een warme sfeer. De prachtige bomenrijen komen hierdoor helemaal tot hun recht. Iedere boom is anders, klein, groot, scheef, recht, afgebroken of juist helemaal volgroeid. Toch vormen ze samen een geheel. Fietsend door dit prachtige coulisselandschap van het Westerkwartier, weet je het zeker; ‘Dit is het mooiste plekje van Groningen.’
Jaap Groeneveld
Carel Coenraadpolder
Koolzaad in de Carel Coenraadpolder. De polder werd vernoemd naar oud-Commissaris van de Koningin Carel Coenraad Geertsema. Halverwege de polder ligt een kruispunt, rechtsaf ga je via Hongerige Wolf naar Finsterwolde en linksaf naar het bosje Dollart S端d (in de volksmond: Ambonezenbosje). Het huis op de foto staat bij bovengenoemd kruispunt.
Ylber Kelmendi
Groningen, Grote Markt Elk jaar wordt op 28 augustus het Groningens Ontzet gevierd. Het is een belangrijke feestdag voor de stad en ommelanden met veel feestelijkheden. Een van de vaste programmapunten is de Kermis op de Grote Markt. Veel vertier en vermaak tot in de avonduren met op de achtergrond het stadhuis.
Petra Ruben
Appingedam
De hangende keukens boven het Damsterdiep in Appingedam.
Popko Wildeman
Eenrum
Boerderij aan het maar vlak voor Eenum.
J.B. Knot
dunderkoppen achter diek
Marion Verwey
Waddenzee
Het Wad. Natuurlijk kent een ieder de Waddenzee. Bekend van de zeehonden, het wadlopen en de eilanden. Terecht dat in juni 2009 dit gebied is uitgeroepen tot UNESCO Werelderfgoed. Met de zee die een aantal keren per dag de kilometerslange wadplaten laat vollopen, geeft een bijzondere leefomgeving voor plant en dier. De Waddenzee is uniek met zijn enorme variatie aan planten en dieren. Deze foto’s zijn gemaakt in december 2009, net voordat een echte winter met veel sneeuw inviel. Het wad, de kwelders en het land werden beschenen door het zachte noorderlicht. Prachtige wolken pakten zich samen terwijl de zon de hoge grassoorten geel kleurden.
Harold Suk
Noordpolderzijl
Met de honden Trix en Emma uitwaaien bij Noordpolderzijl. Zou het nog weer gaan sneeuwen?
Samanta Carton
Blijham
Prachtige bomen en schaduwen op ons mooie Groninger landschap aan de Turfweg in Blijham.
Jaap Groeneveld
Aduarderzijl
Aduarderzijl gezien vanaf de Kokersluis. In het midden van de foto zien we een witgepleisterd waarhuis, de voormalige sluiswachterswoning uit 1706. Tegenwoordig worden in het voormalig sluiswachterswoning, ‘t Waarhuis, exposities, concerten, diners en kleinkunst voorstellingen gegeven. Aduarderzijl (Gronings: Auwerderziel) ligt in het cultureel-historische Middagster- en Humsterland dat rijk is aan culturele historie. Het gehucht ligt in een licht glooiend landschap ten zuiden van het Reitdiep, ten noordoosten van Ezinge en ten noordwesten van Garnwerd, telt ongeveer 30 inwoners
Erik Jan Huizenga
Koningslaagte
Deze foto in de Koningslaagte bij Noorder Hogebrug genomen, is karakteristiek voor het Groninger landschap. Weiland en natuur onder de rook van de stad Groningen met de “ nieuwe spoorbrug� op de achtergrond.
Ruud Swart
Smeerling
Natuur(wandel)gebied Smeerling onder de rook van Vlagtwedde
Henk Drenth
De Hoornder Meeden
De Hoornder Meeden, het wetland van de bovenloop van de Westerwoldsche Aa, op een wintermiddag in november 2010. Er is een wandelroute gemaakt met onder meer dit mooie hoogholtje. Er zijn overloopkades gemaakt om bij hoge waterstand de meeden weer te laten overstromen. In oostelijke richting lopen de meeden tegen de Wedderbergen aan, een rivierduintjes-landschap, eigenlijk op de grens van zand Westerwolde en klei Oldambt.
Hein Bekenkamp
Borgstede, Harssens
Onder de rook van Groningen, maar helemaal buitenuit. Veel weilanden, een fietspad dat zich rond een oude borgstede slingert. In het broedseizoen staat er een bruggetje open, zodat de kieviten en de grutto’s er ongestoord hun kroost kunnen laten uitvliegen. Het gebied staat op de kaart als Harssensbosch. Het nieuw gebouwde keuterijtje draagt dezelfde naam. Maar op oudere kaarten blijft de naam beperkt tot Harssens. Al in de 14de eeuw genoemd. Toen lag langs de westkant van de oude weg van Groningen naar Adorp een eerste steenhuis met de naam Harssens. Er werd een kerkje gebouwd en verrees een kleine nederzetting. De tweede borg met die naam verrees aan het begin van de 17de eeuw. Toenmalige bewoner Warmolt Hillebrandes liet zich door de Habsburgse keizer Rudolf II in de adelstand verheffen. Het wapen van de Heerlijkheid Harssens toont een lazuren draak. Het wapenschild is ingemetseld in een muur van het nieuwe keuterijtje. Wie over de oude borgsteden wandelt, ziet nog de contouren van de beide borgen. Gronings landschap ten voeten uit.
volgende pagina:
Hans Sas
Schouwerzijl
Lotte Rensema
Tripscompagnie
In een wit veenkoloniaal landschap tussen Borgercompagnie en Tripscompagnie zoeken vijf reeĂŤn naar voedsel.
FrĂŠ Huizenga
Reitdiep, Oude dijk
Staande op de oude dijk van het Reitdiep achter Groot Wetsinge valt in het wijdse landschap de oude meander van het diep op. De ouderdom van het landsxhap laat zich bijna voelen en lokt uit tot meer willen zien.
Riet Michel
Wetsinge
Schaphalsterzijl. Schaphalsterzijl is een buurtschap in de gemeente Winsum. Het ligt op de plek waar het Winsumerdiep uitmondt in het Reitdiep. Je vindt er twee uitwateringssluizen (zijlen), de schutsluis en een gemaal. Dicht bij het water staat een kleine boerderij met een grote schuur. Oorspronkelijk woonde en werkte de sluiswachter hier. Sinds 1998 zijn het sluizencomplex en de gebouwen rijksmonumenten. Op deze prachtige historische plek is het goed toeven. Als je wilt genieten van het weidse uitzicht over het water en het land, kun je plaats nemen op een bankje bovenop de sluis. Mensen die een fietstocht maken, strijken hier graag neer om even te pauzeren of te picknicken. En bij goed weer is dit vaak een ontmoetingsplaats voor mannen die daar uren zitten te keuvelen. Maar, als je geluk hebt, zit je hier helemaal alleen. Dan dringt pas ècht tot je door hoe mooi dit plekje in Groningen is.
Fré Huizenga
‘t Kret
Wie van Oldekerk naar Tolbert rijdt kruist op de Mensumaweg de Matsloot. Naar links ligt en stroomt ‘t Kret. Op een rustige winterdag vond ik dit watertje. Lang heb ik er rondgezworven, onder de indruk van de sfeer en de prachtige kleuren in dit verstilde landschap. Die morgen is mij altijd bijgebleven. Wie zoekt in het “Grunneger Laand” ontdekt ervan de schoonheid.
Tineke Visscher
Kolham
Uitzicht vanaf de Uitkijktoren in de Westerpolder bij Kolham. Door middel van financiĂŤle ondersteuning van het Programma Landelijk Gebied hebben de Vereniging Dorpsbelangen Kolham en Staatsbosbeheer de uitkijktoren en een Amerikaanse windmotor bekostigd. De uitkijktoren en de windmotor zijn op 25 mei 2011 door gedeputeerde Van der Ploeg van de Provincie Groningen en wethouder Boersma van de gemeente Slochteren op 25 mei 2011 officieel geopend. Als je de houten trap van de toren opklimt dan kom je op een platvorm waarop je de windmotor, de natuur en het omliggende landschap van de Westerpolder kunt bewonderen. Op het platvorm, waarop zich meerdere mensen kunnen begeven, bevindt zich tevens een gedetailleerd overzicht en omschrijving van het omliggende landschap. Ik vind het een prachtige omgeving om, bijvoorbeeld, op zondagmiddag een lekkere wandeling te maken. Je kunt je ook op de fiets door het gebied begeven, waarna je lekker fris en uitgewaaid weer thuiskomt.
Bep van Acquoy
De Lethe, gemeente Bellingwedde
Natuurgebied De Lethe tijdens de sneeuw januari 2010. Prachtig verstild gebied, alsof de tijd heeft stil gestaan.
Henk Meijer
Ten Boer
Na een koude winternacht met een dikke laag mist kregen we in de ochtend volop zon met een staalblauwe lucht. Rijp aan de bomen en op het land.
Bas H.F. Spruit
Otrdumerpier
Een prachtige zonsopkomst boven het dorpje termunten.
Harry Cock
Ganzedijk foto rechterpagina:
Oude Schans
Bas H.F. Spruit
Termunten
We kijken hier richting Termunten, het is laagwater met rustig kabbelende golven.
Silvan Puijman
Ennemaborg Reegeit in de mist Op een frisse dag, vroeg in de ochtend trof ik deze reegeit. Er waren in de herfst veel beukennootjes gevallen en ik had aan de rand van deze laan al vaak krabsporen gezien van reewild. In de vroege ochtend zijn er weinig mensen op pad waardoor deze ree op zijn gemak nootjes tussen de herfstbladeren kan zoeken. Als het onrustig wordt in het bos trekt de geit een mooi eindje het bos in om te herkauwen. De mist en het vroeg tijdstip geven het geheel het uiterlijk van een zwart wit foto met vele grijstinten.
foto volgende pagina:
Omke Oudeman
Wolfsbarge Nieuwe natuur, Voorbereiding, toestemming, vergunningen, subsidies en planning. Het duurt vaak langer dan tien jaar zoals hier bij het project ‘Water over Wolfsbarge’, de uitbreiding van het Zuidlaardermeer in het gebied Wolfsbarge tussen De Groeve en Kropswolde. Eenmaal aangelegd heeft de natuur zelf maar een of twee jaar nodig om het er te laten uitzien alsof het nooit anders is geweest.
Tineke Visscher
Lauwersoog
Het droogdok in de Haven van Lauwersoog, waarin boten worden gerepareerd. Lauwersoog is een belangrijke vissershaven in de gemeente De Marne en biedt een thuisbasis aan talrijke vissersboten. Daarnaast beschikt Haven Lauwersoog ook over een passantenhaven. Lauwersoog heeft een eigen visafslag en de grootste garnalenafslag van Nederland. De Marne heeft zijn naam te danken aan de zogeheten ‘maren’, de smalle en onregelmatige stroompjes, die door het landschap kronkelen.
Gerda Hulsebos
Lauwersoog
Bart Wijffels
Saaxumhuizen Saaxumhuizen is voor mij een van de mooiste dorpen van Groningen. Deze foto is genomen bij een boerderij aan het begin van het dorp. Ik kwam uit de richting Eenrum gefietst en gegrepen door de hoorbare stilte van het ruisen van de wind door de bomen ben ik afgestapt en vond dat ik hetgeen ik hoorde moest laten zien: krom riet, statige bomen en tussen de stammen door de gele korenvelden en de grijsblauwe lucht. Genieten!
G. Wagenvoorde
Termunterzijl Was Termunterzijl in de vorige eeuw nog een belangrijke vissershaven (garnalen), momenteel zijn de vissersboten vervangen door plezier-jachten. Het blijft toch in de weekenden een veel bezochte plaats. Deze foto is gemaakt aan de buitenzijde van de dijk en toont de Eems met op de achtergrond Duitsland.
Annita Hoekstra
Lauwersmeer
Mooiste lucht. Zonsondergang Lauwersmeer. Zacht geruis van het riet. Zingende vogels. Grazende Konikpaarden. Zich opmakend voor de nacht. Zon en wolken omarmen elkaar en laten elkaar gaan. Ik sta daar: kijken, luisteren, ruiken. Ik sta daar, nederig, klein, intens gelukkig. Zonsondergang Lauwersmeer.
Fokko van der Geest
Midwolde
In golden raand ‌ Tussen Leek en Midwolde ‌ Op deze plek is al het mooie van het Groninger landschap aanwezig. Het weidse uitzicht, het groen van de weilanden en vredig herkauwend stamboekvee. Het verstilde water in de sloten en vaarten, waarin bloeiende wilde planten weerspiegeld worden. En daarboven de blauwe lucht, met enkele witte plukken wolken. In de verte wordt de horizon onderbroken door het pittoreske kerkje van Midwolde.
Hans Sas
Johannes Kerkhovenpolder
K. Bosman
Duurswold Ae
Boomtoppen in de mist. Duurswold Ae is een prachtig natuurgebied tussen Groningen en Slochteren. Hier vind je rust en ruimte. Hier voel je de wind door je haren en hoor je de vogels fluiten. En met iets meer geluk sta je oog in oog met een ree of een vos. En dat allemaal zo dicht bij huis!
Klaas Huizenga
Kardinge
Colofon
© Kiwanis Club Groningen en Kiwanis Club Winsum ’t Hogeland Het beeld- en auteursrecht van de afzonderlijke foto’s berust bij de inzenders. ISBN: 978-90-818392-0-4 NUR: 521 ‘Grunnegers’ verschijnt op initiatief van Kiwanis Club Groningen en Kiwanis Club Winsum ’t Hogeland. Het batig saldo is bestemd voor het Kiwanis Huis van het Brandwondencentrum in het Martini Ziekenhuis te Groningen. Grafisch ontwerp: Buro Klaas Huizenga BV, Zuidwolde Commissie ‘Grunnegers’: Klaas Huizenga (vz.), Hein Bekenkamp, Arnold Bergsma, Lenie Kootstra, Arnoud Punt, Esther Sietsema, Edske Smit en Minus Verheijen Fotojury: Hans Sas te Warfhuizen, Koos Boertjens te Groningen De uitgave van dit boek is mede tot stand gekomen door de medewerking van Het Grafisch Huis te Groningen, WebFactor te Groningen, Buro Klaas Huizenga te Zuidwolde (GN), Dijxhorn Mail Farm te Bedum en Persbureau Bekenkamp te Groningen Met dank aan de leden van beide Kiwanis Clubs voor het kritisch begeleiden van de totstandkoming van deze uitgave. Druk: Het Grafisch Huis, Groningen
Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Kiwanis Clubs Groningen en Winsum ‘t Hogeland. Ook voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16, Auteurswet 1912) dient men zich te wenden tot de Kiwanis Clubs Groningen en Winsum ’t Hogeland, p/a Herman Colleniusstraat 16, 9718 KT Groningen.
foto: Hans Sas
Grunnegers
Grunnegers Grunnegers is een fotoboek met vaak rake typeringen van de mooiste plekjes in stad en provincie Groningen. De fotografen haalden alles uit de kast om hun favoriete stekje zo mooi mogelijk te portretteren. Dat ze dat gelukt is, bewijst de inhoud van dit boek. Het bevat 100 persoonlijke impressies. De initiatiefnemers, Kiwanis Club Groningen en Kiwanis Club Winsum ’t Hogeland, zijn dit fotoproject gestart om fondsen te werven voor het Kiwanis Huis van het Brandwondencentrum van het Martini Ziekenhuis te Groningen.