OSHO COCUK by burce haytoglu

Eserin Özgün Adı: Children Freedom to be Yourself TeMHakkı ©1996 Osho International Foundation, İsviçre, www.osho.com © 2006 O W O Basım Yayın ve Tanıtım Hiz. San. Tic. Ltd. Şti. Bu kitabın Türkçe yayın hakları O W O Basım Yayın ve Tan. Hiz. San. Tic. Ltd. Şti.'ne aiittir. Tanıtım için yapılacak kısa alıntılar haricinde yayıncının izni olmaksızın hiçbir yolla çoğaltılamaz. Bu kitaptaki içerik Osho'nun otuz yıllık bir zaman süresince dinleyiciler önünde yaptığı çeşitli canlı konuşmalardan seçilmiş bir derlemedir. Osho'nun yapmış olduğu tüm bu konuşmalar kitap olarak basılmıştır ve ayrıca (diğer dillerde) ses kaydı olarak da sunulmaktadır. Ses kayıtları ve tüm yazılı metin arşivi online olarak www.osho.com adresindeki Osho Kütüphanesinde bulunabilir. OSHO, Osho International Foundation un tescilli markasıdır ve Osho International Foundation'un izniyle bu kitapta kullanılmıştır. Daha fazla bilgi için: w w w . o s h o . c o m Çeşitli dillerde sunulan bu kapsamlı web sitesi aracılığıyla meditasyon beldesinde online gezinti yapabilir, ulaşım bilgilerini bulabilir, kitap ve kasetler hakkında bilgi alabilir, dünya çapındaki Osho bilgi merkezlerine ulaşabilir ve Osho'nun konuşmalarından seçmeler dinleyebilirsiniz. Osho International % New York E%posta: oshointernational@oshointernational.com www.osho.com/oshointernational Çeviren: Sangeet Editör: Neslihan Şemsiyeci Yayına Hazırlayan: Neslihan Şemsiyeci Kapak Resmi: Çağla Turgul Iç Tasarım: Girişim Dizgi / (0%212) 513 28 29 Basım: Kitap Matbaacılık / (0%212) 501 46 36 ISBN: 975%8817%21%3 0 W 0 Basım Y a y ı n ve T a n . H i z . San. Tic. Ltd. Şti.

Sangül Sokak No: 12/1 Caddebostan % İstanbul Tel : (0%216) 385 94 42 • Faks: (0%216) 385 94 42 e%mail: kitap@ganjkitap.com • web: www.ganjkitap.com

İÇİNDEKİLE R Çocuğu n Nitelikleri

Neşel i Olmak

Zekâ

Masumiyet

Hamilelik, D o ğ u m ve Bebeklik

Çocuğu Sevmek ve Doyurmak

Çocuğu n Ağlamasına İzin Vermek

Tuvalet Eğitimi

Çocuk Hasta Olduğunda

Seksin Üç Aşaması

Koşullanm a

Yeni Çocuğa Anne Babalık Etmek

Hayatın

Atın

Yedi

Babalar İçin Tavsiye

Gençler

Yıllık

Döngüleri

117 157

Eğiti m

193

Beş Boyutlu Eğitim

217

Anne Babayla Barışmak

257

Meditasyon

281

Meditasyonlar

295

Gibberish Meditasyonu

295

Yeniden Doğuş

297

Anne Karnına Geri Dönmek

298

A n n e K a r n ı n ı n Sessizliğini H i s s e t

299

N e g a t i f t e n Pozitife G e ç m e k

300

Kahkaha Meditasyonu

302

Yüzdeki Gerginliği Serbest B ı r a k m a k

303

Kafadan Kalbe Geçmek

304

G e v şem e

305

O n İki Yaşına K a d a r Ç o c u k l a r İçin Meditasyon

307

O n İki Y a ş ı n d a n B ü y ü k Ç o c u k l a r İçin Meditasyon

308

K a v u şula n C e n n e t

309

Yazar Hakkında

317

Meditasyon Merkezi

319

Ço c u ğ u n Nitelikleri Z e k i insanların t ü m hayatları b o y u n c a aklından ç ı k a r a m a d ı ğ ı şey, ç o c u ğ u n d e n e y i m l e r i d i r . O n u y e n i d e n isterler; aynı m a s u m i y e t , a y n ı güzellik, aynı m e rak. O

şimdi çok uzaktaki bir yankıdır; o n u sanki rü-

y a n d a g ö r m ü ş s ü n gibi gelir. Ancak cuklukta

dinin

tümü,

yaşanan

hakikatin,

hayatın

çoBoyun eğen çocuk,

hayretin,

anne babası

içindeki

tarafından,

güzel d a n s d e n e y i m i n i n akıl-

öğretmenleri

dan çıkmamasından doğmuştur.

Kuşların

tarafından,

şarkılarında,

herkes

g ö k k u şağını n r e n k l e r i n d e , çi-

tarafından

övülür ve

çeklerin taze kokularında ço-

eğlenen

cuk, varlığının derinliklerinde

çocuk

eleştirilir.

kaybetmiş olduğu bir cenneti hatırlamaya devam eder.

D ü n y a d a k i t ü m dinlerin bir zamanlar insanların c e n n e t t e yaşadığı, bir şekilde, bir n e d e n l e c e n n e t t e n k o vulmuş

olduğu

hikâyesindeki

fikre

sahip

olması 5

ÇOCUK

rastlantı değildir.

O n l a r farklı öyküler, farklı meseller-

dir a m a t e k bir basit gerçeği v u r g u l a r : B u ö y k ü l e r insan ı n c e n n e t t e d o ğ d u ğ u v e b u n u y i t i r d i ğ i n i ş a i r a n e b i r şekilde anlatır. Z e k i olmayanlar, geri zekâlılar o n u t a m a m e n u n u t u r . A n c a k zeki, duyarlı, y a r a t ı c ı olanla r b i r z a m a n l a r b i l d i k l e r i v e a r t ı k silik b i r a n ı o l a n , k e n d i l e riyle birlikte kalmış, m u a z z a m c e n n e t t a r a f ı n d a n h i ç rah a t bırakılmazlar. O n l a r y e n i d e n o n u a r a m a y a başlar. C e n n e t arayışı senin ç o c u k l u ğ u n u y e n i d e n ara$ m a n d ı r . E l b e t t e b e d e n i n a r t ı k b i r ç o c u ğ u n b e d e n i olm a y a c a k t ı r a m a bilincin b i r ç o c u ğ u n k i k a d a r saf b i r bilinç olabilir. T ü m m i s t ik y o l u n sırrı b u d u r : S e n i y e n i d e n b i r ç o c u k y a p m a k t ı r ; m a s u m , hiçbir bilgi tarafından kirletilmemiş y a p m a k ; seni hiçbir şey bilmeyen, hâlâ gizemi y o k edilemez hale getirmek; derin bir hayret ve gizem d u y g u s u içerisinde ç e v r e n d e k i h e r şeyin farkında yapmak.

Neşel i Olmak Kimse çocuklarının dans etmesine, şarkı söylemesine, b a ğ ı r m a s ı n a v e z ı p l a m a s ı n a izin v e r m e z . Ö n e m s i z n e d e n l e r y ü z ü n d e n — b e l k i b i r şey kırılabilir, e ğ e r y a ğ m u r d a dışarı fırlarlarsa elbiseleri ıslanabilir— b u k ü ç ü k şeyler için m u h t e ş e m b i r m a n e v i nitelik, n e ş e tam a m ı y l a y o k edilir. B o y u n eğen çocuk, a n n e babası tarafından, öğretm e n l e r i t a r a f ı n d a n , h e r k e s t a r a f ı n d a n ö v ü l ü r v e eğlen e n ç o c u k eleştirilir. O n u n m u z i p l i ğ i b e l k i t a m a m e n z a $ 6

Ç O C U ĞU N NİTELİKLERİ

rarsız olabilir ama o eleştirilir çünkü potansiyel olarak bir

Cennet

başkaldır ı tehlikesi vardır. Şa-

senin

yet çocuk muzip olma özgür-

yeniden

lüğün e tamamıyla sahip olarak büyümeye devam ederse, o bir asiye dönüşecektir. O kolay-

arayışı

çocukluğunu

Elbette

aramandır. bedenin

artık bir çocuğun bedeni

olmayacaktır

lıkla köleleştirilemez; insanları

ama bilincin

yok etmek için ya da kendisini

bir çocuğunki kadar

y o k etmek için kolaylıkla or-

saf bir bilinç olabilir.

duya alınamayacaktır. Asi çocuk asi bir gence dönüşecektir. O zaman ona evliliği dayatamazsın; o zaman ona belirli bir işi dayatamazsın; o zaman çocuğa anne babasının yerine getirilmemiş arzularını ve özlemlerini yerine getirmesi için dayatma yapamazsın. Asi genç kendi yolundan gidecektir. O hayatını en derindeki kendi arzularına göre yaşayacaktır; başka birisinin ideallerine göre değil. Tüm bu nedenler için muziplik bastırılır, en başından ezilir. Senin doğana asla söz hakkı verilmez. Yavaş, yavaş kendi içinde ölü bir çocuk taşımaya başlarsın, içindeki bu ölü çocuk senin espri anlayışını y o k eder: Tüm kalbinle gülemezsin, oynayamazsın, hayatın küçük şeylerinden keyif alamazsın. O kadar ciddileşir% sin ki hayatın genişlemektense büzüşmeye başlar. Hayat her an kıymetli bir yaratıcılık olmalı. Ne yarattığı n önemli değildir —deniz kıyısında kumdan bir kale olabilir— amayaptığı n şey ne olursa olsun senin neşenden ve coşkundan çıkmalıdır. 7

ÇOCUK

Zekâ Zekâ. e l d e

edilen

bir şey

Zekâ elde edilen

d e ğildir , o d o ğ u ş t a n d ı r , o ö z e

bir şey değildir,

aittir , o h a y a t ı n y a p ı t a ş ı d ı r . S a -

doğuştandır,

dece

çocuklar

zeki

değildir,

o öze aittir,

h a y v a n l a r k e n d i t a r z ı n d a zeki-

o hayatın

dir, a ğ a ç l a r k e n d i t a r z ı n d a ze-

yapıtaşıdır.

kidir. E l b e t t e onların ihtiyaçları

farklı

olduğundan

değişik

t ü r d e zekâlara sahiptirler a m a şu artık k a b u l edilmiş bir gerçektir k i y a ş a y a n h e r şey zekidir. H a y a t z e k â olmad a n var olamaz; canlı olmak ve zeki olmak eş anlamlıdır. A n c a k i n s a n s a d e c e zeki değil aynı z a m a n d a zekâ$ sının da farkında olması gibi basit bir n e d e n y ü z ü n d e n bir ç ı k m a z d a d ı r . B u i n s a n ı n ayrıcalığı, g u r u r u , imtiyaz ı d ı r , o n a h a s b i r ş e y d i r . A n c a k b u o n u n k o l a y l ı k l a ıstırabına dönüşebilir. İnsan zeki o l d u ğ u n u n bilincindedir; b u bilinç k e n d i s o r u n l a r ı nı y a r a t ı r . İlk p r o b l e m b u n u n egoyu yaratmasıdır. Ego insanlar dışında hiçbir yerde var olmaz ve ego ç o c u k b ü y ü d ü k ç e b ü y ü m e y e başlar. A n n e babalar, okullar, kolejler, üniversiteler, o n l a r ı n h e p s i e g o n u n güçlenmesine y a r d ı m ederler. B u n u n basit bir nedeni v a r d ı r : İ n s a n y ü z y ı l l a r d ı r h a y a t t a k a l m a k için m ü c a d e le etmek zorundaydı ve sadece güçlü egoların y a ş a m m ü c a d e l e s i n d e h a y a t t a k a l a b i l e c e ğ i fikri s a b i d e n d i , d e rin bir bilinçaltı k o ş u l l a n m a s ı haline geldi. H a y a t sade$ 8

ÇOCUĞU N

NITELIKLERI

ce bir hayatta kalma mücadelesine dönüşmüştür. Ve bilim a d a m l a r ı b u n u , e n u y u m l u o l a n ı n h a y a t t a kaldığı t e o r i s i ile d a h a d a i k n a e d i c i h a l e g e t i r m i ş l e r d i r . B u n e denle biz h e r ç o c u ğ u n g i d e r e k d a h a güçlü bir ego sahibi olmasına y a r d ı m ederiz ve sorunların başladığı nokta da burasıdır. Ego

güçlendikçe

zekâyı

kaim, k a r a n l ı k bir k a t m a n olarak çevrelemeye başlar.

Zekâ

ışıktır ,

Zekâ

ego karanlıktır.

Zekâ ego Zekâ

ışıktır, karanlıktır.

çok narindir,

ego çok serttir.

çok narindir, ego çok serttir Zekâ. b i r ç i ç e k g i b i d i r , e g o b i r t a ş g i b i d i r . V e ş a y e t h a y a t t a k a l m a k i s t i y o r s a n s a n a — s ö z d e b i l e n l e r — t a ş gibi olmak zorundasın, güçlü olmak zorundasın, kırılgan olmamalısın derler. Senin bir kale haline, kapalı bir kale haline gelmen gereklidir, böylelikle d ı ş a r d a n sana saldırılamaz. S a n a nüfuz edilemez hale gelmelisin. Fakat o zaman kapanırsın. O zaman zekân düşün ü l d ü ğünd e ö l m e y e b a ş l a r s ı n ç ü n k ü z e k â n ı n a ç ı k g ö k yüzüne,

rüzgâra,

havaya,

güneşe

gelişmek,

genişle-

mek, çiçek a ç m a k için ihtiyacı v a r d ı r . Y a ş a m a s ı için o n u n devamlı bir akışa ihtiyacı vardır; eğer o durağan$ l a şırs a y a v a ş y a v a ş ö l ü b i r ş e y h a l i n e g e l i r . Biz ç o c u k l a r ı n zeki k a l m a s ı n a izin v e r m e y i z . İlk şey eğer onlar zeki olursa kırılgan olacaklar,

hassas

olacaklar, açık olacaklar. E ğ e r onlar zeki olursa topl u m d a k i , devletteki, kilisedeki, eğitim sistemindeki p e k çok yanlışlığı görebilecekler. O n l a r asi olacak. O n l a r bireyler olacak; onlar kolaylıkla g ü d ü l e n m e y e c e k . O n $ 9

ÇOCUK

l a n ezebilirsin a m a onları esir alamazsın. O n l a r ı y o k edebilirsin a m a onları b o y u n eğmeye zorlayamazsın. Bir a n l a m d a z e k â ç o k y u m u ş a k t ı r , bir gül gibidir, d i ğe r b i r a n l a m d a i s e o n u n k e n d i n e a i t g ü c ü v a r d ı r . B u güç incedir, k a b a değildir. Bu g ü ç başkaldırının gücüd ü r , b o y u n e ğ m e m e t a v r ı n ı n g ü c ü d ü r . Kişi r u h u n u satm a y a razı değildir. K ü ç ü k ç o c u k l a r ı izle v e o z a m a n b a n a s o r m a y a caksın; o n l a r ı n z e k â s ı n ı g ö r e c e k s i n . Evet, o n l a r bilgi sahibi değildir. E ğ e r o n l a r ı n bilgi sahibi o l m a s ı n ı istersen o z a m a n onları n zeki olmadığını d ü ş ü n e c e k s i n . Şay e t o n l a r a bilgiye dayalı s o r u l a r s o r a r s a n , o z a m a n onlar zeki g ö z ü k m e y e c e k . F a k a t o n l a r a bilgiyle h i ç alakası olmayan, ani yanıtlar gerektiren gerçek sorular sor ve bak:

O n l a r s e n d e n çok d a h a zekidirler.

Elbette

e g o n b u n u k a b u l e t m e n e izin v e r m e y e c e k t i r a m a şayet b u n u k a b u l edebilirsen b u s a n a m u a z z a m bir şekilde y a r d ı m c ı olacak. B u s a n a y a r d ı m edecek, b u senin çocuklarına y a r d ı m edecek ç ü n k ü şayet onların zekâsını görebilirsen o n l a r d a n p e k çok şey öğrenebilirsin. T o p l u m s e n i n z e k â n ı m a h v e t m i ş bile olsa o n u tam a m e n y o k e d e m e z ; sadece o n u p e k ç o k bilgi k a t m a n ı ile ö r t e r . V e m e d i t a s y o n u n t ü m işlevi b u d u r : S e n i k e n d i içine d a h a derinlere götürmek. O,

kendi zekânın yeral-

tında kalan su kaynağını bulacağın noktaya k a d a r kazd ı ğın , k e n d i z e k â n ı n ç a ğ l a y a n ı n ı k e ş f e d e n e k a d a r ilerl e y e c e ği n b i r y ö n t e m d i r . Ç o c u ğ u n u y e n i d e n k e ş f e t t i ğin z a m a n , y a l n ı z c a o z a m a n y e n i d e n ve y e n i d e n ço$ 10

ÇOCUĞU N

NITELIKLERI

cukların gerçekten zeki o l d u ğ u n u vurgularken ne demek istediğimi anlayacaksın.

A n n e s i k ü ç ü k P e d r o ' y u b i r p a r t i y e g ö t ü r m e k için hazırlıyordu. Saçını taramayı bitirdiğinde gömlek yakasını d ü z e l t t i ve "Artı k git o ğ l u m . İyi v a k i t g e ç i r . . . v e uslu d u r ! " dedi. " H a d i a n n e ! " dedi Pedro. "Lütfen ben ayrılmadan önce hangisinin olacağına k a r a r ver!"

Arılayabildin mi? A n n e ,

"İyi vakit geçir ve uslu

d u r " d i y o r d u . Ş i m d i , b u ikisi birlikte y a p ı l a m a z . V e çoc u ğu n y a n ı t ı s o n d e r e c e ö n e m l i d i r . " L ü t f e n b e n a y r ı l m a d a n ö n c e h a n g i s i n i n o l a c a ğ ı n a k a r a r v e r ! E ğ e r iyi vakit g e ç i r m e m e izin v e r i r s e n o z a m a n uslu o l a m a m ; e ğe r u s l u o l m a m ı i s t e r s e n o z a m a n iyi v a k i t g e ç i r e $ m e m " diyor. Ç o c u k çatışmayı çok net görebilir; b u anne için ç o k görülebilir olmayabilir.

Y o l d a n geçen birisi b i r çocuğa, "Evlat, saatin k a ç o l d u ğun u b a n a s ö y l e y e b i l i r m i s i n ? " d i y e s o r a r . "Evet,

elbette," diye yanıtlar çocuk,

" A m a niye

b u n a ihtiyacınız v a r ki? O sürekli değişip d u r u r ! " O k u l u n ö n ü n e y e n i bir trafik işareti k o n u l m u ş t u . Ü z e r i n d e şöyle y a z ı y o r d u : "Yavaş s ü r ü n . B i r öğrenciyi ezmeyin." E r t e s i g ü n b u n u n a l t ı n a ç o c u k s u b i r e l y a z ı s ı ile ş öyl e y a z ı l m ı ş t ı : " Ö ğ r e t m e n i b e k l e y i n ! " 11

ÇOCUK

K ü ç ü k P i e r i n o y ü z ü n d e b ü y ü k b i r g ü l ü m s e m e ile okuldan eve döner. "Ah!

Canım çok mutlu gözüküyorsun. O k u l d a n

h o şlanıyorsu

n d e m e k ki, ö y l e d e ğ i l m i ? "

" S a ç m a l a m a A n n e , " diye yanıtlar çocuk. "Gitmekle, g e r i g e l m e y i k a r ı ş t ı r m a y a l ı m . "

Küçük çocuk okula yavaşça yürüyerek giderken d u a eder: "Sevgili T a n r ı m , lütfen o k u l a geç k a l m a m a izin v e r m e . Y a l v a r ı y o r u m s a n a T a n r ı m , o k u l a z a m a n ı n d a v a r m a m a izin v e r . . . " O an bir m u z k a b u ğ u n a basıp, b i r k a ç m e t r e kayar. Kendisini toparlayıp, canı sıkkın bir şekilde göğe bakar ve " T a m a m , t a m a m Tanrım, itmene gerek yok," der.

G e n ç ö ğ r e t m e n k a r a t a h t a y a şöyle y a z a r : " B ü t ü n yaz b o y u n c a hiç eğlenmedim" sonra çocuklara sorar: "Bu cümlede yanlış olan şey nedir ve o n u d ü z e l t m e m için n e y a p m a m l a z ı m ? " K ü ç ü k Ernie, a r k a taraftan bağırır: "Bir e r k e k ar7 kadaş bul."

Küçük

çocuğa

bir

psikolog

test

uyguluyordu.

"Büyüyünce ne y a p m a k istiyorsun?" "Bir doktor, y a d a bir ressam y a d a bir p e n c e r e temizleyicisi o l m a k i s t i y o r u m " diye y a n ı t l a r ç o c u k . Kafası karışmış bir şekilde psikolog sorar, " F a k a t . . . p e k net d e ğilsi n d e ğ i l m i ? " 12

ÇOCUĞU N

NITELIKLERI

" N i ç i n olmasın ki? S o n derece netim. Çıplak kadın g ö r m e k i s t i y o r u m . " A k şa m y e m e ğ i n d e n s o n r a b a b a s ı o ğ u l l a r ı n a o t u r ma odasında öyküler anlatıyordu. " B ü y ü k b ü y ü k baltam R o s a l a r ' a k a r ş ı savaşmıştı, a m c a m K a i s e r ' e k a r ş ı s a v a şmıştı ,

dedem

İspanya

savaşında

Cumhuriyetçi$

ler'e k a r ş ı s a v a ş t ı v e b a b a m İ k i n c i D ü n y a S a v a ş ı ' n d a Almanlara karşı savaştı." E n k ü ç ü k oğlan b u n a şöyle bir y a n ı t verdi: " K a h r e ts i n ! B u a i l e n i n n e s i v a r ? H i ç k i m s e ile g e ç i n e m e z l e r m i ? "

Masumiyet K ü ç ü k çocuklar m a s u m d u r ; fakat onlar b u n u kaz a n m a m ı şlardır

, o d o ğ a l d ı r . O n l a r a s l ı n d a c a h i l d i r fa-

kat onların cehaleti,

s ö z d e ö ğ r e n m e k t e n d a h a iyidir

ç ü n k ü bilmiş kişi basitçe cehaletini sözcüklerle, teorilerle, ideolojilerle,

felsefelerle ,

dogmalarla,

inançlarla

gizler. O c e h a l e t i n i g i z l e m e y e çalışıyor a m a o n u birazcık k a z ı v e i ç e r d e k a r a n l ı k t a n b a ş k a h i ç b i r şey, c e h a letten b a ş k a hiçbir şey b u l a m a y a c a k s ı n . B i r ç o c u k bilmiş b i r k i ş i d e n ç o k d a h a iyi b i r hald e d i r ç ü n k ü o n l a r h e r ş e y i g ö r e b i l i r . O n l a r c a h i l d e olsalar,

spontanedirler,

o n l a r cahil de olsalar onların

k a v r a y ı şlar ı m u a z z a m b i r d e ğ e r e s a h i p t i r . Hıçkırık t u t m u ş k ü ç ü k bir çocuk ağlayarak, "Anne, içeriye d o ğ ru h a p ş ı r ı y o r u m " dedi. 13

ÇOCUK

K ü ç ü k b ir ç o c u k p s i k o l o g u n ofisine ç o k g e v e z e olan annesi tarafından götürülmüştü. Psikolog k ü ç ü k a d a m ı inceledi ve sorulara çok zor bir şekilde dikkatini verebildiğini g ö r ü p şaşırdı. Psikolog ona,

" D u y m a k l a ilgili b i r s o r u n u n m u

v a r ? " diye s o r d u . " H a y ı r " diye yanıtladı ufaklık. " D i n l e m e k l e ilgili b i r s o r u n u m v a r . "

Kavrayışı görebiliyor m u s u n ? D i n l e m e k ve duym a k t a m a m ı y l a farklıdır.

Ç o c u k şöyle diyor:

"Duy-

m a k l a ilgili b i r z o r l u k y a ş a m ı y o r u m a m a d i n l e m e k t e n bıktım.

Duymak zorundasm

—geveze

anne

orada-

d ı r — a m a d i n l e m e k l e ilgili s o r u n u m v a r . D i k k a t i m i veremiyorum." A n n e v e o n u n g e v e z e l i ğ i ç o c u k t a k i k ı y m e t l i b i r şey i m a h v e t m i ş t i r : O n u n d i k k a t i . O s o n d e r e c e s ı k ı l m ı ş t ı r.

i k i n c i sınıf ö ğ r e t m e n i , ç o c u k l a r ı a r i t m e t i k p r o b l e mi

üzerinde

uğraşmaları

için

tahtaya

kaldırmıştı.

U f a k l ı ğı n b i r i , " T e b e ş i r s i z i m " d e d i . " B u d o ğ r u değil" d e d i ö ğ r e t m e n . " B u n u d o ğ r u şekilde söylemenin y ö n t e m i ş u d u r :

Benim hiç tebeşirim

yok, senin hiç tebeşirin yok, bizim hiç tebeşirimiz yok, onların hiç tebeşirleri y o k ' şimdi anlaşıldı m ı ? " " H a y ı r " dedi k ü ç ü k oğlan. " T ü m bu tebeşirlere ne oldu?"

P a p a z ı n e r g e n k ı z ı d a n s t a n d ö n d ü ğ ü n d e s a a t sab a h ı n ü ç ü n ü gösteriyordu. P a p a z ve karısı kızı bekle$ 14

Ç O C U ĞU N NİTELİKLERİ

inekteydiler ve kız ön kapıya geldiğinde, babası ona hor görür şekilde, "Günaydın Şeytan'ın çocuğu" dedi. Herhangi bir çocuğun yapması gerektiği gibi tatlı bir şekild e konuşan kız, "Günaydın Baba" dedi. Öğretme n çıkarma yapmayı öğretmeye çalışıyordu, "Şimdi Hugh," dedi "eğer baban haftada 180 dolar kazansaydı ve 6 dolarını sigorta için, 10.8 dolarını sosyal güvenlik için ve 24 dolarını vergiler için kesse% lerdi ve sonra da kalanı annene verseydi annene ne kalırdı?" "Bir kalp krizi "dedi çocuk. Akşa m yemeği bitmişti, baba ve dokuz yaşındaki oğl u oturma odasında televizyon seyrediyordu. Anne ve kızı mutfakta bulaşık yıkıyordu. Ansızın baba ve oğul , mutfakta bir şeylerin kırılmasından çıkan berbat bir ses duydular. Şaşkın bir şekilde bir an beklediler ama bir ses duymadılar. "Tabağı kıran Annemdi" dedi çocuk. "Nereden biliyorsun diye?" sordu babası. "Çünkü hiç dırdır etmiyor" diye yanıtladı oğlan. Mutfaktan kırılmış bir bardak ya da kırılmış bir porselenin sesi geldi. "Willy, Tanrı aşkına mutfakta ne yapıyorsun? "diye bağırdı oturma odasından annesi. "Hiç, zaten yaptım!" dedi Willy. 15

ÇOCUK

N e w E n g l a n d b ö l g e s i n d e çalışan b i r satıcı, Kaliforniya'ya

gönderiliyordu.

Haftalardır

evdeki

belli

b a şl ı k o n u ş m a m e v z u s u b u y d u . T a s ı n m a d a n ö n c e k i gece, beş y a ş ı n d a k i kızı d u a e d e r k e n şöyle dedi:

"Ve T a n r ı m , artık s a n a s o n s u z a

d e k elveda d e m e m gerekiyor ç ü n k ü y a r ı n Kaliforniya'ya taşınıyoruz!"

Bir çocuk olarak kendi saflığınızı korumayı ve etraftaki yetişkinler tarafından sindirilmeye izin vermemeyi nasıl başardınız? Bu cesareti nereden edindiniz? M a s u m i y e t , c e s a r e t v e saflığın h e r i k i s i d i r . Ş a y e t m a s u m s a n cesarete ihtiyacın y o k t u r . Saflığa d a ihtiyaç y o k t u r ç ü n k ü m a s u m i y e t t e n d a h a saf, k r i s t a l n e t l i ğ i n de b a ş k a hiçbir şey olamaz. Yani t ü m mesele kişinin m a s u m i y e t i n i n a s d k o r u y a c a ğ ı d ı r. M a s u m i y e t elde edilecek bir şey değildir. O öğrenilecek bir şey değildir. O y e t e n e k gibi bir şey değildir: Resim, m ü z i k , heykel; bu ş eyle r g i b i d e ğ i l d i r . D a h a ç o k Masumiyet, herkesin

doğasıdır.

Hiç kimse masum olmadan

doğmaz.

nefes

almak

gibidir,

birlikte

d ü n y a y a geldiğin bir şeydir. Masumiyet

herkesin

do$

ğ asıdır . H i ç k i m s e m a s u m ol-

Nasıl bir kimse

m a d a n doğmaz. Nasıl bir kim-

masum

se m a s u m olmadan doğabilir?

olmadan

doğabilir?

D o ğum ,

dünyaya

bir

tabula

rasa o l a r a k , ü z e r i n e h i ç b i r ş e y 16

ÇOCUĞU N NITELIKLERI

yazılmadan

gelmişsin

demektir.

Yalnızca

geleceğin

var, geçmiş y o k . M a s u m i y e t i n a n l a m ı b u d u r . B u ned e n l e öncelikli o l a r a k m a s u m i y e t i n n e a n l a m l a r a geldiğ in i a n l a m a y a ç a l ı ş . ilk olarak geçmiş yok, sadece gelecek. D ü n y a y a m a s u m b i r i z l e y i c i ile b i r l i k t e g e l d i n . H e r k e s a y n ı ş e k i l d e gelir, a y n ı bilin ç niteliğiyle. S o r u ş u d u r ; bi ç k i m s e n i n m a s u m i y e t i m i , saflığımı b o z m a m a s ı n ı nasıl sağladım, bu cesarete n e r e d e n sahip o l d u m ? Yetişkinler ve onların d ü n y a s ı t a r a f ı n d an nasıl a şağılanmamay

ı başardım?

B e n hiçbir şey y a p m a d ı m , o n e d e n l e n a s d sorusun u n bir anlamı y o k . B u sadece oldu, b u y ü z d e n b e n bunu üzerime alamam. M u h t e m e l e n b u h e r k e s i n b a ş ı n a gelir a m a sen b a şk a ş e y l e r l e i l g i l e n i r s i n . S e n y e t i ş k i n d ü n y a s ı ile p a zarlık y a p m a y a başlarsın.

Onların

sana verebilecek

p e k çok şeyi vardır . S e n i n s e verebileceğin t e k bir şey vardır ve o da kendine saygındır, dürüstlüğündür. S e n i n f a z l a b i r ş e y i n y o k , t e k b i r şey; o n u i s t e d i ğ i n ş ekild e a d l a n d ı r a b i l i r s i n : M a s u m i y e t , z e k â , ö z g ü n l ü k , sadece tek bir şeyin var. Ve ç o c u k doğal olarak etrafından g ö r d ü ğ ü h e r şey ile s o n d e r e c e ilgilidir. O s ü r e k l i o l a r a k ş u n a s a h i p olmayı, b u n a sahip olmayı istiyor; b u insan doğasının bir parçasıdır. Eğer k ü ç ü k bir çocuğa bakarsan; yeni doğm u ş bir ç o c u ğ a bile b a k t ı ğ ı n d a bir şeylere t u t u n m a y a b a şladığın

ı görebilirsin;

e l l e r i b i r ş e y b u l m a y a çalışı-

yor. Yolculuğa başlamıştır. 17

ÇOCUK

Yolculukta kendisini kay-

Senin fazla bir şeyin yok,

çünkü

dünyada

bedelini ö d e m e d e n hiçbir şeye

tek bir şey; onu istediğin

bedecek

şekilde

s a h i p o l a m a z s ı n. Ve zavallı ço-

adlandırabilirsin.

c u k verdiği şeyin n e k a d a r kıy-

Masumiyet,

metli olduğunu anlayamaz. O

zekâ,

özgünlük,

sadece

tek bir şeyin var.

k a d a r ki, t ü m d ü n y a b i r tarafta olsa ve o n u n b ü t ü n l ü ğ ü de d i ğe r t a r a f t a o l s a, o z a m a n b i l e

b ü t ü n l ü ğ ü d a h a ağırdır d a h a kıymetlidir. Ç o c u ğ u n bun u b i l m e olasılığı y o k t u r . S o r u n b u d u r ç ü n k ü o s a h i p o l d u ğ u şeye basitçe sahiptir. O b u n u kanıksamıştır. B a n a m a s u m i y e t i m i v e saflığım ı n a s ı l k a y b e t m e meyi başardığımı soruyorsun. Ben hiçbir şey y a p m a dım; sadece basitçe, en b a ş ı n d a n beri.. . B e n yalnız bir çocuktum çünkü anneannem ve dedem tarafından yet i ştirildim

. A n n e m ve b a b a m l a birlikte değildim. Bu iki

y a şl ı i n s a n y a l n ı z l a r d ı v e o n l a r s o n g ü n l e r i n i n n e ş e s i olacak bir ç o c u k istediler. A n n e m v e b a b a m onlarla h e m f i k i r o l d u : B e n o n l a r ı n e n b ü y ü k ç o c u ğ u y d u m , ilk d o ğa n b e n d i m ; b e n i g ö n d e r d i l e r . Ç o c u k l u ğ u m u n i l k y ı l l a r ı n d a b a b a m ı n a i l e s i ile h i ç ilişki k u r d u ğ u m u h a t ı r l a m ı y o r u m . B u iki a d a m l a — d e d e m v e g e r ç e k t e n güzel bir a d a m olan o n u n yaşlı hizmetçisi— ve yaşlı anneann e m . . . b u üç insan. Ve boşluk çok b ü y ü k t ü . . . b e n kesinlikle t e k b a s m a y d ı m . A r k a d a ş ı m y o k t u , a r k a d a ş l ı k olamazdı. O n l a r b a n a karşı m ü m k ü n olduğunca çok a r k a d a şç a d a v r a n m a y a ç a l ı ş t ı l a r a m a b u m ü m k ü n d e ğildi . 18

Ç O C U ĞU N NİTELİKLERİ

T e k b a ş ı m a k a l m ı ş t ı m . O n l a r a b a z ı şeyleri söyleyemezdim. Başk a hiç kimse y o k t u ç ü n k ü ailemin en z e n g i n i o l d u ğ u k ü ç ü k b i r k ö y d ü . V e o , h e p s i iki y ü z kiş ide n f a z l a o l m a y a n o k a d a r k ü ç ü k b i r k ö y d ü v e o k a dar yoksullardı ki a n n e a n n e m ve d e d e m k ö y ü n çocukl a r ı ile k a y n a ş m a m a i z i n v e r m e z l e r d i . O n l a r k i r l i y d i v e elbette onlar neredeyse dilenciydi. Yani a r k a d a ş sahibi olmanın hiçbir yolu yoktu. Bu m u a z z a m bir etki yarattı. T ü m y a ş a m ı m b o y u n c a h i ç a r k a d a ş o l m a d ı m , a r k a d a şı m o l a r a k k i m s e y i t a n ı m a d ı m . E v e t , t a n ı ş ı k l ı k l a r ı m oldu. B u ilk, e r k e n y a ş l a r d a o k a d a r y a l n ı z d ı m k i b u n d a n h o ş l a n m a y a başladım; ve o gerçekten bir coşkud u r . Y a n i b u b e n i m için b i r l a n e t değildi, o n u n b i r rahmet olduğu kanıtlandı.

O n d a n hoşlanmaya başladım

v e k e n d i k e n d i m e yeterli o l d u ğ u m u hissetmeye başladım; hiç k i m s e y e bağımlı değildim. H i ç b i r z a m a n , çoc u k l u ğumda n i t i b a r e n o y n a m a k i ç i n h i ç b i r y o l o l m a d ı ğı, o y n a y a c a k h i ç k i m s e o l m a d ı ğ ı g i b i b a s i t n e d e n l e r l e h i ç o y u n l a r l a i l g i l e n m e d i m . H â l â b u e r k e n y a ş l a r d a sadece otururken kendimi görebiliyorum. H e m e n b i r g ö l ü n ö n ü n d e k i güzel bir y e r d e , evimiz vardı. K i l o m e t r e l e r c e u z a k t a , göl... Ve o, o k a d a r güzel ve o k a d a r sessizdi ki. S a d e c e a r a d a s ı r a d a b e y a z t u r n a l a r ı n u ç a r k e n o l u ş t u r d u ğ u b i r çizgi g ö r ü r s ü n y a da aşk şarkıları söylerler ve h u z u r bozulur; aksi taktird e orası m e d i t a s y o n için t a m a m ı y l a d o ğ r u y e r d i r . V e onlar h u z u r u b o z d u ğ u n d a

— b ir k u ş u n aşk çağrısı—

o n u n çağrısından s o n r a h u z u r derinleşirdi, d a h a derin olurdu. 19

ÇOCUK

Göl, nilüferlerle d o l u y d u ve saatler b o y u n c a kendi b a ş ı m a öylesine m u t l u b i r şekilde o t u r u r d u m ki sank i d ü n y a u m u r u m d a değildi: Nilüferler, beyaz t u r n a lar, sessizlik. Ve anneannem ve dedem Daha iyi bir dünyada her aile

çocuklarından

öğren Onlara

ecektir.

öğretmek için

çok acele

ediyorsun.

b i r şeyin; t e k b a ş ı n a o l m a k t a n h o şlandığımı

n s o n d e r e c e far-

kındaydı. O n l a r sürekli olarak benim

köye

b u l u şmay a

gidip ya

birileriyle birileriyle

Öyle görünüyor ki

k o n u şmay a h i ç i s t e k d u y m a -

hiç kimse

d ı ğım ı

onlardan

öğrenmiyor ve

onların

ne kadar çok öğretecek Ve

şeyi

onlara senin

var.

öğretecek hiçbir

şeyin yok.

görüyorlardı.

Onlar

k o n u şma k i s t e s e l e r b i l e b e n i m yanıtım

evet ya

hayırdı;

b e n d e p e k k o n u ş m a k l a ilgilenmiyordum.

Böylelikle

on-

lar tek başına kalmaktan hoşl a n d ı ğımı n f a r k ı n a v a r d ı l a r v e beni rahatsız etmemek onların

k u t s a l göreviydi. Ç o c u k l a r a , "Sessiz ol ç ü n k ü b a b a n d ü şünüyor

, b ü y ü k b a b a n d i n l e n i y o r . S e s s i z ol, s e s çı-

k a r m a d a n otur" dersin. Benim çocukluğumda b u n u n t a m tersi gerçekleşti. Ş i m di niçin y a d a nasıl o l d u ğ u n u cevaplayamam ; bu basitçe gerçekleşti. Bu nedenl e bun u n basitçe böyle o l d u ğ u n u söylerim; b u b e n i m başar ı m değildir. Bu üç yaşlı insan sürekli birbirlerine işaretler yap a r a k , " O n u rahatsız etme; b u n d a n çok keyif alıyor" d e r d i . V e o n l a r b e n i m sessizliğimi s e v m e y e b a ş l a d ı . 20

Ç O C U ĞU N NİTELİKLERİ

Sessizliği n bir titreşimi vardır; özellikle de zorla dayatılmamışsa , sen "Eğer bir sorun ya da ses çıkarırsan seni döverim" dediğin için değilse, o bulaşıcıdır. Hayır, bu sessizlik değildir. Bu, benim bahsettiğim neşe dolu titreşimi yaratmayacaktır. Bir çocuk kendi başına sessiz olduğunda, hiçbir neden y o k k e n keyif aldığında , sebepsiz yere mutlu olduğunda her tarafta muazzam dalgalar yaratır. D a h a iyi bir dünyada her aile çocuklarından öğrenecektir. Onlara öğretmek için çok acele ediyorsun. Öyle görünüyor ki hiç kimse onlardan öğrenmiyor ve onların ne kadar çok öğretecek şeyi var. Ve onlara öğretecek senin hiçbir şeyin yok. Sırf onlardan daha yaşlı ve daha güçlü olduğun için ne olduğunu, nereye ulaştığını, iç dünyadaki konumunun ne olduğunu hiç düşünmeden onu tıpkı kendine benzetiyorsun. Sen bir zavallısın; ve çocuğunun da aynısı olmasını mı istiyorsun? Ancak hiç kimse düşünmez; aksi taktirde insanlar küçük çocuklardan öğrenirlerdi. Çocuklar öte dünyadan o kadar çok, pek çok şey getirir ki çünkü onlar çok yeni gelmişlerdir. Onlar hâlâ rahmin sessizliğini, varoluşu n kendi sessizliğini taşırlar. Yani yedi yıl boyunca rahatsız edilmeden; başımın etini yiyecek, iş hayatı, siyaset, diplomasi dünyasına beni hazırlayacak kimse olmadan kalabilmem sadece bir rastlantıdır. Anneannem ve dedem —özellikle de anneannem— beni mümkün olduğu kadar doğal halimde bırakmakla daha çok ilgileniyorlardı. Annean% 21

ÇOCUK

n e m sebeplerden bir tanesidir

—böylesi k ü ç ü k şeyler

t ü m y a ş a m döngülerini etkiler— o b e n i m t ü m kadınlığa d u y d u ğ u m saygının nedenlerinden bir tanesidir. O basit bir kadındı, eğitimsizdi a m a m u a z z a m der e c e d e d u y a r l ı i d i . D e d e m e v e h i z m e t ç i s i n e n e t b i r şe$ kilde ş u n u gösterdi: " H e p i m i z bizi hiçbir y e r e ulaştırm a y a n belirli bir h a y a t y a ş a d ı k . H e r z a m a n o l d u ğ u kad a r b o ş u z ve ölüm yaklaşıyor." Israrla; "Bırakın bu çocuk bizim tarafımızdan etki altında kalmasın. Ne etkimiz olabilir ki...? S a d e c e o n u k e n d i m i z gibi yapabilir i z v e b i z h i ç b i r ş e y d e ğ i l i z . O n a k e n d i s i o l m a s ı içi n b i r fırsat t a n ı y ı n " d e d i. Bu yaşlı k a d ı n a son derece minnettarım. D e d e m s ü r e k l i v e s ü r e k l i o l a r a k e r y a d a g e ç k e n d i s i n i n sorumlu olacağından endişeleniyordu:

"Bize,

'Çocuğu-

m u z u s i z e b ı r a k t ı k v e siz o n a h i ç b i r ş e y ö ğ r e t m e m i ş s i $ niz' diyecekler." A n n e a n n e m b u n a izin d a h i v e r m e d i . . . ç ü n k ü k ö y d e b a n a e n a z ı n d a n dili, m a t e m a t i ğ i n b a ş l a n g ı c ı n ı , b i r a z c o ğrafyay ı ö ğ r e t e b i l e c e k b i r a d a m v a r d ı .

Hindis-

t a n ' d a i l k ö ğ r e t i m o l a r a k a d l a n d ı r ı l a n e ğ i t i m i n ilk d ö r t yılını t a m a m l a m ı ş t ı a m a o k ö y d e k i en eğitimli insandı . D e d e m t ü m g ü c ü y l e çabaladı: " B u a d a m gelip o n a ö ğretebilir

, en a z ı n d a n alfabeyi, b i r a z m a t e m a t i ğ i bile-

c e k , b ö y l e c e a n n e b a b a s ı n a g i t t i ğ i n d e o n l a r y e d i yılı t a mamıyla boşa harcadığımızı söylemeyecekler." F a k a t A n n e a n n e m şöyle dedi: " B ı r a k onlar n e yapm a k istiyorlarsa y e d i y a ş ı n d a n s o n r a yapsınlar. Y e d i yıl süresince o n u n sadece k e n d i doğası olmalı ve biz o n a 22

Ç O C U ĞU N NİTELİKLERİ

müdahale etmeyeceğiz." Ve o hep şunu öne sürerdi: "Sen alfabeyi biliyorsun da ne oluyor? Sen matematik biliyorsun da ne oluyor? Sen birazcık para kazandın; onun da azıcık para kazanıp senin gibi yaşamasını mı istiyorsun? " Yaşl ı adamı susturmak için bu yeterliydi. Ne yapmalı? O zorda kalıyordu çünkü tartışamıyordu ve biliyordu ki o değil, kendisi sorumlu tutulacaktı çünkü babam ona, " N e yaptınız?" diye soracaktı. Ve gerçekten de bu durum gerçekleşecekti ama neyse ki dedem babam soramadan öldü. Ancak babam sürekli olarak, "Şu yaşlı adam sorumlu, o bu çocuğu şımarttı" diyordu. Ancak artık ben yeterince güçlüydüm ve ona net bir şekilde, "Benim yanımda asla dedeme karşı bir şey, tek bir söz bile söyleme. O beni senin tarafından şımartılmaktan kurtardı; gerçek kızgınlığın buna ama başka çocukların var onları şımart. Ve en son sahnede kimin şımartıldığını sen söyleyeceksin," dedim. O n u n başka çocukları vardı ve daha çok ve daha çok çocuk gelmeye devam etti. Ona, "Lütfen bir çocuk daha yap, bir düzine olsun" diye takılırdım. "On bir çocuk? insanlar, kaç çocuk var diye soruyor. On bir doğr u gelmiyor, bir düzine daha etkileyici." Ve sonraki yıllarda ona, "Tüm çocuklarını şımartmaya devam ediyorsun; ben vahşiyim ve vahşi olarak kalacağım " derdim. Senin masumiyet olarak gördüğün şey vahşi olmaktan başka bir şey değildir. Senin saflık olarak gördüğü n şey vahşi olmaktan başka bir şey değildir. Bir şekild e medeniyetin pençelerinin dışında kaldım. 23

ÇOCUK

V e b i r k e z y e t e r i n c e g ü ç lü o l d u ğ u m d a . . . V e ins a n l a r b u y ü z d e n , " Ç o c u ğ u n m ü m k ü n o l d u ğ u n c a çab u k bir şekilde y a k a s ı n a yapış, vakit k a y b e t m e ç ü n k ü çocuğu ne kadar erken kontrol edersen o kadar kolay olur. Bir kez çocuk yeterince güçlenirse o z a m a n o n u isteklerin d o ğ r u l t u s u n d a b o y u n eğdirmek zor olacaktır" diye ısrar eder. V e h a y a t ı n y e d i yıllık d ö n g ü l e r i v a r d ı r . Y e d i n c i yıla gelindiğinde çocuk m ü k e m m e l bir şekilde güçlenm i ştir ; a r t ı k o n a b i r ş e y y a p a m a z s ı n . A r t ı k o n e r e y e gid e c e ğini , n e y a p a c a ğ ı n ı bilir. T a r t ı ş m a y a g i r e b i l i r . N e y i n doğru, neyin yanlış o l d u ğ u n u görebilir. Ve o n u n saflığı y e d i y a ş ı n d a y k e n

zirvesinde

olacaktır.

Şayet

o n u e r k e n y a ş l a r ı n d a rahatsız etmezsen, o h e r şey hakk ı n d a o k a d a r kristal gibi n e t o l u r ki hayatı , h i ç b i r pişmanlık olmadan yaşanacaktır. H i ç p i ş m a n l ı k d u y m a d a n y a ş a d ı m . B u l m a y a çalıştım: H i ç , yanlış bir şey y a p t ı m mı? insanların yaptığım h e r şeyin d o ğ r u o l m a d ı ğ ı nı d ü ş ü n m e s i değil; ö n e m l i olan bu değil: Y a p t ı ğ ı m hiçbir şeyin asla y a n l ı ş o l d u ğ u nu düşünmedim. T ü m d ü n ya onun yanlış olduğunu d ü şüneb i lir a m a b a n a g ö r e o n u n d o ğ r u o l d u ğ u k e s i n bir şekilde ortadadır; o y a p d m a s ı g e r e k e n d o ğ r u şeydi.

Hamilelik, Doğum ve Bebeklik Eğer aydınlanmış varlıklar çocuk sahibi olmuyorsa ve nevrozlu insanlar anne babalık için uygun değilse, o halde doğru zaman nedir?

A y d ı n l a n m ı ş kişilerin ç o c u ğ u y o k t u r ; n e v r o z l u kiş ileri n ise ç o c u k s a h i b i o l m a m a s ı g e r e k i r . T a m i k i s i n i n a r a s ı n d a , zihinsel o l a r a k sağlıklı, n e v r o z s u z o l m a hali vardır: Ne nevrozlusun ne de aydınlanmış d u r u m d a sın, b a s i t ç e s a ğ l ı k l ı s ı n . T a m o r t a s ı ; e b e v e y n o l m a k için, bir a n n e y a d a b i r b a b a o l m a k için d o ğ r u z a m a n b u d u r . Sorun şudur:

N e v r o z l u kişiler ç o k ç o c u k sahibi

olma eğilimindedir. N e v r o z l u kimseler, nevrozlarının içinde, etraflarında, çok d o l d u r u l m u ş bir b o ş l u k yarat m a k isterler.

Böyle y a p m a m a l ı l a r ç ü n k ü bu kaçıştır.

O n l a r n e v r o z g e r ç e ğ i ile y ü z l e ş m e l i l e r v e o n u n ö t e s i n e geçmeliler. A y d ı n l a n m ı ş b i r k i m s e n i n ç o c u k s a h i b i o l m a y a ihtiyacı y o k t u r . O kendisini nihai olarak d o ğ u r m u ş t u r . 25

ÇOCUK

A r t ı k b a ş k a h i ç b i r şeyi d o ğ u r m a y a g e r e k y o k t u r .

kendisine bir anne ve b a b a olmuştur. O kendisine bir r a h i m haline gelmiştir ve o y e n i d e n d o ğ m u ş t u r . Ancak Çocuklar

senin

aracılığınla

gelir

ama sana ait değildir. Onlara

sevgini

verebilirsin onlara

ama

fikirlerini

dayatmamalısm.

nevroz

ikisinin

yokken

yaparsan,

biraz

arasında,

meditasyon uyanık,

far-

k ı n d a olursun. Y a ş a m ı n sadece k a r a n l ı k t a n o l u ş m a z . Işık, b i r k i m s e b i r B u d a h a l i n e gel$ d i ğindek i

kadar

içeri

sızmı$

y o r d u r a m a s o l u k b i r m u m ışığı mevcuttur. Ç o c u k s a h i b i o l m a k için

d o ğr u z a m a n b u d u r ç ü n k ü o z a m a n k e n d i f a r k ı n d a l ı $ ğ ında n b i r ş e y i ç o c u k l a r ı n a v e r e b i l e c e k s i n . A k s i t a k t i r de onlara armağan olarak ne vereceksin? Nevrozlarını vereceksin. Bir hikâye d u y m u ş t u m : O n sekiz ç o c u ğ u olan bir a d a m onlar ı p a n a y ı r a g ö t ü r d ü . P a n a y ı r d a k i ödül, sekiz b i n s t e r l i n d e ğ e r i n d e b i r b o ğ a y d ı v e o n u g ö r m e k içi n ayr ı c a b e ş pençe ö d e m e k g e r e k i y o r d u .

A d a m bu ücretin

fahiş o l d u ğ u n u d ü ş ü n d ü a m a ç o c u k l a r ı h a y v a n ı g ö r m e k istedi v e h e p s i girişin ö n ü n d e k i b a r i y e r l e r e yaklaştı. G ö revli, " E f e n d i m t ü m b u ç o c u k l a r s i z i n m i ? " d i y e s o r d u . " E v e t öyle," diye yanıtladı a d a m . " N i ç i n ? " G ö r e v l i y a n ı t l a d ı ; " Ş e y , siz b u r a d a b i r d a k i k a d u r u n , b e n b o ğ a y ı sizi g ö r m e s i i ç i n g e t i r e c e ğ i m ! "

O n sekiz ç o c u k ! 26

B o ğ a bile k ı s k a n a c a k t ı r .

HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK

Bilinçsizce k e n d i kopyalarını y e n i d e n ü r e t i p duruyorsun.

Önce düşün:

dünyaya bir

armağan

Şayet bir çocuk doğurursan sunuyor

olacak

halde

misin?

D ü n y a için b i r k u t s a m a mısın y o k s a bir lanet misin? Ve sonra d ü ş ü n : Bir çocuğa annelik ya da babalık y a p m a y a h a z ı r mısın? K o ş u l s u z o l a r a k sevgi v e r m e y e hazır m ı s ı n ? Ç ü n k ü ç o c u k l a r s e n i n aracılığınla gelir a m a s a n a ait değildir. O n l a r a sevgini verebilirsi n a m a onlar a fikirlerini d a y a t m a m a l ı s ı n . O n l a r a n e v r o z l u yönlerini vermemelisin. O n l a r ı n k e n d i tarzlarınd a çiçek açm a s ı n a izin v e r e c e k misin? O n l a r ı n kendiler i o l m a s ı n a izin v e r e c e k misin? E ğ e r h a z ı r s a n o z a m a n t a m a m . Aksi taktirde bekle; hazırlan. i n s a n l a birlikte y e r y ü z ü n e bilinçli e v r i m gelmiştir. H a y v a n l a r gibi sadece bilinçsiz bir şekilde ü r e m e . Çocuk sahibi olmayı istemeden önce şimdi hazırlan, d a h a ç o k m e d i t a s y o n h a l i n e gir, d a h a s e s s i z v e h u z u r l u ol. içindeki t ü m nevrozlardan kurtul.

Tamamıyla temiz

o l d u ğu n a n ı b e k l e , o n d a n s o n r a b i r ç o c u k d o ğ u r . O z a m a n ç o c u ğ a h a y a t ı n ı , s e v g i n i v e r . D a h a iyi b i r d ü n y a nın yaratılmasına yardım edeceksin.

Hamileyim. Kürtaj yaptırmaya karar vermiştim ve bu karardan memnun olduğumu düşünmüştüm ama o zamandan beri bunu ne zaman düşünsem üzülüyorum. B u a n l ı k b i r ü z ü n t ü o l a c a k t ı r . E ğ e r b i r a n n e olm a k i s t e r s e n o z a m a n d a h a b ü y ü k s o r u n l a r ı n i ç i n e gir$ 27

ÇOCUK

m e k i s t i y o r s u n d e m e k t i r ç ü n k ü b u b i r k e z ç o c u k old u k t a n s o n r a k o l a y c a ç ö z ü l e b i l e c e k b i r mesele değildir. A n n e k e n d i gelişimini sağlayamaz, çalışamaz; çocuklara bakmak zorundadır.

sonra da zorluklar

b a şlar . Bir k e z k e n d i gelişim işini insanla

birlikte

yeryüzüne evrim

bilinçli gelmiştir.

Hayvanlar

gibi

sadece bilinçsiz bir şekilde

üreme.

bitirdikten sonra bu son derec e iyidir. Bir ç o c u k b o ş z a m a na ait b i r şey olmalıdır, o en son lüks olmalıdır.

O zaman

a n n e olmanın tadını çıkarabilirsin, a k s i t a k t i r d e b u k a r m a şa y a r a t a c a k t ı r. O y ü z d e n sen k a r a r ver. Seni kimse zorlamı-

y o r , b u s e n i n k a r a r ı n a k a l m ı ş : E ğ e r b i r a n n e o l m a k istiyorsan o z a m a n bir a n n e olmak istiyorsundur. Ancak o z a m a n sonuçlarına da katlanırsın. i n s a n l a r d ü n y a y a bir çocuk g e t i r m e k istediklerinde

ne yaptıklarının

farkında değildir.

Aksi taktirde

k ü r t a j a ü z ü l e c e k l e r i ne b u n u n için ü z ü l ü r l e r d i . H e r iki olasılığı d a s a d e c e d ü ş ü n : Ç o c u ğ a n e v e r e c e k s i n ? Ç o cuğa verecek neyin var? Onun

varlığına

kendi

gerginliklerini yerleştire-

ceksin ve o seninkiyle aynı t ü r d e n bir hayatı tekra r edecek.

Psikanalizciye gidecek, psikiyatra gidecek ve

t ü m hayatı boyunca bir p r o b l e m olacak. Tıpkı herkese o l d u ğ u gibi. B i r kişiye b ü t ü n v e sağlıklı b i r v a r l ı k ve$ remiyorsan,

bir r u h u

dünyaya getirmeye ne

hakkın

HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK

var.

Bu bir suçtur!

İnsanlar tersini d ü ş ü n ü r :

kürtajın bir suç olduğunu düşünüyor.

Onlar

Ancak çocuk

b a şk a b i r a n n e b u l a c a k t ı r ç ü n k ü h i ç b i r ş e y ö l m e z . V e ç o c u ğ a sahip o l u n c a m u t l u olacak çok, p e k çok k a d ı n vardır; sen b u n d a n sorumlu olmayacaksın. S a n a bir anne olma demiyorum; bir a n n e olmanın çok b ü y ü k bir sanat olduğunu söylüyorum, çok b ü y ü k b i r b a ş a r ı d ı r . Ö n c e b u niteliği, içindeki b u yaratıcılığı, bu coşkuyu, bu kutlamayı yarat ve sonra çocuğu davet et. O z a m a n s e n i n ç o c u ğ a v e r e c e k b i r şeyin o l a c a k t ı r — k u t l a m a n , şarkın, d a n s ı n — ve sen hastalıklı bir varlık y a r a t m a y a c a k s ı n . D ü n y a z a t e n h a s t a l ı k l ı v a r l ı k l a r la fazlasıyla dolu.

Bırak b a ş k a gezegenler acı çeksin!

Niçin bu gezegen?

D ü n y a açlık çekiyor v e i n s a n l ar

ö l ü y o r v e y i y e c e k yok, t ü m ekoloji b o z u l d u v e h a y a t giderek d a h a çok çirkinleşiyor ve cehenneme dönüyor; b u d o ğ r u z a m a n değil. Ve h a t t a b u n u n s o r u n olmadığını, d ü n y a n ı n kendine bakabileceğini, onların bir yol bulacağını düşünüyorsan, yine de kendi çocuğunu düşünmek zorundasın. B i r a n n e o l m a y a h a z ı r m ı s ı n ? Ö n e m l i o l a n b u d u r . E ğe r h a z ı r o l d u ğ u n u d ü ş ü n ü yorsan yap.

devam

et:

Çocuğu

Hazır olduğunda çocuk

sahibi o l m a k t a n m u t l u olacaksın ve ç o c u k senin gibi b i r a n neye sahip olma şansına sahip olduğu

için

mutlu

olacaktır.

Aksi t a k t i r d e b i r p s i k i y a t r a git

Çocuk sahibi olmayı istemeden şimdi daha

önce,

hazırlan,

çok meditasyon haline gir,

daha sessiz ve huzurlu ol.

ÇOCUK

ve " İ n s a n l a r ı n s o r u n u n e d i r ? " diye sor. Bu tek bir şeye indirgenebilir: A n n e . Ç ü n k ü a n n e psikolojik bir r a h i m s u n m a y a yeterli değildi, a n n e m a n e v i bir r a h i m s u n m a y a yeterli değildi. Psikolojik olarak n e v r o z l u y d u, m a nevi olarak boştu. O y ü z d e n çocuk için m a n e v i besin y o k t u , b e s l e n m i y o r d u . Ç o c u k d ü n y a y a fiziksel b i r v a r lık o l a r a k gelir, b i r r u h u o l m a d a n , m e r k e z i o l m a d a n . A n n e m e r k e z d e değildi; ç o c u k nasıl m e r k e z d e olsun? Ç o c u k basitçe bir devamdı, a n ne n in varlığının bir devamı. Ş aye t b i r k i m s e b u n u n n e i f a d e e t t i ğ i n i a n l a y a b i $ lirse ç o k d a h a a z i n s a n a n n e v e b a b a o l m a y a k a r a r v e recektir. Ve çok d a h a az insan anne ve b a b a olmaya k a r a r v e r s e y d i ç o k d a h a iyi b i r d ü n y a o l u r d u . O d a h a az kalabalık, d a h a az nevrozlu, d a h a az hastalıklı, daha az deli o l u r d u .

Henüz bir çocuğumuz yok ve içimde bir çocuk sahibi olma isteği var. Şu an otuz iki yaşındayım ve hazır hissediyorum ama sizin tavsiyenizi almak isterim.

S a d e c e bir şey. N e z a m a n sevişecek o l u r s a n h e r z a m a n için m e d i t a s y o n d a n s o n r a seviş.

Meditasyon

y a p ve enerji m e d i t a s y o n haline y e t e r i n c e ulaştığında, s a d e c e o z a m a n seviş. S e n ç o k d e r i n b i r m e d i t a s y o n h a l i n d e y k e n v e enerji a k ı y o r k e n , d a h a y ü k s e k kalitede bir r u h a gebe kalırsın. N e t ü r bir r u h u n geleceği senin n e r e d e o l d u ğ u n a bağlıdır. 30

HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK

Bu neredeyse her zaman olur; insanlar cinsel arzuları olduğund a sevişir.

Cinsellik

düşü k bir merkezdir.

Bazen

insanlar kızgınken ve kavga ederken sevişirler. Bu da çok düşüktür .

Kapını çok düşük

bir ruha açıyorsun. Yahut insanlar rutin, mekanik bir alışkanlık olarak sevişirler; her

Sen çok derin bir

meditasyon

halindeyken enerji

akıyorken,

daha yüksek

kalitede

bir ruha gebe kalırsın. Ne tür bir ruhun geleceği, senin nerede

olduğuna

bağlıdır.

gün ya da haftada iki ya da her neyse yapılan bir şey. Onlar bunu mekanik bir rutin olarak ya da fiziksel sağlığın bir parçası olarak yapıyorlar ama o zaman bu çok mekaniktir. O n u n içinde kalbinden hiçbir şey yoktur ve o zaman sen çok düşük seviyeli ruhların sana girmesine izin veriyorsun. Sevgi neredeyse ibadet gibi olmalıdır. Sevgi kutsaldır. O insanda var olan en kutsal şeydir. O y ü z d e n ilk olarak kişi kendisini sevginin içine girmeye hazırlamalıdır. D u a et, meditasyon yap ve fiziksel olanla hiçbir alakası olmayan, aslında cinsellikle hiçbir ilişkisi olmayan farklı türden bir enerji ile dolduğunda , o zaman sen yüksek kalitede bir ruha açık hale gelirsin. Yani pek çok şey anneye bağlıdır. Eğe r bunun için çok uyanık olmazsan, son derece sıradan bir ruha karışacaksın, insanlar neredeyse ne yaptıklarını bilmiyorlar. Araba almaya gittiğinde, o zaman bile daha çok düşünüyorsun. Odana eşya almaya gittiğinde , bin bir tane alternatifi düşünüyorsun ve hangisinin yakışacağını, şunu ve bunu düşünüyorsun 31

ÇOCUK

a m a ç o c u k l a r söz k o n u s u o l d u ğ u n d a , asla n e t ü r b i r ç o c u k sahibi o l m a k istediğini, n e t ü r d e n b i r r u h u d a v e t e t t i ğini , ç a ğ ı r d ı ğ ı n ı d ü ş ü n m ü y o r s u n . Ve

milyonlarca alternatif v a r . . . M u s a ' d a n

isa'ya,

en karanlık r u h t a n en kutsalına, milyonlarca alternatif v a r ve senin tavrın belirleyecek. S e n i n tavrın ne olursa o t ü r d e n bir r u h a kendini açacaksın.

Hamile olduğumu hissediyorum. Bebek için ya da ikimiz için faydalı olacak bir meditasyon ya da herhangi bir şey var mıdır? S a d e c e m ü m k ü n o l d u ğ u n c a m u t l u v e sevgi dolu kal. Negatifliklerden u z a k dur; ç o c u ğ u n zihnini m a h v e d e n şey b u d u r .

Çocuk oluşma halindeyken sadece

b e d e n i n i izlemez, o senin zihnini de izler ç ü n k ü b u n l a r t a s l a k l a r d ı r . O y ü z d e n e ğ e r s e n n e g a t i f s e n , b u negatif$ lik t a e n b a ş ı n d a n ç o c u ğ u n y a p ı t a ş ı n a n ü f u z e t m e y e b a şlar . O z a m a n b u n d a n k u r t u l m a k ç o k u z u n , z o r l u , ç e t i n b i r y o l c u l u k t u r . A n n e l e r b i r a z c ı k d a h a ö z e n l i olsalardı,

h i ç b i r primal scream

(ilk ç ı ğ l ı k )

t e r a p i s i n e ih-

tiyaç olmazdı. A n n e l e r birazcık d a h a özenli olsalardı, bir meslek olarak psikanaliz kaybolurdu . P s i k a n a l i z a n n e l e r y ü z ü n d e n ç o k iyi b i r iştir. A n ne gerçekte n çok b ü y ü k bir ö n e m e sahiptir ç ü n k ü çocuk dokuz ay süresince annenin ikliminde yaşayacaktır; a n n e n i n z i h n i n i , t ü m z i h n i n i ö z ü m s e y e c e k t i r . O y ü z d e n n e g a t i f o l m a . A r a d a b i r z o r d a g e l s e gid e r e k d a h a çok, "evet" r u h haline gir. A m a b u k a d a r

HAMİLELİK ,

D O Ğ U M VE

BEBEKLİK

f e d a k â r l ı k ç o c u k için y a p ı l m a k z o r u n d a d ı r . Ş a y e t çoc u ğu n b i r a z d e ğ e r e , b i r a z saflığa, b i r a z b i r e y s e l l i ğ e sah i p o l m a s ı n ı v e m u t l u b i r ç o c u k o l m a s ı n ı g e r ç e k t e n istiyorsan o z a m a n bu k a d a r fedakârlık yapılmak zorundadır.

Bu fedakârlık anne olmanın bir parçasıdır, o

y ü z d e n hiç negatif olma; t ü m olumsuzluklardan uzak dur. Öfkeden uzak dur, kıskançlıktan uzak dur, sahiplenmekten, dırdır etmekten, kavgadan uzak dur, bu hallerden uzak dur.

Bunların bedelini ödeyemezsin;

sen y e n i bir varlık y a r a t ı y o r s u n ! Bu iş o k a d a r önemlidir ki, kişi a p t a l ve s a l a k o l a m a z . D a h a ç o k v e d a h a ç o k z e v k al, d u a et, d a n s et, ş a r k ı söyle, — p o p m ü z i k d e ğ i l — m u h t e ş e m m ü z i k l e r dinle. H a k i k i v e b i l i n ç a l t ı n ı n e n d e r i n i n e i n e n k l a s i k m ü zikler dinle ç ü n k ü ç o c u k sadece o r a d a n duyabilir. M ü m k ü n o l d u ğ u n c a ç o k sessiz b i r ş e k i l d e o t u r , d o ğanı n t a d ı n ı ç ı k a r . A ğ a ç l a r l a , k u ş l a r l a , h a y v a n l a r l a birlikte ol ç ü n k ü onlar gerçekten m a s u m d u r . Ç ü n k ü onlar

hâlâ

cennet bahçesinin parçasıdırlar; yalnızca

A d e m ile H a v v a k o v u l m u ş t u r . B i l g i a ğ a c ı b i l e c e n n e t bahçesindedir. Sadece Adem kovulmuştur. Bu nedenle d a h a ç o k d o ğ a y la birlikte ol ve gevşe böylece ç o c u k rah a t l a m ı ş , g e r g i n o l m a y a n b i r r a h m i n içinde gelişir aksi taktirde ta en başından çocuk nevrozlu olmaya başlar. (Babaya): V e b u g ü n l e r d e o n a y a r d ı m c ı o l k i b ö y l e l i k l e o d a d a h a p o z i t i f o l a b i l s i n . O n u n e g a t i f l i ğ e sür ü k l e y e c e k şekilde kışkırtma.

O n a giderek d a h a çok

z a m a n t a n ı ki böylelikle o yalnız, sessizce oturabilsin, a ğaçlarl

a olabilsin, kuşları, müziği dinleyebilsin. O n u

ÇOCUK

negati f hale getirebilecek olduğunu d ü ş ü n d ü ğ ü n her t ü r l ü u y a r ı m d a n k a ç ı n . D a h a ç o k s e v g i d o l u ol, b i r b i r i n i z i n s e s s i z l i ğ i n d e n d a h a ç o k k e y i f a l ı n ç ü n k ü h e r ikiniz de kutsal olan bir şeye h a y a t v e r i y o r s u n u z . H e r çocuk kutsaldır ve

m u h t e ş e m bir şey gerçekleşecekse,

çok b ü y ü k bir misafir evinize gelecekse k a v g a etmezsiniz v e b u b e l k i d e size gelecek o l a n e n ö n e m l i k o n u k tur. O y ü z d e n bu d o k u z ay b o y u n c a dikkatli, özenli olun, g ö z ü n ü z ü dört açın. D a h a çok sevgi v e d a h a a z cinsellik hissedin. E ğ e r sevgi dolu o l m a n ı n içindeyken seks gerçekleşirse iyidir a m a sırf s e k s için değil. T a e n b a ş ı n d a n b u , ç o c u ğ a d e rinlerde kökleşmiş

b i r cinsellik verir.

Sevgi bağlamı

içinde, sevginin bir p a r ç a s ı olarak seks; tıpkı sevginin p a r ç a s ı o l a r a k el ele t u t u ş m a n ı z ve b i r b i r i n i z e sarılmanız gibi son d e r e c e iyidir. Bir g ü n sevişeceksin de a m a sevginin bir p a r ç a s ı o l a r a k . O, o z a m a n cinsellik değildir; o, o z a m a n s a d e c e b i r p a y l a ş ı m d ı r . Ş aye t b u d o k u z a y s ü r e s i n c e s e k s t e n s a d e c e s e k s o l a r a k u z a k d u r a b i l i r s e n b u ç o c u k için m u h t e ş e m b i r a r m a ğa n o l a c a k t ı r .

O zaman o n u n hayatı insanların

h a y a t l a r ı n d a o l d u ğ u gibi sekse takıntılı olmayacaktır.

Çocuk için doğum sürecini mümkün olduğunca kolaylaştırmak için annenin yapacağı bir şey var mıdır? Kesinlikle

annenin yapabileceği

çok

şey vardır:

F a k a t sadece "bir şey y a p m a y a r a k " b u n u yapabilirsin. 34

HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK

Yani basitçe gevşe.

Müdahale

etmemeyi hatırlamak

g e r e k i r v e ağrıyı h i s s e t m e y e b a ş l a d ı ğ ı n d a b a s i t ç e ağr ı y l a b i r l i k t e h a r e k e t et. R a h i m d e h a r e k e t l e r i h i s s e t m e y e başladığında v e b e d e n d o ğ u m a h a z ı r l a n m a y a başladığında ve içerde ritmik bir kasılma o l d u ğ u n d a . . . İnsanlar bu k a s ı l m a n ı n acı v e r d i ğ i ni d ü ş ü n ü r ; o acı vermez: O n u acı verir hale getiren bizim yanlış y o r u m u $ muzdur. O y ü z d e n kasılmalar çoğaldığında basitçe o n u kab u l et, o n u n l a b i r l i k t e a k . B u t ı p k ı n e f e s a l m a k , n e f e s v e r m e k gibidir. Y a n i r a h i m v e d o ğ u m kanalı genişlemeye, b ü z ü l m e y e başlıyor. Bu çocuğa bir geçit yaratm a n ı n s a d e c e b i r y o l u d u r . B u n u n ağır o l d u ğ u n u hiss e t t i ğinde ,

o n u n bir ağrı o l d u ğ u n a karar verdiğinde,

onunla savaşmaya başlarsın

ç ü n k ü a ğ r ı ile s a v a ş m a -

m a k çok zor bir şeydir. M ü c a d e l e etmeye başladığında ritme müdahale etmeye başlarsın. Bu m ü d a h a l e çocuk için s o n d e r e c e zararlıdır. E ğ e r a n n e b a s i t ç e ç o c u ğ a y a r d ı m ederse, eğer her ne olursa olsun a n n e bedenle birlikte h a r e k e t ederse — b e d e n l e birlikte genişler, bed e n l e birlikte b ü z ü l ü r s e , k a s ı l m a y a izin v e r i r s e v e b u n dan basitçe zevk alırsa— bu gerçekten m u h t e ş e m bir k e y i f t i r. A n c a k b u s e n i n o n u n a s ı l g ö r d ü ğ ü n e b a ğ l ı d ı r . Ö r n e ği n e n a z ı n d a n B a t ı ' d a , i n s a n l a r s e k s l e ilgili daha

ileri

düzeyde

fikirlere

sahiptir y o k s a geçmişte

asırlar b o y u n c a k a d ı n için ilk cinsel d e n e y i m s o n d e r e ce acı verici o l m u ş t u r . O s a d e c e titriyordu ç ü n k ü çoc u k l u ğunda n i t i b a r e n o n u n s o n d e r e c e ç i r k i n b i r ş e y o l d u ğu , h a y v a n c a o l d u ğ u ö ğ r e t i l m i ş t i . B u y ü z d e n k a $

ÇOCUK

dm korkuyl a titriyordu. Balayı yaklaşıyordu ve k a d m ise t i t r i y o r d u . İ ş k e n c e d e n g e ç m e s i g e r e k i y o r d u : O b i r i şkenceyd

i ve

elbette

acı vericiydi.

Ancak

şimdi en

a z ı n d a n Batı'da acı o r t a d a n kalkmıştır. O güzel bir deneyimdir, orgazmiktir. B u çocuk d o ğ u r m a k l a t a m a m ı y l a aynı şeydir. B u cinsel o r g a z m d a n d a h a b ü y ü k t ü r ç ü n k ü cinsel o r g a z m d a v ü c u t r i t m i ele alır: G e n i ş l e r , b ü z ü l ü r , g e n i ş l e r b ü zülür a m a bu bir çocuğu d o ğ u r m a k l a kıyaslandığında hiçbir şeydir. Bir ç o c u ğ u d o ğ u r m a k bir milyon k a t dah a b ü y ü k bir o r g a z m d ı r. E ğ e r b u n u bi r o r g a z m gibi y a şayabilirse

n — m u t l u , keyifli, t a d ı n ı ç ı k a r a r a k ; h e p s i

bu k a d a r d ı r — o z a m a n çocuk basitçe senin yardımınla geçitten geçer. Aksi taktirde k a d ı n m ü c a d e l e ediyorsa

— ç o c u k dışarı gelmek istiyorsa ve a n n e mücadele

e d i y o r s a v e b u n u n için gerekli olan, y a r a r l ı olan h a r e k e t e izin v e r m i y o r s a — b a z e n ç o c u k takılır, kafası t a k ı lır. E ğ e r k a f a s ı t a k ı l ı r s a ç o c u k t ü m h a y a t ı b o y u n c a a c ı çeker.

O olabileceği k a d a r zeki o l m a y a c a k t ır ç ü n k ü

o n u n başı çok y u m u ş a k t ı r ve beyin hâlâ gelişmektedir. S a d e c e birazcık şok, b i r a zc ık k a p a n m a v e beyi n olabileceği k a d a r sağlıklı değildir artık. O y ü z d e n y a r d ı m et, k e y i f al. S a d e c e b u n u b ü y ü k bir o r g a z m a giriyormuşsun ve b a ş k a da bir şey değilmiş gibi y a ş a . S e n i n t a r a f ı n d a n h i ç b i r m ü d a h a l e o l m a m a s ı b i r ç o c u k için e n b ü y ü k y a r d ı m o l a c a k t ı r . O z a m a n ç o c u k kolaylıkla, r a h a t b i r şekilde, k e n d i n i b ı r a k a r a k gelir. V e o z a m a n ç o c u ğ u n p r i m a l t e r a p i y e i h t i y a ç d u y m a yacaktır ç ü n k ü herkes bir d o ğ u m t r a v m a s ı n d an geçmiş$ 36

HAMİLELİK ,

D O Ğ U M VE BEBEKLİK

t i r v e b u ç o c u k içi n o k a d a r a c ı v e r i c i o l m u ş t u r k i . B u ilk d e n e y i m d i r v e ilk d e n e y i m s o n d e r e c e ç i r k i n , b o ğ u c u , n e r e d e y s e ç o c u k için ö l d ü r ü c ü d ü r : G e ç i t d a r d ı r v e a n n e gergindir ve çocuk geçitten dışarı çıkamaz. O n u n i l k d e n e y i m i b u d u r . B ö y l e l i k l e ilk d e n e y i m c e h e n n e m d e n çıkmadır ve t ü m y a ş a m bir k â b u s a dön e r . B ı r a k ilk d e n e y i m g ü z e l b i r akış o l s u n v e b u ç o c u k için b i r t e m e l o l u ş t u r a c a k t ı r .

Nasıl mümkün

bir çocuğun olduğunca

doğumu yumuşatılabilir?

Ç o c u k rahimden çıktığında bu onun yaşamının en b ü y ü k ş o k u d u r . Ö l ü m b i l e b u k a d a r b ü y ü k b i r ş o k olm a y a c a k t ı r ç ü n k ü ö l ü m , h i ç b i r u y a r ı o l m a k s ı z ı n gelecektir. Ö l ü m b ü y ü k ihtimalle o bilinçsizken gelecektir. A m a o a n n e n i n r a h m i n d e n ç ı k a r k e n bilinçlidir. O n u n d o k u z aylık u z u n u y k u s u, h u z u r l u u y k u s u bozulur. V e sonra sen o n u annesine bağlayan bağı kesersin. O n u a n n e s i ile b i r l e ş t i r e n b a ğ ı k e s t i ğ i n a n k o r k u dolu bir birey yaratmışsındır. D o ğr u o l a n ş e y b u d e ğ i l dir; a n c a k b u g ü n e k a d a r y a p ı lan şey b u d u r . Ç o c u k a n n e d e n daha yavaşça, u z a k l a ştırılmalıdır

aşamalı olarak

Çocuk rahimden bu

onun yaşamının

büyük şokudur.

. B u ş o k ol-

Ölüm bile

mamalıdır ve bu ayarlanabilir. Bilimsel bir a y a r l a m a y a p m a k

çıktığında

bu kadar büyük bir

şok

olmayacaktır.

mümkündür. 37

ÇOCUK

O d a d a göz

alıcı

parlaklıkta ışıklar

olmamalıdır

ç ü n k ü çocuk dokuz ay süresince t a m bir karanlıkta yaş amıştı r v e ışığı h i ç g ö r m e m i ş , ç o k h a s s a s g ö z l e r i v a r d ı r . V e s e n i n t ü m h a s t a n e l e r i n d e g ö z a l ı c ı ışıklar, f l o r e $ san ışıklar v a r d ı r ve ç o c u k ansızın ışıkla karşılaşır... Zayıf gözlere sahip çoğu insan bu y ü z d e n m u z d a r i p oluyor; s o n r a d a n gözlük k u l l a n m a k z o r u n d a kalıyorlar. H i ç b i r h a y v a n ı n b u n a ihtiyacı y o k t u r . S e n hiç gözl ü k l e r i ile g a z e t e o k u y a n b i r h a y v a n g ö r d ü n m ü ? O n ların gözleri t ü m hayatları boyunca, ölüm a n m a d e k mükemmeldir. Sadece insan... Ve başlangıcı ta en baş ındadır

. Hayır, çocuk karanlıkta ya da çok y u m u ş a k

b i r ışıkta, belki m u m ışığında d o ğ m a l ı d ı r . K a r a n l ı k e n iyisi o l a c a k t ı r a m a ş a y e t b i r a z ışık i h t i y a c ı v a r s a o z a m a n m u m l a r b u işi g ö r e c e k t i r . Ve doktorlar şu ana kadar ne yapmaktadırlar? Ç o c u ğu n y e n i g e r ç e k l i ğ e a l ı ş m a s ı i ç i n a z ı c ı k b i r z a m a n d a h i v e r m i y o r l a r . O n l a r ı n ç o c u ğ u b u y u r edişleri ç o k çirkindir. Elleriyle ç o c u ğ u a y a k l a r ı n d a n baş aşağı tut u p , p o p o s u n u tokatlıyorlar. B u aptal merasimi n ard ı n d a k i fikir, ç o c u ğ u n n e f e s a l m a s ı n a y a r d ı m e d e c e ğ i ni düşünmeleridir çünkü annesinin rahminde kendi k e n d i n e nefes a l m ı y o r d u ; o n u n için a n n e s i nefes alıyor, o n u n için yiyor, o n u n için h e r şeyi y a p ı y o r d u . D ü n y a y a baş aşağı asılırken p o p o n a bir t o k at yiy e r e k b u y u r e d i l m e k ç o k iyi b i r b a ş l a n g ı ç d e ğ i l d i r . A m a d o k t o r u n acelesi v a r d ı r aksi t a k t i r d e ç o c u k k e n d i k e n d i n e nefes a l m a y a başlayacaktır; o n u a n n e n i n k a r n ı n a , g ö b e ğ i n i n ü s t ü n e b ı r a k m a l a r ı gerekir. Birleşti$

HAMİLELİK , D O Ğ U M V E BEBEKLİK

ren bağ kesilmeden önce o annenin göbeğinde bırakılmalıdır. O göbeğin içindeydi, altındaydı; artık o dışarıda. Bu o kadar büyük bir değişiklik değil: Anne oradadır, anneye dokunabilir, anneyi hissedebilir. O titreşimi biliyor. O mükemmel bir şekilde bunun kendi evi olduğunu n farkındadır. O dışarı çıkmıştır ama bu onun evidir. Bırak annesiyle biraz daha birlikte olsun, böylelikle o anneye dışardan alışabilir; onu içerden biliyor. Ve

onu bağlayan bağı,

kendi başına nefes

almaya

başlayan a kadar kesme. Şimd i ne yapılıyor? Bağı

Çocuk karanlıkta ya çok

yumuşak

kesiyoruz ve çocuğa tokat atı-

bir ışıkta,

yoruz ki nefes almak zorunda

belki mum ışığında

kalsın. Ama bu onu zorlamak-

doğmalıdır.

tır, bu vahşicedir ve kesinlikle bilim dışıdır ve doğal değildir. Bırak ilk olarak o kendiliğinden nefes alsın. Bu birkaç dakika alacaktır. O kadar acele etme. Bu bir insanın tüm hayatı ile ilgili bir meseledir. Sigaranı iki ya da üç dakika sonra içebilirsin, sevgiline birkaç dakika sonra tatlı sözler fısıldayabilirsin. Bunun kimseye bir zararı olmayacak. Bu acele nedir? O n a üç dakika veremez misin? Bir çocuğun bundan daha fazlasına ihtiyacı yoktur. Sadece onu kendi başına bırak, üç dakika içinde nefes almaya başlayacaktır. Nefes almaya başladığında , kendi kendine yaşayabileceğine güvenmeye başlar . O zaman bağı kesebilirsin, şimdi bu gereksizdir; bu çocuğu şoka sokacak. 39

ÇOCUK

S o n r a e n ö n e m l i şey: O n u b i r b a t t a n i y e y e s a r ı p yatağa koyma. Hayır, dokuz ay b o y u n c a o battaniye$ siz, ç ı p l a k , y a s t ı k s ı z , y a t a k ç a r ş a f ı o l m a d a n , b i r y a t a k o l m a d a n kalmıştı; böylesi bir değişikliği o k a d a r ç a b u k y a p m a . O n u n , a n n e s i n i n k a r n ı n d a k i y l e aynı çözeltiye sahip suyla dolu bir k ü v e t e ihtiyacı var: Bu t a m olarak okyanus suyudur; aynı m i k t a r d a tuz, aynı miktarda kimyasallar, t a m o l a r a k aynısı. Bu hayatın okyanusta başladığının diğer bir kanıtı olmalı. O hâlâ o k y a n u s s u y u n u n içinde gerçekleşiyor. B u y ü z d e n b i r k a d ı n h a m i l e k a l d ı ğ ı n d a t u z l u şeyler y e m e ğ e başlar ç ü n k ü r a h i m t u z u e m m e y e d e v a m eder; ç o c u k o k y a n u s l a r d a v a r ola n t u z l u s u y u n aynısına ihtiyaç duyar. Y a n i k ü ç ü k bir küvette aynı suyu hazırla ve b ı r a k ç o c u k k ü v e t t e u z a n s ı n ve son derece güzel b i r ş e k i l d e k a r ş ı l a n d ı ğ ı n ı h i s s e d e c e k t i r . O n u n alışkın olduğu d u r u m b u d u r . J a p o n y a ' d a bir Z e n rahibi m u a z z a m bir deney y a p m ı ştır : U ç a y l ı k b i r ç o c u ğ u n y ü z m e s i n e y a r d ı m etm i ştir . Y a v a ş y a v a ş a ş a ğ ı d o ğ r u i n i y o r . İ l k ö n c e o d o k u z aylık ç o c u k l a r l a d e n e d i , s o n r a altı aylık ç o c u k l a r la, ş i m d i ise ü ç a y l ı k ç o c u k l a r l a . V e b e n o n a d i y o r u m ki sen hâlâ çok uzaklardasın. H e n ü z d o ğ m u ş bir b e b ek bile y ü z m e y e m u k t e d i r d i r ç ü n k ü o a n n e s i n i n k a r n ı n d a yüzmekteydi. O y ü z d e n ç o c u ğ a bi r şans ver; a n n e n i n r a h m i n e benzesin.

HAMİLELİK . D O Ğ U M VE BEBEKLİK

Çocuğu Sevmek ve Doyurmak Bir a n n e ç o c u ğ u nu beslerken her z a m a n düşünüld ü ğ ü gibi sadece süt v e r m e z . derin

bir gerçekle

Şimdi biyologlar d a h a

uğraşmaktalar ve

onlar annenin

e n e r j i y l e b e s l e d i ğ i n i s ö y l ü y o r l a r ; s ü t s a d e c e fiziksel kısımdır. Ve onlar çok sayıda d e n e y yaptılar: Bir çocuk b ü y ü t ü l d ü ; tıp biliminin bulgulamış olduğ u h e r ne varsa o n a u y g u n olarak, m ü k e m m e l bir şekilde büyütüldü. H e r şey verildi a m a ç o c u k sevilmedi, k u c a k l a n m a dı; a n n e o n a d o k u n m a d ı . S ü t m e k a n i k a l e t l e r l e v e r i l d i , i ğn e y a p ı l d ı , v i t a m i n l e r v e r i l d i ; h e r ş e y m ü k e m m e l d i . Ancak çocuğun büyümesi durur, yaşam o n d a n uzakl a şmay a b a ş l a m ı ş

gibi

ufalmaya başlar.

oluyor?

Ç ü n k ü a n n e n i n verdiği her şey veriliyordu. Savaş z a m a n ı n d a A l m a n y a ' da kimsesiz bebekler bir hastaneye konulmuştu. Birkaç hafta içinde neredeyse ölüyorlardı. Yarısı öldü ve t ü m b a k ı m sunuluy o r d u : Bilimsel olarak t a m a m ı y l a haklıydılar, gerekli o l a n h e r şeyi y a p ı y o r l a r d ı . F a k a t b u ç o c u k l a r niçin ölüy o r d u ? S o n r a bir psikanalist, onların biraz kucaklanm a y a , o n l a r a b i r i s i n i n s a r ı l m a s ı n a , o n l a r ı n ö n e m l i old u ğun u h i s s e t t i r m e s i n e i h t i y a ç l a r ı o l d u k l a r ı n ı g ö z l e m ledi. Yiyecek, y e t e r li besin değildir. İçsel b i r besine, g ö r ü n m e z bir besine ihtiyaç vardır. Bu nedenle psikanalist, o d a y a k i m gelirse gelsin — b i r h e m ş i r e , b i r doktor, bir h i z m e t l i — o d a d a en azından beş d a k i k a kalıp ç o c u k l a r l a o y n a m a s ı n ı v e s a r ı l m a s ı n ı k u r a l h a l i n e ge$

ÇOCUK

tirdi. Ve ansızın ölmüyorlardı, gelişmeye başladılar. Ve o z a m a n d a n beri pek çok deney yapıldı. Bir a n n e b i r ç o c u ğ a sarıld ı ğ ı n d a enerji a k a r . Enerji gö-

Bir anne bir çocuğa sarıldığında enerji Enerji

akar.

görünmezdir;

biz ona sevgi, sıcaklık

dedik.

r ü n m e z d i r ; b i z o n a sevgi,

sı-

caklık dedik. A n n e d e n çocuğa ve sadece a n n e d e n çocuğa değil ,

çocuktan

anneye

bir

şey sıçrar. Bu y ü z d e n bir kadın

anne

olduğundaki kadar

asla güzel olamaz. D a h a önce bir şey eksikti, o t a m değildi, daire t a m a m l a n m a m ı ş t ı . Ne z a m a n bir kadın a n n e olursa daire tamamlanır. S a n k i b i l i n m e y e n bir k a y n a k t a n b i r z a r a f e t o n a gelir. Bu nedenle o sadece çocuğu beslemiyor, çocuk da ann e y i b e s l i y o r . O n l a r b i r b i r l e r i ile m u t l u l a r . V e b u k a d a r y a k ı n b a ş k a b i r ilişki y o k t u r . S e v g i liler b i l e b u k a d a r y a k ı n d e ğ i l d i r ç ü n k ü ç o c u k a n n e d e n gelir, o n u n k a n ı n d a n , o n u n e t i n d e n v e k e m i k l e r i n d e n ; çocuk o n u n varlığının bir uzantısıdır. Bu bir d a h a asla olmayacak ç ü n k ü hiç kimse bu k a d a r y a k ı n olamaz. Bir sevgili s e n i n k a l b i n e y a k ı n olabilir a m a ç o c u k kalb i n içinde y a ş a m ı ş t ı r. D o k u z a y b o y u n c a o r g a n i k olar a k bağlı ve bir olarak a n n e n i n parçası oldu. A n n e n i n hayatı o n u n hayatıydı,

annenin ölümü onun ölümü

o l u r d u . S o n r a s ı n d a bile bu sürer: Bir enerji transferi, b i r enerji iletişimi v a r d ı r . Ç o c u k e n b a ş ı n d a n i t i b a r e n y i y e c e k v e s e v g i fikrini eşleştirir.

O n l a r n e r e d e y s e aynı m a d a l y o n u n iki

HAMİLELİK .

D O Ğ U M V E BEBEKLİK

y ü z ü h a l i n e gelir. O n u n sevgi n e s n e s i v e b e s i n n e s n e si a y n ı d ı r. Y a l n ı z c a a n n e değil, özellikle m e m e de: O , besini ve sıcaklığı ve sevgi hissini m e m e d e n alır. B i r fark vardır:

Anne

ç o c u ğ u s e v d i ğ i n d e m e m e n i n farklı bir

hissiyatı ve farklı bir titreşimi vardır. A n n e ç o c u ğ u m e m e s i n d e n d o y u r m a k t a n h o ş l a n ı r ; b u a n n e n i n cinselli ğ in i u y a r ı r . E ğ e r a n n e ç o c u ğ u n u g e r ç e k t e n s e v i y o r s a n e r e d e y s e o r g a z m i k b i r keyif alır. M e m e l e r i ç o k hassastır; o n l a r b e d e n i n i n e n e r o t i k bölgeleridir. U y a r ı l m a y a başlar ve çocuk da b u n u hisseder. Ç o c u k annenin keyif aldığı gerçeğinin farkına varır. O sadece o n u beslemiyor, keyif de alıyor. F a k a t a n n e m e m e y i s a d e c e g e r e k l i o l d u ğ u için v e r d i ğinde , m e m e s i s o ğ u k t u r ; s ı c a k l ı k y o k t u r . A n n e istekli değil, acelesi v a r . M e m e y i e n k ı s a s ü r e d e g e r i çekm e k i s t e r . V e ç o c u k b u n u h i s s e d e r , a n n e n i n s o ğ u k old u ğu , s e v g i d o l u o l m a d ı ğ ı , s ı c a k o l m a d ı ğ ı ç o k b e l i r g i n dir. O g e r ç e k t e n bir a n n e değildir. Ç o c u k istenmediğini görür, istenmediğini hisseder. Ç o c u k sadece, a n n e m e m e s i n d e n ç o c u ğ u beslem e k t e n h o ş l a n d ı ğ ı z a m a n , b u n e r e d e y s e b i r a ş k ilişkisine, n e r e d e y s e o r g a z m i k b i r ilişkiye d ö n ü ş t ü ğ ü z a m a n i s t e n d i ğin i h i s s e d e r . S a d e c e o z a m a n ç o c u k a n n e d e n sevgi hisseder, a n n e t a r a f ı n d a n ihtiyaç d u y u l d u ğ u n u hisseder. Ve a n n e tarafından ihtiyaç d u y u l m a k varoluş tarafından ihtiyaç d u y u l m a k t ır ç ü n k ü anne o n u n t ü m v a r o l u şudur ; o v a r o l u ş u a n n e s i a r a c ı l ı ğ ı y l a bilir. A n n e h a k k ı n d a k i düşüncesi her neyse, bu o n u n d ü n y a hakk ı n d a k i fikr i o l a c a k t ı r .

ÇOCUK

Annesi tarafından sevilmemiş bir ç o c u k kendisini v a r o l u şt a y a b a n c ı l a ş m ı ş

olarak bulacaktır;

kendisini

b i r y a b a n c ı gibi, d ı ş l a n m ı ş h i s s e d e c e k t i r . V a r o l u ş a gü v e n e m e z . K e n d i a n n e s i n e bile g ü v e n e m e z k e n b a ş k a birisine nasıl g ü v e n e b i l s i n . G ü v e n i m k â n s ı z h a l e gelir. Ş üphelenir

kuşku duyar;

sürekli s a v u n m a halinde,

k o r k m u ş , endişelidir. H e r y e r d e d ü ş m a n l a r , rakipler bulur. H e r an ezilmekten ve y o k olmaktan korkar. D ü n y a o n a eviymiş gibi gelmez. Ş aye t a n n e m u t l u y s a , ç o c u ğ u e m z i r m e k t e n k e y i f alırsa o z a m a n ç o c u k asla çok y e m e z ç ü n k ü güvenir; a n n e s i n i n h e r z a m a n o r a d a o l d u ğ u n u bilir. N e z a m a n aç hissetse ihtiyacı giderilir o asla çok fazla y e m e z . i y i sevilmiş ç o c u k sağlıklı kalır. O ne zayıftır ne ş işmandır

; o dengeyi korur.

K ü ç ü k bir çocuğa bak. N e z a m a n gergin hissetse e l i n i a ğ z ı n a k o y a r , k e n d i elin i ç i ğ n e m e y e b a ş l a r . V e o n i ç i n p a r m a ğ ı a ğ z ı n d a y k e n iyi Çocuk en

h i s s e d e r ? N i ç i n ç o c u k iyi h i s -

başından itibaren

yiyecek

fikrini

eşleştirir.

Onlar

neredeyse

aynı

madalyonun

iki yüzü Onun

sevgi

haline gelir. sevgi nesnesi

ve besin nesnesi aynıdır.

seder ve uykuya dalar? Neredeyse t ü m çocukların yöntemi budur. Ne zaman uykularının g e l m e d i ğin i p a r m a ğın ı hatlamış

hissederlerse ağzına

hisseder

sokar, ve

baş ra-

uykuya

dalar. Niçin? Baş p a r m a k annenin memesinin yerine geçer ve besin rahatlatıcıdır. Aç bir

HAMİLELİK ,

D O Ğ U M VE

BEBEKLİK

karınla u y k u y a dalamazsm, u y k u y a d a l m a k zor olur. K a r n ı n d o l u o l d u ğ u n d a u y k u n gelir, b e d e n i n d i n l e n m e y e i h t i y a c ı v a r d ı r . B a ş p a r m a k m e m e n i n y e r i n e geçen bir şeydir sadece; o süt v e r m i y o r o sahte bir şey a m a y i n e d e d u y g u y u sağlar. Bu çocuk b ü y ü d ü ğ ü n d e eğer herkesin içinde parm a ğın ı e m e r s e o n u n b i r a p t a l o l d u ğ u n u d ü ş ü n e c e k s i n o y ü z d e n de o, sigara içer. S i g a r a a p t a l c a değildir o kab u l edilir. O s a d e c e b i r p a r m a k v e p a r m a k t a n d a h a zar a r l ı d ı r . B a ş p a r m a ğ ı n ı i ç s e n d a h a iyidir , m e z a r a k a d a r i ç m e y e d e v a m et; o z a r a r l ı d e ğ i l d i r d a h a i y i d i r . E m z i r m e n i n bittiği ü l k e l e r d e o t o m a t i k olara k dah a çok sigara içilmeye b a ş l a n a c a k t ı r . B u y ü z d e n Batı, D o ğu'da

n d a h a ç o k sigara içer ç ü n k ü şekli b o z u l d u ğ u

için h i ç b i r a n n e m e m e s i n i ç o c u ğ a v e r m e y e h a z ı r değildir. O y ü z d e n B a t ı ' d a sigara i ç m e k g i d e r e k d a h a da çoğ alıyor ; k ü ç ü k ç o c u k l a r b i l e s i g a r a i ç i y o r . K ü ç ü k ç o cuklar sigara içiyor v e a n n e b u n u n nedeninin, memesini sakınması o l d u ğ u n u n f a r k ı n d a değildir. İ lke l t o p l u m l a r d a y e d i y a ş ı n d a b i r ç o c u k y a d a sekiz v e y a d o k u z y a ş ı n d a bi r ç o c u k e m m e y e d e v a m edecektir. O z a m a n t a t m i n v a r d ı r ve sigara i ç m e k ç o k gerekli olmayacaktır.

B u y ü z d e n ilke l t o p l u m l a r d a er-

k e k l e r k a d ı n l a r ı n m e m e l e r i ile f a z l a ilgili d e ğ i l d i r . Biri sinin o n l a r a saldıracağı gibi bir s o r u n y o k t u r kimse memelere bakmaz. E ğe r s a n a s ü r e k l i o l a r a k o n y ı l b o y u n c a m e m e v e r i l m i ş o l s a y d ı , sıkılır v e b ı k a r d ı n , din.

Ancak

her

çocuk memeden

"Artık y e t e r ! " derzamanından

önce 45

ÇOCUK

u z a k l a ştırılmıştı

r ve bu bir u k d e olarak kalır. Bu yüz-

d e n t ü m m e d e n i ülkeler m e m e l e r e takıntılıdır. Çocuklara m e m e verilmelidir y o k s a onlar o n a bağımlı hale gelecektir, t ü m h a y a t b o y u n c a o n u arayıp duracaktır. Bilim a d a m l a r ı k ü ç ü k ç o c u k l a r l a d e n e y y a p ı p , yiyeceklere

yakın

bırakıldıklarında

yapacaklarını

g ö r m e k istemişlerdir. O n l a r ı n aşırı yiyeceğini d ü ş ü n e ceksin. Y a n ı l ı y o r s u n o n l a r aşırı y e m e z . A n n e v e b a b a onları aşırı besleyip, " D a h a ç o k y e . Ye, b i r a z d a h a g ü ç len. Biraz d a h a canlan, şu haline b a k ? Biraz d a h a çok ye," derler. A n n e g ö ğ s ü n e o t u r u p " D a h a çok ye, birazcık d a h a y e " der. Ç o c u k ağlıyor v e b i r şekilde y e m e y i b a şarıyor

Çocukların

sıklıkla

ağladığını

görürsün.

O n u n b e d e n i h a y ı r diyor. O n u n b e d e n i dışarı çık v e b i r az h o p l a ve zıpla, git a ğ a ç l a r a t ı r m a n diyor. Ve sens e o n u b e s l e m e y e d e v a m e d i y o r s u n . D o k t o r h e r ü ç saatte bir ç o c u ğ a süt v e r m e k gerekir diyor. Ç o c u k içmiy o r v e b a ş ı n ı bir o y a n a bir b u y a n a sallıyor. A n c a k ann e ü ç saat geçtiği için o n a s ü t v e r m e y e d e v a m ediyor. B u o r t a l a m a z a m a n ı t a k i p e t m e k işe y a r a m a z . Ç o c u k a c ı k t ı ğınd a a ğ l a y a c a k t ı r , o k e n d i l i ğ i n d e n s e n i h a b e r d a r eder. Saate b a k m a y a gerek yok.

Çocuğun kendi

b e d e n i n d e içsel saati v a r . A m a sen o n u n saatini b o z m a y a d e v a m ediyorsun. V e h e r ç o c uk b a ş k a bir şekilde acıkacaktır. Biri d ö r t saatte bir acıkacaktır, diğeri üç s a a t t e , b i r b a ş k a s ı ise i k i s a a t t e . Ş i m d i b u b ü y ü k b i r problemdir, bir kural oluşturuldu; o r t a l a m a kuralı. O r t a l a m a k u r a l ı n a d i k k a t et. B e d e n i n k e n d i içse l saati vardır. 46

HAMİLELİK ,

D O Ğ U M VE BEBEKLİK

B e d e n i d i n l e . B e d e n i izle. Bedeni

H i ç b i r ş e k i l d e asla, a s l a b e d e n e hükmetmeye

çalışma.

Bedeni

Beden

Hiçbir

senin temelindir. Bir kez bedenini

anlamaya

dokuzu

basitçe

izle. şekilde;

asla ve asla

başladığında,

mutsuzluklarının yüzde doksan

dinle.

bedene

kaybolacak.

hükmetmeye çalışma.

Ancak sen dinlemiyorsun. Ç o c u k l u ğumuzda l a ştırıldık

n itibaren bedenimizden uzak-

, b e d e n d e n ayrı t u t u l d u k . Ç o c u k ağlıyor, ço-

c u k a ç v e a n n e ise s a a t e b a k ı y o r . O ç o c u ğ a b a k m ı y o r . E ğe r ç o c u ğ a y i y e c e k t a m ş i m d i v e r i l m e z s e , o n u b e d e ninden ayırmış olursun.

O n a yiyecek vermek yerine

emzik verirsin. Şimdi onu kandırıyorsun o n a ihanet ediyorsun. Ve sen sahte, plastik bir şey veriyorsun ve b e d e n i n duyarlılığını y o k ediyor ve kesintiye u ğ r a t m a y a çalışıyorsun. B e d e n i n bilgeliğinin k o n u ş m a s ı n a izin verilmiyor ve zihin a r a y a giriyor. Ç o c u k e m z i k t a r a f ı n d a n p a s i f l e ş t i r i l i r, u y k u y a d a lar. Ş i m d i saat, ü ç saatin geçtiğini v e ç o c u ğ a s ü t verm e n gerektiğini söyler. Şimdi, ç o c u k d e r in b i r u y k u uyuyor, şimdi o n u n bedeni uyuyor; o n u uyandırırsın, yine o n u n ritmini yok ediyorsun. Yavaş yavaş onun t ü m varlığın ı b o z a r s ı n . B e d e n i y l e t ü m ilişkisini k a y b e t tiği b i r a n gelir. B e d e n i n i n n e istediğini b i l m e z ; b e d e n y e m e k i s t i y o r m u i s t e m i y o r m u b i l m e z ; b e d e n sevişm e k istiyor m u istemiyor m u bilmez. H e r şey dışarıdak i b i r şey t a r a f ı n d a n m a n i p l e edilir.

ÇOCUK

Çocuğun Ağlamasına İzin Vermek E n b a ş ı n d a n i t i b a r e n ç o c u k a ğ l a m a k , k a h k a h a atm a k ister. A ğ l a m a k o n d a d e r i n b i r ihtiyaçtır. Ağlayar ak o, h e r g ü n katarsisten geçer. Ç o c u ğu n p e k ç o k e n g e l $ En

başından

itibaren ağlamak, atmak Ağlamak derin

çocuk kahkaha ister. onda

bir ihtiyaçtır.

l e n m i şliğ i

vardır.

Bunun

ol-

m a s ı k a ç ı n ı l m a z d ı r bu bir gerekliliktir. Ç o c u k bir şey ister a m a ne o l d u ğ u n u söyleyemez, o n u ifade e d e m e z . Ç o c u k b i r şey ister a m a a n n e b a b a sı o n u tatmin edecek d u r u m d a olmayabilir. A n n e m e v c u t olmaya-

bilir. O b a ş k a b i r işle m e ş g u l o l a b i l i r v e o n a ö z e n g ö s t e r i l m e m i ş o l a b i l i r . O a n d a b u ilgi o n a v e r i l m e m i ş o l a bilir, b u y ü z d e n o a ğ l a m a y a b a ş l a r . A n n e o n u i k n a e t m e y e çalışır, y a t ı ş t ı r m a y a ç a l ı ş ı r ç ü n k ü r a h a t s ı z o l m u ş t u r , b a b a r a h a t s ı z o l m u ş t u r , t ü m aile r a h a t s ı z o l m u ş tur. Kimse o n u n ağlamasını istemez, a ğ l a m a k rahatsızlık v e r i c i d i r ; h e r k e s o n u n d i k k a t i n i d a ğ ı t m a y a ç a l ı ş ı r k i bu sayede ağlamayabilir. O n a rüşvet veririz. A n n e o n a bir o y u n c a k verir; a n n e o n a süt verebilir — o n u teselli edecek ya da dikkatini dağıtacak h e r h a n g i bir şey— ama o ağlamamalıdır. A n c a k ağlamak derin bir ihtiyaçtır. E ğ e r o ağlaya$ bilirse ve a ğ l a m a s ı n a izin verilirse y e n i d e n tazelene$ cektir;

engellenmişlik ağlayarak

atılır.

Aksi taktirde

HAMİLELİK ,

DOĞUM

v E BEBEKLİK

d u r d u r u l m u ş bir ağlamayla engellenmişlik d u r d u r u l u r . Artık o b u n u üst üste yığmaya devam edecektir. Ve sen üst üste yığılmış bir ağlamasın. Artık psikologlar senin

"bir

ilk

çığlığa"

(primal scream)

ihtiyacın

oldu-

ğ un u s ö y l ü y o r . Ş i m d i l e r d e B a t ı d a , s e n i n b e d e n i n d e k i t ü m hücrelerinin d e katıldığı b ü t ü n l ü k t e b a ğ ı r m a n a y a r d ı m c ı o l a c a k bir t e r a p i geliştiriliyor. T ü m b e d e n i n i n içinde bağırabileceği k a d a r çılgıncasına bağırabilirsen, b i r i k m i ş o l a n p e k ç o k acı, p e k ç o k eziyet ö z g ü r l e ş i r.

Tuvalet Eğitimi T u v a l e t e ğ i t i m i ile ç o k b ü y ü k b i r z a r a r v e r i l i r . Ç o cukla r belirli bir z a m a n d a tuvalete gitmeye zorlanır. Ş imdi , ç o c u k b a ğ ı r s a k k a s l a r ı n ı k o n t r o l e d e m e z ; b u z a m a n a l ı r . O n l a r ı n b u k o n t r o l ü s a ğ l a m a s ı y ı l l a r alır . B u d u r u m d a onlar ne y a p a r ? O n l a r basitçe zorlarlar, basitçe a n a l m e k a n i z m a l a r ı n ı k a p a t ı r l a r v e b u y ü z d e n onlar anal olarak takılı kalırlar. B u y ü z d e n çok fazla kabızlık v a r d ı r . K a b ı z l ı k t a n m u z d a r i p o l a n t e k kişi i n s a n d ı r . H i ç b i r h a y v a n kabızlıktan m u z d a r i p olmaz; vahşi d o ğ a d a hiçbir h a y v a n kabızlıktan m u z d a r i p değildir. Kabızlık d a h a ç o k psikol o j i k t i r; o muladhar'a. ( Ç . N : i l k ç a k r a ) zarar v e r m e k t i r . Ve kabızlık y ü z ü n d e n insan zihninde p e k çok başka şey gelişir. i n s a n b i r b i r i k t i r e n h a l i n e gelir —bilgi biriktiren, p a r a biriktiren, sevap biriktiren — bir biriktirici olur ve 49

ÇOCUK

m u t s u z olur. O h i ç b i r şeyi b ı r a k a m a z ! N e y i y a k a l a r s a onu

t u t a r . V e b u a n a l a o l a n v u r g u y ü z ü n d e n mulad!

h a r ' a ç o k b ü y ü k bir z a r a r verilir ç ü n k ü e r k e k y a d a kadın cinsel o r g a n l a r ı n a g i t m e k z o r u n d a d ı r . E ğ e r o n l ar oral y a d a a n a l d a takılırsa asla cinsel o r g a n a gitmezler. O z a m a n anal takıntı o k a d a r ö n e m l i hale gelir ki cinsel organlar d a h a az önemli o l m a y a başlar. Bu y ü z d e n ç o k fazla eşcinsellik v a r d ı r . A n a l m e r k e z l i o l m a k o r t a d a n k a l k a n a k a d a r v e k a l k m a d ı ğ ı sürece eşcinsellik y e r y ü z ü n d e n s i l i n m e y e c e k t i r .

Tuvalet eğitimi ç o k

b ü y ü k ve tehlikeli bir eğitimdir.

Çocuk Hasta Olduğunda En başından beri, çocukluktan itibaren bir şey neredeyse h e r z a m a n yanlış gider. V e b u d a ç o c u k n e zam a n h a s t a o l u r s a o n a d a h a ç o k ilgi g ö s t e r i l m e s i d i r . B u yanlış bir çağrışım y a p a r : A n n e o n u d a h a çok sever, b a b a o n a d a h a ç o k ö z e n gösterir; t ü m aile o n u m e r k e ze k o y a r , o en ö n e m l i kişi h a l i n e gelir. A k s i h a l d e h i ç k i m s e o n u u m u r s a m a z ; o iyi m i d i r , d e ğ i l m i d i r ? H a s t a o l d u ğ u n d a o d i k t a t ö r h a l i n i alır, k e n d i k u r a l l a r ı n ı d a y a t ı r . B i r k e z b u hile ö ğ r e n i l d i ğ i n d e — y a n i h a s t a o l d u ğ u n d a b i r şekilde özel o l u r s u n —

o zaman

h e r k e s d i k k a t e t m e k z o r u n d a ç ü n k ü e ğ e r d i k k a t etm e z l e r s e o n l a r ı s u ç l u hissettirebilirsi n v e h i ç k i m s e sana bir şey söyleyemez ç ü n k ü hastalığından k e n d i n i n sorumlu olduğunu kimse sana söyleyemez. 50

HAMİLELİK ,

D O Ğ U M V E BEBEKLİK

E ğe r ç o c u k b i r ş e y i y a n l ı ş y a p a r s a o n a ,

"Bunun

s o r u m l u s u s e n s i n " d i y e b i l i r s i n . A m a e ğ e r o h a s t a ise hiçbir şey söyleyemezsin ç ü n k ü hastalık hiçbir şekilde o n a bağlı değildir. O ne y a p a b i l i r ki? A n c a k sen gerçekleri bilmiyorsun: Hastalıkların y ü z d e d o k s a n ı kendi k e n d i n e yaratılır,

ilgi ç e k m e k i ç i n ,

şefkat almak,

önemli h i s s e t m e k için senin t a r a f ı n d a n üretilir. Ve bir ç o c u k hileyi ç ok k o l ay ö ğ r e n i r ç ü n k ü ç o c u k için en temel p r o b l e m çaresiz olmasıdır. S ü r e k l i olarak hissettiğ i t e m e l p r o b l e m o n u n g ü ç s ü z v e h e r k e s i n ise g ü ç l ü old u ğudur . F a k a t h a s t a l a n d ı ğ ı n d a o g ü ç l e n i r v e h e r k e s güçsüzdür. O b u n u anlar. Bir ç o c u k bir şeyleri b i l m ek k o n u s u n d a çok duyarlıdır.

O ş u n u bilir:

" H a s t a o l d u ğ u m d a b e n i m ya-

n ı m d a hiç k i m s e a n n e m bile, b a b a m bile h i ç b i r şeydir." H a s t a l ı k ç o k a n l a m l ı b i r şey, b i r y a t ı r ı m h a l i n e gelir. N e z a m a n kendisini i h m a l edilmiş hissetse, n e z a m a n " Ç a r e s i z i m " diye hissetse, h a s t a olacaktır, o n u y a r a t a caktır. Ve bu bir s o r u n d u r , derin bir s o r u n d u r . Ne yap a b i l i r s i n ? B i r ç o c u k h a s t a o l d u ğ u n d a h e r k e s ilgi g ö s termek zorundadır. Ancak psikologlar bir çocuk hasta o l d u ğ u n da ona b a k m a n ı z ı a m a o n a ç o k f a z l a ilgi g ö s t e r m e m e n i z i ö n e riyor.

O n a psikolojik o l a r a k değil tıbbı o l a r ak

özen

göstermelidir. H a s t a l ı ğ ı n bir getirişi o l d u ğ u n u zihninde eşleştireceği hiçbir şey y a r a t m a . Aksi taktirde t ü m y a şam ı b o y u n c a n e z a m a n b i r ş e y i n y a n l ı ş o l d u ğ u n u h i s s e t s e h a s t a o l a c a k t ı r . O z a m a n k a r ı s ı h i ç b i r ş e y söyleyemez, o z a m a n o n a h a s t a o l d u ğ u için s u ç l a m a d a b u $ 51

ÇOCUK

l u n a m a z . V e h e r k e s o n a ü z ü l m e k v e şefkat g ö s t e r m ek zorundadır.

Seksin Üç Aşamas ı ilk aşam a otoseksüelliktir. Ç o c u k d o ğ d u ğ u n d a o bir narsistir.

O bedenini

m u a z z a m şekilde sever ve o güzeldir; o yalnızca k e n d i b e d e n i n i bilir. S a d e c e k e n d i p a r m a ğ ı n ı e m e r v e b u öylesine b ü y ü k bir keyiftir k i! Bir ç o c u ğ u n k e n d i p a r m a ğ ın ı e m d i ğ i n i g ö r ü r s ü n ; s a d e c e k e n d i b e d e n i y l e o y n a y a r a k , ayak p a r m a ğ ı n ı ağzına g ö t ü r m e y e çalışarak, bir enerji ç e m b e r i y a p a r a k , y ü z ü n d e n e b ü y ü k bir keyif vardır.

Çocuk ayak parmağını ağzına götürdüğünde

b i r d a i r e y a r a t ı l ı r v e enerji d a i r e s e l o l a r a k h a r e k e t etmeye başlar. Enerji ç o c u ğ u n içinde doğal olarak dönm e y e b a ş l a r v e o z e v k a l ı r ç ü n k ü ışık d ö n m e y e b a ş l a d ı ğınd a i ç e r d e b ü y ü k b i r c o ş k u v a r d ı r . Ç o c u k k e n d i cinsel o r g a n ı y l a o n l a r ı n cinsel o r g a n olduğunu bilmeden oynar. O h e n üz koşullandırılma$ mıştır; o b e d e n i n i bir b ü t ü n o l a r a k biliyor. Ve kesinlikle

cinsel o r g a n l a r b e d e n i n i n

en hassas kısımlarıdır.

Onlarla oynamaktan onlara d o k u n m a k t a n büyük zevk alır. Ve t o p l u m u n ç o c u ğ u n r u h u n a girdiği y e r burasıd ı r : " D o k u n m a ! " ' Y a p m a ' ilk k i r l i s ö z c ü k t ü r . V e b u ilk kirli s ö z c ü k t e n s o n r a p e k ç o k d i ğ e r i gelir: Y a p a m a z s ı n , y a p m a y a c a k s ı n ; b u n l a r ı n h e p s i kirli sözcüklerdir . Bir 52

HAMİLELİK ,

kez

çocuğa

D O Ğ U M V E BEBEKLİK

"Yapma!"

söylendiğinde ve

veynler, a n n e ya da b a b a ve o gözler...

kızgın

ebe-

Ç o c u ğ u n eli

n o r m a l d e s o n d e r e c e keyifli o l a n c i n s e l o r g a n l a r ı n d a n u z a k l a ştırılır

gerçekten

bundan

hoşlanıyordu

o n u n cinsellik ya da b e n z e r i bir şey y a ş a d ı ğ ı y o k t u . O s a d e c e b e d e n i n i n e n d u y a r l ı , b e d e n i n i n e n c a n l ı kısmıydı, hepsi bu. A n c a k bizim k o ş u l l a n m ı ş zihinlerimiz... O cinsel bir

organa

dokunuyor;

u z a k l a ştıralım

kötüdür.

Onun

ellerini

. Çocukta suçluluk yaratıyoruz.

Ş imd i o n u n d o ğ a l c i n s e l l i ğ in i

mahvetmeye

Çocuk

başladık.

Ş imd i o n u n o r i j i n a l z e v k

dünyadaki

kay-

n a ğını , v a r l ı ğ ı n ı n k a y n a ğ ı n ı z e -

en çok söm ürülen

hirlemeye başladık. Şimdi o n d a

şeydir.

ikiyüzlülük yaratıyoruz; diplomat

olacak.

Anne

bir

Başka hiçbir sınıf

babası

o l m a d ı ğınd a c i n s e l o r g a n l a r ı ile

çocuk

kadar

sömürülmez.

o y n a y a c a k . Ş i m d i ilk y a l a n g e r ç e k l e şti ; o h a k i k i o l a m a z . Ş i m d i o b i l i y o r k i ş a y e t k e n disine

karşı d ü r ü s t olursa,

kendisine

saygı

duyarsa,

k e n d i zevkine saygı duyarsa, k e n d i i ç g ü d ü s ü n e saygı duyarsa, o z a m a n anne babası kızar. Ç o c u k d ü n y a d a k i en çok sömürülen şeydir. Başka h i ç b i r sınıf ç o c u k k a d a r s ö m ü r ü l m e z . O h i ç b i r şey yap a m a z : A n n e b a b a s ı ile m ü c a d e l e e t m e k i ç i n s e n d i k a k u r a m a z , m a h k e m e y e gidemez, devlete gidemez. A n n e babasının

saldırılarına karşı kendisini hiçbir

şekilde

koruyamaz.

ÇOCUK

ilk t r a v m a gerçekleşmiştir. Artık ç o c u k asla k e n d i c i n s e l l i ğin i

doğallıkla,

keyifle

kabul

edemeyecektir.

B e d e n i n bazı bölgeleri kabul edilemez. Bedenin bazı bölgeleri çirkindir. Bedenin bazı bölgeleri o n u n beden i n i n p a r ç a s ı olmayı h a k etmez; o b u n u r e d d e d e r . Psikolojisinin derinliklerinde k e n d i k e n d i n i h a d ı m e d e r ve enerjisi geri çekilir. E n e r j i b u ' Y a p m a ' g e r ç e k l e ş m e d e n ö n c e k i gibi doğal bir şekilde a k m a y a c a k t ı r . Bu otoseksüel haldir: P e k çok insan b u r a d a takılı p k a l ı r . B u y ü z d e n d ü n y a ç a p ı n d a b u k a d a r ç o k m a s t ü r b a s y o n d e v a m etmektedir. Bu kendiliğinden geçecekti, o bir gelişme aşamasıydı a m a a n n e b a b a l a r enerjinin gelişme a ş a m a s ı n a m ü d a h a l e etti. Bir kez o mastürbasyon y a p m a y a başlamışsa bu bir alışkanlık, m e k a n i k bir alışkanlık h a l i n e gelebilir ve o z a m a n o asla ikinci a ş a m a y a geçemeyecektir. O, ç o k ç o c u k ç a olan bu a ş a m a d a takılabilir. O h i ç b i r z a m a n t a m a m e n yetişki n cinselliğine erişemeyecektir. O asla y e t i şki n b i r c i n s e l v a r l ı ğ ı n e r i ş e b i l e c e ğ i s a a d e t i b i l e m e yecektir. Ve ironik olan şey ş u d u r ki m a s t ü r b a s y o n u kötüleyen ve patırtı kopartan insanlar bunlardır. O n lar i n s a n l a r a e ğ e r m a s t ü r b a s y o n y a p a r s a n ı z k ö r olacaksınız, m a s t ü r b a s y o n yaparsanı z bir z o m b i olacaksınız, m a s t ü r b a s y o n y a p a r s a n ı z asla zeki o l m a y a c a k s ı nız, a p t a l kalacaksınız derler. Artık b ü t ü n bilimsel bulgular tek bir n o k t a d a hemfikir olmuştur: M a s t ü r b a s y o n asla kimseye zarar vermez fakat bu öneriler verir. E ğe r ç o c u k l a r a d o ğ a l o l a n o t o s e k s ü e l l i k a ş a m a s ı n d a izi n v e r i l i r s e , o k e n d i l i ğ i n d e n i k i n c i a ş a m a y a h o $

HAMİLELİK . D O Ğ U M V E BEBEKLİK

moseksüelliğe geçer. A n c a k çok az insan ikinci aşamay a g e ç e r. Ç o ğ u n l u k ilk a ş a m a d a kalır. B i r k a d ı n l a y a da bir e r k e k l e sevişirken bile karşılıklı m a s t ü r b a s y o n dan b a ş k a bir şey y a p m ı y o r olabilirsin. ikinci aşama homoseksüelliktir. Az sayıda insan ikinci a ş a m a y a geçer; o doğal bir aşamadır. Ç o c u k kendi bedenini sever. E ğ e r ç o c u k bir erkekse, o bir erkeğin bedenini, k e n d i b e d e n i n i seviyor. Bir kadının, bir kızm bedenine atlamak,

çok b ü y ü k bir boşluktan geçmek

olacaktır. D o ğ a l olarak o diğer erkek çocukların beden i n i s e v e r ; y a d a o b i r k ı z ise d o ğ a l o l a n ilk g ü d ü , d i ğ e r kızları sevmektir ç ü n k ü onların da aynı çeşitten bedeni vardır, aynı t ü r d e n varlığı vardır. O kızları erkeklerden d a h a iyi a n l a y a b i l i r . E r k e k ç o c u k l a r a y r ı b i r d ü n y a d ı r . H o m o s e k s ü e l a ş a m a doğal bir aşamadır. T o p l u m orada da insanların takılmasına yardım eder çünkü o e r k e k ve kadın, kız ve e r k e k çocuk a r a s ı n d a engeller yaratır. Bu engeller olmazsa er ya da geç homoseksüel a şam a s i l i n i p g i d e r ; k a r ş ı c i n s e ilgi o l u ş m a y a b a ş l a r . A n c a k b u n u n i ç i n t o p l u m ş a n s t a n ı m a z . K o l e j l e r d e ayrı yurtlarda kalmak zorundadırlar. Onların buluşması, onların birlikteliği k a b u l edilemez. Homoseksüellik toplum tarafından sürdürülür ve aynı t o p l u m t a r a f ı n d a n k ö t ü l e n i r . Bu stratejileri anlamak

gerekir.

Aynı

toplum

homoseksüelliği

sapıklık

olarak, suç olarak adlandırır, kötüler. H â l â homoseksüellerin cezalandırıldığı ülkeler vardır. Yıllar b o y u n c a hapishaneye

gönderilebilirsin.

onu yaratan

aynı

toplumdur.

ÇOCUK

Ve ü ç ü n c ü a ş a m a heteroseksüelliktir. Bir

insan

gerçekten

otoseks v e

homoseksin

dışına

ç ı k t ı ğında , o z a m a n o b i r k a d ı n a â ş ı k o l a b i l e c e k o l g u n l u k v e k a p a s i t e d e d i r . B u t a m a m ı y l a farklı bir d ü n y a dır, farklı b i r k i m y a d ı r , farklı b i r psikolojidir, farklı bir m a n e v i y a t t ı r . O z a m a n o , b u f a r k l ı d ü n y a ile b u f a r k l ı o r g a n i z m a ile o y n a y a b i l i r .

Koşullanma Anne babasının kendi ebeveyn koşullanmasından özgür olma ve mahremiyet bekleme gibi haklara sahipken, bir çocuğun da bunlara hakkı yok mudur?

Bu insanlığın b u g ü n yüzleştiği en temel meselelerd e n bir tanesidir. G e l e c e k b u n u nasıl çözebildiğimize b a ğlıdır . D a h a ö n c e h i ç b ö y l e b i r ş e y ile y ü z y ü z e k a l ı n m a m ı ştı . İ l k k e z i n s a n b ü y ü m ü ş t ü r , b e l l i b i r o l g u n luk gerçekleşmiştir. Ve sen olgunlaştıkça y e n i problemlerle

yüzleşmek

zorunda

kalırsın. Y a v a ş y a v a ş i n s a n ilerledikçe pek çok t ü r d e n esaretin farkına vardı. yeni yeni

Batı'da henüz büyük

ç o c u ğu n y a ş a d ı ğ ı

esaretin

olduğunun

farkına vardık. Bu d a h a önce-

Hiç

kimse

çocuktan daha fazla sömürülmemiş

tir.

Ve elbette o, sevgi ardına

maskesinin gizlenerek

söm ürülm üş tür.

d e n hiç düşünülmemişti; dün$ 57

ÇOCUK

y a d a k i hiçbir belgede y e r almamıştı. Bir çocuk ve bir k ö l e . . . k i m düşünebilirdi ki?

O n u seven,

ç o c u k için

kendilerinden fedakârlık yapan, kendi anne babasının bir kölesi? Bu ç o k komik, t a m a m ı y l a saçmalık olarak g ö z ü k m ü ş olmalı. A n c a k şimdi insan z i h n i n d e k i psikolojik k a v r a y ı ş d e r i n l e ş m i ş t i r v e o n u n i ş l e y i ş i ile ç o c u ğ u n e n çok s ö m ü r ü l e n kişi o l d u ğ u t a m a m ı y l a netleşm i ştir ; h i ç k i m s e ç o c u k t a n d a h a f a z l a s ö m ü r ü l m e m i ş $ tir. Ve elbette o sevgi m a s k e s i n i n a r d ı n a g i z l e n e r e k sö$ m ü r ü l m ü ştür . Ve anne babalar çocuğu sömürdüklerinin, çocuğa esaret dayattıklarının,

çocuğu mahvettiklerinin,

onu

aptal, geri zekâlı yaptıklarının, onların ç o c u ğ u bir H i n du, bir M ü s l ü m a n , bir Hıristiyan, bir Budist olarak k o şullandırm

a ç a b a s ı n ı n t a m a m ı y l a i n s a n l ı k dışı oldu-

ğ unu n f a r k ı n d a o l d u k l a r ı n ı s ö y l e m i y o r u m ;

onlar bu-

n u n farkında değildir a m a gerçekler d ü ş ü n ü l d ü ğ ü n d e b u n u n hiçbir önemi yoktur.

Ç o c u k a n n e babalar tara-

fından çirkin şekillerde koşullandırılıyor ve elbette çoc u k çaresizdir: O a n n e babasına bağımlıdır. O başkal$ dıramaz, o kaçamaz, o kendisini k o r u y a m a z . O kesinlikle k o r u n m a s ı z d ı r ; b u y ü z d e n d e o k o l a y l ı k l a s ö m ü $ rülebilir. Anne baba koşullandırması dünyadaki en büyük köleliktir. Bu t a m a m ı y l a o r t a d a n kaldırılmalıdır, sadec e o z a m a n i n s a n ilk d e f a g e r ç e k t e n ö z g ü r , h a k i k a t e n ö z g ü r , s o n u n a k a d a r ö z g ü r o l a c a k t ı r ç ü n k ü ç o c u k insanın babasıdır. Şayet çocuk yanlış bir şekilde büyütü$ lürse o z a m a n t ü m insanlık yanlış y ö n e gider. Ç o c u k 58

K O ŞULLANM A

t o h u m d u r . Ş a y e t t o h u m u n k e n d i s i iyi n i y e t l i i n s a n l a r , iyi d i l e k l e r e

sahip insanlar tarafından zehirlenmişse,

b o z u l m u şsa , o z a m a n ö z g ü r b i r i n s a n b i r e y i i ç i n h i ç b i r u m u t y o k t u r , o z a m a n bu r ü y a asla gerçek olamaz. Bireysellik

olarak

sahip Çocuk

o l d u ğ u n u d ü ş ü n d ü ğ ü n ş e y sad e c e kişiliktir. O senin içinde, senin doğanın içinde a n n e ba-

anne

babalar

tarafından

ban, t o p l u m , din a d a m ı , politi-

çirkin

kacı, eğiticiler t a r a f ı n d a n ü r e -

koşullandırılıyor

t i l m i ştir .

Eğitici,

anaokulun-

dan üniversiteye k a d a r menfaat sahiplerinin hizmetindedir, toplumu yönetenlerin hizmetindedir.

Onun

tüm

şekillerde

ve elbette çocuk çaresizdir: O anne babasına bağımlıdır

amacı,

h e r ç o c u ğ u k u r u m s a l l a ş m ı ş t o p l u m a a d a p t e o l a c a k şekilde sakatlamaktır, h e r ç o c u ğ u mahvetmektir. Bir k o r k u vardır. K o r k u şudur, şayet ç o c uk en baş ında n i t i b a r e n k o ş u l l a n m a d a n b ı r a k ı l ı r s a o

öylesine

zeki olacak, öylesine tetikte, farkında olacaktır ki o n u n t ü m y a ş a m t a r z ı b a ş k a l d ı r ı o l a c a k t ı r . V e h i ç k i m s e asileri istemez; h e r k e s b o y u n e ğ e n insanlar ister. Anne

babalar

boyun

eğen

çocukları

sever.

u n u t m a k i b o y u n eğen ç o c u k n e r e d e y s e e n a p t a l olandır. B a ş k a l d ı r a n ç o c u k zeki o l a n d ı r a m a o n a saygı duy u l m a z ya da o sevilmez.

Ö ğ r e t m e n l e r o n u sevmez,

t o p l u m o n a saygı göstermez; o kötülenir. O, t o p l u m l a u z l a şma k z o r u n d a d ı r y o k s a b i r ç e ş i t i ç s u ç l u l u k l a y a ş ama k z o r u n d a d ı r . D o ğ a l o l a r a k o , a n n e b a b a s ı n a iyi 59

ÇOCUK

d a v r a n m a m ış o l d u ğ u n u hisseder, onları mutlu etmem i ştir . Ş un u Anne

İ sa'nı n

babalar

boyun

iyi

babası,

hatırla, İsa'dan

m e m n u n değildi, G a u t a m Bu$

eğen

çocukları

çok

anne

da'nm

sever.

anne

Buda'dan

Ve unutma ki boyun eğen çocuk neredeyse en aptal olandır.

babası,

Gautam

memnun

değildi.

Bu i n s a n l a r o k a d a r zeki, o kad a r asilerdi ki a n n e ve babalar ı o n l a r d a n n a s ı l m e m n u n olsun? Ve h e r ç o c u k öylesine bü-

y ü k b i r p o t a n s i y e l l e d o ğ a r ki... v e ş a y e t b u p o t a n s i y e l e izin

verilirse

kimse

bireyselliğine

engel

olmadan

o n u n geliştirilmesine destek olunursa, güzel bir dünyay a s a h i p olacağız, m u a z z a m b i r d e h a çeşitliliğine s a h i p o l a c a ğız . D a h i l e r ç o k e n d e r o l a r a k o r t a y a ç ı k a r , d e h a lar e n d e r o l a r a k d o ğ d u ğ u için değil, hayır ; d a h i l e r ç o k ender olarak ortaya çıkar ç ü n k ü t o p l u m u n koşullandırma sürecinden k a ç m a k çok zordur.

Sadece arada

bir, b i r ç o c u k o n u n c e n d e r e s i n d e n k a ç m a y ı başarabi lir. H e r çocuk anne babalar tarafından, toplum tarafından, ö ğ r e t m e n l e r tarafından, din a d a m l a r ı tarafından, t ü m menfaat sahipleri tarafından örtülüyor; p e k çok koşullanma katmanı tarafından

örtülüyor.

Ona

belli b i r dinsel ideoloji verilir. Bu o n u n seçimi değildir. N e z a m a n birisi k e n d i seçimi o l m a d a n bir şeye zorlanırs a o kişiyi sakatlıyorsun,

onun zekâsını mahvedi$

K O ŞULLANM A

yorsun; o n a seçme şansı vermiyorsun, o n u n zeki bir ş ekild e ç a l ı ş m a s ı n a izin v e r m i y o r s u n ; o n u ö y l e b i r ş e kilde y ö n e t i y o r s u n ki o s a d e c e m e k a n i k o l a r a k işleyebiliyor. O b i r H ı r i s t i y a n o l a c a k a m a o s e ç e r e k H ı r i s t i y a n olmamıştır. Ve şayet bu senin seçimin değilse H ı ristiyan o l m a n ı n n e a n l a m ı v a r d ı r . Ç o k az insan İsa'yı t a k i p etmiştir. O n u n l a birlikte yiden insanlar cesur insanlardır. O n l a r y e g â n e Hıristi$ yanlardı: O n l a r hayatlarını riske soktu, onlar akıntıya k a r ş ı g i t t i , o n l a r t e h l i k e l i b i r ş e k i l d e y a ş a d ı ; o n l a r ölmeye hazırdı a m a b o y u n e ğ m e y e hazır değildi. G a u t a m B u d a ile b i r l i k t e h a r e k e t e d e n a z s a y ı d a insanlar g e r ç e k B u d i s t l e r d i a m a d ü n y a ç a p ı n d a milyonlarca Hıristiyan ve d ü n y a çapında milyonlarca Budist v a r d ı r v e o n l a r ı n h e p s i s a h t e d i r , o n l a r y a p a y d ı r . Onların sahte olması kaçınılmazdır; bu onlara dayatıldı. O n l a r b e l i r l i b i r d i n s e l i d e o l o j i ile sarılır , s o n r a o n lar b e l i r l i b i r s i y a s i i d e o l o j i ile s a r ı l ı r — o n l a r a H i n t l i oldukları söylenir, o n l a r a İ r a n l ı o l d u k l a r ı , Ç i n l i o l d u k l a r ı , Alm a n o l d u k l a rı söylenir— belli bir

milliyet

insanlık

tektir.

onlara tektir,

Ancak

dayatılır. yeryüzü

politikacılar

onun tek olmasını istemezler çünkü eğer d ü n y a tek olursa o z a m a n t ü m politikalarıyla birlikte politikacıların h e p s i y o k olmak zorundadır.

Bireysellik sahip

olarak

olduğunu

düşündüğün sadece

şey

kişiliktir.

O senin içinde, senin doğanın içinde, anne baban, din

adamı,

eğiticiler

toplum, politikacı,

tarafından

üretilmiştir.

O zaman

ÇOCUK

t ü m bu başkanlar ve başbakanlar nereye gidecektir? O n l a r s a d e c e d ü n y a b ö l ü n m ü ş k a l ı r s a v a r olabilir. D i n tektir a m a o z a m a n Polonyalı P a p a y a , t ü m bu

aptal

shankaracharyalara,

Ayetullah

Hu$manyağa

ne olacaktır? Bu insanların bepsine ne olacaktır? O n l a r s a d e c e p e k ç o k d i n , p e k ç o k kilise , p e k ç o k t a r i k a t , p e k ç ok i n a n ç o l u r s a v a r olabilirler. Yeryüzünde üç y ü z tane din ve en azından bu dinlerin üç bin tane m e z h e b i vardır. O z a m a n elbette p e k çok sayıda rahip, pek çok piskopos, başpiskopos, yüksek

rahipler,

shankaracharyalar

için

bir

olasılık

var

o l u r . B u o l a s ı l ık o r t a d a n k a l k a c a k t ı r . Ve ben sana diyorum ki dindarlık tektir!

Onun

h i ç b i r İ n c i l ' l e , h i ç b i r V e d a ile h i ç b i r G i t a ile a l a k a s ı y o k t u r . O n u n s e v e c en b i r kalple, z e k i b i r v a r l ı k l a alakası vardır. O n u n farkmdalıkla, m e d i t a s y o n haliyle bir alakası vardır. A n c a k o z a m a n t ü m menfaat grupları acı çekecektir. B u y ü z d e n belli b i r ç ı k a r g r u b u n a , belli b i r ulusa, belli b i r dine, belli b i r h ü k ü m r a n l ı ğ a ait o l a n a n n e ba-

Çocuklar her zaman için, anne

babalarından

daha

zekidir

çünkü anne babalar geçmişe aittir ve çocuklarsa aittir.

geleceğe

baların

kendi

fikirlerini

cuklara

dayatmaları

ço-

kaçınıl-

mazdır. Ve garip olan ş u d u r ki ç o c u k l a r h e r z a m a n içi n a n n e babalarından çünkü aittir

daha

zekidir

babalar

geçmişe

çocuklarsa

geleceğe

anne ve

aittir. A n n e b a b a l a r zaten koş ullanmıştır

sarmalanmıştır,

k a p l a n m ı ştır . O n l a r ı n a y n a l a $ 62

K O ŞULLANM A

n o k a d a r ç o k tozlanmıştır ki hiçbir şey yansıtamazlar, onlar kördür. Sadece kör bir a d a m bir H i n d u ya da bir Müslüm a n y a d a b i r J a i n a y a d a b i r H ı r i s t i y a n olabilir. G ö z leri o l a n b i r i n s a n b a s i t ç e d i n d a r d ı r . O kiliseye y a d a tapınağa ya da camiye gitmez; o her çeşidinden aptal simgelere tapınmaz.

H e r türden tanrılar her türden

hurafeler! A n n e b a b a l a r b u n l a r ı n hepsini taşırlar. Çoc u k d o ğ d u ğ u n d a o b o ş b i r t a h t a d ı r , b i r tabula. r a s a ' d ı r ; ü z e r i n d e h i ç b i r ş e y y a z m a z . O n u n g ü z e l l i ğ i b u d u r : Ayna t o z s u z d u r . O d a h a n e t bir şekilde görebilir.

Anne:

" J i m m y , y e n i p a n t o l o n u n l a y e r e m i düş$

tün?" J i m m y : "Evet Anne, o n u çıkaracak vakit yoktu."

B i r i n c i sınıf ö ğ r e t m e n i s ı n ı f a d o ğ a h a k k ı n d a k o n u şuyord

u ve onu, 'Etrafınızdaki D ü n y a ' olarak ad-

l a n d ı r m ı ştı . Ö ğ r e t m e n i l k s ı r a d a k i k ü ç ü k H e l e n ' e s o r d u : " H e l e n , ş i m d i b ü t ü n sınıfa söyle, s e n b i r h a y v a n mısın, bitki misin, y o k s a m i n e r a l m i s i n ? ! " H e l e n " B u n l a r ı n hiçbirisi değilim" diye c e v a p verdi. " B e n g e r ç e k , canlı b i r kızım."

i s k e l e n i n u c u n d a balık t u t a n bir ç o c u k bir balığı k a r a y a ç e k e r k e n d e n g e s i ni k a y b e t t i v e göle d ü ş t ü . Yakınlarda balık tutan p e k çok a d a m ona y a r d ı m etmek için k o ş u p o n u kıyıya çıkardılar. 63

ÇOCUK

"Nasıl dalgınlığına geldi?" diye bir a d a m sordu. " D a l m a y a gelmedim, balık t u t m a y a geldim" dedi çocuk.

G e n i ş b i r aile e n s o n u n d a d a h a b ü y ü k b i r e v e t a $ ş ınabilmişti

Bir süre sonra amcalardan biri yeğenine,

"Yeni evinden hoşlanıyor m u s u n ? " diye sordu. " Ç o k iyi" diye c e v a p v e r d i oğlan. " E r k e k k a r d e şim v e b e n i m k e n d i o d a m ı z v a r v e kız k a r d e ş l e r i m i n d e öyle a m a zavallı a n n e m h â l â b a b a m l a aynı o d a d a m a h sur kaldı!"

H e r ç o c u k z e k i , t e m i z , saf d o ğ a r a m a b i z o n u n ü z e r i n e pislik a t m a y a başlarız. O a n n e b a b a s ı n d a n ç o k d a h a fazlasını h a k e d e r ç ü n k ü o h a y a t ı n a başlıyor. A n n e b a b a l a r z a t e n y ü k taş ıyor , o n l a r z a t e n s a k a t l a n m ı ş d u r u m d a , o n l a r z a t e n koltuk değneğine mahkûm. d a h a çok hakkı var.

Çocuğun kendisi olmaya

O n u n m a h r e m i y e te ihtiyacı v a r

a m a anne babalar ona hiç mahremiyet tanımaz; onlar ç o c u ğu n m a h r e m i y e t i n d e n ç o k k o r k a r . O n l a r s ü r e k l i olara k ç o c u ğ u n işlerine b u r u n l a r ı n ı sokar; onların h e r şey h a k k ı n d a söyleyecekleri bir şey vardır. Ç o c u ğu n m a h r e m i y e t e i h t i y a c ı v a r d ı r ç ü n k ü g ü z e l o l a n h e r ş e y m a h r e m i y e t i n i ç i n d e g e l i ş i r. H a t ı r l a : B u hayatın en temel k a n u n l a r ı n d a n bir tanesidir. Kökler y e r a l t ı n d a gelişir; e ğ e r o n l a r ı t o p r a k t a n ç ı k a r ı r s a n ölmeye başlarlar.

Onların mahremiyete, t a m mahremi-

yete ihtiyacı vardır. Ç o c u k a n n e n i n r a h m i n d e k i k a r a n $ 64

K O ŞULLANM A

lıkta, mahremiyetin içinde gelişir. Eğer çocuğu ışığın altına, toplumun içerisine getirirsen ölecektir. Onun dokuz aylık tam mahremiyete ihtiyacı vardır. Gelişmeye ihtiyacı olan her şeyin mahremiyete gereksinimi vardır. Yetişkin bir kimsenin çok fazla mahremiyete ihtiyacı yoktur çünkü o zaten yetişmiştir ancak bir çocuğu n çok daha fazla mahremiyete ihtiyacı vardır. Ancak o hiç yalnız bırakılmaz. Anne babalar ne zaman çocuğu içine kapalı ya da tek başın a görseler endişelenirler; hemen müdahil olurlar. Korkarlar; eğer çocuk tek başına olursa kendi bireyselliğini geliştirmey e

başlayacaktır.

her zaman sınırların içinde tutulmalıdır ki bu sayede anne babalar izlemeye devam edebilsinler çünkü onların izlemesi onun bireyselliğinin gelişmesine izin vermez; onların izlemesi çocuğu kaplar, onu bir

Çocuğun mahremiyete ihtiyacı var ama anne

babalar

ona hiç mahremiyet onlar

tanımaz;

çocuğun

mahremiyetinden çok

korkar...

Gelişmeye ihtiyacı

olan

her şeyin mahremiyete gereksinimi

vardır.

kişilikl e sarmalar. Kişili k bir sargıdan başka bir şey değildir. Kişilik (personality) güzel bir sözcükten, persona'dan gelir; persona'nın anlamı maskedir. Eski Yunan tragedyalarında aktörler maske kullanırdı. Sona ses demektir, per içinden demektir. Onlar maskelerinin içinden konuşuyorlardı ; onların gerçek yüzlerini göremezdin, on% 65

ÇOCUK

ların sadece seslerini duyabilirdin . B u y ü z d e n maske , persona o l a r a k a d l a n d ı r ı l ı r d ı ç ü n k ü s e s duyulurdu

v e persona

sözcüğünden

o n u n içinden

personality

(ki-

ş ilik ) g e l i r . Ç o c u k sürekli s a v u n m a halinde o l m a k zorundadır ç ü n k ü izleniyor. B u n u k e n d i n d e görebilirsin: B a n y o y a p ı y o r s a n t a m a m ı y l a farklı bir kişisindir; b a n y o n d a maskeni bir kenara bırakabilirsin.

S o n derece ciddi

olan yetişki n insanlar bile m ı r ı l d a n m a y a , şarkı söylem e y e başlar. Yetişkin i n s a n l a r bile a y n a d a m a y m u n l u k yapar.

Tek basmasın

— k a p ı y ı kilitlemiş

olduğunun

m ü k e m m e l bir şekilde f a r k ı n d a s ı n — a n c a k ansızın birisinin a n a h t a r d e l i ğ i n d e n izlediğini fark edersen, h e m e n s e n d e bir değişiklik olacaktır. Y e n i d e n ciddileşe$ ceksin, şarkı kaybolacak, a y n a n ı n ö n ü n d e m a y m u n l u k yapmayacaksın, s e n d en beklendiği şekilde d a v r a n m ay a b a ş l a y a c a k s ı n . B u kişiliktir; y e n i d e n sargının içine girdin. Bir

çocuk

mahremiyete,

muazzam

bir

şekilde,

m ü m k ü n olduğunc a çok, m a k s i m u m d ü z e y d e ihtiyaç duyar, böylelikle k e n d i bireyselliğini m ü d a h a l e edilmed e n geliştirebilir. A n c a k b i z ç o c u ğ u n a l a n ı n a giriyoruz, sürekli ihlal e d i y o r u z . A n n e b a b a l a r s ü r e k l i " N e y a p ı y o r s u n ? N e d ü ş ü n ü y o r s u n ? " diye sorar. D ü ş ü n m e y i bile! Z i h n i n i n içine bile b a k m a k z o r u n d a l a r ! U z a k Doğu'da, her çocuğun sabahleyin anne babasına rüyasını anlatmak zorunda olduğu birkaç kabile v a r d ı r ç ü n k ü o r ü y a l a r ı n d a bile t e k b a ş ı n a bırakılamaz. Belki de o yanlış rüyalar g ö r ü y o r d u r , belki o, dü$ 66

K O ŞULLANM A

şünmemes i gereken şeyleri düşünüyor; anne babalara rapor edilmek zorunda. Sabahın erken saatindeki ayin, kahvaltıdan önceki ilk iş rüyalarıyla; geceleyin ne gördüğüyle ilişki kurmak zorunda olmasıdır. Psikanaliz B a t ı d a çok geç kalmış bir gelişmedir ama D o ğ u d a , bu U z a k D o ğ u kabilelerinde psikanaliz anne babalar tarafından binlerce yıldır uygulanmaktadır. Ve zavallı çocuk, sembolleri bilmez o y ü z d e n o basitçe rüyaları olduğu haliyle algılar. Onun ne anlama geldiğin i bilmez; sadece anne babalar bilir. Ancak bu çok ileri gitmektir. Bu onun üstüne çullanmaktır, bu insanlık dışıdır; bu birisinin alanını kaplamaktır. Sadece çocuk sana yiyecek için, giyecek için barınma için bağımlı diye bunu yapmaya hakkın olduğunu mu düşünüyorsun? Çünkü şayet çocuk rüyasında uçtuğun u gördüğünü söylerse anne babalar hemen bunun cinsel bir rüya olduğunu bilir. Artık onlar çocuğun davranışlarını daha çok kontrol edecek, onu daha çok disipline edecektir. O n u sabahın erken saatinde soğu k bir duşa sokacaklardır. O n a cinsellikten uzak durmasını daha çok öğütleyeceklerdir. Ona, "Eğer cinsellikten uzak durmazsan her şey ters gidecektir. Eğer seks hakkında düşünürsen tüm zekânı yitireceksin, kör olacaksın," gibi saçma sapan şeyler öğretirler. Bir çocuğun mahremiyete son derece ihtiyacı vardır. Anne babalar ona yalnızca yardım etmek için gitmeliler, müdahale etmek için değil. Onun bir şeyleri yapmasına ya da yapmamasına izin verilmelidir. Anne 67

ÇOCUK

babalar yalnızca o n u n kendisine y a d a b a ş k a birisine z ar ar v e r m e m e si k o n u s u n d a dikkatli olmalılar hepsi b u . B u n d a n d a h a fazlası çirkindir .

Bir turist k ü ç ü k bir k a s a b a n ı n içine d o ğ r u ilerledi ve postanenin önündeki bankta oturan çocukla konuşm a y a başladı. "Ne

kadar

zamandır

burada yaşıyorsun?"

diye

s o r d u turist. " O n iki y d k a d a r " diye cevapladı çocuk. "Burası k e n a r d a kalmış bir y e r değil m i ? " diye sordu turist. "Kesinlikle öyle" diye yanıtladı çocuk. " B u r a d a pek bir şey olmuyor" dedi turist. "Seni b u r a d a meşgul edecek bir şey olmadığını g ö r ü y o r u m . " " B e n de g ö r m ü y o r u m " dedi çocuk. "Böylesi hoşuma gidiyor."

Çocuklar Bir çocuk kendine duymadığı

saygı sürece

başka hiç kimseye saygı

duyamaz.

kalmaktan

tek

çok

başlarına

hoşlanırlar;

o n l a r ı n gelişimi için ferahlığa ihtiyaç vardır. Evet, a n n e babalar

dikkatli,

tetikte

olmak

z o r u n d a l a r ki böylelikle çocuğa hiçbir zarar gelmesin a m a

bu negatif bir dikkattir; pozitif olarak m ü d a h a l e etmemelidirler.

O n l a r ç o c u ğ a h a k i k a t a r a y ı ş ı y l a ilgili b ü -

yük b i r ö z l e m v e r m e l i l e r a m a o n a h a k i k a t e ilişkin b ir fikir v e r e c e k b i r i d e o l o j i v e r m e m e l i d i r l e r .

O n a haki$

K O ŞULLANM A

kat hakkında öğüt vermemeliler, o n a h a k i k a t e ilişkin nasıl

Gerçek bir baba.,

arayışa girileceğini öğretmeli-

gerçek

ler. A r a y ı ş öğretilmeli, inceleme öğretilmeli,

gerçek kutsama

Çocuklara soru

ebeveynler,

bir çocuk için

m a c e r a öğre-

tilmeli.

bir anne;

olacaktır.

sorabile-

cekleri şekilde y a r d ı m edilmeli v e a n n e b a b a l a r b u soruları gerçekten bilmedikleri sürece yanıtlamamalılar. H a t t a bilseler bile B u d a ' n m m ü r i t l e r i n e söylediği gibi söylemeliler: "Söylediğim şeye i n a n m a y ı n !

Benim de-

n e y i m i m b u a m a o n u size söylediğim a n d a o y a n l ı ş h a le gelir ç ü n k ü o sizin için b i r d e n e y i m değildir. B e n i dinleyin a m a inanmayın. Deneyin, sorgulayın, araştırın. K e n d i n i z bilmediğiniz sürece bilginizin bir y a r a r ı y o k t u r ; o tehlikelidir. Ö d ü n ç alınmış bir bilgi engeldir." A n c a k a n n e babaların yaptığı şey şudur:

Onlar

ç o c u k l a r ı k o ş u l l a n d ı r ı p d u r u y o r l a r . Ç o c u k l a r için hiçb i r k o ş u l l a n d ı r m a y a g e r e k y o k t u r ; o n l a r a h i ç b i r talim a t v e r m e y e g e r e k y o k . O n l a r a k e n d i l e r i o l m a l a r ı için y a r d ı m edilmeli, o n l ar desteklenmeli, beslenmeli, güçlendirilmeli. G e r ç e k bir baba, gerçek bir a n n e , gerçek e b e v e y n l e r b i r ç o c u k için b i r k u t s a m a o l a c a k t ı r . Ç o c u k onlar

tarafından yardım

edildiğini

hissedecektir

böylelikle k e n d i doğasının içinde d a h a çok köklene$ cek, d a h a ç o k t o p r a k l a n a c a k , d a h a ç o k m e r k e z l e n e $ cektir. Bu sayede o, kendisi h a k k ı n d a suçluluk duy$ maktansa

kendisini

sevmeye

saygı d u y a c a k t ı r. Hatırla,

başlayacak,

kendisine

bir kimse kendisini sevme$ 69

ÇOCUK

diği sürece d ü n y a d a k i b a ş k a hiç kimseyi sevemez. Bir ç o c u k k e n d i n e saygı d u y m a d ı ğ ı sürece b a ş k a hiç kimseye saygı d u y a m a z . B u y ü z d e n senin t ü m sevgin sahtedir ve t ü m saygın düzmecedir, yapaydır. S e n kendine saygı d u y m u y o r s u n , nasıl b a ş k a birisine saygı duyacaksın.

Varlığının içinde

doğmuş

olan k e n d i özünü

s e v m e d i ği n s ü r e c e o , b a ş k a l a r ı n a ışık s a ç m a z .

Önce

s e n k e n d i ü z e r i n e b i r ı ş ı k o l m a l ı s ı n , o n d a n s o n r a ışık yayılacaktır, başkalarına ulaşacaktır.

O k u l d a sınav g ü n ü y d ü ve huysuz bir öğretmen k ü ç ü k b i r ç o c u ğ u n b i t k i l e r v e ç i ç e k l e r h a k k ı n d a k i bilgisini s ı n ı y o r d u.

Ç o c u k hiçbir soruyu d o ğ r u cevapla$

yamadı. Kızgın bir şekilde öğretmen, y ar dımcısın a d ö n d ü ve bağırarak, "Git ve b a n a bir avuç ot getir!" dedi. Yardımcı dışarı gitmek üzere d ö n d ü ğ ü n d e k ü ç ü k ç o c u k seslendi,

"Ve b e n i m için d e k ü ç ü k b i r fincan

kahve lütfen."

B i r P o l o n y a l ı , k ı r s a l y e r l e r d e a r a b a s ı ile g i d e r k e n arabası b o z u l d u. Arabay ı t a m i r e d e r k e n k ü ç ü k bir çocuk yaklaştı ve sordu. "Bu nedir?" "O bir kriko" dedi Polonyalı. " B a b a m d a b u n l a r d a n iki t a n e v a r " d e d i ç o c u k . İki dakika sonra yine sordu "Peki ya bu n e ? " "O bir el feneri". " B u n d a n d a b a b a m d a iki t a n e var. P e k i y a o r a d a ki? O bir İngiliz a n a h t a r ı m ı ? " 70

K O ŞULLANM A

" E v e t " dedi a d a m irkilerek. Ç o c u k " B u n d a n b a b a m d a iki t a n e v a r " d e d i . M u h a b b e t b i r s ü r e d a h a b ö y l e s ü r ü p gitti. E n son u n d a tamirat bitmişti ve Polonyalı ayağa kalktı ve yol u n k e n a r ı n a i ş e m e y e gitti. i şerke n

üreme

makinesini

işaret

ederek

sordu,

" B u n d a n d a b a b a n d a iki t a n e v a r m ı ? " " E l b e t t e h a y ı r ! " d e d i ç o c u k . " A m a o n d a b u n u n iki katı u z u n l u ğ u n d a bir tane var."

Çocuklar son derece ş an s

t a n ı m a k yeterli.

zekidir,

Onların

onlara sadece bir

gelişmek

için

fırsata,

d o ğr u a t m o s f e r e i h t i y â c ı v a r . H e r ç o c u k a y d ı n l a n m a potansiyeliyle,

u y a n m a p o t a n s i y e l i ile d o ğ a r a m a b i z

onu y o k ederiz. B u , t ü m i n s a n l ı k t a r i h i n d e k i e n b ü y ü k f e l a k e t olm u ştur . B a ş k a h i ç b i r e s a r e t ç o c u ğ u n e s a r e t i k a d a r k ö tü değildir ve b a ş k a hiçbir esaret ç o c u ğ u n esaretinde$ ki k a d a r insanlığın öz s u y u n u çekmemiştir ve bu insanl ı ğı n e n

zor görevi olacaktır: Başka

Bundan kurtulmak. Toplumun tümünü tamamıyla b a ş k a bir şekilde d ü z e n l e m e d i ğimi z s ü r e c e , r a d i k a l b i r d e ğişikli k aile y o k

gerçekleşmediği olup yerini

komüne

terk etmediği sürece bu m ü m k ü n olmayacaktır. Bir kez eski aile k a l ı b ı o r t a d a n k a l k ı p d a h a

hiçbir çocuğun kötü

esaret

esareti kadar değildir

başka hiçbir esaret çocuğun kadar öz

esaretindeki insanlığın suyunu

çekmemiştir.

ÇOCUK

çok boyutlu bir y a p ı y a d ö n ü ş t ü ğ ü n d e insanlığın y e n i bir d o ğum u o l a b i l i r. Y e n i b i r i n s a n a i h t i y a ç v a r d ı r , y e n i insan geçmişte, b a ş k a bir yerlerdeki hayatlardan u m d u ğ u m u z c e n n e t i getirecektir. C e n n e t şimdi b u r a d a olabilir a m a bizim y e n i bir ç o c u k oluşturmamız gerekiyor.

Niçin insanlar kendilerini gönüllü olarak bastırır ve sakat bırakan savunma mekanizmalarını kendilerine uyarlarlar? H a y a t t a k a l m a k için. Ç o c u k o k a d a r narindir ki kendi b a s m a v a r olamaz. B u n u s ö m ü r e b i l i r s i n . Ç o c u ğ a n e y i ö ğ r e n m e s i n i istiyors a n d a y a t a b i l i r s i n ; B . F . S k i n n e r g i b i d a v r a n ı ş ç ı l a r ı n lab o r a t u a r ı n d a y a p ı p d u r d u ğ u şey b u d u r . O, güvercinlere p i n p o n oynamayı öğretir a m a n u m a r a aynıdır: Ö d ü l ve ceza. E ğ e r o y n a r l a r s a ödüllendirilirler; eğer oyna$ mazlarsa,

eğer

gönülsüzlerse,

cezalandırılırlar.

Eğer

d o ğr u h a r e k e t i y a p a r l a r s a ö d ü l l e n d i r i l i r l e r , y i y e c e k v e rilir; e ğ e r y a n l ı ş h a r e k e t i y a p a r l a r s a e l e k t r i k ş o k u v e r i lir. G ü v e r c i n l e r b i l e p i n p o n o y n a m a y ı ö ğ r e n i r l e r . Sirkte olan şey h e r z a m a n b u d u r . G i d i p görebilirs i n . A s l a n l a r , g ü z e l a s l a n l a r b i l e k a f e s t e d i r v e filler s i r k yıldızının kamçısına göre h a r e k e t eder. O n l a r aç bırak ı l m ı ştı r v e s o n r a d a ö d ü l l e n d i r i l m i ş t i r ; ö d ü l v e c e z a . Tüm numara budur. S i r k t e h a y v a n l a r l a y a p t ı ğ ı n şeyi ç o c u k l a r l a y a p ı p d u r u y o r s u n . A n c a k b u n u son derece bilinçsizce yapıyorsun ç ü n k ü bu sana da yapılmıştır; çocukları yetiş$ 72

K O ŞULLANM A

t i r m e k v e e ğ i t m e k için bildiğin tek yol budur.

Bir çocuk

Senin 'büyüt-

mek' olarak adlandırdığın şey budur. Aslında bu küçültmek-

neyin

doğru

neyin

yanlış

tir, b u o n l a r ı d a h a y ü k s e k b i r

olduğunu

varoluşa doğru büyütmekten$

ona. biz öğretiriz. Biz

se d a h a alt d ü z e y d e bir varoluşa

zorlamaktır.

kendi

Bunların

ona

zihinlerimize

dayanarak

hepsi, Skinner'ci teknikler ve hilelerdir

bilmez,

öğretiriz.

bunların yüzünden

gönüllü olarak kendimizi baskılamaya başlar ve sakat bıraka n s a v u n m a mekanizmalarını kendimize uyarlarız. B i r ç o c u k n e y i n d o ğ r u n e y i n y a n l ı ş o l d u ğ u n u bilm e z, o n a biz öğretiriz. Biz o n a k e n d i z i h i n l e r i m i z e day a n a r a k öğretiriz. Aynı şey Tibet'te d o ğ r u olabilir ve H i n d i s t a n ' d a ise y a n l ı ş t ı r ; a y n ı ş e y s e n i n e v i n d e d o ğ r u olabilir v e k o m ş u n u n e v i n d e ise y a n l ı ş olabilir. A n c a k sen çocuğu n üzerine baskı uygularsın: bunu

yapmak

zorundasın.

Çocuk

Bu doğrudur,

onu

yaptığında

onaylanır ve y a p m a d ı ğ ı n d a da onaylanmaz.

O senin

y o l u n d a n gittiğinde m u t l u o l u r s u n v e ç o c u ğ u n sırtını sıvazlarsın;

senin y o l u n d a n gitmediğinde kızarsın ve

ç o c u ğ a eziyet edersin, ç o c u ğ u döversin, ç o c u ğ u a ç bırakırsın, o n a sevgini vermezsin. D o ğa l o l a r a k ç o c u k h a y a t t a k a l m a s ı n ı n t e h l i k e d e o l d u ğun u a n l a m a y a b a ş l a r . E ğ e r b u a n n e y i v e b u b a bayı dinlerse h e r şey y o l u n d a d ı r ; değilse o n u öldüreceklerdir. Ve çocuk ne yapabilir?

Bu güçlü insanlara 73

ÇOCUK

karşı k e n d i n i nasıl ifade etsin? O n l a r devleşirler. O n lar çok b ü y ü k t ü r ve m u a z z a m d ı r ve çok güçlüdür ve o n l a r her şeyi y a p a b i l i r . Ç o c u k güçlü bale geldiğinde çoktan koşullanmıştır. K o ş u l l a n m a o z a m a n o n u n içinde o k a d a r d e r i n e i n m i şti r k i a r t ı k a n n e v e b a b a n ı n o n u t a k i p e t m e s i n e g e r e k y o k t u r . O n l a r ı n v i c d a n o l a r a k a d l a n d ı r d ı ğ ı içsel k o şullanm

a çocuğa eziyet etmeye d e v a m edecektir.

Ö r n e ğin , ş a y e t ç o c u k c i n s e l o r g a n l a r ı y l a o y n a m a ya başlarsa

— k i b u ç o c u k için bir keyiftir, d o ğ al b i r

zevktir ç ü n k ü çocuğun b e d e n i çok duyarlıdır— o biç d e s e n i n k u l l a n d ı ğ ı n a n l a m ı ile c i n s e l l i k d e ğ i l d i r . Ç o c u k g e r ç e k t e n çok, ç o k canlıdır ve doğal o l a r a k ç o c u k canlı o l d u ğ u n d a o n u n cinsel organları b e d e n i n i n diğer k ı s ı m l a r ı n d a n d a h a canlıdır. Y a ş a m enerjisinin biriktiği y e r burasıdır; o en hassas bölgedir. Cinsel organlara d o k u n m a k t a n v e o y n a m a k t a n ç o c u k , m u a z z a m b i r şekilde mutluluk hisseder a m a korkar. Bu senin problemindir. O n u n m a s t ü r b a s y o n y a d a b a ş k a bir şey yaptığ ında n k o r k m a y a b a ş l a r s ı n . O ö n e m l i b i r ş e y d e ğ i l d i r . O k i ş i n i n b e d e n i y l e o y n a m a s ı n d a n saf m u t l u o l m a s ı dır.

O m a s t ü r b a s y o n ya da b a ş k a bir şey değildir.

k i şini n b e d e n i n i s e v m e s i d i r . B u s e n i n s u ç l u l u ğ u n , s e n i n k o r k u n d u r . Birisi oğl u n u n b u n u yaptığını görebilir ve senin çocuklarını nasıl

yetiştirdiğini

düşünecektir.

Onları

medenileştir.

O n l a r a bir şey öğret. Bu nedenle o n u d u r d u r , çocuğa b a ğır . O n a , " D u r ! " d i y e y e n i d e n v e y e n i d e n v e y e n i den bağır. Ve yavaş yavaş vicdan ortaya çıkar. D u r ,

K O ŞULLANM A

d u r , d u r ; b u d a h a d e r i n e d a h a d e r i n e , d a h a d e r i n e gider. Ve ç o c u ğ u n bilinçsiz b i r p a r ç a s ı h a l i n e gelir. Artık sana ihtiyaç y o k t u r .

O cinsel organlarıyla

o y n a d ı ğınd a i ç i n d e n b i r ş e y " D u r ! " d i y e c e k t i r . V e o korkacaktır

—belki babası bakıyordur ya da annesi

b a k ı y o r d u r — ve o suçluluk hissedecektir. Ve biz o n a h e r z a m a n h e r y e r d e , b a n y o d a bile b a k a n b i r Allah baba olduğunu

öğretiriz.

O her yere bakmaya devam

eder. Bu Allah t a n ı m ı s a k a t bırakır. O z a m a n sen b a ny o n d a bile ö z g ü r değilsin. S e n hiçbir y e r d e ö z g ü r değ ilsin . B u d o ğ a ü s t ü A l l a h b i r d e d e k t i f g i b i s e n i h e r y e r de takip eder. Sen bir kadınla sevişirken o, o r a d a du$ r u y o r d u r . O s a n a i z i n v e r m e y e c e k t i r . O b i r s ü p e r $ po $ listir. O ,

— a n n e babanın yaratmış olduğu vicdana —

bir s ü p e r polistir. Bu y ü z d e n Buda, a n n e b a b a n ı öldürmediğin sürece asla özgürleşmeyeceksin der. A n n e b a b a y ı öldürm e k d e m e k i ç i n d e k i a n n e b a b a s e s i n i ö l d ü r m e k , içindeki vicdanı öldürmek,

şu s a ç m a fikirlerden kurtul-

m a k ve hayatını kendi bilincine göre y a ş a m a k demektir. U n u t m a , bilinç d a h a çok olmalıdır, v i c d a n d a h a a z olmalıdır. Yavaş yavaş v i c d a n tamamıyl a y o k olmalı ve saf bilinç y a ş a n m a l ı d ı r . Bilinç k a n u n d u r ; bilinç y e g â n e k a n u n olsun. O z a m a n ne hissedersen hisset bu senin yaşadığındır. Karar v e r m e k zorundasın. Bu b a ş k a hiç kimsenin hayatı d e ğildir ; b a ş k a h i ç k i m s e n i n k a r a r v e r m e y e h a k k ı y o k tur. 75

ÇOCUK

S e n i n h e r z a m a n d o ğ r u olanı y a p a c a ğ ı n ı söylemiy o r u m ; b a z e n yanlış y a p a c a k s ı n . A n c a k b u da, senin ö z g ü r l ü ğünü n b i r p a r ç a s ı d ı r v e s e n i n g e l i ş i m i n i n p a r çasıdır. P e k ç o k kez yanlış y ö n e gideceksin a m a o tamamıyla d o ğ r u d u r ; yanlış y o l a s a p m a k eve geri d ö n mektir. Asla yanlış y a p m a y a n bir kimse asla eve d ö n e mez, o çoktan ölmüştür. Yanlış hiçbir şey y a p m a y a n bir k i m s e asla d o ğ r u bir şey y a p m a n ı n keyfini çıkaramaz. O sadece bir köledir. Zihinsel bir kölelik yaratılm ı ştır . Bir insan evladı, a n n e baToplum anne

basına çok u z u n süre bağımlı-

babanın

iradesinin geniş

toplumun

ajanlarından

e n a z ı n d a n y i r m i b i r ila

y i r m i b e ş yıl. B u ç o k u z u n b i r

halidir;

anne baba bu

dır;

başka

bir şey değildir.

süredir, hayatının üçte biridir. Y a şamını

n üçte biri b o y u n c a

k o şullanmıştır

. Sadece bir dü-

ş ün , y i r m i b e ş y ı l l ı k k o ş u l l a n m a ! O n a h e r şey dayatılabilir. Ve bir kez bu n u m a r a l a r ı

ö ğrendiğind

e onları u n u t m a k çok zordur. Bu y ü z d e n

g e r ç e k l i ği n i ç i n e d a l ı p k e n d i h a y a t ı n ı y a ş a m a y a b a ş l a mak çok zordur. Elbette başlangıçta bu çok ü r k ü t ü c üdür, pek çok kez dizlerin titrer ç ü n k ü doğaldır ki a n n e babanın

karşısında

olacaksın,

toplumun

karşısında

olacaksın. T o p l u m a n n e b a b a n ı n iradesinin geniş halidir; a n n e b a b a b u t o p l u m u n a j a n l a r ı n d a n b a ş k a b i r şey d e ğildir . B u gizli b i r i t t i f a k t ı r

— a n n e babalar, öğret-

m e n l e r , polis, y a r g ı ç , b a ş b a k a n — b u gizli b i r ittifaktır,

K O ŞULLANM

o n l a r ı n h e p s i birliktedir. V e o n l a r ı n h e p s i ç o c u ğ u n geleceğini elinde t u t u y o r . Bir kez öğrendiğinde, öğrendiklerini u n u t m a k çok z o r l a şı r ç ü n k ü y i r m i b e ş y ı l b o y u n c a s ü r e k l i t e k r a r s o n u n d a sen t a m a m ı y l a h i p n o t i z e edilirsin. H i p n o z d a n ç ı k m a n gerekir; t ü m bu koşullanmaları b ı r a k m a k zorundasın. Evet, bu basitçe h a y a t t a k a l m a ihtiyacıdır. Ç o c u k y a şama k i s t e r ,

bu y ü z d e n uzlaşmaya başlar.

Pazarlık

yapar. H e r k e s ölüm kalım meselesi o l d u ğ u n d a pazarlık eder. E ğ e r bir çölde ölüyorsan ve birisinde su v a r s a ve s e n s u s a m ı ş s a n v e ö l ü y o r s a n , o i s t e d i ğ i fiyatı t a l e p e d e bilir. O h e r şeyi b a ş a r a b i l i r, s a n a h e r şeyi d a y a t a b i l i r . Şu a n a k a d a r bizim çocuklara yaptığımız şey b u d u r . Niçin ve

sakat

insanlar

kendilerini

bırakan

savunma

gönüllü

olarak

mekanizmalarım

bastırır kendileri-

uyarlarlar? Bu gönüllülük değildir. O g ö n ü l l ü l ü k m ü ş gibi gö-

z ü k ü r ç ü n k ü uyanık hale geçtiğinde o neredeyse senin kanına

ve iliklerine k a d a r işlemiştir. A n c a k o gönüllü-

l ü k değildir. H i ç b i r ç o c u k g ö n ü l l ü o l a r a k bir şey öğr e n m e z ; o dayatılır, o vahşettir. H e r h a n g i b i r ç o c u ğ u i z l e y e b i l i r s i n . H e r ç o c u k d irenir, h e r ç o c u k s o n u n a k a d a r savaşır, h e r ç o c u k a n n e b a b a l a r ı için s o r u n y a r a t ı r , h e r ç o c u k ş u y a d a b u şek i l d e b u s a k a t b ı r a k m a m e k a n i z m a s ı n d a n k a ç m a y a çalışır . A n c a k e n i n d e s o n u n d a a n n e b a b a l a r o n u y a k a l a r çünkü onlar daha güçlüdür. güçsüz

Bu basitçe bir güçlü ve

meselesidir. 77

ÇOCUK

Ve bu yüzden çocuklar büyüdüğünd e anne babal a r ı n d a n i n t i k a m a l m a y a başlamaları a n o r m a l değildir. B u t e p k i doğaldır. A n n e b a b a n ı affetmek z o r d u r ; b u y ü z d e n t ü m t o p l u m l a r s a n a o n l a r a saygı göstermeyi ö ğretir . E ğ e r o n l a r ı a f f e d e m i y o r s a n e n a z ı n d a n o n l a r a saygı duy; eğer onları sevemiyorsan en a z ı n d a n o n la ra saygı d u y. A n c a k bu saygı resmidir, sahtedir. D e r i n d e ö f k e l i k a l ı r s ı n . Ş a y e t b e n i m d e d i k l e r i m d u y u l u r s a , şay e t s ö y l e d i k l e r i m b i r g ü n d ü n y a d a y a y g ı n l a ş ı r s a o zam a n çocuklar a n n e babalarını gerçekten sevecektir, o z a m a n ç o c u k l a r a n n e b a b a l a r ı ile g e r ç e k t e n u y u m l u olacaktır ç ü n k ü a n n e babalar, onlara d ü ş m a n olmayacaktır, dost olacaktır. i n s a n o ğl u t ü m v a r o l u ş t a k i e n z a y ı f ç o c u k t u r a m a o n u n zayıflığı k ı l ı k d e ğ i ş t i r m i ş b i r k u t s a n m ı ş l ı k t ı r . Ancak insanoğlu tüm

varoluştaki

sömürülebilir

de; ve asırlardır yapılmış olan şey b u d u r . A n n e b a b a l a r asla

zayıf çocuktur

ç o c u ğu n z a y ı f l ı ğ ı n ı n , ç a r e s i z l i -

ama onun zayıflığı

ğ ini n v e b a ğ ı m l ı l ı ğ ı n ı n b a ğ ı m -

en kılık bir

değiştirmiş kutsanmışlıktır.

sızlığa ,

kuvvete,

b ü t ü n s e l l i ğ e d ö n ü ş m e s i n e izin v e r m e m i ştir ;

boyun

bireyselliğe,

onlar

eğer şekilde k a l m a s ı n d a n m u t l u

çocuğun

olmuşlardır.

D o ğa l o l a r a k b o y u n e ğ e n b i r ç o c u k , b i r b e l a d e ğ i l d i r . . Baş eğmeyen bir çocuk sürekli beladır a m a baş eğmey e n çocuk gerçek bir insanoğludur. B o y u n eğen ç o c u k s a d e c e basit bir i n e k pisliğidir.

K O ŞULLANM A

Hayır diyemeyen çocuğun hiçbir bütünlüğü y o k t u r ve hiçbir şeye hayır diyemeyen bir ç o c u ğ u n eveti anlams ı z d ı r . E v e t , s a d e c e ç o c u k h a y ı r d e m e y e m u k t e d i r old u ğund a a n l a m t a ş ı r . O z a m a n b u o n u n z e k â s ı n ı n a l a cağı k a r a r a bağlıdır. A n c a k a n n e b a b a l a r için bir ç o c u ğ u n h e r z a m a n evet d e m e s i d a h a kolaydır. O b o y u n eğdiği için ödüllendirilir;

o n u n b o y u n eğmemesi cezalandırılır.

Aynı

d u r u m okullarda da geçerlidir: Ö ğ r e t m e n l e r senin boy u n e ğ m e n i ister; o n l a r için seni k o n t r o l e t m e k , s a n a h ü k m e t m e k d a h a kolaydır. B e n i m t ü m öğretmenlerim b a b a m a şikâyet ediyorlardı ve b a b a m onlara, " B e n kime şikâyet edeyim? Benim güç sahibi o l d u ğ u m u m u d ü ş ü n ü y o r s u n u z ?

Beni

d i n l e y e c e ğin i m i z a n n e d i y o r s u n u z ? N e y a p m a k i s t i y o r sanız y a p ı n : O n u cezalandırın, o k u l d a n uzaklaştırın; n e y a p m a k istiyorsanız sizinle t a m o l a r a k h e m f i k i r i m a m a beni bu

işe

karıştırmayın

çünkü

bütün

gün boyun-

c a . . . y a p a c a k b a ş k a bir işim y o k m u ? Y o k s a o n u n ş u ö ğretmene

, bu öğretmene, şu komşuya, bu komşuya ne

y a p t ı ğın ı d i n l e m e k z o r u n d a m ı y ı m ? " d e r d i . V e o b a n a , " C a n ı n n e i s t i y o r s a y a p a m a b e n i m işimi b o z m a . H e r k e s geliyor ve b e n onların m ü ş t e r i olduğ un u z a n n e d i y o r u m . . . a m a g ö r ü y o r u m k i o n l a r s e n i n m ü şterilerin

" dedi. Ben de babama, "Şöyle yapalım,

b ü y ü k d ü k k â n ı n içinde bir köşeye k ü ç ü k bir tabelaya ' Şikâyetle

Buraya'

diye yazabilirsin.

Sen

kurtulur-

s u n . . . v e b e n de bu insanları g ö r ü r ü m . Bırak gelsinler" diye ö n e r i d e b u l u n d u m . 79

ÇOCUK

O d a , " F i k i r g ü z e l a m a s e n h i ç b i r d ü k k â n d a şikâyet k u t u s u g ö r d ü n m ü ? insanlar b u şikâyetlerin b a n a ve d ü k k â n a karşı olduğunu düşünecektir;

hiç kimse

onların s a n a karşı o l d u ğ u n u d ü ş ü n m e y e c e k t i r . Ve sen ş ikâye t e t m e y e g e l e n b u z a v a l l ı i n s a n l a r l a d a h a ç o k y a ramazlık yapacaksın" dedi. " B u sadece s a n a y a r d ı m e t m e k için b i r öneriydi" dedim. B u a n n e b a b a l a r i ç i n z o r d u r . B u ö ğ r e t m e n l e r için z o r d u r . B u din a d a m l a r ı için z o r d u r . Ç o c u ğ u n h a n g i türden

olursa olsun b o y u n eğmemesine

h e r k e s için z o r d u r . T a n r ı bile

izin v e r m e k

— h e r şeye g ü c ü yeten,

h e r ş e y d e n ü s t ü n olan, e n b ü y ü k despot, e n b ü y ü k dikt a t ö r — izin v e r e m e z d i ; o bile A d e m ve H a v v a ' n ı n küç ü k bir söz dinlememesini tolere edememiştir. O n l a r c e n n e t b a h ç e s i n d e n k o v u l m u ş t u v e h i ç b i r g ü n a h işlem e m i şlerdi .

Aslında

d u y d u ğumda

n beri ben m ü m k ü n olduğunca çok elma

onun

bir

elma ağacı

olduğunu

yiyorum, bir elma ağacından meyve yiyerek herhangi bir günahın ortaya çıkmasını anlamıyorum. A n c a k mesele elma ağacı değildir. E s a s m e s e l e söz d i n l e m e m e k t i r . B u n e d e n l e ilk o l a r a k b o y u n e ğ m e k d a y a t ı l m a k z o r u n d a d ı r ; söz d i n l e t m e k için k o r k u k u l l a n ı l m a k zor u n d a d ı r . K o r k u d i n i t e r i m l e r d e c e h e n n e m h a l i n i alır. S ö z d i n l e t m e k için ö d ü l k u l l a n ı l m a k z o r u n d a d ı r , dini t e r i m l e r d e b u c e n n e t h a l i n i a l ı r . V e h e r ş e y i k o n t r o l alt ı n a a l m a k için b i r b a b a f i g ü r ü n e ihtiyaç v a r d ı r ; b u n e denle T a n r ı b a b a olur. 80

K O ŞULLANM A

O n l a r ı n T a n r ı y ı n i ç i n b i r a n n e y a p m a d ı ğ ı n ı biliyorum. K e n d i deneyimime dayanarak biliyorum ki b e n bir ş e y y a p m ı ş o l d u ğ u m d a , b a b a m ç o k k ı z g ı n o l d u ğ u İçi n e v d e b e n i a r a r k e n a n n e m b e n i s a k l a r d ı . Y a s a k l a mış o l d u ğ u b i r ş e y i y a p t ı ğ ı m i ç i n b a b a m b a n a p a r a v e r meyi r e d d e t t i ğ i n d e , a n n e m b a n a p a r a v e r m e y i b a ş a r ı rdı. B u y ü z d e n a n n e n i n b a b a n ı n o l d u ğ u k a d a r d i s i p l i n ci o l a m a y a c a ğ ı n ı b i l i y o r u m . V e a n n e ç o k k o l a y i k n a edilebilir ç ü n k ü o , sevgiden b a ş k a bir şey değildir. O k a l p t e n b a ş k a bir şey değildir . B a b a k a f a d ı r , m a n t ı k t ı r , n e d e n l e r d i r , d i s i p l i n dir. B a b a e r k e k t i r v e t o p l u m e r k e k y a p ı m ı d ı r . B e n o n a gidip, " B i r ş e y y a p t ı m v e acil y a r d ı m a i h t i y a c ı m v a r " d e d i ğimd e h a t t a o n u n b u n d a n h o ş l a n d ı ğ ı n ı b i l i y o r u m . " A m a ö n c e b a n a n e y a p t ı ğ ı n ı söyle, seni k u r t a r a c a ğım , e l i m d e n g e l e n i n e n i y i s i n i y a p m a y a ç a l ı ş a c a ğ ı m a m a ö n c e b a n a t ü m h i k â y e y i a n l a t . S e n öyle keyifli hikâyeler getiriyorsun ki b a b a n ı n niçin kızdığını m e r a k ediyorum. O n u n bunlardan hoşlanması gerekir" derdi. D i n adamları, cennetteki baba, yeryüzündeki anne b a b a l a r , ö ğ r e t m e n l e r , siyasi liderler; o n l a r ı n h e p s i lıerkesten kesin bir itaat beklerler.

Böylelikle

kaldırı,

hiçbir

baş-

değişiklik

söz

konusu olmaz, böylelikle onların ç ı k a r l a r ı k o r u n u r . miz

onların

kurbanıyız.

Hepi-

menfaatlerinin

Artık bazı

şeyle-

itaat eden

çocuk

her zaman sıradandır; itaatsiz

olmak

demek,

biraz

zekâya

ihtiyaç

duyar.

rin d e ğ i ş m e s i g e r e k i y o r .

ÇOCUK

i t a a t e d e n ç o c u k h e r z a m a n s ı r a d a n d ı r ; i t a a t s i z olm a k d e m e k , biraz z e k â y a ihtiyaç duyar, i t a a t k â r çoc u k iyi b i r v a t a n d a ş h a l i n e gelir, h e r p a z a r k i l i s e y e gider; itaatsiz ç o c u k güvenilmezdir. O h a y a t ı n d a ne yap a c a k ? O b i r r e s s a m olabilir, o b i r m ü z i s y e n olabilir, o bir d a n s ç ı olabilir — k i b u n l a r çok kârlı meslekler değ ildir — y a h u t o h i ç k i m s e o l m a y a b i l i r , ö z g ü r l ü ğ ü n ü n t a d ı n ı ç ı k a r a n b i r serseri olabilir. Senin bu çemberin dışına çıkmanı istiyorum. T ü m k o r k u l a r ı bırak. K o r k u l a c a k hiçbir şey y o k t u r . Endişelenecek bir cehennem y o k t u r ve arzulaman gereken bir cennet yoktur. Cennet buradadır.

şayet ö l ü m ü n

ötesindeki

c e n n e t fikrini bırakırsak, b u c e n n e t i b i n k a t d a h a güzel hale getirebiliriz.

Yeni Çocuğa Anne Babalık Etmek Ç o c u k l a r taze olarak geldiklerinde, onların yüzlerine b a k a r s a n adlandırılamayan; adlandırılamayacak, t a n ı m l a n a m a y a c a k olan belli b i r m e v c u d i y e t g ö r ü r s ü n . Ç o c u k canlıdır. O n u n canlılığını t a n ı m l a y a m a z s ı n a m a o oradadır , o n u hissedebilirsin. O, o k a d a r çok o r a d a d ı r k i n e k a d a r k ö r o l u r s a n ol, b u n u k a ç ı r a m a z $ sın. O tazedir. Ç o c u ğ u n etrafındaki tazeliği koklayabi$ lirsin.

Bu güzel k o k u yavaş yavaş kaybolur. Ve şayet

b u ç o c u k maalesef başarılı h a l e gelirse, m e ş h u r o l u r s a

KOŞULLANM A

—bir başkan bir başbakan, bir p a p a — o zaman aynı çocuk k ö t ü kokar. O

ölçülemez,

tanımlanamaz,

isimlendirilemez,

m u a z z a m b i r k o k u y l a gelmiştir. Bir ç o c u ğ u n gözlerinin içine b a k : B u n d a n d a h a d e r i n bir şey b u l a m a z s ı n . Bir ç o c u ğ u n g ö z l e r i d i p s i z b i r u ç u r u m d u r , o n l a r ı n d i b i y o k t u r . M a a l e s e f t o p l u m u n o n u m a h v e t m e y ö n t e m i sayesinde kısa süre sonra o n u n gözleri sığlaşacaktır. Katman k a t m a n k o ş u l l a n m a y ü z ü n d e n b u derinlik, b u m u azzam derinlik kısa sürede k a y b o l m u ş olacaktır. Ve bu onun gerçek yüzüydü. Ç o c u ğ u n hiçbir düşüncesi yok$ t u r . N e h a k k ı n d a d ü ş ü n e b i l i r ? D ü ş ü n m e k g e ç m i ş e ihtiyaç

duyar,

düşünmek

problemlere

ihtiyaç

duyar.

O n u n hiç geçmişi yok, o n u n sadece geleceği var. O n u n henüz hiç problemi yok, o sorunsuzdur. O n u n düşünmesi m ü m k ü n değildir. N e d ü ş ü n e b i l i r ? Ç o c u k bilinçlidir a m a d ü ş ü n c e l e r i o l m a d a n . Ç o c u ğu n o r i j i n a l y ü z ü b u d u r . Bir zamanlar senin y ü z ü n de b u y d u ve b u n u unutmuş

bile

olsan

içindedir, k e şfedilmey

bir i

hâlâ senin

gün

yeniden

bekliyor.

Yeni-

den keşfedilmek diyorum çünkü sen o n u önceki hayatlarında pek

ç o k kez keşfetmişsin$

dir v e y e n i d e n v e y e n i d e n o n u unutuyorsun. Belki

hayatında

bile

onu bilmeye, onu hissetmeye,

Cennet

buradadır.

Ve şayet ölümün cennet

ötesindeki fikrini

bırakırsak, bu cenneti bin kat daha güzel

hale

getirebiliriz.

ÇOCUK

o olmaya çok yaklaştığın anlar olmuştur. A n c a k d ü n y a bizim için ağır basar. O n u n çekimi ç ok b ü y ü k t ü r v e d ü n y a d a seni bin bir y ö n d e ç e k e n şeyler vardır. O seni o k a d a r ç o k y ö n d e ç e k i y o r ki, s e n d a ğ ı l ı r s ı n , i n s a n l a r ı n kendilerini bir a r a d a t u t m a y ı nasıl başardığı bir mucizedir. Aksi t a k t i r d e b i r el k u z e y e gidecekti, diğer el güneye; onların başı cennete d o ğ r u gidiyor olmalıdır: O n ların t ü m parçaları her y a n d a u ç u ş u y o r olacaktır. Senin k e n d i n i nasıl b â l â bir a r a d a t u t u y o r olduğ u n kesinlikle bir mucizedir. M u h t e m e l e n h e r y ö n d e n gelen b a s ı n ç o k a d a r ç o k t u r ki ellerin ve b a c a k l a r ı n ve b a şı n u ç a m a z . H e r y ö n d e n b a s ı n ç a l t ı n d a s ı n . Ş a n s eser i orijinal y ü z ü n l e k a r ş ı l a ş m ı ş olsan bile, o n u t a n ı y a $ m a y a c a k s ı n , o senin için o k a d a r y a b a n c ı olacak. Belki o n u n l a k a z a eseri a r a d a bir karşılaşıyorsun a m a ona bir m e r h a b a bile d e m i y o r s u n . O b i r y a b a n c ı ve m u h t e m e l e n d e r i n d e belli b i r k o r k u v a r d ı r ; b u h e r z a m a n tüm yabancılarla oradadır. S e n b a n a ç o c u k l a r ı m ı z ı n orijinal y ü z ü n ü nasıl k o r u y a c a ğımız ı s o r u y o r s u n .

D o ğ r u d a n hiçbir şey yap-

m a n gerekmiyor. D o ğ r u d a n yapılacak her şey rahatsız edici olacaktır.

Bir şey y a p m a m a sanatını ö ğ r e n m e k

zorundasın. Bu çok zor bir sanattır. Bu ç o c u ğ u n orijinal y ü z ü n ü k o r u m a k , k u r t a r m a k için y a p m a k z o r u n d a o l d u ğ u n b i r şey değildir. N e y a p a r s a n y a p , orijinal y ü z ü çarpıtacaksın.

H i ç b i r şey y a p m a m a y ı ö ğ r e n m e k z o r u n d a -

sın; u z a k d u r m a y ı , ç o c u ğ u n y o l u n d a n ç e k i l m e y i ö ğ r e n mek zorundasın. Son derece cesur olmak zorundasın

K O ŞULLANM A

ç ü n k ü ç o c u ğ u k e n d i b a ş ı n a b ı r a k m a k risklidir. Binlerce yıldır bize şayet çocuğu k e n d i başına bırakırsak bir vahşi olacağı söylenmiştir. Bu t a m bir saçmalıktır. B e n senin ö n ü n d e oturuyorum ; benim bir vahşi olduğumu mu düşünüyorsun? Ve b e n ailemin müdahalesi olmadan yaşadım. Evet, onlar için bayağı bir dert o l d u m ve senin de b a ş ı n e p e y derde girecek a m a b u n a değer. Ç o c u ğu n o r i j i n a l y ü z ü o k a d a r k ı y m e t l i d i r k i h e r türlü belaya girmeye değer. O, o k a d a r p a h a biçilmezdir ki ne k a d a r ödersen öde hâlâ ucuzdur; o n u bedavay a g e t i r i y o r s u n . V e ç o c u ğ u n u n orijinal y ü z ü n ü n d ü n y a y a getirmiş o l d u ğ u aynı güzellikle, aynı m a s u m i y e t le, a y n ı saflıkla, a y n ı c o ş k u y l a , a y n ı n e ş e y l e , a y n ı c a n lılıkla b o z u l m a d a n k a l d ı ğ ı n ı fark ettiğin g ü n k ü m u t l u l u k . . . D a h a fazla n e isteyebilirsin. Ç o c u ğ a hiçbir şey v e r e m e z s i n sadece alabilirsin. E ğe r ç o c u ğ a g e r ç e k t e n b i r a r m a ğ a n v e r m e k i s t i y o r s a n , m ü m k ü n olan yegâne a r m a ğ a n b u d u r : M ü d a h a l e etme. R i s k a l v e b ı r a k ç o c u ğ u n b i l i n m e y e n i n içine, m e ç h u l ü n i ç i n e g i t m e s i n e izi n v e r . M u a z z a m b i r k o r k u a n n e b a b a l a r ı ele g e ç i r i r ; ç o c u ğ a n e o l a c a ğ ı n ı k i m b i l e b i l i r ? B u k o r k u y ü z ü n d e n ç o c u ğ u belli b i r y a ş a m kalıbın a d ö k m e y e çalışırlar. K o r k u l a r ı y ü z ü n d e n o n u belli b i r yola, belli bir a m a c a d o ğ r u y ö n l e n d i r m e y e başlarlar a m a onlar korkular ı y ü z ü n d e n çocuğu ö l d ü r d ü k l er i n i b i l m e z l e r . O a s l a m u t l u o l a m a y a c a k . V e o a s l a sana minnettar olmayacak; o her zaman sana karşı kin besleyecek.

ÇOCUK

Sigmund Çocuğun orijinal o

yüzü

kadar kıymetlidir ki belaya

derin

bir

iç

görüsü

vardır:

"Her

kültür

babaya

duyar.

olan ya da var

girmeye

konuda saygı

her türlü

Freud'un

Dünyada olmuş

var

hiçbir

k ü l t ü r y o k t u r k i b a b a y a saygı

değer.

d u y u l m a s ı g e r e k t i ğ i f i k r i n i sav u n m a s ı n , ileri s ü r m e s i n " d e r .

S i g m u n d F r e u d , " B u saygı o r t a y a çıkmıştır ç ü n k ü tarih öncesindeki bir z a m a n d a çocuklar, sakat bırakılmaktan kendilerini

k o r u m a k için b a b a l a r ı n ı ö l d ü r m ü ş

olmalıdır" der. G a r i p a m a s o n d e r e c e ö n e m l i b i r fikir. D i y o r k i s u ç l u l u k t a n bu saygı b a b a y a gösteriliyor. Bu suçluluk binlerce yıldır taşınmaktadır.

Bir y e r d e . . . b u tarihsel

bir olay değildir a m a anlamlı bir mittir: G e n ç insanlar babalarını ö l d ü r m ü ş olmalı ve doğal olarak s o n r a d a n p i şma n o l m u ş l a r ç ü n k ü o , o n l a r ı n b a b a s ı y d ı a m a o n l a rı m e m n u n olmadıkları şeylere d o ğ r u s ü r ü k l ü y o r d u . O n u öldürdüler a m a sonra pişman oldular. S o n r a atalarının,

babalarının,

büyükbabalarının

ruhlarına

k o r k u d a n tapınmaya başladılar çünkü bunların hayaletleri i n t i k a m alabilirdi. Ve s o n r a y a v a ş y a v a ş yaşlılar a saygı d u y m a k bir g e l e n e k h a l i ne geldi. A m a n i y e ? B e n senin ç o c u k l a r a saygı göstermeni isterim. Ç o c u k l a r senin verebileceğin t ü m saygıyı h a k ediyor. Ç ü n k ü onlar o k a d a r taze, o k a d a r m a s u m , Tanrısallığa o k a d a r y a k ı n d ı r l a r k i !

H e r çeşidinden

—kur-

naz, n a m u s s u z , pislik dolu, ç ü r ü m ü ş — i n s a n a sadece 86

K O ŞULLANM

y a şl ı o l d u ğ u i ç i n s a y g ı g ö s t e r m e y e ç o c u k l a r ı z o r l a m a k $ tansa, o n l a r a saygı g ö s t e r m e z a m a n ı gelmiştir. T ü m b u şeyleri t e r s i n e ç e v i r m e k isterim: Ç o c u k lara saygı göster ç ü n k ü onla r k a y n a ğ a d a h a y a k ı n d ı r s e n ç o k u z a ğ ı n d a s ı n . O n l a r h â l â orijinal, s e n ş i m d i d e n bir k a r b o n kopyasın. Ve şayet ç o c u k l a ra saygı d u y a rsan b u n u n ne yapabileceğini anlayabiliyor m u s u n ?

z a m a n s e v g i v e s a y g ı s a y e s i n d e o n l a r ı y a n l ı ş y ö n e gitmekten kurtaracaksın;

k o r k u y l a değil sevgin ve

say-

gınla. Büyükbabam...

b ü y ü k b a b a m a t e k b i r y a l a n söy-

l e y e m e z d i m ç ü n k ü o b a n a o k a d a r saygı d u y a r d ı ki. T ü m aile b a n a k a r ş ı o l d u ğ u n d a e n a z ı n d a n b u y a ş l ı a d a m a güvenebilirdim. B a n a karşı öne sürülen kanıtlar ı hiç u m u r s a m a z d ı . " O n u n n e yaptığı u m u r u m d a değil ,

eğer o yapmışsa doğr u

olmalı.

O n u tanıyorum,

yanlış yapmış olamaz" derdi. V e o b e n i m y a n ı m d a o l d u ğ u z a m a n e l b e t t e t ü m ail e geri ç e k i l m e k z o r u n d a y d ı . O n a h e r şeyi a n l a t ı r d ı m , o da "Endişelenmeye gerek yok. Nasıl doğru olduğunu h i s s e d i y o r s an öyle y a p . Ç ü n k ü b a ş k a k i m k a r a r v e r e $ bilir? S e n i n d u r u m u n d a , s e n i n o l d u ğ u n y e r d e , s a d e c e sen k a r a r verebilirsin. N e y i n d o ğ r u o l d u ğ u n u hissediy o r s a n y a p v e h e r z a m a n seni d e s t e k l e m e k için b u r a d a o l d u ğum u h a t ı r l a ç ü n k ü b e n s a d e c e s e n i s e v m i y o r u m , s a n a saygı d a d u y u y o r u m " d e r d i . O n u n b a n a karşı olan saygısı almış o l d u ğ u m e n m u h t e şe m h a z i n e y d i . u z a ğındaydım

O ölürken yüz otuz kilometre

H e m e n o r a y a g i t m e m i ç ü n k ü fazla za$ 87

ÇOCUK

manı olmadığını

b a n a bildirdi. H e m e n gittim; iki saat

içinde oradaydım. S a n k i b e n i bekliyor gibiydi. Gözlerini açtı v e " N e fes a l m a y a d e v a m e t m e y e ç a l ı ş ı y o r d u m k i s e n b a n a y e $ t i şebilesin

, s ö y l e m e k i s t e d i ğ i m t e k b i r ş e y v a r : A r t ı k se-

n i d e s t e k l e m e k için b u r a d a o l m a y a c a ğ ı m v e s e n i n dest e ğ e i h t i y a c ı n o l a c a k . A m a h a t ı r l a , n e r e d e o l u r s a m , olay ı m s a n a olan sevgim ve saygım seninle birlikte kalacak. H i ç kimsede n k o r k m a , d ü n y a d a n k o r k m a " dedi. O n u n son sözleri b u y d u : " D ü n y a d a n k o r k m a . " Ç o c u k l a r a saygı d u y , o n l a r ı k o r k u s u z kıl. A n c a k ş a y e t s e n k e n d i n k o r k u ile d o l u y s a n n a s ı l onları k o r k u s u z kılabilirsin? O n u n b a b a s ı o l d u ğ u n için, o n u n a n n e s i o l d u ğ u n için, ş u y a d a b u o l d u ğ u n için s a n a saygı d u y m a y a o n ları zorlama. Bu tavrı değiştir ve b u n u n ç o c u ğ u n a nasıl bir dön ü şü m s a ğ l a d ı ğ ı n ı g ö r . Ş aye t o n l a r a s a y g ı g ö s t e r i r s e n s e n i d a h a d i k k a t l i ce dinleyecekler. E ğ e r o n l a r a saygı d u y a r s a n seni ve senin zihnini d a h a dikkatlice anlamaya çalışacaklar. Öyle y a p m a k zorundalar. Ve sen onlara hiçbir şekilde bir şey d a y a t m ı y o r s u n ; o z a m a n a n l a y a r a k s e n i n haklı o l d u ğun u h i s s e d e r l e r s e s e n i i z l e r l e r ,

orijinal y ü z l e r i n i

kaybetmeyecekler. Belirli b i r y o l d a n g i t m e k le orijinal y ü z k a y b e d i l mez. O çocuklar zorlandığında, kendi iradelerine karşı dayatıldığında kaybolur. 88

K O ŞULLANM A

S e v g i v e saygı, o n l a r ı d ü n y a y a k a r ş ı t a t l ı b i r şekild e d a h a anlayışlı hale getirebilir, o n l a r ı n d a h a dikkatli, farkında, tetikte olmalarına y a r d ı m edebilir ç ü n k ü h a y a t kıymetlidir ve o varoluştan bir armağandır. O n u h e b a e t m e m e l i y i z . Ö l ü m a n ı n d a d ü n y a y ı d a h a iyi, d a h a g ü z e l , d a h a z a r i f b ı r a k t ı ğ ı m ı z ı s ö y l e y e b i l m e l i y i z . A n c a k b u sadece biz d ü n y a y ı k e n d i orijinal y ü z ü m ü z l e , geldiğimiz zamanki aynı yüzle terk edebilirsek m ü m k ü n d ü r . Bana

göre

çocuklarınla

sadece tek bir şey yapabilirsin

Çocuklarını

ve bu da k e n d i hayatını paylaş-

onların

maktır. O n l a r a a n n e b a b a n ta-

özgürlüğün

ğ unu , b e l i r l i l i m i t l e r i ç i n d e , b e l -

Bırak

li ideallere göre y a ş a m ı ş oldu-

hata

y ü z ü n d e n h a y a t ı t a m a m ı y l a ıs-

den

zevk al.

rafından koşullandırılmış oldu-

ğ un u v e b u l i m i t l e r v e i d e a l l e r

sev,

onlar işlesin,

onların hata

nerede

işlediklerini

k a l a d ı ğın ı v e ç o c u k l a r ı n ı n h a -

görmelerine

yatlarını m a h v e t m e k istemedi-

yardımcı

ğ in i a n l a t .

ol.

Onların bütünüyle

özgür; s e n d e n bağımsız olmalarını istiyorsun ç ü n k ü onlara göre sen b ü t ü n geçmişi temsil ediyorsun. Bir a n n e de, b i r b a b a d a ç o c u k l a r ı n a, " B i z d e n ö z g ü r l e ş m e n gerek. Bize itaat etme; k e n d i z e k â n a güven. Yanlış y ö n e gitsen b i l e b i r k ö l e o l a r a k k a l m a n d a n v e h e r z a m a n d o ğ r u olm a n d a n ç o k d a h a iyidir . K e n d i b a ş ı n a h a t a y a p ı p o n l a r d a n ö ğ r e n m e n , b a ş k a birisini izleyip h a t a y a p m a m a n d a n d a h a iyidir . A n c a k o z a m a n t a k i p e t m e k d ı ş ı n d a b i r şeyi a s l a ö ğ r e n e m e y e c e k s i n v e b u z e h i r d i r , saf z e h i r " d e m e k cesaret ister ve m u a z z a m bir sevgi gerektirir. 89

ÇOCUK

E ğe r s e v e r s e n b u ç o k k o l a y d ı r . " N a s ı l ? " d i y e s o r m a ç ü n k ü "nasıl" d e m e k bir metot, bir sistematik, bir t e k n i k i s t i y o r s u n d e m e k t i r v e s e v g i ise b i r t e k n i k d e ğ i l d i r . Ç o c u k l a r ı n ı sev, o n l a r ı n ö z g ü r l ü ğ ü n d e n z e v k al. B ı r a k o n l a r h a t a işlesin, o n l a r ı n n e r e d e h a t a i ş l e d i k l e rini g ö r m e l e r i n e y a r d ı m c ı ol. O n l a r a , " H a t a y a p m a k yanlış değildir; m ü m k ü n o l d u ğ u n c a ç o k h a t a y a p ç ü n k ü b u s a y e d e se n d a h a ç o k ö ğ r e n e b i l e c e k s i n . A m a aynı hatayı t e k r a r tekrar y a p m a ç ü n k ü bu seni aptallaştı$ rır" de. Çocuklarınla an be an yaşamanın, k ü ç ü k şeylerde, m ü m k ü n olan her türlü şeyde onların özgürlüklerine izin v e r m e n i n y o l u n u b u l m a k z o r u n d a s ı n . Benim

çocukluğum...çocuklara,

"Yatağa

erken

git v e s a b a h e r k e n kalk, b u s e n i akıllı y a p a r " d i y e öğretilirdi ve yüzyıllardır bu böyle olmuştur. B a b a m a " B u garip geliyor:

U y k u m olmadığında

a k şa m e r k e n d e n b e n i u y u m a y a z o r l u y o r s u n , " d e d i m . V e J a i n a evlerinde a k ş a m e r k e n d e m e k , g e r ç e k t e n erk e n d i r ç ü n k ü a k ş a m y e m e ğ i s a a t beşte, e n fazla altıdadır. V e s o n r a s ı n d a y a p a c a k h i ç b ir şey y o k t u r ; ç o c u k l a r uyumalıdır. O n a şöyle d e d i m : " E n e r j i m u y u m a y a h a z ı r değilken beni u y u m a y a zorluyorsun. Ve sabahleyin u y k u m v a r k e n b e n i y a t a ğ ı n d ı ş ı n a s ü r ü k l ü y o r s u n . B e n i akıllı y a p m a n ı n g a r i p bir y o l u y m u ş gibi g ö z ü k ü y o r ! V e aradaki bağlantıyı göremiyorum: U y k u m y o k k e n u y u m a y a z o r l a n d ı ğ ı m d a n a s ı l d a h a akıll ı o l a c a ğ ı m ? V e y a t a k ta, k a r a n l ı k i ç i n d e . . . b i r ş e k i l d e k u l l a n ı l a b i l e c e k , y a r a $

K O ŞULLANM A

tıcı o l u n a b i l e c e k z a m a n d a s a a t l e r c e u z a n ı y o r u m . V e s e n b e n i u y u m a y a z o r l u y o r s u n f a k a t u y k u s e n i n ellerinde olan bir şey değildir. S a d e c e gözlerini k a p a y ı p u y k u y a d a l a m a z s m . U y k u k e n d i l i ğ i n d e n gelir; o s e n i n emrini ya da b e n i m emrimi dinlemez, y a n i saatlerce vaktimi harcıyorum. V e s o n r a sabahleyin g e r ç e k t e n u y k u m v a r k e n beni u y a n m a y a zorluyorsun — s a a t beşte, sabahın k ö r ü n d e — v e b e n i o r m a n ı n içine d o ğ r u bir s a b a h y ü r ü y ü ş ü içi n d ı ş a r ı s ü r ü k l ü y o r s u n . U y k u m v a r v e s e n b e n i sü$ r ü k l ü y o r s u n . V e t ü m b u n l a r ı n b e n i nasıl akıllı y a p a c a ğ ın ı a n l a y a m ı y o r u m . L ü t f e n b a n a b u n u a ç ı k l a . V e b u işlem aracılığıyla k a ç kişi akıllanmıştır. Ban a s a d e c e b i r k a ç t a n e akıll ı a d a m g ö s t e r ; e t r a f t a k i m s e yi görmüyorum. Ve büyükbabamla konuşuyordum ve o

bunun

t a m a m ı y l a bir

saçmalık

olduğunu

söyledi.

T ü m bu evdeki tek dürüst a d a m odur. O başkalarının ne söyleyeceğini u m u r s a m ı y o r a m a o b a n a b u n u n bir s a ç m a l ı k o l d u ğ u n u söyledi: 'Bilgelik a k ş a m y a t a ğ a erken

giderek

uyudum

gelmez.

Tüm yaşamım

boyunca

erken

— y e t m i ş y ı l — v e b i l g e l i k h e n ü z o r t a y a çık-

m a d ı v e geleceğini d e z a n n e t m i y o r u m ! Artık bilgeliğin d e ği l ö l ü m ü n g e l m e z a m a n ı . B u g i b i a t a s ö z l e r i y l e k e n dini k a n d ı r m a . ' " B a b a m a , " B u n u bir d ü ş ü n v e lütfen d ü r ü s t v e hak i k i ol. B a n a b u k a d a r ö z g ü r l ü k t a n ı : U y k u m u n g e l m e ye

başladığını

hissettiğimde y a t m a y a

gidebileyim

vakit geldiğini hissettiğimde ve artık u y k u m kalmadığ ınd a k a l k a b i l e y i m " d e d i m .

ÇOCUK

Bir g ü n d ü ş ü n d ü ve ertesi g ü n bana,

"Tamam,

belki de haklısın. B u n u k e n d i istediğin şekilde y a p . Beni dinlemektense bedenini dinle" dedi. P r e n s i p b u olmalı, dinlemesine,

kendi

çocukların kendi bedenlerini

ihtiyaçlarını

dinlemesine y a r d ı m

e d i l m e l i . A n n e b a b a l a r i ç i n t e m e l şey, ç o c u k l a r ı b i r ç u k u r a d ü ş m e m e l e r i için k o r u m a k t ı r . O n l a r ı n disiplinin i n işlevi n e g a t i f t i r . "Negatif" s ö z c ü ğ ü n ü hatırÇocuklar çok

alıcıdır

la...pozitif

programlama

yok

a m a negatif bir k o r u m a ç ü n k ü

ve şayet onlara

ç o c u k l a r ç o c u k t u r v e o n l a r a za-

saygı

rar verecek, onları sakat bıraka-

seni

duyarsan dinlemeye,

anlamaya hazırdırlar.

c a k bir şeyin içine

girebilirler.

O z a m a n da onlara gitmemesini emretme

ama onlara açıklama

y a p . B u n u bir itaat meselesi ha$ line g e t i r m e ; b ı r a k o n l a r y i n e d e seçim y a p s ı n . S e n b a s i t ç e t ü m d u r u m u i z a h et. Ç o c u k l a r çok alıcıdır ve şayet o n l a r a saygı d u y a r san seni dinlemeye, a n l a m a y a

hazırdırlar; s o n r a onla-

r ı k e n d i a n l a y ı ş l a r ı ile b ı r a k . V e b u s a d e c e b a ş l a n g ı ç t a k i b i r k a ç y ı l d a bir meseledir; k ı s a süre s o n r a k e n d i zekâları y e r l e ş m i ş olacaktır v e senin k o r u m a n a p e k ihtiy a ç kalmayacaktır. Kısa sürede onlar kendi kendilerine hareket edebileceklerdir. Anne mayacağı

babaların yönlere

çocukların

kendilerinin

gidebileceklerinden

hoşlan-

korkmalarını

anlayabiliyorum ancak bu senin problemindir. Çocuk$

KOŞULLANM A

ların

s e n i n h o ş l a n d ı ğ ı n v e h o ş l a n m a d ı ğ ı n şeyler için

d o ğmadı . O n l a r , k e n d i h a y a t l a r ı n ı y a ş a m a k d u r u m u n dalar. Ve sen onların k e n d i hayatlarını — o h e r ne olursa o l s u n — y a ş a m a l a r ı n d a n m u t l u olmalısın. N e z a m a n k e n d i potansiyelin i izlersen, h e r z a m a n en

iyisi

olursun.

zaman

kendi

potansiyelinden

u z a k l a şırsa n s ı r a d a n o l u r s u n . T ü m t o p l u m , hiç k i m s e alınyazısında y a z a n kişi olmadığı gibi basit bir n e d e n y ü z ü n d e n s ı r a d a n insanlardan oluşur; o b a ş k a birisidir. Ve o, ne y a p a r s a y a p s ı n e n iyisi o l a m a y a c a k t ı r v e o t a t m i n o l a m a z , m u t l u hissedemez. Bu yüzden anne babalaNe

r ı n işi ç o k h a s s a s t ı r v e k ı y m e t lidir ç ü n k ü ç o c u ğ u n t ü m y a ş a -

kendi

her zaman

müm-

k ü n o l a n h e r ş e k i l d e o n u n is-

en iyisi olursun. Ne

t e ğin e y a r d ı m c ı ol. Ö r n e ği n b e n a ğ a ç l a r a t ı r manırdım. Şimdi, t ı r m a n m a k için g ü v e n l i o l a n b i r k a ç a ğ a ç vardır;

dalları güçlüdür,

potansiyelini izlersen,

m ı b u n a bağlıdır. O n a pozitif hiçbir p r o g r a m verme;

zaman

kendi

zaman potansiyelinden

uzaklaşırsan sıradan

olursun.

göv-

desi g ü ç l ü d ü r . E n t e p e s i n e bile çıkabilirsin v e y i n e d e bir dal k o p a c a k diye k o r k m a n a gerek y o k t u r . A n c a k çok y u m u ş a k olan bazı ağaçlar vardır. M a n g o , j a m u n — güzel b i r b a ş k a m e y v e — t o p l a m a k için a ğ a ç l a r a tırm a n m a m y ü z ü n d e n a i l e m ç o k e n d i ş e l i y di v e h e r zam a n b e n i e n g e l l e m e k için birisini g ö n d e r i r l e r d i .

ÇOCUK

B a b a m a şöyle dedim: " B e n i engelleyeceğine lütfen h a n g i ağaçların tehlikeli o l d u ğ u n u b a n a izah et — b ö y lelikle o n l a r d a n u z a k d u r a b i l i r i m — v e h a n g i a ğ a ç l a r tehlikeli değildir, b u sayede o n l a r a t ı r m a n a b i l i r i m . A m a e ğ e r b e n i m t ı r m a n m a m a e n g e l o l m a y a çalış ırsa n b i r t e h l i k e v a r d ı r . Y a n l ı ş b i r a ğ a c a t ı r m a n a b i l i rim ve sorumluluk senin olacaktır. T ı r m a n m a k t a n vazg e ç m e y e c e ğim , b u n u s e v i y o r u m . " Bir ağacın tepesinde,

güneşin altında,

tepedeki

r ü z g â r l a o l m a k g e r ç e k t e n e n güzel d e n e y i m l e r d e n birisidir. V e t ü m a ğ a ç d a n s e d i y o r d u r ; m u h t e ş e m b i r d e n e yimdir. " B u n d a n vazgeçmeyeceğim,

s e n i n işin b a n a t a m

olarak h a n g i a ğ a ç l a r a t ı r m a n m a m a m gerektiğin i söylemektir ç ü n k ü o n l a r d a n düşebilirim, bir y e r i m i kırabilirim,

bedenime zarar verebilirim.

A m a b a n a boş bir

emir verme: 'Tırmanmayı bırak.' B u n u bırakmayacağ ım. " V e k a s a b a d a d o l a ş ı p , b a n a h a n g i a ğ a ç l a r ı n t e h l i keli o l d u ğ u n u g ö s t e r m e k için b e n i m l e g e l m e k z o r u n d a kaldı. O z a m a n o n a ikinci s o r u m u s o r d u m . " K e n t t e , bu t e h l i k e l i a ğ a ç l a r a d a t ı r m a n m a y ı ö ğ r e t e b i l e c e k iyi b i r tırmanıcı biliyor m u s u n ? " " A r t ı k ç o k o l u y o r s u n ! A r t ı k b u k a d a r ı ç o k fazla. B a n a söyledin, anlayış gösterdim..." dedi. " O n a sadık k a l a c a ğı m ç ü n k ü b u n u b e n k e n d i m ö n e r d i m a m a s e n i n tehlikeli o l d u ğ u n u söylediğin ağaçlar d a y a n ı l m a z çünkü jamun —bir Hindistan meyvesi— onların üzerinde y e t i şiyor . O g e r ç e k t e n l e z z e t l i d i r v e o l g u n l a ş t ı ğ ı n d a b u arzuya engel olamayabilirim. Sen benim b a b a m s ı n bu

KOŞULLANM A

senin g ö r e v i n . . . b a n a y a r d ı m edebilecek birisini biliyor olmalısın" dedim. Bana, "Şayet bir b a b a olmanın bu k a d a r zor olacağını bilmiş olsaydım, asla bir b a b a — e n a z m d a n s e n i n k i — olmazdım. Evet, birisini biliyorum" dedi. Ve b e n i çok zor b u l u n a n bir tırmanıcıyla, alanınd a e n iyisi o l a n y a ş l ı b i r a d a m l a t a n ı ş t ı r d ı . O b i r o d u n c u y d u ve odun

kesebiliyor

k a d a r y a ş l ı y d ı ki,

olduğuna inanamazdın.

nasıl

sadece

b a şk a h i ç k i m s e n i n y a p m a y a i s t e k l i o l m a d ı ğ ı z o r i ş l e r i yapardı: Evlerin üzerine doğru genişleyen b ü y ü k ağaçlar; o d a l l a r ı n ı k e s e r d i . O t a m b i r u z m a n d ı v e o b u n u onların köklerine ya da evlere zarar v e r m e d e n yapardı. Ö n c e d a l l a r ı d i ğ e r d a l l a r a iplerle b a ğ l a r d ı , s o n r a b u dalları k e s e r d i ve s o n r a iplerle diğer dalları e v d e n uzağa d o ğ r u ç e k e r ve y e r e d ü ş m e l e r i n e izin verirdi. Ve o öylesine yaşlıydı ki! A n c a k ne z a m a n böyle bir d u r u m olsa, d i ğ e r o d u n c u l a r y a p m a k i s t e m e d i ğ i n d e o b u n a h a z ı r d ı . B u y ü z d e n b a b a m ona, " O n a tehlikeli, k ı r ı l a b i l e c e k a ğ a ç l a r l a ilgili b i r ş e y l e r ö ğ r e t " d e d i . D a l l a r kırılabilir...v e b e n iki ü ç k e z d ü ş m ü ş t ü m bile: H â l â b a c a ğ ı m d a izleri v a r d ı r . B u y a ş l ı a d a m b a n a b a k t ı ve, " H i ç k i m s e gelmemişti , ö z e l l i k l e d e b i r b a b a o ğ l u n u g e t i r m e m i ş t i . . . ! B u tehlikeli b i r şeydir a m a eğer b u n u seviyorsa o n a öğret e c e ğim " d e d i . V e o t e h l i k e l i a ğ a ç l a r a

nasıl t ı r m a n m a -

yı başaracağımı öğretiyordu. Bana kendimi k o r u m a k için h e r t ü r l ü s t r a t e j i y i g ö s t e r d i : E ğ e r a ğ a c ı n y ü k s e k l e rine ç ı k m a k i s t e r s e n v e y e r e d ü ş m e k i s t e m i y o r s a n , o z a m a n ilk o l a r a k a ğ a c ı n y e t e r i n c e g ü ç l ü o l d u ğ u n u his$

ÇOCUK

s e t t i ği n b i r n o k t a s ı n d a n k e n d i n i a ğ a c a b a ğ l a v e s o n r a y u k a r ı ç ı k . D ü ş e r s e n i p t e asılı k a l a c a k s ı n v e y e r e d ü ş meyeceksin. Ve bu gerçekten b a n a yardımcı oldu; o günden beridir düşmedim! A n n e y a d a b a b a n ı n işlevi ç o k b ü y ü k t ü r ç ü n k ü d ü n y a y a hiçbir şey bilmeyen a m a içinde bir potansiyelle gelen y e n i bir k o n u k getiriyorlar. Ve o n u n potansiyeli gelişmedikçe o m u t s u z kalacaktır. Hiçbir a n n e b a b a çocuklarının mutsuz olmasını istemez; o n l a r ı n m u t l u olmasını ister. S a d e c e o n l a r ı n d ü şünm e t a r z ı y a n l ı ş t ı r . O n l a r ş a y e t ç o c u k l a r d o k t o r olursa, profesör, m ü h e n d i s , bilim adamı olursa onların mutlu olacağını düşünürler. Bilmiyorlar! O n l a r sadece ne o l m a k için gelmişlerse o o l d u k l a r ı n d a m u t l u olabilirler. O n l a r s a d e c e i ç l e r i n d e t a ş ı d ı k l a r ı t o h u m olabilirler. Bu yüzden

özgürlük vermek

içi n

fırsat v e r m e k

i ç i n m ü m k ü n o l a n h e r ş e k i l d e y a r d ı m et. N o r m a l d e b i r ç o c u k a n n e d e n bir şey isterse ç o c u ğ u d i n l e m e d e n , n e i s t e d i ğin i s o r m a d a n a n n e b a s i t ç e h a y ı r d e r .

"Hayır"

otoriter bir sözcüktür . " E v e t " değildir. O t o r i t e sahibi olan n e b a b a n e a n n e n e d e b a ş k a birisi, s ı r a d a n h e r hangi bir şeye evet d e m e k istemez. Ç o c u k evin d ı ş ı n d a o y n a m a k ister, " H a y ı r ! " Yağm u r y a ğ a r k e n çocuk dışarı çıkmak ve y a ğ m u r d a dans e t m e k ister: " H a y ı r ! H a s t a olacaksın." Ü ş ü t m e k k a n ser değildir a m a bir çocu k y a ğ m u r d a d a n s e t m e k t e n a l ı k o n u l m u ştu r v e b i r d a h a a s l a d a n s e d e m e y e c e k t i r , g e r ç e k t e n g ü z e l b i r şeyi, m u h t e ş e m b i r ş e y i k a ç ı r m ı ş $

KOŞULLANM A

tır. Ü ş ü t m e y e d e ğ e b i l i r d i ; v e i l l a k i ü ş ü t e c e k a n l a m ı n d a bir şey de y o k t u r . A s l ı n d a o n u ne k a d a r k o r u r s a n o kad a r k ı r ı l g a n h a l e gelir. O n a n e k a d a r ç o k izin v e r i r s e n o k a d a r bağışıklığı olur. A n n e babalar evet demeyi ö ğ r e n m e k zorundadır. Normalde hayır dedikleri durumların yüzde doksan d o k u z u n d a sadece otorite göstermek dışında bir n e d e n yoktur. H e r k e s bir ülkenin b a ş k a n ı olamaz, milyonlarca insan üzerinde otorite sahibi olamaz. Ancak herkes bir k o c a olabilir, k a r ı s ı n ı n ü z e r i n d e o t o r i t e kurabilir ; h e r k a d ı n b i r a n n e olabilir, ç o c u k ü z e r i n d e o t o r i t e k u rabilir; h e r ç o c u k o y u n c a k b i r ayı sahibi olabilir ve o y u n c ak ayı ü z e r i n d e otorite kurabilir... Bir k ö ş e d e n d i ğe r k ö ş e y e t e k m e l e y e b i l i r , o n u b i r g ü z e l t o k a t l a y a b i lir; a s l ı n d a a n n e s i n e y a d a b a b a s ı n a a t m a k i s t e d i ğ i t o kad ı atabilir. Ve zavallı o y u n c a k ayının k e n d i s i n d e n a şağıd a k i m s e s i y o k t u r . Bu

otoriter bir toplumdur.

Söylemek istediğim

şey şudur, ö z g ü r l ü k sahibi, " E v e t " d u y m u ş ve ç o k ender olarak "Hayır" d u y m u ş çocuklar yaratarak otoriter toplum y o k olacaktır. D a h a insancıl bir t o p l u m a sahip o l a c a ğız . Y a n i b u s a d e c e ç o c u k l a r l a ilgili b i r m e s e l e d e ğ i l dir. Ç o c u k l a r y a r ı n ı n t o p l u m u olacaktır. Ç o c u k insanın babasıdır.

ÇOCUK

Hayatın Yedi Yıllık Döngüleri Bazı gelişim kalıplarını a n l a m a k z o r u n d a kalacaksın. H a y a t ı n y e d i yıllık d ö n g ü l e r i v a r d ı r : O t ı p k ı d ü n y a n ı n k e n d i ekseninde yirmi d ö r t saatte bir d ö n ü ş yapm a s ı gibi y e d i yıllık h a r e k e t l e r y a p a r . Ş i m d i , b i ç k i m s e niçin y i r m i üç olmadığını, niçin y i r m i beş olmadığını bilmiyor. B u n u y a n ı t l a m a n ı n bir y o l u yok; bu basitçe bir gerçektir. Ve

en önemli olanıdır

hakkında

yüzden

yüzden olduğunca

çabucak geçirmekle

ş im i

temelleri

yatar.

dinler çocukları

mümkün

yıllık

pek

çok

şeyi

önemli olanıdır ç ü n k ü hayatın

temelleri

tüm

yedi

a n l a y a c a k s ı n . İ l k y e d i yıl, e n

hayatın

burada

d ö n g ü l e r i a n l a r s a n , i n s a n geli-

İlk yedi yıl, çünkü

şayet

ele

burada

tüm

mümkün

yatar.

dinler

olduğunca

çocukları çabucak

ele g e ç i r m e k l e b u k a d a r ilgilenirler.

kadar

ilgilenirler.

Yahudiler çocuğu sünnet edecektir.

Ne saçmalık!

Ama

o n l a r ç o c u ğ u b i r Y a h u d i olar a k d a m g a l ı y o r l a r ; b u d a m g a l a m a n ı n ilkel b i r y o l u d u r . Buralarda

onu

hâlâ

ineklere yapıyorsun;

damgalar

g ö r m ü ştüm . T ü m s a h i p l e r i i n e k l e r i d a m g a l a r a k s i h a l de onlar karışabilir. Bu zalimce bir şeydir. İneğin derisine d a m g a v u r m a k için kızgın d e m i r l e r k u l l a n ı l m a k zorundadır; bu deriyi y a k a r fakat o z a m a n o senin malın o l u r ; o k a y b o l m a z , o ç a l ı n a m a z . 98

K O ŞULLANM A

Sünnet nedir?

O inekleri damgalamaktır a n c ak

bu inekler Yahudi'dir. H i n d u l a r ı n kendi yöntemleri vardır. T ü m dinlerin kendi yöntemleri vardır fakat senin kimin ineği olduğ un u b i l m e k g e r e k i r , s e n i n ç o b a n ı n k i m ? İ s a ? M u s a ? M u h a m m e d ? S e n k e n d i n i n efendisi değilsin. B u ilk y e d i yıl, s e n i n t ü m y a ş a m ı n b o y u n c a y a k a n ı b ı r a k m a y a c a k h e r t ü r d e n f i k i r l e d o l d u r u l d u ğ u n , seni potansiyelinden uzaklaştırmaya d e v a m edecek, seni b o z a c a k bir d a h a asla n e t o l a r a k g ö r m e n e izin v e r m e yecek şekilde koşullandığın yıllardır. O n l a r h e r z a m a n g ö z l e r i n i n ö n ü n e sis p e r d e s i g i b i g e ç e c e k , h e r ş e y i k a r $ m a şıklaştıracak

H e r şey nettir, çok nettir — v a r o l u ş kesinlikle nett i r — fakat senin gözlerinde k a t m a n k a t m a n toz var. V e t ü m b u toz, senin son d e r e c e m a s u m , s o n derec e g ü v e n d o l u o l d u ğ u n ; öyle k i s a n a s ö y l e n e n h e r şeyi h a k i k a t o l a r a k k a b u l e t t i ğ i n h a y a t ı n ı n ilk y e d i y ı l ı n d a y e r l e ştirilmiştir

. Ve senin temellerine yerleşmiş olan her

ne olursa olsun sonradan bulması çok zor olacaktır: O n e r e d e y s e s e n i n i l i k l e r i n e k a d a r işlemiş , n e r e d e y s e k a nın haline gelmiştir. B a ş k a b i n t a n e soru s o r a c a k s ı n a m a asla inancının temelleri h a k k ı n d a s o r m a y a c a k s ı n. Ç o c u ğ a k a r ş ı ilk s e v g i i f a d e s i o n u n ilk y e d i y ı l ı n ı tamamıyla masum, koşullanmamış olarak bırakmaktır, o n u y e d i y ı l l ı ğ ı n a t a m a m ı y l a v a h ş i b i r p a g a n o l a r a k bırakmaktır. E ğe r b i r ç o c u k y e d i y a ş ı n a k a d a r m a s u m , b a ş k a l a r ı n ı n fikri ile k i r l e t i l m e d e n b ı r a k ı l a b i l i r s e , o z a m a n o n u n 99

ÇOCUK

Eğer bir çocuk yedi

yaşına

kadar

masum, ile

kirletilmeden

bırakılabilirse, onun

o zaman

potansiyelinin

gelişmesinden alıkoymak

onu

imkânsız

hale gelir.

onu

gelişmesinden

alıkoymak imkânsız

hale

gelir. Ç o c u ğ u n ilk y e d i y ı l ı e n korunması z olandır. Ve onlar

başkalarının fikri

potansiyelinin

anne babaların, öğretmenlerin, rahiplerin ellerindedir... E ğe r

bir

çocuğun

çocuğu kendinden koru.

varsa Ço-

c u ğ u o n u etkileyebilecek olanlardan koru: En azından yedi y a şın a k a d a r o n u k o r u .

Ç o c u k t ı p k ı k ü ç ü k b i r b i t k i gibidir. Zayıf, y u m u ş ak : S a d e c e g ü ç l ü b i r r ü z g â r o n u m a h v e d e b i l i r , h e r h a n g i bir h a y v a n o n u yiyebilir. O n u n etrafına k o r u y u c u teller ö r a m a b u h a p s e t m e k değildir, sen b a s i t ç e k o r u y o r s u n . Bitki b ü y ü d ü ğ ü n d e teller kaldırılacak. Çocuğu her türlü etkiden koru ki bu sayede kendisi o l a r a k kalabilsin. V e b u s a d e c e y e d i yıllık b i r şey ç ü n k ü ilk d ö n g ü t a m a m l a n a c a k t ı r . Y e d i y ı l i ç e r i s i n d e g a y e t iyi t o p r a k l a n a c a k , m e r k e z l e n e c e k , y e t e r i n c e g ü ç lenecektir. Y e di y a ş ı n d a bir ç o c u ğ u n n e k a d a r güçlü olabilec e ğin i b i l m i y o r s u n ç ü n k ü s e n b o z u l m a m ı ş ç o c u k g ö r medin, sen yalnızca b o z u l m u ş çocuklar g ö r d ü n . O n l a r babalarının, annelerinin, ailelerinin korkularını, kork a k l ı ğın ı t a ş ı y o r l a r . O n l a r k e n d i l e r i d e ğ i l . Ş aye t b i r ç o c u k y e d i y ı l b o z u l m a d a n k a l ı r s a . . . b ö y le bir ç o c u k l a b u l u ş m a k seni şaşırtacaktır. O b i r kılıç k a d a r keskin olacaktır. O n u n gözleri net olacaktır, o n u n 100

K O ŞULLANM

görüşü k e s k in olacaktır. Ve sen onda, temelleri sarsıntıd a olan y e t m i ş y a ş ı n d a k i b i r y e t i ş k i n d e bile b u l a m a y a c a ğı n m u a z z a m b i r k u d r e t g ö r e c e k s i n . A s l ı n d a b i n a gid e r e k y ü k s e l d i k ç e , g i d e r e k d a h a fazla s a r s d m a y a b a ş l a r . E ğe r s e n b i r e b e v e y n s e n b u k a d a r c ı k c e s a r e t e i h tiyacın olacak: M ü d a h a l e e t m e m e k . Ç o c u ğ a bilinmey e n y ö n l e r i n kapısını aç ki keşif yapabilsin.

O kendi-

sinde ne o l d u ğ u n u bilmiyor, hiç kimse bilmiyor. O karanlıkta el yordamıyla aramak zorunda. O n u karanlıkla korkutma,

onu hata yapmakla korkutma.

O n u b i l i n m e y e n l e k o r k u t m a . O n a d e s t e k ol. O b i l i n meyen bir yolculuğa giderken o n u t ü m desteğinle, t ü m sevginle, t ü m k u t s a y ı ş ı n l a g ö n d e r . O n u n senin k o r k u l a r ı n d a n etkilenmesine izin verme. S e n i n k o r k u l a r ı n olabilir a m a o n l a r ı k e n d i n e sakla. B u k o r k u l a r ı ç o c u ğ u n ü z e r i n e b o ş a l t m a ç ü n k ü b u müdahale etmek olacaktır. Yedi yıldan sonra; y e d i yaşından on dört y a ş m a k a d a r olan bir s o n r a k i y e d i yıllık d ö n g ü , h a y a t a y e n i b i r k a t k ı d ı r : Ç o c u ğ u n c i n s e l e n e r j i l e r i n i n ilk k ı p ı r d a y ı $ şıdır ; a n c a k b u n l a r s a d e c e b i r t ü r p r o v a d ı r . A r t ı k çocuk, cinsel o y u n l a r ı p r o v a etmeye başladığ ında , k e n d i l e r i n e m ü d a h a l e e d i l m i ş o l d u ğ u i ç i n a n n e babaların e n çok m ü d a h a l e ettiği d ö n e m d i r . O n l a r ı n t ü m bildiği k e n d i l e r i n e y a p ı l m ı ş o l a n d ı r b u y ü z d e n o n l a r b a sitçe b u n u k e n d i ç o c u k l a r ı n a y a p m a y a d e v a m e d e r l e r . T o p l u m l a r cinsel t e c r ü b e l e r e izin v e r m e z , e n azından bu yüzyıla kadar vermemişti; yalnızca son yirmi

101

ÇOCUK

otuz yıldır izin veriliyor v e b u d a sadece ç o k gelişmiş ülkelerdedir. Artık ç o c u k l a r a y a r d ı m c ı eğitim veriliyor a m a H i n d i s t a n gibi bir ü l k e d e y a r d ı m c ı eğitim, sadece ş imdilerd

e üniversite düzeyinde verilmeye başlanıyor. Y e d i y a ş ı n d a k i e r k e k ço-

ikinci yedi yıl, hayattaki ikinci bir prova

döngü, olarak

önemlidir.

c u k ve y e d i yaşındaki kız çocuk aynı yatdı okulda bulunamaz. V e b u o n l a r i ç i n — h i ç r i s k olm a d a n , kız hamile kalmayacağ ından , a i l e l e r i n e h e r h a n g i b i r s o r u n ç ı k a r m a y a c a k l a r ı için — d o ğr u z a m a n d ı r , o n l a r ı n o y u n

o y n a m a l a r ı n a izi n v e r i l m e s i g e r e k e n z a m a n d ı r . Evet, o n d a cinsel bir r e n k olacaktır a m a b u sadece provadır; gerçek d r a m a değildir. Ve şayet onların p r o v a y a p m a s ı n a bile izin v e r m e z s e n v e b i r g ü n ansızın p e r d e açılır v e g e r ç e k d r a m a b a ş l a r . . . V e b u insanlar n e o l d u ğ u n u bilmiyor; o n l a r a n e y a p m a l a r ı gerektiğ in i s ö y l e y e b i l e c e k b i r s u f l ö r b i l e o l m a y a c a k . O n l a r ı n hayatını tamamıyla berbat ettin. i k i n c i y e d i yıl, h a y a t t a k i i k i n c i d ö n g ü , b i r p r o v a olarak önemlidir. O n l a r buluşacak, karışacak, oynayacak, alışacaklar. V e b u insanlığın n e r e d e y s e sapıklıklarının y ü z d e d o k s a n ı n d a n k u r t u l m a s ı n a y a r d ı m edecektir. E ğe r ç o c u k l a r ı n y e d i y a ş ı n d a n o n d ö r t y a ş m a k a dar birlikte olmalarına; birlikte yüzmelerine, birbirlerin i n ö n ü n d e çıplak o l m a l a r ı n a izin verilirse sapıklıkların y ü z d e d o k s a n ı ve pornografinin y ü z d e d o k s a n ı basitçe o r t a d a n k a l k a c a k t ı r . B u n l a r ı k i m u m u r s a y a c a k ? 102

K O ŞULLANM

Bir oğla n ç o c u ğ u , p e k ç o k s a y ı d a çıplak kız bildiğ ind e P l a y b o y g i b i b i r d e r g i y e n i ç i n ilgi g ö s t e r s i n ? B i r kız p e k ç o k s a y ı d a e r k e k ç o c u ğ u g ö r d ü ğ ü n d e , d i ğ e r i n i m e r a k e t m e s i için hiçbir olasılık g ö r e m i y o r u m ; b u basitçe o r t a d a n k a l k a r . O n l a r b i r l i k t e d o ğ a l o l a r a k b ü yür, farklı t ü r d e k i iki h a y v a n gibi değil. Ş u a n b ö y l e y e t i şiyorlar

: İki ayrı t ü r d e n h a y v a n olarak, onlar tek

bir insanlığa ait değiller; o n l a r ayr ı t u t u l u y o r . O n l a r ı n a r a s ı n d a b i n b i r t a n e e n g e l y a r a t ı l ı y o r k i b ö y l e l i k l e gelm e k t e o l a n c i n s e l h a y a t l a r ı ile ilgili h e r h a n g i b i r p r o v a yapamasınlar. A n c a k çocukların yetiştirilme tarzı neredeyse onların t ü m y a ş a m ı n ı k a t l e t m e k t i r . B u y e d i yıllık cinsel prova kesinlikle gereklidir. Kızlar ve oğlanlar okullarda, y u r t l a r d a , y ü z m e h a v u z l a r ı n d a v e y a t a k l a r d a birlikte o l m a l ı d ı r. O n l a r g e l m e k t e o l a n h a y a t için p r o v a yapmalılar; o n a hazırlanmalılar. Ve çocuğa gelişmekte olan cinsel enerjisine ilişkin t a m a m ı y l a b i r ö z g ü r l ü k verilmesinin ve bastırılmamasının, kötülenmemesinin hiçbir tehlikesi, hiçbir s o r u n u y o k t u r . Şu an yapılansa budur. İ çind e y a ş a d ı ğ ı n b u d ü n y a , ç o k g a r i p b i r d ü n y a dır. S e n s e k s t e n o r t a y a çıktın, s e k s için y a ş a y a c a k s ı n , çocukların seksten ortaya çıkacak. Ve seks en çok kö$ tülenen şeydir, bir g ü n a h t ı r . Ve t ü m dinler, bu saçmalığı s e n i n z i h n i n e d o l d u r m a y a d e v a m e d i y o r . Y e r y ü z ü n d e k i t ü m bu insanlar, aklına gelebilecek h e r t ü r l ü ç ü r ü m ü ş şeyle d o l u d u r . B u n u n b a s i t n e d e n i o n l a r ı n d o ğ a l b i r şekilde gelişmesine izin v e r i l m e m i ş 103

ÇOCUK

olmasıdır. O n l a r ı n k e n d i l e r i n i k a b u l e t m e s i n e izin ver i l m e m i ştir . O n l a r ı n h e p s i h a y a l e t l e r h a l i n e g e l m i ş t i r . O n l a r h a k i k a t e n g e r ç e k i n s a n l ar değildir, o n l a r sadece olabilecekleri bir k i m s e n i n gölgesidirler; o n l a r sadece gölgedir. ikinci yedi yıl döngüsü son derece önemlidir çün$ kü o seni gelecek olan y e d i yıla hazırlar. E ğ e r ev ödevini d o ğ r u bir şekilde y a p m ı ş s a n , şayet cinsel enerjinle sportmen bir ruhla —ve bu d ö n e m o sahip olacağın yegâne r u h t u r — oynamışsan bir sapık haline, bir h o m o seksüel haline gelmeyeceksin. H e r çeşidinden garip şeyler aklına gelmeyecektir ç ü n k ü karşı cinsle doğal bir şekilde h a r e k e t edebiliyorsun, karşı cins seninle birlikte h a r e k e t ediyor; bir engel y o k ve sen hiç kimseye yanlış bir şey y a p m ı y o r s u n . Senin vicdanın temiz çünkü hiç kimse senin vicdanına n e y i n d o ğ r u n e y i n y a n l ı ş o l d u ğ u fikrini k o y m a m ı ş t ı r : S e n basitçe h e r ne isen osun. S o n r a , o n d ö r t t e n y i r m i bire cinselliğin olgunlaşır. V e ş u n u a n l a m a k ö n e m l i d i r : Ş a y e t s e n i n p r o v a n i y i gittiyse, s a n a ş a n s t a n ı n m a m ı ş o l d u ğ u için d a h a ö n c e h i ç a k l ı n a g e l m e m i ş o l a n ç o k g a r i p b i r şey, c i n s e l l i ğ i n i n olg u n l a ştığ ı b u y e d i y d d a g e r ç e k l e ş i r . Üçüncü yedi yıl sana sonrası

sevişme hakkında

bir fikir verecek... şık olmaya başlarsın.

104

ikinci yedi yılda, y e d i d e n on d ö r d e olan d ö n e m i n sana ö n s e v i ş m e h a k k ı n d a b i r fikir v e r e c e ğin i s ö y l e m i ş t i m . Ü ç ü n cü y e d i yıl s a n a sevişme sonras ı h a k k ı n d a b i r fikir v e r e c e k .

KOŞULLANM A

S e n h â l â e r k e k l er y a d a kızlarla birliktesin a m a varlığ ınd a y e n i b i r a ş a m a b a ş l a r :

Âşık olmaya başlarsın.

B u h â l â biyolojik bir ilgidir. Ç o c u k y a p m a k l a , k a r ı y a da koca olmakla ilgilenmiyorsun, hayır. B u n l a r r o m a n tik o y u n y ı l l a r ı d ı r .

Sen d a h a çok hepsi romantizmin

f a r k l ı a ş a m a l a r ı o l a n g ü z e l l i k l e , a ş k l a , şiirle, h e y k e l l e ilgilisin. V e b i r i n s a n r o m a n t i k n i t e l i k l e r e

sahip olma-

dığı s ü r e c e asla sevişme s o n r a s ı n d a k i o y u n l a r ı bilmeyecektir. Seks sadece ortadadır. S e v i şm e s o n r a s ı o y u n n e k a d a r u z u n o l u r s a d o r u ğ a u l a ş m a olasılığı o k a d a r y ü k s e k olur; d o r u ğ a u l a ş m a olasılığı n e k a d a r y ü k s e k s e s e v i ş m e s o n r a s ı o y u n i ç i n a ç ı k o l m a k o k a d a r i y i d i r . V e b i r çift s e v i ş m e s o n r a s ı oyunları bilmiyorsa seksi b ü t ü n ü y l e asla bilmeyecektir. Artık sevişme sonrası oyunları öğreten seksologlar vardır. Öğretilmiş bir sevişme sonrası oyun, g e r ç e k olan şey değildir ç ü n k ü o n l a r öğretiyor; en a z ı n d a n onlar sevişme s o n r a s ı n d a k i o y u n l a r o l m a d a n seksin d o r u ğ a u l a ş a m a y a c a ğ ı n ı f a r k e t m i ş l e r d i r . A n c a k o n l a r sev i şm e s o n r a s ı o y u n l a r ı n a s ı l ö ğ r e t e c e k l e r i k o n u s u n d a çaresiz kalmışlardı. Ç ü n k ü bir kimse d o r u k t a y k e n artık ilgilenmez: O bitmiştir, iş t a m a m l a n m ı ş t ı r . B u n u n için r o m a n t i k b i r zihne, ş a i r a n e b i r zihne, ş ü k r a n d u y mayı bilen bir zihne, m i n n e t d u y m a y ı bilen bir zihne ihtiyaç vardır. Böylesi bir d o r u ğ a seni ulaştırmış olan kişinin, kadının ya da erkeğin bir miktar ş ü k r a n a ihtiyacı vardır; s e v i şm e s o n r a s ı n d a k i o y u n s e n i n d u y d u ğ u n ş ü k r a n d ı r . 105

ÇOCUK

Ve sevişme sonrası 0yun y o k s a b u n u n anlamı, basitçe seksinin t a m a m l a n m a m ı ş olmasıdır; ve insanın yaşadığı en b ü y ü k belanın n e d e n i t a m a m l a n m a m ı ş sekstir. Seks sadece sevişme önSeks

sadece

sevişme öncesi ve sevişme oyunlar

sonrası tamamıyla

dengelendiğinde orgazmik Yalnızca dengesi

olabilir. onların

sağlandığında

doruk

bir orgazma

dönüşür.

cesi ve sevişme sonrası oyunlar tamamıyla dengelendiğind e o r g a z m i k o l a b i l i r. Y a l n ı z c a onların dengesi sağlandığında d o r u k bir o r g a z m a d ö n ü ş ü r . Ve "orgazm" sözcüğünün a n l a şılmas ı g e r e k i r . O n u n anlamı şudur: T ü m v a r l ı ğı n

—beden,

zihin,

ruh

h e r ş e y — k a t ı l ı r , o r g a n i k olar a k işin i ç i n d e d i r . O z a m a n o , b i r m e d i t a s y o n a n ı h a l i n e gelir . B a n a göre şayet seksin s o n u n d a bir meditasyon anı haline gelmezse o n u n ne o l d u ğ u nu bilmemişsindir. Sadece onu duymuşsun, onun hakkında okumuşsun; v e o n u n h a k k ı n d a y a z a n i n s a n l a r o n u n l a ilgili h i ç b i r şey bilmiyor. Seksoloji h a k k ı n d a b ü y ü k u z m a n l a r olduğu düşünülen insanlar tarafından yazılmış yüzlerce kitap okudum. Ve onlar gerçekten uzmanlar a m a onlar meditas$ y o n u n çiçek açtığı e n d e r i n d e k i m a b e t h a k k ı n d a h i ç b i r şey bilmiyorlar. T ı p k ı ç o c u k l a r ı n olağa n seksten d o ğ d u ğ u gibi m e ditasyon da olağanüstü seksten doğar.

106

K O ŞULLANM A

H a y v a n l a r ç o c u k yapabilir; b u n d a özel olan hiçbir şey y o k t u r .

O r g a z m duygusunu n merkezinde, medi$

tasyon deneyimini yalnızca insan yaratabilir.

Bu yal-

nızca genç insanların r o m a n t ik özgürlüklerine on dört ila y i r m i b i r y a ş l a n a r a s ı n d a i z i n v e r i l i r s e m ü m k ü n d ü r . Y i r m i b i r ila y i r m i

sekiz

onların yerleşebileceği zaman-

Yirmi bir ila

dır. Bir eş seçebilirler. Ve o n -

yirmi

sekiz

lar artık seçmeye muktedirler; geçmiş

iki

y a şadıklar

döngü

bir

esnasında

deneyimlerle

yapabilecek

hiç

yerde

şayet her şey

doğ-

yumuşak,

r u eşi seçebilirler. B u n u s e n i n için

arasında

kimsenin

müdahalesi

kimse

devam

yoktur . O d a h a çok bir önsezi

sen

gibidir; a r i t m e t i k değil, a s t r o -

olmadan ederse

yerleşirsin.

loji d e ğ i l , el falı d e ğ i l , I $ C h i n g d e ğil ; h i ç b i r ş e y işe y a r a m a y a c a k t ı r .

O bir önsezidir:

Çok, p e k ç o k insanla t e m a s k u r a r k e n , d a h a ö n c e hiç kimse

ile

gerçekleşmemiş

olan

bir

şey

ansızın

fark

eder. Ve o, o k a d a r kesin ve şaşmaz bir şekilde ortaya çıkar ki o n d a n şüpheye dahi düşemezsin. Ş ü p h e etmey e çalışsan bile y a p a m a z s ı n , son d e r e c e k e s i n d i r . B u fark edişle birlikte s e n yerleşirsin. Y i r m i b i r ila y i r m i s e k i z a r a s ı n d a b i r y e r d e ş a y e t h e r şey söylediğim gibi y u m u ş a k , k i m s e n i n m ü d a h a l e s i o l m a d a n d e v a m ederse sen yerleşirsin. Ve h a y a t ın en m u t l u l u k v e r i c i d ö n e m i y i r m i s e k i z ila o t u z b e ş y a ş a r a s ı n d a o r t a y a ç ı k a r : E n keyifli, e n h u z u r l u v e u y u m l u d ö n e m ç ü n k ü iki kişi b i r b i r l e r i n i n içinde eriyip birleşir. 107

ÇOCUK

Sizin çocukluğunuzla ilgili olarak gerçekten şaşırtıcı bulduğum şey, anne babanızın gerçeği yorumlaması ve sizin gerçekliği tecrübe etmenizin çoğunlukla iki farklı şey olduğunu içgüdüsel olarak anlıyor gibi gözükmenizdir. Yorumlarsanız minnettar kalırım. H e r ç o c u k d ü n y a y ı a n n e b a b a s ı n d a n f a r k l ı b i r şekilde g ö r d ü ğ ü n ü anlar. G ö r m e k söz k o n u s u o l d u ğ u n da bu kesinlikle böyledir. O n u n değerleri farklıdır. O k u m s a l da deniz kabukları toplayabilir ve a n n e babası " O n l a r ı a t gitsin. N i ç i n v a k t i n i b o ş a h a r c ı y o r s u n ? " diy e c e k l e r d i r . V e o n u n i ç i n s e o n l a r ç o k g ü z e l d i r . B u farkı görebilir; onların değerinin farklı o l d u ğ u n u görebilir. A n n e b a b a p a r a n ı n p e ş i n d e n k o ş u y o r ; o ise k e l e b e k l e r i t o p l a m a k istiyor. O s e n i n niçin p a r a y l a bu kad a r ilgilendiğini g ö r e m e z. O n u n l a n e y a p a c a k s ı n ? Anne babası o n u n bu kelebeklerle ya da bu çiçeklerle ne y a p a c a ğın ı g ö r e m e z . H e r ç o c u k farklılıklar o l d u ğ u n u bilir. T e k m e s e l e ş udur : O k e n d i s i n i n d o ğ r u o l d u ğ u n u i f a d e e t m e k t e n k o r k a r . Ç o c u k söz k o n u s u o l d u ğ u n d a o t e k b a ş ı n a bırakılmalıdır. Bu sadece birazcık cesarete bağlıdır ki bu d a ç o c u k t a o l m a y a n bir şey değildir. A n c a k t ü m t o p l u m ö y l e b i r ş e k i l d e i d a r e e d i l i r k i ç o c u k t a k i c e s a r e t gibi güzel b i r nitelik bile k ö t ü l e n e c e k t i r . T a p m a k t a k i t a ş t a n b i r h e y k e l i n ö n ü n d e diz çökmeye

istekli değildim. V e b e n o n l a r a şöyle

dedim:

" E ğe r i s t e r s e n i z b e n i z o r l a y a b i l i r s i n i z , b e n d e n d a h a ç o k fiziksel g ü c e s a h i p s i n i z , b e n k ü ç ü ğ ü m b e n i z o r l a $ 10 8

K O ŞULLANM A

yabilirsiniz a m a hatırlayın, çirkin bir eylemde b u l u n u y o r s u n u z . B u b e n i m i b a d e t i m o l m a y a c a k v e b u sizin i b a d e t i n i z i b i l e m a h v e d e c e k ç ü n k ü siz fiziksel o l a r a k karşı koyamayacak k ü ç ük bir çocuğa şiddet uyguluyorsunuz." Bir g ü n onlar tapınağın içinde d u a e d e r k e n tapın a ğı n t e p e s i n e — k i b u t e h l i k e l i b i r ş e y d i — t ı r m a n d ı m . Sadece yılda bir kez bir boyacı onun üzerine tırmanırd ı a m a b e n boyacının b u n u nasıl başarmış o l d u ğ u n u g ö r m ü ştüm . O a r k a t a r a f a m e r d i v e n o l a r a k ç i v i l e r y e r l e ştirmişti

. O n u takip ettim ve tapınağın tepesinde otu-

ruyordum. Dışarı çıktıklarında beni orada otururken g ö r d ü l e r ve, " O r a d a n e y a p ı y o r s u n ? D a h a d a önemlisi intihar e t m e k mi istiyorsun?" dediler. "Hayır, sadece şayet beni zorlarsanız g ü c ü m dahil i n d e k i h e r h a n g i b i r ş e y i y a p a b i l e c e ğ i m h a k k ı n d a sizi u y a r m ı ş o l m a k istedim. B e n i h e r h a n g i bir şeye zorla$ y a m a y a c a ğınız ı h a t ı r l a t m a k i ç i n size c e v a b ı m b u d u r " dedim. B a n a y a l v a r d ı l a r , " S e s s i z ol, s e n i a ş a ğ ı y a i n d i r e b i lecek birisini bulacağız." " E n d i şelenmeyin

Şayet

yukarı

çıkabiliyorsam

a şağıy a d a i n e b i l i r i m " d e d i m . O n l a r ı n ş u ç i v i l e r l e ilgili h i ç b i r fikr i y o k t u . B o y a cıyı b u n u n a s ı l b e c e r d i ğ i k o n u s u n d a ö z e l l i k l e i z l e m i ş tim ç ü n k ü herkes şu boyacının gerçekten m u h t e ş e m olduğu k o n u s u n d a hemfikirdi. A şağ ı i n d i m . " S e n i h i ç b i r ş e y e z o r l a m a y a c a ğ ı z a m a böyle şeyler y a p m a ! K e n d i n i öldürebilirdin" dediler. 109

ÇOCUK

" S o r u m l u l u k sizin o l u r d u " d e d i m . Mesele

çocuklarda

zekânın

olmaması

değildir.

M e s e l e o n l a r ı n k e n d i l e r i n i ifade e t m e m e l e r i d i r ç ü n k ü b u h e r k e s t a r a f ı n d a n kötülenir. Şimdi, h e r k e s ailemi t a p ı n a ğı n

tepesine

çıkmış

olduğum

için

ayıplamıştı

ç ü n k ü bu onların tanrısının ötesine geçmek demekti. Bu onların tanrısına hakarettir. T ü m aile b i r t o p l a n t ı y a p t ı , " O n u k e n d i b a ş ı n a b ı rakın; o g e r ç e k t e n tehlikeli." Bu son o l m u ş t u . . . ! Sessiz kaldılar; asla t a p ı n a ğ a gitmem gerektiğini söylemediler. Asla t a p ı n a ğ a g i t m e d i m . Y a v a ş y a v a ş b e n i m tehlikeli olmadığımı,

sadece beni köşeye sıkıştırmamaları

g e r e k t i ğin i a n l a d ı l a r . H e r ç o c u k k e n d i n i ifade etmelidir, t e k şey b u d u r . Ve kaybedilecek ne var?

A n c a k çocuklar son derece

b a ğımlıdı r v e b e n o n l a r ı n b u k a d a r b a ğ ı m l ı o l m a m a l a rı gerektiğini g ö r ü y o r u m . B a n a p e k çok kez, " S a n a yem e k vermeyeceğiz" dediler. "Yapın öyleyse, b e n de bu şehrin içinde dilenmeye başlarım. H a y a t t a k a l m a k zorundayım, bir şey y a p m a k z o r u n d a y ı m . B a n a yiyecek vermeyi kesebilirsiniz a m a dilenmeme engel olamazsınız. D i l e n m e k herkesin d o ğuşta n h a k k ı d ı r " d e d i m . Z e k â d a h e r h a n g i bir fark y o k t u r fakat ifade edişte farklılıklar g ö r ü y o r u m ç ü n k ü itaat e d e n ç o c u k l a r pohpohlanır. Bir g ü n b a b a m bana, " G e c e saat d o k u z o l m a d a n önce evde olmak zorundasın" dedi. Ben de, "Gelmezse m ne olacak?" dedim. 110

K O ŞULLANM A

"O z a m a n kapılar açık olmayacak" dedi. "O z a m a n kapıların kapalı kalsın. Kapıyı çalmay a c a ğı m b i l e v e s a a t d o k u z d a n ö n c e d e g e l m i y o r u m . D ı şarıd a o t u r a c a ğ ı m v e

herkese

söyleyeceğim!

Kim

geçerse soracak: 'Bu soğuk gecede niçin dışarıda otur u y o r s u n ? ' Ve b e n onlara, ' D u r u m b u d u r . . . ' diyeceğ im " d e d i m . O da, " B u d e m e k t i r ki b e n i m başımı d e r d e sokacaksın" dedi. " B u n u b e n y a r a t m ı y o r u m , böyle b i r şeyi e m r e d e n sensin. B u n u d a h a önce hiç d ü ş ü n m e m i ş t i m a m a sen ' D o k u z sınırdır' dediğinde, o z a m a n b e n d o k u z d a n önce gelemem. Bu basitçe b e n i m zekâmın karşısındadır. Ve ben hiçbir şey y a p m ı y o r u m ; basitçe dışarıda oturac a ğım . V e e ğ e r b i r i s i s o r a r s a ,

Niye oturuyorsun...?'

Ve herkes soracaktır. E ğ e r sokakta o t u r u y o r s a n oradan geçen herkes soracaktır. oturuyorsun?'

zaman

'Niçin b u r a d a soğukta

açıklamak

z o r u n d a kalaca-

ğ ım . ' D u r u m b u d u r . . . ' " d e d i m . " B u sınırı u n u t . Ne z a m a n istersen o z a m a n gel" dedi. Ve ben de

"Kapıyı çalmayacağım.

K a p ı l a r açık

k a l m a k z o r u n d a . N i ç i n k a p ı l a r k a p a l ı o l s u n ? B e n i bıkt ı r m a k için m i ? K a p ı l a r ı k a p a t m a k için b i r n e d e n y o k " dedim. H i n d i s t a n ' ı n b e n i m y a ş a d ı ğ ı m k ı s m ı n d a şehir, o n ikiye k a d a r uyanıktı r ç ü n k ü o k a d a r sıcaktır ki sadece s a a t o n i k i d e n s o n r a s e r i n l e m e y e b a ş l a r . O y ü z d e n ins a n l a r u y a n ı k kalır, işler s ü r e r . G ü n d ü z o k a d a r sıcak $

111

ÇOCUK

tır ki g ü n d ü z dinlenebilirler ve gece çalışırlar.

"Sen

i ç e r d e o t u r u p ç a l ı ş ı y o r k en k a p ı l a r ı k a p a t m a n ı n b i r âlemi yok. Kapıları açık bırak. N i y e kapıyı çalayım ki?" dedim. " T a m a m , kapılar açık kalacak. S a n a herkes dok u z d a n ö n c e geldiği için ' D o k u z d a n ö n c e gel' d e m e k benim hatamdı." " B e n h e r k e s değilim.

E ğ e r o n l a r için d o k u z d a n

önce gelme k u y g u n s a gelebilirler. E ğ e r b e n i m için uyguns a geleceğim. A m a b e n i m ö z g ü r l ü ğ ü m ü kısıtlama, benim bireyliğimi

mahvetme.

Bırak sadece k e n d i m

olayım" dedim. B u y a l n ı z c a g ü c e s a h i p o l a n l a r a k a r ş ı k e n d i n i ifade etme meselesidir. A n c a k o n l a r a karşı kullanabileceğin ince güçler vardır. Ö r n e ğ i n , "Öylece s o k a k t a otur a c a ğım, " d e r k e n b e n d e g ü ç k u l l a n ı y o r u m . T a p ı n a ğ ı n tepesinde otururken ben de güç kullanıyorum. Eğer onlar beni tehdit edebiliyorsa b e n de onları tehdit edeb i l i r i m . A m a ç o c u k l a r b a s i t b i r ş e k i l d e s a y g ı d e ğ e r olmanın, itaatkâr olmanın doğru yolda olmanın tuzağına d ü şüyorlar

. Ve d o ğ r u yol, a n n e b a b a l a r ı n ı n o n l a r a gös-

t e r m i ş o l d u ğ u y o l a n l a m ı n a gelir. Haklısın, biraz farklıydım. A n c a k o n u n bir üstünl ü k o l d u ğ u n u z a n n e t m i y o r u m . K ü ç ü k bir farklılık. V e bir ke z b u sanatı ö ğ r e n d i k t e n s o n r a o n u iyileştirdim. Bir kez güce sahip insanlarla —ve senin g ü c ü n olmad ı ğında — n a s ı l s a v a ş ı l d ı ğ ı n ı ö ğ r e n d i ğ i m d e , o n u gelişt i r d i m v e m ü k e m m e l b i r ş e k i l d e u y g u l a d ı m . H e r zam a n bir y o l u n u b u l d u m . Ve onlar her z a m a n şaşıp ka$ 112

KOŞULLANM A

lıyorlardı ç ü n k ü onlar "Artık b u n a k a r ş ı hiçbir şey yap a m a z " diye d ü ş ü n ü y o r l a r d ı . Ç ü n k ü onlar h e r z a m a n mantıklı olarak düşünüyorlardı. B e n i m m a n t ı ğ a bir bağlılığım y o k t u r . B e n k e n d i m i basitçe özgürlüğe adamış d u r u m d a yım. O n u n n e şekilde elde edildiğinin ö n e m i y o k t u r . Ş aye t

sana

özgürlük,

s a n a bireysellik

getiriyorsa ve

sen esir değilsen h e r t ü r l ü a r a ç iyidir. Ç o c u k l a r ı n s a d e c e f i k r i y o k . O n l a r a n n e b a b a l a r ı n ı n o n l a r i ç i n h e r şeyi yaptıklarını zannediyor. O n l a r a h e r z a m a n net bir şekilde, "Sizin niyetinizd e n ş ü p h e m y o k v e u m a r ı m sizin d e b e n i m n i y e t i m d e n ş üpheni z y o k t u r a n c a k h e m f i k i r o l m a d ı ğ ı m ı z b i r ş e y l e r var. Sizinle h e r k o n u d a — d o ğ r u d a y a p s a n ı z yanlış d a y a p s a n ı z — aynı fikirde o l m a m ı m ı istiyorsunuz? H a k l ı o l d u ğ u n u z d a n kesinlikle e m i n misiniz? Şayet o k a d a r da emin değilseniz o z a m a n b ı r a k ı n k e n d i b a ş ı m a k a r a r v e r m e ö z g ü r l ü ğ ü m olsun. E n a z ı n d a n k e n d i kararımın y a n l ı ş o l m a s ı n ı n t a d ı n ı ç ı k a r a c a ğ ı m . V e sizi s o r u m l u k ı l m a y a c a ğı m v e s u ç l u h i s s e t t i r m e y e c e ğ i m " d e d i m . Kişi t e k bir k o n u d a ç o k dikkatli olmalıdır: A n n e b a b a n sana ne derse desin y a p a m a z . O n l a r sana zarar veremez, seni öldüremez, seni sadece tehdit edebilirler. Bir k e z seni s a d e c e t e h d i t e d e b i l e c e k l e r i n i bildiğin zam a n o n l a r ı n t e h d i d i h i ç b i r işe y a r a m a z ; s e n d e o n l a r ı t e h d i t edebilirsin. Ve sen onları öyle bir şekilde t e h d i t edebilirsin ki senin ne y a p m a k istediğini seçme hakkını kabul etmek zorunda kalacaklardır. 113

ÇOCUK

O n e d e n l e farklılıklar v a r d ı r a m a özel y a da ü s t ü n bir şey y o k t u r . Ve ç o c u k l a r a öğretilebilir. A y nı şeyi yapabilirler ç ü n k ü ç o c u k l u ğ u m d a bile b u n u d a d e n e m i ş tim. Ö ğ r e n c i l e r i n kafası karışmıştı: Ö ğ r e t m e n l e r i bezdirdim, m ü d ü r ü bezdirdim ve yine de b a n a karşı biçbir şey y a p a m a d ı l a r . Ve onlar yanlış bir şey y a p t ı k l a r ı n d a h e m e n b a ş l a r ı d e r d e g i r e r d i. B a n a " B u işin sırrı n e d i r ? " diye s o r m a y a başladılar. Onlara, "Sırrı yok, haklı olduğunuz k o n u s u n d a çok n e t olmalısınız ve o n u destekleyece k bir s e b e p bulmalısınız. O z a m a n size k a r ş ı k i m o l u r s a o l s u n g ö r e c e k t i r . Bir ö ğ r e t m e n y a d a m ü d ü r olması fark e t m e z " d e d i m . Ö ğretmenlerimde

n birisi m ü d ü r ü n o d a s ı n d a çok

b ü y ü k bir öfkeye kapıldı ve u y g u n s u z davranışım yüzünden b a n a on rupi ceza verdi. O n u n tam arkasın$ daydım ve b a n a ceza yazarken onun y a n ı n d a duruyordum.

Uzaklaştığında

aynı

kalemle

onun

uygunsuz

d a v r a n ı şlar ı i ç i n b e n d e o n a 2 0 r u p i c e z a y a z d ı m . " N e yapıyorsun? Bu kayıt öğretmenlerin öğrencilere ceza y a z m a s ı içindir" dedi. " N e r e d e yazıyor? Bu kayıtta, hiçbir y e r d e sadece ö ğretmenle

r öğrencilere ceza yazabilir diye yazmıyor.

Bence bu kayıt uygunsuz davranan herkese ceza yazm a k i ç i n d i r . E ğ e r b a ş k a b i r y e r d e ise n e r e d e y a z ı l ı , g ö r m e k isterim" diye s o r d u m . O s ı r a d a m ü d ü r içeri girdi. " N e l e r o l u y o r ? " dedi. V e ö ğ r e t m e n de,

"O kaydı mahvetti. Uygunsuz

d a v r a n ı şları m y ü z ü n d e n b a n a y i r m i r u p i c e z a k e s t i " d e d i . M ü d ü r ise, " B u d o ğ r u d e ğ i l " d e d i . 114

KOŞULLANM A

" Ö ğretme ö ğrencini

n u y g u n s u z d a v r a n m ı ş bile olsa h i ç b i r

n bir öğretmene ceza kesemeyeceğini yazan

bir b e l g e n i z v a r m ı ? " d e d i m . M ü d ü r , "Bu zor bir d u r u m . Hiçbir belgemiz yok. Ö ğretmenleri

n ceza vermesi bir gelenektir" dedi.

"Bu değişmek zorunda.

Ceza vermek tamamıyla

d o ğrudu r a m a t e k t a r a f l ı o l m a m a l ı . B u o n r u p i y i s a d e ce şu adam yirmi rupi öderse ödeyeceğim" dedim. M ü d ü r o n d a n y i r m i r u p i y i i s t e y e m e d i ğ i içi n b e n d e n d e b u on rupiyi isteyemedi ve c e z a h â l â o r a d a d ı r . B i r k a ç yıl sonra okulu ziyaret ettiğimde "Senin cezan hâlâ burada" diye gösterdi. " D i ğe r ö ğ r e n c i l e r i n g ö r m e s i i ç i n o r a d a b ı r a k ı n " dedim. Kişi sadece yollarını a r a m a l ı d ı r . . . ! Kısaca bazı farklar vardır kaynaklanmaz.

Bu sadece

ama bu

cesaretini,

üstünlükten

zekânı kullan-

m a k v e r i s k a l m a k l a ilgili b i r ş e y d i r . T e h l i k e n e d i r ? B u insanlar neyi mahvedebilirlerdi? En k ö t ü ihtimalle ben i sınıfta b ı r a k ı r l a r d ı k i b u n d a n k o r k u y o r l a r d ı ç ü n k ü b u n u n a n l a m ı gelecek yıl d a o n l a r ı n sınıfında olaca$ ğ ımdı ! B u y ü z d e n b u b e n i m i ç i n g e r ç e k t e n u y g u n d u . B e n d e n m ü m k ü n o l d u ğ u n c a ç a b u k bir şekilde kurtulm a k istediler. Ö ğ r e t m e n i n e l i n d e k i y e g â n e g ü ç, b i r öğrenciyi bırakmaktır. H e r öğretmene

şunu

net bir

şekilde

söyledim:

" B e n i sınıfta bırakabilirsiniz b u n u n bir ö n e m i y o k . Bir sınıfı i k i y a d a ü ç y ı l d a g e ç m e n i n b i r ö n e m i y o k . B u h a y a t ı n t ü m ü o k a d a r gereksiz ki; h a y a t ı m ı bir y e r l e r d e 115

ÇOCUK

geçirmek z o r u n d a y ı m . B u o k u l d a t ü m hayatımı geçirebilirim a m a hayatınızı bir c e h e n n e m e d ö n d ü r e c e ğ i m ç ü n k ü b i r k e z sınıfta k a l m a k o r k u s u k a y b o l d u ğ u n d a ,artık h e r ş e y i y a p a b i l i r i m . " B ö y l e c e b a n a k a r ş ı o l a n ö ğ r e t m e n l e r b i l e b a ş k a b i r s ı n ı f a g e ç m e m e y a r d ı m c ı olm a k için g e r e k e n d e n d a h a ç ok n o t u b a n a veriyorlardı ki bu sayede onlara y ü k olmayayım. Ş aye t a n n e b a b a l a r ç o c u k l a r ı n ı g e r ç e k t e n s e v i y o r sa o n l a r ı n c e s u r olmalarına; k e n d i l e r i n e k a r ş ı d a h i cesur

olmalarına yardım

edeceklerdir.

Öğretmenlere

k a r şı , t o p l u m a k a r ş ı , o n l a r ı n b i r e y s e l l i ğ i n i m a h v e d e c e k h e r k e s e k a r ş ı cesur olmaları için o n l a r a y a r d ı m e d e ceklerdir. Şayet anne çocuklarını

gerçekten

seviyorsa cesur

babalar onların

olmalarına;

kendilerine

karşı

söylemek

istediğim

şey şudur: Yeni zihin bu niteliklere

sahip

olacaktır.

içinde doğmuş olan çocuklara

dahi cesur olmalarına

asırlardır

yardım

davranılmayacaktır.

edeceklerdir.

Öğretmenlere topluma onların

karşı,

gibi

Onların

kendileri olmaları, kendilerini ifade

etmeleri,

kendilerine

bireyselliğini

saygı

duymaları

cesaretlendi$

herkese

karşı cesur olmaları için onlara

116

davranıldığı

karşı,

mahvedecek

yardım

Yeni

zihnin içinde ve yeni insanın

edeceklerdir.

rilecektir. Ve bu hayatın t ü m n i t e l i ğin i

değiştirecektir.

d a h a parlak, d a h a canlı ve neşel i h a l e g e l e c e k t i r .

A na Babalar İ çin Ta v s i y e Altı yaşındaki kızını için endişeleniyorum. Mutlu olduğunu söylüyor ama ben onun mutlu olmadığını hissediyorum; onu mutlu edemiyormuşum gibi geliyor.

A şır ı ilgi g ö s t e r i y o r s u n g i b i g e l d i ; a ş ı r ı ilgi t e h l i k e l i o l a b i l i r . B i r i n i m u t l u e t m e d ü ş ü n c e s i a s l a b a ş a r ı l ı olam a z . B u y a s a l a r a aykırıdır. Birisini m u t l u e t m e k istediğ ind e o n u m u t s u z e d e r s i n ç ü n k ü m u t l u l u k b a ş k a b i r i s i t a r a f ı n d a n v e r i l e b i l e c e k b i r ş e y d e ğ i l d i r . E n iyi i h t i malle m u t l u l u ğ u n çiçek açabileceği,

açamayabileceği

bir o r t a m y a r a t m a k t ı r ; d a h a fazlası y a p ı l a m a z . G ö r ü n ü y o r k i o n u m u t l u e t m e k için fazlasıyla end i şelisi n v e b a ş a r ı s ı z o l d u ğ u n i ç i n m u t s u z s u n . V e s e n m u t s u z o l d u ğ u n d a kızın da m u t s u z olacaktır. Birisini mutsuz etmek çok kolaydır. M u t s u z l u k çok bulaşıcıdır o bir hastalık gibidir. E ğ e r sen m u t s u z s a n seninle bağl a n t ı s ı o l a n , ilişkis i o l a n , ö z e l l i k l e d e ç o c u k l a r ç o k m u t suz olurlar. Ve çocuklar çok duyarlı, çok kırılgandır. 117

ÇOCUK

Mutsuz

olduğunu

söylemeyebilirsin

ama bunun

bir faydası olmaz; ç o c u k l a r son derec e sezgiseldir: O n lar h e n ü z sezgilerini yitirmemiştir. O n l a r ı n bâlâ entel e k t t e n d a h a d e r i n d e h e r ş e y i a n ı n d a h i s s e d e n b i r şeyleri v a r d ı r. Entelekt Çocuklar sezgiseldir

zaman

alır

entelekt her z a m a n iner$çıkar; ve

o asla emin olamaz. Sen mut-

onlar çok inceden,

suz

telepatik

h a k k ı n d a d ü ş ü n ü y o r olsa, s e n

ilişki

bir şekilde kurarlar.

olsan ve bir insan

mutsuz

senin

m u s u n y o k s a rol m ü

Senin nasıl

y a p ı y o r s u n asla e m i n olamaz.

görün düğün e

Belki de bu senin alışkanlığın-

bakmazlar; hemen

onlar

dır, y a d a y ü z ü n böyledir. E n -

hisseder.

t e l e k t asla kesin b i r s o n u c a varamaz.

A n c a k sezgi kesindir, koşulsuzdur; o basitçe dur u m u n n e o l d u ğ u n u söyler. Ç o c u k l a r sezgiseldir v e onl a r ç o k i n c e d e n , t e l e p a t i k b i r ş e k i l d e ilişki k u r a r l a r . S e nin nasıl g ö r ü n d ü ğ ü n e b a k m a z l a r ; onlar h e m e n hisseder. B a z e n a n n e n i n biraz s o n r a hissedeceği olur v e çoc u k a n n e n i n k e n d i s i n d e n bile önce hissetmiştir. A n n e m u t s u z olabilir a m a h e n ü z f a r k ı n d a değildir. O h â l â bi$ l i n ç a l t m d a n bilince geliyor a m a b i l i n ç a l t m d a n ç o c u ğ a d o ğruda n b i r g e ç i t v a r d ı r . Bilincine u l a ş m a k için o n u n p e k ç ok k o ş u l l a n m a k a t m a n ı n d a n , p e k çok deneyim k a t m a n ı n d a n entelektten, ş u n d a n v e b u n d a n g e ç m e s i v e p e k ç o k algılayıcı$ 118

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

d a n geçmes i gerekir. Bu algılayıcılar mesajı değiştirecektir, o n u farklı şekillerde y o r u m l a y a c a k , b o y a y a c a k $ tır. Ve s e n i n b i l i n c i n e u l a ş t ı ğ ı n d a o g e r ç e k t e o l d u ğ u n d a n t a m a m ı y l a farklı b i r şey olacaktır. A n c a k ç o c u ğ u n anlık bir erişimi vardır. Belli b i r y a ş a k a d a r ç o c u k l a r s e n i n i ç i n d e s o n d e r e c e k ö k l e ş m i ş t i r v e n e o l d u ğ u n u bilir. S a d e c e biraz rahatla. Bıra k o b a ş k a çocuklarla karışsın, b ı r a k o y n a s ı n . V e m u t l u l u k v e m u t s u z l u k h a k kında konuşma. D a h a ç o k s e n m u t l u ol. S e n i m u t l u g ö r e r e k o m u t lu hissedecektir. M u t l u l u k bizim doğrudan aramamız g e r e k e n b i r şey değildir: O b i r y a n ü r ü n d ü r . Çocuklara, " M u t l u m u s u n ? " diye s o r d u ğ u n d a kafaları ç o k kar ı şır . A s l ı n d a o n u n a s ı l c e v a p l a y a c a k l a r ı n ı b i l m e z l e r . Ve

benim

hissiyatım

odur

haklılar!

Bir

çocuğa

" M u t l u m u s u n ? " diye s o r d u ğ u n d a , basitçe omuzlarını kaldırır...çünkü ne d e m e k istiyorsun? Ç o c u k sadece o n u n farkına varmadığında mutludur.

Hiç

kimse

farkında

olduğunda mutlu

olamaz:

M u t l u l u k o k a d a r ince bir şeydir ki sadece sen tamamıyla b a ş k a bir şeyin içinde k a y b o l d u ğ u n d a gerçekleşir . Çocuk oynuyor ve o mutludur çünkü çocuk tüm bu a n l a r d a kendisini bilmiyor; o kayıptır!

Mutluluk

yalnızca sen kayıpsan var olur. Geri d ö n d ü ğ ü n d e mutluluk kaybolur. Bir dansçı, dans o r a d a o l d u ğ u n da ve dansçı y o k o l d u ğund a m u t l u d u r . B i r ş a r k ı c ı , ş a r k ı s o n d e r e c e b a s $

119

ÇOCUK

km bir şekilde o r a d a o l d u ğ u n d a ve şarkıcı artık olmad ı ğınd a m u t l u d u r . B i r r e s s a m s a d e c e r e s i m y a p a r k e n mutludur. Bir çocuk oynarken mutludur; belki anlamsız b i r o y u n , d e n i z k ı y ı s ı n d a ö y l e c e d e n i z k a b u ğ u t o p lamak, anlamsız a m a t a m a m ı y l a içine girmiş. Hiç, bir çocuğu deniz kaHiç

kimse

farkında

olduğunda

mutlu Mutluluk

olamaz: o kadar ince

bir şeydir ki sadece sen

tamamıyla

başka bir şeyin içinde kaybolduğunda gerçekleşir.

buğu toplarken ya da taş toplarken

seyrettin

mi?

Sadece

kayboluş u izle...sadece ne kadar

derinden

içine

girdiğini,

nasıl tamamıyla kaybolduğunu izle.

Ve bu esrime niteliğidir,

hayret

etme

tecrübelerin

niteliğidir, niteliğidir.

dini Anne

babalar onları mutsuz etmediği sürece t ü m çocuklar dindardır ve t ü m çocuklar m u t l u d u r .

Ancak mutluluk doğrudan aranmamalıdır. Başka bir şey y a p ve m u t l u l u k bir gölge gibi t a k i p edecektir; o bir s o n u ç t u r s e b e p değil.

Ne kadar anne babamın bana neler yaptığını görsem de hâlâ aynı şeyleri kendi çocuğuma yapıyorum. Pek çok kez benim kendi ihtiyaçlarım onun ihtiyaçlarının önüne geçiyor. Görünen o ki ona hiç yardım edemiyorum. Bir şeyin anlaşılması gerekiyor: D o ğ a l o l a r a k anne b a b a n tarafından yapılmış olan h e r şey iliklerine ka$

120

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

d a r işleyen bir kalıba d ö n ü ş ü r . A n n e n i n s a n a y a p m ı ş o l d u ğ u h e r şey, s e n i n ç o c u ğ u n l a o l m a k için b i l d i ğ i n y e gâne yoldur. Bu yüzden bu doğaldır —endişelenecek h i ç b i r ş e y y o k — a m a b u n u n b i l i n c i n d e o l m a n iyi b i r şey $ V e aşırı b i r ş e k i l d e telafi e t m e y e çalışma; z a n n e d i y o r u m b u n u y a p m a y a çalışıyorsun. Şimdi kendini yetersiz hissediyorsun

— y e t e r i n c e sevgi, y e t e r i n c e ö z e n

g ö s t e r m i y o r s u n — a m a ne verebiliyorsan o n u verebilirsin!

D a h a fazlasını n a s d v e r e c e k s i n .

E l i n d e n geleni

y a p v e d a h a f a z l a y a p a m ı y o r s a n o n u n i ç i n m u t s u z olma, aksi taktird e senin d e p r e s y o n u n çocuğa z a r ar verecektir. Ş imd i s a d e c e f a r k ı n d a ol, h e p s i b u . V e e s k i b i r k a lıbı u y g u l a m a y a b a ş l a d ı ğ ı n d a , r a h a t l a ; o n u y a p m a ! Ş imd i b a z ı i d e a l l e r e s a h i p o l m a l ı s ı n . S e n i n a n n e n bu ideal şeyleri y a p m a m ı ş ; şimdi senin idealin var ve b u n u ç o c u ğ u n a u y g u l a m a l ı s ı n . . . v e t ü m idealler tehlikelidir. O y ü z d e n gerçekçi

ol.

Bir kurgu yaratma.

Bir

k u r g u n u n i ç i n d e y a ş ı y o r o l m a l ı s ı n . A s l a b i r "—meli" ile y a şama . O l a n l a y a şa ; v a r o l a n h e r ş e y b u d u r . O l a n h e r şey , o l a n d ı r . Basitçe

kendin

ol.

Kendini kabul

et!

Tüm

"—meliler" suçlayıcıdır, i n s a n l a r b ö y l e b i r u ç t a n diğerin e s a v r u l u r . E s k i k u ş a k l a r , a n n e l e r ç o c u k l a r ı içi n b ü y ü k fedakârlıklarda bulunduklarını düşünüyorlardı.

Onlar

h e r z a m a n ş u n u yaptıklarını, b u n u yaptıkların ı gösteriy o r l a r d ı . B u z a r a r v e r i c i d i r ç ü n k ü s e v g i b i r g ö r e v ol$

121

ÇOCUK

manialıdır v e o n u n h a k k ı n d a k o n u ş u l m a m a l ı d ı r . Seviy o r s u n ç ü n k ü mutlu hissediyorsun. Çocuğa hiçbir şey y a p m ı y o r s u n ; b i r ş e y y a p ı y o r s u n ç ü n k ü y a p m a y ı seviy o r s u n . Ç o c u k s a n a b o r ç l u değil, s a n a geri ö d e m e k zor u n d a değil. S e n b i r a n n e o l m a y ı s e v i y o r s u n v e ç o c u ğ a minnet duymalısın. Fakat

eski

kuşaklar

çocuğa minnet

duymuyor.

O n l a r h e r z a m a n için ç o c u ğ u n ç o k m i n n e t t a r olmasını umut

ediyorlardı ve

çocuğun

minnettar

olmadığını

gördüklerinde son derece m u t s uz oluyorlardı. Ş imd i s e n d i ğ e r u c a s a v r u l m u ş d u r u m d a s ı n . S a d e c e d o ğ a l ol; b u u ç n o k t a l a r iyi d e ğ i l d i r . G e ç m i ş z a m a n larda çocuklar anne babalarından korkardı. Artık anne babalar çocuklarından korkuyor ama korku hâlâ ortada. Tekerlek hareket etmiştir a m a o aynı k o r k u d u r v e b i r ilişki y a l n ı z c a k o r k u y o k s a v a r o l a b i l i r . S e v g i sadece k o r k u olmadığında m ü m k ü n d ü r . V e s e n i n i ç i n v e d i ğ e r h e r k e s içi n b i r ş e y v a r : A n n e v e ç o c u k a r a s ı n d a k i ilişki m ü k e m m e l o l a m a y a c a k b i r ş eydir . B u m ü m k ü n d e ğ i l d i r . B a z ı p r o b l e m l e r h e r zam a n olacaktır. Bir problem i değiştir ve b a ş k a bir tanesi o r t a y a çıkacaktır ç ü n k ü ilişkinin t a k e n d i s i böyledir. Anne ve çocuk arasındaki

ilişki

mükemmel olamayacak Bu

bir şeydir.

mümkün

değildir.

122

B a s i t ç e ç o c u ğ u s e v v e d iğer h e r şeyi v a r o l u ş a bırak. S e n bir insansın ve bir insanın t ü m s ı n ı r l a m a l a r ı v e g e l g i t l e r i n e sahipsin ve ne yapabilirsin.

Ço-

cuk seni annesi olarak seçmiştir; b u s a d e c e s e n i n s o r u m l u l u $

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

ğ u n değildir. Ç o c u k d a s o r u m l u d u r . H e r z a m a n a l m a ya h a z ı r p e k ç o k k a d ı n v a r d ı r . O özellikle s e n i s e ç m i ş t i r . Y a n i sadece sen s o r u m l u değilsin o da s o r u m l u d u r . Ş imd i s a d e c e d o ğ a l v e m u t l u o l ! Ç o c u k l a d a n s et, ç o c u ğ u sev, ç o c u ğ a s a r ı l . Hiçbir ideal taşıma. U z m a n l a r ı dinleme; u z m a n l a r d ü n y a d a k i en zararlı insanlardır. Sadece kalbini dinle. E ğe r

sarılmak

istersen

sarıl.

Bazen

çocuğa vurmak

içinden gelirse vur. Ve b i r t a k ı m b ü y ü k psikanalizcilerin çocuğa v u r m a demesini u m u r s a m a . O kim ki sana h ü k m e d i y o r ? Otoritesini n e r e d e n alıyor? B a z e n ö f k e l e n m e k iyidir. Ç o c u k a n n e y a d a b a b a sının bir insan o l d u ğ u n u ö ğ r e n m e k z o r u n d a d ı r . Ve o da kızabilir. Ve eğer sen kızarsan, ç o c uk da k ı z m a k t a özgür hissedecektir.

E ğ e r sen asla kızmazsan ç o c u k

suçlu hisseder. H e r z a m a n b u k a d a r tatlı olan bir anneye nasıl kızmalıdır? A n n e l e r o k a d a r tatlı o l m a y a çabaladılar ki t ü m t a t l a r ı k a ç t ı ; s a k a r i n g i b i o l d u l a r . . . o n l a r y a p a y b i r şek e r hastalığı y a r a t t ı . S a d e c e tatlı olma; r u h halin değiştikçe b a z e n acı, b a z e n tatlı ol. V e b ı r a k ç o c u k a n n e s i nin k e n d i n e ait r u h halleri ve değişik iklimleri olduğ unda n h a b e r d a r o l s u n ; o d a k e n d i s i g i b i b i r i n s a n .

Kızım doğduğundan beridir dokuz yaşındaki oğluma sıklıkla öfkeleniyorum. Onu pek de sevmiyorum. T e k bir şey y a p : O n a n e z a m a n kızarsan, o d aya git v e o n a k ı z a c a ğ ı n a ö f k e n i b i r m i n d e r e a k ı t ; m i n d e r i 123

ÇOCUK

d ö v , m i n d e r i ısır. B u n u b i r k a ç k e z d e n e v e ş a ş ı r a c a k sın: Ç o c u k l a o l a n ilişkini d e ğ i ş t i r e c e k t i r . B u n u n ç o c u ğ u s e v m e k l e y a d a s e v m e m e k l e ilgisi yoktur. Şayet o n u sevmiyorsan o zaman öfkelenmem e n d a h a h a y a t i d i r. E ğ e r o n u s e v e r s e n o z a m a n öfkey e t a h a m m ü l edilebilir ç ü n k ü o n u sevgiyle telafi e d e r s i n a m a e ğ e r o n u s e v m i y o r s a n o z a m a n ö f k e affedile mez. Beni takip ediyor m u s u n ? E ğe r k i ş i s e v i y o r s a o z a m a n e v e t , ö f k e d e k a b u l e d i l e b i l i r ç ü n k ü o n u telafi e d e c e k s i n : Ö f k e d e n s o n r a onu d a h a çok seveceksin ve sorun olmayacak ve çocuk a n l a y a c a k t ı r. A n c a k eğer ç o c u ğ u s e v m i y o r s a n v e kızıy o r s a n b u g e r ç e k t e n affedilemez. i h t i y a c ı n o l a n t e k ş e y öfkeyi ifade e t m e k . O içinde birikiyor. Ve çocuk sadece bir b a h a n e y e d ö n ü ş m ü ş : Onu

akıtacak

b a ş k a hiç

kimseyi

bulamıyorsun.

o n u n ü z e r i n e akıtıyorsun. Ç o c u k l a r genellikle çaresiz o l d u k l a r ı için g ü n a h keçisi h a l i n e gelirler. Belki k o c a na öfkelenmişsindir a m a o çaresiz değildir. Belki b a b a na kızmışsındı r a m a o çaresiz değildir. T ü m bu öfke birikmiştir; şimdi bu, şu çaresiz ç o c u ğ a yönelmiştir. O n e d e n l e b u n u b i r a y u y g u l a : O n a n e z a m a n kız a r s a n , o n u o r a d a bırak, o d a y a git m i n d e r i döv, m i n d e r i fırlat, m i n d e r i ısır. B e ş d a k i k a i ç i n d e ö f k e n i n g i t t i ğ i n i h i s s e d e c e k s i n . V e b u ö f k e d e n s o n r a ç o c u ğ a ç o k fazl a şefkat d u y m a y a başladığını hissedeceksin.

Bu yüz-

d e n sadece bir aylığına d e n e ve çok basitleşecek. Bir a y l ı ğın a b i r ç a b a g e r e k e c e k ç ü n k ü b u a l ı ş k a n l ı k , " Ç o c u ğ a öfkelen" diyecek ve zihin, "Bu, m i n d e r e k ı z m a k

124

A N N E B A B A L AR İÇİN TAVSİYE

aptalca,

çılgınlık"

diyecek.

Bir kez

onun

güzelliğini

g ö r d ü k t e n s o n r a ; k i m s e incinmiyor, öfke serbest kalıy o r ve aksine ç o c u ğ a şefkat d u y u y o r s u n ve sevgi ortaya

çıkıyor. Ve sen çocuğunu sevmediğini söylerken senin an-

l a y ı şı n d o ğ r u d e ğ i l d i r . O n u s e v m e s e y d i n o n a k ı z m a y a $ caktın da; onlar birlikte giderler. Ö f k e t e r s i n e d ö n m ü ş s e v g i d e n b a ş k a bir şey değildir: T a d ı k a ç m ı ş sevgi, h e p s i b u . O n u d ü z e l t m e k g e r e k i r ve o sevgiye d ö n ü ş ü r . Bu n e d e n l e öfke ve nefret gerçekten sevginin zıddı değillerdir.

Sevginin gerçek

zıddı, kayıtsızlıktır, u m u r s a m a z l ı k t ı r .

Çocuğu sevme-

seydin kayıtsız kalacaktın; kimin u m u r u n d a ? Ve ben i m h i s s e t t i ğ i m ş e y b u n u n ç o c u k l a h i ç b i r i l g i s i n i n olm a d ı ğı ; o n u n k o c a n l a , b a b a n l a , a n n e n l e ilgisi v a r . Ç o c u ğ u bir düşün: Senin öfkenden hiçbir n e d e n olmamasına r a ğ m e n azap çekiyor. O şu an sana kızmanın bedelini ö d e y e m ez ç ü n k ü yenileceğini,

d a ha çok

acı çekeceğini biliyor. O öfkeyi b a s t ı r m a y a d e v a m edecektir ve bu öfke bir g ü n birisinin ü z e r i n e akıtılacaktır. E ğe r o b i r k a d ı n b u l a b i l i r s e o n a e z i y e t e d e c e k . A n c a k e ğe r k a d ı n g ü ç l ü y s e k i k a d ı n lar h e r z a m a n öyledir,

o za-

m a n o k a r ı s ı na eziyet e d e m e yecek; Bir

ç o c u ğ a eziyet

bahane

bulmak

yerlere bakacak ve mak

zorunda

ç o c u ğun ,

edecek. için

onu kus-

kalacak.

karısının

bir Eğer

üzerine

Öfke ve nefret gerçekten zıddı

sevginin değillerdir.

Sevginin gerçek

zıddı,

kayıtsızlıktır, umursamazlıktır.

125

ÇOCUK

k u s a m a z s a o z a m a n h i z m e t ç i n i n ü z e r i n e y a d a ofiste kusacak. Eğer o patronsa kendisinden aşağıdaki herh a n g i birine eziyet edecek. Ve bu adaletsizlik olacaktır ç ü n k ü o gerçekte s a n a eziyet e t m e k istedi a m a b u n u y a p a m a d ı , işler böyle y ü r ü r . i şt e k u ş a k t a n k u ş a ğ a ö f k e b ö y l e g e ç e r , n e f r e t b ö y le geçer, kıskançlık böyle geçer; h e r türlü zehir bir kuş akt a t o p l a n m a y a d e v a m e d e r . V e o n u d i ğ e r k u ş a ğ a miras olarak bırakır. Bu y ü z d e n insanlık h e r g ü n d a h a çok v e d a h a ç o k y ü k taşır. B u n u ç o c u ğ a y a p m a ç ü n k ü o n u n t ü m hayatını mahvedeceksin ve o sana yanlış hiçbir şey y a p m a d ı . S a d e c e b i r a y için d e n e v e şaşıracaksın: B u b i r a y t ü m kalıbı değiştirecek.

Kocamla

ben

çatışma yaşıyoruz.

oğlumuzu O

ve bense daha sevgi

daha

yetiştirirken

katı

olmak

istiyor

dolu olmak istiyorum.

O hald e b ı r ak o k e n d i istediğini y a p s ı n ve s e n de k e n d i i s t e d i ğ i n i y a p m a y a d e v a m et; s o r u n y o k . Ç o c u ğ u n h e r ikisine de ihtiyacı v a r d ı r ç ü n k ü h a y a t böyledir: Ç o c u k s a d e c e sevgi alırsa acı çeker; eğer o s a d e c e sertlik g ö r ü r s e o z a m a n d a a c ı ç e k e c e k t i r . O n u n h e r i k i s i n e d e i h t i y a c ı v a r . A n n e n i n v e b a b a n ı n işlevi b u d u r : A n n e ç o c u ğ a s e v g i v e r m e y e d e v a m e t m e l i d i r k i b u say e d e ç o c u k sevginin m ü m k ü n o l d u ğ u n u bilir v e b a b a sert kalır ki böylelikle ç o c u k h a y a t ı n çok kolay olmadığ ın ı b i l i r . H a y a t b ö y l e d i r !

126

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

G ü l l e r v a r d ı r v e d i k e n l e r v a r d ı r v e ç o c u k h e r ikisin e d e hazır olmalıdır. D ü n y a bir a n n e olmayacak; d ü n ya sert bir m ü c a d e l e olacak. Y a n i eğer o n a sadece sevgi vermeye d e v a m edersen o n u n hiç kemiği olmayacak. Gerçek hayatla karşılaştığında o basitçe çökecektir çünkü o anneyi bekleyecek ve anne o r a d a olmayacak; hayat onu umursamıyor. O zaman o babasına şükran duyacak ç ü n k ü hayat o n u p e k çok kez kapı dışına koyacaktır, o n a b a ğ ı r a c a k t ı r ve o z a m a n o, b u n u n l a da b a ş a çıkabil e c e ğin i b i l e c e k t i r ; o b u n u n i ç i n d e h a z ı r l a n m ı ş t ı r . Bir

ç o c u k y u m u ş a k l ı ğ a ve

s e r t l i ğ e , yin v e yang'a.

hazırlıklı o l m a k z o r u n d a d ı r . D u r u m n e olursa olsun, k a r şılı k v e r e b i l m e l i d i r . E ğ e r b a y a t z o r s a o d a z o r olabilir; e ğ e r h a y a t s e v e c e n s e , o d a s e v e c e n o l a b i l i r; h e r hangi bir sabitlenme olmayacaktır. Şimdi, eğer sadece babası o n u eğitirse o sabitlenecektir.

O sert bir kişi

olacaktır, o m ü k e m m e l bir A l m a n olacaktır a m a o asla sevemeyecektir ve

asla

sevgiyi

kabul

edemeyecektir

ç ü n k ü o s e v g i n i n n e o l d u ğ u n u b i l m e z . O b i r a s k e r olac a k t ı r , o s a v a ş m a y a , ö l d ü r m e y e y a d a ö l m e y e h a z ı r olacaktır. Bu o n u n y e g â n e mantığı olacaktır, o b a ş k a bir şey bilmeyecektir. B u d a tehlikelidir. A l m a n u l u s u n a olan şey b u d u r , Adolf H i t l e r b u n a hizmet etmiştir. İki D ü n y a Savaşı, A l m a n annelerinin olması gerektiği kad a r sevgi d o l u o l m a d ı ğ ı n ı v e A l m a n b a b a l a r ı n aşırı disiplinci o l d u k l a r ı n ı kanıtlamıştır. B u y ü z d e n t ü m d ü n y a A l m a n y a y ü z ü n d e n azap çekmiştir. Yani

eğer çocuk,

babasıyla bırakılırsa herhangi

bir zamanda , herhangi bir Adolf Hitler in k u r b a n ı ha$ 127

ÇOCUK

line gelecektir; b u tehlikelidir. E ğ e r ç o c u k s a n a bırakıl ı r s a, ç o c u k f a z l a s ı y l a H i n t l i o l a c a k t ı r . B u y ü z d e n o n e r e d e bir ç a t ı ş m a olsa h e m e n kaçacaktır, teslim olacaktır; h a t t a k a v g a b a ş l a m a d a n teslim o l a c a k t ı r ! O b i r k ö le o l a c a k t ı r . H e r iki şekilde de o sabitlenecekti r ve g e r ç e k t e n canlı bir k i m s e n i n hiçbir sabitliği y o k t u r . O sıvıdır: O h a r e k e t e d e b i l i r v e k o ş u l l a r o n u n b i r ç e l i k g i b i s e r t olm a s ı n ı g e r e k t i r d i ğ i n d e s e r t o l u r . V e k o ş u l l a r b i r g ü l gibi y u m u ş a k ve kırılgan olmasını gerektirdiğinde, yu$ m u şayabilir

T ü m b u yelpaze ç o c u ğ u n bilincine sunulmalıdır k i bu sayede o kolaylıkla h a r e k e t edebilsin.

Bu y ü z d e n

h e r ikisi d e iyidir.

Bir baba olarak sorumluluklarım nelerdir? Karımdan ayrılıyorum ve üç oğlumun benimle yaşamasına ve kızınsa annesiyle yaşamasına karar verdik. Çok şey y a p m a k gerekecek ç ü n k ü anne olmadığ ınd a s e n i n s o r u m l u l u k l a r ı n d a h a b ü y ü k , d a h a a ğ ı r h a l e gelir. H e m a n n e h e m b a b a o l m a n g e r e k e c e k . A n c a k bir a n l a m d a b u s e n i n için ç o k m u a z z a m b i r m e y d a n o k u m a ve gelişme olacaktır. S a d e c e b i r b a b a o l d u ğ u n d a , e n i ç t e k i ö z ü n i ş i n içine girmez, sadece çeper. B a b a dışta kalan bir şeydir. O kurumsaldır;

o doğal değildir.

Babalar sadece insan

t o p l u m l a r ı n d a v a r olur; o n u t o p l u m yaratmıştır. O n u n 128

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

d o ğa l b i r i ç g ü d ü s ü y o k t u r ; o s a d e c e b i r k o ş u l l a n m a d ı r . Bir k a d ı n bir a n n e haline geldiğinde, son d e r e ce anlamlı bir şey o n u n b a ş ı n a gelmiştir. A n c a k b a b a olan bir a d a m a çok b ü y ü k bir şey olmamıştır. Bir k a d ı n için b u n e r e d e y s e y e n i bir d o ğ u m d u r . S a d e c e ç o c u k değil, a n n e d e d o ğ m u ş t u r . A n n e ç o c u ğ u d o ğurur , ç o c u k a n n e y i d o ğ u r u r . Bir k a d ı n bir ç o c u k doğ urduğunda

hayattır.

Anne

ç o c u ğu n g ö z l e r i n i n i ç i n e b a k tığı

zaman,

kendi

baktığı

varlığının

kendi

içine b a k a r . Ç o c u k b ü y ü m e y e b a şladığında birlikte

büyür.

da Yani

bir

görevdi.

Ama

zaman, varlığının

Çocuk

ana

büyümeye

başladığında,

k a d a r sen yalnızca bir babaydın.

içine

içine bakar.

çocukla şu

çocuğun

gözlerinin

çocukla

birlikte

o da büyür.

o n u n içinde p e k d e fazla b i r ş e y y o k t u . A r t ı k h e r ikis i d e o l a c a k s ı n . H e r i k i s i d e o l a caksın ; a n n e d e . V e s e n ş a y e t ç o c u k l a r ı n a b i r a n n e olabilirsen, o z a m a n s o r u m l u l u k l a r seni rahatsı z etmesin; onlar yerine getirilecektir. Sadece bir a n n e olarak düş ünmey e b a ş l a . D a h a k a d ı n s ı ol, d a h a a l ı c ı . . . g i d e r e k d a h a az ve d a h a az bir b a b a ve d a h a çok ve d a h a çok b i r a n n e h a l i n e g e l e c e k s i n . B u s e n i n için m u a z z a m b i r m e y d a n o k u m a ve m u a z z a m bir d ö n ü ş ü m olacak. Ş aye t

fırsatı

kullanabilirsen,

neredeyse m u a z z a m bir

satori'ye

bunun

aracılığıyla

erişebilirsin. B u n u n

a r a c ı l ı ğıyl a i ç i n b i r u z l a ş m a y a v a r a c a k . U z l a ş m a s e n i n içinde olacak; içindeki e r k e k ve kadın, içindeki y i n ve

129

ÇOCUK

yang bir buluşmaya,

bir kristalleşmeye ulaşacak.

yavaş yavaş kim olduğun — e r k ek ya da k a d ı n — kavramını yitireceksin ç ü n k ü d a h a çok a n n e gibi olacaksın ve yine de bir b a b a olacaksın. Bu son derece simyasal b i r d u r u m olabilir. Ve benim tüm çabam sana bir kavrayış sunmaktır. H a n g i k o ş u l d a olursan ol bu bir gelişme k o n u s u haline gelebilir. O n e d e n l e ç o c u k l a r ı n a s a d e c e s a n k i s e n b i r a n n e y m i şçesin e b a k m a y a ç a l ı ş . E ğ e r b u n u y i r m i d ö r t saat b o y u n c a y a p a m a z s a n o z a m a n en a z ı n d a n birkaç s a a t l i ğin e y a p . V e o z a m a n e r k e ğ i y a k a l a ç ü n k ü o t a m a m ı y l a farklı. S e n b i r b a b a o l d u ğ u n d a ç o c u k l a r a h ü k m e t m e k isteyeceksin.

Onları kendin

gibi y a p m a k isteyeceksin.

Bir a n n e o l d u ğ u n d a k e n d i l e r i o l m a l a r ı için o n l a r a özgürlük v e r m e k isteyeceksin. Z i h n i n d e belli bir p r o g r a m y a p a b i l i r s i n: G ü n batın ı m d an gün d o ğ u m u n a k a d a r bir anne olacaksın. Büt ü n g ü n b o y u n c a bir b a b a olabilirsin. T ü m gece b o y u n c a b i r a n n e ol. K a d ı n d a h a ç o k g e c e g i b i d i r . O sen i ç e v r e l e r , i ç i n e alır, o s e n i b o ğ a r . V e b u n l a r ı s a n a k ı z m a d a n , h a t t a sana hiç d o k u n m a d a n y a p a r . K a r a n l ı k seni çevrelediğinde o n a d o k u n a m a z s ı n bile. O o r a d a dır a m a o sanki neredeyse y o k t u r . O n u n mevcudiyetinin kendisi y o k l u k sayesindedir. O y ü z d e n bir anne olduğun z a m a n m ü m k ü n olduğ unc a o r t a l ı k t a o l m a . H i ç b i r ş e y i k a n ı t l a m a y a ç a l ı ş m a . Sadece destek ol ve b u n u da son derece dolaylı şekilde y a p . S o r u m l u l u k terimleriyle d ü ş ü n m e . 130

İçsel gelişim

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

terimleriyle d ü ş ü n . S o r u m l u l u k , görev terimleriyle bir k e z d ü ş ü n d ü ğ ü n d e ç o k t a n k a y g ı n ı n içine g i r m i ş oluy o r s u n . Ş i m d i d e n b ü y ü k b i r fırsatı y i t i r i y o r s u n . Yanlış bir a d ı m attın. S o r u m l u l u k : Kişi ağırlık altında kalmış hisseder.

G ö r e v : Kişi o n u y a p m a k z o r u n d a hisseder.

G ö r e v pis b i r s ö z c ü k t ü r , b e ş harfli bir s ö z c ü k t ü r . Sevgi, g ö r e v d e ğ i l . H o ş u n a g i d i y o r v e s e v i y o r s u n . V e g e r ç e k l e ş m i ş o l a n t ü m b u d u r u m u n t a d ı n ı çıkar. O z a m a n bir g ü n k a r ı n a seni t e r k ettiği ve bir anne o l m a n a izin verdiği için ş ü k r a n duyabilirsin aksi taktirde bu m ü m k ü n olamazdı. Ve sadece bu olayda değil , h a y a t t a k i h e r d u r u m d a , h e r z a m a n b u n u g e l i ş m e i ç i n n a s ı l k u l l a n a c a ğ ı n ı b u l m a y a çalış; o n u n a r a c ı l ı ğ ı y la nasıl d a h a ç o k k e n d i n olabilirsin. Ve derinden meditasyon yap:

Bu seni d u r u m l a

y ü z l e şme k i ç i n y e t e r i n c e g ü ç l ü k ı l a c a k v e o n u n s a y e sinde gelişmeni sağlayacaktır.

Kocam ve ben ayrılmak istiyoruz ama kızımız için endişeleniyoruz% O a n l a y a c a k t ı r ç ü n k ü b a b a s ı o n u n için m e v c u t olacaktır; b u n d a bir s o r u n y o k t u r . P e k çok ç o c u k . . . v e ç o c u k l a r çok anlayışlıdır. E ğ e r sen m u t s u z s a n o çok m u t s u z hissedecektir. A n c a k eğer annesini m u t l u gör ü r s e , b i r k a ç g ü n i ç i n d e h e r ş e y i n m ü k e m m e l b i r şekilde güzel o l d u ğ u n u , hiçbir şeyin yanlış olmadığını görecektir. S e n o n u n için m u t s u z o l d u ğ u n u z a n n e d i y o r s u n v e o ise s e n i n y ü z ü n d e n m u t s u z o l a c a k ç ü n k ü ç o c u k

131

ÇOCUK

a n n e s i n i n d u y g u l a r ı n a çok hassastır. E ğ e r senin m u t l u o l d u ğun u g ö r ü r s e , h e p s i n i u n u t a c a k t ı r . B u o n u n a ş k ilişkis i d e ğ i l d i r v e a n n e b a ş k a b i r ç o c u k s e ç m e m i ş t i r , b a şk a b i r ç o c u k e v l a t e d i n m e m i ş t i r . S o r u n yoktur; p r o b l e m sende, içinde, derinlerde onu m u t s uz g ö r m e k istiyorsun ki bu sayede erkeğin içi n d a h a ç o k m u t s u z l u k y a r a t a b i l e s i n : " B a k ç o c u ğ a n e yaptın. Bana b u n u yaptın ve çocuğa da bunu yaptın ve sen çok neşeli hissediyorsun ve keyif alıyorsun senin m u t l u l u ğun u z e h i r l e y e c e ğ i z . " Asla birisinin mutluluğu Asla. birisinin

mutluluğunu

m u t l u l u ğun u z e h i r l e y e r e k k e n -

zehirleme birisinin

çünkü

mutluluğunu

zehirleyerek iyiliğini

başkalarına

yaptığın

her

şey

yapılacaktır

çünkü

birisinin

d i iyiliğini z e h i r l i y o r s u n ç ü n k ü b a şkaların

yaptığın

her

şey

sana yapılacaktır.

zehirliyorsun

çünkü sana

kendi

zehirleme

Sadece

benim

reçetemi

d e n e : H e r şeyi u n u t v e d a n s etm e y e git v e

kızına

şöyle

de:

" B u ç o k iyi; o ö z g ü r , b e n ö z g ü r ü m ve bu son derece güzel."

V e b e n i m ç o c u k l a r ı anlayışım şöyledir: O n l a r son derece

anlayışlıdır.

Onlar

anne babaların

kavgasına

gereksiz y e r e katılıyor, içine çekiliyor. A n n e ç e k m e k ister v e b a b a ç e k m e k ister v e ç o c u ğ u n hayatı bir k â b u s haline gelir. O y a v a ş y a v a ş b i r politikacı h a l i n e gelir: O a n n e s i n e b i r ş e y s ö y l e r v e b a b a s ı n a ise b a ş k a b i r ş e y söyler. A n n e s i y l e a n n e s i n i n y a n ı n d a olacaktır, b a b a sıyla b a b a s ı n ı n y a n ı n d a o l a c a k t ı r.

132

O bu k a d a r politik

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

Kale g e l e c e k t i r ç ü n k ü o b u i k i k i ş i a r a s ı n d a d ı r . B u y ü z den b u n u yaratma. B u n u n anlamı yoktur. O anlayacaktır; çocuklar kısa s ü r e d e u n u t u r .

Bana çok bağlı çocuğumla

olduğu için iki yaşındaki problemlerim var.

Ş imd i o n u u z a k l a ş t ı r m a a k s i t a k t i r d e t ü m b a y a t ı b o y u n c a negatif olacaktır. Asla çocuğu uzaklaştırma. S e v e b i l d i ği n k a d a r s e v o n u . O n u n k e n d i s i n i n s e n d e n u z a k l a ş m a y a başlayacağı bir an gelecek. O z a m a n y a p ı şma .

B u n l a r doğal şeylerdir.. .tıpkı meyve olgun-

l a ştığınd a a ğ a ç t a n o t o m a t i k m a n d ü ş m e s i g i b i . H a m i l e lik d o k u z a y l ı k o l d u ğ u n d a ç o c u k r a h i m d e n o t o m a t i k olarak çıkar. Ve bu aynısıdır; o b ü y ü d ü ğ ü n d e diğer çocuklarla gitmeye başlar. S o n r a bir g ü n bir eş b u l a c ak ve seni tamamıyla u n u t a c a k . O y ü z d e n e n d i ş e l e n m e ! S a d e c e o n u sev. V e şayet o n u sevebilirsen, y a l n ı z c a seni bir g ü n u n u t m a y a c a k , h a t t a seni affedebilecek bile. B ı r a k şimdi s a n a yapışsın. S e n i n sıcaklığına, senin sevgine ihtiyacı var. O n u itme, a k s i t a k t i r d e g e l i ş m e s i d u r a c a k t ı r . A n n e t a r a f ı n d a n iti$ l i r s e ç o c u k r e d d e d i l d i ğ i n i h i s s e d e r . A s l a r e d d e t m e , sadece o n a izin ver. Bu son d e r e c e doğaldır o ç o k çaresiz; b u y ü z d e n y a p ı ş ı r . B a ğ l a n m a k d i y e b i r ş e y y o k t u r . Olgun, yeterince güçlü o l d u ğ u n d a hareket etmeye başlayacaktır. O z a m a n o n u h a r e k e t e t m e m e s i için zorlam a y a çalışma. S a d e c e o n a izin ver.

133

ÇOCUK

Kızım ölmek hakkında sorular soruyor. Öldüğünde her şeyin nereye gittiğini bilmek istiyor. B u ç o k iyi... T ü m ç o c u k l a r ö l ü m l e ilgilidir; b u d o ğal m e r a k l a r d a n bir tanesidir. A n c a k onları yanıtla$ m a k t a n s a . . . ç ü n k ü t ü m cevaplar yanlış olacaktır... Bu yüzden

asla cevaplama;

sadece

bilmediğini,

ö l e c e ğimiz i v e g ö r e c e ğ i m i z i s ö y l e . V e b u n u n c e v a b ı n ı b i l m e d i ği n h e r ş e y i ç i n s e s s i z b i r k a b u l o l m a s ı n a izi n ver. Ç o c u k senin bilmediğin bir şey s o r d u ğ u z a m a n cehaletin i k a b u l et. A n n e b a b a l a r , h e r z a m a n b i l m e d i k lerini k a b u l e t m e n i n zararlı olacağını, ç o c u ğ u n gözünde imajlarının zedeleneceğini z a n n e d e r l e r a m a t a m tersi geçerlidir. Er ya da geç ç o c u k , senin hiç b i l m e d e n bil i y o r m uş gibi cevaplamış o l d u ğ u n u b u l a c a k t ı r . V e b u fark edildiği g ü n ç o c u k kandırıldığını hissedecektir ve o z a m a n t ü m saygı y o k olacaktır. E r ya d a geç ç o c u ğ u n a n n e b a b a s ı n ı n h e r k e s k a d a r cahil, h e r k e s k a d a r g ü ç süz, h e r k e s k a d a r k a r a n l ı k t a el y o r d a m ı y l a dolaştığını b u l m a s ı kaçınılmazdır. F a k a t o n l a r rol y a p m ı ş t ı r . V e bu gösteri çok t a h r ip edicidir. Bu y ü z d e n bilmediğin bir şey o l d u ğ u n d a , "Bilmiyorum; a r ı y o r u m ve b u l m a y a ç a l ı şıyorum

" de. Ve ölüm hakkında, tek bir şey —eve

d ö n d ü ğümüz , g e l d i ğ i m i z y e r e g i t t i ğ i m i z — h a r i ç h i ç b i r ş eyi n s ö y l e n e m e y e c e ğ i ş e y l e r d e n b i r i s i d i r . B i z d e bilm i y o r u z . B i l i n m e y e n bir k a y n a k t a n geliyoruz v e bilinm e y e n b u k a y n a ğ a geri d ö n ü y o r u z . Ö l ü m , d a i r e n i n tam a m l a n m a s ı d ı r a m a h e r iki u ç , b a ş l a n g ı ç v e s o n gizemli bir şekilde saklanmıştır. 134

A N N E BABALAR IÇIN TAVSİYE

B u tıpkı b i r k u ş u n b i r p e n c e r e d e n o d a n ı n içine girmesi, o r a d a b i r k a ç saniye k a n a t çırpması v e b a ş k a b i r p e n c e r e d e n d ı ş a r ı k a ç m a s ı gibidir. Biz s a d e c e k u ş u n i ç e r d e o l d u ğ u z a m a n ı biliriz. O n u n n e r e d e n geldiğ in i b i l m e y i z ; o n u n n e r e y e g i t t i ğ i n i b i l m e y i z . B i l d i ğ i m i z t e k şey, b u k ü ç ü k z a m a n d a b u a r a l ı k t a k u ş u n o d a nın içinde olduğu süredir. Ve t ü m bayatın d u r u m u b u d u r . Bir ç o c u ğ u n doğd u ğun u g ö r ü r ü z ; k u ş g i r m i ş t i r ; n e r e d e n b i ç k i m s e bilmez. Ve bir g ü n bir kimse ölür; k u ş u ç m u ş t u r . Ve b a y a t yalnızca

d o ğ u m v e ö l ü m a r a s ı n d a . . . k ü ç ü k bir geçittir.

Çocuğu bu gizemden

haberdar

et.

C e v a b ı ver-

mektense h e r taraftaki bu gizem k o n u s u n d a çocuğu f a r k ı n d a kıl, ç o c u k d a h a ç o k h a y r a n l ı k , d a h a ç o k h a y ret duyar. D ü z bir cevap v e r m e k t e n s e bir arayış yaratm a k d a h a iyidir. Ç o c u ğ u n d a h a m e r a k l ı o l m a s ı n a y a r d ı m c ı ol, ç o c u ğ u n d a h a ç o k a r a y ı ş i ç i n d e o l m a s ı n a y a r d ı m c ı ol. Ç o c u ğ u y a n ı t l a m a k t a n s a ç o c u ğ u n d a h a ç o k s o r u s o r m a s ı n ı sağla.

Eğer çocuğun kalbi d a h a çok

arayışa yönelirse bu yeterlidir; a n n e babaların çocuk için y a p a b i l e c e ğ i t ü m şey b u d u r . O n d a n s o n r a çocuk, k e n d i tarzıyla k e n d i cevaplarını arayacaktır. Biz hayatın

bilinmeden

kalacağını;

bir

'x'

olarak

kalacağını

u n u t u r u z . Biz o n u y a ş a r ı z ve o y i n e de b i l i n m e d e n kalır. İ n s a n b i l g i d e ç o k i l e r l e m i ş t i r , h e r g ü n p e k ç o k ş e y biliniyor; i n s a n bilgisine b i n l e r c e a r a ş t ı r m a k â ğ ı d ı ekleniyor, binlerce kitap eklenmey e d e v a m ediyor. Anc a k t e m e l o l a n a y n ı k a l ı r . T e m e l o l a n ı n ö n ü n d e b i z çaresiziz ve önemsiziz. 135

ÇOCUK

Bu n e d e n l e o n u n giderek d a h a çok gizemi hissetm e s i n e y a r d ı m et.

Altı yaşındaki oğlum için endişeleniyorum. Benim hoşlanmayacağım türden şeyler, kavga etmek gibi ve küfretmek ve yalan söylemek gibi şeyler yapıyor. E n d i şelenme

: O s o n r a d a n yüzleşme terapisi y a p -

m a y a i h t i y a ç d u y m a y a c a k ! B u s o n d e r e c e iyi. O n l a r ı n k a v g a etmesi ve bağırması ve k ö t ü şeyler söylemesi ve y a l a n s ö y l e m e s i için d o ğ r u z a m a n b u d u r ; b u sahiciliği yaratacak . B u n l a r kaybolacak; eğer b u n l a r bastırılırsa kalırlar. O n l a r s a d e c e bastırıldığı için kalır, aksi t a k t i r de onların mevsimi geçtiğinde gidecektir. H e r k e s ç o c u k s u g ö z ü k ü y o r ç ü n k ü ç o c u ğ a izin ver i l m e m i ştir . B u n e d e n l e k ı r k y a d a elli h a t t a y e t m i ş y a ş ınd a b i r a d a m h â l â b i r ö f k e n ö b e t i n e g i r e b i l i r . K ü ç ü cük bir şey o n u üzebilir ve son derece çocuksu bir hal e girebilir. S a d e c e k ü ç ü c ü k bir şok, birazcık ü z ü n t ü ve o, ona katlanamaz. O n u n kendi çocukluğunu yaşam a s ı n a izin verilmemiştir; b u y a ş a n m a m ı ş ç o c u k l u k sürer gider. H e r z a m a n temel bir kural olarak hatırla: Yaşanm ı ş o l a n l a i ş i m i z b i t m i ş t i r ; y a ş a n m a m ı ş k a l a n ş e y l e r ısr a r e t m e y e d e v a m eder, y a ş a n m a k ister. Ç o c u k l u k t a iyi o l a n ş e y l e r v a r d ı r . A y n ı ş e y ç o c u k l u k g i t t i ğ i n d e , çok tehlikeli olacaktır. Ö r n e ğ i n eğer o bağırırsa bu anlaşılabilir , e ğ e r o ç ı ğ l ı k a t a r s a b u a n l a ş ı l a b i l i r a m a şa$ 136

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

y e t o k ı r k y a d a elli y a ş ı n d a y s a v e o b a ğ ı r ı p ç a ğ ı r ı y o r sa a n l a m a k zorlaşır; o z a m a n o n u n kendisi u t a n a c a k t ı r . B u y ü z d e n d ü n y a d a p e k ç o k g r u p ç a l ı ş m a s ı geliştirilmektedir. O n l a r a özellikle d e Hıristiyanlı k y ü z ü n d e n i h t i y a ç v a r d ı r . H ı r i s t i y a n l ı k b a s t ı r m a y ı , i k i b i n yıllık b a s t ı r m a y ı v e H ı r i s t i y a n a ğ ı r b a ş l ı l ı ğ ı f i k r i n i ö ğ r e t mektedir . B u y ü z d e n hiç k i m s e y e izin verilmez.. . b u ş eyle r s e n i n i ç i n d e d e r i n l e r d e k a l ı r . O n l a r b e k l e r : E ğ e r bazı fırsatlar o r t a y a ç ı k a r s a infilak e d e c e k l e r d i r , şayet hiç fırsat ç ı k m a z s a kişi b i r t a k ı m fırsatları k o l l a m a y a d e v e m edecektir. S a r h o ş olabilir ve bir şeyler y a p a c a k t ı r . Affedilir; i n s a n o n u n s a r h o ş o l d u ğ u n u s ö y l e y e c e k tir. O da a y r ı c a " S a r h o ş t u m , ö z ü r d i l e r i m " diyebilir, i n s a n l a r s a v a ş a gider, i n s a n l ar c i n a y et filmlerine gider. B i r c i n a y e t filmini s e y r e t m e k t e n n a s ı l k e y i f a l ı n ı r ? D e dektif hikâyesi o k u m a k t a n nasıl keyif alınır? O başkasının senin y e r i n e y a p t ı ğ ı b i r ş e y d e n keyif almaktır : Senin y a p a m a d ı ğ ı n bir şeyi b a ş k a l a r ı aracılığıyla y a p ı y o rsun, v e k â l e t e n . Katille y a d a ö l d ü r ü l e n l e özdeşleşirsin ve heyecanlanırsın. Niçin insanlar b o ğ a güreşini seyreder? N i ç i n insanlar hayvanlarla savaşıp ava gider? Bu ç o k v a h ş i c e v e gereksiz gelir. A m a b i r n e d e n i v a r d ı r ; bir şey ifade edilmelidir, b i r şekilde bir y o l b u l u n m a l ı dır. H i ç , b i r futbol maçı s e y r e t m e d i n mi?

Nasıl bir

k a v g a çıkar, i k i t a r a f v e iki t a r a f t a n a r k a d a ş l a r k a v g a y a t u t u ş u r v e kaos vardır. Sadece bir futbol m a ç ı ! Ç o k aptalcadır a m a devam eder. Bu onların yaşanmamış ç o c u k l u ğudur . 137

ÇOCUK

O n a izin ver,

K o r k u n senin bastırılmışlığın$

Çocuğunda, hoşuna

dan kaynaklanıyor; o n u n yü-

gitmeyen

bir şeyler bulursan kendi içine bak, onu o

orada

duyarlı

z ü n d e n değil. S e n bastırılmışsın;

bulacaksın;

çocuğa yansıtıhr. Çocuk

korkma.

sadece

sana bu

şeyler için

asla

izin v e r i l m e m i ş ve o n a izin veriliyor.

D e r i n l e r d e b i r a z kıs-

k a n ı y o r olmalısın ve bir şeyin

bir yanıttır.

yanlış

gideceği

korkusu

var.

Bu şeylerin yanlış olduğu sana ö ğretilmi

ş olmalı.

S a d e c e o n a izin v e r . B u n u n l a o g e l i ş e c e k t i r v e o çoc u k l u ğu n ö t e s i n e g e l i ş e c e k t i r . O o l g u n l a ş t ı ğ ı n d a , g e r ç e k ten olgun olacak. O n u n Yüzleşme, Geştalt, P s i k o d r a m a gibi hiçbir şeye asla ihtiyacı o l m a y a c a k . O h e p k e n d i s i olarak yaşamış. Ve gerçekten yaşayabilirsen o z a m a n bu ç o k d e r i n e işler.

Çocuğumun

hoşlanmadığım

özellikleri

var.

Ş ayet , b a z e n ç o c u ğ u n d a h o ş u n a g i t m e y e n b i r şeyler b u l u r s a n k e n d i içine bak, o n u o r a d a b u l a c a k s ı n ; o çocuğa yansıtılır.

Çocuk sadece duyarlı bir yanıttır.

Ç o c u k basitçe seni ö z ü m s e m e k , seni taklit etmek, seni t e k r a r e t m e k için vardır. Y a n i e ğ e r ç o c u k t a y a n l ı ş b i r şey o r t a y a çıkarsa b u n u o r t a y a k o y m a k t a n s a , o n u kend i içine y e r l e ş t ir v e şaşıracaksın: Ç o c u k b u n u o t o m a $ tikman bırakacaktır.

Ç o c u k y a l n ı z c a a n n e y e fizikse l

besin için bağlı değildir, o a n n e y e h e r şekilde bağlıdır; 138

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

ruhsal besin için de. Bu y ü z d e n şayet sen dinginleşir$ sen, ç o c u k s e n i t a k i p e d e c e k t i r , o b u n u b i l m e d e n ö ğ r e nir; eğer s e n m e d i t a s y o n h a l i n d e olursan, o m e d i t a s y o n haline girecektir. Anne hakkında

babalar

çocukları

şikâyet ederken

yaptıklarının

farkında

değil-

Çocukta yanlış

bir şey varsa

dirler ç ü n k ü b e n i m gözlemime

bu anne babadan

göre

geliyor

çocukta

yanlış

bir

şey

olmalıdır.

v a r s a b u a n n e b a b a d a n geliyor

Bu her zaman

olmalıdır. B u h e r z a m a n böy-

böyledir.

ledir: dokuzu

Bunun anne

yüzde

doksan

babadan

gelir;

çocuk ne kadar küçükse oran o kadar büyüktür. Çocuk biraz b ü y ü d ü ğ ü n d e v e t o p l u m u n içine g i r m e y e başladığ ınd a o z a m a n e l b e t t e b a ş k a l a r ı n d a n d a ö ğ r e n i r a n c a k nihai hesaba göre neredeyse y ü z d e doksan oranında a n n e b a b a d a n k a y n a k l a n ı r . O y ü z d e n ç o c u ğ u n n e olm a s ı n ı i s t i y o r s a n , ol. D i n g i n ol, ş e f k a t l i ol, s e v g i d o l u ol, n e şel i ol. V e s a d e c e b u o l a r a k ç o c u ğ u n b u n i t e l i k l e r i ö z ü m s e m e y e başladığı için şaşıracaksın. Ve şayet o ding i n l i ğ i i ç s e l l e ş t i r e b i l i r s e b u o n u n için e n b ü y ü k ş e y olacaktır.

Küçük oğlum çok güzel ve zengin bir çocuk ama benden çok fazla enerji talep ediyor ve çok fazla ilgime ihtiyacı var Suçluluk duymak ve kendinden fedakârlıkta bulunmak arasında mücadele ediyorum. Dengeyi bulmak mümkün müdür? 139

ÇOCUK

E v e t m ü m k ü n d ü r . S a d e c e b i r şeyin anlaşılması ger e k i y o r . E ğ e r ç o c u k l a r a izin v e r i r s e n g e r ç e k t e n ç o k d i k t a t ö r gibi olabilirler; seni g e r ç e k t e n sömürebilirler . Bu s e n i n içi n z a r a r l ı d ı r v e o n l a r içi n d e iyi d e ğ i l d i r ç ü n k ü b i r k e z s ö m ü r ü l m e n e izin v e r i r s e n v e ilgi g ö s t e r m e k z o $ r u n d a y s a n ve sınırlarının ötesinde sevmen g e r e k i y o r s a v e b u n u n ç o k fazla o l d u ğ u n u h i s s e t m e y e b a ş l a r s a n , o z a m a n bir şekilde intikam alacaksın. D a h a s o n r a ç o c u k kendisini ö n e m s e m e y e n bir d ü n y a n ı n içine girecek ve o h e r z a m a n d i ğ e r h e r k e s t e n a y n ı şeyi bekleyecek. O n u n beklentileri aşırı olacak. Ve b u n l a r hayal kırıklıkları yaratacak. O z a m a n seni suçlayacaktır —ve mantıklı olan d a b u d u r — v e " B a b a m beni mahvetti" diyecektir. Sevgi v e r a m a k e n d i n e h ü k m e d i l m e s i n e izin verme. Aradaki ayrım incedir a m a V e r m e k istediğind e sevgi ver.

anlaşılması

gerekir.

Vermek istemediğinde,

u m u r s a m a ç ü n k ü s e n s a d e c e ç o c u ğ u n u n a r z u l a r ı n ı gid e r m e k için b u r a d a değilsin. V e sen o n a yanlış ö r n e k s u n u y o r s u n ; o d a a y n ı şeyi k e n d i ç o c u k l a r ı n a y a p a c a k . V e h e r z a m a n h a t ı r l a : F e d a k â r l ı k iyi d e ğ i l d i r ç ü n kü asla o ğ l u n u affedemeyeceksin. A n c a k o s o r u m l u t u t u l a m a z . O u y a n ı k değil, o bu k a d a r bilinçli değil. S e n d a h a bilinçlisin. S e n i n s o r u m l u l u ğu n ç o k d a h a b ü y ü k . S e v g i n i v e r a m a h ü k m e d i l m e . V e ç o c u k l a r ı n algısı ç o k g e l i ş k i n d i r . B i r s e f e r i n d e b i r a r k a d a ş t a k a l ı y o r d u m v e çift d ış ar ı ç ı k t ı v e b a n a k ü ç ü k o ğ u l l a r ı n ı n o r a d a o l d u ğ u n u söyledi, y a n i o n a b a k m a m g e r e k i y o r d u . " B ı r a k ı n o y n a sın"

140

dedim. M e r d i v e n l e r d e n d ü ş tü ve canı y a n d ı .

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

B a n a b a k t ı v e b e n s e o r a d a b i r B u d a gibi o t u r d u m . O da b a n a baktı, y a k ı n d a n izledi ve s o n r a " H i ç y a r a r ı yok; ağlayıp zırlamak anlamsız ç ü n k ü g ö r ü n e n o ki bu a d a m neredeyse bir heykel gibi" diye d ü ş ü n d ü . O y n a maya başladı... Y a r ı m s a a t s o n r a a n n e b a b a s ı g e r i g e l d i ğ i n d e ağlamaya başladı. O z a m a n b e n de ona, "Bu mantıksız ç ü n k ü şu an bir p r o b l e m yok. Acı ya da biraz incinme olsaydı y a r ı m saat geçti; d a h a ö n c e a ğ l a m a l ı y d ı n " dedim. " N e a n l a m ı v a r d ı ki? umursamayacaktın.

G a y e t iyi b i l i y o r d u m k i

Beklemek

zorundaydım"

dedi.

Çocuklar çok pratiktir. B u n e d e n l e ş u a n d a n itibaren bu k o n u d a biraz d a h a uyanık onun

ol. seni

günlüğüne

zorlamasına

izin

verme, anlayacaktır. Çocuklar k e n d i çıkarı için insanları kullanabilir. O n l a r y a n l ı ş strateji-

Çocuklar yanlış

stratejiler

öğrenir ve sonra, tüm yaşamları bu

boyunca

stratejileri

tekrarlar.

ler ö ğ r e n i r v e s o n r a t ü m yaş amlar ı b o y u n c a b u s t r a t e j i l e r i t e k r a r l a r l a r : K a n l a r ı y la, k o c a l a r ı y l a , ç o c u k l a r ı y l a . B i r k e z o n l a r ı n s e n i y ö n e t m e s i n e i z i n v e r i r s e n b i r d a h a k i s e f e r e d a h a fazlasını yapacaklardır. Senin onların gücü altında olduğunu bilirler. V e h e r k e s g ü c ü n t a d ı n ı ç ı k a r m a k ister, h e r k e s p a t r o n o l m a k ister. A ğlayabilirler

, zırlayabilirler. Bırak ağlasınlar, on-

lar t e k b a ş ı n a b ı r a k ı l m a l ı. V e o n l a r b u n d a n b i r ş e y öğr e n e c e k l e r d i r . B a ş k a l a r ı n ı n ö z g ü r l ü ğ ü n e saygı. 141

ÇOCUK

Bir a n n e aynı z a m a n d a bir k a d ı n d ı r ; bir bireydir. A n n e l i k h e r şey değildir, o s a d e c e senin bir p a r ç a n d ı r . B u y ü z d e n d ü n y a d a , özellikle d e B a t ı d a p e k ç o k k a d ı n anne

olmaktan

çok korkar.

Kadının hiç

özgürlüğü

y o k t u r . A n n e o l d u ğ u n d a işi b i t m i ş t i r , eli k o l u b a ğ l a n m ı ştı r v e ç o c u ğ u n s o r u n l a r ı y l a o k a d a r y ü k l e n m i ş t i r k i k e n d i s i n e a l a n k a l m a z . V e ç o c u k l a r s a h i p o l m a k ister; sahiplenmek doğuştandır.

Bu hastalığı,

sahiplenmeyi

v e t u t u n m a y ı v e y a k a l a m a y ı v e y a p ı ş m a y ı d o ğ u ş t a n itib a r e n getiririz. Pek çok kadın anne

olmaktan korkar.

Sorunu

ç ö z m e n i n y ö n t e m i b u değildir. B u n u ç ö z m e n i n yolu, a n n e l i ği n s e n i n b i r p a r ç a n o l d u ğ u n u g ö r m e k t i r . O seninle eşanlamlı değildir; sen b i r b i r e y olara k kalırsın. Aynı şekilde eş olmak da senin bir parçandır. Seninle e ş a n l a m l ı değildir; se n b i r b i r e y o l a r a k kalırsın. V e bireysellik h i ç b i r şey için k u r b a n e d i l m e m e l i d i r . N e olursa olsun: Annelik, karılık, kocalık, babalık. Bireysellik f e d a e d i l m e m e l i d i r ç ü n k ü o n u n i ç i n d e d a h a b ü y ü k şeyler vardır. Annelik y i r m i d ö r t saatlik bir iş değildir. Ç o c u k l a ra, " A n n e l i k y a p a r k e n a n n e l i k y a p ı y o r u m v e b a ş k a bir şey y a p a r k e n d e b a ş k a bir şey y a p ı y o r u m v e b u şeylerin üst üste binmesini istemiyorum" de. O n l a r a güçlü h a l e g e l m e l e ri v e b u n u a n l a m a l a r ı için y a r d ı m et. V e onlar hayatlarında, büyüdüklerinde sana minnet duyacaklar ve sen asla öfkelenmeyeceksin. Bu k o n u l a r üzer i n d e y a v a ş y a v a ş çalış . Ç o c u k l a r k ı r ı l g a n d ı r a m a ç o k g ü ç l ü d ü r l e r d e . Ve o n l a r ısrar edecektir, kolaylıkla izin

142

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

vermeyeceklerdir çünkü teslim

olmaktaydın.

seni tanıyorlar:

Bu y ü z d e n

Sen

onlara

s a n a kolaylıkla izin

v e r m e y e c e k l e r d i r . A n c a k b i r ila ü ç hafta i ç i n d e b u k a dının değişmiş olduğunu anlayacaklar; bu kadın artık aynı değil.

Oğlumun yememesinden endişeleniyorum, belki de bu bronşite neden oluyor ve onun diğer çocuklarla ilişki kurma şeklinden de endişeleniyorum. Nasıl yapıyor? yorum

sorun,

Zannedi-

onunla

oldu-

ğ unda n ç o k s e n i n l e ilgili! Göründüğü

kadarıyla

o n u n h a k k ı n d a aşırı endişelisin. B a z e n b u bile o n u n zihninde

gerginlik

yaratabilir.

O n a h e r şekilde özen göster

Bizim

yapabileceğimiz

tek şey, ve

sevebilir

özgürlük

verebiliriz. Ve sevgi özgürlük verebilir

sadece,

o zaman o sevgidir.

a m a e n d i ş e l e n m ek özen göst e r m e k değildir. E n d i ş e ç o k t a h r i p edicidir. S e n i n için t a h r i p edicidir, o n u n için t a h r i p edicidir ç ü n k ü şayet o n u n h a k k ı n d a çok endişeli o l d u ğ u n u anlarsa suçlu h i s s e t m e y e b a ş l a y a c a k t ı r . B r o n ş i t e b u n e d e n olabilir, a s t ı m a b u n e d e n olabilir. D a h a a z y e m e y e başlayabilir; k e n d i s i n i c e z a l a n d ı r m a y a b a ş l a y a b i l i r . H i ç b i r ilgi k ö t ü d e ğ i l d i r a m a a ş ı r ı ilgi k ö t ü d ü r . Aşırılıklar h e r z a m a n k ö t ü d ü r ;

o r t a d a o l m a k iyidir.

O n u çok, aşırı k o r u y o r s u n . O n a n e r e d e y s e b o ğ u l d u $ 143

ÇOCUK

ğ un u h i s s e t t i r i y o r s u n ; b r o n ş i t v e a s t ı m b u d u r . A s t ı m kişi

boğulduğunu

hissediyorsa

başlayabilir

senin

y a r a t t ı ğı n ş e y b u d u r . Y a n i s e n i n n i y e t i n k ö t ü d e ğ i l a m a y a p t ı ğ ı n ş e y iyi d e ğil . S a d e c e o n u k e n d i b a ş ı n a bırak. O n u sev a m a o n u bırak. O n u n k e n d i hayatı var. O n a sadece d a h a çok özgürlük ver ve astım kaybolacaktır. O n u n kendi yaş a m t a r z ı n a izin ver; o n a aşırı b i r şekilde yol g ö s t e r m e y e ç a l ı ş m a . B i z i m y a p a b i l e c e ğ i m i z t e k şey, s e v e b i l i r v e ö z g ü r l ü k verebiliriz. Ve sevgi ö z g ü r l ü k verebilir sadece, o z a m a n o s e v g i d i r . B u n e d e n l e ilgini kes, e n d i ş e n i k e s. B u s e n i n b i r ç e şi t k e n d i n d e n k a ç m a y ö n t e m i n o l a b i l i r . O n u n l a ilgileniyorsun böylelikle k e n d i endişelerinden kaçınıyors u n . B u iyi b i r b a h a n e h a l i n e g e l i r , b u b i r n e d e n b u l m a h a l i n e gelir. K e n d i i ç k a o s u n d a n k a ç a b i l i r s i n ; o n u n l a ilgilenebilirsin. M i l y o n l a r c a i n s a n ı n yaptığ ı şey b u d u r . Ç o c u k l a r g ü n a h keçisi h a l i n e gelir. T ü m p r o b l e m l e r i o n u n sırtına yüklersin. E ğe r t e k b a ş ı n a b ı r a k ı l ı r s a n , e ğ e r h a k k ı n d a e n d i ş eleneceği le

n biç kimse olmazsa o z a m a n bu problemler-

yüzleşmek

zorunda

kalacaksın.

problemlerle

yüzleş; onlar aşılmak z o r u n d a . Ve eğer derinlerde bir y e r d e o n u n hasta olmasında, o n u n b a ş ı n ı n d e r t te o l m a s ı n d a b i r t a k ı m çıkarların v a r s a . . . B u b i r y a t ı r ı m d ı r ç ü n k ü o m ü k e m m e l b i r şekilde sağlıklıysa o z a m a n sen ne y a p a c a k s ı n ? S e n k e n di içine fırlatılacaksın. O y ü z d e n bilinçaltının derinle$

144

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

r i n d e b i r y e r d e s e n o n u n o l d u ğ u h a l i y l e k a l m a s ı n ı ist e r s i n. V e b u n u h i s s e d e c e k t i r ; ç o c u k l a r s o n d e r e c e sezgiseldir. B u n u h i s s e d e c e k t i r v e s e n i n a r z u n u y e r i n e getirecektir. B a ş k a ne yapabilir ki? O senin bilinçaltı arz u n u yerine getirecektir ve seni meşgul edecektir. A m a o n u n hayatı mahvolacaktır. Ve sen de kendinle yüzleşme fırsatını k a ç ı r a c a k s ı n . B e n i m h i s s i y a t ı m o ki,

senin çözülmesi gereken

çok derin bazı problemlerin var: Bu yüzden, o n u n üzer i n e h e r ş e y i a k ı t m a k t a n s a b i r sevgili, b i r a r k a d a ş b u l . P e k çok kez bir annenin çocuğun etrafında dolandığı olur. " N e y a p a b i l i r i m ? H e r h a n g i b i r ilişkiye girebilecek z a m a n ı m yok, b u n u n l a u ğ r a ş a m a m " diyebilir. H a y ı r , k e n d i h a y a t ı n a y ö n e l m e l i s i n böylelikle o n u birazcık k e n d i başına bırakabilirsin. O n a bir yetişkinmiş gibi saygı d u y. H e r ç o c u ğ a aynı d ü z e y d e y m i ş gibi saygı d u y u l m a k z o r u n d a d ı r . O y ü z d e n ilk o l a r a k o n a ö z g ü r l ü ğ ü n ü v e r . b o ğma .

Onu

O n u n astımının s a n a söylediği şey b u d u r .

bir mesajdır. Ve o n u hiçbir şey y e m e y e z o r l a m a aksi h a l d e o r e d d e d e c e k . B u n a g e r e k y o k ! B i r ç o c u k n e zam a n a ç o l d u ğ u n u bilir. A ç o l d u ğ u n d a y i y e c e k t i r . E ğ e r aç değilse y e m e ğ e gerek y o k t u r . Ve hiçbir ç o c u ğ u n aç kalmayacağı o k a d a r doğal bir şeydir ki! E ğe r b i r g ü n b i r ö ğ ü n ü a t l a r s a e n d i ş e l e n m e b u g a y e t iyidir. A r a d a bir, b i r tatil iyidir. B ı r a k ö ğ ü n ü atlasın. O n u n g e r ç e k açlığı g e l d i ğ i n d e k o ş a r a k g e l e c e k t i r . P e k çok anne çocuğu y e m e k yemeye zorlar ve b u n u y a p a r a k p e k ç o k şeyi m a h v e d e r . B i r k e z ç o c u ğ u n d o $

145

ÇOCUK

ğ a l i ş t a h ı n ı y o k e t t i k l e r i n d e y a v a ş y a v a ş , o t a m a m e n ilgisiz h a l e g e l e c e k t i r ; a ç o l d u ğ u z a m a n ı , a ç o l m a d ı ğ ı z a m a n ı bilmez.

H i ç b i r h a y v a n açlık çekmez.

Hayvan

a c ı k t ı ğınd a y i y e c e k t i r ; a ç o l m a d ı ğ ı n d a y e m e y e c e k t i r . Ve hiçbir a n n e b u n u önemsemiyor; hiç kimse o n a yol g ö s t e r m i y o r . V e ç o c u k l a r h a y v a n d ı r , saf h a y v a n d ı r l a r . Sadece onu rahat bırak. Bir anne çocuklarıyla aşırı ilgilendiği zaman bunun anlamı, onun

çocukta

hem

çocuğu

hem kocayı çalışması

bulmaya demektir.

Ve bir ay içinde o kendiliğinden

yemeğe

Canı

başlayacaktır.

isterse

bırak yesin.

Bir ç o c u ğ u n nasıl yetiştirileceği planlarını ve bilgini k e n d i n e sakla. Ve eğer r e h b e r kitapların varsa onları y a k !

Çünkü

B a t ı ' d a i n s a n l a r ı n r e h b e r kitapları

var.

okuyor

Onlar bilgili

kitapları

insanların,

u z m a n l a r ı n y a p ı l m a s ı gerekli dediği şeyleri y a p m a y a ç a l ı şıyorlar . B u n a h i ç g e r e k y o k ; d o ğ a y e t e r l i d i r !

o n a ö z g ü r l ü k t a n ı : B ı r a k h a r e k e t etsin, b ı r a k b a z ı şeyleri k e n d i istediği şekilde y a p s ı n . U ç a y içinde p r o b lemlerin o r t a d a n kalkacak a m a sen problemlerinle uğr a şma k z o r u n d a s ı n . Bir a n n e çocuklarıyla aşırı ilgilendiği z a m a n b u n u n anlamı, o n u n çocukta h e m çocuğu h e m kocayı b u l m a y a çalışması d e m e k t i r . Bu tehlikelidir. Bir a r k a daş a r a m a y a başlamalısın. Bu zihnini o n u n ü z e r i n d e n b a şk a b i r y ö n e ç e k e c e k t i r v e o n u k u r t a r a c a k t ı r .

146

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

Genç oğlumun hissediyorum bense bazı

durumlarda

çok güçlü olduğunu hiç güçlü hissetmiyorum ne yapacağımı

bilmiyorum.

Bırak o güçlü olsun! Niçin onun gücü hakkında endişe edesi n ki? Bu iyidir. O g ü ç l ü o l m a k d u r u m u n d a d ı r v e a n n e ise y u m u ş a k o l m a k d u r u m u n d a d ı r . O güçlü olmak zorundadır; sadece o zaman o bir birey o l a r a k gelişebilir. E ğ e r o y u m u ş a k s a ve a n n e g ü ç l ü y s e o ölecektir. P e k çok insanın b a ş ı n a gelen b u d u r : A n n e a şır ı g ü ç l ü d ü r v e o n l a r y u m u ş a k t ı r y a d a a n n e o n l a r ı n g ü ç l ü o l m a s ı n a izin v e r m e z . O z a m a n o n l a r t ü m h a y a t ları b o y u n c a a n n e l e r i n etrafında dolanırlar. O n l a r yaş$ l a n s a bile, a n n e ö l m ü ş v e g i t m i ş olsa bile h â l â ö n l ü ğ ü n ü n iplerine t u t u n u r l a r ; d e r i n d e onlar hâlâ psikolojik o l a r a k a n n e y e b a ğ ı m l ı d ı r . B u p a t o l o j i k b i r h a l alır . O z a m a n a d a m k a r ı s ı n a a n n e s i y m i ş gibi b a k m a y a başlayabilir. O bir a n n e o l m a d a n y a ş a y a m a z . O kendisine annelik y a p a c a k birisine ihtiyaç duyar. B u e ğ i l i m y ü z ü n d e n m e m e l e r ç o k ö n e m l i h a l e gelm i ştir . S a n a t ç ı l a r m e m e l e r i r e s m e t m e y e d e v a m e d e r , h e y k e l t ı r a şla r m e m e l e r i n h e y k e l i n i y a p a r , ş a i r l e r m e m e l e r h a k k ı n d a y a z m a y a d e v a m eder; öyle g ö r ü n ü y o r ki bu gerçekten çok b ü y ü k bir takıntıdır. Temelde bu, s a d e c e b u i n s a n l a r ı n h â l â a n n e için y a n ı p t u t u ş t u ğ u n u n bir göstergesidir; m e m e anneyi temsil eder. Çoc u k l a r a n n e d e n ö z g ü r o l u r s a m e m e l e r ş i i r d e n v e filmlerden ve resimden kaybolacaktır. Onlar doğru orantı$

147

ÇOCUK

y a s a h i p o l a c a k t ı r , o n l a r b e d e n i n d o ğ a l bir p a r ç a s ı olacaktır. Şimdi g ö r ü n e n o ki m e m e l e r e sahip olan k a d ı n d e ğildir , m e m e l e r k a d ı n a s a h i p t i r ; k a d ı n i k i n c i p l a n d a gibidir. Bu çok patolojik bir d u r u m d u r . Çocuklar

çok güçlü

olmalıdır.

O yüzden

onun

g ü ç l ü o l m a s ı n a y a r d ı m et. S e n i n i ç i n b u n u n l a b a ş a çıkm a k z o r o l a c a k t ı r . Ç ü n k ü o n e k a d a r g ü ç l ü o l u r s a sen i n için o k a d a r b e l a y a r a t a c a k t ı r ; şayet zayıf o l u r s a sor u n y o k t u r . A n c a k bir kimse h a y a t t a güçlü o l m a k zorundadır:

H a y a t bela getirir,

h a y a t risklidir.

O bir

m e y d a n o k u m a d ı r . E ğ e r o d o n u k s a ve d u r g u n s a ve ölü gibiyse b i r k ö ş e d e o t u r a c a k t ı r ve s a n a hiç rahatsızlık v e r m e y e c e k t i r ama, o z a m a n o canlı değildir. E ğ e r can$ l ı y s a senin için p e k ç ok p r o b l e m y a r a t a c a k t ı r . O n l a r l a y ü z l e şme k z o r u n d a s ı n . A n n e o l m a k b u d e m e k t i r : B u problemlerle yüzleşmektir. Ve bunlarl a yüzleşerek sen de büyüyeceksin, o n a özgürlük ve güç vererek sen de büyüyeceksin. A n n e ve çocuk birlikte büyürler.

K ı l ı m a bağırdığım için endişeleniyorum. Bazen beni kızdırıyor ve yapmaması için ona bağırıyorum. Hayır,

bağırma konusunda

endişelenme;

gerek

y o k . Bu doğaldır. S a d e c e bir şeyi h a t ı r l a m a n gerekiy o r ; o n u s e v g i n l e d e n g e l e . B a z e n i n s a n ı n b a ğ ı r m a k istediği anlar v a r d ı r ve çocuklar b u n u anlarlar ç ü n k ü o n l a r k e n d i l e r i d e bağırır. B u g e r ç e k t e n o n l a r ı n lisanıdır. E ğ e r i ç e r d e b i r şeylerin k a y n a d ı ğ ı n ı h i s s e d i y o r s a n ve b a ğ ı r m ı y o r s a n , ç o c u k olan şeyden çok rahatsız his$

148

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

s e d e r ç ü n k ü b u o n u n a n l a y a c a ğ ı n ı n ö t e s i n d e b i r şeydir. O hissedebilir... senin b ü t ü n titreşimlerin bağırı$ y o r d u r v e s e n ise b a ğ ı r m ı y o r s u n v e b a t t a s e n g ü l ü m s ü $ yorsun ve kontrol ediyorsun. Çocu k b u n d a n son derece rahatsız olur ç ü n k ü o annesinin aldattığını hisseder ve onlar asla aldatmayı affetmezler. Onlar her zaman hakikati kabul etmeye hazırdır. Çocuklar

çok

yaşama

bağlıdır,

Çocuklar her zaman hakikati

ayakları yere basar. O y ü z d e n ne

zaman

hissedersen

kabul

bağır.

hazırdır,

H a t ı r l a n a c a k t e k ş e y ise o n u s e v g i ile d e n g e l e m e k t i r . rasında

çılgınca

b a ğırdığınd

sev.

etmeye

onların

Son-

yere

ayakları basar.

Onlara

a a y n ı çılgın ş e k i l -

d e o n l a r ı s e v m e n d e g e r e k i r . O n l a r a s a r ı l, o n l a r l a d a n s et. A n n e l e r i n i n v a h ş i o l d u ğ u n u a n l a y a c a k l a r v e o n l a r o n u n k e n d i l e r i n i s e v d i ğ i n i v e b a ğ ı r m a y a d a h a k k ı old u ğun u b i l i r l e r . Ş a y e t o n l a r a s a d e c e b a ğ ı r ı r s a n v e o n l a r ı y o ğ u n b i r ş e k i l d e v e t u t k u ile s e v m e z s e n o z a m a n bir s o r u n vardır. B u y ü z d e n p r o b l e m b a ğ ı r m a k t a n ort a y a ç ı k m a z . O , o n u s e v g i y l e d e n g e l e m e z s e n o r t a y a çıkar. Bir ç o c u k yanlış bir şey yaptığında, dövülmeye, t o k a t l a n m a y a h a z ı r h a l d e gelir. E ğ e r o n a v u r m a z s a n o n u n beklentileri u ğrayacaktır

gerçekleşmez.

hayal kırıklığına

. Eğer ona sertçe v u r u r s a n yanlış bir şey

y o k t u r s a d e c e o sıcak olmalıdır. Bu d a r b e sıcak olmalıdır, s o ğ u k d e ğ i l . V e i k i s i n i n a r a s ı n d a ç o k b ü y ü k b i r fark v a r d ı r . S o ğ u k bir t o k a t , s a d e c e sen b a s t ı r ı r s a n ge$ lir. 149

ÇOCUK

Ö r n e ği n b i r ç o c u k b i r ş e y y a p t ı v e s e n ö f k e n i b a s tırdın. Bu sıcak andı. E ğ e r o n a v u r m u ş o n a bağırmış olsaydın her şey sıcak ve canlı olacaktı a m a sen o n u bastırdın. D a h a s o n r a ç o c u k hiçbir şey y a p m a z k e n — altı saat g e ç m i ş t i r ve o t a m a m e n u n u t m u ş t u r —

sen

unutamazsın; sen o n u bastırdın. Artık h e r şey soğum u ştur . Ş i m d i s e n b i r b a h a n e b u l u r s u n : " Ö d e v i n i y a p m a m ı şsın! " ş i m d i b u s o ğ u k t u r v e s e n i n t i k a m a l ı y o r sun. Bir şey y a p m a n gerekiyor aksi taktirde b u n d a n kurtulamayacaksın. Mantıksal bir bahane buluyorsun. Bağırmak son d e r e c e m a n t ı k s ı z d ı r a m a d o ğ a l d ı r . S e n ise d o ğ a l o l m a y a n a m a mantıklı bir b a h a n e bulacaksın: Ödevin i yapm a m ış o l d u ğ u y a d a elbiselerinin kirli olduğu y a d a bug ü n d u ş a l m a m ı ş o l d u ğ u gibi. Ş i m d i kızgınsın a m a kızg ı n l ı ğı n s o ğ u k . O n d a n k u r t u l a b i l i r s i n ; b u d a ç i r k i n o l a caktır. B u t ı p k ı s o ğ u k y e m e k y e m e k gibi; h a z m e t m e s i d a h a ç o k z a m a n alır; m i d e n d e a ğ ı r l ı k y a p a r . Ç o c u k a n l a y a m a z . O y ü z d e n s ı c a k ol. P s i k o l o g l a rın neler söylediğine kulak asma; neredeyse o n u n yüzd e ellisi ç ö p l ü k t ü r . O n l a r d ü n y a d a k i p e k ç o k g ü z e l ş e yi mahvetmiştir. Artık anneler ve babalar çocuklarına nasıl d a v r a n a c a ğ ı h a k k ı n d a kullanım kılavuzları okuy o r l a r . N e a p t a l l ı k ! Kişi b a s i t ç e bilir...bir a n n e o l a r a k nasıl d a v r a n a c a ğ ı n ı bilirsin. H i ç k i m s e d e n ö ğ r e n m e y e i h t i y a ç y o k s a d e c e d o ğ a l ol. H i ç b i r k e d i n a s ı l f a r e y a k a l a y a c a ğ ı h a k k ı n d a gidip bir kılavuza danışmaz. O basitçe 150

zıplar ve y a k a l a r .

A N N E BABALAR, İÇİN TAVSİYE

O bir kedidir; bu k a d a r ı yeterlidir. H i ç b i r sertifikaya ihtiyaç y o k t u r , hiçbir d a n ı ş m a n a ihtiyaç y o k t u r . Sen bir annesin. Bitti!

Senin anne doğan gerekeni yapa-

caktır. E ğ e r sen doğalsan o kendin i dengeleyecektir. A r a d a b i r ş a r k ı söyle v e d a n s d a e t ç ü n k ü ç o k güz e l b i r ç o c u ğ u n v a r . B a z e n o n a s a r ı l o n u y a k ı n ı n a al. B ı r a k s e n i n b e d e n i n i v e k e n d i b e d e n i n i h i s s e t s i n . O senin b e d e n i n i n parçası. S e n i n sıcaklığına ihtiyacı var. B a z e n e l i n d e n t u t v e e v i n i ç i n d e k o ş . . . y ü z m e y e git. B a z e n o n u d u ş a sok v e çıplak d u r , ikiniz d e çıplak dur u n d u ş u n altında ve o z a m a n o m ü k e m m e l bir şekilde annesinin doğal olduğunu anlayacaktır. O ne y a p a r s a yapsın doğrudur.

Çocuklarım zapt edilemez, başa çıkılamaz hale geldi. Ne yapmalıyım?

Sadece onları kendi başlarına bırak. Sadece rahatla ve bir kez senin tamamıyla rahatlamış olduğunu ve onların ne yaptığı h a k k ı n d a hiç de endişelenmediğini gördüklerinde çok sakin olacaklardır ve kendi kendiler i n e a n l a y a c a k l a r d ı r . Ç o c u k l a r ı k o n t r o l e t m e n i n e n iyi y o l u . . . e ğe r

sen

birazcık

kaotik

hale

gelirsen;

onlar

kontrollü hale geleceklerdir. Zıpla ve dans et ve şarkı s ö y l e v e o n l a r " A n n e m i z e n e o l d u ? D e l i r d i m i n e oldu?"

diye

düşünmeye

başlayacaklardır.

onlar

" K o m şula r ö ğ r e n i r s e n e d ü ş ü n e c e k l e r ? " d i y e d ü ş ü n m e y e başlarlar. O n l a r seni kontrol etmeye başlayacakl a r v e s e n i s u s t u r m a y a ç a l ı ş a c a k l a r ! O n l a r ı k o n t r o l et$ 151

ÇOCUK

m e n i n e n iyi y o l u ş u d u r : S e n c a n ı n n e i s t i y o r s a y a p v e b ı r a k o n l a r d a c a n l a r ı n e i s t i y o r l a r s a y a p s ı n l a r . V e şaş ıracaksın

Küçük

çocuklar

bile

—bu

her

zaman

o l u r — eğer hiç kimsenin onların peşinden koşmadığını görürlerse ve hatta onların annelerine dikkat etmeleri g e r e k i y o r s a ç o k sessiz ve disiplinli hale gelirler. O n l a r a n n e b a b a r o l ü n ü o y n a m a y a başlar. Bırak onlar b a n a gelip, " A n n e m i z i k o n t r o l e t m e k g i d e r e k ç o k zorl a şıyor " d e s i n l e r . S e n e n d i ş e l e n m e ! O n l a r s a d e c e h i p p i b a ş k a b i r şey değiller.

Çocuklarımız

nasıl

ciddi

O n a d a h a çok ve

olmadan

daha çok

kalabilirler?

gülmeyi öğret.

onunla oynarken o n u n etrafındaki gülme atmosferini koru. Eğer sen ciddiyetten kaçınabilirsen görevini yerine getirmiş ezilirler.

olacaksın.

Ç o c u k l a r ciddiyetin altında

Şurası kesindir ki d a h a yaşlı insanlar d a h a

c i d d i d i r v e ç o c u k l a r ise k a h k a h a g i b i d i r a m a y a v a ş y a vaş taklit etmeye başlarlar; onlar sanki gülmek yanlış b i r ş e y m i ş g i b i h i s s e t m e y e b a ş l a r . V e d a h a y a ş l ı l a r zih i n l e r i n d e c i d d i o l m a n ı n , sessiz k a l m a n ı n d i n g i n k a l m a n ı n iyi b i r şey, a h l a k l ı b i r ş e y o l d u ğ u i m a j ı n ı y a r a t ı r lar. B u y a n l ı ş t ı r ç ü n k ü b i r k e z ç o c u k k a h k a h a y l a b a ğ lantısını yitirirse bu bağı y e n i d e n o l u ş t u r m a k çok zordur. Ç o k sayıda terapiye ihtiyaç olur ve o z a m a n bile ç o c u k l u ğun u g e r i g e t i r m e k z o r d u r . Ç o k s a y ı d a d i n e i h tiyaç vardır. Aslına b a k a r s a n d ü n y a d a hiçbir dine gerek yoktur. 152

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

Çocukların kahkahasına

doğallığına,

izin

k e n d i l i ğindenliklerine

verilirse, ,

eğlen-

celerine izin verilirse hiçbir dine, hiçbir kiliseye ihtiyaç y o k tur, insanlar hiçbir din olmadan

dindar

olacaklardır.

i n s a n l a r h i ç b i r kilise o l m a d a n dindar olacaktır. Onların

tüm

Çocukların doğallığına, kahkahasına izin

kendiliğindenliklerine, eğlencelerine izin

verilirse

hiçbir dine, kiliseye

hayatı

verilirse,

bir

hiçbir

ihtiyaç yoktur, insanlar

ibadet olacaktır ç ü n kü kahka-

hiçbir din olmadan

ha bir duadır.

dindar

Çocuk

eğlenceyi yitirdiği

an, ölüm yerleşmiştir ve üç yaş ın a y a k l a ş t ı ğ ı n d a

bir

çocuk

olacaklardır.

Ve insanlar hiçbir kilise dindar

olmadan

olacaktır.

ölmeye başlar. Bu y ü z d e n yaşlı insanlar bile ç o c u k l u k t a bir c e n n e t o l d u ğ u n u ; çocukl u ğu n c e n n e t o l d u ğ u n u h a t ı r l a r l a r . B u b i r ş e y i y i t i r m i ş $ lik d u y g u s u s ü r e r ; c e n n e t b a h ç e s i y i t i r i l m i ş t i r , A d e m k o v u l m u ştur . O y ü z d e n bir ç o c u ğ u n o l d u ğ u n d a senin etrafında bir c e n n e t bahçes i vardır. O y ü z d e n o n u ciddileşmeye zorlama. O n u n yerine o n u n l a birlikteyken sen ciddiyet i n i b ı r a k m a l ı s ı n . K a h k a h a a t v e b i r ç o c u k ol. B u k a $ d a r c ı k y a r d ı m ı n d o k u n a b i l i r s e , o g ü z e l b i r k i ş i l i k geliştirecektir.

Yaşlarına tüm

bakmaksınız çocuklara hayatın gerçekleri söylenmeli midir? 153

ÇOCUK

Çocuklara ne söylenip ne söylenmemesi gerektiği asırlardır h e p s o r u n o l m u ş t u r . G e ç m i ş t e k i strateji, çoc u k l a r a h a y a t ı n g e r ç e k l e r i n i s ö y l e m e k t e n m ü m k ü n old u ğunc a k a ç ı n m a k t ı ç ü n k ü i n s a n l a r , h a y a t ı n g e r ç e k l e rinden çok korkuyorlardı. "Hayatın gerçekleri" deyiminin kendisi bir örtbas etmedir; o basitçe t e k b i r şeyi gizler. S e k s h a k k ı n d a hiçbir şeyi s ö y l e m e m e k , h a t t a " s e k s " s ö z c ü ğ ü n d e n bile k a ç ı n m a k için b u m e t a f o r u " h a y a t ı n g e r ç e k l e r i n i " uyd u r m u şlardır

H a y a t ı n hangi gerçekleri? Bu sadece seks hakkında hiçbir şey söylememektir. İ nsanlığı

n t ü m g e ç m i ş i b u k a n d ı r m a c a ile y a ş a n -

m ı ştı r a m a ç o c u k l a r e r y a d a g e ç k e ş f e d e r l e r . V e a s l ı n d a o n l a r e r y a d a g e ç k e ş f e d e r l e r v e ç o k y a n l ı ş b i r şe kilde keşfederler. Ç ü n k ü d o ğ r u insanların hiçbirisi onl a r a a n l a t m a y a istekli değildir, o n l a r k e n d i işlerini k e n dileri h a l l e t m e k z o r u n d a d ı r . O n l a r toplar, o n l a r dikizc i h a l i n e gelir; v e o n l a r ı d i k i z c i l e r h a l i n e i n d i r g e m e k ten sen sorumlusun. O n l a r t ü m yanlış k a y n a k l a r d a n , çirkin insanlardan toplar. O n l a r bu yanlış kavramlar ı tüm yaşamları boyunca taşıyacaktır ve b u n u n sebebi sensin. O n l a r ı n t ü m cinsel h a y a t ı t o p l a m ı ş o l d u k l a r ı b u yanlış bilgiler t a r a f ı n d a n etkilenecektir. Artık d ü n y a d a seks h a k k ı n d a m ü m k ü n olabilecek e n y ü k s e k m i k t a r d a yanlı ş bilgi yayılmış d u r u m d a d ı r . Ş u y i r m i n c i yüzyıl insanları bile seks h a k k ı n d a b ü y ü k b i r c e h a l e t i ç i n d e y a ş a m a k t a d ı r . H a t t a s e n i n d a h a iyi bilmesi

154

gerektiğini

düşündüğün

insanlar

bile;

senin

A N N E BABALAR İÇİN TAVSİYE

d o k t o r u n bile gerçekte n seksin ne o l d u ğ u n u bilmez, o n u n karmaşıklığını bilmez. O bilmelidir a m a doktorlar bile s o n d e r e c e yüzeysel y a ş a r ; o n l a r da bildiklerini p a z a r d a n alırlar. H i ç b i r tıp fakültesinde seks ayrı bir k o n u olarak öğretilmez. Bu k a d a r muazzam, güçlü bir k o n u v e h â l â o n u n l a ilgili h i ç b i r ş e y ö ğ r e t i l m e z . E v e t , s e k s i n fizyolojisi d o k t o r t a r a f ı n d a n b i l i n i r a m a fizyoloj i h e r şey değildir. D a h a d e r i n k a t m a n l a r v a r d ı r : Psikoloji v a r d ı r ,

ruhsallık vardır.

S e k s i n b i r psikolojisi

v a r d ı r v e s e k s i n b i r r u h s a l l ı ğ ı v a r d ı r ; fizyoloji s a d e c e yüzeydedir. P e k çok araştırma b u r a d a yapılmıştır ve b u y ü z y ı l d a hiç olmadığı k a d a r çok şey biliyoruz a m a bilgi y a y ı l m ı y o r . insanlar korkuyor çünkü onların anne babaları k o r k u y o r d u ve k o r k u bulaşmıştır. Ç o c u ğ u n a b u n d a n b a h s e t m e k zorundasın, b u n u onlara borçlusun. Ve hakikati konuşmalısın.

" A n n e yiyeceğimizi Tanrı'dan mı alıyoruz?" " E v e t , öyle y a p ı y o r u z B a r b a r a . " "Ve N o e l z a m a n ı t ü m hediyelerimizi N o e l B a b a mı getiriyor?" "Bu doğru." " V e d o ğ u m g ü n ü m d e iyi p e r i l e r h e d i y e l e r i g e t i r i yor?" "Hı hı..." "Ve k ü ç ü k kardeşimi leylek mi getirdi?" D o ğru .

155

ÇOCUK

" O z a m a n ş u k a h r o l a s ı b a b a m n e halt e t m e y e etrafta dolanıyor?"

D o ğruy u

söylemek

daha

iyidir!

Ama

çocuğun

ü z e r i n e atlayıp o n l a r istese de istemese de h e r şey h a k kında doğru söylemeye başlamalısın demiyorum. Artık b u oluyor — d i ğ e r u ç — özellikle d e B a t ı ' d a ç ü n k ü psikologlar sürekli olarak gerçeğin söylenmesi gerektiğini ifade ediyor, i n s a n l a r sürekli o l a r a k ç o c u k o n u s o r s a d a s o r m a s a d a gerçeği söyleyip d u r u y o r . B u d a yanlışt ı r . B e k l e ! E ğ e r ç o c u k s o r u y o r s a d ü r ü s t ol; e ğ e r s o r m u y o r s a gerek yok, h e n ü z ilgilenmiyor.

Sekiz yaşındaki

küçük

oğlu y e m e k

masasında,

"Baba b e n nereden geldim?" diye s o r d u ğ u n d a yaşlı a d a m n e r e d e y s e balyoz y e m i ş gibi o l d u . Babası kızararak, " H ı m m , zannediyorum seninle erkek erkeğe g ö r ü ş m e y a p m a vakti gelmiş. Y e m e k t e n s o n r a sana kuşlar ve arılar h a k k ı n d a bir şeyler anlatac a ğım " d e d i . Çocuk, " N e kuşları ve arıları? D i ğ e r a p a r t m a n d a k i k ü ç ü k F r a n k i e b a n a C h i c a g o ' d a n geldiğini söyledi. B e n sadece n e r e d e n geldiğimi bilmek istiyorum!"

O y ü z d e n biraz bekle. O n l a r kendisi soracaktır, çok acele etme. Ve hiçbir şekilde çocukları k a n d ı r m a y a çalışma. Tehlikeli olabilir.

156

Ge nçle r Niçin yeni kuşak, anne babalar için bu kadar problem oluyor?

Ç ü n k ü y e n i k u ş a k d a h a zekidir. Z e k â p r o b l e m yaratır. Ve y e n i kuşağın d a h a zeki olması doğaldır. Evrim böyle gerçekleşir. H e r y e n i kuşak ö n c e k i n d en zeki olacaktır. Ç o c u k l a r ı n s e n d e n d a h a zeki olacaktır ve çocuklarının çocukları da senin çocuklarından d a h a zeki olacaktır. Bu bir devinimdir, artan bir devinimdir. Sen Bu$ daların o m u z l a r ı n d a d u r u y o r s u n ; t ü m kısımlar senindir. Ö r n e ğ i n b e n i m v a r l ı ğ ı m d a B u d a bir p a r ç a d ı r , İsa bir parçadır, Abraham bir parçadır, Krishna bir parçadır, M u h a m m e d bir p a r ç a d ı r . . . B u şekilde B u d a b e n den daha yoksuldur, İsa benden daha yoksuldur. Ve gelecekteki aydınlanmış

kimi kimseler b e n d e n

daha

zengin olacaktır ç ü n k ü b e n o n u n bir parçası olacağım a m a o b e n i m p a r ç a m olmayacak. E v r i m sürekli hız kazanır. 157

ÇOCUK

H e r ç o c u k a n n e b a b a s ı n d a n d a h a akıll ı o l m a l ı d ı r a m a b u s o r u n y a r a t ı r ç ü n k ü b u a n n e babaları aşağılar. A n n e b a b a l a r h e r şeyi biliyormu ş gibi y a p m a k isterler. G e ç m i şt e b ö y l e y m i ş g i b i y a p m a k ç o k k o l a y d ı ç ü n k ü ç o c u k l a r a a n n e b a b a l a r ı n d a n gelen sözel iletişimden b a şk a b i l g i a k t a r m a y o l u y o k t u . Ö r n e ği n b i r m a r a n g o z u n o ğ l u , ö ğ r e n e b i l e c e ğ i h e r ş ey i b a b a s ı n d a n ö ğ r e n i r d i . ö ğretme

Baba sadece b a b a olmaz,

n de olurdu. Ve oğlu h e r z a m a n o n a hayranlık

d u y a r ve saygı gösterirdi ç ü n k ü b a b a ç o k şey bilirdi; o h e r çeşit a ğ a ç v e o d u n v e ş u v e b u k o n u d a k i h e r şeyi bilirdi. V e oğulsa hiçbir şey bilmezdi. O n u n çok b ü y ü k bir saygısı o l u r d u . Y a ş a saygı d u y u l u r d u : E s k i g ü n l e r d e bir a d a m n e k a d a r yaşlıysa elbette

deneyimi nedeniyle

d a h a bil-

geydi. A n c a k a r t ı k bizler d a h a iyi iletişim a r a ç l a r ı gel i ştirdik . B a b a a r t ı k ö ğ r e t m e n d e ğ i l d i r ; a r t ı k ö ğ r e t m e mesleği t a m a m ı y l a farklı b i r m e s l e k t i r .

Çocuk okula

gider. B a b a o k u l a otuz y a d a k ı r k yıl önce gitmiştir. B u o t u z k ı r k y ı l d a b i r bilgi p a t l a m a s ı g e r ç e k l e ş m i ş t i r . Ç o c u k b a b a n ı n farkında olmadığı şeyleri ö ğ r e n e c e k t i r ve ç o c u k eve geldiğinde nasıl h a y r a n l ı k duyabilsin? Ç ü n k ü o b a b a d a n d a h a ç o k ş e y bilir, b a b a d a n d a h a çok en son bilgilere sahiptir. B a b a n ı n m o d a s ı geçmiş gibi g ö r ü n ü r . Sorun budur. Ve bu giderek d a h a da çok artacaktır ç ü n k ü bizim beklentilerimiz eskidir ve h â l â çocuğ u n eskiden o l d u ğ u gibi a n n e b a b a s ı n a saygı göstermesini isteriz. F a k a t artık t ü m k o ş u l l a r değişmiştir. Ar$

158

GENÇLER

tık y e n i bir şey ö ğ r e n m e k z o r u n d a s ı n :

Ç o c u ğ a saygı

d u y m a y a başla. Artık yeniye eskiden d a h a ç o k saygı gösterilmesi

gerekiyor.

Çocuktan

öğrenmeye

başla

ç ü n k ü o s e n d e n d a h a iyi b i l i y o r . O ğ l u n ü n i v e r s i t e d e n g e l d i ğind e k e s i n l i k l e o s e n d e n d a h a iyi b i l i y o r d u r . Benim üniversitedeki deneyimim de b u d u r . Felsefe p r o f e s ö r l e r i m d e n bir t a n e s i ç o k s a ç m a şeyler söylerdi v e b u n u n n e d e n i o n u n üniversitede otuz yıl ö n c e bu$ l u n m a s ı y d ı. O g ü n l e r d e , o bir öğrenci iken H e g e l ve B r a d l e y felsefe d ü n y a s ı n d a k i e n ö n e m l i i s i m l e r d i . A r tık hiç k i m s e H e g e l ve Bradley'i u m u r s a m ı y o r . Artık Wittgenstein ve G . E . M o o r e onların yerini almıştır. B u p r o f e s ö r ü n W i t t g e n s t e i n h a k k ı n d a h i ç b i r fikr i y o k t u , G . E . M o o r e h a k k ı n d a h i ç b i r fikri y o k t u . O , o k a d a r g e r i d e kalmıştı k i ona, " O k a d a r yaşlı, o k a d a r g e r e k s i z s i n k i y a ş u a n felsefede n e l e r o l d u ğ u n u o k u m a y a başla, y a ö ğ r e t m e k t e n v a z g e ç ! " d e m e k z o r u n d a kaldım. D o ğa l o l a r a k k ı z d ı . Ü n i v e r s i t e d e n u z a k l a ş t ı r ı l d ı m . Rektöre bir m e k t u p yazıp, "Ya bu öğrenci üniversitede kalacak ya da ben öğretmeye devam edeceğim a ma her ikimiz bir a r a d a kalamayız, o bir baş belası" dedi. O Wittgenstein

o k u m a y a hazır

değildi.

Aslında

b e n o n u n p r o b l e m i n i a n l a y a b i l i y o r u m : O k u m u ş olsayd ı bile a n l a y a m a z d ı . W i t t g e n s t e i n , H e g e l ' d e n t a m a m ı y l a f a r k l ı b i r d ü n y a d ı r . V e o ise H u m e v e B e r k e l e y h a k k ı n d a k o n u ş u r d u . . . k i b u n l a r k o k u ş m u ş isimlerdir, artık hiçbir önemleri yoktur. Tarih olmuşlardır, dipnot o l m u şlardır

. 159

ÇOCUK

S o r u n b u d u r . Y a ş ı n k e n d i s i saygı d u y m a k için artık bir s e b e p değildir. Z e k â y a , bilince saygı duyulmalı dır. V e sen şayet ç o c u k l a r ı n a saygı d u y a r s a n o n l a r d a s a n a saygı d u y a c a k t ı r . saygı

duyarsan,

yöntem

sana

çocuğunu

F a k a t sadece, saygı

sürekli

sen çocuklara

duyacaklardır.

aşağılamandı,

Eskiden

çocuklarına

h e r şekilde h a k a r e t e t m e n d i . Ve onlar s a n a saygı duym a k zorundaydı; artık bu böyle olamaz. "Babanla yatmadan önce

hiç b a ş k a bir erkekle

y a t m a m ı ştım, " d i y e i l a n e t t i a n n e s i v a h ş i k ı z ı n a . " S e n kızına aynı şeyi söyleyebilecek m i s i n ? " " E v e t , " diye y a n ı t l a d ı kız, " a m a b u k a d a r ciddi b i r yüzle değil!"

Y a şl ı R u b i n s t e i n , " B a n a b i r b a k ! " d i y e s e s l e n d i . "Sigara içmiyorum,

içki i ç m i y o r u m y a d a k a d ı n l a r ı n

p e şinde n k o ş m u y o r u m v e y a r ı n s e k s e n i n c i y a ş g ü n ü mü kutlayacağım" dedi. " Ö y l e m i ? " diye sordu oğlu ciddi bir şekilde. " N a sıl? N e s i g a r a i ç i y o r s u n , n e i ç k i i ç i y o r s u n , n e d e k a d ı n ların p e ş i n d en k o ş u y o r s u n. Nasıl k u t l a y a c a k s ı n ?"

Gençler nasıl anne babalan ile bir köprü oluşturabilirler? İlk olarak gençler s o n u ç n e olursa olsun d o ğ r u v e d ü r ü s t olmalıdır. O n l a r a n n e b a b a l a r ı n a n e hissediyorl a r s a u k a l a değil, 160

alçakgönüllü olarak

söylemelidirler.

GENÇLER

A n n e b a b a l a r ı n d a n hiçbir şey gizlememelidirler. K o p u ş u y a r a t a n şey şudur: A n n e babalar çocuklarından p e k çok şey i gizler, ç o c u k l a r a n n e b a b a l a r ı n d a n p e k ç o k şeyi gizler v e a r a d a k i k o p u k l u k b ü y ü r v e g i d e r e k d a h a b ü y ü r . Bir g ü n b a b a m a g i t t i m v e d e d i m ki, " S i g a r a içme ye başlamak istiyorum." " N e ? " dedi. " B u n u n için b a n a p a r a v e r m e k z o r u n d a s ı n ç ü n k ü ç a l m a k i s t e m i y o r u m . E ğ e r b a n a p a r a v e r m e z s e n çalac a ğı m a m a s o r u m l u l u k s e n i n o l a c a k . E ğ e r s i g a r a i ç m e m e i z i n v e r m e z s e n i ç e c e ğ i m a m a gizli ş e k i l d e i ç e c e ğ i m . V e s e n b e n i b i r h ı r s ı z y a p a c a k s ı n ; b e n i m b i r ş e y l e r gizlememi ve dürüs t o l m a m a m ı sağlayacaksın.

Pek çok

i n s a n ı n s i g a r a i ç t i ğ i n i g ö r ü y o r u m v e t a d ı n a b a k m a k istiyorum.

Mevcut

o l a n e n iyi s i g a r a y ı i s t i y o r u m v e i l k

sigarayı senin ö n ü n d e içeceğim" d e d i m . " B u garip a m a i d d i a n d a haklısın. E ğ e r seni engell e r s e m ç a l a c a k s ı n . E ğ e r sen i e n g e l l e r s e m y i n e d e içeceksin, y a n i seni engelleme m sende d a h a çok suç u n s u ru y a r a t a c a k . Bu b e n i incitiyor. S e n i n sigaraya başlam a n ı istemiyorum" dedi. " S o r u n b u değil, i n s a n l a r ı s i g a r a i ç e r k e n g ö r d ü ğ ümd e i ç i m d e b i r a r z u y ü k s e l d i . B u n a d e ğ e c e k m i b i r denemek istiyorum. E ğ e r b u n a değerse o z a m a n b a n a sürekli olarak sigara sağlaman gerekecek. E ğ e r b u n a d e ğmezs e o z a m a n o n u n l a i ş i m b i t e r . A m a s e n r e d d e d e n e k a d a r hiçbir şey y a p m a k istemiyorum o z a m a n t ü m s o r u m l u l u k senin olacaktır ç ü n k ü b e n suçlu hissetmek istemiyorum" dedim.

161

ÇOCUK

i s t e m e y e r e k d e o l s a ş e h i r d e k i m e v c u t o l a n e n iyi sigarayı satın almak z o r u n d a kaldı. Amcalarım, büyükbabam, " N e yapıyorsun? Bu yapılmadı," dediler. Israr ettiler... A m a o, "Biliyorum böyle bir şey y a p ı l m a d ı a m a siz o n u b e n i m t a n ı d ı ğ ı m k a d a r t a n ı m ı y o r s u n u z . O s ö y l e d i ğin i a y n e n y a p a c a k t ı r v e b e n o n u n d ü r ü s t l ü ğ ü n e v e h a k i k i olmasına saygı d u y u y o r u m . O b ü t ü n planını ban a n e t b i r şekilde ifade etti:

Beni zorlama ve beni en-

gelleme ç ü n k ü bu beni suçlu hissettirecek.' " S i g a r a y ı i ç t i m , ö k s ü r d ü m , g ö z l e r i m d e n y a ş l a r geldi; t e k b i r sigarayı bile b i t i r e m e d i m . V e o n u b ı r a k t ı m . B a b a m a , " B u i ş bitti, a r t ı k e n d i ş e l e n m e n e g e r e k y o k , a m a s e n i n a n l a m a n ı i s t i y o r u m k i n e h i s s e d i y o r s a m san a söyleyeceğim. Böylelikle s e n d e n h i ç b i r şeyi saklam a m a g e r e k y o k . V e şayet b a b a m d a n bile g i z l e y e c e k o l u r s a m k i m i n l e ilişki k u r a c a ğ ı m ? H a y ı r , s e n i n l e b e nim a r a m d a hiçbir kopukluk y a r a t m a k istemiyorum" dedim. Ve benim

sigaraları bıraktığımı g ö r d ü ğ ü n d e

gö-

z ü n d e n y a ş l a r geldi. " H e r k e s b u n a k a r ş ı g e l d i a m a senin samimiyetin beni sigaraları getirmeye zorladı" dedi. Aksi t a k t i r d e H i n d i s t a n ' d a b e l k i d e h i ç b i r b a b a asl a o ğ l u n a s i g a r a s u n m a m ı ş t ı r ; b u d u y u l m a m ı ş b i r şeydir. B a b a l a r ç o c u k l a r ı n ı n ö n ü n d e sigara bile içmezler k i b u s a y e d e s i g a r a i ç m e fikri o r t a y a ç ı k m a s ı n . Gençler çok zor bir d u r u m d a d ı r . O n l a r değişiyor; onlar çocukluğu geride bırakıyor ve genç olmaya başlıyorlar. H e r g ü n onlar için h a y a t ı n y e n i b o y u t l a r ı açı$ 162

GENÇLER

lıyor. O n l a r b i r d ö n ü ş ü m içindeler. A n n e b a b a l a r ı n d a n m u a z z a m bir desteğe ihtiyaçları var. A n c a k şu anki durum, a n n e babalarıyla neredeyse hiç b u l u ş m a m a l a r ı $ d ı r . A y n ı e v d e y a ş ı y o r l a r a m a b i r b i r l e r i ile k o n u ş m u y o r l a r ç ü n k ü birbirlerinin dilini anlayamazlar, birbirlerinin bakış açılarını anlayamazlar.

Sadece oğlan ya

da kız p a r a y a ihtiyaç d u y d u ğ u z a m a n buluşurlar; aksi halde

buluşma yoktur.

Kopukluk büyümeye

devam

eder; onlar bir kimsenin hayal edebileceğinin maksim u m u n d a yabancılaşmışlardır.

B u g e r ç e k b i r felaket-

tir. G e n ç l e r i n h e r şeyi h i ç b i r k o r k u o l m a d a n a n n e babalarına

söylemesi

cesaretlendirilmelidir.

sadece

çocuklara y a r d ı m etmeyecektir, bu anne babalara da y a r d ı m edecektir. H a k i k a t i n k e n d i n e h a s bir güzelliği vardır; d ü r ü s t l ü ğ ü n k e n d i n e ö z g ü bir güzelliği vardır. G e n ç l e r a n n e b a b a l a r ı n a d ü r ü s t ç e , samimi bir şekilde, hakiki bir

şekilde yaklaştığında ve

sadece kalplerini

açtıklarında bu, a n n e babaların da kalplerini açmaları için b i r şeyleri tetikler. Ç ü n k ü o n l a r d a s ö y l e m e k istedikleri a m a söyleyemedikler i p e k çok şeyle d o l u d u r . Toplum yasaklar, din yasaklar, gelenek yasaklar. F a k a t eğer onlar gençlerin tamamıyl a açık ve n e t o l d u ğ u n u görürlerse bu onların da açık ve net olmasına y a r d ı m edecektir. Ve hep üzerinde durulan, sözde k u şa k ç a t ı ş m a s ı b a s i t b i r ş e k i l d e b ı r a k ı l a b i l i r ; o k e n d i l i ğinde n b u h a r o l u p g i d e b i l i r . E n belalı p r o b l e m seks h a k k ı n d a olandır. Ç o c u k lar z i h i n l e r i n d e n neler geçtiğini t a m o l a r a k söyleyebil$ 163

ÇOCUK

melidir; hiçbir şeyi gizlemeye g e r e k y o k t u r ç ü n k ü onların akıllarından geçen her ne olursa olsun doğaldır. Onlar anne

b a b a l a r ı n ın tavsiyelerini isteyebilmeliler.

Ne yapılmalı? O n l a r sorunlu bir haldedir ve y a r d ı m a ihtiyaç v a r d ı r . Ve a n n e babaları dışında k i m e gidebilirler? N e z a m a n b i r s o r u n olsa b a s i t ç e a n n e b a b a m a söyl e d i m . V e b e n i m ö n e r i m şu, g e n ç l e r a n n e b a b a l a r ı n dan,

öğretmenlerinden

hiçbir

şeyi

gizlememelidir...

O n l a r t a m a m e n samimi olmalılar v e b u k o p u k l u k bu$ h a r l a şacak . V e b u k o p u k l u ğ u n b u h a r l a ş m a s ı g e r e k i y o r ç ü n k ü bu nasıl bir t o p l u m d u r ? Çocuklar ve a n n e babalar a r a s ı n d a bir k o p u k l u k var, k a r ı v e k o c a a r a s ı n d a bir k o p u k l u k var, öğretmenler ve öğrettikleri a r a s ı n da bir k o p u k l u k var. Sadece k o p u k l u k var ve kopukluklar h e r tarafta. Herkes

her

çeşidinden

kopukluklarla

çevrelen-

m i ştir . S a n k i t ü m i l e t i ş i m k o p m u ş t u r . B u b i r t o p l u m d e ğildir . B u b i r k o m ü n d e ğ i l d i r ç ü n k ü h i ç b i r i l e t i ş i m y o k t u r . H i ç kimse d o ğ r u y u söyleyemez, h e r k e s bastır ı l m ı ştır .

H e r k e s arzularını bastırıyor,

h e r k e s öfkeli.

Ve herkes yalnız, hayal kırıklığına uğramış hissediyor. Ö f k e l i b i r k u ş a k y a r a t t ı k ; a n l a m s ı z l ı k felsefeleri y a r a t tık. V e t ü m b u n l a r ı n sebebi, çocukların a n n e babalarıyla temasını yitirmiş olmasıdır.

Çocuklar muazzam

bir iş başarabilir ve onlarda b u n u y a p a c ak cesaret var. Belki a n n e b a b a l a r b u n u yapamayabilir; onlar aşırı derecede koşullanmıştır. Gençler diri ve tazedir; sadece onlara anne babalarına karşı samimi olmayı öğret.

164

GENÇLER

Babamla

bir

arılaşma

yaptım. O n a , "Seninle bir an-

Tüm

l a şm a y a p m a k i s t i y o r u m " d e -

temelde

utangaçlık seksle

ilişkilidir.

dim.

Bir kez çocuklar

" N e h a k k ı n d a ? " dedi. " A n l a şm a

şu,

eğer

tam

sana

cinsel ilişki

d o ğruy u s ö y l e r s e m , b e n i ö d ü l lendireceksin, zalandırırsan gerçeği

yapmakta

cezalandırma-

yacaksın ç ü n k ü şayet beni ce$ gelecek

söylemeyeceğim"

olarak özgür

olduğunda, muazzam

sefer

bir değişim

göreceksin.

de-

dim. Ve t ü m d ü n y a d a olan şey b u d u r : H a k i k a t cezalandırılır, b ö y l e l i k l e k i ş i o n u s ö y l e m e k t e n v a z g e ç e r . O z a m a n o yala n söylemeye başlar ç ü n k ü yala n söylemek ödüllendirilir. Bu nedenl e ona, " S e n k a r a r verebilirsin. B e n i m yalan

söylememi istiyorsan yalan

söyleyebilirim...şa-

y e t ödüllendirme k istediğin şey buysa. A n c a k eğer hakikati ödüllendirmeye hazırsa n s a n a gerçeği söyleyeceğim a m a b u n u n için b e n i c e z a l a n d ı r a m a z s ı n " d e d i m . O da, "Anlaşmayı k a b u l e d i y o r u m " dedi. Bu çok basit bir y ö n t e m d i r . Şayet kendini, k e n d i a n n e ve bab a n a gösteremiyorsan...tü m b u d ü n y a d a k i h e r k e s onlardan d a h a çok yabancı olacaktır. A n n e n ve b a b a n da yabancıdırlar a m a onlar en yakındaki yabancılardır, en samimi olduğun yabancılardır. Kendini onlara göster ki hiçbir k o p u k l u k olmasın. Bu onların da sana karşı samimi olmalarına yardım 165

ÇOCUK

edecektir. Bu h a t ı r l a n m a sı g e r e k e n bir şeydir: S a m i m i yet, dürüstlük, h a k i k a t aynı nitelikleri diğer kişide de tetikler.

Bu genç yaşta karar vermekle ilgili olarak çok fazla utangaçlık ve güvensizlik var. Anne babalar çoğunlukla yardımcı olmuyor. Nasıl içsel güç geliştirilmelidir? T ü m u t a n g a ç l ı k t e m e l d e s e k s l e ilişkilidir. B i r k e z ç o c u k l a r t a m o l a r a k c i n s e l ilişki y a p m a k t a ö z g ü r o l d u ğ unda , m u a z z a m b i r d e ğ i ş i m g ö r e c e k s i n . O n l a r a r t ı k u t a n g a ç d e ğ i l d i r . O n l a r ilk d e f a k a r a r l ı o l m a k i ç i n h i ç bir eğitim a l m a d a n kararlı hale gelirler ç ü n k ü onların sırtından çok b ü y ü k bir biyolojik y ü k kalkmıştır, b ü y ü k bir psikolojik gerginlik rahatlamıştır. Ç o c u k l a r a nasıl kararlı olunacağını ö ğ r e t m e ye bir i h t i y a ç g ö r m ü y o r u m . O n l a r ı n i h t i y a c ı o l a n t e k şey, a ş k söz k o n u s u o l d u ğ u n d a ö z g ü r l ü k t a n ı m a k t ı r . V e a r t ı k haplar mevcuttur. H e r h a n g i bir kızın hamile kalacağı k o r k u s u y o k t u r ; o basittir, bir o y u n d u r , eğlencedir. Bu kızlar ve o ğ l a n l a r a o n l a r ı n cinselliğiyle bağlantılı o l d u ğ un u d ü ş ü n e m e y e c e ğ i n b e l i r l i b i r k u v v e t g e t i r e c e k t i r . i n s a n l a r bastırılırsa seks h a k k ı n d a sinirli o l u r l a r ; e ğe r o n l a r c i n s e l l i ğ i b a s t ı r m ı ş l a r s a h e r ş e y h a k k ı n d a çekingen olurlar. N e y i n doğru neyin yanlış olduğunu, ne yapılacağını, ne yapılmayacağını bilmezler ç ü n k ü çok basit bir şey h a k k ı n d a k a r a r v e r m e l e r i n e izin verilmez. Bu basit şey çok temeldir ç ü n k ü o hayatın kendisini i l g i l e n d i r i r . 166

GENÇLER

B e n i m a n l a y ı ş ı m , b i r k e z ç o c u k l a r a s e k s l e ilgili ö z gürlük verildiğinde ve seks son derece n o r m a l bir şey o l a r a k k a b u l e d i l d i ğ i n d e — k i b u b ö y l e d i r — b a ş k a şeyler h a k k ı n d a m u a z z a m bir kararlılık o r t a y a çıkacaktır ç ü n k ü ilk d e f a o n l a r b a s t ı r ı l m a y a c a k . H e r t ü r d e n s o r u nu,

utangaçlığı,

kararsızlığı

yaratan

bastırmak-

tır... ç ü n k ü içlerinde, derinliklerde onlar k e n d i doğala$ rıyla sürekli savaşıyorlar. İ çse l b i r s a v a ş v e içsel b i r b ö l ü n m e o l m a d ı ğ ı n d a — t e k , s o m u t bir b i r e y — t a m a m ı y l a y e n i t ü r d e n bir çocuğu ö n ü n d e göreceksin: Kararlı, kudretli, utangaç değil . O n e d e n l e b u s o r u n , e ğ e r ilk s o r u n h e r h a n g i b i r mesele ç ı k m a d a n çözülebilirse çözümlenir.

Gençlerin bir gruba, herhangi bir şeye ait olmak için güçlü bir arzusu vardır. Bu ihtiyaç neyi yansıtır? B u n u n t e k n e d e n i o n l a r ı n a r t ık aileye ait o l m a m a sıdır v e o n l a r d ü n y a d a yalnız k a l m a k için ç ok gençlerdir. Ş aye t o n l a r l a a n n e b a b a l a r ı a r a s ı n d a b u k o p u k l u k olmasaydı, herhangi bir g r u b a ihtiyaç olmayacaktı. Bu tarz şeylerin lakların—

—hippilerin ya da punklar ın ya da dazgerçekleşmediğini

Doğu'da

görebilirsin.

Ç o c u k l a r ı n aileye ait olması gibi basit bir n e d e n y üz ü n d e n bu tarz şeylerin olmadığını görebilirsin. O n l ar ı n k ö k l e r i a i l e d e d i r , o n l a r y a l n ı z d e ğ i l d i r ; B a t ı d a ol$ 167

ÇOCUK

d u ğ u gibi bi r k o p u k l u k y o k t u r . T ü m p r o b l e m i Batı'da$ ki bu k o p u k l u k oluşturuyor.

O z a m a n o n l a r herhangi

bir g r u b a ait o l m a k istiyorlar ç ü n k ü yalnız b a ş ı n a kalm a k t a n korkuyorlar. O n l a r çok genç, çok kırılgandır. Bu y ü z d e n de çevrelerinde m e v c u t olan h e r h a n g i bir g r u b a ait o l m a y a başlıyorlar. V e h e r k e s o n l a r ı s ö m ü r e $ bilir. S u ç işlemeye m e c b u r bırakılabilirler — o n l a r s u ç i şliyorlar

— onlar uyuşturucu kullanmaya, uyuşturucu

satmaya m e c b u r kalabilirler ve onlar b u n u yapıyor. Ve kurnaz insanlar bu grupları yönetebilir ve genç insanları onların ait o l m a ihtiyaçları y ü z ü n d e n sömürebilir$ ler. B u n u n için d e öncelikle k o p u k l u k o r t a d a n k a l k m a lıdır. ikinci olarak sen b a ş k a gruplar yaratmalısın. Tarih b o y u n c a p e k çokları olmuştur.

Örneğin,

Sokra$

tes'in o k u l u n a ait olan insanlar, hakikati a r a y a n g e n ç insanlar vardı.

Atina'daki

biraz

zekâ

sahibi

herkes

S o k r a t e s ' i n etkisine girdi. V e y a l n ı z değildi: D o ğ u n u n h e r y e r i n d e t ü m işi i n s a n l a r a n a s ı l t a r t ı ş ı l a c a ğ ı n ı ö ğ r e t m e k o l a n p e k ç o k sofist v a r d ı . B i n l e r c e g e n ç i n s a n s ı r f t a r t ı şmayı , ç o k i n c e d e n t a r t ı ş m a y ı ö ğ r e n m e k i ç i n b u sofist o k u l l a r ı n a k a t ı l m ı ş l a r d ı . H i n d i s t a n ' d a p e k ç o k o k u l u m u z v a r d ı — f a r k l ı fels e f e c i l e r i n f a r k l ı felsefeleri s u n d u ğ u — v e g e n ç i n s a n l a r ilgileniyordu. Yaşlı insanlar ç o k t a n yerli y e r i n e oturm u ştu ;

genç

insanlar

hareket

halindeki

kuşaklardı.

Onları hiç kimse engellemiyordu; herhangi bir öğretmene

gidebiliyorlardı.

Öğretmenleri

değiştirebiliyor$

lardı. B u g ü n ü n ölü ve d o n u k üniversitelerinde bulaca$ 168

GENÇLER

ğ ı n t ü r d e n , orijinal olmayıp s a d e c e p a p a ğ a n gibi t e k r a r e d e n p r o f e s ö r l e r gibi değil, orijinal d ü ş ü n ü r l e r d e n p e k çok şey öğrenebiliyorlardı. H e r orijinal d ü ş ü n ü r ü n k e n d i s i bir üniversit e idi ve o n u n etrafındaki binlerce müridi, hayat hakkındak i h e r şeyi belli b i r a ç ı d a n ö ğ r e n i y o r l a r d ı . V e s a d e c e o n u ö ğrenmiyorlar

, hayatlarını bir düzene k o y m a d a n önce

onu yaşıyor, deneyimliyorlardı. Y a n i dazlak olmaktansa, o n l a r N a g a r j u n a y a d a B o s h o ile y a d a C h u a n g T z u ile P y t h a g o r a s y a d a H e r a c l i t u s y a d a E p i c u r u s ile o l u yorlardı. Ve bu çok güzel bir şeydi. G e n ç insanlar b a n a geldi v e d ü n y a n ı n h e r tarafınd a b ü y ü k b i r aile o r t a y a çıktı. Belli bi r ait o l m a var, çok gevşek.

Böylelikle hiç k i m s e e s a r e t a l t ı n d a değil;

h e r k e s ö z g ü r v e y i n e d e b i n l e r c e i n s a n l a birlikte b i r çeşit e ş z a m a n l ı l ı k h i s s e d i y o r . T ü m b u teröristleri, t ü m b u dazlakları h i ç b ir zorluk o l m a d a n değiştirebilirim. P e k ç o k hippiyi değiştirdim; artık onları tanıyamazsın. H a t t a onlar bile b a n a ilk g e l d i k l e r i z a m a n ı h a t ı r l a m a y a b i l i r l e r . . . D ü n y a n ı n h e r t a r a f ı n d a d o l a ş a n d a h a ç o k felsefeciye,

dünyanın

etrafında dolaşan d a h a çok ö ğ r e t m e n e ihtiyacımız var. Böylelikle g e n ç insanlar o n l a r a katılıp bir şey öğrenebilir ve bir şey yaşayabilir.

Yeniyetmeler sıklıkla geleceklerine ilişkin olarak hayaller ve fanteziler kuruyor. Onlar nasıl daha gerçekçi olabilir? 169

ÇOCUK

Öyle olmalarına gerek yok. Fantezinin, hayallerin bir zamanı vardır ve yeniyetmeleri gerçekçi y a p m a k t a n s a onların hayal k u r m a s ı ve fantezilere sahip olmas ı d a h a iyidir. B u n u n a n l a m ı s e n i n o n l a r ı n gençliklerini mahvettiğin ve

onları z a m a n ı n d a n önce yetişkin

y a p t ı ğındır . Hayır, bu hayaller ve fanteziler gelişimin parçasıdır; o n l a r k e n d i l i ğ i n d e n y o k o l a c a k . H a y a t ı n k e n d i s i onları g e r ç e k ç i y a p a c a k t ı r ; h a y a t a a t ı l m a d a n ö n c e bırak onlar hayallerinin tadını çıkarsın. Ç ü n k ü hayatın içinde

sadece

kâbuslar,

sadece

mutsuzluklar ve

acı

vardır. O n l a r son derece gerçekçi hale gelecek a m a onlar bu hayal ve fantezi günlerini h e r z a m a n en güzel anlar olarak hatırlayacaklar. S e n i n gerçekliğin, hayallerin ve fantezilerin y e r i n e geçecek ne sunabilir? Gençlerin meditasyona yönelmesine kendini hazır e t m e d i ği n s ü r e c e . . . B u o n l a r ı g e r ç e k ç i y a p a c a k t ı r , b u onlar ı ü t o p y a c ı y a p a c a k t ı r . B u , o n l a r ı n h a y a l l e r v e fant e z i l e r d e n ç o k d a h a fazla, s e n i n ç ü r ü m ü ş t o p l u m u n a u y u m sağlamalarını zorlaştıracaktır. Bu hayaller ve fantezilerin hiçbir zararı olamaz. O n l a r h a y a t ı n p a r ç a s ı d ı r ; g e n ç l i k h e r z a m a n b u şekilde hayal k u r m u ş , fantezi üretmiştir. Bırak onlar hayal k u r s u n ve fantezi yaratsın, s a n a z a r a r v e r m i y o r l a r . V e b i r s ü r e s o n r a görevlerle, işlerle, çocuklarla, eşlerle m e ş g ul olacaklardır. B u n d a n ö n c e b i r a z c ı k z a m a n l a r ı v a r ; b ı r a k b u n u f a n t e z i ile k u l l a n sınlar, b u n u n b ir z a r a r ı y o k . B a n a göre, b u h a y a l zamanını deneyimlemeleri 170

onların b a y a t ı n d a h a farklı

GENÇLER

o l a b i l e c e ğin i — m u t s u z o l m a s ı g e r e k m e d i ğ i n i , a c ı d o l u olması g e r e k m e d i ğ i n i —

hatırlamalarına y a r d ı m ede-

cektir diye hissediyorum. O n u n bir a z a p olması gerekmiyor. O n l a r güzel şeyler yaşamıştır; ve b u n l a r sadece hayaldi. H i ç b i r hayalin sana veremeyeceği çok d a h a güzel d e n e y i m l e r e sahip olabileceğin bilinçli bir d ö n ü ş ü m y a ş a m a k m ü m k ü n d ü r . A n c a k hayalin tadı güzeldir; o seni m u t s u z l u ğ u n h e r şey o l m a d ı ğ ı k o n u s u n d a uyanık tutar. Başka bir şey m ü m k ü n d ü r . Gençlik hayal ve u m u t zamanıdır ve sen sözde gerçek d ü n y a n ı n içinde k a y b o l d u ğ u n d a bu anlar sana ş u n u hatırlatacaktır: " G e r ç e k t e n var olmanın, h u z u r u n , dinginliğin, s e s s i z l i ğin , c o ş k u n u n o l d u ğ u b i r h a l i b u l m a n ı n b i r y o lu var mıdır?" Bu y ü z d e n b u n u değiştirmeye ihtiyaç o l d u ğ u n u sanmıyorum.

Bugün büyük

genç

etkisi

insanların

hayatında

olan gençlik ve spor hakkında

konuşabilir

misiniz?

S p o r ç o k iyidir v e gençlerin sadece b a ş k a insanların oynamasını izlemelerindense katılmaları da teşvik edilmelidir. O l a n şey binlerce insanın sadece seyretmesi ve sadece b i r k a ç insanın, profesyonelin oynamasıdır. B u iyi b i r d u r u m d e ğ i l d i r . H e r g e n ç , k a t ı l ı m c ı o l m a l ı d ı r ç ü n k ü b u o n a fiziksel s a ğ l ı k v e r e c e k t i r , o n a b e l l i b i r çeviklik sağlayacaktır, o n a belli bir z e k â sağlayacaktır. Ve m ü k e m m e l bir şekilde gençleştirir. 171

ÇOCUK

Ancak sadece bir gözlemci olmak —ve televizyon önünde bunu yapmak—

d o ğ r u değildir.

Başkalarını

futbol o y n a r k e n ya da h e r h a n g i bir sporu, televizyon u n ö n ü n d e k i b i r s a n d a l y e y e b e ş altı s a a t y a p ı ş m ı ş olar a k s e y r e t m e k d o ğ r u değildir. B u s a n a hiçbir gelişme s a ğlamaz . A k s i n e b u s e n i , d e r i n d e n b i r ş e k i l d e b i r k a t ı l ı m c ı , ilgili, a d a n m ı ş o l m a n g e r e k t i ğ i n d e h e r ş e y e y a b a n c ı olan asla k a t ı l m a y a n birisi y a p a r . Ö ğrenme

k için a r a d a b i r u z m a n l a r ı g ö r m e k

—

a m a s a d e c e ö ğ r e n m e k içi n — i y i d i r ; b u n u n d ı ş ı n d a h e r kes s a h a d a olmalıdır. S o r u n u n ne o l d u ğ u n u anlayamıy o r u m . G e n ç insanlar oynamalıdır; hatta zaman bulab i l i r l e r s e d a h a y a şl ı o l a n l a r b i l e o y n a m a l ı d ı r . H a t t a b i raz d a h a çok y a ş a m a k isteyen emekli olmuş insanlar bile oynamalıdır. Yaşlarına göre, kuvvetlerine g ö r e h e r y a ş g r u b u için o y u n l a r b u l m a l ı y ı z k i b u s a y e d e t ü m insanlar hayatları b o y u n c a o y u n c u olsunlar. H a y a t b i r s p o r olmalı. S p o r u n h a t ı r l a m a n ı istediğim çok güzel b i r şeyi vardır:

s a n a y e n i l m e n i n ya da zafer k a z a n m a n ı n

ö n e m l i o l m a d ı ğ ı n ı ö ğ r e t i r . Ö n e m l i o l a n şey, s e n i n iyi oynaman, senin b ü t ü n olarak oynaman, senin y o ğ u n o l a r a k o y n a m a n , hiçbir şeyi s a k ı n m a d a n h e r şeyini ort a y a k o y m a n d ı r . S p o r t m e n l i k b u d u r . Başkaları zafer kazanabilir,

kıskançlık yok;

onları kutlayabilirsin ve

o n l a r ı n z a f e r i n i k u t l a y a b i l i r s i n . G e r e k l i o l a n t e k ş e y sen i n s a k ı n m a m a n , t ü m enerjini o n u n içine k o y m a n d ı r . T ü m y a ş a m ı n bir oyun olmalıdır. 172

GENÇLER

Bu nedenle gençlerin sporla ilgilenmesinde yanlış bir şey y o k t u r . S o r u y u s o r a n kişi sanki gençlerin okull a r d a s a d e c e coğrafya, t a r i h ve bu gibi h a y a t t a h i ç b i r k u l l a n ı m a l a n ı o l m a y a n ş e y l e r i n ö ğ r e n i l m e s i y l e ilgiliymiş gibi geliyor. S p o r ç o k d a h a önemli, ç o k d a h a sağlıklı, ç o k d a h a c a n l ı d ı r .

Pek çok genç insan çirkin görünmeyi tercih ediyor. Punk ya da dazlak gibi giyiniyor, saçlarının bir kısmını tıraş ediyor ve kalanını şaşırtıcı renklerde boyuyor. Ayrıca onlar komik kıyafetler giymeyi tercih ediyorlar. Bu garip olay hakkında yorum yapabilir misiniz lütfen? B u hiç d e garip değil. Bu senin y o r u m u n . Batılı y a ş a m m ı şlardır .

O n l a r senin

tarzından

Onlar

sıkıl-

sadece

bık-

kınlıklarını gösteriyorlar. O n lar

sana

toplumu

hakikate

d o ğru , h u z u r a d o ğ r u , sallığa ğ ini ;

doğru toplumu

y ö n l e n d i r d i ğin i

Tanrı-

yönlendirmediölüme

Punklar dazlaklar

ve sadece

senin başarısız

olduğunun

hatırlatıcılarıdır. Batı sonuna

medeniyeti ulaşmıştır.

doğru

gösteriyorlar.

P u n k l a r ve dazlaklar sadece senin başarısız olduğ unu n h a t ı r l a t ı c ı l a r ı d ı r . B a t ı m e d e n i y e t i s o n u n a u l a ş m ı ştır . D o ğ a l o l a r a k h e r z a m a n i ç i n g e n ç l i k , g e l e c e k o l a n a en hassas, en algıları açık olanlardır. O n l a r ölü$ 173

ÇOCUK

m ü n geldiğini, t ü m Batılı bilim a d a m l a r ı n ı n Batılı p o litikacıların, Batılı kiliselerin t ü m insanlık için b ü y ü k bir mezarlık h a z ı r l a m a k t a olduklarını görüyorlar. Şaş ırtıc ı k ı y a f e t l e r i y l e ,

komik

kıyafetleriyle,

saçlarının

yarısını k e s e r e k o n l a r b a s i t ç e b u g ü n e k a d a r t a k i p ettiğin çizgiyi t e r k e t m e k için h â l â z a m a n o l d u ğ u n u gösteriyorlar. Böyle bir şey hiçbir z a m a n D o ğ u d a olmamıştır. B u n u n b a s i t n e d e n i D o ğ u n u n d a h a y ü k s e k b i r şeyi; i n s a n d a n d a h a y ü k s e k t e b i r şeyi araştırıyor olmasıdır. D o ğul u d e h a , y ı l d ı z l a r a u l a ş m a y a ç a l ı ş ı y o r v e B a t ı l ı z e k â ise b a s i t ç e ö l ü m i ç i n h a z ı r l a n ı y o r . B u p u n k l a r v e b u d a z l a k l a r s a d e c e s a n a b i r şey s ö y l e m e y e çalışıyor. O n lar semboliktir. O n l a r senin sağır o l d u ğ u n u ve dinlem e y e c e ğin i b i l i y o r . Ç a r p ı c ı bir şey yapılmal ı ki sen d ü ş ü n m e y e başla$ yabilesin: " N e y i yanlış y a p t ı m ? N i ç i n çocuklarımız bu ş ekild e d a v r a n ı y o r ? " N e b e k l i y o r s u n ? N ü k l e e r s a v a ş için h a z ı r l a n ı y o r s u n ; b u d ü n y a d a k i t ü m y a ş a m ı n ölüm ü n ü hazırlıyorsun. B u i n s a n l a r g a r ip b i r olgu değiller: G a r i p b i r olgu olan sensin. O n l a r basitçe s a n a karşı baş kaldırıyor ve o n l a r ı d i n l e m e n iyi o l a c a k . V e B a t ı ' n ı n ş i m d i y e k a d a r i z l e d i ğ i y o l u , m a d d e c i l i k y o l u n u d e ğ i ş t i r m e k iyi o l a cak.

Ben maddeciliğe karşı değilim a m a tek başına

maddecilik seni sadece ölüme götürebilir ç ü n k ü madde ölüdür. E ğe r o m a n e v i i h t i y a ç l a r a h i z m e t e d e r s e k e s i n l i k le maddeciliğin y a n ı n d a y ı m . Şayet maddecilik efendi

174

GENÇLER

d e ği l d e b i r k ö l e ise, o z a m a n o s o n d e r e c e i y i d i r . O i n s a n l ı ğı n b i l i n c i n i y ü k s e l t m e s i n d e , m u t l u o l m a s ı n d a , i n sanlığı insanlığın ötesine y ü k s e l t m e k t e m u c i z e l e r y a r a tabilir. Charles Darwin'in hatalı olduğunu kanıtlıyorsun ç ü n k ü m a y m u n l a r senden d a h a zekiydi. E n a z ı n d a n onlar kendilerini aştı ve insanlığı yarattı. S e n ne y a r a t tın? Kendini aş ve Budalar yarat; ancak o z a m a n Charles D a r w i n h a k l ı o l a c a k t ı r v e e v r i m t e o r i s i d o ğ r u olacaktır. İ n s a n takılıp kalmıştır. Ve gençlik basitçe sana gösteriyor. Ve onlar şaşırtıcı o l m a k z o r u n d a d ı r ç ü n k ü sen sağduyuyu, zekâyı dinlemeyeceksin. B e n bu insanl a r a ç o k s e m p a t i d u y u y o r u m . O n l a r l a t a n ı ş m a k isterim.

Onlarla hemen

anlaşabileceğim

çünkü

onların

m u t s u z l u ğunu , o n l a r ı n ç e k t i ğ i a z a b ı a n l a y a b i l i y o r u m . O n l a r senin kurtarıcıların olabilirler.

O n l a r a gülme;

sen k e n d i n e gül. O n l a r senin çocukların; onları sen ürettin. S o r u m l u l u ğ u sen almak zorundasın. Tıpkı bir ağacın meyveleriyle t a n ı n m a s ı gibi bir b a b a ç o c u k l a r ı n d a n anlaşılır. E ğ e r m e y v e zehirli hale d ö n ü şürs e a ğ a c ı m ı s u ç l a r s ı n y o k s a m e y v e y i m i ? S e n a ğaçsı n v e b u ç ı l g ın g ö r ü n ü m l ü g e n ç i n s a n l a r s e n i n meyvelerin.

Bir y e r d e sen

sorumlusun.

O n l a r senin

ü z e r i n d e k i bir soru işaretidir. O n l a r ı a n l a m a k amacıyla değerlendir. B e n i m anlayışıma göre Batı s o n u n a ulaştı. M u a z z a m bir m a n e v i h a r e k e t Batı d ü n y a s ı ü z e r i n d e yayıl$ mazsa onu kurtarmanın hiçbir yolu y o k t u r ve benim y a p m a y a çalıştığım şey d e b u d u r . 175

ÇOCUK

Benim sannyasinlerim de Batı sonuna ulaştı. Muazzam manevi

bir

hareket

Batı dünyası

üzerinde

yayılmazsa

onu

kurtarmanın hiçbir yolu ve

yoktur

benim yapmaya

çalıştığım

şey de

budur.

gençtir; onlar sannyasin olmasalard ı m u h t e m e l e n p u n k olacaktı, d a z l ak olacaktı. A n c a k o n l a r v a r l ı ğ ı n d a h a y ü k s e k seviyelerinde y a ş a m a n ı n bir yolunu bulmuşlardır.

Onlar

isyandalar. A m a onların isyanı r e a k s i y o n değil, o n l a r ı n i s y a n ı devrimdir.

Onlar

huzurlu,

sevgi

dingin,

ışıklı

dolu,

bir

hayatı y a ş a m a y a çalışıyor. O n l a r y e n i bir y a ş a m biçimini seçtiler. B a t ı ' n ı n a c i l e n y e n i b i r y a ş a m t a r z ı n a i h t i y a c ı old u ğun u a n l a m a d ı ğ ı n s ü r e c e d a h a ç o k v e d a h a ç o k şaş ırtıc ı t e p k i e t r a f ı n d a o l a c a k t ı r v e b u n d a n s e n s o r u m l u olacaksın.

Genç kuşak her çeşidinden keyif verici maddeyi hayatı daha yaşanılır kılmak için kullanıyor. Bizim doğal bir şekilde mutluluktan kendinden geçme kapasitemiz hakkında konuşabilir misiniz? Mutluluktan kendinden geçmek tamamıyla unutulmuş bir lisandır. O, b u n u u n u t m a y a zorlanmıştır; b u n u u n u t m a k z o r u n d a bırakılmıştır. T o p l u m o n a karşıdır , m e d e n i y e t o n a k a r ş ı d ı r . T o p l u m u n m u t s u z l u ğ a o l a ğanüst ü b i r y a t ı r ı m ı v a r d ı r . O m u t s u z l u ğ a b a ğ l ı d ı r , 176

GENÇLER

o m u t s u z l u k t a n beslenir. O m u t s u z l u k sayesinde bay a t t a kalır. T o p l u m insanla r için değildir. T o p l u m kendisi için i n s a n l a r ı b i r a r a ç o l a r a k k u l l a n ı r . T o p l u m insanlıktan d a b a önemli bale gelmiştir. Kültür, medeniyet, kilise: B u n l a r ı n h e p s i d a h a ö n e m l i hale gelmiştir. B u n l a r ı n i n s a n l a r için olması tasarlanmıştır a m a artık onlar insan için y o k t u r . O n l a r t ü m süreci tersine d ö n d ü r m ü ştür ; a r t ı k i n s a n o n l a r i ç i n v a r o l u y o r . M u t l u l u k t a n k e n d i n d e n geçmek her çocukta doğ uşta n v a r d ı r . M u t l u l u k t a n k e n d i n d e n g e ç m e k d o ğ a l dır. Bu sadece b ü y ü k ermişlerin b a ş ı n a gelmez. O herkesin

dünyaya

birlikte

getirdiği

bir

şeydir.

Herkes

o n u n l a b i r l i k t e gelir. O h a y a t ı n ö z ü n d e v a r d ı r . O can lı olmanın parçasıdır. Hayatın kendisi baş döndürücüdür. H e r ç o c u k o n u d ü n y a y a getirir a m a t o p l u m o n u n ü z e r i n e ç u l l a n ı r , k e n d i n d e n g e ç m e o l a s ı l ı ğ ı n ı y o k etm e y e başlar, ç o c u ğ u m u t s u z l a ş t ı r m a ya başlar, çocuğu k o şullandırmay

a başlar.

T o p l u m h a s t a d ı r ve o m u t l u l u k t a n k e n d i n d e n geç e n i n s a n l a r a izin v e r e m e z . O n l a r t o p l u m için tehlikel i d i r . M e k a n i z m a y ı a n l a m a y a çalış; o z a m a n h e r ş e y d a h a kolay olacaktır. K e n d i n d e n geçen bir insanı kontrol edemezsin; m ü m k ü n değildir. S en sadece m u t s u z bir insanı kontro l edebilirsin. M u t l u l u k t a n k e n d i n d e n geçen bir insanın özgür olması kaçınılmazdır. M u t l u luktan kendinden geçmek özgürlüktür. O n u o kadar kolay mahvedemezsin; onu bir hapishanede yaşamaya i k n a e d e m e z s i n . O y ı l d ı z l a r ı n a l t ı n d a d a n s e t m e k istey e c e k t i r ve o r ü z g â r d a y ü r ü m e k isteyecektir . Ve o gü$ 177

ÇOCUK

nesle ve ayla k o n u ş m a k isteyecektir. O engin olana, sonsuz olana, geniş olana, m u a z z a m olana ihtiyaç duyar.

O karanlık bir hücrede yaşamaya kandırılamaz.

O n d a n bir köle yaratamazsın. O kendi hayatını yaşay a c a k t ı r v e k e n d i işine b a k a c a k t ı r , b u t o p l u m için ç o k z o r d u r . E ğ e r ç o k fazla k e n d i n d e n g e ç e n i n s a n o l u r s a toplum, dağılmaya başladığını hissedecektir, o n u n yapısı d a h a fazla a y a k t a k a l a m a y a c a k t ı r . Bu nedenle ç o c u ğ u n çoc u k l u ğunda n Toplum

hastadır

ve o mutluluktan kendinden

geçen

insanlara izin

veremez.

Onlar toplum için tehlikelidir.

itibaren

özgür-

l ü ğ ü t a t m a s ı n a izin v e r i l m e z . Ç ü n k ü bir kez özgürlüğün ne o l d u ğun u b i l i r s e , o z a m a n k a bul

etmeyecektir.

zaman

ödün vermeyecektir. O kendini ifade edecektir. Ç o c u k bir kez ö z g ü r l ü ğ ü n t a d ı n ı alırsa, o asla

hiçbir

toplumun,

hiçbir

kilisenin, h i ç b i r k u l ü b ü n , h i ç b i r siyasi p a r t i n i n p a r ç a s ı olmayacaktır. O bir birey olarak kalacaktır,

o özgür

kalacaktır. Ve o etrafında ö z g ü r l ü ğ ü n nabız atışlarını yaratacaktır. O n u n v a r l ı ğ ı n ı n k e n d i s i ö z g ü r l ü ğ e b i r k a p ı olacaktır. Mutluluktan kendinden geçmek nedir?

Ulaşıla-

cak bir şey midir ? H a y ı r . K a z a n m a m g e r e k e n bir şey midir?

Hayır.

O l m a n gereken bir şey midir? H a y ı r .

M u t l u l u k t a n k e n d i n d e n g e ç m e k olmaktır ve bir şey h a l i n e g e l m e k s e a z a p t ı r . E ğ e r b i r ş e y h a l i n e g e l m e k is$ 178

GENÇLER

tersen m u t s u z olacaksın. Bir şey haline gelmek muts u z l u ğu n k ö k ü n d e k i s e b e p t i r . Ş a y e t m u t l u l u k t a n k e n dinden g e ç m e k istersen o z a m a n o sadece şimdidir. Ş imdi$buradadır

, tam şu andır. Bana bak. T a m şu an

— k i m s e y o l u t ı k a m ı y o r — m u t l u olabilirsin. M u t l u l u k o k a d a r açık ve o k a d a r k o l a y d ı r . O senin d o ğ a n d ı r . S e n o n u z a t e n t a ş ı y o r s u n . O n u n çiçek a ç m a s ı n a , çiçek$ lenmesine sadece bir şans tanı. Hatırla, mutluluktan kend i n d e n g e ç m e k k a f a y a ait de-

Daha çok kalbe,

ğ ildir . M u t l u l u k t a n k e n d i n d e n

daha az kafaya

g e ç m e k k a l b e aittir. M u t l u l u k -

ait ol.

tan kendinden geçmek düşün-

Kafa

ceye

bir

ait

aittir.

değildir;

sen

duyguya

hissetmekten

y o k s u n kaldın. Hissetmen ke-

sadece kısımdır;

kalp ise senin tüm

varlığındır.

sintiye uğratıldı. H i s s e t m e n i n ne olduğunu bilmiyorsun. "Hissediyorum"

d e d i ğ i n za-

m a n bile s a d e c e s e n hissettiğini d ü ş ü n ü y o r s u n . " M u t l u hissediyorum" dediğin z a m a n gözlemle, analiz et ve hiss e t t i ğin i d ü ş ü n d ü ğ ü n ü g ö r e c e k s i n . H i s s e t m e k b i l e d ü ş üncede

n geçmek zorundadır. O düşüncenin sansürün-

den geçmek zorundadır; sadece düşünce o n u onayladığ ınd a o n a izi n v a r d ı r . Ş a y e t d ü ş ü n c e o n u o n a y l a m a z s a o b i l i n ç a l t ı n a atılır, v a r l ı ğ ı n ı n b o d r u m u n a g ö n d e r i l i r v e u n u t u l u r . D a h a ç o k kalbe, d a h a a z k a f a y a ait ol. Kafa s a d e c e b i r k ı s ı m d ı r ; k a l p ise s e n i n t ü m v a r l ı ğ ı n d ı r . K a l p senin b ü t ü n l ü ğ ü n d ü r .

O y ü z d e n herhangi bir şeyde

k e n d i n i b ü t ü n h i s s e t t i ğ i n z a m a n d u y g u l a r ı n d a n işliyorsun. N e z a m a n h e r h a n g i bir şeyin k ı s m e n içindeysen

179

ÇOCUK

k a f a n d a n işliyorsun. N e z a m a n bir şeyin içinde b ü t ü n olarak varsan k e n d i n d e n geçersin. M u t l u l u k t a n kend i n d e n g e ç m e k k a l b e aittir, b ü t ü n e aittir.

İnsanlar U y u şturucula

niçin

uyuşturucu

kullanır?

r insanlığın kendisi k a d a r eskidir ve

o n l a r k e s i n l i k l e s o n d e r e c e d e ğ e r l i b i r şeyi y e r i n e g e t i r i r . Ben uyuşturuculara karşıyım a m a benim uyuşturuculara karşı olmamın nedeni, binlerce yıldır u y u ş t u r u c u y a b a ğıml ı o l a n i n s a n l a r ı n k i y l e a y n ı d ı r . B u ç o k g a r i p g e l e bilir. U y u ş t u r u c u l a r s a n a s ı r a d a n d ü n y a n ı n ö t e s i n d e h a $ lüsinatif d e n e y i m l e r y a ş a t m a y a m u k t e d i r d i r . yon

aracılığıyla

ulaşılmaya

çalışılan

Meditas$

deneyim

budur.

M e d i t a s y o n s a n a gerçek d e n e y i m i getirir ve u y u ş t u r u c u s a n a s a d e c e halüsinatif, h a y a l g i b i b i r d e n e y i m v e r i r a m a çok benzerdir. Meditasyon y a p m a k zordur, uyuşturucu u c u z d u r a m a u y u ş t u r u c u n u n cazibesi manevidir. i n s a n s ı r a d a n v a r o l u ş t a n t a t m i n o l m a z . O d a h a fazlasını b i l m e k ister. O d a h a ç o k b i r şey o l m a k ister. Yalnızca sıradan hayat çok düz, insan sıradan tatmin

varoluştan olmaz.

O daha fazlasını bilmek

ister.

O daha çok bir şey olmak ister.

ç o k a n l a m s ı z gelir. Ö y l e k i şayet hepsi buysa b u n u n dışına çıkmanın tek yolu intihardır. O hiç mutluluk, coşku vermez. T a m tersine senin üzerine d a h a çok ve kaygı,

daha

çok

mutsuzluk,

hastalık, yaşlılık ve so-

n u n d a d a ölüm yığar. 180

GENÇLER

En başından beri insanı uyuşturuculara çeken ned e n b u d u r . V e o n l a r e n a z ı n d a n geçici bir r a h a t l a m a s a ğlar . S a d e c e ç o k a z s a y ı d a i n s a n m e d i t a s y o n u d e n e d i . D o ğr u r e h b e r l i k — t ı b b i , m e d i t a s y o n l a i l g i l i — alt ı n d a u y u ş t u r u c u l a r s o n d e r e c e y a r a r l ı olabilir. U y u ş turuculara karşı o l d u ğ u m u söyledim ç ü n k ü şayet onlar b a ğımlılı k y a r a t ı r s a o z a m a n s e n i n k e n d i n e d o ğ r u o l a n y o l c u l u ğun a e n ç o k z a r a r ı o l a n ş e y h a l i n e g e l e b i l i r l e r . O z a m a n k e n d i n i h a l ü s i n a s y o n l a r a kaptırabilirsin ve o u c u z o l d u ğ u için, hiç ç a b a sarf e d i l m e k z o r u n d a o l m a dığı için g i d e r e k d a h a ç o k v e d a h a ç o k d o z d a a l m a y a devam etmen gerekecektir... Binlerce yıldır insanlar uyuşturuc u kullanmaktadır. Ahlakçılar, d i n d a r insanlar, h ü k ü m e t l e r kesinlikle b a şarısı z b i r ş e k i l d e y a s a k l a m a y a ç a l ı ş ı y o r . V e o n l a r ı n hiçbir z a m a n başardı olamayacağını görebiliyorum. B a şarmanı U y u şturucular

tek yolu

benim

önerdiğim

şeydir.

ı y a s a k l a m a k t a n sa bırakın bilim adam-

ları, d a h a d e r i n v e d a h a r e n k l i v e d a h a u ç u k , d a h a k e n d i n d e n geçirici d e n e y i m l e r v e r e n ilaçlar b u l s u n l a r ve hiçbir y a n etkisi ve hiçbir bağımlılığı olmasın. Ve b u n l a r ü n i v e r s i t e l e r d e , k o l e j l e r d e , h a s t a n e l e r d e m e v c u t olmalı. K i ş i n i n c a n ı n ı n istediği h e r şeyi b i r çeşit r e h b e r l i ği n m e v c u t o l d u ğ u h e r y e r d e ö z g ü r c e k u l l a n m a s ı n a izin verilmeli, y a s a k l a n m a m a k . V e biz o n u n d e n e y i m i ni, o n u n h a k i k i bir s ü r e c e d o ğ r u gelişmesine y a r d ı m e t m e k için kullanacağız. Böylece o h e r h a n g i bir m a d denin sağlayabileceği h e r h a n g i bir şeyden çok d a h a b ü y ü k bir şeyi d e n e y i m l e m e y e başlayabilir. Ve yalnız$ 181

çocuk

ca o z a m a n o, ilkinin sadece bir hayal o l d u ğ u n u kıyasl a y ı p g ö r e b i l i r . V e b u g e r ç e k t i r . V e ilki s a d e c e b e n i m k e n d i k e n d i m i k i m y a a r a c ı l ı ğ ı y l a k a n d ı r m a m d ı r . V e ilk i m a n e v i g e l i ş m e m d e b a n a y a r d ı m e t m i y o r d u . Aslında o gelişimi engelliyordu, b e n i bağımlı ve iş g ö r e m e z halde t u t u y o r d u , ikincisi gelişmeye d e v a m e d er ve artık p, d a h a fazlasını k e ş f e t m e k için cesaret t o p l a m a y a b a şlıyor . O h i ç b i r z a m a n b u d e n e y i m l e r i n m ü m k ü n old u ğunu n f a r k ı n d a d e ğ i l d i , b u d e n e y i m l e r s a d e c e u y d u r u l m u ş değildir. Kısacası

Adem

Havva'ya yaptığı şeyden

maddelerle

ilgili o l a r a k i n s a n l ı ğ ı n p a r a n o -

Aptallık Tanrı'nın

beri

yas ı faydalı değildir.

Uyuştu-

rucu

maddeleri

yasaklayabi-

lirsin,

bu hiçbir şeyi değiştir-

sürmektedir:

mez. Aslında onlar d a h a cazip,

Yasaklamak.

d a h a h e y e c a n verici hale gelir.

ağacın

meyvesini

yeme...

Fakat bu bir davet haline gelir.

Özellikle

gençlik

için

bir

m e y d a n o k u m a haline gelir. B a z e n şaşırıp kalıyorum; i n s a n o ğl u b i r g ü n , i n s a n p s i kolojisinin A B C ' s i ni öğrenebi-

lecek mi? Aynı aptallık T a n r ı ' n ı n A d e m ve H a v v a ' y a yaptığı şeyden beri sürmektedir : Y a s a k l a m a k . Bu ağacın m e y v e s i n i y e m e . F a k a t b u bir d a v e t h a l i n e gelir. B u b i r m e y d a n o k u m a h a l i n e gelir. V e b i n l e r c e yıl g e ç m i ş tir a m a otorite figürleri h â lâ a y n ı r u h halindedir: U y u ş t u r u c u k u l l a n m a y o k s a b e ş yıl, y e d i yıl h a p i s . V e h i ç kimse uyuşturucuların hapishanede mevcut olmasınd a n rahatsız olmaz. S a d e c e biraz d a h a çok ö d e m e k zo$

182

GENÇLER

r u n d a s ı n . Ve h a p i s h a n e d e n ç ı k an insanlar iyileşmezler. O n l a r yeniden geri döner...sebep uyuşturucu m a d d en i n o n l a r a s e n i n t o p l u m u n u n v e r m e d i ğ i bir şeyi v e r m e sidir. O n l a r sağlıklarını, b e d e n l e r i n i m a h v e t m e y e h a zırdır, onların t ü m y a ş a m ı bir çöplüğe d ö n e r a m a y i n e de u y u ş t u r u c u onlara senin t o p l u m u n u n vermediği bir şey sunar. O n l a r ı ö n l e m e k t e n s e d a h a iyi b i r ş e y s u n a n b i r t o p l u m yarat. Senin hayatın onlara hiçbir şey s u n m u yor. Onların kanını emiyorsun ve karşılığında onlar ne alıyor? Keyif yok, sadece sıkıntı üzerine sıkıntı. G ü v e n l i alkol o n l a r ı b i r k a ç saatliğine r a h a t l a t ı y o r , b i r şarkı söyletiyor ya da biraz d a n s ettiriyor. Veya birahanede kavga ettiriyor. Fakat

birkaç

u z a k l a ştırmıştır

saatliğine

onlar

seni

dünyandan

Bu cazibenin kendisi alkolün

değil,

senin t o p l u m u n u n yanlış olduğunu kanıtlar. T o p l u m u n insanlara, d a h a çok dans etmede, şarkı söylemede, k u t l a m a d a , sevgide y a r d ı m c ı olmalı. Ben uyuşturuculara karşıyım çünkü onlar bağımlılık y a r a t a b i l i r v e r u h s a l g e l i ş i m i e n g e l l e y e b i l i r . A r a d ı ğ ı n ş e y i e l d e e t t i ğ i n i s a n m a y a b a ş l a y a b i l i r s i n . V e eller i n ise b o ş t u r . S a d e c e h a y a l k u r u y o r s u n . A n c a k diğer taraftan b e n son derece bilimsel bir zihinim. Bir y a n d a n bu m a d d e l e r i n y a s a k l a n m a s ı nı değil , k u l l a n ı l m a s ı n ı i s t e r d i m . A n c a k m e d i t a s y o n a d o ğ r u bir atlama taşı olarak uygun rehberlik altında. H ü k ü m e t l e r , insanları engellemektense d a h a çok u y u şturuc

u m a d d e n i n geliştirilmesine d a h a çok dikkat 183

ÇOCUK

etmelidir. E ğ e r d a h a gelişkin m a d d e l e r m e v c u t olursa o zaman diğer uyuşturucular piyasadan kalkacaktır. D ü n y a d a h i ç b i r şeyi y a s a k l a m a y a g e r e k y o k . Y a l n ı z c a d a h a i y i s i n i ü r e t ; d a h a iyi, d a h a u c u z , y a s a l b i r ş e y . O z a m a n esrarı, haşhaşı, eroini k i m u m u r s a y a c a k ? N e için? H i ç b i r n e d e n y o k t u r . E c z a n e d e r e ç e t e s i z o l a r a k d a h a iyi b i r ş e y m e v cuttur. H a t t a hastanede sen uyuşturucu deneyiminin içindeyke n d o k t o r l a r ı n s a n a b a k a b i l e c e ğ i bir y e r ayırtabilirsin. M e d i t a s y o n y a p a n l a r s e n i n b a ş ı n a g e l e n şeyi anlamana yardım

edebilirler. V e b u m e d i t a s y o n la

çok d a h a kolay bir şekilde m ü m k ü n d ü r .

Sadece bir

rehberle b i r k a ç saat yeterli olacaktır. Kişi m e d i t a s y o n a d o ğr u y ö n e l e b i l i r . V e o b i r k e z m e d i t a s y o n a y ö n e l d i ğ ind e u y u ş t u r u c u l a r ı n h i ç b i r ö n e m i o l m a z . Bilim a d a m l a r ı n ı n v e h ü k ü m e t i n t ü m çabası, belli bir şey t ü m insanlık t a r i h i n d e b u k a d a r çekici olabili$ yorsa ve

hiçbir

hükümet

o n u y a s a k l a m a k t a başarılı

o l a m a m ı şs a o z a m a n o n u n k a r ş ı l a d ı ğ ı b e l i r l i b i r i h t i y a ç olması gerektiğini a n l a m a k olmalıdır. Bu ihtiyaç b a ş k a bir şekilde giderilmediği sürece u y u ş t u r u c u l a r d ü n y a da k a l m a y a d e v a m edecektir. Ve onlar t a h r ip edicidir. Ve hükümetler ona ne k a d a r karşı çıkarsa onlar o k a d a r t a h r i p edici olur ç ü n k ü hiç kimse onlar ü z e r i n d e g e l i ştirm e y a p a m a z , k i m s e o n l a r ı n ü z e r i n d e h e r h a n g i bir deney y a p a m a z , h a t t a b e n i m söylediğimi söylemeye kimseye izin verilmez. Ancak b e n söyleyebilirim ç ü n k ü b e n u y u ş t u r u c u lara karşıyım. F a k a t bu onların kullanılamayacağı an$

184

GENÇLER

l a m m a gelmez. O n l a r bir a r a ç olarak kullanılabilir, onlar a m a ç değildir. Ve

şayet

uyuşturuculardan

arınmış

bir

gelecek

u m u t edebilirsek, eğer insan doğal bir şekilde meditas$ y o n halinde olabilirse... V e b u m ü m k ü n d ü r . E ğ e r bir çocuk babasının meditasyon yaptığını, annesinin medi$ tasyon yaptığını, herkesin meditasyon yaptığını görürse, o n u m e r a k e t m e y e b a ş l a y a c a k t ı r . O d a m e d i t a s y o n yapmak

isteyecektir.

V e b u y a ş m e d i t a s y o n u n ç o k b a s i t o l d u ğ u b i r zamandır çünkü o henüz toplum tarafından bozulmamıştır. O h e n ü z m a s u m d u r . Ş a y e t o n u n e t r a f ı n d a k i h e r k e s bir şey y a p ı y o r s a ve y a p m a k t a n zevk alıyorsa, o geride kalamaz. O gözleri kapalı bir şekilde oturacaktır. Ö n c e o n a gülebilirler, b u ç o c u k l a r için m ü m k ü n değildir. A n c a k o n l a r a n l a m a z l a r . B u ç o c u k l a r içi n s ö z d e y e t i ş kinlerden d a h a çok m ü m k ü n d ü r . O k u l l a r d a k i , kolejlerdeki, üniversitelerdeki medit a s y o n atmosferi; kişi n e r e y e gitse o n u n k e n d i m e d i t a s y o n halini besleyen bir atmosfer bulur. D ü n y a d a hiç u y u ş t u r u c u ya ihtiyaç duyulmadığını g ö r m e k beni sevindirirdi. de,

d a h a i y i b i r şey,

u y u şturucula

A n c a k y a s a k l a m a k l a değil

d a h a gerçek bir şey y a r a t a r a k

r hiçbir zorluk olmadan mağlup olurdu

ama bu aptal hükümetler uyuşturuculara ö n e m vermeye d e v a m ediyor ve onlar dünyanın her tarafındaki gençleri m a h v e t m e y e d e v a m ediyor. H a y a t ı n e n d e ğ e r l i z a m a n ı h a l ü s i n a s y o n l a r ı n içinde boşa harcanıyor ve onlar kendilerine ne yaptıkları$ 185

ÇOCUK

nı fark ettiklerinde m u h t e m e l e n ç o k geç olur. N o r m a l b i r h a l e g e r i d ö n e m e z l e r . B e d e n l e r i belli k i m y a s a l l a r ı n içinde o l m a s ı n a alışmıştır. O z a m a n i s t e m e y e r e k bile olsa h e r t ü r l ü zehr i kendilerine enjekte e t m e y e d e v a m ederler. Y a d a şayet birisi güçlü u y u ş t u r u c u l a r k u l l a n m ı y o r s a geri döner. O z a m a n o, hayatı çok d o n u k , d a h a d o n u k g ö r ü r ç ü n k ü o, güzel bir şey g ö r m ü ş t ü r . H e r zam a n b i r k a r ş ı l a ş t ı r m a kalır. O u y u ş t u r u c u etkisi a l t ı n d a y k e n aşk y a p m ı ş t ı r ve d ü n y a n ı n zirvesinde hissetmiştir. Ve o şimdi sevişir ve o n u n bir çeşit h a p ş ı r ı k t a n farkı olmadığını g ö r ü r , iyi h i s s e t t i r i r . H a p ş ı r ı r s ı n v e iyi h i s s e t t i r i r a m a o u ğ r u n a y a şayacağı

n bir şey değildir. H i ç kimse, " H a p ş ı r m a k

içi n b u r a d a y ı m " d i y e m e z . Benim tüm çabam uyuşturuculardan daha büyük b i r ş e y g e t i r m e k i ç i n d i r v e o z a m a n b u b e l i r l e y i c i fakt ö r d ü r . E ğ e r b i r şey m e d i t a s y o n aracılığıyla, s a n n y a s a r a c ı l ı ğıyla ,

grup

çalışmaları

aracılığıyla olabiliyorsa,

b u n l a r s a n a hiçbir bedel o l m a d a n bir ipucu verebiliy o r s a . . . O n u n b e d e l i n i sağlığınla, k i m y a n l a , b e d e n i n i v e b a ş k a şeyleri m a h v e d e r e k ö d e m i y o r s u n . O n u n için hiçbir şey ö d e m i y o r s u n ve o gerçekleşiyor!

Sen onun

e f e n d i s i s i n : O n a b a ğ ı m l ı d e ğ i l s i n , i s t e d i ğ i n a n , o n u elde edebilirsin. Bir kez a n a h t a r ı n ne o l d u ğ u n u bilirsen kapıyı istediğin z a m a n açabilirsin. D a h a b ü y ü k , d a h a y ü k s e k bir şey s a n a s u n u l m a k z o r u n d a . D ü n y a n ı n her yerinde asırlardır bu bir p r o b l e m o l m u ştur : i n s a n l a r d i ğ e r l e r i n i n u y u ş t u r u c u d e n e y i m i $ 186

GENÇLER

nin dışına ç ı k m a s ı n a y a r d ı m e t m e y e çalıştı a m a b u n e r e d e y s e h e r z a m a n b a ş a r ı s ı z o l u r ç ü n k ü d a h a iyi b i r şey s u n a m a z , i n s a n l a r d a o n d a n k u r t u l m a k ister; h e r kes o n d a n k u r t u l m a k ister ç ü n k ü o bir esarettir ve herkes, giderek b ü y ü y e c e k v e d a h a b ü y ü y e c e k v e bir g ü n k e n d i s i n i d u v a r l a r l a , Ç i n S e t t i ile ç e v r e l e n m i ş b u l a c a ğ ı ve o n u n dışına ç ı k m a n ı n z o r olacağı, fark edilmesi g ü ç o l a n b i r e s a r e t y a r a t t ı ğ ı n ı a n l a r . Kişi, k e n d i ç a b a s ı ile b ü y ü k bir d u v a r yaratıyor ve sonrada n onu y o k etmek zor olacaktır; kişi o n u n içinde kıstırılacaktır, i n s a n ı n t ü m h a y a t ı b i r çeşit hastalık h a l i n e gelecektir. Ve bu kısır bir d ö n g ü d ü r . U y u ş t u r u c u aldığında o n u n etkisindeyken her şey çok güzel görünür. S o n r a o n u n dışına ç ı k t ı ğ ı n d a h e r şey ç o k d o n u k algılanır, o k a d a r a n l a m s ı z gelir k i u y u ş t u r u c u y e n i d e n v e y e n i d e n y e g â n e olasılık gibi g ö z ü k ü r . O n d a n s o n r a u y u ş t u r u cunun miktarı artırılmak zorundadır ve yavaş yavaş kişi k a y b o l u r . U y u ş t u r u c u l a r o k a d a r g ü ç l ü d ü r ki beyninin t ü m kimyasını m a h v e d e r . Beyin çok hassastır; o böylesine v a h ş i c e z o r l a m a l a r a l t ı n d a y a ş a y a m a z . Verildiği an i n c e sinirler t a h r i p o l m a y a b a ş l a r . O z a m a n kişi farkmdalığı, zekâyı kaybeder . Donuklaşır, duyarsız$ laşır . O z a m a n u y u ş t u r u c u y e g â n e o l a s ı l ı k o l a r a k k a l ı r . K i şini n e d i n e b i l e c e ğ i y e g â n e a n l a m o l u r . Ancak b u n u sadece

dile

getirmenin bir faydası

yoktur, vaaz v e r m e n i n bir faydası y o k t u r . B u n u n k ö t ü o l d u ğun u v e b u n u n b i r g ü n a h o l d u ğ u n u s ö y l e m e n i n bir faydası y o k t u r ; aslında b u p r o b l e m i d a h a d a kötü$ l e ştirir !

Kişi zaten acı çekiyor,

şimdi sen b a ş k a bir 187

ÇOCUK

problem d a h a getiriyorsun

—bunun günah

olduğu-

n u — böylelikle o suçlu d a hisseder. O n u m a h v e t m e k için u y u ş t u r u c u yeterliydi; a r t ı k s u ç l u l u k d a o n u m a h vedecek. P r o b l e m e d a h a çok zehir kattın. Kişinin ahlaksız, suçlu h i s s e t m e s i n e n e d e n o l d u n . V e b u n l a r y a n lış t a v ı r l a r d ı r . K i şini n y a r d ı m a i h t i y a c ı v a r d ı r ,

kişinin sempati

d u y u l m a y a ihtiyacı vardır, kişinin sevgiye ihtiyacı vardır. Belki kişi sevgi özlemi çekiyor, b u y ü z d e n b u y ö n e y ö n e l m i ştir . B e l k i d e t o p l u m i h t i y a ç d u y u l a n ş e y i v e r m e m i ştir . A n n e b a b a l a r i h t i y a ç d u y u l a n ş e y i s u n m a $ m ı ştır . B u y ü z d e n k i ş i y o l d a n ç ı k m ı ş t ı r . K i ş i n i n t ü m ilgiye, sevgiye, d i k k a t e ihtiyacı v a r d ı r . A n c a k b u bile kişi herhangi bir uyuşturucunu n sunabileceğinden d a h a büyük, d a h a görkemli bir şeyin o l d u ğ u n u b i l m e d e n ve hissetmeden yardımcı olmayacaktır.

Niçin kendi sorumluluğumuzu almaktan korkuyoruz ve hatta bazen buna kızıyoruz? Ç ü n k ü çocukluğundan itibaren sorumlu olmamak ö ğretilmiştir

. Bağımlı olman öğretilmiştir. S a n a baba-

na karşı, a n n e n e karşı, ailene karşı, a n a v a t a n ı n a karşı, t ü m bu saçmalıklara karşı sorumlu olman öğretilmiştir. Ancak

kendine

karşı

sorumlu

olman

gerektiği,

hiç

k i m s e n i n s e n i n s o r u m l u l u ğ u n u a l m a y a c a ğ ı s a n a söyl e n m e m i ştir . Hayır, aksine anne b a b a n senin sorumluluklarını alıyordu,

188

ailen

senin

sorumluluğunu

alıyordu.

Din

GENÇLER

a d a m ı senin m a n e v i gelişiminin s o r u m l u l u ğ u n u alıyordu. Sen sadece t ü m bu insanları takip ediyordun ve onlar ne derse yapıyordun. B ü y ü d ü ğ ü n d e ve artık bir çocuk olmadığında, çok b ü y ü k bir k o r ku ortaya çıkar ç ü n k ü s o r u m l u l u k a l m a k z o r u n d a s ı n v e b u n u n için e ğitilmedin

G ü n a h ı n ı itiraf e t m e k i ç i n r a h i b e g i d e r s i n . . . n a s ı l bir aptallık y a p ı y o r s u n? d ü şünmen

İlki g ü n a h işlemiş o l d u ğ u n u

, ikincisi o n u işlediğin için suçlulu k d u y m a n ,

üçüncüsüyse, şimdi rahibe gidip g ü n a h çıkarmak zorunda olman, böylelikle o T a n r ı y a seni affetmesi için d u a edebilir. Basit bir şey çok karmaşıklaşmıştır, s o n derec e gereksiz bir şekilde u z a m ı ş ve dolambaçlı hale gelmiştir. Y a p m ı ş o l d u ğ u n ş e y h e r n e ise o n u y a p m a k i s t e din, b u y ü z d e n o n u y a p t ı n . V e n e y i n g ü n a h n e y i n gün a h değil o l d u ğ u n a kim k a r a r v e r e c e k ? H i ç b i r y e r d e b i r k r i t e r y o k t u r , işlediğin şey i t a r t a c a k — b i r kilo, iki kilo,

Ben sana

üç kilo — b i r t a r t ı y o k t u r . İşle-

hiç

d i ği n

günah ne kadar uzun-

sorumlu

dur.

Bir kilometre,

metre,

üç

iki kilo-

kilometre?

g ü n a h n e d i r ? V e g ü n a h çıka-

sana

hiç

kimseye

karşı sorumlu olmamayı öğretiyorum . Babaya, anneye, ülk e y e , d i n e , siyasi partiye; h i ç kimseye karşı

sorumlu

olma.

karşı

olmamayı

öğretiyorum. Babaya, ülkeye, siyasi

r a c a ğı n r a h i p k i m d i r ? Ben

kimseye

anneye, dine, partiye;

hiç kimseye sorumlu Sorumlu

karşı olma.

değilsin.

Yalnızca kendine karşı sorumlusun.

189

ÇOCUK

S o r u m l u değilsin. Yalnızca k e n d i n e k a r ş ı s o r u m l u s u n . C a n ı n n e istiyorsa y a p . Ş a y e t yanlışsa cezası h e m e n gelecektir. Ş a y e t d o ğ r u y sa ödül h e m e n , a n ı n d a gelecektir. B a ş k a bir y o l u y o k t u r . Bu şekilde sen neyin d o ğ ru neyin yanlış olduğunu kendi k e n d i ne bulmaya başlarsın. Yeni bir duyarlılık g e l i ş t i r e c e k s i n . Y e n i b i r b a k ı ş a ç ı s ı ile g ö r m e y e b a şlayacaksın

. H e m e n neyin yanlış o l d u ğ u n u bilecek-

sin ç ü n k ü g e ç m i ş t e p e k ç o k k e z o n u y a p m ı ş s ı n d ı r v e her zaman sonuçlarından ıstırap çekmişsindir. N e y i n d o ğr u o l d u ğ u n u b i l e c e k s i n ç ü n k ü n e z a m a n o n u y a p san varoluş üzerine büyü k rahmet yağdırmıştır.

Se-

b e p ve s o n u ç bir aradadır, onlar yıllar ve hayatlarla a y r ı l m a m ı ştır . O z a m a n s e n s o r u m l u s u n d u r . B e l l i b i r eylem sana ıstırap da getirse şayet istiyorsan ve keyif alıyorsan o z a m a n o n u y a p . O n d a n keyif aldığın için o i y i d i r . Ç e k t i ğ i n acı, e y l e m i n i n s a ğ l a d ı ğ ı z e v k t e n s e n i alıkoyacak k a d a r b ü y ü k değildir. A n c a k b u s a n a b a ğlıdır , t a m a m ı y l a v e y a l n ı z c a s e n i n k a r a r ı n a b a ğ l ı dır. Şayet çektiğin acı çok fazlaysa ve eylem hiçbir şey , h i ç b i r z e v k v e r m i y o r s a v e k a ç ı n ı l m a z o l a r a k b ü y ü k b i r m u t s u z l u k o n u t a k i p e d i y o r s a , o z a m a n b u sana kalmıştır: S e n tam bir salaksan kim bir şey yapabilir? K e n d i ne karşı sorumlu olmaktan kastettiğim şey b u d u r . K e n d i s o r u m l u l u ğ u n u atabileceğin hiç kimse y o k t u r a n c a k s e n h e r z a m a n ü z e r i n e a t m a k için birisini a r ı y o r s u n ; b e n i m gibi h i ç b i r şeyden, hiç k i m s e d e n sorumlu 190

olmadığını

devamlı

olarak

söyleyen

zavallı

GENÇLER

a d a m a bile. H â l â bir şekilde d e r i n d e bir y e r d e b e n i m ş ak a y a p ı y o r o l d u ğ u m y a n ı l g ı s ı n ı t a ş ı y o r s u n . Ş ak a y a p m ı y o r u m . O b i z i m u s t a m ı z d i y e d ü ş ü n ü y o r olmalısın: N a s ı l o l u r d a s o r u m l u o l m a d ı ğ ı n ı söyleyebilir.

Fakat anlamıyorsun.

Sorumluluğunu benim

ü z e r i m e a t a r a k s e n işe y a r a m a z , ç o c u k ç a k a l ı y o r s u n . Asla b ü y ü m e y e c e k s i n . menin y e g â n e yolu, kötü,

mutlu,

Büyü-

t ü m iyi,

üzüntü

verici

ş eyler i k a b u l e t m e k t i r . B a ş ı n a gelen h e r şeyden s o r u m l u s u n. Bu sana çok b ü y ü k bir özgür-

Yalnızca kendine

sorumlusun. Canın ne istiyorsa yap. Şayet

den

sorumlu

olduğun

b ü y ü k a n l a y ı ş t a n m u t l u ol. B u seni b e n i m b i r e y dediğim şey

yanlışsa

cezası

lük verir. Bu özgürlüğün tadın ı çıkar. H a y a t ı n d a k i h e r şey-

karşı

hemen Şayet

gelecektir. doğruysa

ödül hemen, anında

gelecektir.

yapacak.

191

Eğitim Öğrenme

Ö ğrenme

nedir?

k b i l g i d e ğ i l d i r . Ö ğ r e n m e k f a z l a s ı y l a bil-

giyle ö z d e ş l e ş m i ş t i r . O b i l g i n i n t a m z ı d d ı d ı r . B i r i n s a n n e k a d a r bilgiliyse ö ğ r e n m e k a p a s i t e s i o k a d a r d ü ş ü k t ü r . B u y ü z d e n ç o c u k l a r y e t i ş k i n l e r d e n d a h a ç o k öğr e n m e k a p a s i t e s i n e sahiptir. V e şayet y e t i ş k i n l e r d e öğrenenler

olarak

kalmak

isti-

y o r l a r s a ö ğ r e n d i k l e r i h e r şeyi sürekli olarak unutmalıdırlar. O n l a r d a bilgi halini almış n e varsa sürekli olarak onları y o k etmelidirler. E ğ e r bilgini t o p $ l a r s a n iç d ü n y a n geçmişle aşırı

bir

şekilde

ağırlaşır.

Çok

fazla ç ö p l ü k biriktirirsin. Ö ğrenm

sadece

boşluk

o l d u ğund a g e r ç e k l e ş i r . Ç o c u ğun

boşluğu,

Öğrenmek bilgi

değildir.

Öğrenmek bilgiyle

fazlasıyla

özdeşleşmiştir.

O bilginin tam

zıddıdır.

Bir insan ne kadar bilgiliyse

öğrenme

kapasitesi

o kadar

düşüktür.

masumiyeti 193

ÇOCUK

vardır. Ç o c u ğ u n güzelliği b i l m e m e hali içinde işlemes i n d e n g e l i r v e ö ğ r e n m e n i n t e m e l i n d e k i sır b u d u r : Bilm e m e halinde iş görmek. G ö z l e m l e , g ö r , izle a m a a s l a b i r s o n u ç t a n d e ğ i l . E ğe r z a t e n b i r s o n u c a v a r d ı y s a n ö ğ r e n m e d u r u r . E ğ e r z a t e n biliyorsan ö ğ r e n i l e c e k n e v a r d ı r ? Asla k u t s a l kitaplardan, üniversitelerden, öğretmenlerden, anne bab a l a r d a n y a d a belki k e n d i d e n e y i m i n d e n ulaştığın hazır c e v a p l a r d a n y o l a ç ı k m a . B i l d i ği n h e r şey, ö ğ r e n m e u ğ r u n a t e r k e d i l m e l i d i r . O z a m a n g e l i ş m e y e d e v a m e d e c e k s i n , o z a m a n gelişmenin sonu y o k t u r . O z a m a n bir kimse çocuk olarak, masum, h a y r e t ve hayranlık içerisinde s o n u n a k a d a r k a l m a y a d e v a m e d e r. Ö l ü r k e n bile ö ğ r e n m e y e d e v a m eder. H a y a t ı öğrenir, ö l ü m ü öğrenir. Ve hayatı öğrenmiş olan ve ö l ü m ü ö ğ r e n m i ş olan kimse h e r ikisinin de ötesine geçer; aşkın hale geçer. Ö ğrenme

alıcı

olmaktır,

öğrenmek

tehlikelere

açık olmaktır. Ö ğ r e n m e k açıklıktır, u c u açık olmaktır.

İ nsa n b i r t o h u m o l a r a k d o ğ a r . O b i r p o t a n s i y e l olarak doğar. O bir gerçeklik olarak doğmaz. Ve bu çok özeldir, b u ç o k sıra dışıdır. Ç ü n k ü v a r o l u ş u n tüm ü n d e y a l n ı z c a i n s a n bir p o t a n s i y e l o l a r a k d o ğ a r ; diğer t ü m hayvanlar gerçeklik olarak doğar. Bir k ö p e k , k ö p e k olarak doğar, t ü m hayatı b o y u n ca aynı kalacaktır. Bir aslan, aslan olarak doğar. İnsan, b ir i n s a n o l a r a k d o ğ m a z , i n s a n s a d e c e b i r t o h u m olarak doğar: Belki olacaktır, belki de olmayacaktır. İnsa$

194

EĞITIM

n ı n bir geleceği vardır; b a ş k a h i ç b i r h a y v a n ı n b i r geleceği y o k t u r . T ü m h a y v a n l a r i ç g ü d ü s e l o l a r a k m ü k e m mel doğar. İnsan m ü k e m m e l olmayan yegâne hayvandır.

Böylelikle gelişme,

potansiyel

olanla,

evrim m ü m k ü n olur.

gerçekleşmiş

olan

Eğitim

arasındaki

bir

k ö p r ü d ü r . Eğitim, t o h u m f o r m u n d a y k e n o l d u ğ u n şey haline gelmene yardımcıdır. Ve

benim

burada yaptı-

ğ ı m şey b u d u r . B u r a s ı b i r eği-

Eğitim

tim yeridir. Sıradan okullarda

potansiyel

ve kolejlerde ve üniversiteler-

gerçekleşmiş

de yapılan şey eğitim değildir. O s a d e c e s e n i iyi b i r iş, iyi b i r

olanla, olan

arasındaki bir

köprüdür.

gelir sahibi o l m a y a hazırlar; o gerçek eğitim değildir. O s a n a h a y a t v e r m e z . O b e l k i s a n a d a h a iyi b i r y a ş a m s t a n d a r d ı s a ğ l a r . A n c a k iyi b i r y a ş a m s t a n d a r d ı , d a h a iyi b i r hayat

standardı

değildir;

onlar

eşanlamlı

değildir.

D ü n y a d a d e v a m eden sözde eğitim seni sadece ekmeğ in i k a z a n m a y a h a z ı r l a r . V e İ s a d e r ki, " İ n s a n s a d e c e ekmekle yaşayamaz." Ve senin üniversitelerinin yapm a k t a o l d u ğ u ş e y b u d u r : O n l a r s e n i e k m e ğ i n i d a h a iyi bir şekilde, d a h a kolay bir şekilde, d a h a konforlu bir ş ekilde , d a h a a z ç a b a y l a , d a h a a z z o r l u k l a k a z a n m a y a h a z ı r l a r . B u ç o k ilke l t ü r d e n b i r e ğ i t i m d i r : O s e n i b a yata hazırlamaz. B u y ü z d e n etrafta p e k ç o k y ü r ü y e n r o b o t görürs ü n . O n l a r k â t i p o l a r a k , i s t a s y o n şefi o l a r a k , v e r g i m ü d ü r ü olarak mükemmeldirler. O n l a r m ü k e m m e l d i r , on$ 195

ÇOCUK

lar beceriklidir a m a eğer onla-

Eğitim sana içsel zenginlik

sunar.

O sadece seni daha

bilgili yapmaz;

r a d e r i n l e m e s i n e b a k a r s a n dilenciden başka bir

şey değil-

dirler. H a y a t ı n u c u n d a n bile tadına bakmamışlardır.

Onlar

bu çok ilkel bir

hayatın ne olduğunu, sevginin

eğitim

n e o l d u ğ u n u , ışığın n e o l d u ğ u -

fikridir.

Bunu ilkel olarak adlandırıyorum çünkü onun kökleri

korkudadır.

nu bilmemişlerdir. O n l a r Tanr ı s a l l ı k h a k k ı n d a h i ç b i r ş e y bilm e m i şlerdir .

Onlar varoluşun

tadına hiç bakmamışlardır, onlar şarkı söylemeyi, d a n s e t m e -

y i v e k u t l a m a y ı b i l m e z l e r . O n l a r h a y a t ı n g r a m e r i n i bilmezler; onlar son derece aptaldır. Evet onlar kazanır; — o n l a r diğerlerinden d a h a çok kazanır, onlar d a h a beceriklidir ve o n l a r b a ş a r ı m e r d i v e n l e r i n d e giderek d a h a yükseğe ve daha yükseğe çıkmaya devam eder— ancak d e r i n d e o n l a r b o ş , y o k s u l k a l ı r . E ğ i t i m s a n a içse l z e n g i n l i k s u n a r . O s a d e c e s e n i d a h a bilgili y a p m a z ; b u ç o k ilkel b i r e ğ i t i m f i k r i d i r . B u n u ilke l o l a r a k a d l a n d ı r ı y o r u m ç ü n k ü o n u n k ö k l e r i k o r k u d a d ı r . " E ğ e r iyi e ğ i t i m görmezsem hayatta kalamam" düşüncesinde kökleşmiştir. O n u ilkel o l a r a k a d l a n d ı r ı y o r u m ç ü n k ü d e r i n d e o ço k şiddet içerir: O s a n a r e k a b e t e t m e y i öğretir, o seni hırslı y a p a r . O seni, h e r k e s i n b i r b i r i n i n b o ğ a z ı n ı kestiği, h e r k e s i n b i r b i r i n e d ü ş m a n o l d u ğ u r e k a b e t ç i d ü n y a ya h a z ı r l a m a k t a n b a ş k a bir şey değildir. B u n e d e n l e d ü n y a bir t ı m a r h a n e halini almıştır. S e v g i g e r ç e k l e ş e m e z . H e r k e s i n b i r b i r i n i n b o ğ a z ı n a sa$ 196

EĞİTİ M

rıldığı vahşi, hırslı, r e k a b e t ç i b i r d ü n y a d a sevgi nasıl g e r ç e k l e şebilir ? B u ç o k i l k e l d i r ç ü n k ü o n u n t e m e l i n d e , " E ğe r i y i e ğ i t i l m e z s e m , iyi k o r u n m a z s a m ,

ç o k bilgili

olmazsam y a ş a m mücadelesinde kalamayabilirim" kork u s u v a r d ı r . O h a y a t ı s a d e c e bir m ü c a d e l e o l a r a k alır. Benim

eğitim vizyonum

için bir m ü c a d e l e

hayatın ayakta kalmak

olarak görülmemesidir;

hayat bir

kutlama olarak görülmelidir. H a y a t sadece bir rekabet olmamalı, h a y a t bir keyif de olmalı. Ş a r k ı söylemek ve d a n s e t m e k v e şiir v e m ü z i k v e r e s i m . V e d ü n y a d a m e v c u t o l a n h e r ş e y — e ğ i t i m , s e n i b u n l a r l a u y u m l u olmaya

hazırlamalı—

ağaçlarla,

kuşlarla,

gökyüzüyle,

G ü n e ş'l e v e A y ' l a . E ğ i t i m s e n i k e n d i n o l m a y a h a z ı r l a malı. Şu an o seni bir taklitçi o l m a y a hazırlıyor; o s a n a nasıl b a ş k a l a r ı gibi o l u n a c a ğ ı n ı öğretiyor. e ğitimdir

d o ğ r u eğitim s a n a k e n d i n

Bu yanlış

olmanı,

hakiki

k e n d i n o l m a y ı ö ğ r e t e c e k t i r . S e n eşsizsin, s e n i n gibi h i ç kimse yok, asla olmadı, hiç olmayacak. Bu varoluşun senin ü z e r i n e yağdırdığı m u h t e ş e m bir saygıdır. Eşsiz olman senin o n u r u n d u r . Taklitçi haline gelme, k a r b o n k o p y a haline gelme. A n c a k senin sözde eğitiminin yapıp d u r d u ğ u şey b u d u r : O sen i k a r b o n k o p y a s ı y a p a r ; o s e n i n orijinal y ü z ü n ü y o k e d e r . " E ğ i t i m " s ö z c ü ğ ü n ü n iki a n l a m ı v a r d ı r , ikisi d e g ü z e l d i r . N e k a d a r u y g u l a n m a s a d a b i r a n l a m ı g a y e t i y i b i l i n i r . O d a ş u d u r : S e n d e n b i r ş e y çık a r t m a k . " E ğ i t i m " ş u a n l a m a gelir: T ı p k ı b i r k u y u d a n su ç e k m e k gibi senin içinde olanı dışına çıkarmak, p o tansiyelini

gerçekleştirmek.

197

ÇOCUK

A n c a k b u u y g u l a n m a z . A k s i n e s e n d e n b i r ş e y çıkartılmaz, senin üzerine bir şeyler dökülür. Coğrafya ve t a r i h ve fen ve m a t e m a t i k ; onlar b u n l a r ı senin içine a k ı t ı p d u r u r . S e n p a p a ğ a n h a l i n e g e l i r s i n . S a n a b i r bilgisayarmı ş sın gibi

davranılmıştır;

bir bilgisayarı nasıl

besliyorlars a seni de öyle besliyorlar. S e n i n eğitim k u rumların

kafana

bir

şeylerin

tıkıştırıldığı y e r l e r d i r .

G e r ç e k eğitim s e n d e saklı olan şeyi — v a r o l u ş u n s a n a bir hazine olarak k o y m u ş olduğu şey—

çıkaracaktır,

o n u keşfedecektir, o n u serbest bırakacaktır, seni parıltılı h a l e g e t i r e c e k t i r . Ve s ö z c ü ğ ü n diğer bir anlamı çok d a h a derindedir: Bu

"Eğitim" seni

(education)

karanlıktan

sözcüğü

aydınlığa

educare'den götürmek

gelir.

demektir.

M u a z z a m ö n e m e s a h i p b i r a n l a m : S e n i k a r a n l ı k t a n aydınlığa ç ı k a r m a k . İ nsa n k a r a n l ı ğ ı n i ç i n d e , b i l i n ç s i z l i ğ i n i ç i n d e y a ş a r . Ve insanın ışıkla dolu o l m a kapasitesi vardır. Ateş oradadır;

canlandırılmalıdır.

Bilinç oradadır fakat o

u y a n d ı r ı l m a l ı d ı r. S a n a h e r şey verilmiştir, sen o n u b e raberinde getirdin; ancak yalnızca bir insan bedenine sahip o l d u ğ u n için bir i n s a n haline gelmiş o l d u ğ u n d ü ş ünces i t o p t a n y a n l ı ş t ı r . V e b u fikir a s ı r l a r d ı r m u a z zam m i k t a r d a yanlışlıkların n e d e n i olmuştur. İ nsa n s a d e c e b i r f ı r s a t o l a r a k , v e s i l e o l a r a k d o ğ ar . V e ç o k a z i n s a n e r i ş i r : B i r İ s a , b i r B u d a , b i r M u $ h a m m e d , bir B a h a d d i n . Ç o k az sayıda insan, çok az v e ç o k u z u n a r a l a r l a g e r ç e k t e n b i r i n s a n haline gelir: O n l a r ışıkla d o l u hale geldiğinde ve hiç k a r a n l ı k kal$

198

EĞİTİ M

m a ç l ı ğında , r u h u n u n h i ç b i r y e r i n d e d o l a n ı p d u r a n b i linçsizlik o l m a d ı ğ ı n d a , yalnızca

farkındalık

h e r ş e y ışık o l d u ğ u n d a ,

sen

olduğunda; o z a m a n hayat bir

r a h m e t olur. E ğiti m ı şığ a

seni

getirir.

karanlıktan

Benim

Eğitim

burada

kendin

y a p t ı ğı m ş e y b u d u r . B e n s a n a kendin

olmayı

seni olmaya

hazırlamalı.

öğretiyorum.

Şu an o seni

B e n s a n a k o r k u s u z olmayı öğ-

bir taklitçi olmaya

retiyorum; ben sana toplumsal

hazırlıyor; o sana

baskılara

boyun

ö ğretiyorum macı Ben

eğmemeyi

. B e n sana uzlaş-

olmamayı

öğretiyorum.

sana konfor ve

nasıl başkaları gibi olunacağını öğretiyor.

rahatlık

için ö z l e m d u y m a m a y ı ö ğ r e t i y o r u m ç ü n k ü e ğ e r sen konfor ve rahatlık özlemi çekersen t o p l u m s a n a b u n u v e r e ce kt ir a m a b i r b e d e l karşılığı. V e b u b e d e l çok b ü yüktür:

Rahatlık

edinirsin

ama

bilincini yitirirsin.

Konfor elde edersin a m a r u h u n u kaybedersin. Saygınlığa sahip olabilirsin a m a o z a m a n k e n d i n e karşı d ü r ü s t olmazsın; sahte bir insan olursun; varoluşa ve k e n d i ne ihanet etmiş olursun. A n c a k t o p l u m bun u ister, s e n k e n d i n e i h a n e t etmelisin. T o p l u m seni b i r m a k i n e g i b i k u l l a n m a k i s t e r, t o p l u m s e n i n i t a a t k â r olm a n ı i s t e r . T o p l u m u n s e n i n z e k i b i r v a r l ı k o l a r a k işlem e n e i h t i y a c ı y o k t u r ç ü n k ü z e k i b i r v a r l ı k z e k i b i r şekilde d a v r a n a c a k t ı r ve "Hayır, b u n u y a p a m a m " diyeceği a n l a r olacaktır.

199

ÇOCUK

Ö r n e ği n e ğ e r s e n g e r ç e k t e n z e k i y s e n v e f a r k ı n $ daysan hiçbir o r d u n u n parçası olamazsın, imkânsızdır. H e r h a n g i b i r o r d u n u n p a r ç a s ı o l m a k için t e m e l gereklilik o l a r a k zeki o l m a m a n lazımdır. B u y ü z d e n ord u d a h e r şekilde senin zekânı m a h v e t m e y e uğraşırlar. Z e k â n ı y o k e t m e k için yıllara ihtiyaç vardır; onlar b u na "eğitim" derler. Aptal emirlere uyulmak zorundadır. S a ğ a d ö n , sola d ö n , ileri m a r ş , geriye m a r ş — ş u , b u — ve onlar her gün sabah akşam b u n a devam edip d u r u r l a r . Y a v a ş y a v a ş kişi b i r r o b o t h a l i n e gelir, b i r m a k i n e gibi işlemeye başlar.

Bir g ü n bir k a d ı n psikanaliste gitmiş ve " Ç o k end i şeliyim , u y u y a m ı y o r u m . K o c a m o r d u d a a l b a y . N e z a m a n tatil o l u p eve gelse b e n i m için bir k â b u s a d ö n ü ş üyor . N e z a m a n s a ğ t a r a f a y a t ı p u y u ş a , h o r l a r v e ö y l e y ü k s e k sesle h o r l a r k i s a d e c e b e n değil k o m ş u l a r bile rahatsız olur. B a n a bir şey önerebilir misiniz? Ne y a p m a l ı y ı m ? " diye sorar. Psikanalist biraz d ü ş ü n ü r ve şöyle der: " Ş u n u yap ı n . B u g e ce b i r d e n e y i n b e l ki işe y a r a r , " d e r v e o n a b i r r e ç e t e v e r i r ve o işe y a r a r . Ve reçete çok basit bir şeydi. O n a sadece ş u n u s ö y l e m i şti : " H o r l a m a y a b a ş l a d ı ğ ı n d a s a d e c e o n a

Sola

dön!' de." K a d ı n b u n a i n a n a m a m ı ş t ı a m a b u n u y a p t ı ğ ı n d a işe y a r a d ı ; u y k u s u n d a i k e n bile. O s a d e c e s a ğ t a r a f ı n d a y $ k e n h o r l u y o r d u v e k u l a ğ ı n a y a v a ş ç a , y ü k s e k sesle d e ğ i l y u m u şakç a " S o l a d ö n " d e d i . E s k i b i r a l ı ş k a n l ı k o l d u ğ u için s o l a d ö n d ü . H o r l a m a d u r d u . U y k u s u n d a y k e n b i l e . 200

EĞİTİ M

O r d u d a k i t ü m eğitim sen i n bilincini y o k e t m e k için,

Ordudaki

seni otomatik bir m a k i n e y a p -

tüm senin

m a k i ç i n d i r . O z a m a n g i d i p öldürebilirsin. Aksi taktirde eğer hâlâ birazcık zekâ taşıyorsan, ö l d ü r d ü ğü n masum

diğer

olduğunu

yok

hiçbir

bilincini

etmek

için,

seni otomatik bir

kimsenin göreceksin;

o ne s a n a ne de bir b a ş k a birisine

eğitim

şey yapmamıştır.

makine

yapmak

içindir. O zaman gidip öldürebilirsin.

Ve o n u n evde geri d ö n ü ş ü n ü b e k l e y e n b i r karısı olmalı. V e o n u n k ü ç ü k ç o c u k l a r ı olabilir. V e o n l a r dilenci h a l i n e d ü ş e c e k l e r v e o n u n y a ş l ı b i r a n n e s i y a d a y a ş l ı b i r b a b a s ı o l a b i l i r. O n l a r çılgın a d ö n e c e k t i r . "Ve b e n niçin b u a d a m ı ö l d ü r ü y o r u m ? S u b a y , ' Ö l d ü r m e y e b a ş l a , a t e ş ! ' d e d i ğ i içi n m i ? " Z e k i bir kimse ateş edemeyecektir. Z e k i bir insan m a s u m insanları ö l d ü r m e k t e n s e kendisi ölmeyi seçebilir. K i m i a p t a l p o l i t i k a c ı l a r s a v a ş a g i r m e k i s t e d i d i y e , kimi politikacılar biraz g ü ç istedi diye; politikacılar tar a f ı n d a n v e r i l m i ş k i m i a p t a l b e y a n a t l a r y ü z ü n d e n savaş başlamıştır. O öldürmeyecektir! B e n b u n a eğitim derim: İnsanları d a h a zeki y a p m a k . B e n i m b u r a d a yaptığım şey d e b u d u r . E ğ e r b u alev yayılırsa bu k ö h n e , k o k u ş m u ş toplum a y a k t a kal a m a z . O s e n i n bilinçsizliğin s a y e s i n d e h a y a t t a kalır, o senin bilinçsizliğin sayesinde yaşar. B u g ü n e k a d a r v a r o l m u ş o l a n eğitim h a k i k i değildir. O insanlığa h i z m et etmemiştir; aksine o m e n f a a t 201

ÇOCUK

gruplarına Bugüne

kadar

var olmuş olan eğitim,

hakiki

değildir.

insanlığa

hizmet

etmemiştir;

aksine o, menfaat hizmet

gruplarına eder.

hizmet

eder.

geçmişe hizmet etmiştir.

O Öğ-

r e t m e n geçmişin ajanı olmuştur. O geçmiş inançları, varsayımları, mekte

yönlendirmeleri olan

kuşağa

gel-

vermek

i ç i n b i r a r a c ı o l a r a k işlev g ö r ü r : U f u k t a y ü k s e l e n y e n i bilinci k i r l e t m e k için, b u l a n d ı r m a k için.

V e eğitim y ü z ü n d e n i n s a n ı n d e v r i m i ç o k gelişigüzel, z i g $ z a g l ı o l m u ş t u r . F a k a t b u g ü n e k a d a r b a ş k a b i r y o l u y o k t u . Ç ü n k ü g e ç m i ş t e b i r şey v a r d ı : Bilgi o kad a r y a v a ş gelişti ki o asırlar b o y u n c a n e r e d e y s e aynı k a l d ı . B u n e d e n l e ö ğ r e t m e n y a p t ı ğ ı işte ç o k v e r i m l i y d i . Bilinen h e r şey n e r e d e y s e sabitti; gelişmiyordu. A n c a k ş i m d i b i r bilgi p a t l a m a s ı v a r d ı r . H e r şey o k a d a r hızla değişiyor ki t ü m eğitim sisteminin m o d a s ı geçti ve çağdışı kaldı. O bırakılmak z o r u n d a ve t a m a mıyla y e n i b i r eğitim sistemi, o r t a y a çıkmalı. B u sade ce şimdi m ü m k ü n d ü r ; b u g ü n e k a d a r bu m ü m k ü n değildi . B e n i m " b i l g i p a t l a m a s ı " d e r k e n n e d e m e k i s t e d i ğ im i a n l a m a n g e r e k i y o r . Ü z e r i n d e altmış dakika olan bir d u v a r saati düş ün . B u a l t m ı ş d a k i k a i n s a n t a r i h i n i n ü ç b i n y ı l ı n ı t e m sil e d i y o r . Y a h u t h e r d a k i k a elli y ı l y a d a h e r s a n i y e y a k l a şı k b i r y ı l . B u ö l ç e ğ i n ü z e r i n d e d o k u z d a k i k a ö n cesine k a d a r ö n e m l i hiçbir m e d y a değişikliği y o k t u . D o k u z d a k i k a önce baskı makinesi devreye girdi. Üç

202

EĞİTİ M

d a k i k a ö n c e telgraf, f o t o ğ r a f v e lokomotif. İ k i d a k i k a ö n c e t e l e f o n , film, r o t a t i f b a s k ı . B i r d a k i k a ö n c e sesli film, t e l e v i z y o n s o n o n s a n i y e d e , b i l g i s a y a r s o n b e ş v e i l e t i şi m u y d u l a r ı s o n s a n i y e d e o r t a y a ç ı k m ı ş t ı r . L a z e r ı şın ı b i r s a n i y e d e n d e k ı s a b i r s ü r e ö n c e o r t a y a ç ı k m ı ş tır. İ nsanları

n "bilgi p a t l a m a s ı " dediği şey b u d u r . D e -

ğ işi m y e n i d e ğ i l d i r ; y e n i o l a n ş e y d e ğ i ş i m i n d e r e c e s i d i r . V e t ü m farklılığı y a r a t a n ş e y b u d u r ç ü n k ü belli b i r n o k t a d a y k e n niceliksel değişiklikler niteliksel değişiklikler haline gelir. E ğe r s u y u d o k s a n d o k u z d e r e c e y e k a d a r ı s ı t ı r s a n o hâlâ sudur; belki sıcaktır a m a h â l â s u d u r . S a d e c e onda bir dereceye d a h a ihtiyaç vardır ve su buharlaşmaya başlar ve niteliksel bir değişim vardır. S a d e c e birk a ç s a n i y e ö n c e s u g ö r ü n ü r h a l d e y d i ş i m d i ise g ö r ü n m e z . S a d e c e b i r k a ç s a n i y e ö n c e s u aşağıya d o ğ r u akıy o r d u , ş i m d i ise y u k a r ı d o ğ r u y ü k s e l i y o r . O y e r ç e k i mini aşmıştır, artık o ç e k i m kuvvetinin etkisi altında d e ğildir . Hatırla.

Niceliksel

deği-

şikli k b e l l i b i r n o k t a d a n i t e l i k sel h a l e g e ç e r . V e o l a n ş e y b u d u r . D e ğ i ş i m y e n i değildir, b u n u n bir h a b er değeri yoktur; d e ğişi m h e r z a m a n g e r ç e k l e ş i yor. A n c a k değişim oranı son derece yenidir; o hiçbir z a m a n

Artık

değişim

o kadar muazzamdır

ki,

öğretmen eski hizmet

tarzda veremez.

Eğitim geçmiş haliyle hizmet

veremez.

böyle olmamıştır. 203

ÇOCUK

Strikninin, tedavi edici ve ö l d ü r ü c ü dozajı arasındaki fark sadece bir derece meselesidir; N o r b e r t Wi$ ner'in söylediği şey b u d u r . Z e h i r d a h a d ü ş ü k bir dozd a y k e n b i r ilaç o l a r a k işlev görebilir. A n c a k a y n ı ilaç e ğe r d a h a b ü y ü k b i r d o z d a v e r i l i r s e ö l ü m c ü l o l a c a k t ı r . B e l l i b i r n o k t a d a o a r t ı k ilaç d e ğ i l z e h i r d i r . Artık değişim o k a d a r m u a z z a m d ı r ki öğretmen eski t a r z d a h i z m e t veremez . Eğitim geçmiş haliyle hizmet veremez. Geçmişteki y ö n t e m insanların hatırlamasına y a r d ı m etmekti.

Eğitim

şimdiye k a d a r zekânın

e ğitim i d e ğ i l , h a f ı z a n ı n , a n ı m s a m a n ı n e ğ i t i m i o l m u ş t u r . G e ç m i ş k u ş a k t ü m bilgisini y e n i k u ş a ğ a a k t a r m ı ş t ı r . V e y e n i k u ş a k o n u h a t ı r l a y a b i l i y o r . B u y ü z d e n iyi h a fızası o l a n l a r ı n z e k i o l d u ğ u d ü ş ü n ü l ü y o r d u . Bu böyle o l m a k z o r u n d a değildir. Hafızası n e r e deyse hiç olmayan dehalar olmuştur. Albert Einstein'ın iyi b i r h a f ı z a s ı y o k t u . H a f ı z a s ı m u c i z e v i o l a n i n s a n l a r o l m u ştu r a m a o n l a r ı n h i ç z e k â s ı y o k t u . H a f ı z a z i h i n d e k i m e k a n i k bir şeydir. Z e k â bilinçtir. Z e k â r u h u n u n bir parçasıdır, hafıza beynin bir parçasıdır. Hafıza b e d e n e aittir. Z e k â s a n a aittir. Artık zekâ öğretilmelidir ç ü n k ü değişim o k a d a r hızlıdır k i ha fıza işe y a r a m a y a c a k t ı r . S e n b i r şeyi a n ı m sayana k a d a r o ç o k t a n eskimiştir. Ve olan şey b u d u r : E ğiti m b a ş a r ı s ı z o l u y o r , ü n i v e r s i t e l e r b a ş a r ı s ı z o l u y o r ç ü n k ü onlar eski y ö n t e m l e r i n d e ısrar ediyor. O n l a r bir n u m a r a öğrenmişlerdir; üç bin yıldır b u n u yapıyorlar ve artık onlar b u n u o k a d a r derinlemesine öğrenmiştir ki d a h a başka ne yapabileceklerini bilmiyorlar. 204

EĞİTİ M

Ş imdi , o n l a r ı g e l e c e k t e y a ş a m a y a m u k t e d i r k ı l a n bir eğitim v e r m e k t e n s e onların gelişimini engelleyecek eski bilgileri ç o c u k l a r a v e r m e k tehlikelidir. A r t ı k onlar ı n g e r ç e k l e ş m e k t e o l a n hızlı değişimle y a ş a m a l a r ı için zekâya ihtiyaçları vardır. Sadece y ü z yıl önce kasabal a r ı n d a n dışarı hiç ç ı k m a m ı ş y a d a k a s a b a l a r ı n d a n asl a elli k i l o m e t r e d e n d a h a u z a ğ a g i t m e m i ş m i l y o n l a r c a insan vardı. Milyonlarca insan h e p aynı y e r d e yaşadı. D o ğumda

n ölüme dek. Artık h e r şey değişiyor, Ameri-

ka'da ortalama insan bir y e r d e sadece üç yıl yaşıyor. V e b u t a m o l a r a k evlilik için d e sınırdır; ü ç yıl. O zam a n k i ş i k a s a b a s ı n ı , işini, k a r ı s ı n ı , k o c a s ı n ı d e ğ i ş t i r m e ye başlar. içinde yaşadığın tamamıyla yeni bir dünyadır. Ve senin eğitimin seni y ü r ü y e n a m a k u l l a n ı m d a n k a l k m ı ş ansikloped i y a p a r . Farklılık y e n i değildir; y e n i olan şey d e ğişimi n d e r e c e s i d i r . D u v a r saatimizde, y a k l a ş ı k ü ç d a k i k a ö n c e değişim i n y a p ı s ı n d a niteliksel b i r farklılık oluştu: D e ğ i ş i m d e ğişti . Artık zekâyı ö ğ r e t m e k z o r u n d a y ı z . Böylelikle çocukları h e r g ü n gerçekleşen y e n i şeylerle y a ş a m a becerisine sahip kılabiliriz. O n l a r ı

gelecekte

hiçbir

kulla-

n ı m alan ı o l m a y a n şeylerle y ü k l e m e . E s k i k u ş a k , öğr e n m i ş o l d u ğ u şeyi ö ğ r e t m e m e l i d i r . E s k i k u ş a k çocuğun

d a h a zeki

olmasına y a r d ı m

etmek

zorundadır,

böylelikle o, gelecek olan y e n i gerçekliklere a n ı n d a yan ı t v e r m e y e m u k t e d i r olabilir. E s k i k u ş a k , b u g e r ç e k liklerin neler olabileceğini h a y al bile e d e m e z .

205

ÇOCUK

Senin çocukların belki de Ay'da yaşıyor olacak; onların içinde y a ş a m a k için b a m b a ş k a bir atmosferi olacak.

Çocukların yeryüzü

g ö k y ü z ü n d e yaşayabilir.

aşırı kalabalıklaştığı için

Çocukların yeraltında ya da

s u y u n altında y a ş a m a k z o r u n d a kalabilir.

Hiç kimse

ç o c u k l a r ı n ı n n a s ı l y a ş a m a k z o r u n d a k a l a c a ğ ı n ı bilemez. O n l a r belki de sadece tabletlerle, vitamin hapla$ rıyla y a ş a y a c a k t ı r . . . o n l a r t a m a m ı y l a farklı b i r d ü n y a da yaşıyor olacaklar. Bu y ü z d e n onlara geçmişin ansiklopedik bilgilerini verip d u r m a n ı n hiçbir y a r a r ı yoktur. Onları y e n i gerçekliklerle yüzleşmeye hazırlamamız gerekiyor. Onları

farkındalıkla,

m e d i t a s y o n haliyle hazırla-

m a k zorundayız. O z a m a n eğitim doğru olacaktır. O z a m a n o g e ç m i ş e ve ölü o l a n a h i z m e t e t m e y e c e k t i r ; o geleceğe h i z m e t edecektir. O y a ş a m a k t a olana h i z m e t edecektir. B e n i m g ö r ü ş ü m e g ö r e g e r ç e k eğitim, b a ş k a l d ı r a n , altüst edici olmalıdır. Şimdiye k a d a r o, O r t o d o k s o l m u ş tur, şimdiye k a d a r o düzenin parçası olmuştur. G e r ç e k e ğiti m b a ş k a h i ç b i r k u r u m u n ö ğ r e t m e d i ğ i ş e y l e r i ö ğ r e t m e l i d i r . O , e n t r o p i k a r ş ı t ı b i r işin p a r ç a s ı o l m a l ı d ı r . Devletin, düzenin ve t o p l u m u n kurumlarının heps i n i n g e l i ş i m i e n g e l l e d i ğ i n i u n u t m a . O n l a r n i ç i n gelişim i engelliyor? Ç ü n k ü h e r gelişme m e y d a n o k u m a getir i r v e o n l a r y e r l e ş m i ş t i r . D ü z e n i n i n b o z u l m a s ı n ı k i m ist e r ? i k t i d a r d a o l a n l a r y e n i h i ç b i r ş e y i n o l m a s ı n ı iste$ 206

EĞITIM

mezler ç ü n k ü bu güç dengesini

değiştirecektir,

iktidarda

olanlar y e n i hiçbir şeyin ortay a çıkmasını istemezler, ç ü n k ü yeni

şey y e n i

insanları

güçlü

h a l e g e t i r e c e k t i r . H e r y e n i bilgi, d ü n y a y a y e n i b i r g ü ç k a t a r . Ve eski k u ş a k h ü k ü m r a n l ı ğ ı n ı ,

Eğitim, hizmet

devrime etmelidir.

Ancak o, bu haliyle hükümete

din adamına ve kiliseye hizmet

eder.

elindekini yitirmek istemez. E ğiti m d e v r i m e h i z m e t e t m e l i d i r . A n c a k o b u h a liyle h ü k ü m e t e v e d i n a d a m ı n a v e k i l i s e y e h i z m e t e d e r . Ç o k z o r f a r k edilir b i r şekilde köleler hazırlar: D e v l e tin köleleri, kilisenin köleleri. E ğ i t i m i n g e r ç e k hedefi, artık insanın gelişimine h i z m e t e t m e y e n ve zararlı ve k e n d i k e n d i n i y o k etmeye y a r a y a n modası geçmiş davr a n ı şları , i n a n ç l a r ı v e v a r s a y ı m l a r ı y e r l e b i r e t m e l i d i r . Bir g ö r ü ş m e d e , E r n e s t H e m i n g w a y ' e "iyi bir yazarı o l u ş t u r a n o l m a z sa olmaz bir şey t a n ı m l a y a m a z mısınız?" diye sorulmuştur. " E v e t , v a r d ı r . B ü y ü k b i r y a z a r o l m a k için kişinin d o ğuşta n b i r p i s l i k d e t e k t ö r ü o l m a s ı g e r e k i r . Ş o k a d a y a n ı k l ı b i r pislik d e t e k t ö r ü olması g e r e k i r " diye yanıtl a m ı ştı . Ve b e n i m gerçek eğitim d ü ş ü n c e m de b u d u r . Çoc u k l a r pisliği ayırt e d e b i l e c e k şekilde eğitilmeli, disipline edilmelidir. G e r ç e k t e n zeki bir i n s a n b i r pislik detektörüdür. Bir şey söylediğinde h e m e n o n u n önemli b i r ş e y m i y o k s a g ü b r e m i o l d u ğ u n u bilir. 207

ÇOCUK

insan

bilincinin

evrimi,

pisliğe

saygı

duymaya

karşı verilen mücadelenin u z u n tarihinden b a ş k a bir şey değildir, i n s a n l a r pisliğe saygı d u y u p , i b a d e t e d i p duruyor. Onların inançlarının yüzde doksan dokuzu sadece yalandır. O n l a r ı n inancının y ü z d e d o k s a n dok u z u insanlık karşıtı, h a y a t karşıtıdır. O n l a r ı n inancın ı n y ü z d e d o k s a n d o k u z u o k a d a r ilkel o k a d a r b a r b a r ca, o k a d a r t a m a m ı y l a c a h i l c e d i r k i i n s a n l a r ı n h â l â o n lara inanıyor olması i n a n d a c a k gibi değildir. H a k i k i eğitim — n e k a d a r Hakiki

eğitim

—ne kadar eski, saygın,

itibarlı

olsa da— tüm

saçmalıkları

bırakmana yardım

edecektir.

O sana gerçeği öğretecektir.

eski, saygın, itibarlı olsa d a — tüm

saçmalıkları

bırakmana

y a r d ı m edecektir. O s a n a gerçeği öğretecek. O s a n a hiçbir h u r a f e y i değil, nasıl d a h a n e ş eyl e y a ş a n a b i l e c e ğ i n i ö ğ r e t e cektir. O sana hayatı onaylamayı öğretecektir. O sana hay a t a saygı d u y m a y ı ve b a ş k a d a h i ç b i r şeye d u y m a m a y ı öğ-

retecektir. O s a n a h a y a t a saygı d u y m a y ı öğretecektir ve b a ş k a bir şey değil. O s a n a nasıl v a r o l u ş a d e r i n b i r a şkl a b a ğ l a n a c a ğ ı n ı ö ğ r e t e c e k . O s a d e c e z i h n e a i t olm a y a c a k , o a y n ı z a m a n d a k a l b e de ait olacak. O s a n a bir zihinsizlik o l m a n d a da y a r d ı m e d e c e k . E ğitimd e e k s i k o l a n b o y u t b u d u r . O s a d e c e s a n a z i h i n sel k a v r a m l a r ı n i ç i n d e d a h a ç o k t a k ı l ı p z i h i n d e k a y b o l m a y ı ö ğ r e t i r . Z i h i n iyidir, k u l l a n ı ş l ı d ı r a m a o s e n i n b ü t ü n l ü ğü n d e ğ i l d i r . K a l p d e v a r d ı r . A s l ı n d a o z i h i n d e n 208

EĞİTİ M

ç o k d a h a ö n e m l i d i r ç ü n k ü z i h i n d a h a iyi t e k n o l o j i y a r a t a b i l i r , s a n a d a h a iyi m a k i n e l e r , d a h a iyi e v l e r , d a h a iyi y o l l a r s u n a b i l i r a m a sen i d a h a iyi b i r i n s a n y a p a m a z . O seni d a h a çok sevecen, d a h a ç o k şairane, d a h a zarif yapamaz. O sana hayatın coşkusunu, kutlamayı sunamaz. O senin bir şarkı ve bir dans o l m a n a y a r d ı m edemez. G e r ç e k eğitim sana kalbin yöntemlerini de öğretir. V e g e r ç e k eğitim s a n a a ş k ı n olanı d a öğretir. Z i h i n b i l i m i ç i n d i r , k a l p s a n a t , şiir, m ü z i k v e d i n i n a ş k ı n h a le gelmesi içindir. Bir eğitim t ü m b u n l a r a h i z m e t etmediği sürece d o ğ r u değildir. Ve hiçbir eğitim sistemi henüz bunu yapmamıştır. P e k ç o k g e n ç i n s a n ı n senin kolejlerini, s e n i n ü n i versitelerini t e r k etmesi şaşırtıcı değildir ç ü n k ü o n u n t o p t a n saçmalık o l d u ğ u n u görebilir, o n u n t o p t a n aptallık o l d u ğ u n u g ö r e b i l i r . B a şk a h i ç b i r k u r u m b u n u y a p a m a z , s a d e c e e ğ i t i m b u n u yapabilir: Üniversiteler mutasyonun tohumlarını ekmelidir ç ü n k ü yeni insan d ü n y a y a gelmek zorundadır. İlk ışıklar şimdiden ulaşmıştır. Yeni insan h e r g ü n geliyor ve biz d ü n y a y ı o n a h a z ı r l a m a k z o r u n d a y ı z . Ve y e n i insanla birlikte y e n i bir insanlık ve y e n i bir d ü n ya. Ve eğitim dışında y e n i insanı kabul edecek, o n u n için o r t a m ı h a z ı r l a y a c a k b a ş k a b i r olasılık y o k t u r . V e ş aye t b i z o n u n i ç i n o r t a m ı h a z ı r l a y a m a z s a k y o k o l u ş , kıyamet kopacaktır. Bizim b u r a d a yaptığımız deneyler, gerçekten y e n i bir üniversite y a r a t m a çabasıdır. Ve bu y a p ı l m a k zo$ 209

ÇOCUK

rundadır. Ve bu, dünyanın her yerindeki pek çok yerde yapılmak zorundadır. Bu d e n e y her ülkede yapılmalıdır. V e ç o k azı b u m e y d a n o k u m a y ı k a b u l e d e c e k tir a m a b u n l a r h a b e r c i l e r o l a c a k t ı r . B u b i r k a ç ı y e n i çağı ve y e n i insanı ve y e n i insanlığı ilan edecektir.

Walt Whitman Bilgili

astronomu

Kanıtlar,

sayılar

Tablolar Onları

şöyle y a z m ı ş t ı r : duyduğumda;

önümde

diyagramlar

ölçmem,

Astronomun

sütunlar

sıralandığında;

bana;

toplamam,

ders

halinde

verdiği

çıkarmam toplantı

için

odasında

gösterildiğinde. coşkuyla

alkışlandığını, Oturduğum Ayağa

yerde

kalkıp

sessizce

Gizemli

gecenin

Etrafta

dolaşmaya

Ne kadar da Bitkin Ve

ve arada

Sessizliğine

duyduğum dışarı

mistik

hasta

kadar

beklenmedik

bir şekilde

düştüm;

sırada yıldızların başımı

çıktım,

havasında

başlayana

çabuk,

zaman

kaldırıp

mükemmel baktım.

Y e n i eğitim, h a k i k i eğitim s a n a s ad e c e m a t e m a t i k , t a r i h , coğrafya, fen ö ğ r e t m e m e l i d i r ; o a y n ı z a m a n d a s a n a gerçek ahlakı da öğretmelidir: Estetik. B e n gerçek

ahlakı estetik olarak adlandırıyorum: G ü z e l olanı

hissetme duyarlılığı. Ç ü n k ü Tanrısallık güzellik o l a r a k 210

EĞITIM

gelir: B i r g ü l d e y a d a b i r n i l ü ferde;

Ben

gün doğumunda ya da

g ü n b a t ı m ı n d a , y ı l d ı z l a r d a ; sa-

gerçek

ahlakı

bahın erken saatlerinde kuşlar

estetik

olarak

ş ark ı s ö y l ü y o r . Y a d a d a m l a lar, k a n a t l a n m ı ş b i r k u ş . . . h a kiki eğitim seni doğay a d a h a çok ve

adlandırıyorum : Güzel olanı hissetme

duyarlılığı.

d a h a çok yakınlaştır$

m a l ı d ı r ç ü n k ü s a d e c e d o ğ a y a g i d e r e k y a k ı n l a ş a r a k ilahi olana giderek daha çok yakınlaşacaksın.

Eğe r entelekt kendini tanıma yolculuğunda böylesi bir engelse o zaman onu eğitmek ve onu keskinleştirmek anlamsız değil midir? Onların, masumiyeti ve kendilerini ifade edebilmeleri yüzünden çocukları entelektlerini eğitmeye göndermeden önce doğrudan meditasyona yönelmelerine yardım edilmesi mümkün değil midir? B u d ü ş ü n ü l m e y e d e ğ e r , b u ö n e m l i . V e d o ğ a l olar a k ş a y e t e n t e l e k t b u k a d a r b ü y ü k b i r e n g e l s e h e r şeyd e n ö n c e o n u niye eğitmeliyiz sorus u o r t a y a çıkar. N i çin çocuklar, o n l a r h â l â m a s u m v e b a s i t k e n üniversiteye gönderilmektense meditasyonla tanıştırılmasın? O n ların mantığını ve düşüncelerini fakültede oluşturmak$ tansa, o n l a r ı e ğ i t m e k t e n s e ne için onları masumiyetlerinin ve sadeliklerinin içinde meditasyona daldırmayalım. E ğ e r e n t e l e k t b i r engelse niçin gelişmesine y a r d ı m edilsin? N i ç i n gelişmeden ö n c e o n d a n k u r t u l m a y a l ı m ? 211

ÇOCUK

E n t e l e k t s a d e c e b i r e n g e l o l s a y d ı , o z a m a n b u iyi olurdu. A n c a k bir engel aynı z a m a n d a bir atlam a taşı d a olabilir. B i r p a t i k a d a y ü r ü y o r s u n v e p a t i k a n ı n o r t a sında k o c a m a n bir k a y a d u r u y o r . Şimdi, bu bir engeldir. Ve sen p a t i k a b u r a d a n biçbir y e r e gitmiyor diye d ü şünere

k g e r i dönebilirsin. A n c a k şayet k a y a y a tır-

m a n ı r s a n , ö n c e k i n d e n t a m a m ı y l a d a b a farklı seviyede y e n i b i r p a t i k a o r t a y a çıkar. Y e n i b ir b o y u t açılır. Z e k i o l m a y a n kişi k a y a y ı b i r engel o l a r a k g ö r ü p geriye d ö n e c e k t i r . Z e k i olan k a y a y ı b i r m e r d i v e n gibi k u l l a n a c a k t ı r. Ve zekâ, bilgelik bizim entelekt dediğimiz ş e y d e n t a m a m ı y l a farklı bir şeydir. E n t e l e k t i e ğ i t m e d e n ç o c u k l a r h a y v a n l a r gibi kalacaktır. O n l a r bilge olmayacaklardır, onlar v a h ş i hayv a n l a r gibi kalacaktır. E l b e t t e engelleri o l m a y a c a k t ı r a m a d a h a y ü k s e ğ e t ı r m a n m a k i ç i n h i ç b i r a r a ç l a r ı d a olmayacaktır. K e n d i içinde ne k a y a bir engeldir, ne de merdiven bir destektir. Bu yüzden

her

çocuğun

entelektüel

eğitimden

geçmesi bir gerekliliktir. Ve bu eğitim ne k a d a r güzelse, b u e ğ i t i m n e k a d a r k e s k i n s e , e n t e l e k t k a y a s ı d a o k a d a r güçlü, engin, b ü y ü k t ü r ; o k a d a r iyidir ç ü n k ü bu, o o r a n d a d a h a y ü k s e k y e r l e r e u l a ş m a k için b i r a r a ç t ı r . Bu k a y a n ı n a l t ı n d a ezilen kişi a k a d e m i s y e n d i r . Bu kay a n ı n t e p e s i n d e d u r a n kişi ise ermiştir. V e k o r k u s u n d a n k a y a y a y a k l a ş a m a y a n kişi cahildir. Cahil k i m s e n i n entelekti asla eğitilmemiştir; akad e m i s y e n i n entelekti eğitilmiştir a m a o n u n ötesine geç e m e m i ştir ; b i l g e k i m s e n i n e n t e l e k t i s a d e c e e ğ i t i l m e $ 212

EĞİTİ M

mişti r a y n ı z a m a n d a o, o n u n Mantık,

ötesine geçmeyi de başarmış-

sadece

tır. Kaçmanın

yararı

olmaz;

kişi içinden ve ötesine g e ç m e l i d i r . V e d e n e y i m n e o l u r s a olsun

kişi

içinden

onu

yoğunlaştırır,

geçerse bu

kişiyi

parlatır.

lekti eğitilmek caktır, l e ştirilme

onun k

z o r u n d a kala-

hayatı

yok etmek için kullanabiliriz: O zaman o tahrip onu için

Bu yüzden çocuğun ente-

bir araçtır.

Onu

edicidir;

hayat yaratmak kullanabiliriz: O zaman o yaratıcıdır.

mantığı keskin$

zorunda

kalacak-

t ı r . B ö y l e l i k l e o b i r kılıç g i b i o l u r . V e s o n r a s ı n d a o n u n kılıçla k e n d i s i n i m i keseceği, i n t i h a r m ı e d e c e ğ i y a d a birisinin h a y a t ı n ı m ı k u r t a r a c a ğ ı t a m a m ı y l a k e n d i zekâsına bağlıdır. M a n t ı k sadece bir araçtır. O n u hayatı y o k etmek için kullanabiliriz: O z a m a n o t a h r i p edicidir; o n u h a y a t y a r a t m a k için kullanabiliriz : O z a m a n o y a r a t ı c ı d ı r . A n c a k kesin olan bir şey vardır: Çocukları entelektten m a h r u m bırakmak, onları zeki yapmayacaktır. O n l a r h a y v a n l a r gibi m a s u m olacaktır a m a ermişler gibi m e $ ditasyon halinde olmayacaklardır. P e k ç o k k e z b i r ç o c u ğ u n b i r k u r t t a r a f ı n d a n orm a n a g ö t ü r ü l d ü ğ ü o l m u ş t u r . K ı r k yıl k a d a r ö n c e Kal$ k ü t a y a k ı n l a r ı n d a k i o r m a n l a r d a böyle iki kız b u l u n m u ştu . O n y ı l k a d a r ö n c e L u c k n o w y a k ı n l a r ı n d a k i b i r o r m a n d a k u r t l a r tarafından b ü y ü t ü l m ü ş b a ş k a bir ço$ 213

ÇOCUK

cuk bulundu. Bu çocuk epey büyümüştü; yaklaşık on d ö r t y a ş ı n d a y d ı . Bu ç o c u k hiç insan eğitimi almamıştı, okul nedir bilmiyordu, hiçbir insanla arkadaş olmamıştı; o k u r t l a r t a r a f ı n d a n h e n ü z b e ş i ğ i n d e k i b i r b e b e k k e n a l ı n m ı ştı . Y a n i o k u r t l a r l a b i r l i k t e b ü y ü m ü ş t ü .

O iki

ayağı üzerinde dahi d u r a m ı y o r du çünkü bu da insan e ğitimini

n b i r p a r ç a s ı d ı r . S e n s a d e c e k e n d i k e n d i n e iki

a y a ğını n ü z e r i n d e d u r d u ğ u n u a s l a d ü ş ü n m e , ö ğretilmiştir

o sana

insan bedeni, dört ayak üzerinde y ü r ü m e y e göre y a p ı l a n m ı ştır .

Hiçbir

çocuk

doğumundan

s o n r a iki

a y a ğ ı ü z e r i n d e y ü r ü m e z , d ö r d ü n ü n ü z e r i n d e y ü r ü r ; iki a y a k ü z e r i n d e y ü r ü m e k bir ö ğ r e n m e d i r . Bilim a d a m l a rına, fizyologlara s o r a r s a n s a n a ç o k g a r i p b i r şey söylerler. O n l a r i n s a n b e d e n i n i n a s l a h a y v a n l a r gibi sağlıklı o l a m a y a c a ğ ı n ı s ö y l e r l e r ç ü n k ü i n s a n b e d e n i d ö r t a y a k ü z e r i n d e y ü r ü m e y e g ö r e y a r a t ı l m ı ş t ı r v e o h e r şey i m a h v e t m i ş t i r ; o iki a y a k ü z e r i n d e y ü r ü y o r b u y ü z d e n d e t ü m sistem bozulur. B u bir d a ğ a ç ı k m a k için tas a r l a n m a m ı ş bir a r a b a gibidir; y e r ç e k i m i k a n u n l a r ı b o zulur. Ç ü n k ü d ö r t ayakla y e r d e y ü r ü r s e n dengeli olursun, ağırlığın eşit bir şekilde d ö r t a y a ğ a dağılır ve bed e n i n y e r ç e k i m i n e p a r a l e l h a l e gelir, t ü m o m u r g a n b o y u n c a eşit m i k t a r d a y e r ç e k i m i k u v v e t i dağılır v e s o r u n olmaz. F a k a t iki b a c a ğ ı n ü z e r i n d e a y a k t a d u r d u ğ u n d a h e r ş e y a l t ü s t o l u r . K a n zıt y ö n d e , y u k a r ı d o ğ r u a k m a k z o r u n d a d ı r ; ciğerler g e r e k s i z b i r b i ç i m d e f a z l a d a n çal ı şma k z o r u n d a d ı r . H e r z a m a n y e r ç e k i m i ile b i r m ü c a dele vardır.

214

D ü n y a aşağı d o ğ r u çekiyor.

Bu yüzden

EĞİTİ M

e ğe r b i r i n s a n k a l p r a h a t s ı z l ı ğ ı n d a n ö l ü r s e b u n d a şaşı lacak hiçbir şey y o k t u r . H i ç b i r hayvan k a l p rahatsızlığ ında n ö l m e z ; k a l p r a h a t s ı z l ı ğ ı h a y v a n l a r d a g e l i ş m e z ve o i n s a n l a r d a k a ç ı n ı l m a z bir şeydir. O n u n b a z ı insanlarda gerçekleşmemesi bir mucizedir; aksi taktirde normalde o n u n olması kaçındmazdı r ç ü n k ü k a n ı ters y ö n d e p o m p a l a m a işi s ü r e k l i o l a r a k y a p ı l m a k t a d ı r : B u bir z o r u n l u l u k t u r a m a d o ğ a bazı şeyleri b u şekilde ta$ sarlamamıştır. S o n u ç t a b u ç o c u k iki a y a k ü z e r i n d e y ü r ü y e m e d i , o sadece dört ayak üzerinde koşabiliyordu. Ve o n u n k o şmas ı i n s a n l a r ı n k i g i b i d e ğ i l d i , o k u r t l a r ı n k i g i b i y d i . A y r ı c a o k u r t l a r gibi çiğ et y i y o r d u . O ç o k g ü ç l ü y d ü — sekiz t a n e g ü ç l ü a d a m o n u t u t m a k t a z o r l u k çekiyord u — ve o, n e r e d e y se bir k u r t t u . Isırabilirdi, etinden bir p a r ç a kopartabilirdi. Yırtıcı!

O meditasyon halin-

deki bir azize d ö n ü ş e m e m i ş t i , o n u n olabildiği t e k şey v a h ş i b i r h a y v a n d ı . V e b e n z e r v a k a l a r B a t ı ' d a d a olm u ştur :

O r m a n d a hayvanlar tarafından çocuklar ye-

t i ştirilmiştir

, onlar hayvan olarak bulunmuştur.

S o n r a s ı n d a b u ç o c u ğ u e ğ i t m e k i ç i n ç a b a s a r f edil di. Altı a y b o y u n c a h e r t ü r d e n masajlar v e elektri k tedavileri y a p ı l d ı . V e o n u n z a r z o r iki a y a ğ ı ü z e r i n d e durması sağlandı. Ve k ü ç ü c ü k bir yalpa ve dört ayak üzerin e d ö n ü y o r d u ç ü n k ü iki a y a k ü z e r i n d e d u r m a k çok zor bir şeydi. D ö r t a y a k ü z e r i n d e d u r m a n ı n ne kad a r eğlenceli bir şey o l d u ğ u h a k k ı n d a hiçbir fikrin y o k , b u y ü z d e n s e n iki a y a k ü z e r i n d e d u r u y o r s u n v e a z a p çekiyorsun. 215

ÇOCUK

Ç o c u ğ a bir isim verildi. O n u eğitmeye çalışmaktan y o r g u n düştüler ve ölmeden önce o n u n öğrenebildiği ve söyleyebildiği t e k bir s ö z c ü k vardı:

Rama.

s a d e c e k e n d i a d ı n ı söyleyebiliyordu. Bir b u ç u k y ı l içinde öldü.

çocuk üzerinde

çalışan bilim a d a m l a r ı

o n u n bu eğitim y ü z ü n d e n ö l d ü ğ ü n ü söyledi ç ü n k ü o v a h ş i b i r h a y v a n ı n y a v r u s u n d a n d a h a fazla b i r ş e y d e ğ ildi . Bu aynı z a m a n d a bir çocuğu okula göndererek h a y a t ı n d a n e k a d a r çok şeyi basitçe ö l d ü r d ü ğ ü m ü z ü gösteriyor.

Onların coşkularını öldürüyoruz,

onların

v a h şiliğin i ö l d ü r ü y o r u z . O k u l l a r d a k i b ü t ü n s o r u n b u d u r . O t u z ç o c u k t a n o l u ş a n b i r sınıfı vahşi hayvanı — Ö ğretmeni

tek bir öğretmene

—şu otuz tane teslim

ediyoruz.

n ellerine onları medenileştirme görevi d ü -

ş er . B u y ü z d e n ö ğ r e t m e n l i k m e s l e ğ i n d e n d a h a c a n sıkıcı bir meslek y o k t u r . Bir ö ğ r e t m e n d e n d a h a çok stres s a h i b i b i r i n s a n y o k t u r . O n l a r ı n işi g e r ç e k t e n z o r d u r . A n c a k b u ç o c u k l a r ı n eğitilmesi gerekecek; aksi taktirde onlar insan haline gelemeyecektir. M a s u m olacaklardır a m a bu masumiyet cahdlikten kaynaklanacaktır. Bir a d a m d a bilmediği için m a s u m d u r a m a b ü d i k t e n s o n r a m a s u m h a l i ne gelirse o z a m a n y a ş a m çiçeği a ç a r . E n t e l e k t i n eğitimi gereklidir; s o n r a s ı n d a entelektin aşılması gereklidir. Ve sahip olmadığın bir şeyi nasıl yitireceksin? E i n s t e i y a c a ğı h u z u r u nası l deneyimleyeceksin? B u h u z u r kıyaslanamayacaktır çünkü o fırtınadan sonraki h u z u r olacaktır. Fırtına henü z gelmemiştir. Ç o k m i k t a r d a en$

216

EĞİTİ M

t e l e k t ü e l j i m n a s t i k t e n s o n r a e n t e l e k t i b i r k e n a r a fırlatm a k t a n bir kimsenin alacağı tat tıpkı kişinin bir hastal ı k t a n i y i l e ş t i k t e n s o n r a h i s s e d e c e ğ i s a f s a ğ l ı ğ ı n t a d ı gibidir. Ö n c e s i n d e çok b ü y ü k b i r ıstırap olan, d ü ş k ü n l ü k anlamına gelen bir şeyden vazgeçmek b ü y ü k bir mutluluktur. Entelektin ıstırabından geç, saadetine

erişebilirsin.

böylelikle bilgeliğin

Dünyanın

kederinin

içinden

geç, böylelikle n i h a i k e n d i n d e n geçiş, ilahi olanı fark ediş senin olabilsin. Zıtlıkların

içinden

geçmek

z o r u n d a kalacaksın,

tek yol b u d u r .

Beş Boyutlu Eğitim Ş imdiy e k a d a r e ğ i t i m s o n u ç o d a k l ı o l m u ş t u r : N e ö ğrendiğini

n ö n e m i y o k t u r ; ö n e m l i o l a n şey, b i r y a d a

iki yıl s o n r a g e l e c e k o l a n s ı n a v d ı r . B u geleceği ö n e m l i kılar,

şimdiki z a m a n d a n d a h a ö n e m l i kılar. B u şimdi-

k i anı gelecek için k u r b a n e d e r . V e b u senin y a ş a m tarzın h a l i n e gelir; sen h e r z a m a n anı, o a n m e v c u t olmay a n bir ş e y için k u r b a n e d e r s i n . B u h a y a t t a m u a z z a m bir boşluk yaratır. B e n i m v i z y o n u m d a k i k o m ü n d e b e ş b o y u t l u eğitim olacaktır. B u b e ş b o y u t a g i r m e d e n ö n c e b i r k a ç ş e y i n o t etm e k gerekir. Bir: E ğ i t i m in p a r ç a s ı olarak hiçbir t ü r d e n 217

ÇOCUK

sınav değil, h e r g ü n h e r saat ö ğ r e t m e n l e r t a r a f ı n d a n g ö z l e m o l m a l ı d ı r . Ö ğ r e t m e n l e r i n y ı l b o y u n c a f a r k ett i k l e r i ş e y l e r d a h a ileri m i g i d e c e ğ i n e y o k s a b i r a z d a h a a y n ı sınıfta m ı k a l a c a ğ ı n a k a r a r v e r e c e k t i r . H i ç kimse kalmaz, hiç kimse geçmez: Sadece bazı insanlar d a h a hızlıdır ve bazı insanlar birazcık tembeld i r ç ü n k ü b a ş a r ı s ı z l ı k fikri ç o k d e r i n b i r a ş a ğ ı l ı k d u y g u s u y a r a t ı r v e başarılı o l m a fikri d e b a ş k a t ü r d e n b i r h a s t a l ı ğı , ü s t ü n o l m a y ı y a r a t ı r . H i ç k i m s e a ş a ğ ı d a değildir, hiç k i m s e ü s t ü n değildir. Kişi sadece kendisidir, kıyaslanamaz . Bu n e d e n l e sınavların bir yeri olmayacaktır.

Bu t ü m perspektifi

gelecekten şimdiki a n a çevirecektir. Senin t a m şimdiki a n d a n e y a p t ı ğ ı n belirleyici olacaktır , iki yılın s o n u n d a k i b e ş t a n e s o r u değil, i k i y ı l s ü r e s i n c e i ç i n d e n g e ç e c e ği n b i n l e r c e ş e y i n h e r b i r i b e l i r l e y i c i o l a c a k t ı r ; b ö y lelikle e ğ i t i m s o n u ç o d a k l ı o l m a y a c a k t ı r . G e ç m i şt e ö ğ r e t m e n i n m u a z z a m ö n e m i o l m u ş t u r ç ü n k ü o , t ü m s ı n a v l a r ı g e ç m i ş o l d u ğ u n u bilir, o b i l g i t o p l a m ı ştır . A n c a k d u r u m d e ğ i ş m i ş t i r . V e s o r u n l a r d a n biri de b u d u r : D u r u m l a r değişir a m a bizim tepkilerimiz eski o l a r a k kalır. Artık bilgi p a t l a m a s ı o k a d a r b ü yük, o k a d a r m u a z z a m , o k a d a r hızlıdır ki hiçbir bilimsel k o n u h a k k ı n d a b ü y ü k b i r k o n u y a z a m a z s ı n ç ü n k ü kitap t a m a m l a n a n a k a d a r eskimiş olacaktır; y e n i bulgular, y e n i gerçekler o n u geçersiz kılacaktır. Bu y ü z d e n a r t ı k bilim, k i t a p l a r a değil, m a k a l e l e r e , p e r i y o d i k yayınlara bağlıdır. 218

EĞİTİ M

Ö ğretme

n o t u z yıl ö n c e eğitilmiştir.

O t u z yılda

h e r şey değişmiştir ve o h â l â o n a öğretilen şeyi t e k r a r ediyor. O eski kalmıştır ve öğrencileri de eski yapıyor. Bu yüzden benim vizyonumda öğretmene yer yoktur, ö ğretmenle

r y e r i n e , r e h b e r l e r o l a c a k t ı r v e a r a d a k i far-

kı anlamak gerekiyor: R e h b e r sana k ü t ü p h a n e d e k o n u h a k k ı n d a k i e n s o n bilgiyi n e r e d e b u l a c a ğ ı n ı söyleyecektir. V e ö ğ r e t m e k e s k i m o d a ş e k l i ile y a p d m a m a l ı d ı r ç ü n k ü t e l e v i z y o n b u n u ç o k d a h a iyi b i r ş e k i l d e y a p a b i lir,

en son bilgiyi hiçbir s o r u n o l m a d a n sağlayabilir.

Ö ğretme

senin

kulaklarına

seslenir;

televizyon

ise

d o ğruda n g ö z l e r i n e h i t a p e d e r v e b u e t k i ç o k d a h a b ü y ü k t ü r . Ç ü n k ü gözle r h a y a t t a k i d u r u m l a r ı n y ü z d e seksenini emer; onlar en canlı kısımdır. E ğe r b i r ş e y i g ö r e b i l i r s e n o n u h a t ı r l a m a n a g e r e k y o k t u r ; a n c a k eğer bir şeyi d i n l e r s e n o n u a n ı m s a m a k zorundasın.

E ğ i t i m i n n e r e d e y s e y ü z d e d o k s a n sekizi

televizyon aracılığıyla verilebilir ve ç o c u k l a r ı n soracağı sorular bir bilgisayar tarafından cevaplanabilir. Öğr e t m e n s a d e c e s a n a d o ğ r u k a n a l ı g ö s t e r m e k i ç i n , bilgisayarı nasıl kullanacağını, en son kitabı nasıl bulacağın ı g ö s t e r e n b i r r e h b e r o l m a l ı d ı r . O n u n i ş l e vi t a m a m e n farklı olacaktır. O s a n a bilgi a k t a r m ı y o r , o seni ç a ğ d a ş bilgi h a k k ı n d a , e n son bilgi h a k k ı n d a bilinçli h a l e getiriyor. O sadece bir r e h b e r. B u n l a r ı göz ö n ü n d e t u t a r a k eğitimi b e ş b o y u t a a y ı r ı y o r u m . B i r i n c i s i b i l g i l e n d i r i c i o l a n : T a r i h , coğrafy a gibi. T e l e v i z y o n v e b i l g i s a y a r aracılığıyla halledile$ 219

ÇOCUK

bilecek p e k ç o k diğer k o n u l a r , i k i n c i kısım: F e n biliml e r i d i r . O n l a r d a t e l e v i z y o n v e b i l g i s a y a r ile a k t a r ı l a b i lir a n c a k o n l a r d a h a k a r m a ş ı k t ı r v e i n s a n l a r ı n r e h b e r liği d a h a g e r e k l i o l a c a k t ı r . İ l k b o y u t t a dil d e o l a c a k t ı r . D ü n y a d a k i h e r i n s a n e n a z ı n d a n i k i dil b i l m e l i d i r ; b i r i n c i s i a n a dil, d i ğ e r i d e u l u s l a r a r a s ı i l e t i ş i m dili o l a r a k İ ngilizce . B u n l a r d a t e l e v i z y o n a r a c ı l ı ğ ı y l a d a h a d o ğ r u bir şekilde öğretilebilir: Aksan, g r a m e r , h e r şey insanl a r d a n d a h a d ü z g ü n bir şekilde öğretilebilir. D ü n y a d a bir kardeşlik atmosferi yaratabiliriz: Dil insanları birbirine bağlar; aynı z a m a n d a ayırır da. Şu a n u l u s l a r a r a s ı b i r dil y o k t u r . İ ngilizc e e n y a y g ı n d i l d i r . V e i n s a n l a r ö n y a r g ı l a rını bırakmalıdır; insanlar gerçeğe bakmalıdır. Ö n y a r g ı l a r d a n k a ç ı n m a k i ç i n p e k ç o k d d y a r a t m a ç a b a s ı olm u ştur ; İ s p a n y o l c a k o n u ş a n i n s a n l a r k e n d i d i l l e r i i ç i n u l u s l a r a r a s ı dil olmalı diyebilirler ç ü n k ü o n e r e d e y s e d i ğe r t ü m d i l l e r d e n d a h a ç o k i n s a n t a r a f ı n d a n k u l l a n ı lıyor... B u tip ö n y a r g ı l a r d a n k u r t u l m a k için E s p e r a n t o g i b i d i l l e r y a r a t ı l m ı ş t ı r . A n c a k h i ç b i r y a r a t ı l m ı ş dil, iş görmemiştir. Y a r a t ı l a m a y a c a k olan, gelişmesi gerek e n b a z ı şeyler v a r d ı r ; b i r dil b i n l e r c e yıllık b i r gelişmedir. E s p e r a n t o , o k a d a r y a p a y gelir ki t ü m bu çabalar başarısız o l m u ş t u r . A n c a k iki dil y a r a t m a k k e s i n b i r gerekliliktir: Birincisi a n a dildir ç ü n k ü sadece a n a dilinde söyleyebilec e ği n h i s l e r v e n ü a n s l a r v a r d ı r . P e k ç o k ü l k e d e felsefe p r o f e s ö r l ü ğ ü y a p m ı ş , d ü n yayı gezmiş bir h o c a m vardı. O y a b a n c ı bir dilde h e r

220

EĞITIM

şey yapabilirsin a m a k a v g a e t m e y e y a d a sevmeye sıra g e l d i ğind e d u y g u l a r ı n a k a r ş ı s a m i m i v e d ü r ü s t o l a m a d ı ğ ın ı h i s s e d e r s i n d e r d i . B u n e d e n l e d u y g u l a r ı n v e i ç t e n liği n i ç i n a n n e s ü t ü y l e b i r l i k t e ö z ü m s e d i ğ i n , s e n i n i l i ğ i n ve kemiğinin parçası haline gelmiş olan a n a dilin... Ancak b u yeterli değildir. B u k ü ç ü k insan grupları y a r a t ı r ve diğerlerini yabancılaştırır. Bir uluslararası dil, tek bir dünya, t e k bir insanlığın temeli olarak kesin bir gerekliliktir. B u y ü z d e n iki dil, h e r k e s i ç i n o l m a z s a o l m a z b i r gerekliliktir. B u i l k b o y u t u n içinde olacaktır. i k i n c i s i ise,

— d ı ş a r ı d a k i — g e r ç e k l i ğ i n y a r ı s ı ol-

d u ğ u için s o n d e r e c e ö n e m l i olan bilimsel k o n u l a r ı n sorgulanmasıdır. Ve ü ç ü n c ü s ü g ü n ü m ü z eğitiminde, eksik olan yaşam sanatı olacaktır,

insanlar sevginin ne o l d u ğ u n u

bildiklerini sanırlar. Bilmiyorlar...ve onlar bildiklerin$ d e ise ç o k g e ç t i r . H e r ç o c u ğ u n ö f k e s i n i , n e f r e t i n i , k ı s k a n ç l ı ğın ı s e v g i y e d ö n ü ş t ü r m e s i n e y a r d ı m e d i l m e l i d i r . Ü ç ü n c ü b o y u t u n önemli bir kısmı d a espri anlayışı olmalıdır. Bizim sözde eğitimimiz insanları, ciddi ve asık suratlı y a p a r . Ve şayet y a ş a m ı n ı n üçte biri bir üniv e r s i t e d e m u t s u z v e c i d d i o l a r a k h e b a e d i l i r s e b u içsel$ l e ştirilir ; k a h k a h a n ı n d i l i n i u n u t u r s u n v e k a h k a h a n ı n dilini u n u t m u ş bir k i m s e h a y a t ı n ç o ğ u n u u n u t m u ş t u r . B u n e d e n l e sevgi, k a h k a h a h a y a t l a v e o n u n h a r i k a l a r ı v e o n u n g i z e m l e r i ile t a n ı ş ı k l ı k . . . a ğ a ç l a r d a ş a r k ı söyleyen şu kuşlar d u y u l m a d a n kalmamalıdır. Ağaçlar ve çiçekler ve yıldızların senin kalbinle bir bağlantısı olmalı. G ü n d o ğ u m u v e g ü n batımı s a d e ce dışsal şeyler 221

ÇOCUK

o l m a y a c a k t ı r ; o n l a r içse l ş e y l e r d e o l m a l ı d ı r . Ü ç ü n c ü b o y u t u n temeli y a ş a m a saygı olmalıdır. i n s a n l a r h a y a t a çok kayıtsız. O n l a r h â l â h a y v a n l a r ı y e m e k için ö l d ü r m e y e d e v a m ediyor; onlar b u n a o y u n diyorlar. Peki y a bir hayv a n onları yerse, o z a m a n b u n a felaket diyorlar. G a r i p . . . b i r o y u n d a h e r iki t a r a f a d a eşit ş a n s t a n ı n m a l ı dır. H a y v a n l a r ı n silahları y o k t u r ve seninse m a k i n e l i tüfeklerin ya da okların var.

H a y a t a çok b ü y ü k bir

saygı öğretilmelidir ç ü n k ü h a y a t T a n r ı ' d ı r v e h a y a t ı n kendisinden b a ş k a bir T a n r ı y o k t u r : Ve coşku, k a h k a ha, espri anlayışı; kısaca d a n s e d e n bir r u h . D ö r d ü n c ü boyut, yaratıBu evrenin

cılık v e

bir çocuğu

sim,

sanat olmalıdır:

müzik,

çömlekçilik,

Redu-

olduğunu bil ve

varcılık, zanaatkârlık; y a r a t ı c ı

bu evren

olan h e r şey. Yaratıcılığı n t ü m

eğer seni

a l a n l a r ı n a izin verilmeli;

öğ-

renciler seçebilmelidir. S a d e c e

doğurduysa sana bakacaktır da.

birkaç şey zorunlu olmalıdır: Ö r n e ği n

uluslararası

bir

dil

z o r u n l u olmalıdır; hayatın ı kaz a n a b i l e c e ği n b e l l i b i r y e t e r l i l i k s a h i b i o l m a k z o r u n l u olmalıdır;

belli b i r y a r a t ı c ı s a n a t z o r u n l u

olmalıdır.

T ü m yaratıcı sanatlardan oluşma gökkuşağının içinden seçebilmelisin

ç ü n k ü b ir i n s a n nasıl y a r a t a c a ğ ı n ı öğ-

r e n m e d e n asla sürekli yaratıcı olan v a r o l u ş u n bir parç a s ı h a l i n e g e l e m e z . Y a r a t ı c ı o l a r a k kişi, i l a h i b i r h a l e gelir; y a r a t ı c ı l ı k y e g â n e i b a d e t t i r .

222

EĞİTİ M

Ve beşinci boyut, ö l ü m sanatı olmalıdır. Beşinci b o y u t t a t ü m m e d i t a s y o n l a r olacaktır böylelikle ö l ü m o l m a d ı ğın ı b i l e b i l e s i n ; b ö y l e l i k l e s e n i ç i n d e k i ö l ü m s ü z y a şamı n f a r k ı n a v a r a b i l i r s i n .

Bu kesinlikle gereklidir

ç ü n k ü h e r k e s ölmek z o r u n d a d ı r ; hiç kimse b u n d a n ka$ çınamaz. Ve m e d i t a s y o n un b ü y ü k şemsiyesinin altında s e n Z e n ile, T a o ile, Y o g a d e , H a s s i d i z m ile v e v a r olm u ş a m a eğitimin hiç özen göstermemiş olduğu t ü m t ü r l e r v e o l a s ı l ı k l a r ile t a n ı ş t ı r d a b i l i r s i n . B u b e ş i n c i b o y u t t a a y r ı c a a i k i d o , j u j i t s u , j u d o — s i l a h s ı z s a v u n m a san a t l a r ı — sadece s a v u n m a sanatı değd, aynı z a m a n d a bir m e d i t a s y o n d a olan b u gibi dövüş s a n a t l a r ı n d an d a h a b e r d a r edilmelisin. Y e n i k o m ü n ü n d o l u bir, t a m b i r eğitimi olacaktır. Gerekli olan h e r şey z o r u n l u olacaktır ve gerekli olmay a n h e r şey seçime bağlı olacaktır. P e k çok sayıda olan s e ç e n e k l e r d e n kişi istediğini seçebilir. Ve b i r k e z teme l olanlar y e r i n e getirildiğinde o z a m a n sen keyif aldığın bir şey öğrenmelisin; müzik, dans, resim, içine gideceğin , k e n d i n i t a n ı y a c a ğ ı n b i r ş e y b i l m e n g e r e k i r . V e t ü m b u n l a r hiçbir z o r l a n m a o l m a d a n kolaylıkla yapılabilir. Ben k e n d i m de bir profesördüm ve üniversiteden, "Bu e ğiti m d e ğ i l d i r , b u s a d e c e a p t a l l ı k t ı r ; ö n e m l i o l a n h i ç b i r ş e y i ö ğ r e t m i y o r s u n u z " y a z a n b i r n o t b ı r a k a r a k istifa ettim. A n c a k ö n e m s i z olan b u eğitim, t ü m d ü n y a y a ya$ yılmıştır;

R u s y a ' d a y a d a A m e r i k a ' d a o l m a s ı f a r k et-

mez. H i ç kimse d a h a b ü t ü n , d a h a t a m bir eğitim aram a m ı ştır . B u a n l a m d a n e r e d e y s e h e r k e s e ğ i t i m s i z d i r ; 223

ÇOCUK

b ü y ü k d e r e c e l e re sahip i n s a n l a r bile y a s a n ı m d a h a geniş a l a n l a r ı n d a eğitimsizdir. Bazıları d a h a az eğitimsizdir, b a z ı l a rı d a h a ç o k eğitimsizdir a m a h e r k e s eğitimsizdir. F a k a t eğitilmiş bir i n s a n b u l m a k i m k â n s ı z d ı r . Ç ü n k ü b ü t ü n olan bir eğitim hiçbir y e r d e y o k t u r . N o r m a l d e eğitim denilen şey neredeyse meditas$ y o n a karşıdır.

Bu böyle

olmamalıdır

a m a böyledir.

E ğiti m s ö z c ü ğ ü n ü n o r i j i n a l a n l a m ı m e d i t a s y o n u n k a r ş ısınd a d e ğ i l d i r . E ğ i t m e k , b i r e y d e s a k l ı o l a n n e v a r s a d ı şar ı ç ı k a r m a k d e m e k t i r . B i r e y ç i ç e k a ç m a l ı d ı r ; e ğ i t i m i n orijinal a n l a m ı b u d u r . Meditasyonun anlamı da b u d u r : Kendi varlığında çiçek açmalısın. Ne olacağını bilmiyorsun, h a n g i çiçeklerin san a geleceğini bilmiyorsun, onların renkleri ne o l a c a k v e o n l a r ı n k o k u s u n e o l a c a k b i l m i y o r s u n . Bilinm e y e n i n içine giriyorsun. Basitçe y a ş a m enerjisine güveniyorsun. O seni d o ğ u r m u ş t u r , o senin temelindir, o senin varlığındır. O n a güven. Bu evrenin bir çocuğu o l d u ğun u b i l v e b u e v r e n e ğ e r s e n i d o ğ u r d u y s a s a n a bakacaktır da. Kendine güvendiğinde t ü m evrene de g ü v e n i r s i n v e b u e v r e n g ü z e l d i r . S a d e c e b a k . . . b u evr e n d e o k a d a r çok çiçek d o ğ m u ş t u r ki o n a nasıl güvenemezsin. Öylesine m u a z z a m güzellikler h e r taraftadır; o n a nasıl g ü v e n e m e z s i n . Yıldızların k ü ç ü k b i r toz p a r ç a c ı ğında n b ö y l e s i i h t i ş a m , b ö y l e s i z a r a f e t ; b ö y l e s i simetri, böylesi a h e n k ; o n a nasıl güvenemezsin. B a s h o ş öyl e d e m i ş t i r : " E ğ e r b u e v r e n i n i ç i n d e n ç i ç e k l e r d o ğ duysa o zaman ona güvenirim."

D o ğ r u değil m i ? Bu

mantık yeterlidir, çok b ü y ü k bir a r g ü m a n : "Şayet bu 224

EĞİTİ M

evren b u k a d a r ç o k sayıda güzel çiçeği doğurabiliyor$ sa, ş a y e t b i r g ü l m ü m k ü n s e o n a g ü v e n i r i m . E ğ e r b i r n i lüfer m ü m k ü n s e o n a g ü v e n i r i m . " E ğiti m k e n d i n e v e v a r o luşa d u y d u ğ u n güvendir, sen-

Eğitim,

d e s a k l ı o l a n h e r n e ise o n u n

kendine ve varoluşa

o r t a y a ç ı k m a s ı n a izin v e r m e k -

duyduğun

tir; i ç e r d e o l a n h e r ş e y i d ı ş a r ı getirmektir.

F a k a t hiç kimse

seni u m u r s a m a z . T o p l u m k e n d i fikirleri, i d e o l o j i l e r i , ö n y a r -

güvendir,

sende saklı olan her ne ise onun

ortaya

çıkmasına

izin

gıları, t e k n o l o j i l e r i y l e i l g i l i d i r ;

vermektir;

onlar

içerde olan

bunu

devam

sana

ederler.

dayatmaya

Senin

kafan

boş bir y e r olarak kullanılır ki böylelikle l e ştirebilirler

onlar

her şeyi dışarı getirmektir.

eşyaları yer-

. N o r m a l eğitim ya da eğitim adı altında

m e v c u t o l a n h e r n e ise s e n i n z i h n i n i b i l g i y l e d o l d u r m a k t a n b a ş k a b i r ş e y d e ğ i l d i r ç ü n k ü b i l g i n i n b a z ı fayd a l a r ı v a r d ı r . H i ç k i m s e s e n i u m u r s a m a z , h i ç k i m s e sen i n k a d e r i n i u m u r s a m a z . O n l a r ı n d a h a ç o k d o k t o r a ihtiyacı var, onların d a h a çok m ü h e n d i s e ihtiyacı var, onların d a h a çok generallere ihtiyacı var, onların d a h a çok teknisyene, tesisatçıya,

elektrikçiye ihtiyacı var.

O n l a r a ihtiyaçları o l d u ğ u için seni bir tesisatçı olmaya zorlarlar ya da seni bir d o k t o r olmaya zorlarlar ya da seni bir m ü h e n d i s o l m a y a zorlarlar. Bir m ü h e n d i s olmakta ya da bir doktor olmakta y a n l ı ş b i r ş e y o l d u ğ u n u s ö y l e m i y o r u m a m a ş a y e t o dı$ 225

ÇOCUK

ş arda n d a y a t ı l ı r s a k e s i n l i k l e y a n l ı ş b i r ş e y v a r d ı r . Ş a y e t birisi bir d o k t o r olarak çiçek açarsa, o z a m a n o n u n çevresinde m u h t e ş e m bir şifanın gerçekleştiğini görec e k s i n . O z a m a n o d o ğ u ş t a n b i r şifacı o l a c a k t ı r . O g e r çekten bir d o k t o r olacaktır, o n u n d o k u n u ş u altından olacaktır. O b u n u o l m a k için d o ğ d u . A n c a k o kişi hay a t t a k a l m a k z o r u n d a o l d u ğ u ve kişinin hayatını kaz a n m a y ı ö ğ r e n m e k z o r u n d a o l d u ğ u için d ı ş a r d a n dayatıldığı z a m a n v e kişi b u n u bir meslek olarak g ö r d ü ğ ünde , o z a m a n k i ş i b u a ğ ı r l ı ğ ı n a l t ı n d a s a k a t l a n ı r v e ezilir. K i ş i b a s i t ç e s ü r ü k l e n i r v e s ü r ü k l e n i r d u r u r . V e bir g ü n ölür. Bu hayatta tek bir k u t l a m a anı olmamıştır. E l b e t t e o,

çocuklarının k e n d i sıraları geldiğinde

üniversiteye, kendisinin mahvedildiği aynı üniversiteye gidip d o k t o r olabilmesi için bir sürü p a r a bırakacaktır. V e o n u n çocukları a y n ı şeyi k e n d i ç o c u k l a r ı n a yapacaktır. Ve böylelikle bir k u ş a k t a n diğerine h e r şey aktarılır. Hayır , b e n b u n a eğitim d e m i y o r u m . B u suçtur. Bu eğitime r a ğ m e n b a z e n bir Buda'nın d ü n y a d a çiçek açması gerçekten bir mucizedir. Bu bir mucizedir. B u n u n dışına birisinin kaçabilmesi g e r ç e k t e n inanılmazdır: O bir öldürme, sistemli bir ö l d ü r m e y ö n t e midir, o bu şekilde düzenlenmiştir. Ve k ü ç ü k çocuklar nereye gittiklerini bilmeden,

onlarla ne yapılacağını

b i l m e d e n o n u n m e k a n i z m a s ı n a y a k a l a n ı r . O n l a r farkına vardıklarında tamamıyla bozulmuş, lerdir.

mahvedilmiş$

H a y a t l a r ı y l a n e y a p a c a k l a r ı n ı d ü ş ü n e b i l i r ol-

duklarında onlar neredeyse hiçbir y ö n d e hareket edemez haldedirler.

226

EĞITIM

Sen yirmi beş ya d a otuz y a ş m a geldiğinde hayatın y a r ı s ı g i t m i ş t i r . A r t ı k d e ğ i ş m e k ç o k r i s k l i gelir. S e n b i r d o k t o r o l m u ş s u n , u y g u l a m a l a r ı n ç o k iyi g i d i y o r ; b i r g ü n b i r d e n o l m a n g e r e k e n şeyin bu olmadığını fark ediyors u n . B u s e n i n için d e ğ i l a m a ş i m d i n e y a p m a l ı ? B u y ü z d e n b i r d o k t o r m u ş s u n g i b i y a p m a y a d e v a m et. V e ş a y e t bir d o k t o r , d o k t o r o l m a k t a n m u t l u değilse hiçbir hastaya y a r d ı m etmeyecektir. O h a s t a ya h a p verebilir a m a o g e r ç e k t e n b i r şifa g ü c ü o l m a y a c a k t ı r . B i r d o k t o r g e r ç e k ten bir doktor, doğuştan bir d o k t o r o l d u ğ u n d a . . . v e herkes d o ğ u ş t a n bir şeydir. O n u ıskalayabilirsin, o n u belki d e b i l m e y e b i l i r s i n . B i r k i m s e ş a i r d o ğ a r v e s e n b i r şairi y a p a m a z s ı n . Ş a i r ü r e t m e n i n b i r y o l u y o k t u r . Birisi d o ğ uşta n r e s s a m d ı r ; r e s s a m l a r ı ü r e t e m e z s i n . A n c a k h e r şey çok yanlış yerlerdedir: R e s s a m bir d o k t o r o l a r a k ç a l ı ş ı y o r , d o k t o r b i r r e s s a m o l a r a k çalış ıyor . P o l i t i k a c ı v a r d ı r : O b e l k i iyi b i r t e s i s a t ç ı o l a c a k t ı a m a o , b i r b a ş b a k a n y a d a bir b a ş k a n haline gelmiştir. Ve b i r b a ş b a k a n olabilecek b i r kişi tesisatçıdır. B u y ü z d e n d ü n y a d a ç o k fazla k a o s v a r d ı r : H e r k e s yanlış yerdedir, hiç kimse t a m olarak olması gerektiği y e r d e değildir. D o ğ r u eğitim, t a m olarak m e d i t a s y o n a bir yol açacaktır. Yanlış eğitim, m e d i t a s y o n için bir engeldir ç ü n k ü yanlış eğitim s a n a u y g u n o l m a y a n şeyleri ö ğretir . V e b i r ş e y s a n a u y m a d ı ğ ı v e s e n d e o n a u y m a d ı ğı n s ü r e c e a s l a s a ğ l ı k l ı v e b ü t ü n o l a m a z s ı n . I s t ı r a p çekeceksin. B u y ü z d e n n o r m a l d e eğitilmiş bir i n s a n m e d i t a s $ y o n l a ilgilenir hale geldiğinde öğrendiği h e r şeyi u n u t $ 227

ÇOCUK

mak Kendi

hayatının

sorumluluğunu kendi

zorundadır.'

O yeniden

ç o c u k l u ğun a d ö n m e k v e o r a -

al,

dan,

hayatının

ABC'den

rundadır.

efendisi ol.

başlamak yüzden

zoben,

y a p t ı ğınd a y e n i d e n b i r ç o c u k o l a b i l e c e ği n b e l l i m e d i t a s y o n $

lar ü z e r i n d e ısrar ediyorum. D a n s ettiğinde sen bir y e t i şki n k i m s e d e n d a h a ç o k b i r ç o c u k g i b i s i n d i r . Biraz saygınlığı olan a d a m l a r hiçbir şey y a p a m a dıkları için takılmış h a l d e kalırlar; o n l a r saygınlıkların ı riske edemezler . O n l a r k o r k a r . O n l a r m u t l u değiller, onlar saadetin ne o l d u ğ u n u bilmezler, onlar t a m olarak canlı o l m a n ı n n e d e m e k o l d u ğ u n u bilmezler a m a o n l a r s a y g ı d e ğerdir .

Bu y ü z d e n onlar,

saygınlıklarına yapı-

ş ırla r s o n r a ö l ü r l e r . O n l a r a s l a y a ş a m a z ; o n l a r h i ç y a ş amay a b a ş l a m a d a n ö n c e ö l ü r .

H i ç y a ş a m a d a n ölen

pek çok insan vardır. Benim meditasyonlarım seni saygıdeğer olmadığın z a m a n a, çılgınca şeyler yapabildiği n z a m a n a , m a s u m o l d u ğun , t o p l u m t a r a f ı n d a n b o z u l m a d ı ğ ı n z a m a n a , h a yatın hiçbir numarasını öğrenmemiş olduğun zamana, b u d ü n y a y a değil, cennetlik o l d u ğ u n z a m a n a ; ç o c u k l u ğ un a g e r i g ö t ü r ü r . B e n s e n i n b u n o k t a y a g e r i d ö n m e n i ; o r a d a n y e n i d e n başlamanı isterim. Ve senin hayatın b u d u r . Saygınlık y a d a p a r a b u b i tuzağı gibi ödüllerdir, onlar gerçek ödüller değildir. O n l a r a k a n m a . S a y g ı d e ğerliğ i

yiyemezsin

parayı

yiyemezsin

v e prestiji y i y e m e z s i n . O n l a r s a d e c e o y u n d u r : A n l a m sız, s ı r a d a n , a p t a l . E ğ e r s e n y e t e r i n c e z e k i y s e n h a y a t ı $ 228

EĞITIM

n ı y a ş a m a k z o r u n d a o l d u ğ u n u v e diğer şeyleri u m u r s a m a m a n gerektiğini anlayacaksın. T ü m kaygılar anlams ı z d ı r . O s e n i n h a y a t ı n d ı r . O n u k e n d i n e h a s b i r şekil de, sevgi d o l u olarak, b ü y ü k b i r şefkatle v e b ü y ü k bir t u t k u ile, b ü y ü k b i r e n e r j i ile y a ş a m a n g e r e k i r . B i r saa d e t d a l g a s ı h a l i n e g e l m e n g e r e k i r . O n u y a p m a k için ne gerekiyorsa yap. Unuttuklarını öğrenmen gerekecek. Öğrendiklerini u n u t m a n bu yanlış rotayı d u r d u r m a n , t o p l u m u n s a n a dayattığı, seni i k n a ettiği, seni içine g i r m e y e kışkırttığı b u yanlış y o l d a d e r l e m e n i d u r d u r m a n d e m e k t i r . K e n d i h a y a t ı n ı n s o r u m l u l u ğ u n u al; k e n d i h a y a t ı n ı n e f e n d i s i ol. S a n n y a s ' ı n a n l a m ı b u d u r . G e r ç e k b i r s a n n $ y a s i n b a ş k a l a r ı n ı n fikrini u m u r s a m a y a n , h a y a t ı n ı c a n ı istediği gibi y a ş a m a y a k a r a r v e r m i ş olan kişidir. S e n i n s o r u m l u o l m a n gerektiğin i s ö y l e m i y o r u m . H a y a t ı n ı sorumlu olarak yaşamaya başladığında,

sadece kendini

u m u r s a m a z s ı n , b a ş k a l a r ı n ı n k i n i d e u m u r s a r s ı n a m a tam a m ı y l a farklı bir şekilde. Artık hiç kimsenin hayatına karışmama k o n u s u n da her türlü özeni göstereceksin: Sorumluluk b u d u r . H i ç k i m s e n i n senin h a y a t ı n a k a r ı ş m a s ı n a izin v e r m e z sin ve d o ğ a l o l a r a k sen de hiç k i m s e n i n h a y a t ı n a karışm a y a c a k s ı n . H a y a t ı n a r e h b e r l i k e d e c e k h i ç k i m s e y i istemiyorsun, hayatını n rehberlik edilmiş bir t u r olmasını istemiyorsun. Rehberlik edilen bir tur, bir t u r bile d e ğildir .

S e n k e n d i k e n d i n e keşfetmek istersin.

Or-

m a n d a h i ç b i r h a r i t a o l m a d a n d o l a ş m a k istersin, böylec e s e n d e b i r k â ş i f o l a b i l i r s i n , b ö y l e l i k l e s e n d e ilk k e z gidilen bazı bölgelere ulaşabilirsin. 229

ÇOCUK

E ğe r b i r h a r i t a t a ş ı y o r s a n p e k ç o k l a r ı n ı n d a h a ö n ceden gelmiş olduğu n o k t a l a r a varırsın. O asla y e n i değ ildir , o a s l a o r i j i n a l d e ğ i l d i r , o a s l a b a k i r e d e ğ i l d i r . O ç o k t a n b o z u l m u ş , kirletilmiştir. P e k çokları o r a d a d o l a şmıştır : B i r h a r i t a s ı b i l e v a r d ı r . B e n bir ç o c u k k e n ailemin ziyaret ettiği t a p ı n a k t a ş aşırmıştım

haritaları

vardı.

Cennetin Bir

ve gün

cehennemin babama,

moksha'nm

"Eğer

moksha'nm

haritaları varsa o zaman onunl a ilgilenmiyorum" dedim. " N i y e ? " d e d i . B e n d e " E ğ e r h a r i t a l a r v a r s a o zam a n o çoktan ç ü r ü m ü ş t ü r . P e k çok insan oray a ulaşm ı ştır , h a r i t a y a p ı c ı l a r b i l e o r a y a u l a ş m ı ş , h e r ş e y ö l ç ü l m ü ş v e o n l a r h e r n o k t a y ı b i l i y o r , i s i m l e n d i r m i ş v e etiketlemiş. G ö r ü n e n o ki bildiğimiz eski d ü n y a n ı n sadece bir uzantısı. O y e n i bir şey değil. B e n haritası o l m a y a n y e n i b i r d ü n y a y a g i t m e k i s t e r i m . B e n b i r k â ş i f o l m a k isterim," dedim. O gün t a p m a ğ a gitmeyi bıraktım. Bab a m b a n a " N i ç i n artık geliniyorsun ? " diye sordu. O n a , " B u haritaları kalTüm

dır. B u h a r i t a l a ra o r a d a daya-

Budalar

n a m ı y o r u m . O n l a r çok aşağı-

hakikatin ölçülemeyeceğini

layıcı.

Bu k o n u d a bir düşün:

söylemiştir;

moksha

bile

tüm

sadece

bilinmediğini

değil,

bilinemeyeceğini söylemiştir.

mü?

z a m a n ölçülemez olan bir şey

Budalar

hakikatin

ölçüldü

yok m u ? " dedim. Ve t ü m Budalar hakikatin ölçülemeyeceğini söylemişt i r ; t ü m B u d a l a r h a k i k a t i n sad e c e b i l i n m e d i ğ i n i d e ğ i l , bili$

230

EĞİTİ M

n e m e y e c e ğin i d e s ö y l e m i ş t i r .

O meçhul bir denizdir:

K ü ç ü k t e k n e n i alırsın v e m e ç h u l denize açılırsın. M a c e r a y a atılırsın. O risklidir, o tehlikelidir a n c a k risk ve tehlikenin içinde r u h u n çiçek açar, bütünleşir. B a n a göre, eğer eğitim doğruysa o sadece medi$ tasyonu n bir parçası olacaktır; meditasyon ondaki en son n o k t a olacaktır. E ğ e r eğitim doğruysa o z a m a n üniversiteler evrene karşı olmamalıdır.

O n l a r sadece

e v r e n i n içine g i d e n a t l a m a taşları, eğitim y e r l e r i olacaktır. E ğ e r eğitim d o ğ r u y s a o senin saadetin, mutlul u ğun , m ü z i ğ i n , s e v g i n , ş i i r i n , d a n s ı n l a i l g i l e n e c e k t i r . O san a nasıl serbest bırakacağını öğretecektir. O senin k e n d i v a r l ı ğ ı n ı n d ı ş ı n a ç ı k m a n a , ç i ç e k a ç m a n a , gelişmene, genişlemene, yayılmana y a r d ı m edecektir. Ş aye t s e n i k e n d i n i k a b u l e d e c e k v e h a y a t ı n ı y a ş a y a c a k k a d a r cesur y a p a r s a v e s a n a özgü bir şekilde, k e n d i t a r z ı n d a varoluşa k e n d i n i s u n a r s a n eğitim dindardır. K u şlar ı d i n l e r k e n a k l ı m a g e l d i . . . mın hemen

dışında

L i s e d e k i sınıfı-

güzel m a n g o ağaçları vardı. Ve

mango ağaçları guguk kuşlarının yuvalarını yaptıkları yerlerdir.

Bu çağıran guguk kuşudu r ve guguk kuşu

s e s i n d en d a h a tatlı bir şey y o k t u r . Bu y ü z d e n ben pencerenin kenarında kuşlara, a ğaçlar a b a k a r a k o t u r u r d u m v e ö ğ r e t m e n l e r i m ç o k r a hatsız olurlardı. " T a h t a y a b a k m a k zorundasın" derler$ di. B e n de, " B u b e n i m hayatım ve nereye bakacağıma k a r a r v e r m e y e h e r türlü h a k k a sahibim. Dışarısı o k a d a r 231

ÇOCUK

güzel ki — k u ş l a r şarkı söylüyor ve çiçekler ve ağaçlar v e g ü n e ş a ğ a ç l a r ı n a r a s ı n d a n s ü z ü l ü y o r — sizin k a r a t a h tanızın bir r a k i p olabileceğini s a n m ı y o r u m " d e d i m . Ç o k kızdı ve bana, "O z a m a n dışarı çıkıp k a r a t a h taya b a k m a y a hazır hissedene k a d a r dışarıda durabil i r s i n ç ü n k ü b e n s a n a m a t e m a t i k ö ğ r e t i y o r u m s e n ise k u şlar a v e a ğ a ç l a r a b a k ı y o r s u n " d e d i . "Siz b a n a b i r c e z a değil, ç o k b ü y ü k b i r ö d ü l v e r i y o r s u n u z " dedim. Ve ona elveda dedim. " N e d e m e k istiyorsun?" diye sordu. "Asla içeri girmeyeceğim, h e r g ü n p e n c e r e n i n dış ınd a d u r u y o r o l a c a ğ ı m " d e d i m . O da, " S e n delirmiş olmalısın. B a b a n a , ailene bun u ileteceğim: 'Paranızı b o ş u n a o n a y a t ı r ı y o r s u n u z v e o dışarıda duruyor.'" dedi. " N e istiyorsanı z yapabilirsiniz. B a b a m l a b a z ı şeyleri nasıl h a l l e d e c e ğ i m i b i l i y o r u m ve o g a y e t iyi b i l i y o r ki eğer k a r a r vermişsem o z a m a n p e n c e r e n in dışında k a l a c a ğım ; h i ç b i r ş e y b u n u d e ğ i ş t i r e m e z " d e d i m . M ü d ü r h e r g ü n b e n i etrafı d o l a ş m a y a ç ı k t ı ğ ı n d a pencerenin dışında dururken görüyordu. Benim her gün o r a d a n e y a p ı y o r o l d u ğ u m kafasını karıştırmıştı. Ü ç ü n c ü y a d a d ö r d ü n c ü g ü n b a n a geldi, " N e y a p ı y o r s u n ? N i y e b u r a d a sürekli ayakta d u r u y o r s u n ? " diye sordu. "Ödüllendirildim" dedim. "Ödüllendirildin mi? N i ç i n ? " dedi. "Sadece yanımda durun

kuşların

şarkılarını

dinleyin. Ve ağaçların güzelliği... Sizce k a r a t a h t a y a ve aptal öğretmene b a k m a k . . . ç ü n k ü sadece aptal insanlar 232

EĞİTİ M

ö ğretme

n olur; onlar b a ş k a bir iş bulamazlar. Ç o ğ u n -

lukla onlar

üçüncü

sınıf ü n i v e r s i t e l e r d e n

mezundur.

Bu y ü z d e n ne öğretmene b a k m a k istiyorum ne de karatahtaya b a k m a k istiyorum.

M a t e m a t i k söz k o n u s u

o l d u ğund a e n d i ş e l e n m e n i z e g e r e k y o k ; o n u h a l l e d e c e ğim a m a b u güzelliği k a ç ı r a m a m " d e d i m . Y a n ı m d a d u r d u v e " B u kesinlikle güzel, b u okulda yirmi yıldır m ü d ü r ü m ve b u r a y a hiç gelmemiştim ve b u n u n bir ödül olduğu k o n u s u n d a seninle hemfikirim. Matematiğe

gelince,

benim

m a t e m a t i k y ü k s e k lisans

d e r e c e m v a r . İ s t e d i ğ i n z a m a n e v i m e gel v e s a n a m a t e matik öğreteceğim. A m a sen dışarıda d u r m a y a devam et" dedi. B e n i m d e d a h a iyi b i r ö ğ r e t m e n i m o l d u . D a h a i yi bir matematikçi olan o k u l u n m ü d ü r ü benim öğretmenim oldu. Ve m a t e m a t i k ö ğ r e t m e n i m i n kafası çok kar ı ştı . O b e n i m b i r k a ç g ü n s o n r a y o r u l a c a ğ ı m ı d ü ş ü n d ü a m a b ü t ü n ay geçmişti. D ı ş a r ı geldi ve " Ö z ü r dilerim ç ü n k ü sınıfta o l d u ğ u m t ü m s ü r e b o y u n c a seni d ı ş a r ı d a d u r m a y a z o r l a m a k b e n i incitiyor. Ve sen hiç kimseye zarar vermedin. İçerde o t u r u p nereye istersen bakabilirsin" dedi. "Artık ç o k geç d e d i m " " N e d e m e k istiyorsun?" dedi. " D e m e k i s t e d i ğ i m o ki, a r t ı k d ı ş a r ı d a o l m a k h o ş u ma gidiyor. P e n c e r e n i n a r k a s ı n d a o t u r u r k e n , ağaçların ve kuşların k ü ç ü k bir kısmı gözüküyor; b u r a d a binlerce mango ağacı duruyor. Ve matematik k o n u s u n da da m ü d ü r ü n k e n d i s i b a n a ö ğ r e t i y o r ; h e r a k ş a m o n a gidi y o r u m " d e d i m . " N e ? " diye sordu. 233

ÇOCUK

"Evet,

çünk ü o da b u n u n bir ödül olduğunda

hemfikir" dedim. D o ğruda

n m ü d ü r e g i t t i v e " B u h i ç iyi d e ğ i l . B e n

o n u c e z a l a n d ı r m ı ş ı m , siz i s e o n u c e s a r e t l e n d i r i y o r s u n u z " dedi. M ü d ü r , "Cezayı ve cesaretlendirmeyi u n u t u n : A r a d a b i r siz d e d ı ş a r ı d a d u r m a l ı s ı n ı z . A r t ı k , z o r bekliyorum; eskiden etrafta dolaşmayı sıradan bir iş o l a r a k y a p ı y o r d u m , ş i m d i ise z o r b e k l i y o r u m . Y a p t ı ğ ı m ilk şey, d o l a ş m a y a ç ı k m a k v e ş u o ğ l a n l a b i r l i k t e d u r up ağaçlara bakmak. İlk d e f a m a t e m a t i k t e n d a h a iyi şeyler o l d u ğ u n u ö ğrendim

: K u ş l a r ı n sesi, ç i ç e k l e r , y e ş i l a ğ a ç l a r , g ü n e ş

ı şınları , a ğ a ç l a r ı n a r a s ı n d a n g e ç e r k e n ş a r k ı s ı n ı s ö y l e y e n rüzgâr, a r a d a bir sen de gidip o n a arkadaşlık etmelisin" dedi. Ç o k ü z g ü n bir şekilde geHer

çocuk

belirli bir dinin içinde

yetiştirilmiş,

koşullandırılmıştır. Bu

insanlığa

işlenmiş en suçlardan

r i gelip m ü d ü r b a n a n e olduğun u söyledi, " Ş i m d i n e y a p m a l ı y ı m ? " d i y e s o r d u . " T ü m sınıfı d ı şar ı m ı ç ı k a r m a l ı y ı m ? " d e d i .

karşı

" B u ç o k iyi o l u r . B u a ğ a ç -

büyük

l a r ı n a l t ı n d a o t u r a b i l i r i z v e siz

birisidir.

d e m a t e m a t i k ö ğ r e t i r s i n i z fakat beni matematikten bırak$

s a n ı z b i l e — k i b u n u y a p a m a z s ı n ı z ç ü n k ü a r t ı k b e n sınıftaki t ü m ö ğ r e n c i l e r d e n d a h a ç o k m a t e m a t i k biliyor u m — içeri g e l m e y e c e ğ i m . V e b e n i m d a h a iyi b i r öğr e t m e n i m v a r . Siz ü ç ü n c ü sınıf b i r lisans m e z u n u s u n u z v e o ise a l t ı n m a d a l y a s a h i b i b i r i n c i sınıf b i r l i s a n s ü s t ü mezunu" dedim. 234

EĞİTİ M

Birkaç g ü n s o n r a bu aklıma geldi ve bir s a b a h o r a y a g i t t i ğ i m d e , t ü m sınıfı a ğ a ç l a r ı n a l t ı n d a o t u r u r k e n g ö r d ü m . " K a l b i n i z h â l â c a n l ı m a t e m a t i k o n u öldürmemiş" dedim.

Önceden sahip olduğumuz din hakkındaki tüm fikirlerimizi bırakmalı mıyız? Dini eğitim hakkında konuşur musunuz? H e r ç o c u k belirli b ir d i n i n içinde yetiştirilmiş, ko$ ş ullandırılmıştır

B u i n s a n l ı ğ a k a r ş ı i ş l e n m i ş e n b ü y ü k s u ç l a r d a n birisidir. B i r ç o c u ğ u n m a s u m z i h n i n i o n u n h a y a t ı keşfetm e s i n d e e n g e l y a r a t a c a k fikirlerle k i r l e t m e k t e n d a h a büyü k bir suç olamaz. Bir şeyi keşfetmek istediğin an, t a m a m ı y l a önyargısız o l m a k z o r u n d a s ı n d ı r . B i r M ü s l ü m a n , b i r H ı r i s t i yan, bir H i n d u olarak dini keşfedemezsin, hayır.

Bun-

lar seni dini keşfetmekten alıkoyan yollardır. H e r toplum bu güne k a d a r her çocuğun beynini y ı k a m a y a ç a l ı ş m ı ş t ı r . Ç o c u k s o r u s o r m a b e c e r i s i n e sahip o l m a d a n ö n c e o n a cevaplar veriliyor. B u n u n aptall ı ğın ı g ö r e b i l i y o r m u s u n ? Ç o c u k h e n ü z s o r u y u s o r m a m ı ştı r v e s e n o n a c e v a p s u n u y o r s u n . G e r ç e k t e y a p t ı ğ ı n şey s o r u n u n o r t a y a ç ı k m a olasılığının kendisini öldürmektir. O n u n zihnini cevapla doldurmuşsundur. Ve onun kendi sorusu olmadığı sürece nasıl kendi cevaplarına s a h i p o l a b i l s i n ? S o r u s a m i m i o l a r a k k e n d i s i n e a i t olmalıdır. O ö d ü n ç alınamaz, o miras bırakılamaz. 235

ÇOCUK

A n c a k bu saçmalık asırlarDini

sorular

dır sürmüştür.

başka birisi

Sen

tarafından cevaplanabilen

yapmakla

bir şey değildir. Hiç kimse senin yerine Hiç senin

sevemez. kimse yerine

yaşayamaz.

kim

olduğunu

keşfe$

d e m e d e n ö n c e s e n d e n bir şey din

adamı

ilgilidir,

p o l i t i k a c ı ilgilidir, a n n e b a b a l a r ilgilidir.

Eğer

keşfedersen

bir

kim asi

olduğunu olacağın-

dan, çıkar çevrelerinin menfaatleri için tehlikeli o l a c a ğ ı n d a n korkarlar.

alınmış

hayatı yaşamayıp,

bir

zaman

ödünç

k e n d i doğrularıyla yaşaya n bir birey olacaksın. Onlar o kadar korkarlar ki çocuk soru sormaya, a r a ştırmay

a gücü y e t m e d e n önce o n u n zihnini her tür-

lü saçmalıkla d o l d u r m a y a başlarlar. Ç o c u k çaresizdir. O doğal olarak annesine, babasına inanır ve elbette babasının ve a n n e s i n i n inandığı din a d a m ı n a da inanır. B ü y ü k bir olgu olan ş ü p h e h e n ü z ortaya çıkmam ı ştır . Ve hayattaki en değerli şeylerden bir tanesi ş ü p h e etmektir ç ü n k ü şüphe etmediğin sürece asla keşfede$ mezsin.

Ş üph e e d e n g ü ç l e r i n i k e s k i n l e ş t i r m e k z o r u n d a s ı n , böylelikle

tüm

saçmalıkları

kesip

atabilirsin

hiç

kimsenin cevaplayamayacağı sorular sorabilirsin.

Sa-

dece senin k e n d i sorgulaman, araştırman onları fark etmene y a r d ı m edecektir.

236

EĞITIM

D i n i sorular b a ş k a birisi t a r a f ı n d a n cevaplanabi$ len bir şey değildir. H i ç k i m s e senin y e r i n e sevemez. Hiç kimse senin yerine yaşayamaz. H a y a t ı n ı y a ş a m a k z o r u n d a s ı n ve a r a ş t ı r m a k zorundasın ve bayatın temel sorularını a r a m a k zorundasın. Ve

sen

kendini

keşfetmediğin

sürece

mutluluk

yoktur, coşku yoktur. E ğe r T a n r ı s a n a k u l l a n ı m a h a z ı r b i r ş e k i l d e ö y l e ce verilseydi o n u n hiçbir değeri olmazdı,

o değersiz

o l u r d u . A n c a k b u böyle yapılır, senin dini fikirler dediğin şeyler dini değildir. O n l a r sadece asırlardır taşınan hurafelerdir; o k a d a r u z u n süredir taşınır ki sadece onların eskiliği o n l a r h a k i k i y m i ş gibi gösterir. Ç o c u ğu n ş ü p h e e t m e s i m ü m k ü n d e ğ i l d i r ; t ü m b u insanlar yanlış mı? Ve sadece bu insanlar da değd. O n ların a n n e babaları ve onların a n n e babalarının anne babaları binlerce yıldır bu gerçeklere inanıyorlar. O n ların hepsi yanlış olamaz.

"Ve ben, k ü ç ü k bir ç o c u k

t ü m insanlığın karşısında..." O cesaretini toplayamaz. O t ü m ş ü p h e olasılığını bastırır. V e d i ğ e r h e r k e s o n u n ş üphey i b a s t ı r m a s ı n a y a r d ı m e d e r ç ü n k ü " Ş ü p h e şeyt a n d a n gelir, ş ü p h e b ü y ü k b i r g ü n a h t ı r b e l ki d e e n b ü yük. İ n a n ç sevaptır. İ n a n ve bulacaksın; şüphe et ve d a h a ilk a d ı m d a ı s k a l a m ı ş s ı n d ı r . " H a k i k a t b u n u n t a m tersidir.

İ n a n ve asla b u l a m a y a c a k s ı n .

Ve bulduğun

h e r n e ise k e n d i i n a n c ı n ı n y a n s ı m a s ı n d a n b a ş k a b i r ş e y olmayacaktır; o hakikat olmayacaktır. H a k i k a t i n s e n i n i n a n c ı n l a n e ilgisi o l a b i l i r ? 237

ÇOCUK

Ş üph e e t v e t a m a m ı y l a ş ü p h e e t ç ü n k ü ş ü p h e b i r a r ı n m a s ü r e c i d i r. O z i h n i n d e k i t ü m pisliği ç ı k a r ır. O seni y e n i d e n m a s u m yapacaktır . A n n e b a b a l a r tarafından din adamları tarafından, politikacılar tarafından, p e d a g o g l a r tarafından m a h v e d i l m e m i ş olan çocuk olmanı yeniden sağlayacaktır. Ben bir J a i n a ailesinde d o ğ d u m . J a i n i z m ' d e T a n r ı y a inanılmaz; yaratıcı olarak bir Tanrı yoktur. J a $ inizm'in

k o ş u l l a n m a s ı k e n d i ç o c u k l a r ı n a T a n r ı fikrini

d a y a t m a d ı ğ ı için hiçbir J a i n a ç o c u ğ u y a d a yaşlı bir J a i n a , " D ü n y a y ı kim y a r a t t ı ? " diye asla sormaz. Ç ü n kü en başından itibaren onlar dünyanın sonsuzluktan sonsuzluğa kadar var

olduğu

şeklinde

koşullandırıl$

d ı k l a r ı için y a r a t ı c ı o l a n b i r k i m s e y o k t u r . V e b u n a gerek yoktur. Bu nedenle soru ortaya çıkmaz. Budizm

Tanrıya

inanmadığı

için

Budist

asla

" T a n r ı nedir, T a n r ı n e r e d e d i r ? " s o r u s u n u sormaz. Bu y ü z d e n ç o c u k b u şekilde koşullandırılmaz. S e n T a n r ı ile ilgili s o r u s o r d u ğ u n d a b u n u n k e n d i s o r u n o l d u ğ u n u z a n n e d e r s i n ; öyle değildir. Bir İna n ve asla bulamayacaksın. Ve

bulduğun

ailesinde,

bir

Hıristi-

sinde

doğmuş

olabilirsin

onlar senin zihnini bir T a n r ı

her ne ise kendi

Hindu

y a n ailesinde, b i r Y a h u d i aile-

inancının

o l d u ğun a

koşullandırmıştır.

başka

O n l a r . b e l i r l i b i r T a n r ı i m a j ı,

bir şey olmayacaktır;

belirli b i r T a n r ı fikri v e r m i ş -

yansımasından o

hakikat

olmayacaktır.

lerdir.

Ve onlar sende

şüphe

e t m e n i n tehlikeli o l d u ğ u gibi bir k o r k u yaratmışlardır.

238

EĞITIM

K ü ç ü k , m i n n a c ı k b i r ç o c u k c a n l ı o l a r a k a t e ş i n içine atılacağın ve y a n a c a ğ ı n a m a ölmeyeceğin sonsuz bir c e h e n n e m ile k o r k u t u l u r . D o ğ a l o l a r a k ş ü p h e , ö y l e b i r riski a l a c a k k a d a r ö n e m l i g ö z ü k m e z . Ve sen eğer inanırsan, basitçe inanırsan hayatın t ü m zevklerinin, t ü m keyiflerinin

senin

olduğu

şeklinde

motive

edilirsin.

İ na n v e s e n T a n r ı n ı n t a r a f ı n d a s ı n ; ş ü p h e d u y v e s e n ş eytanı n t a r a f ı n d a s ı n . K ü ç ü k ç o c u ğ u n u n sen ona ne saçmalık verirsen ver satın alması kaçınılmazdır. O korkuyor.

O geceleyin evde yalnız k a l m a k t a n

k o r k u y o r ve sen o n a ebedi c e h e n n e m d e n bahsediyorsun: "Sürekli karanlığın içine ve d a h a derin karanlığın içine d ü ş ü y o r s u n v e d ü ş ü y o r s u n . V e o n u n bir s o n u y o k ve o n u n dışına asla çıkmayacaksın." D o ğ a l d ı r ki çocuk basitçe ş ü p h e e t m e k t e n çekinir, o k a d a r k o r k a r ki b u n a d e ğmez . V e i n a n ç ç o k b a s i t t i r . S e n d e n h i ç b i r ş e y b e k lenmiyor; sadece T a n r ı y a , Oğula, Kutsal R u h ' a inan... sadece İsa'nın Tanrı'nın oğlu o l d u ğ u n a ve M e s i h olduğ un a i n a n . . . v e o t ü m i n s a n l ı ğ ı k u r t a r m a y a g e l m i ş t i r . . . ve o seni de k u r t a r a c a k t ı r . Niçin bu k a d a r u c u z bir şekilde k u r t u l m a y a s ı n ? S e n d e n fazla bir şey i s t e n m i y o r s a d e c e i n a n ve h e r şey senin istediğin şekilde yerli y e r i n e oturacak. O h a l d e niye ş ü p h e y i seçesin. D o ğ a l olarak inancı seçmelisin. Ve bu öylesine k ü ç ü k bir y a ş t a gerçekleşir k i v e s e n b ü y ü m e y e d e v a m e d e r s i n . V e i n a n ç v e k o ş ullanm

a v e f i k i r l e r v e felsefe, h e p s i o n u n t e p e s i n d e d i r .

B i r g ü n s e n i n d e ş ü p h e ile d o l u o l d u ğ u n b i r z a m a n ol$ 239

ÇOCUK

d u ğun u k a z ı p b u l m a k ç o k z o r d u r . A n c a k ş ü p h e ezilm i şti r v e g ö z d e n u z a k l a ş t ı r ı l m ı ş t ı r , i n a n m a y a d i r e n d i ğin bir g ü n v a r d ı a m a sen i k n a edildin. H e r çeşidinden ö d ü l ö n ü n e serildi. K ü ç ü k b i r ç o c u ğ u s a d e c e b i r o y u n c a k v e r e r e k ikn a e d e b i l i r s i n v e s e n ise o n a t ü m c e n n e t i v e r d i n . Ş a y e t o n u i n a n m a y a i k n a ettiysen, b ü y ü k bir mucize gerçek$ l e ştirmemişsindir

. Bu çok basit bir s ö m ü r ü d ü r .

M u h t e m e l e n sen b u n u bilmeden yapıyorsun; sen de aynı süreçten geçirilmişsindir. Ve sen bir kez şüphenin kapılarını kapattığında, m a n t ı ğın , d ü ş ü n m e n i n , s o r m a n ı n , s o r g u l a m a n ı n d a k a pılarını kapatmışsındır. Sen artık gerçekten bir insan d e ğilsin . Ş üpheni

n kapıları kapalıdır. Sen sadece hipnotize

edilmiş, koşullandırılmış ve k o r k u t u l a r a k i k n a edilmiş$ sindir. K o r k u t u l a r a k , açgözlülükle, t ü m b u şeyler düz e n l e n m e m i ş o l s a, n o r m a l d e h i ç b i r ç o c u ğ u n i n a n m a y a cağı şeylere inandırılmış bir zombisin. Ve ş ü p h e etmekten ve d ü ş ü n m e k t e n bir kez vazg e ç t i ğinde , o z a m a n n e o l u r s a o l s u n h e r ş e y e i n a n a b i lirsin. O z a m a n s o r u y o k t u r . Sadece

senin m a s u m ç o c u k l u ğ u n d a n gerçek bir

hakikat arayışı başlar. Sadece o r a d a n din m ü m k ü n d ü r . Küçü k bir çocuk Pazar günü okulunda gördüğü dersin özetini aşağıdaki gibi vermişti. "Mısır'daki toplama k a m p ı n d a n kaçmış olan şu Yahudiler vardı.

O n l a r geniş b i r göle u l a ş a n a k a d a r

k o ştula r v e k o ş t u l a r . H a p i s h a n e g a r d i y a n l a r ı y a k l a ş ı $ 240

EĞİTİ M

y o r d u . B u y ü z d e n Y a h u d i l e r s u y u n içine a d a d ı l a r v e onları beklemekte olan bazı teknelere doğru yüzdüler. Gardiyanlar denizaltına bindiler ve teknelere torpido a t m a y a çalıştılar a m a Y a h u d i l e r sualtı silahlarını ateşlediler ve t ü m denizaltıları hatırdılar ve diğer tarafa s a ğ s a l i m g e ç t i l e r . H e r k e s a m i r a l i i l k i s m i o l a n M u s a ile ç a ğırmay

a başladı."

Ç o c u ğu n b a b a s ı s o r d u : " E v l a t , ö ğ r e t m e n i n i n b u nu söylediğinden emin misin?" "Baba", diye yanıtladı çocuk, "eğer b e n i m hikâyeme i n a n a m ı y o r s an ö ğ r e t m e n i n anlattığına asla inanmayacaksın." Ş imd i ç o c u k l a r a a p t a l c a h i k â y e l e r a n l a t m a n ı n o n ların d i n d a r olmasına bir faydası olmuyor; t a m tersine onların

dindarlığa karşı

olmasına yardım

ediyorsun.

Onla r b ü y ü d ü ğ ü n d e t ü m bu dini doktrinlerin peri masalları o l d u ğ u n u bileceklerdir. Senin Tanrı n, senin Isa Mesih'in, hepsi sonradan ç o c u ğu n z i h n i n d e b i r N o e l B a b a y a d ö n ü ş e c e k :

Ço-

cukları meşgul eden masallar, kandırmacalar. Ve bir kez çocuklar senin onlara değişmez gerçekler olarak a n l a t m a k t a o l d u ğ u n şeyin sadece y a l a n d a n b a ş k a bir şey o l m a d ı ğ ı n ı b i l d i ğ i n d e o n l a r ı n v a r l ı ğ ı n d a k i ç o k kıym e t l i b i r ş e y i m a h v e t m i ş s i n d i r . O n l a r a s l a d i n l e ilgilen meyeceklerdir. B e n i m gözlemime göre dini eğitim y ü z ü n d e n d ü n y a g i d e r e k d a h a ç o k v e d a h a ç o k dinsiz hale geliyor. Sana

öğretilenlerin

kadarını

hatırlıyorsun?

K i m s e h a t ı r l a m a z b d e ; h e r ş e y ç ö p e atılır.

241

ÇOCUK

Sen Dini

eğitim

yüzünden dünya

giderek

daha çok ve daha çok dinsiz hale geliyor.

öğretmeye

edebilirsin...hiç kimse dinlemiyor. Ç o c u k l a r çaresizdir; onlar Pazar günü

okullarına gitmek

z o r u n d a d ı r ve gidiyorlar. lar

dinlemek

bildiklerini

zorundadır,

Onbu

y ü z d e n dinliyorlar; a n c a k onlar o r a d a değil. V e s o n r a d a n onlar, t ü m bunların

o l d u ğun u

devam

söylüyorlar.

sadece Artık

bir

saçmalık çocuğa

T a n r ı ' n ı n d ü n y a y ı s a d e c e İ s a ' d a n $4004 y ı l ö n c e y a r a t t ı ğın ı s ö y l e v e ç o c u k s a n a g ü l e c e k t i r . V e ç o c u k ş u n u bilir: " Y a s e n b e n i a p t a l y e r i n e k o y u y o r s u n y a d a s e n t a m bir cahilsin." D ü n y a m i l y o n l a r ca yıl ö n c e v a r o l m u ş t u r . A s l ı n d a hiçbir başlangıç olmamıştır. d e ğildi r a m a y a r a t ı c ı l ı k t ı r .

Gerçekte Tanrı yaratıcı

Bir ç o c u ğ a T a n r ı d ü n y a y ı

altı g ü n d e bitirdi v e y e d i n c i g ü n d i n l e n d i d e m e k . . . ş i m di b u n u n a n l a m ı şudur; o z a m a n d a n beri bizi p e k de umursamıyor.

Bir a d a m terzisine gitti ve s o r d u : " T a k ı m elbisem i n h a z ı r o l m a s ı n e k a d a r s ü r e r ? B a n a altı h a f t a ö n c e s ö z v e r m i ş t i n a m a d e f a l a r d ı r , ' S o n r a gel, s o n r a g e l . . . ' d e d i n . V e biliyor m u s u n k i T a n r ı d ü n y a y ı s a d e c e altı g ü n d e y a r a t m ı ş t ı r ? V e s e n i s e a l t ı h a f t a d ı r b i r t a k ı m elbiseyi bile y a r a t a m a d ı n . " Ve terzinin ne dediğini biliyor m u s u n ? T e r z i şöyle dedi: " Evet biliyorum. Ve d ü n y a y a bir bak, s o n r a da

242

EĞITIM

b e n i m elbiseme bir b a k a r a d a k i farkı göreceksin. D ü n y a b e r b a t b i r h a l d e , altı g ü n d e b i r şey y a r a t ı r s a n olacağı şey b u d u r . "

Eisenbergler R o m a ' y a taşındığında, k ü ç ü k H y m i e o k u l d a n gözyaşları içinde geldi. Annesine, r a h i b e l e r in sürekli Katolik sorular s o r d u ğ u n u ve k ü ç ü k bir Y a h u d i ç o c u ğ u o l a r a k o n u n b u soruların yanıtların ı nasıl vermesinin

beklendiğini

sordu.

Bayan

Eisenberg'in

k a l b i a n n e l i k d u y g u s u ile t i t r e y i p , " H y m i e , c e v a p l a r ı g ö m l e ğini n y a n l a r ı n a i ş l e y e c e ğ i m v e s e n s a d e c e b u r a hibeler seni seçtiğinde aşağı b a k ve oku" dedi. " S a ğo l a n n e " d e d i H y m i e v e r a h i b e M i c h è l e d ü n y a n ı n e n m e ş h u r b a k i r e s i k i m d i diye s o r d u ğ u n d a göz ü n ü bile k ı r p m a d ı . " M e r y e m , " d i y e y a n ı t l a d ı . " Ç o k iyi " d e d i r a h i b e . " V e o n u n k o c a s ı k i m d i ? " " J o s e p h " diye yanıtladı çocuk. " G ö r ü y o r u m k i çalışmışsın, b a n a oğullarının adını söyleyebilir

misin?"

"Elbette" dedi Hymie. "Calvin Klein"

K ü ç ü k Ernie, kilisedeki u z u n ayinden çok yoruluyordu.

Annesine

duyulabilecek

şekilde,

fısıldayarak

sordu, " O n a p a r a y ı şimdi v e r i r s e k g i t m e m i z e izin verir mit

243

ÇOCUK

Çocuklara nasıl dindar olmalarını

ahlaklı, ve öğretebiliriz?

T ü m dindarlığın v e ahlaTüm

kın

dindarlığın

kaynağı Ve

zekâdır.

Onlara

çocuklar

senden

daha zekidir.

Onlara

öğretmeye

daha

zekâdır.

senden

öğretmeye

onlardan

iyidir.

daha

ço-

zekidir.

çalışacağı-

öğrenmek

Onlara

daha

öğretmek

zo-

r u n d a o l d u ğ u n ş u a p t a l fikrini

çalışacağına onlardan

kaynağı

cuklar

ve ahlâkın

b ı r a k . O n l a r ı izle, o n l a r ı n ö z -

öğrenmek

g ü n l ü ğün ü g ö r , o n l a r ı n k e n d i $

iyidir.

l i ğindenliğin

i gör, o n l a r ı n uya-

n ı k l ı ğın ı g ö r , o n l a r ı n n e k a d a r farkında, yaşamla ve coşkuyla ne k a d a r dolu olduğun u , n e k a d a r neşeli, n e k a d a r h a y r e t v e h a y r a n l ı k l a d o lu olduklarını gör. D i n hayret ve hayranlıktan doğar.

Eğer hayret

duyabilirsen, eğer hayranlık duyabilirsen dindarsındır. İ ncil' i y a d a G i t a ' y ı y a d a K u r a n ' ı o k u y a r a k d e ğ i l , h a y ranlığı

yaşayarak

gökyüzünü

yıldızlarla

dolu

halde

g ö r d ü ğünd e k a l b i n d e b i r d a n s h i s s e d i y o r m u s u n ? V a r l ı ğını n i ç i n d e b i r ş a r k ı n ı n y ü k s e l d i ğ i n i g ö r e b i l i y o r m u sun?

Yıldızlarla

bir

olma

duygusunu

hissedebiliyor

m u s u n ? O z a m a n dindarsın. Kiliseye giderek ya da tap ı n a ğ a g i d e r e k v e k a l b i n l e h i ç b i r ilişkisi o l m a y a n s a d e ce kafanın yarattığı bir şey olan ö d ü n ç alınmış duaları t e k r a r e d e r e k d i n d a r değilsindir. D i n b i r a ş k ilişkisidir; v a r o l u ş l a y a ş a n a n b i r a ş k ilişkisi. V e ç o c u k l a r z a t e n b u i l i ş k i n i n i ç i n d e d i r . S e n i n t a r a $ 244

EĞİTİ M

fından ihtiyaç d u y u l a n tek şey onları m a h v e t m e m e k t i r . O n l a r ı n h a y r e t d u y g u l a r ı n ı n c a n l ı k a l m a s ı n a y a r d ı m et, onların içten ve kendine özgü ve zeki kalmalarına yard ı m et. A m a s e n o n l a r ı m a h v e d e r s i n . " N a s ı l ö ğ r e t e b i l i $ r i z . . . ? " diye s o r a r a k aslında sen b u n u istiyorsun. D i n asla öğretilemez, o yakalanabilir. S e n d i n d a r mısın? Etrafında dinin titreşimi v a r mı? O z a m a n böyle aptalca sorular sormayacaksın. O z a m a n çocuklar sadece seninle birlikte olarak öğrenecektir. E ğ e r onlar s e n i n g ü n b a t ı m ı n ı m u t l u l u k g ö z y a ş l a r ı i ç e r i s i n d e izled i ğin i g ö r ü r s e , o n l a r ı n e t k i l e n m e s i k a ç ı n ı l m a z d ı r . O n lar sessizleşecektir. O n l a r a sessiz olmaların ı s ö y l e m e n e g e r e k y o k ; o n l a r g ö z y a ş l a r ı n ı g ö r e c e k t i r v e b u dili a n layacaktır. Ç o c u k l a r ı n z e k â s ı n ı izle. V e n e z a m a n z e k â b u l u r san, o n u n t a d ı n ı çıkar v e o n l a r a y a r d ı m e t v e o n l a r a ş öyl e d e : " B u ş e k i l d e d e v a m e t m e l i s i n . " B a b a ayini eleştirdi. A n n e o r g c u n u n p e k ç o k h a t a y a p t ı ğın ı d ü ş ü n ü y o r d u . K ı z k a r d e ş i k o r o n u n ş a r k ı s ı n ı b e ğenmedi

. A n c a k k ü ç ü k oğul, "Yine d e y i r m i k u r u ş a

o l d u k ç a iyi b i r g ö s t e r i y d i " d i y e o r t a y a b i r fikir a t ı n c a yeniden düşündüler. T a v u k çiftliğini n s a h i b i o ğ l u n u n d a h a iyi d a v r a n m a s ı n ı istiyordu. B u y ü z d e n o n a bir ders v e r m e k istedi. " G ö r ü y o r m u s u n evlat? K ö t ü t a v u k l a r bir tilki tarafından yendi." " N e o l m u ş ? " diye yanıtladı. "İyi olsalardı onları biz yiyecektik!'

245

ÇOCUK

Altı y a ş ı n d a k i iki ç o c u k b i r h e d i y e d ü k k â n ı n d a soyut bir resmi inceliyorlardı. Lekelerden oluşan bir resme b a k a r k e n bir tanesi,

"Onları bizim yaptığımızı

kimse söylemeden önce k a ç a l ı m ! " dedi. Bir b a b a ofisteki n o r m a l bir g ü n d e n

s o n r a eve

d ö n d ü ve k ü ç ü k oğlunu merdivenlerin ö n ü n d e çok üzg ü n bir şekilde buldu. " N e oldu evlat?" diye sordu. " A r a m ı z d a kalsın," d e d i ç o c u k , " k a r ı n l a h i ç geçinemiyorum." B i r b a b a k ü ç ü k o ğ l u n u ilk def a b i r o p e r a y a g ö t ü r m ü ştü .

Şef,

sopasını

sallamaya ve

soprano

aryasını

söylemeye başladı. Ç o c u k s o n u n d a sordu, "Niçi n kadın a sopasıyla v u r u y o r ? " " K a d ı n a v u r m u y o r sadece h a v a d a sallıyor" diye yanıtladı baba. "O z a m a n niye kadın bağırıyor?" S a d e c e k ü ç ü k ç o c u k l a r ı b i r a z c ı k izle, s a d e c e o n l a rın zekâsını gör. J o h n n y o k u l d a k i ilk g ü n ü n d e n s o n r a e v e y e n i d ö n m ü ştü . A n n e s i s o r d u , " T a t l ı m , s a n a n e ö ğ r e t t i l e r ? " " P e k bir şey değil," diye y a n ı t l a d ı çocuk. " Y a r ı n yine gitmem gerekiyor." E ğe r k ü ç ü k ç o c u k l a r ı , o n l a r ı n i c a t ç ı l ı k l a r ı n ı , z e k â l a r ı n ı , o n l a r ı n s ü r e k l i b i l i n m e y e n i n i ç i n d e k i keşifle$ 246

EĞİTİ M

rini, onları n m e r a k ı n ı , o n l a r ı n a r a ştırmaların

ı izlersen onlara

hiçbir inanç öğretmen gerek-

bir aşk

ilişkisidir; varoluşla

meyecek. Onların anlamasına yardım et ve onlara k e n d i dinlerini b u l m a l a r ı gerektiğini söyle. Çocukların

Din

yaşanan

bir aşk ilişkisi. Ve zaten

çocuklar bu ilişkinin

içindedir.

kullanmasına

izin v e r m i y o r s u n ; politik ideoloji i ç i n y i r m i b i r y a ş ı n a k a d a r b e k l e m e k z o r u n d a l a r . O z a m a n o n l a r ı n o y k u l l a n m a k i ç i n y e t e r i n c e o l g u n old u ğun u d ü ş ü n ü y o r s u n . V e d i n i i d e o l o j i i ç i n s e o n l a r dört ya da beş yaşındayken yeterince olgunlar!

Dini

e ğitimi n p o l i t i k e ğ i t i m d e n d a h a a l t s ı n ı f t a m ı o l d u ğ u n u d ü şünüyorsun

? Siyasi b i r p a r t i y e ait o l m a n ı n b i r d i n e

ait o l m a k t a n d a h a fazla o l g u n l u ğ a , d a h a fazla z e k â y a i h t i y a ç d u y d u ğ u n u m u d ü ş ü n ü y o r s u n ? Ş a y e t s i y a s i olg u n l u k için y i r m i b i r y a ş u y g u n s a o z a m a n dini olgunl a şm a i ç i n e n a z ı n d a n k ı r k i k i y a ş u y g u n o l m a l ı d ı r . K ı r k iki y a ş ı n d a n ö n c e hiç k i m s e h e r h a n g i b i r d i n seç$ m e m e l i d i r. Araştır, sorgula, keşfet v e h e r y e r d e keşfet, olası h e r y ö n d e keşfet. Ve dinine kendi kendine karar verdiğin zaman o n u n ö n e m i v a r d ı r: O s a n a dayatıldığınd a b i r kölelik$ tir; s e n s e ç t i ğ i n d e o b i r t a a h h ü t t ü r , o b i r b a ğ l ı l ı k t ı r . V e a h l a k d i n i n b i r y a n ü r ü n ü d ü r . Kişi k a l b i n d e dinin yükseldiğini hissettiğinde, varoluşla bir bütünleşm e , bir ilişki o l d u ğ u n d a kişi ahlaklı h a l e gelir. O n u n emirlerle alakası y o k t u r, o n u n yapmal ı ve y a p m a m a l ı $ 247

ÇOCUK

l a r l a a l a k a s ı y o k t u r ; o n u n s e v g i y l e v e Şefkatle a l a k a s ı vardır. S e s s i z o l d u ğ u n d a , b ü t ü n v a r o l u ş i ç i n d e r i n b i r şefk a t y ü k s e l i r ve bu şefkat sayesinde kişi ahlaklı olur. Kişi s a l d ı r g a n olamaz, kişi ö l d ü r e m e z , kişi y o k e d e m e z . Sessiz o l d u ğ u n d a , saade t d o l u o l d u ğ u n d a diğer h e r k e s için bir k u t s a m a h a l i n e g e l m e y e başlarsın.

Bu diğer

herkese karşı bir k u t s a m a olma olgusu gerçek ahlaktır. Ahlakın sözde ahlaki prensiplerle hiçbir alakası yoktur. Bu sözde ahlaki prensipler sadece ikiyüzlüler y a r a t ı r : O n l a r s a d e c e s a h t e i n s a n l a r , b ö l ü n m ü ş kişilikler y a r a t ı r . Binlerce d in a d a m ı , s ö z d e azizler ve m a h a t $ malar ve onların sürekli ş u n u yap, b u n u y a p m a diyen ö ğretiler

i y ü z ü n d e n şizofren bir insanlık o r t a y a çıkmış-

tır. F a r k ı n d a olmana, n e y i n d o ğ r u neyi n yanlış o l d u ğ u n u g ö r m e n e y a r d ı m e d i l m e z . S a n a g ö z v e r i l m i y o r , sana basitçe talimat veriliyor. Benim

adamı,

sözde ve

azizler

mahatmalar ve onların

sürekli şunu yap, bunu yapma öğretileri şizofren ortaya

çabam

s a n a g ö z ü n ü açabilmene, göz-

Binlerce din

buradaki

diyen

yüzünden bir insanlık çıkmıştır.

lerindeki

örtüyü kaldırmana,

gözündeki

her

çeşit

perdeyi

kaldırmana yardım etmek ve bu sayede senin d o ğ r u y u gö$ rebilmendir. olanı

gördüğünde

sen onu

doğru yap-

m a n kaçınılmazdır, başka türlüsünü

yapamazsın.

olanı g ö r d ü ğ ü n d e

Yanlış

onu yapa-

mazsın b u m ü m k ü n değildir. 248

EĞİTİ M

D i n s a n a netlik v e r i r v e n e t l i k s e n i n kişiliğini d ö n ü ştürür

Sıklıkla kendimizi ve diğer insanları yargılamamamızı söylüyorsunuz% Ben bir öğretmenim ve işim yüzünden çocukları yargılamak zorundayım. Şimdi işimi nasıl yürütebileceğim konusunda endişeleniyorum. Bana biraz yardım edebilir misiniz? Beni

yargılamamalısın

demem, öğretmen oldu-

ğ u n için bir öğrenciye, "Verdiğin c e v a p d o ğ r u değil" diyememen anlamına gelmiyor. Bu kişiyi y a r g ı l a m a k değil eylemi y a r g ı l a m a k t ı r . Ve ben sana eylemi yargılama demiyorum; bu tamamıyla farklı bir şey. Ö r n e ği n b i r i s i h ı r s ı z o l a b i l i r ; ç a l m a n ı n y a n l ı ş o l d u ğ u y a r g ı s ı n a varabilirsin. A n c a k kişiyi y a r g ı l a m a . Kişi çok engin bir o l g u d u r ve eylem k ü ç ü k bir şeydir. Eylem, ç o k k ü ç ü k bir p a r ç a d ı r . . . b u k ü ç ü k p a r ç a , t ü m kişi h a k k ı n d a k i bir y a r g ı haline gelmemelidir. Bir hırsızın p e k ç o k g ü z e l d e ğ e r i olabilir; o s ö z ü n d e d u r a n birisi olabilir. O i ç t e n olabilir, o ç o k s e v g i d o l u b i r k i ş i o l a b i l i r . A n c a k çoğunlukla olan şey t a m tersidir: insanlar e y l e m d e n çok kişiyi y a r g ı l a m a y a başlar. E y l e m l e r d ü zeltilmelidir. Ve özellikle de ö ğ r e t m e n l i k gibi bir m e s lekte d ü z e l t m e k z o r u n d a s ı n ; öğrencilerin yanlış şeyleri y a p ı p d u r m a s ı n a izin v e r e m e z s i n . Bu çok vahşice olur, ş efkatsizli

k olur.

249

ÇOCUK

A n c a k onları geleneğe, törelere, sözde a h l a k a göre, k e n d i önyargıların a göre d ü z e l t m e . N e z a m a n biris i n i d ü z e l t i r s e n ç o k m e d i t a s y o n h a l i n d e , ç o k s e s s i z ol; olayın b ü t ü n ü n e h e r y ö n d e n bak. M u h t e m e l e n onların yaptığı şey d o ğ r u şeydir ve senin engellemen hiç de d o ğr u o l m a y a c a k . Y a n i b e n " Y a r g ı l a m a d e r k e n basitç e h i ç b i r eylem i n s a n a kişiyi y a r g ı l a m a h a k k ı n ı v e r m e d i ğ i n i söylem e k i s t i y o r u m . E ğ e r e y l e m d o ğ r u değilse, kişiye eylemin niçin d o ğ r u olmadığını bulmasında y a r d ı m et a m a y a r g ı l a m a k söz k o n u s u değildir. Kişinin o n u r u n u kırma, o n u aşağılama, o n u suçlu hissettirme: "Yargılama" d e r k e n kastettiğim şey b u d u r . A n c a k d ü z e l t m e söz k o n u s u o l d u ğ u n d a ; önyargısız, sessiz, f a r k ı n d a l ı ğ ı n ı n i ç i n d e y k e n e ğ e r y a n l ı ş b i r şey o l d u ğ u n u v e b u n u n kişinin zekâsını m a h v e d e c e ğ ini, b u n u n o n u h a y a t t a y a n l ı ş y o l a s o k a c a ğ ı n ı g ö r ü r s e n , o n a y a r d ı m et. Ö ğretmeni

n işi s a d e c e f a y d a s ı z ş e y l e r i ; c o ğ r a f y a

v e tarih v e t ü m b u s a ç m a şeyleri ö ğ r e t m e k değildir. O n u n t e m e l i ş l e v i ö ğ r e n c i l e r i d a h a iyi b i r b i l i n c e , d a h a y ü k s e k b i r bilince g e t i r m e k t i r . S e n i n sevgin v e şefkatin b u olmalıdır v e h e r h a n g i bir eylemi d o ğ r u y a d a yanlış olarak y a r g ı l a r k e n tek değerin bu olmalıdır. A n c a k asla t e k bir an bile kişinin kötülendiğini h i s s e t m e s i n e izin v e r m e . T a m t e r s i n e b ı r a k o sevildiğini hissetsin; sevgin y ü z ü n d e n o n u d ü z e l t m e y e çalışmıştın.

250

EĞİTİ M

Bir a d a m h a s t a n e d e ki y a t a ğ ı n d a y a t a r k e n anesteziden uyandığında doktoru y a n ı n d a o t u r u r k e n bulur, " S e n i n i ç i n iyi v e k ö t ü h a b e r l e r i m v a r " d e r d o k t o r . " İ l k ö n c e iyiyi m i k ö t ü y ü m ü d u y m a k i s t e r s i n ? " "Ah" diye inler a d a m , " k ö t ü olanı söyle." " P e k i " d e r d o k t o r , "dizlerinin ü s t ü n d e n iki bacağını da kesmek zorunda kaldım." "Ah" diye inler a d a m , " b u gerçekten k ö t ü y m ü ş . " Ş ok u a t l a t t ı k t a n s o n r a iyi h a b e r i n n e o l d u ğ u n u s o rar, " Şey " d e r d o k t o r , " y a n d a ki yataktaki a d a m senin pantolonlarını satın almak istiyor!"

Herkes yapabileceğinin en

iyisini yapıyor.

Eğer Sadece ö ğretme

ciddi

olma!

olduğunu

Bir

y ü z d e n çok ciddi bir iş yaptığ ın ı

düşünme.

n e şel i ten

gözlerle

çok

neşeli.

Hayata

hissediyorsan

bu senin sorunun, onun değil, ilk önce

daha

bak...gerçek-

birisinden

rahatsız

kendini

düzelt.

Yargılayacak

hiçbir şey y o k ; h e r k e s y a p a b i l e c e ğ i n i n e n iyisini y a p ı yor. Eğer birisinden rahatsız hissediyorsan bu senin s o r u n u n , o n u n değil, i l k ö n c e k e n d i n i d ü z e l t .

Ben bir anaokulunda yaşındaki çocuklara

öğretmenim, öğretmenlik

dört beş yapıyorum.

Çocuklarla olmak en güzel şeylerden biridir. A n c a k kişi b u n u ö ğ r e n m e l i d i r a k s i t a k t i r d e o d ü n y a d a k i e n y ı l $ 251

ÇOCUK

d ı r ı c ı ş e y o l a b i l i r. Kişi o n u s e v m e l i y o k s a o e n sıkıcı şeylerden biridir.

S e n i delirtebilir.

Sinir krizi yaratabilir

çünkü çocuklar o kadar gürültülü, o kada r medenileş$ m e m i ş , k ü l t ü r s ü z d ü r k i . . . h a y v a n l a r ; o n l a r h e r k e s i delirtebilir. T e k b i r ç o c u k h e r h a n g i b i r i s i n i ç ı l d ı r t a b i l i r, b u y ü z d e n b i r s ü r ü ç o c u k , b i r sınıf d o l u s u ç o c u k g e r ç e k t e n zordur. A n c a k şayet seversen o çok b ü y ü k bir öğretidir. Bu y ü z d e n onlara sadece öğretme; sen de ö ğ r e n ç ü n k ü onlarda senin kaybetmiş olduğun bir şey hâlâ vardır. O n l a r da er ya da geç o n u kaybedecektir. Kayb e t m e d e n önce onlardan öğren. O n l a r hâlâ kendiliğinden haldedir, onlar hâlâ k o r k u s u z d u r . O n l a r hâlâ mas u m d u r . O n l a r b u n u d a h a hızlı b i r şekilde k a y b e d i y o r . M e d e n i y e t geliştikçe, ç o c u k l u k d a h a e r k e n s o n a eriy o r . Ö n c e d e n o , o n d ö r t , o n b e ş , o n alt ı c i v a r ı n d a b i r y e r d e son b u l u y o r d u . Artık, y e d i y a ş ı n d a k i bir ç o c u k bile b i r ç o c u k değildir. O o l g u n l a ş m a y a b a ş l a r . A r t ı k o l g u n l u k d a h a e r k e n gelir ç ü n k ü biz k o ş u l l a n d ı r m a k için, y a p ı l a n d ı r m a k i ç i n d a h a iyi y ö n t e m l e r b i l i y o r u z . O y ü z d e n b u iyidir: D ö r t b e ş y a ş ı n d a k i l e r l e birl i k t e d ö r t b e ş y a ş ı n d a ol. V e s e n i n b i l d i ğ i n i v e o n l a r ı n b i l m e d i ğin i z a n n e t m e .

Dinle:

O n l a r bir şey biliyor.

O n l a r d a h a ç o k sezgisel o l a r a k biliyor.

O n l a r bilgili

d e ği l a m a o n l a r ı n b i r v i z y o n u , n e t b i r v i z y o n u v a r . O n ların gözleri hâlâ p e r d e l e n m e m i ş t i r ve onların kalbi hâlâ akıyor. O n l a r hâlâ kirlenmemiştir. Z e h i r h e n ü z başlamadı. O n l a r h â l â doğa". B u y ü z d e n o n l a r l a y k e n bilgili o l m a . B i r ö ğ r e t m e n o l m a ; b i r d o s t ol. O n l a r l a d o s t l u k k u r v e m a s u m i y e t i n , kendiliğindenliğin,

252

zekânın ipuçlarını a r a m a y a başla.

EĞİTİ M

S a n a m u a z z a m bir y a r d ı m gelecek ve meditasyonun çok derine işleyecek.

Sen sadece onların çevresinde özen gösteren bir a t m o s f e r o l k i b ö y l e l i k l e n e y a p m a k i s t e r l e r s e d a h a iyi y a p m a l a r ı için o n l a r a y a r d ı m edebilesin. S a d e c e o n l a r a d a h a iyi y a p m a l a r ı i ç i n y a r d ı m e t . V e o n l a r h e r h a n g i bir o y u n u n , hırs o y u n u n u n içinde değildir. O n l a r ı n çok güçlü, ü n l ü zengin, h a y a t l a r ı n d a şu y a d a b u o l m a l a r ı n a ç a l ı ş m ı y o r u z , h a y ı r . B i z i m t ü m çab a m ı z o n l a r ı n d a h a canlı, k e n d i n e has, sevgi dolu, a k a r halde olmaların a y a r d ı m etmektir ve hayat gerisini halleder.

H a y a t a güven:

Onların çevresinde yaratılması

gereken şey b u d u r . Böylece onlar hayata güvenebilirler. M ü c a d e l e e t m e k z o r u n d a değiller a m a r a h a t l a y a b i l i r l e r . V e e ğ i t i m o l a r a k s a d e c e o n l a r ı n d a h a y a r a t ı c ı olm a l a r ı n a y a r d ı m et. R e s i m iyidir — r e s i m y a p m a y ı denemeliler— y a h u t b a ş k a bir şey y a r a t m a k a m a bırak yaratıcı olsun; b ı r a k k e n d i kendilerine bir şeyler y a p sınlar. Ve k e n d i kriterlerini k o y m a . Bir

çocuk

resim y a p a r k e n yetişkin

kriterlerini

koyma; b u n u n bir Picasso olmadığını söyleme. E ğ e r ç o c u k b u n d a n keyif aldıysa ve resim y a p a r k e n tamamıyla içinde kaybolduysa bu yeterlidir. Resim m u h t e ş emdir !

H e r h a n g i b i r n e s n e l k r i t e r y ü z ü n d e n değil:

R e s i m b e l k i s a d e c e s a ç m a s a p a n o l a b i l i r; b e l k i s a d e c e o sıçratılmış boyalar, k a r m a n ç o r m a n bir şey olabilir... bu böyle

olmalıdır ç ü n k ü bir çocuk,

ç o c u k gibidir;

o n u n h e r şey h a k k ı n d a farklı b i r v i z y o n u v a r d ı r . 253

ÇOCUK

Ö r n e ği n b i r ç o c u k b i r a d a m ı n y ü z ü n ü y a p t ı ğ ı n d a farklı bir v i z y o n u v a r d ı r. Ç o k b ü y ü k gözler y a p a c a k tır; b u r u n ç o k k ü ç ü k o l a c a k t ı r. K u l a k l a r k a y ı p o l a c a k tır — o hiç o n l a r a b a k m a m ı ş t ı r — a m a gözler o n u n için çok önemlidir. E ğ e r o, bir insan y a p a r s a başı y a p a r ve elleri y a p a r v e b a c a k l a r ı y a p a r v e g ö v d e o l m a y a c a k t ı r ; onun

görüşü

böyledir.

Senin

için

bu yanlıştır

ama

o n u n bakış açısından insanı nasıl g ö r d ü ğ ü böyledir: Bacaklar, eller ve kafa. B u n e d e n l e s e n i n r e s m i iyi y a d a k ö t ü o l a r a k d e ğ erlendirme

n söz k o n u s u değildir. H a y ı r , hiç yargıla-

m a y a c a k s ı n . Ç o c u ğ u n o n u n i ç i n iyi y a d a k ö t ü h i s s e t mesini sağlama. Şayet çocuk resmin içinde t a m a m e n kaybolursa bu yeterlidir. O derin bir meditasyondaydı, o resmin içine b ü t ü n ü y l e girmişti...onu n içinde kayb o l m u ştu ! R e s m e d e n k a y b o l d u ğ u i ç i n r e s i m i y i d i r . Ç o c u ğu n t a m a m ı y l a k a y b o l m a s ı n a y a r d ı m e t v e ne zama n bir çocuk kendi kendine resim y a p a r s a kaybolacaktır. E ğe r r e s i m y a p m a y a z o r l a r s a n , o z a m a n o r a h a t s ı z olacaktır. B u y ü z d e n ç o c u k n e y a p m a k isterse istesin b ı r a k y a p s ı n . O n l a r a s a d e c e y a r d ı m et. O n a p e k ç o k teknik y o l d a n y a r d ı m edebilirsin. k a r ı ştıracağını sıl

O n a boyaları nasıl

, tuvali n a s d yerleştireceğini, fırçayı n a -

kullanacağını

söyleyebilirsin.

konuda yardım

e d e b i l i r s i n . B u k o n u d a y a r d ı m c ı ol; r e h b e r l i k e t m e k t e n s e y a r d ı m c ı ol. Tıpkı bir bahçıvanın ağaca y a r d ı m etmesi gibi... A ğac ı d a h a h ı z l ı b ü y ü s ü n d i y e ç e k e m e z s i n ; b u ş e k i l d e 254

EĞİTİ M

hiçbir şey y a p a m a z s ı n , pozitif olarak hiçbir şey yapılam a z . T o h u m u ek, sula, g ü b r e k o y v e b e k l e ! A ğ a ç k e n d i l i ğinde n o l u r . A ğ a ç o l u r k e n k i m s e n i n o n u i n c i t m e mesini y a d a o n a z a r a r v e r m e m e s i n i sağla. Ö ğ r e t m e n i n işlev i b u d u r : Ö ğ r e t m e n b i r b a h ç ı v a n o l m a l ı d ı r . Ç o c u ğ u y a r a t m a k z o r u n d a değilsin; ç o c u k k e n d i l i ğ i n d e n geliyor. Y a r a t ı c ı o l a n v a r o l u ş t u r . S o k r a t e s , " B e n bir e b e y i m " d e r k e n d e m e k istediği şey b u d u r . Bir ebe çocuğu y a r a t m a z . Ç o c u k zaten oradadır. Gelmey e hazırdır; ebe y a r d ı m eder. B u y ü z d e n o n l a r a y a r a t ı c ı o l m a k içi n y a r d ı m e t . O n l a r a c o ş k u dolu olmaları için y a r d ı m e t ç ü n k ü b u okullardan kayboldu. Çocuklar çok üzgün ve üzgün ç o c u k l a r ü z g ü n bir d ü n y a y a r a t ı r . O n l a r d ü n y a y ı dold u r a c a k ve biz onların c o ş k u s u n u y o k ediyoruz. Onlar ı n c o ş k u s u n a y a r d ı m et. O n l a r ı n k u t l a m a s ı n a y a r d ı m et, o n l a r ı d a h a ç o k v e d a h a ç o k n e ş e l i k ı l . H i ç b i r ş e y b u n d a n d a h a kıymetli değildir. İ nsa n s a d e c e t o p l u m o k u l s u z l a ş t ı r ı l ı r s a y a d a o k u l olarak

adlandırılamayacak

tamamıyla

farklı

türden

okullar gelişirse kurtulabilir; sadece o z a m a n insanlık kurtulabilir. Bu y ü z d e n hiçbir hırs, hiçbir şekilde kıyaslama o l m a m a l ı d ı r . A s l a b i r ç o c u ğ u b i r d i ğ e r i ile k ı y a s l a y ı p , " B a k d i ğ e r i d a h a iyi r e s i m y a p m ı ş ! . . . " d e m e . B u çirkindir, vahşicedir, tahripkârdır.

H e r iki ç o c u ğ u d a

m a h v e d i y o r s u n . D a h a iyi r e s i m y a p m ı ş o l d u ğ u n u s ö y l e d i ği n ç o c u k e g o , ü s t ü n l ü k f i k r i n i e l d e e t m e y e b a ş l a r ve kötülenen çocuksa aşağılanmış hissetmeye başlar. 255

ÇOCUK

Ve bunlar hastalıktır — ü s t ü n l ü k ve aşağıda olmak — bu y ü z d e n asla kıyaslama. B u sen v e d i ğ e r ö ğ r e t m e n l e r için z o r o l a c a k t ı r ç ü n k ü k ı y a s l a m a k h e p i m i z in içinde ç o k fazla v a r d ı r . Asla k ı y a s l a m a h e r ç o c u k k e n d i s i olarak saygı g ö r m e lidir. H e r ç o c u k , ö z g ü n o l d u ğ u için saygı d u y u l m a l ı d ı r .

256

A nne Babayla Barışmak İlk kez anne babama öfkeliyim. Öfkem ve sevgim öylesine bir çatışma halinde ki canımı acıtıyor. Yardım edebilir misiniz?

H e r ç o c u k şayet zavallı a n n e b a b a l a r ı n k e n d i s i n e bilmeden, bilinçsizce ne y a p m a k t a o l d u ğ u n u anlarsa k ı z a c a k t ı r . O n l a r ı n t ü m ç a b a s ı ç o c u ğ u n iyiliği i ç i n d i r . O n l a r ı n niyetleri iyidir a m a o n l a r ı n bilinci b o ş t u r . Ve bilinçsiz

insanların

ellerindeki

O n l a r niyet ettikleri

sonucu

iyi

niyet

tehlikelidir.

oluşturamazlar.

Onlar

tam zıddını yaratabilirler. H e r a n n e baba, d ü n y a y a güzel bir çocuk getirmey e çalışıyor a m a d ü n y a y a b a k ı n c a sanki bir kimsesizler y u r d u y m u ş gibi geliyor. H i ç a n n e b a b a olmamıştır. Asl ı n d a ş a y e t o b i r k i m s e s i z l e r y u r d u o l s a y d ı ç o k d a h a iyi olabilirdi ç ü n k ü e n a z ı n d a n k e n d i n olabilirdin. H i ç b i r anne b a b a sana karışmazdı. B u n e d e n l e öfke d o ğ a l d ı r a m a faydasızdır. Öfkeli olmak a n n e b a b a n a y a r d ı m etmez v e sana z a r a r verir.

257

ÇOCUK

G a u t a m B u d a ' n ı n çok garip bir ifadede b u l u n d u ğ u söylenmektedir: Öfkenin içinde sen b a ş k a birisinin hatası için k e n d i n i c e z a l a n d ı r ı r s ı n . Ö f k e n i n i ç i n d e b a ş k a b i r i s i i ç i n k e n d i n i c e z a l a n d ı r ı y o r s u n i f a d e s i ile i l k k e z k a r şılaştığınd

a çok garip görünür.

A n n e b a b a n y i r m i yıl ö n c e , o t u z yıl ö n c e bi r şey y a p m ı ştı r v e s e n ş i m d i k ı z g ı n s ı n . kimseye bir yararı olmayacak;

Senin öfkenin hiç

o basitçe sende d a h a

çok y a r a oluşturacak. Ben s a n a çocukların nasıl yetişt i r i l d i ğ i ile ilgili b ü t ü n m e k a n i z m a y ı a ç ı k l a m a y a çalışıyorum. H e r ne olmuşsa olup bitmiş olduğunu d a h a çok anlayabilmelisin. A n n e b a b a n onların a n n e b a b a l a r ı tar a f ı n d a n koşullandırılmıştır. G e r ç e k t e n b a ş l a n g ı ç t a kimin sorumlu olduğunu bulamazsın. Bu bir kuşaktan d i ğerin e a k t a r ı l m ı ş t ı r . A n n e b a b a n k e n d i l e r i n e y a p ı l mış olan şeyi birebir u y g u l u y o r l a r . O n l a r k u r b a n d ı r . O n l a r içi n ş e f k a t d u y a c a k s ı n v e a y n ı ş e y i k e n d i h a y a tında

tekrar

etmeyeceğin

için

mutlu

hissedeceksin.

E ğe r ç o c u k s a h i b i o l m a y a k a r a r v e r i r s e n k ı s ı r d ö n g ü yü kıracağın,

kendin çıkmaz

sokak haline geleceğin

içi n m u t l u h i s s e d e c e k s i n . O n u k e n d i ç o c u k l a r ı n a y a d a b a şk a b i r i s i n i n ç o c u k l a r ı n a y a p m a y a c a k s ı n . Anne babalar ve çocuklar arasında neler olduğunu — k a r m a ş ı k y e t i ş t i r m e t a r z l a r ı , iyi n i y e t l e r , k ö t ü s o n u ç lar, h e r k e s i n e n iyiyi y a p m a y a çalıştığı v e d ü n y a n ı n s a giderek daha kötü ve d a h a da kötü o l d u ğ u n u — açıklayan b i r u s t a n o l d u ğ u içi n k e n d i n i ş a n s l ı h i s s e d e c e k s i n . A n n e b a b a n bir ustası olacak k a d a r şanslı değildi. V e s e n ise o n l a r a k ı z ı y o r s u n . N a z i k , ş e f k a t l i v e s e v e c e n

258

A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K

hissetmelisin. Y a p t ı k l a r ı h e r şey bilinçsizdi. Aksi taktirde y a p m a z l a r d ı . Bildikleri h e r şeyi ü z e r i n d e denedi ler. O n l a r ıstırap i ç i n d e y d i v e o n l a r d ü n y a d a acı ç e k e n b a şk a b i r i n s a n y a r a t t ı l a r . O n l a r ı n niçin ıstırap içinde olduklarını kavrayacak anlayışları y o k t u . Seninse niçin bir insanın ıstırap ç e k e c e ğin i a n l a y a c a k k a v r a y ı ş ı n v a r . V e b i r k e z s e n ıstırabın nasıl yaratıldığını a n l a r s a n , aynı şeye b a ş k a birisinde sebep olmaktan kaçınabilirsin. A n c a k a n n e b a b a n a a c ı . O n l a r ç o k çalıştı ; y a p a b i lecekleri h e r şeyi y a p t ı l a r a m a o n l a r psikolojinin nasıl i şlediğ i h a k k ı n d a h i ç b i r f i k r e s a h i p d e ğ i l l e r d i . O n l a r a nasıl b i r a n n e y a d a nasıl b i r b a b a olunacağının öğretilmesi y e r i n e o n l a r a nasıl bir Hıristiyan olunacağı, nasıl b i r M a r k s i s t o l u n a c a ğ ı , n a s ı l b i r t e r z i o l u n a c a ğ ı , n a sıl b i r t e s i s a t ç ı o l u n a c a ğ ı , n a s ı l b i r felsefeci o l u n a c a ğ ı ö ğretilmişti

. T ü m bu şeyler iyidir ve gereklidir fakat te-

m e l b i r ş e y e k s i k t i r . E ğ e r o n l a r ç o c u k y a p a c a k s a , o zam a n onların en önemli eğitimi nasıl bir a n n e olunacağı, nasıl b i r b a b a olunacağı olmalıdır. D o ğurduğu

n için nasıl b i r a n n e v e nasıl b i r b a b a

olunacağını bildiğin varsayılır. Evet, bir ç o c u k doğurm a k söz k o n u s u o l d u ğ u n d a . . . o biyolojik b i r eylemdir, o n u n için psikolojik o l a r a k eğitilmen g e r e k m e z . H a y v a n l a r b u n u g a y e t iyi y a p ı y o r , k u ş l a r g a y e t i y i y a p ı y o r . A ğaçla r g a y e t iyi y a p ı y o r . A n c a k b i r ç o c u ğ u b i y o l o j i k olarak d o ğ u r m a k bir şeydir. Bir a n n e ya da bir b a b a o l m a k s a t a m a m ı y l a b a ş k a b i r ş e y d i r . B u b ü y ü k b i r eğitim ister ç ü n k ü sen bir insan evladı y a r a t ı y o r s u n .

259

ÇOCUK

Hayvanlar

hiçbir

şey yaratmıyor,

onlar basitçe

k a r b o n k o p y a l a r ü r e t i y o r . V e a r t ı k bilim, karbon

kopyaları

n o k t a ya gelmiştir!

üretebileceği

şeyleri

gerçekten

keşfettiği

bir

B u ç o k tehlikeli b i r fikirdir. E ğ e r

bankalar yapabilirsek; ve er ya da geç onları yapacağız . B i r k e z fikir o l u ş t u ğ u n d a , o b i r g e r ç e k l i k o l a c a k tır. V e bilimsel olara k b u n u n y ü z d e y ü z m ü m k ü n oldu$ ğ u k a n ı t l a n m ı ş t ı r . . .bir s o r u n y o k t u r . Hastanelerde erkek spermleri ve kadın yumurtal a r ı için b a n k a l a r ı m ı z olabilir. V e b i z t a m a m ı y l a a y n ı iki s p e r m v e t a m a m ı y l a a y n ı iki y u m u r t a y a r a t a b i l i r i z . B ö y lelikle t a m a m ı y l a a y n ı ş e k i l d e iki ç o c u k d o ğ a r . B i r ç o c u k d ü n y a y a salınacaktır; diğeri b u z d o l a b ı n ı n içinde, bilinçsizce gelişecektir a m a o n u n t ü m kısımları d i ğ e r kiş i ile t a m o l a r a k a y n ı o l a c a k t ı r . V e ş a y e t b i r i n c i ş a h ı s b i r k a z a geçirirse v e bir bacağını y a d a bir böbreğin i kaybe d e r s e y a d a a m e l i y a t e d i l m e k z o r u n d a k a l ı r s a s o r u n olmaz: O n u n k a r b o n kopyası h a s t a n e d e bekliyor. K a r b o n k o p y a d a n b i r b ö b r e k alınabilir; o t a m a m ı y l a a y n ı o r a n da b ü y ü y o r , o s a d e c e bilinçsiz. Ve o k a y b e d i l e n b ö b r e ğin b i r e b ir aynısı olacaktır. O n u n y e r i n i alabilir. B u k a r b o n k o p y a s a h i b i o l m a fikri, b i r y a n d a n t ı p biliminde b ü y ü k bir gelişme o l a r a k görülebilir a m a o tehlikelidir: i n s a n ı n h e r h a n g i bir m a k i n e gibi değiştirebilen parçaları olan bir m a k i n e haline gelmesi anlamında tehlikelidir. Bir şey yanlış giderse, p a r ç a y ı değiştirirsin. Ve ş a y e t p a r ç a l a r değiştirilebilirse o z a m a n insan manevi gelişimden giderek d a h a uzağa düşecektir. Ç ü n k ü o k e n d i s i ni tıpkı bir m a k i n e gibi z a n n e t m e y e

260

A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K

b a şlayacaktır d ü şündüğ

. D ü n y a n ı n yarısının, komünist dünyanın

ü şey b u d u r : İnsan bir makinedir.

Sen a n n e b a b a n ı n nasıl bir d u r u m d a o l d u ğ u n u anl a y a b i l d i ği n i ç i n ş a n s l ı s ı n . O n l a r ö z e l l i k l e s a n a b i r ş e y y a p m a m ı ştır ; o n l a r a y n ı ş e y i o n l a r ı n ç o c u ğ u o l a b i l e c e k h e r h a n g i birisine y a p a r l a r d ı . O n l a r b u n u n için p r o g r a m l a n m ı ştı . O n l a r ç a r e s i z d i . V e ç a r e s i z i n s a n l a r a k ı z mak doğru

değildir.

Bu adil

değildir,

haksızlıktır ve

d a h a d a ö t e s i n d e senin için zararlıdır. S e n o n l a r a b e n i m b a h s e t t i ğ i m b i r e y h a l i n e geler e k y a r d ı m edebilirsin: D a h a bilinçli, d a h a u y a n ı k , daha sevgi dolu. S a d e c e seni g ö r m e k onları değiştirebilir. Senin bu k a d a r keskin bir şekilde değiştiğini görmek, sadece onları bir kez d a h a düşündürebilir: Belki de hatalılardı. B a şk a b i r y o l u y o k t u r . E n t e l e k t ü e l o l a r a k o n l a r ı ikna edemezsin.

Entelektüel olarak tartışabilirsin ve

t a r t ı şm a a s l a b i ç k i m s e y i d e ğ i ş t i r m e z , i n s a n l a r ı d e ğ i ş t i r e c e k y e g â n e şey seni n bireyselliğinin karizması , çekiciliği , b ü y ü s ü d ü r . O z a m a n d o k u n d u ğ u n h e r ş e y a l t ı n haline gelir.

Bu y ü z d e n artık v a r olmayan geçmişle

m ü c a d e l e e t m e k ve kızmakla zamanını ve enerjini heb a e t m e k t e n s e t ü m enerjini bireyliğinin b ü y ü s ü olmay a a k t a r . B u s a y e d e a n n e b a b a n , s e n i g ö r d ü ğ ü n d e , senin geliştirmiş o l d u ğ u n y e n i nitelikler, o t o m a t i k olarak etkileyici olan nitelikler

—tazeliğin, anlayışın, koşul-

suz sevecenliğin, öfkenin d a h a u y g u n bile düşebileceğ i bir d u r u m d a k i nezaketin—

karşısında etkilenmeden

kalamazlar. 261

ÇOCUK

S a d e c e b u n l a r g e r ç e k i d d i a l a r d ı r . T e k b i r s ö z söylemene gerek y o k . Gözlerin, y ü z ü n , eylemlerin, davranışın, t e p k i n o n l a r d a değişiklik y a r a t a c a k t ı r . S a n a n e o l d u ğunu , b u n u n n a s ı l o l d u ğ u n u s o r m a y a b a ş l a y a c a k lardır ç ü n k ü h e r k e s b u nitelikleri ister. B u n l a r g e r ç e k z e n g i n l i k l e r d i r . S a n a s ö y l e d i ğ i m b u ş e y l e r e s a h i p olm a m a n ı n bedelini ödeyebilecek k a d a r hiç kimse zengin değildir. B u n e d e n l e enerjisini k e n d i n i d ö n ü ş t ü r m e y e h a r ca. B u s a n a y a r d ı m e d e c e k , b u a n n e b a b a n a y a r d ı m edecek. M u h t e m e l e n bu zincirleme bir reaksiyon yarat a c a k . A n n e b a b a n ı n b a ş k a ç o c u k l a r ı o l a b i l i r, o n l a r ı n a r k a d a şlar ı o l a b i l i r v e b u b ö y l e s ü r ü p g i d e c e k t i r . Bu tıpkı sen dingin bir gölün kıyısında oturuyors u n ve g ö l ü n içine k ü ç ü k bir taş a t ı y o r m u ş s u n gibidir. Taş o k a d a r k ü ç ü k t ür ki başlangıçta küçük bir daire yaratır a m a daireler ardından daireler...ve onlar en uzak noktaya, gölün onları götürebileceği yere k a d a r yayılmaya d e v a m eder. Ve o sadece k ü ç ü c ü k bir taştı. Biz y e n i t ü r d e n bir k ü r e n i n , n e y a p a r s a n y a p etrafında belli titreşimler y a r a t a c a k olan y e n i bir psikolojik gölün içinde y a ş ı y o r u z . Bu insanları etkiler, bilinmey e n k a y n a k l a r a ulaşır. Sadece d o ğ r u bireysellikten bir dalga y a r a t ve o p e k çok insana ulaşacaktır: Ve kesinlikle s a n a en y a k ı n p l a n insanlarla, ilk önce onlar görecektir ve b ü y ü k bir hayr a n l ı k l a a n l a y a c a k l a r d ı r . B u y ü z d e n m u t l u h i s s e t. T a m a mıyla d ö n ü ş m e şansın v a r v e a n n e b a b a n a y a r d ı m e t ç ü n k ü o n l a r ı n b ö y l e b i r ş a n s ı o l m a m ı ş t ı ; o n l a r için ü z ü l . 262

A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K

Anne ve babam benden yana o kadar çok hayal kırıklığına uğradılar ki sürekli benim hakkımda endişeleniyorlar. Onlara ne borçluyum? A i l e ile ilgili s o r u n ş u d u r , çocuklar ama

çocukluktan

anne

veynlikten

babalar

asla

çıkmazlar,

Çocuklar

çıkar ebe$

insan-

lar, e b e v e y n l i ğ i n s o n s u z a k a d a r y a p ı ş m ak z o r u n d a olma-

çocukluktan

çıkar

ama anne babalar asla

ebeveynlikten çıkmazlar.

d ı ğı n b i r ş e y o l d u ğ u n u h e n ü z ö ğrenememiştir

. Ç o c u k bir yetişkin olduğunda,

ebe-

v e y n l i ği n b i t e r . Ç o c u ğ u n o n a i h t i y a c ı v a r d ı r ; o ç a r e s i z di. O n u n a n n e y e , b a b a y a , o n l a r ı n k o r u m a s ı n a ihtiyac ı v a r d ı . A n c a k ç o c u k k e n d i b a ş ı n a a y a k t a d u r a b i l i r old u ğund a e b e v e y n l e r ç o c u ğ u n h a y a t ı n d a n n a s ı l ç e k i l e ceklerini ö ğ r e n m e k z o r u n d a d ı r l a r. Ve a n n e b a b a l a r asla ç o c u ğ u n h a y a t ı n d a n çekilmediği için k e n d i l e r i ve çocukla r sürekli endişeli kalırlar. M a h v e d e r l e r , suçluluk yaratırlar; belli bir sınırdan s o n r a y a r d ı m etmezler. A n n e b a b a o l m a k b ü y ü k b i r s a n a t t ı r ; ç o k a z sayıd a i n s a n g e r ç e k t e n a n n e b a b a o l m a k için yeterlidir. H i ç e n d i ş e l e n m e ; t ü m a n n e b a b a l a r ç o c u k l a r ı ile ilgili h a y a l k ı r ı k l ı ğ ı y a ş a r ! V e b e n h i ç i s t i s n a s ı o l m a d a n hepsi diyorum.

Gautam

B u d a ' n m a n n e b a b a s ı bile

o n u n l a ilgili ç o k h a y a l k ı r ı k l ı ğ ı h i s s e t m i ş t i r . I s a M e sih'in a n n e b a b a s ı açıktır k i o n d a n , ç o k h a y a l kırıklığı d u y m u şlardır

. O n l a r belli bir t ü r d e h a y a t y a ş a m ı ş t ı r 263

ÇOCUK

—ve onlar Ortodoks

Y a h u d i idi — ve bu oğlan, bu

İsa p e k ç o k g e l e n e k s e l fikrin, g e l e n e ğ i n k a r ş ı s ı n a çıkıyor, İsa'nın babası Joseph, artık yaşlandığını, oğlunun m a r a n g o z l u k t a , işinde, d ü k k â n ı n d a o n a y a r d ı m e d e c eğ in i u m u t e t m i ş o l m a l ı . V e b u a p t a l o ğ u l s a T a n r ı ' n ı n K r a l l ı ğı'nda n k o n u ş m a y a b a ş l a d ı ! O n u n b u i h t i y a r y a ş ınd a ç o k m u t l u o l d u ğ u n u m u d ü ş ü n ü y o r s u n . G a u t a m B u d a ' n m babası çok yaşlıydı ve sadece tek bir oğlu vardı. Ve o da kendisi çok yaşlı iken doğm u ştu . T ü m h a y a t ı b o y u n c a b i r e r k e k e v l a t s a h i b i o l a b i l m e k için

beklemişti ve d u a etmişti ve ibadet etmişti

ve h e r çeşidinden dini ritüeli y a p m ı ş t ı ç ü n k ü o n u n b ü y ü k krallığına k i m göz k u l a k olacaktı? V e s o n r a b i r g ü n o ğ l u s a r a y d a n y o k o l u v e r d i . O n u n ç o k m u t l u old u ğun u m u z a n n e d i y o r s u n ? Ç o k k ı z m ı ş t ı , v a h ş i c e s i n e öfkeliydi, e ğ e r b u l a b i l s e y d i G a u t a m B u d a ' y ı ö l d ü r e b i lirdi! Polisleri, dedektifleri t ü m krallık içinde arıyorlardı. " O n e r e d e saklanıyor? O n u b a n a getirin." V e B u d a babasının ajanları tarafından y a k a l a n a c a ğın ı b i l i y o r d u b u y ü z d e n ilk y a p t ı ğ ı ş e y b a b a s ı n ı n k r a l l ı ğını n d ı ş ı n a ç ı k m a k t ı ; b a ş k a b i r k r a l l ı ğ a k a ç t ı v e o n iki y ı l s ü r e s i n c e o n u n h a k k ı n d a h i ç b i r ş e y d u y u l m a dı. A y d ı n l a n d ı ğınd a m u t l u l u ğ u n u p a y l a ş m a k i ç i n b a basına, " E v e v a r d ı m " demek, " F a r k ı n a vardım, " demek, "Hakikati tanıdım ve onun yöntemi b u " d e m e k için eve geri d ö n d ü . F a k a t b a b a ç o k ö f k e l i y d i, t i t r i y o r v e s a r s ı l ı y o r d u . Y a şlıydı , ç o k y a ş l ı y d ı . B u d a ' y a b a ğ ı r d ı v e " S e n b e n i m

264

A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K

içi n b i r y ü z k a r a s ı s ı n ! " d e d i . B u d a ' y ı g ö r d ü — o r a d a b i r d i l e n c i e l b i s e s i v e d i l e n m e t a s ı ile d u r u y o r d u — v e şöyle dedi: " Ö n ü m d e b i r dilenci gibi d u r m a y a nasıl cesar e t e d e b i l i y o r s u n ? S e n b i r i m p a r a t o r u n o ğ l u s u n v e ailemizde hiçbir z a m a n bir dilenci olmamıştır!

Babam

bir i m p a r a t o r d u v e o n u n b a b a s ı d a öyleydi v e asırlardır bizler i m p a r a t o r u z ! Sen t ü m bu mirasın yüzkarası$ sın! B u d a y a r ı m s a a t b o y u n c a d i n l e d i , t e k b i r s ö z söylemedi. B a b a n ı n benzini bittiğinde, biraz d a h a sakinleştiğin d e . . . g ö z l e r i n d e n y a ş l a r geliyordu. Ö f k e , h ü s r a n g ö z y a ş l a r ı . O z a m a n B u d a ş ö y l e d e d i : " S e n d e n sad e c e t e k b i r iyilik i s t i y o r u m . L ü t f e n g ö z y a ş l a r ı n ı sil v e b a n a b a k : B e n evi t e r k e d e n kişi değdim, b e n t a m a m ı y la d ö n ü ş m ü ş bir insanım fakat senin gözlerin gözyaşlar ı ile o k a d a r d o l u k i g ö r e m i y o r s u n . V e s e n h â l â a r t ı k var olmayan birisine k o n u ş u y o r s u n ! O öldü." B u b a ş k a b i r öfkeyi t e t i k l e d i v e ba bası, " B a n a öğretmeye mi çalışıyorsun?

B e n i m bir aptal o l d u ğ u m u

mu zannediyorsun? Kendi oğlumu tanıyamaz mıyım? Senin d a m a r l a r ı n d a b e n i m k a n ı m akıyor. Ve b e n seni t a n ı y a m a m ?" dedi. B u d a , " L ü t f e n b e n i yanlış a n l a m a b e d e n kesinlikl e s a n a ait, a n c a k b i l i n c i m d e ğ i l . V e b e n i m g e r ç e k l i ğ i m b e d e n i m değil, bilincimdir. V e senin b a b a n ı n v e o n u n babasının d a bir i m p a r a t o r olduğu k o n u s u n d a haklısın. A n c a k k e n d i m h a k k ı n d a d ü ş ü n ü l d ü ğ ü n d e g e ç m i ş hayatımda b e n bir dilenciydim ve önceki y a ş a m ı m d a da bir dilenciydim ç ü n k ü b e n hakikati a r ı y o r d u m . Be$ 265

ÇOCUK

d e n i m s e n i n a r a c ı l ı ğ ı n l a g e l m i ş t i r a m a seri s a d e c e b i r geçit gibiydin. S e n b e n i y a r a t m a d ı n , sen bir a r a c ı y d ı n . Ve b e n i m bilincimin senin bilincinle hiçbir alakası y o k . Ve b e n i m söylediğim şey ş u d u r , şimdi eve y e n i b i r bilinç olarak geldim, y e n i d e n d o ğ u m süreci y a ş a d ı m . Sadece b a n a bir bak, benim m u t l u l u ğ u m a ! " dedi. Ve babası o n u n söylediğine i n a n m a y a r a k oğluna baktı. A n c a k kesinlikle bir şey v a r d ı : Kendisi ç o k öfkeliydi a m a oğlu h i ç t e p k i v e r m e m i ş t i , b u kesinlikle y e niydi. O o ğ l u n u t a n ı y o r d u . O a y n ı kişi olsaydı, en az babası kadar, hatta d a h a çok kızardı çünkü o gençti ve o n u n k a n ı b a b a s ı n ı n k i n d e n d a h a sıcaktı. A n c a k o kızgın bile değildi, o n u n y ü z ü n d e k e s i n bir h u z u r , b ü y ü k b i r sessizlik v a r d ı .

O b a b a s ı n ı n öfkesi t a r a f ı n d a n ra-

hatsız edilmemiş, çileden çıkmamıştı. B a b a o n u taciz e t m i ş t i f a k a t o n u n ü z e r i n d e h e r h a n g i b i r e t k i s i y o k gibiydi. Y a şl ı

gözlerinden

gözyaşlarını

sildi

yeniden

baktı, yeni zarafeti g ö r d ü . . . A n n e b a b a n ı hayal kırıklığına uğratacaksın ç ü n k ü onlar senin aracılığınla b i r t a k ı m beklentileri y e r i n e getirmeye çalışıyor olmalılar. A n c a k b u y ü z d e n suçluluk d u y m a aksi t a k t i r d e s e n i n c o ş k u n u , s e n i n sessizliğini, senin gelişimini m a h v e d e c e k l e r d i r . S e n endişelenmeden, rahatsız o l m a d a n kal. H i ç suçluluk hissetme. H a y a t ı n s e n i n d i r v e s e n k e n d i ışığın d o ğ r u l t u s u n d a y a ş a mak zorundasın. V e s e n c o ş k u n u n k a y n a ğ ı n a , içse l s a a d e t i n e u l a ş t ı ğ ında , p a y l a ş m a k i ç i n o n l a r a git. Ö f k e l i o l a c a k l a r : B e k $ 266

A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K

le ç ü n k ü öfke sürekli bir şey Hiç

d e ğildir ; o b i r b u l u t g i b i g e l i r v e g e ç e r . B e k l e ! O r a y a git, o n -

suçluluk

hissetme.

l a r l a b i r l i k t e ol: A n c a k s a d e c e

Hayatın

senindir

ve sen kendi

yine de sakin kalabileceğinden emin olduğunda, sadece hiçbir

ışığın

doğrultusunda

ş eyi n s e n d e b i r t e p k i y a r a t m a -

yaşamak

y a c a ğın ı b i l d i ğ i n d e v e s a d e c e

zorundasın.

onlar kızgın

bile

olsa o n l a r a

sevginle t e p k i verebileceğini bildiğinde. Ve bu o n l a r a y a r d ı m etmenin yegâne yolu olacaktır. Sürekli

benim

için

endişeleniyorlar

diyorsun.

B u o n l a r ı n i ş i d i r ! V e z a n n e t m e k i o n l a r ı n f i k i r l e r ini takip etmiş olsaydın endişelenmeyeceklerdi. O n l a r yine de endişeleneceklerdi. Onların koşullanması bu. O n l a r ı n a n n e babas ı endişelenmiş olmalı ve onların ann e b a b a l a r ı n ı n a n n e b a b a l a r ı endişelenmiş olmalı; onların genlerinde bu var. Ve sen artık endişelenmediğin için onları h a y a l kırıklığına u ğ r a t t ı n . S e n y o l d a n sapıy o r s u n ! O n l a r ı s t ı r a p i ç i n d e , o n l a r ı n a n n e b a b a l a r ı ıst ı r a p i ç i n d e y d i . V e b u A d e m ile H a v v a ' y a k a d a r b ö y leydi! Ve sen yoldan sapıyorsun, bu y ü z d e n b ü y ü k bir endişe vardır. A n c a k şayet e n d i ş e l e n i r s e n b ü y ü k b i r fırsatı kaçırırsın ve o z a m a n onlar seni y e n i d e n a y n ı b a t a k l ı ğ a geri çekmiş olurlar. O n l a r sen eski geleneksel, konforlu y o l a g e r i d ö n d ü ğ ü n i ç i n iyi h i s s e d e c e k l e r , m u t l u olacaklardır a m a b u n u n ne sana ne de onlara bir yararı yoktur. 267

ÇOCUK

E ğe r b a ğ ı m s ı z k a l a b i l i r s e n , e ğ e r ö z g ü r l ü ğ ü n g ü z e l kokularını edinebilirsen, eğer d a h a çok meditasyon hal i n d e olabilirsen k i b u n u n için — d a h a ç o k m e d i t a s y o n h a l i n d e o l m a k i ç i n , d a h a s e s s i z o l m a k için, d a h a s e v g i d o l u o l m a k için, d a h a m u t l u o l m a k için — b u r a d a s ı n , o z a m a n bir g ü n kendi saadetini paylaşabilirsin. Paylaşm a k için ö n c e o n a s a h i p o l m a k z o r u n d a s ı n ; s a d e c e zat e n s a h i p o l d u ğ u n şeyi paylaşabilirsin. Şu an sen de endişelenebilirsin a m a endişelenen iki kişi b a s i t ç e e n d i ş e l e r i ikiye k a t l a r ; b i r b i r l e r i n e y a r dım edemezler. Bu onların koşullanması haline gelmiş olmalı. Bu, dünyadaki herkesin koşullanmasıdır.

B i r aile b i r h a h a m ı k o n u k e d i y o r d u v e e v i n reisi b u n u n o n u r u y l a çocuklarını b ü y ü k bir h a h a m geleceği için y e m e k m a s a s ı n d a ciddi d a v r a n m a l a r ı için u y a r d ı . A n c a k y e m e k sırasında bir şeye güldükleri için o n l a r a masadan kalkmalarını emretti. B u n u n üzerine h a h a m da ayağa kalktı ve ayrılmaya hazırlandı. "Bir şey mi o l d u ? " diye s o r d u endişeli şekilde baba. "Şey, b e n d e g ü l d ü m ! " d e d i h a h a m .

O n l a r ı n senin h a k k ı n d a k i endişeleri,

ciddiyetleri

için kaygı d u y m a . O n l a r bilinçsizce seni suçlu hissett i r m e y e çalışıyorlar. O n l a r ı n başarılı o l m a s ı n a izin verme ç ü n k ü eğer onlar başarılı olursa seni m a h v e d e c e k ler v e a y n ı z a m a n d a senin aracılığınla o n l a r için m ü m k ü n olabilecek b i r fırsatı d a m a h v e d e c e k l e r . 268

A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K

Anne

babama ne

borcum

var d i y e

soruyorsun.

Ş un u b o r ç l u s u n : K e n d i n o l m a k z o r u n d a s ı n . Y i n e ş un u b o r ç l u s u n : M u t l u o l m a y ı , m u t l u l u k t a n k e n d i n d e n geçmeyi, k e n d i içinde bir k u t l a m a haline gelmeyi, k a h k a h a a t m a y ı v e k e y i f a l m a y ı ö ğ r e n m e y i . O n l a r san a fiziksel o l a r a k y a r d ı m e t m i ş t i r , s e n o n l a r a m a n e v i olarak y a r d ı m etmelisin. O n l a r a geri ö d e m e n i n tek y o lu budur.

Annem için suçluluk hissediyorum. Anneme sevgi, ilgi gösteremiyorum ve aynı evde yaşadığımız için giderek kötüleşti. Ve onunla ne yapacağımı bilemiyorum.

Birkaç şey var.

ilki:

An-

neler, b a b a l a r çok fazla şey talep

eder,

çocukların vermesi

m ü m k ü n olandan d a h a çoğun u isterler.

Ç ü n k ü d o ğ a l eği-

lim ş u d u r : O n l a r sen onları n ç o c u ğ u o l d u ğ u n için s e n i sev e r l e r a m a s en o n l a r ı a y n ı şe-

Anneler,

babalar

çok fazla şey talep eder, çocukların mümkün daha

vermesi olandan çoğunu

isterler.

kilde sevemezsin ç ü n k ü onlar senin ç o c u k l a r ı n değildir. S e n k e n d i ç o c u k l a r ı nı seveceksin v e a y n ı şey y e n i d e n olacak: Ç o c u k l a r ı n s e n i aynı

şekilde

sevemeyecekler

çünkü

nehir

ileri

doğru

a k a r , g e r i y e d o ğ r u d e ğ i l . D o ğ a l o l a n şey, a n n e b a b a l a rın çocuklarını sevecek olması ve çocukların da kendi çocuklarını sevecek olmasıdır; bu geriye d o ğ r u gide$

269

ÇOCUK

mez. A n c a k talep doğal gibi g ö z ü k ü r . A n n e seni sevdiği için s e n i n de o n u a y n ı şekilde sevebileceğini z a n n e der. Ve o ne k a d a r talep e d e r s e sen sevgiyi o n a d ö n d ü r m e y e muktedir olacaksın. Ve o,

sende suçluluk

d u y g u s u y a r a t a c a k . O y ü z d e n b u fikri b i r k e n a r a k o y , o n u tamamıyla bırak; bu doğaldır. Sen onu, o n u n seni sevdiği şekilde

sevemezsin.

sende yanlış

bir şey

yok, yanlış hiçbir şey yok. H e r çocuğun başına gelen şey b u d u r ; d o ğ a n ı n olmasını istediği şey b u d u r . Ş aye t ç o c u k l a r a n n e b a b a l a r ı n ı ç o k s e v e r s e k e n d i ç o c u k l a r ı n ı s e v e m e y e c e k l e r d i r . B u d a h a tehlikeli olacaktır: O z a m a n türlerin h a y a t ta kalması riske girecektir. S e n i n a n n e n d e k e n d i a n n e s i n i s e v m e m i ş t i r . E n iyi ihtimalle kişi kibar,

saygılı olabilir a m a sevgi geriye

d o ğr u a k m a z . K i ş i s a y g ı l ı o l a b i l i r , b u d o ğ r u d u r ; k i ş i saygılı o l m a l ı d ı r a m a sevgi m ü m k ü n değildir. B i r k e z sevginin imkânsız o l d u ğ u n u anlarsan suçluluk duygusu kaybolacaktır. A n n e b a b a s ı n a aşırı bağlı, aşırı takıntılı b a z ı insanlar vardır; onlar psikolojik olarak hastadır. Şayet bir k a d ı n a n n e s i n i ç o k fazla severse bir e r k e ğ i s e v e m e yecektir ç ü n k ü h e r z a m a n a n n e s i n i n acı çekeceğini görecektir. B u b i r çeşit ç a t ı ş m a y a r a t a c a k t ı r . E ğ e r k a d ı n bir e r k e ğ i s e v e r s e o n u n sevgisi, e r k e ğ e d o ğ r u a k a c a k tır ve o suçluluk hissedecektir.

O n l a r asla h a y a t t a n

zevk almayacaktır ve aynı z a m a n d a ann e babalarına d a öfkeli o l a c a k l a r d ı r . İ ç l e r i n d e n , h i ç k i m s e y e söylemeyecek; h a t t a kendilerine bile söylemeyecek olsalar da, " E ğ e r b i r g ü n a n n e m ö l ü r s e y a d a b a b a m ö l ü r s e o

A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K

z a m a n ö z g ü r o l a c a ğ ı m " d i y e u m u t e d e c e k l e r d i r . O , bi$ linçaltlarında d o l a n ı p d u r a c a k t ı r ç ü n k ü b u y e g â n e özg ü r l ü k o l a s ı l ı ğ ı y m ı ş g i b i g ö z ü k ü r . B u iyi d e ğ i l d i r — a n n e b a b a n ı ölü olarak d ü ş ü n m e k — a m a eğer aşırı bağlı bale gelirsen olan şey b u d u r . B u n a g e r e k y o k ; s a d e c e saygılı ol, h e p s i b u . Ö z e n göster, n e yapabiliyorsa n y a p a m a hiç suçluluk hissetme. V e şayet a n n e b a b a l a r anlayışlıysa b u n u anlayacaktır. B u h a y v a n l a r d a böyledir. H a y v a n l a r d a b ö y l e bir m e sele y o k t u r : Ç o c u k k e n d i b a s m a d u r a b i l d i ğ i a n , ç o c u k anne babasını terk eder. A n n e babalar ç o cuğu n peşinden gidip, " D i n l e n e r e y e g i d i y o r s u n ? S e n i n için b u k a d a r şey yaptık..."

demezler. D o ğ a d a bu hiç sorulmaz.

V e a n n e v e b a b a h i ç b i r şey y a p m a m ı ş değildir; onlar çok şey yapmıştır. Özellikle de a n n e ç o k şey y a p m ı ştı r a m a b u o n u n m u t l u l u ğ u d u r . S e n i r a h m i n d e t a ş ı m a k o n u n m u t l u l u ğ u y d u , seni beslemek, seni yetiştirmek onun mutluluğuydu.

O zaten ödüllendirilmiştir.

O n a d a h a fazla b i r şey v e r i l m e s i n e g e r e k y o k ; v e r m e k söz k o n u s u değildir. O bu a n l a r d a n keyif aldı — h a m i leyken b u n d a n keyif a l d ı — d o ğ u m y a p t ı ğ ı n d a mutluyd u ç ü n k ü o b i r a n n e o l d u , dileği y e r i n e g e l d i. S o n r a seni yetiştirdi ve

mutluydu:

bir

ç o c u k yetiştiri-

y o r .. . d o ğ al bir mutluluk. O şimdiden ödüllendirilmiştir. D o ğ a h e r z a m a n a n ı n d a ö d ü l l e n d i r i r . O a s l a d o s y a ları s ü r ü n c e m e d e b ı r a k m a z . Bu n e d e n l e suçlu h i s s e t m e ; fikrini d e ğ i ş t i r m e n ger e k e n y e r b u d u r . S u ç l u l u ğ u bırak v e s o n r a gelen değiş im i g ö r .

271

ÇOCUK

E ğe r o n a g i t m e k s e n i i y i h i s s e t t i r m i y o r s a g e r e k y o k t u r . S a d e c e iyi h i s s e t t i ğ i n d e g i t ! A s l a g ö r e v o l a r a k g i t m e . Asla g i t m e k z o r u n d a o l d u ğ u n için g i t m e . S a d e c e g e r ç e k t e n iyi h i s s e t t i ğ i n z a m a n v e a n n e n l e b i r s ü r e b i r l i k t e o l m a k i s t e d i ğ i n z a m a n git. M u t l u o l d u ğ u n d a , sadece birkaç dakikalığına o r a d a olman, b e r b a t hissedip saatlerce o r a d a o l m a n d a n , o n u n için v e k e n d i n için ıstırap y a r a t m a n d a n d a h a iyidir. Biraz d a h a u y a n ı k ol.

Anne babamı görmek aklıma geldiğinde midemde bir düğümlenme oluyor. Onlarla birlikteyken ya çok mesafeli, mekanik hale geliyorum ya da çok savunma halinde ya da saldırgan oluyorum. Onlara şefkat duymuyorum. Terapiye gitmeli miyim?

G e r e k yok. Bu sadece geçmişten gelen bir k o r k u . E n e r j i n g a y e t iyi: E n e r j i n d e b i r d ü ğ ü m y o k , d ü ğ ü m sad e c e a n ı l a r ı n d a d ı r . B u n l a r iki a y r ı şeydir. Ş aye t d ü ğ ü m e n e r j i n d e o l s a y d ı o z a m a n z o r b i r şey olurdu . E ğ e r d ü ğ ü m sadec e Anne

baba demek

suçluluk

demektir.

Onlar temel

suçluluğu

yaratmıştır

hafızadaysa çok basit bir dir,

o n u h e m e n bırakabilirsin.

B e n i m ö n e r i m h e r h a n g i b i r şey i n içine g i r m e d e n ö n c e iki ü ç a y l ı ğın a s a d e c e m u t l u o l . Y a l nızca

272

şey-

hiçbir

engel

olmadan,

A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K

hiçbir suçluluk olmadan, hiçbir mecburiyet o l m a d a n hayatın tadını çıkar. Şayet h a y a t t a n hiç suçluluk duym a d a n v e ö z g ü r c e z e v k alabilirsen a n n e b a b a n için b ü y ü k bir şefkat içinde yükselecek. A s l ı n d a h i ç b i r ç o c u k , s u ç l u l u k d u y m a z h a l e gelen e k a d a r a n n e babasını asla affedemez. Ç ü n k ü a n n e baba demek suçluluk demektir. Onlar temel suçluluğu y a r a t m ı ştır : Ş u n u y a p , b u n u y a p m a ; ş u n u n g i b i ol, b u n u n gibi o l m a . O n l a r ilk y a r a t ı c ı ö ğ e l e r d i v e o n l a r ayn ı z a m a n d a y o k edici olmuşlardır. O n l a r ç o c u ğ u n büy ü m e s i n e y a r d ı m etti, ç o c u ğ u s e v d i a m a o n l a r ı n k e n d i zihinleri ve koşullanmaları v a r d ı ve onlar bu koşullanm a l a r ı ç o c u ğ a d a y a t m a y a çalıştı. B u y ü z d e n h e r ç o c u k a n n e b a b a s ı n d a n nefret eder. A n n e b a b a n a k a r ş ı hissediyorsun,

onlardan korkuyorsun çünkü

onlar

senin

k e n d i n o l m a n a izin v e r m i y o r : B u y ü z d e n n e z a m a n onlar v a r s a k r a m p l a r g i r m e y e başlıyor, k a r n ı n d a d ü ğ ü m h i s s e d i y o r s u n ç ü n k ü o n l a r s e n i n k e n d i n o l m a n a izin vermiyor. Onların mevcudiyetinde yeniden bir çocuk haline geliyorsun. Geçmiş y e n i d e n canlanıyor. Yenid e n çaresizsin v e artık b i r ç o c u k değilsin. B u y ü z d e n d o ğa l o l a r a k t a r t ı ş m a y a g i r i y o r s u n , ö ç a l ı y o r s u n , k ı z ı yorsun ya da savunmaya geçiyorsun. Ya da kaçmaya b a şlıyorsun...anca ş eylerdir

k bunların hepsi bir mesafe y a r a t a n

V e a n n e b a b a n ı s e v m e k için çok d e r i n b i r özlem var; b u h e r k e s için böyledir . O n l a r d a n geldin, h a y a t ı n ı onlara borçlusun. H e r k e s bu kaynağı sever a m a kayn a k y a k ı n l a ş m a y a , iletişime izin v e r m e y e n bir şey y a p $ 273

ÇOCUK

m ı ştı r b u y ü z d e n y a k ı n l a ş t ı ğ ı n d a b i r s o r u n v a r d ı r . Y a $ k ı n l a şmazsa n d e r i n d e n b i r b i r l e ş m e , a f f e t m e , y e n i k ö p r ü l e r k u r m a isteği vardır. U ç aylığına c a n ı n ı n istediği gibi y a ş a v e b u hafı$ z a n d a k i b u k ı s m ı t e m i z l e y e c e k t i r . S a d e c e y a ş a m a k ist e d i ği n ş e k i l d e y a ş a . A n n e b a b a n a r t ı k s e n i e n g e l l e m i yor. A n n e b a b a n senin içinden p e k çok kez konuşacaktır: S e n bir şey y a p ı y o r o l a c a k s ı n v e a n n e b a b a sesi gelip, " B u n u y a p m a " d i y e c e k t i r . B u a n n e b a b a s e s i n e g ü l ve artık özgür olduğunu ve a n n e babanın hayatını yaş ayaca k k a d a r v e o n u n s o r u m l u l u ğ u n u a l a c a k k a d a r seni olgunlaştırdığını hatırla. O n e d e n l e bu sese ihtiyaç y o k t u r : Artı k s e n i n k e n d i bilincin var, o n u n y e r i n e geçecek bir şeye ihtiyacın y o k . A r t ı k a n n e b a b a n ı n senin için k o n u ş m a s ı n a g e r e k y o k , s e n k e n d i k e n d i n e k o n u ş abilirsin

U ç aylığına b u n u dene; ü ç a y içinde d ü ğ ü m kayb o l a c a k . O ç o k kolaylıkla temizlenebilir, silinebilir. Ve b u n u k e n d i b a ş ı n a yapabilirsin, o z a m a n t e r a p i y e ihtiyaç yoktur. E ğe r y a p a m a z s a n v e b u n u n z o r o l d u ğ u n u h i s s e diyorsan o z a m a n terapi y a r d ı m c ı olacaktır.

O aynı

ş ey i y a p a c a k t ı r : A n ı y ı s i l e c e k t i r . Ş a y e t t e k b a ş ı n a y a p a m a z s a n her z a m a n nasıl y a p a c a ğ ı n ı bilen bir uzmanın desteğini a l m a k iyidir a m a ö n c e k e n d i b a ş ı n a dene. Aksi taktirde bazen olan şey şudur; terapistin ann e b a b a n d a n k u r t u l m a n için y a r d ı m edebilir a m a o n u n k e n d i s i s e n in a n n e b a b a n h a l i n e gelir. Z i h i n o k a d a r 274

A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K

b e c e r i k s i z , o k a d a r ş a ş k ı n d ı r k i e ğ e r t u t u n d u ğ u b i r şeyi kaybetmeye başlarsa h e m e n başka bir y ö n d e n o n u n y e r i n e geçecek b a ş k a bir şeye t u t u n m a y a başlar. Bu y ü z d e n pek çok insan terapiste gider ve yavaş yavaş problemlerinden kurtulur a m a sonra terapist sorun haline gelir. O z a m a n t e r a p i s t i k a y b e t m e y i g ö z e a l a m a z lar; o z a m a n t e r a p i y i b ı r a k a m a z l a r . T e r a p i s t i d e ğ i ş t i r e bilirler,

terapiyi

değiştirebilir-

ler, b i r t e r a p i ç e ş i d i n d e n d i ğ e r terapi çeşidine gidebilirler a m a

Tamamıyla

o n l a r t e r a p i bağımlısı haline ge-

rahat ve özgür ol ve sanki

lirler. Bazen problemlerinin kendi

başına

üstesinden

gelmen

iyidir: B u s a n a d a h a ç o k özgü-

ilk kez doğmuşsun gibi

hayattan

keyif

al.

ven verir. V e işlem şudur: C a n ı n n e istiyorsa y a p . İyi y a d a k ö t ü ö n e m l i o l a n b u değil. B u ü ç aylığına c a n ı n n e y a p m a k istiyorsa iyidir v e c a n ı n n e y a p m a k i s t e m i y o r sa d a kötüdür. Bu yüzden onu yapma. Tamamıyla rahat ve ö z g ü r ol ve s a n k i ilk kez d o ğ m u ş s u n gibi h a y a t t a n keyif al ve bu s a n n y a s aracılığıyla olan şeydir. S e n y e n i b i r ç o c u k s u n , b u y e n i b i r d o ğ u m d u r . S e n y e n i b i r çizgide, b ü y ü m e y e başlayabilirsin ve o z a m a n bu a n n e bab a sesleri v e a n n e b a b a k o ş u l l a n m a s ı y o l u n a h i ç çıkmayacaktır. Bu yeni bir büyümedir.

Babam ansızın öldü ve bir şekilde bazı şeyleri bitirmek için gidip annemle birlikte olmam gerektiğini hissediyorum. Duygusal olarak onunla 275

ÇOCUK

bitmemiş olduğunu hissettiğim bir şey var ve görünüyor ki bunun zamanı geldi. A n n e b a b a l a r l a b u h e p b ö y l e d i r . İlişki ö y le b i r şeydir ki o n u bitirmek b ü y ü k bir farkındalık gerektirir. Sad e c e o z a m a n b i t e b i l i r . O n u b i t i r m e fikri bile o n u n bitm e s i n e e n g e l olabilir. B u n e d e n l e b u fikri t a ş ı m a . S a d e c e o r a d a ol.. .doğal b ir şekilde, sevgi dolu bir şekilde o r a d a . Ne yapabiliyorsan y a p çünkü anne babalar pek ç o k şey y a p m ı ş t ı r v e B a t ı ' d a b u n u n için o n l a r a t e ş e k k ü r bile e d i l m e z . H i ç k i m s e m i n n e t h i s s e t m e z . D o ğud a b u t a m a m ı y l a f a r k l ı o l m u ş t u r . D o ğ u ' d a bu asla b i t m e m i ş bir d u r u m değildir. O h e r z a m a n tam a m l a n m ı ştı r ç ü n k ü a n n e b a b a l a r ç o k ş e y v e r m i ş t i r v e çocuklarsa h e r z a m a n m ü m k ü n o l d u ğ u n c a çok saygı g ö s t e r m i şlerdir

. Bu D o ğ u ' d a çok doğal bir hale gelmiş-

tir ve b u n u n böyle olmasında çok derin bir n e d e n vardır.

Şayet anne babanla uyumlu olmazsan kendinle

u y u m l u olamazsın. Ç ü n k ü a n n e babalar sadece rastlantısal olgular değildir; onlar d e r i n bir şekilde senin köklerindedir...sen

onlardan

geliyorsun.

Varlığının

y a r ı s ı a n n e n d e n gelir, v a r l ı ğ ı n ı n d i ğ e r y a r ı s ı b a b a n d a n gelir. H e r i k i s i d e s e n d e d e v a m e d e c e k t i r . O n l a r ı n t ü m ç a t ı şmas ı s e n d e d e v a m e d e ç e k t i r . . . o n l a r ı n t ü m k a y g ı l a r ı d e r i n d e d e v a m e d e c e k t i r . O n l a r l a u y u m l u h a l e gelm e k s e n i n iyiliğin i ç i n d i r . V e e n k o l a y y o l u , b u n u n i ç i n hiç çaba sarf etmemektir. Ç a b a asla y a r d ı m c ı olmayacaktır: O çok y a p a y d ı r . B u y ü z d e n b u fikri b ı r a k a k s i t a k t i r d e b i r ş e y l e r i n ta$ 276

A N N E BABAYLA B A R I Ş M A K

m a m l a n m a d a n kalmış

olduğunu

hissederek yeniden

geriye döneceksin. S a d e c e o r a y a git, o r a d a o l v e o s a n a ş i m d i i h t i y a ç duyacaktır. Baban öldüğünde o çok büyük bir ü z ü n t ü içinde olacaktır; s a n a ihtiyacı olacaktır. B u n e d e n l e bilinçli b i r ç a b a i ç i n d e o l m a s a d e c e o n u n l a ol. O n a y u m u şa k d a v r a n , o n a ö z e n g ö s t e r . . . b a z e n o n u n l a b i r l i k te meditasyon yap. Eğer yapabilirse o n u n meditasyon y a p m a s ı n a y a r d ı m et. Y o k s a o n a s a d e c e o n u n o d a s ı n da m e d i t a s y o n y a p a c a ğ ı n ı söyle. O sadece y a t a ğ ı n d a dinlenebilir; sen m e d i t a s y o n y a p a c a k s ı n . Ve bu titreşimin kendisi ona y a r d ı m edecektir. M u t l u ol. B ö y l e b i r d u r u m d a , b u d u r u m d a b u z o r o l a c a k t ı r a m a y i n e d e m u t l u ol. O n a n e ş e g ö t ü r . . . a ğ ı r l ı ğ ı hafiflet, o n u n d u r u m u k a b u l e t m e s i n e y a r d ı m et. Ve

ilişkini

Eğer sevgi dolu hiçbir

umursama

sürüncemede

b i r d e n g ö r e c e k s i n ki iyileşmiş. O dolaylıdır; d o ğ r u d a n üzerin-

biz olabilirsek ilişki kalmaz.

O, her an tamamlanmıştır.

de çalışamazsın. Ve şayet iki üç h a f t a l ı ğın a

çok

sevgi

dolu

y a r d ı m c ı olabilirsen ve o geldiğin için m u t l u olursa, o n u n ihtiyacı olan, o n u n için bir destek olacak, t a m a mıyla farklı t ü r d e n bir

enerjiye

sahip

olduğun

için

m e m n u n olacaktır. Bu k a d a r ı yeterlidir. Bir u y u m u n g e l d i ğin i h i s s e d e c e k s i n . E ğe r b i z s e v g i d o l u o l a b i l i r s e k h i ç b i r i l i ş k i s ü r ü n cemede kalmaz. O, her an tamamlanmıştır. 277

ÇOCUK

Babamdan şüpheleniyorum. Onun benim gerçek babam olduğunu zannetmiyorum. Bu şüpheden kurtulmama yardım eder misiniz? Bu çok zor bir soru. H e r şeyden önce bu önemli d e ğildir . B a b a n ı n A o l m a s ı y a d a B o l m a s ı k o n u d ı ş ı dır. N a s ı l ö n e m l i o l s u n ? S e n sensin, s e n o l d u ğ u n şeysin. İlk h ü c r e n i n n e r e d e n geldiği, h a n g i k a y n a k t a n , n e r e d e n geldiğinin artık hiçbir ö n e m i yok. Niçin bu konuda bu

kadar

endişelisin?

Ancak

b ö y l e şeyler b a z e n t a k ı n t ı h a l i n i alır. Bilse m bile, " B a b a n ş u a d a m d ı r " d e s e m bile; ö r n e ğ i n e ğ e r b a b a n P a $ u l ' d u r d e s e m ne o l a c a k ? B a n a i n a n a c a k mısın? O zam a n benden şüphelenmeye başlayacaksın, bu y ü z d e n senin b a b a n d a n ş ü p h e l e n m e n d a h a iyidir!

Yahut bu

k o n u ile h i ç a l a k a s ı o l m a y a n z a v a l l ı P a u l ' d e n ş ü p h e l e n meye

başlayabilirsin.

Yalnızca a n n e n cevaplayabilir. B a b a n bile c e v a p $ l a y a m a z . B a b a n bile d o ğ r u olmayabilir. A n n e n e sor. B i r g e n ç b a b a s ı n a g i t t i v e " B a b a , S u s y ile e v l e n m e k istiyorum" dedi. " O n u n l a evlenme oğlum" dedi y a şl ı a d a m . " B e n b i r g e n ç k e n b i r a z ç a p k ı n c a y a ş a d ı m . Ve biliyorsun bu tip şeyler nasıldır." Bir hafta k a d a r s o n r a ç o c u k gelip b a b a s ı n a " B a b a , Mildred'a

âşık o l d u m ve o n u n l a evlenme k i s t i y o r u m "

dedi. Y a şl ı s a t ı c ı , " O s e n i n ü v e y k ı z k a r d e ş i n . O n u n l a evlenemezsin" dedi. "Peki ya M a b e l ? " diye s o r d u çocuk birkaç hafta sonra. 278

ANNE BABAYLA BARıŞMAK

" O d a senin üvey kız k a r d e ş i n " dedi babası. E v l e n m e k için ç o k istekli o l a n g e n ç a n n e s i n e gitti v e ş i k â y e t e t t i : " B a b a m S u s y ile, M i l d r e d ile y a d a M a $ b e l ile ü v e y k ı z k a r d e ş l e r i m o l d u k l a r ı i ç i n e v l e n m e m e m g e r e k t i ğin i s ö y l ü y o r . N e y a p m a l ı y ı m ? " Annesi, o ğ l u n a sarıldı ve o n u yatıştırdı:

"Onlar-

d a n istediğinle evlenebilirsin, o senin b a b a n d e ğ i l ! "

Bu nedenle a n n e n sana gerçeği söylemediği sürece bu çok zor bir şeydir. H i ç k i m s e s a n a garant i veremez. Faka t I B M ' i n üretmiş olduğu bir makine duymuşt u m . D o ğ r u olup olmadığını bilmiyorum a m a araştıra$ bilirsin.

I B M makinelerinin n e k a d a r fantastik o l d u ğ u nu d u y m u ş o l a n b i r k a d ı n , I B M satış m a ğ a z a s ı n a girdi v e etrafa bakındı. Satıcı, " M a k i n e y e istediğiniz s o r u y u sorabilirsiniz v e size d o ğ r u c e v a b ı v e r e c e k t i r " d i y e a ç ı k l a d ı . Kadın,

"Babam nerede?"

diye

soruyu yazdı ve

m a k i n e ye girdi. C e v a p geldi: " B a b a n ı z F l o r i d a ' n ı n batı kıyısında balık t u t u y o r . " " K o m i k ! " diye çığlık attı k a d ı n . " B a b a m y i r m i yıl önce öldü." " M a k i n e asla b a t a y a p m a z " diye d a n etti satıcı. "Basit bir yanlış a n l a m a var, s o r u n u z u y e n i d e n oluşturup sorun." 279

ÇOCUK

Kadın

makineye

şöyle y a z d ı ,

"Annemin

kocası

nerde?" I B M m a k i n e s i c e v a p verdi, " O y i r m i yıl ö n c e ö l d ü a m a b a b a n Florida'nın batı kıyısında balık t u t u y o r . "

A m a lütfen b a n a böyle sorular sorma, b e n ne bir I B M makinesiyim, ne de senin a n n e n i m !

280

M edit asyon Meditasyon bizim yitirmiş olduğumuz doğal bir haldir. O yitirilmiş bir cennettir a m a bu c e n n e t yenid e n kazanılabilir. Ç o c u ğ u n gözlerinin içine b a k v e m u a z z a m b i r sessizlik v e m a s u m i y e t g ö r e c e k s i n . H e r çoc u k bir m e d i t a s y o n haliyle gelir. F a k a t o n u n t o p l u m u n y ö n t e m l e r i n e ayak u y d u r m a s ı gerekir. O n a nasıl düş ünmes i g e r e k t i ğ i , n a s ı l h e s a p y a p m a s ı , n a s ı l m a n t ı k yürütmesi, n a s d tartışması gerektiği öğretilmelidir; o n a sözcükler, dü, k a v r a m l a r öğretilmelidir. Ve yavaş yav a ş o k e n d i m a s u m i y e t i ile t e m a s ı n ı y i t i r i r . O t o p l u m tarafından bozulur,

o yararlı

bir m e k a n i z m a haline gelir. O artık bir insan değildir.

Meditasyon bizim

G e r e k l i o l a n t e k şey, b u hale

yeniden

kavuşmaktır.

O n u ö n c e d e n tanımıştın.

yitirmiş

olduğumuz doğal bir haldir.

yitirilmiş

n e d e n l e m e d i t a s y o n l a ilk k e z

bir cennettir ama

t a n ı ştığınd

a şaşıracaksın çün-

k ü s a n k i o n u d a h a ö n c e d e n bi$ l i y o r m u şsu n

gibi

büyük

cennet yeniden kazandabilir.

bir

281

ÇOCUK

duygu içinde yükselecek. Ve bu duyg u gerçektir. O n u önceden tanımıştın. U n u t m u ş t u n . Elmas, çöp yığınları i ç i n d e k a y ı p t ı . F a k a t e ğ e r o n u ç ı k a r a b i l i r s e n , y i n e elması bulacaksın; o senindir. O gerçekten kaybedilemez: O yalnızca unutulabilir. B i z m e d i t a s y o n c u l a r o l a r a k d o ğ d u k , o n d a n s o n r a zihnin yöntemlerini öğrendik. A n c a k bizim gerçek doğ amı z d e r i n d e b i r y e r d e b i r y e r a l t ı n e h r i g i b i gizli d u ruyor. H e r h a n g i bir gün, birazcık kaz ve kaynağın hâlâ aktığını bulacaksın, taze su kaynakları. Ve hayattaki en büyük mutluluk onu bulmaktır.

Şurası

kesin ki meditasyon mistikler içindir. Niçin onu sıradan insanlar ve onların çocukları için öneriyorsunuz?

Elbette o mistikler içindir. F a k a t herkes bir mist i k t i r ç ü n k ü h e r k e s f a r k e d i l m e s i g e r e k e n b ü y ü k b i r gizemi içinde taşır, h e r k e s h a y a t a geçirilmesi g e r e k e n b ü y ü k bir potansiyeli taşır. H e r k e s bir gelecekle doğ ar . H e r k e s i n u m u d u v a r d ı r . B i r m i s t i k d e r k e n n e d e m e k i s t i y o r s u n ? B i r m i s t i k , y a ş a m ı n g i z e m i n i f a r k etmeye çalışandır, bilinmeyenin içine yönelendir, meçh u l ü n içine girendir. H a y a t ı b i r m a c e r a , bir keşif olandır. A n c a k h e r çocuk bu şekilde başlar: Hayretle, hayranlıkla, k a l b i n d e ki b ü y ü k soruyla. H e r ç o c u k bir mistiktir.

Senin

sözde b ü y ü m e n

sırasında bir yerlerde

i ç i n d e k i b i r m i s t i k o l m a o l a s ı l ı ğ ı ile t e m a s ı n ı y i t i r i r s i n . 282

M E D İTASYO N

V e b i r i ş a d a m ı y a h u t b i r şef yahut

bir

memur yahut

m ü d ü r haline gelirsin.

Herkes

bir

Başka

bir şey haline gelirsin. Ve bu o l d u ğun u

düşünmeye

başlar-

mistiktir

çünkü fark

herkes

edilmesi gereken büyük

sın. Ve o n a i n a n d ı ğ ı n d a o öyle

bir

gizemi içinde

olur. Benim

buradaki

çabam,

senin k e n d i h a k k ı n d a k i yanlış fikirleri y o k e t m e k v e s e n d e k i g i z e m i ö z g ü r l e ş t i r m e k t i r . Me$ ditasyon

gizemi

taşır,

herkes hayata

geçirilmesi

gereken

büyük bir

potansiyeli

taşır.

özgürleştir-

m e n i n b i r y o l u d u r v e o h e r k e s i ç i n d i r ; h i ç b i r i s t i s n a olm a d a n , o hiçbir istisnayı t a n ı m a z . Ve çocuklar b u n a en çok m u k t e d i r olanlardır. O n lar

doğal

mistiklerdir.

onlar

toplum

tarafından

mahvedilmeden, diğer robotlar, diğer bozulmuş insanlar tarafından mahvedilmeden önce onların biraz me$ d i t a s y o n l a t a n ı ş m a l a r ı n a y a r d ı m e t m e k d a h a iyidir. M e d i t a s y o n bir koşullanma değildir ç ü n k ü medi$ tasyon bir beyin y ı k a m a değildir.

Meditasyon

onlara

h e r h a n g i bir i n a n ç v e r m e k değildir. Şayet bir ç o c u ğ a bir H ı r i s t i y a n olmayı öğretirsen b e y n i ni y ı k a m a k zorundasın; n o r m a l d e s a ç m a gözüke n şeylere i n a n m a y a onu zorlarsın. Ç o c u ğ a İsa'nın bakire bir a n n e d e n doğd u ğun u s ö y l e m e k z o r u n d a s ı n . B u b i r t e m e l t e ş k i l e d e r . Ç o c u ğu n d o ğ a l z e k â s ı n ı a r t ı k m a h v e d i y o r s u n . Ancak

bir

çocuğa

meditasyon

öğretirsen

onun

b e y n i n i y ı k a m ı y o r s u n . O n a bir şeye i n a n m a k z o r u n d a $ 283

ÇOCUK

sın demiyorsun. Onu sadece düşüncenin olmadığı bir deneyim içine davet ediyorsun. D ü ş ü n ce olmaması, bir doktrin değil, bir deneyimdir. Ve çocuklar, buna çok, çok muktedirdir çünkü onlar kaynağa çok yakındır. Onlar hâlâ bu gizemden bir şeyi hatırlıyor. Onlar henüz öteki dünyadan gelmişlerdir. Onlar daha henüz onu tamamıyla unutmamıştır. Er ya da geç unutacaklardır. Fakat güzel kokular hâlâ onların çevresindedir. Bu yüzden tüm çocuklar, çok güzeldir, çok zariftir. Sen hiç çirkin bir çocuk gördün mü? Sonra bu güzel çocuklara ne olur? Onlar nereye kaybolur? Sonradan hayatta bu güzel insanları bulmak çok enderdir. Sonradan tüm bu güzel çocuklara ne olur? Niçin onlar çirkin kişilere dönüşürler? Bu yolda hangi kaza, hangi felaket gerçekleşir? Onlar zekâlarını yitirmeMeditasyon bir

koşullanma

değildir

çünkü

meditasyon bir

beyin yıkama değildir.

ye başladıkları gün zarafetlerini

kaybetmeye

başlarlar.

Onlar doğal ritimlerini, doğal nezaketlerini kaybetmeye başlarlar ve plastik davranışları öğrenmey e başlarlar. artık kendiliğinden

Onlar

kahkaha

atmaz, onlar artık kendiliğinden ağlamaz, onlar artık kendiliğinden dans etmez. Onları bir mağaranın içine hapsettin, deli gömleği giydirdin. Onları hapsettin. Zincirler çok ince, çok görünebilir değil. Zincirler düşüncelerde n yapılmadır: Hıristiyan, Hindu, Müslü% 284

M E D İTASYO N

m a n . S e n ç o c u ğ u zincirledin ve o zincirleri göremez, bu y ü z d e n o nasıl zincirlendiğini g ö r e m e y e c e k t i r . Ve o t ü m y a ş a m ı b o y u n c a azap çekecektir. O böyle bir hap i s h a n e d i r . B u bir a d a m ı h a p s e a t m a k gibi değildir. B u bir a d a m ı n etrafına h a p i s h a n e ö r m e k gibidir. B u y ü z d e n o n e r e y e gitse, h a p i s h a n e o n u n etrafında d e v a m eder. O H i m a l a y a l a r a gidebilir ve bir m a ğ a r a d a oturabilir. V e o b i r H i n d u o l a r a k k a l a c a k t ı r , b i r H ı r i s t i y a n o l a r a k k a l a c a k t ı r . Ve o h â l â d ü ş ü n c e l e r i a k l ı n d a n geçirecektir. M e d i t a s y o n k e n d i içinde, düşüncelerin olmadığı derinliklere k a d a r gitmenin bir yöntemidir. Bu y ü z d e n o, beyin y ı k a m a değildir. O s a n a bir şey ö ğ r e t m e k de$ ğ ildir . A s l ı n d a o , s a d e c e s e n i n içse l d ü n y a n ı d ü ş ü n c e olmadan, zihin o l m a d a n va r olabilme kapasitesi hakk ı n d a s e n i u y a n d ı r m a k t ı r . V e e n iyi z a m a n ç o c u ğ u n hâlâ bozulmamış olduğu zamandır.

Muhtemelen on bir yaşında küçük bir kızken başıma gelen bir şeyi merak ediyorum. Okulda teneffüsteyken tuvaletteydim ve aynaya düzgün müyüm diye baktım. Sonra ansızın bedenim ve ayna arasında tam ortada kendimi dururken buldum. Aynadaki yansımama bakarken kendimi buldum. Üç adet kendimi görmek beni şaşırttı ve onun herkesin öğrenebileceği bir numara olduğunu düşündüm. Ben de bunun üzerine başarısız bir şekilde kız arkadaşıma göstermeye çalıştım ve kendi üzerimde yeniden denedim. 285

ÇOCUK

Gerçek özümün fiziksel şeklimin dışına çıktığını hissetmiştim. Bu küçük kıza ne olduğunu anlamanın bir kıymeti var mıdır? B u p e k ç o k ç o c u ğ u n b a ş ı n a gelir a m a etraftaki atm o s f e r f a r k ı n d a l ı ğ ı d e s t e k l e m e d i ğ i içi n b u d e n e y i m l e r anne babalar, okul, arkadaşlar, öğretmenler tarafından desteklenmez. Ve şayet b u n u n senin başına geldiğini s ö y l e r s e n i n s a n l a r g ü l e c e k t i r. V e s e n k e n d i n bile b i r şey i n y a n l ış gittiğini, b u n u n d o ğ r u b i r şey o l m a d ı ğ ı n ı d ü ş üneceksin

Ö r n e ğin , d ü n y a n ı n h e r t a r a f ı n d a k i k ü l t ü r l e r d e ç o cuklar d ö n m e y i sever. V e h e r a n n e b a b a onların dön ü şlerin i d u r d u r u r , " D ü ş e c e k s i n " d e r . D o ğ r u , o n l a r ı n d ü şm e o l a s ı l ı ğ ı v a r d ı r . A n c a k b u d ü ş ü ş fazla c a n y a k maz. İyi a m a ç o c u k l a r niçin d ö n m e k t e n hoşlanır. Bed e n d ö n e r k e n k ü ç ü k çocuklar, o n u d ö n e r k e n görebilir. Artık onunla özdeşleşmemişlerdir çünkü bu yeni bir deneyimdir. H e r şeyle o n l a r özdeşleşir; y ü r ü m e k l e özdeşleşir$ ler, y e m e k l e ö z d e ş l e ş i r l e r , y a p t ı k l a r ı h e r ş e y l e g e n e l l i k le özdeşleşirler.

D ö n m e k öylesine bir deneyimdir ki

b e d e n n e k a d a r hızlı h a r e k e t e d e r s e, o n l a r d a n geri kal a n k ı s m ı n ö z d e ş l e ş m e olasılığı o k a d a r k ü ç ü k t ü r . Kısa süre sonra onlar geride kalacaktır; b e d e n dönüyor ama varlık dönemez. O bir n o k t a d a d u r u r ve k e n d i b e d e n i n i n d ö n d ü ğ ü n ü g ö r ü r . B a z e n b e d e n i n dış ın a d a ç ı k a r . Ş a y e t ç o c u k b i r y e r d e d u r m a y ı p h a r e k e t 286

MEDITASYON

etmeye d e v a m ederse — d ö n e r e k etrafta d o l a n ı r s a — o z a m a n o n u n g e r ç e k özü, d ı ş a r ı ç ı k a r v e o n u izler. Böyle etkinliklere y a r d ı m edilmeli, d e s t e k l e n m e l i ve çocuğa,

" N e deneyimliyorsun? " diye sorulmalı ve

" B u hayattaki en önemli d e n e y i m l e r d e n biridir.

y ü z d e n o n u u n u t m a . D ü ş s e n bile z a r a r ı y o k; s a n a z a r a r v e r e c e k f a z l a b i r ş e y y o k a n c a k e d i n e b i l e c e ğ i n ş e y ise p a h a biçilmezdir" denmeli. A n c a k onlar b u n u y a p a r k e n v e p e k ç o k b a ş k a şeyleri y a p a r k e n d u r d u r u l u r l a r . Ç o c u k l u ğumdak

i benim deneyimim...kasabadaki

t a şa n n e h i r : T a ş t ı ğ ı n d a k i m s e o n u y ü z e r e k g e ç m e z d i . O d a ğ d a n gelen bir nehirdi. N o r m a l d e k ü ç ü k bir nehirdi ama yağmurlu zamanlarda en azından bir buçuk kilometre

uzunluktaydı.

Suyun

akıntısı m u a z z a m d ı ;

o n a d a y a n a m a z d ı m . V e s u ç o k d e r i n d i , y a n i h i ç b i r şekilde ayakta d u r a m a z d ı m . O n u çok seviyordum. Y a ğ m u r mevsimini beklerdim ç ü n k ü h e r z a m a n y a r d ı m ı o l u r d u . . . ö l d ü ğ ü m ü hiss e t t i ği m b i r a n g e l i r d i ç ü n k ü y o r g u n o l u r d u m v e d i ğ e r kıyıyı g ö r e m e z d i m ve dalgalar çok y ü k s e k t i ve akıntı çok

g ü ç l ü y d ü . . .ve

geriye

dönmek

mümkün

değildi

ç ü n k ü geldiğim kıyı d a ç o k u z a k t a y d ı m u h t e m e l e n ort a l a r d a bir y e r d e y d i m , h e r iki t a r a f d a aynıydı. Öylesine bitkin hissederdim ve su b e n i öylesine b ü y ü k bir güçle aşağı iterdi k i " A r t ı k d a h a fazla y a ş a m a n ı n ihtimali y o k " diye hissettiğim b i r an gelirdi. Ve o an k e n d i m i b i r d e n s u y u n v e s u d a k i v ü c u d u m u n ü z e r i n d e gör ü r d ü m . İlk k e z o l d u ğ u n d a b u çok k o r k u t u c u b i r d e n e yimdi. Ölmüş olduğumu düşündüm. Öldüğünde ruhun 287

ÇOCUK

b e d e n i n dışına çıktığını d u y m u ş t u m : " B e d e n i n dışına ç ı k t ı ğım a g ö r e ,

ölüyüm." F a k a t hâlâ bedenin kıyıya

u l a şmay a ç a l ı ş t ı ğ ı n ı g ö r e b i l i y o r d u m b u y ü z d e n b e d e n i izledim. B u ilk d e f a g e r ç e k v a r l ı ğ ı n v e b e d e n i n a r a s ı n d a k i b a ğlantını

n farkına vardığım zamandı. O tam göbek

d e l i ğini n a l t ı n d a n — g ö b e k d e l i ğ i n i n b e ş s a n t i m a l t ı — g ü m ü ş bir bağ,

g ü m ü ş ip gibi b i r şeyle bağlıydı.

m a d d i b i r şey değil a m a g ü m ü ş gibi parlıyor . D i ğ e r kıyıya h e r varışımda, diğer kıyıya h e r vardığım an, varl ı ğı m b e d e n i n i ç i n e g i r e r d i , i l k s e f e r i n d e k o r k u t u c u y du sonradan çok b ü y ü k bir eğlenceye dönüştü. A n n e b a b a m a söylediğimde, " B i r g ü n n e h i r d e öleceksin. Bu yeterli bir işarettir. N e h i r taştığında o r a y a gitmekten vazgeç" dediler. Fakat ben "Ben b u n d a n çok hoşlanıyorum...özgürlük, yerçekimi kuvveti yok ve kendi bedenini tamamıyla u z a k t a n seyretmek" dedim. S e n i n b a ş ı n a g e l e n şey, k a z a e s e r i o l m u ş . O n u t a k i p etmiş olsaydın geri gelebilirdi. A m a iyi o l m u ş . . . b u p e k ç o k ç o c u ğ a o l u r a m a k i m se ısrar etmez. Y a n i a r a d a bir o gerçekleşir ve s o n r a u n u t u l u r y a d a kişi o n u n bir hayal, belki d e o n u n tatlı bir r ü y a o l d u ğ u n u düşünür. A n c a k o gerçektir. Sen k e n d i n i n d ı ş ı n a y ü r ü d ü n v e g ö r d ü ğ ü n şey, b e d e n d ı ş ı bir farkındalıktı.

Çocukların meditasyona başlaması kolay bir yol var mıdır? 288

için

M E D İTASYO N

Ç o c u k l a r m e d i t a s y o n a ç o k k o l a y girer; kişinin onlara nasıl y a r d ı m edeceğini bilmesi gerekir. O n l a r ı zorlayamazsın; bu imkânsızdır.

Hiç kimse meditasyona

zorlanamaz ç ü n k ü zorlamak şiddettir. N a s ıl bir kimse m e d i t a s y o n a z o r l a n ı r ? O g e l d i ğ i n d e g e l i r . A m a o n u ikna edebilirsin. Ç o c u ğ u sadece b ü y ü k bir saygıyla davet edebilirs i n . O n u n l a d a n s et, o n u n l a ş a r k ı s ö y l e , o n u n l a b i r l i k te sessizce o t u r . Y a v a ş y a v a ş o b u n u ö z ü m s e y e c e k . Yavaş y a v a ş o, meditasyon o y u n u n d a n keyif almaya başl a y a c a k . B u o n u n i ç i n b i r i ş o l a m a z . B u o n u n i ç i n ciddi bir şey olamaz; bu kimse için olmamalıdır. O sadece bir o y u n olabilir. B u n e d e n l e o n u n m e d i t a s y o n o y u n u o y n a m a s ı n a y a r d ı m et. B ı r a k b i r o y u n o l s u n . O n u b i r oyun haline getir ve yavaş yavaş o n u sevmeye başlayacaktır. S a n a " N e z a m a n m e d i t a s y o n o y n a y a c a ğ ı z ? " diy e s o r a c a k t ı r . V e b a z ı sessizlik y ö n t e m l e r i ö ğ r e n m e y e b a şladığında meye

, o z a m a n m e d i t a s y o n o n u n ü z e r i n d e işle-

başlamıştır ve

bir

gün

göreceksin ki senin hiçbir zam a n beklemediğin k a d a r me$ d i t a s y o n d a derinleşmiştir. Yani senin meditasyon atmosferi

benim

gözlemim

şu-

dur: E ğ e r yetişkinler biraz da$ ha m e d i t a s y o n halinde olursa çocuklar

ruhu

hiçbir senin

zaman söylediğini

umursamaz. Sen ne isen onlar

y a r a t m a n gerekir. Ve

Çocuklar

kolaylıkla

ona saygı gösterirler. Ve onların çok derin bir algıları, sezgileri

nitelikleri, vardır.

özümserler. O n l a r çok hassas$ 289

ÇOCUK

tırlar. O n l a r atmosferde, h e r ne v a r s a öğrenir; onlar o n u n titreşimini öğrenir. O n l a r hiçbir z a m a n senin söylediğini u m u r s a m a z . S e n ne isen o n l a r o n a saygı gösterirler. Ve onların çok d e r i n b i r algıları, netlikleri, sezgileri vardır. O n u s e v v e o n u n b i r a z c ı k m e d i t a s y o n h a l i n d e olm a s ı n a izin v e r v e p e k ç o k şey m ü m k ü n d ü r . E ğe r k ü ç ü k ç o c u k l a r m e d i t a s y o n y a p m a y a b a ş l a r larsa toplum tamamıyla dönüştürülebilir. O n l a r ciddi d e ğildi r b u y ü z d e n o n l a r m e d i t a s y o n i ç i n ç o k h a z ı r d ı r . O n l a r neşelidir,

oyuncudur.

O n l a r h e r şeyi eğlenc e

o l a r a k alır. B a z e n b i r ç o c u ğ a , " G ö z l e r i n i k a p a t " d e d i ğin olur. Gözlerini kapatır ve b a ş k a hiç kimsenin keyif a l m a d ı ğ ı k a d a r ç o k keyif alır. K e n d i s i n i n b u k a d a r ciddiye alındığı fikri bile o n u m u t l u e d e r . Sessizce o t u r u r . Bazen yetişkin insanların neler o l d u ğ u n u birazcık görm e k için g ö z l e r i n i açtığını, b a k ı n d ı ğ ı n ı g ö r m ü ş ü m d ü r . F a k a t k ü ç ü k ç o c u k l a r gözlerini k a p a t t ı k l a r ı n da gerç e k t e n k a p a t ı r l a r . O n l a r g ö z l e r i n i ç o k sıkı k a p a t ı r l a r ç ü n k ü eğer sıkı k a p a t m a z l a r s a a ç ı l a c a k l a r ı n d a n k o r k a r l a r . O n l a r g e r ç e k t e n sıkı b i r şekilde y a p a r l a r . B ü t ü n enerjilerini o r t a y a k o y a r l a r ç ü n k ü şayet t a m o l a r a k y a p m a z l a r s a gözler açılacaktır ve neler o l d u ğ u n u görmek

için

etrafa b a k m a y a

başlayacaklardır.

Onların

gözlerini gerçekten kapattığını g ö r m ü ş ü m d ü r . Ve bir ç o c u ğ u sessiz b i r şekilde o t u r u r k e n g ö r m e k k a r ş ı l a ş ab i l e c e ği n e n g ü z e l ş e y l e r d e n b i r t a n e s i d i r . Ç o c u k l a r a meditasyon çok kolay bir şekilde öğretilebilir ç ü n k ü o n l a r h e n ü z b o z u l m a m ı ş t ı r . S e n b o z u l $ 290

MEDITASYON

d u ğund a b u n u u n u t m a n a y a r d ı m e t m e k i ç i n ç o k s ı k ı ç a l ı şma n g e r e k i r . B ü y ü k besteci ve m ü z i s y e n M o z a r t ' a birisi geldiği zaman, " D a h a önce başka bir y e r d e müzik öğrenmiş miydin?" diye s o r d u ğ u nu d u y m u ş t u m . Eğer öğrenmiş$ s e o z a m a n iki k a t ı p a r a i s t i y o r d u . Ş a y e t m ü z i ğ i b i ç ö ğ $ r e n m e m i şs e o z a m a n , " T a m a m d ı r . Ü c r e t i n y a r ı s ı b i l e olur" derdi. İ nsanla

r çok şaşkın haldedir ç ü n k ü bu mantıksız-

dır: " A c e m i birisi, m ü z i k h a k k ı n d a h i ç b i r şey b i l m e y e n b i r i s i g e l d i ğ i n d e , y a r ı ü c r e t d i y o r s u n v e o n y ı l d ı r çalışm ı ş o l a n b i r i s i g e l d i ğ i n d e ise i k i k a t ı ü c r e t d i y o r s u n ! " M o z a r t , " B u n u n bir n e d e n i var. İlk önce geçmişt e k i h a t a l a r ı t e m i z l e m e m g e r e k i y o r , b u d a h a z o r b i r iş. B u kişinin t a ş ı m a k t a o l d u ğ u h e r şeyi y o k e t m e k , öğretmekten d a h a zordur," derdi. E ğe r s e n k e n d i n i a ç a r s a n ö ğ r e t m e k ç o k k o l a y d ı r . B a k i r e b i r k a l p ile ö ğ r e t m e k ç o k b a s i t t i r . V e b i r ç o c u k bakire bir kalptir.

On Meditasyona Tam

iki

yaşındayım. başlayabilir miyim?

dört yaşına yaklaşıyorken

meditasyona

b a şlama n g e r e k e n d o ğ r u y a ş b u d u r . S e n o n i k i y a ş ı n dasın; b u iki yıl senin için m u a z z a m b i r d e ğ e r e s a h i p . H e r y e d i y ı l d a n s o n r a z i h i n d e ğ i ş i r . O n d ö r d ü n c ü yıld a ç o k b ü y ü k b i r d e ğ i ş i m o l a c a k , o y ü z d e n ş a y e t kişi hazır o l u r s a p e k çok şey m ü m k ü n d ü r ; eğer kişi hazır

291

ÇOCUK

d e ğils e o z a m a n d e ğ i ş i m i k a ç ı r m a y a d e v a m e d e r . V e g ü z e l o l a n h e r şey, h e r z a m a n b u d e ğ i ş i m p e r i y o d u n u geçersen

gerçekleşir.

Bu n e d e n l e meditasyon y a p m a y a başla. Ve m e d i $ t a s y o n d e r k e n s ö y l e m e k i s t e d i ğ i m şey, n e z a m a n s e s sizce o t u r u y o r o l u r s a n a y n ı ş i m d i y a p t ı ğ ı n gibi hafifçe s a ğ a sola d o ğ r u sallan. Bir a ğ a ç gibi hisset ve sallan. S a l l a n ı r k e n ve bi r a ğ a ç gibi h i s s e d e r k e n bir i n s a n olarak kaybolacaksın, bu kayboluş meditasyondur. Kayb o l m a n ı n b i n bir çeşit y o l u vardır . S a n a en basit olanını çok kolay bir şekilde yapabilecek olduğun bir tanesini v e r i y o r u m . D a n s e t v e d a n s ı n içinde kaybol; k e n d i etrafında d ö n ve d ö n m e n i n içinde kaybol. Koş ve koşm a n ı n içinde k a y b o l : K o ş m a o r a d a o l s u n v e k e n d i n i ise unut.

Bu u n u t m a , meditasyondur. Ve bu,

bu yaşta

mümkündür. S o n r a m e d i t a s y o na açılan Onlar

sonradan

mümkün

olur

farklı kapılar v a r d ı r . a m a bir

çocuk

için

u n u t m a k m e d i t a s y o n d u r . B u y ü z d e n h e r h a n g i b i r şey i n içinde k e n d i n i u n u t v e m e d i t a s y o n u n s a n a geldiğini göreceksin.

Ç o c u k l a r m e d i t a s y o n a d a n s aracılığıyla çok k o l a y girebilirler ç ü n k ü d a n s doğal o l m a y a n , y a p a y b i r şey d e ğildir ; i n s a n d a n s ı n g e r ç e k l i ğ i ile d o ğ a r .

Doğal bir

ş ekild e d a n s e t m e k t e n v a z g e ç m i ş o l d u ğ u m u z i ç i n b e d e n çok acı ç e k m e k t e d i r . D a n s sayesinde gerçekleşebilecek birkaç şey vardır: Akış sadece m e d i t a s y o n sayesinde m ü m k ü n d ü r . Bu nedenle ç o c u ğ u n dans meditas$ 292

MEDITASYON

y o n l a r ı n a katılmasına y a r d ı m et. Ş a y et o, d a n s a katılabilirse, m e d i t a s y o n k e n d i l i ğ i n d e n gerçekleşir.

Okuldaki çocuklarım bazen gürültü yapmak ve koşmak istiyor ve ben artık onları durmaya ve sessiz kalmaya zorlamak istemiyorum. Ş un u y a p : H e r g ü n e n a z ı n d a n i k i k e z , o n l a r ı n o n beş y a d a y i r m i d a k i k a k u d u r m a l a r ı n a , t a m a m ı y l a delirmelerine ve canları ne isterse ve çağırmak— yapmalarına, b a şlamada

—atlamak, bağırmak

sadece sabahleyin derse

n ö n c e y i r m i d a k i k a l ı ğ ı n a izin ver. S e n d e

katıl, o z a m a n b u n d a n ç o k keyif alacaklardır . S e n de b a ğı r v e z ı p l a , k a t ı l . O z a m a n g e r ç e k t e n i ç i n e g i r e c e k lerdir. Ö ğ r e t m e n l e r i n i n de içinde o l d u ğ u n u g ö r d ü k l e ri an, bu yolculuğun t ü m ü n d e n basitçe zevk alacaklardır. On beş dakika yeterli olacaktır.

O n l a r a olabildikleri

k a d a r çok gürültü çıkarmalarını ve canları ne istiyorsa y a p m a l a r ı n ı söyle. O n l a r a d u r m a l a r ı n ı v e beş d a k i k a sessiz k a l m a l a r ı n ı söyle; b u o n l a r için m u h t e ş e m b i r meditasyon olacaktır. V e b u n u n işe y a r a d ı ğ ı n ı h i s s e d e r s e n o z a m a n o n lar a y r ı l m a d a n ö n c e bir kez d a h a , öğleden s o n r a herh a n g i b i r z a m a n d a b i r k e z d a h a y a p . V e b i r k a ç a y içinde ç o c u k l a r a çok b ü y ü k bir değişim geldiğini göreceksin... inanılmaz. Onların

bastırılmış

enerjisi

açığa çıkarılmalıdır.

Aslında o n l a r ı n o k a d a r çok enerjileri v a r ve biz onları oturmaya zorluyoruz ve onlar oturamaz. Bu yüzden 293

ÇOCUK

kaynıyorlar! Herhangi bir fırsat bulduklarında yaramazlık yapmaya başlayacaklardır. Sadece onlara izin ver. Büyük bir yararı olacaktır ve göreceksin: Zekâları iyileşecektir, konsantrasyonları daha iyi olacaktır, duyma kapasiteleri daha iyi olacaktır, anlayışları daha iyi olacaktır çünkü bunlar artık bir ağırlık olmayacaktır. Sana olan sevgileri ve saygıları muazzam bir şekilde artacaktır ve o zaman seni dinleyeceklerdir. Ve onları zorlamaya gerek kalmayacaktır: Sadece senin söylemen yeterli olacaktır. Onlara, "Bekleyin! Birazdan yaramazlık y a p m a vaktiniz gelecek, sadece bir saat daha bekleyin" diyebileceksin. Onları sonsuza kadar engellemediğini anlayacaklardır. Kısa süre sonra kuralı öğreneceklerdir: Yaramazlık yapabilecekleri, gürültü yapabilecekleri ve canları ne isterse yapabilecekleri zamanlar vardır ve sonra elbette okumak ve ders çalışmak için zamanlar vardır. Ve şayet okul yönetimi ile sorunlar çıkarsa, onlarla konuş ve onlara yavaş yavaş açıkla. Onlara da çok yardımı dokunacaktır; diğer sınıflara da yararı dokunacaktır. Onlara sadece bunun bir deney olduğunu söyle ve altı aylığına izin iste. Ondan sonra gelip çocuklara ne olduğunu görebilirler; notları daha mı iyi, zekâları gelişmiş mi, anlama kapasiteleri daha mı derin? Onlara izlemelerini söyle ve sonra iyi olduğunu hissederlerse bu, bütün okul için uygun bir şey haline gelebilir. Tüm okul günde iki kez yirmi dakikalığına bir araya gelir ve bu çok keyifli olur.

294

Meditasyonlar Y etişkinler İçin Çocukluğu İle Temas Kurma Meditasyonları

Gibberish Meditasyonu B u b e d e n h a r e k e t l e r i n i ifade e t m e y i c e s a r e t l e n d i ren bir rahatlama tekniğidir. T e k başına ya da g r u p halinde gözlerini k a p a ve anlamsız

sesler

söylemeye

başla:

Gibberish.

"Gibbe$

r i s h " s ö z c ü ğ ü , C a b b a r a d ı n d a b i r Sufi m i s t i k t e n gelir. C a b b a r asla b i r dil k o n u ş m a m ı ş t ı r , o s a d e c e a n l a m s ı z sözler sarf etmiştir, y i n e de binlerce m ü r i d i v a r d ı ç ü n kü

söylediği şey şuydu:

Z i h n i n gibberish'den b a ş k a b i r

şey değildi. O n u bir k e n a r a k o y v e k e n d i varlığının tadını alacaksın." G i b b e r i s h ' i k u l l a n m a k için anlamlı şeyler söyleme, b i l d i ği n b i r dili k u l l a n m a . Ç i n c e b i l m i y o r s a n Ç i n c e ' y i k u l l a n . J a p o n c a ' y ı b i l m i y o r s a n J a p o n c a ' y ı k u l l a n . Alm a n c a b i l i y o r s a n A l m a n c a k u l l a n m a . H a y a t ı n d a ilk 295

ÇOCUK

k e z ö z g ü r ol: T ü m k u ş l a r ı n s a h i p o l d u ğ u g i b i . B a s i t ç e z i h n i n e n e gelirse, o n u n mantığını, s a ğ d u y u s u n u , anla mını, ö n e m i n i u m u r s a m a d a n izin ver; tıpkı k u ş l a r ı n y a p t ı ğ ı gibi.

İlk aşama : On b e ş dakika Tamamıyla

gibberish'in

içine

gir.

İstediğin

her

sesi ç ı k a r t a m a b i r dilde k o n u ş m a . İ ç i n d e ifade edilm e s i g e r e k e n n e v a r s a ifade e d i l m e s i n e izin ver. K u s onu. T a m bir farkındalıkla, fırtınanın merkezi olarak çıldır.

Zihin her

zaman

sözcüklerle

düşünür,

gibberish

b u sürekli söze d ö k m e kalıbını k ı r m a y a y a r d ı m eder. D ü şüncelerin

bastırmadan

gibberish'le

onları

dışarı

çıkarabilirsin. B e d e n i n i n de a y n ı şekilde ifade e t m e s i ne izin ver.

İkinc i aşama : On beş dakika K a r n ı n ı n ü z e r i n d e y e r e y a t v e d ü n y a a n a ile b ü $ t ü n l e şiyormuşsu

n gibi hisset. H e r nefes verişte altında-

k i y e r ile b ü t ü n l e ş t i ğ i n i h i s s e t .

296

MEDITASYONLAR

Yeniden Doğuş O y u n c u ol. Z o r o l a c a k b u ç ü n k ü f a z l a s ı y l a y a p ı landın. Ç e v r e n d e bir zırh var ve o n u gevşetmek, rahatlatmak çok zordur. Bilgiyi bir k e n a r a koy, ciddiyeti bir k e n a r a k o y . B u g ü n l e r b o y u n c a t a m b i r şekild e o y u n c u ol. K a y b e decek hiçbir şeyin y o k . Bir şey elde etmezsen de hiçbir şey k a y b e t m e m i ş olacaksın. O y u n c u olmakla ne kayb e d e b i l i r s i n ki? A m a b e n s a n a d e r i m ki: Bir d a h a asla aynı olmayacaksın. Bu günlerde ben

seni doğal olmanın karşısında

"iyi" o l m a y a b a ş l a d ı ğ ı n o a n a geri g ö n d e r m e k istiyorum. O y u n c u ol ve çocukluğuna yeniden kavuş. Z o r olacak ç ü n k ü maskelerini, yüzlerini bir k e n a r a koym a k z o r u n d a k a l a c a k s ı n ; kişiliğini b i r k e n a r a k o y m a k z o r u n d a kalacaksın. Ancak unutma , öz kendisini sadec e k i ş i l i ğ i n o r a d a y o k k e n o r t a y a k o y a b i l i r ç ü n k ü kişiliğin bir h a p i s h a n e y e d ö n ü ş m ü ş t ü r . Ç o c u k l u ğun a k a v u ş . H e r k e s o n u n i ç i n c a n a t ı y o r a m a h i ç k i m s e o n a k a v u ş m a k içi n h i ç b i r ş e y y a p m ı y o r . H e r k e s o n u n içi n y a n ı p t u t u ş u r ! İ n s a n l a r s ü r e k l i o l a r a k ç o c u k l u ğ u n c e n n et o l d u ğ u n u söyler ve şairler çoc u k l u ğu n

güzelliği

hakkında

şiirler y a z m a y a

devam

e d e r . S e n i o n a k a v u ş m a k t a n k i m a l ı k o y u y o r ? B e n san a o n a k a v u ş m a k için b u fırsatı t a n ı y o r u m .

297

ÇOCUK

Birinci aşama: Bir saat B i r ç o c u k g i b i d a v r a n . Y a l n ı z c a ç o c u k l u ğ u n u n için e gir. Y a p m a k i s t e d i ğ i n h e r n e y s e y a p : D a n s e t m e k , ş ark ı s ö y l e m e k , z ı p l a m a k , a ğ l a m a k , b a ğ ı r m a k , h e r h a n g i b i r şey, h e r h a n g i b i r b i ç i m d e . D i ğ e r i n s a n l a r a d o k u n m a k ve rahatsız etmek dışında hiçbir kısıtlama yok.

İkinc i aşama: Bir saat İ kinc i s a a t t e s a d e c e s e s s i z c e o t u r . D a h a f a z l a t a z e lenmiş, m a s u m olacaksın ve meditasyon d a h a kolaylaş acak .

Anne Karnına Geri Dönmek U y u m a d a n önce y a t a ğ ı n d a otur: rahat bir şekilde otur ve gözlerini kapa.

B e d e n i n i n rahatladığını his-

s e t . . . şaye t b e d e n ö n e d o ğ r u e ğ i l i r s e izin v e r ; ö n e d o ğ r u eğilebilir. A n n e k a r n ı n d a k i

pozisyonu a l m a k isteye-

b i l i r ; t ı p k ı b i r ç o c u ğ u n a n n e s i n i n k a r n ı n d a o l d u ğ u gibi. E ğ e r böyle hissedersen a n n e k a r n ı n d a k i p o z i s y o n a geç, a n n e s i n i n k a r n ı n d a k i k ü ç ü k bir ç o c u k h a l i ne gel. S o n r a n e f e s i n d ı ş ı n d a k i h i ç b i r şeyi d i n l e m e . S a d e ce o n u dinle: N e f e s içeri giriyor, nefes dışarı çıkıyor. B u n u s ö y l e m i ş o l m a k için s ö y l e m i y o r u m : S a d e c e giriş in i h i s s e t ; d ı ş a r ı ç ı k a r k e n , d ı ş a r ı ç ı k ı ş ı n ı h i s s e t . V e b u h i s s e t m e n i n i ç i n d e m u a z z a m b i r sessizlik v e netliğin y ü k s e l d i ğin i 298

hissedeceksin.

M E D İTASYONLA

B u s a d e c e o n ila y i r m i d a k i k a y a p ı l ı r — m i n i m u m on, m a k s i m u m y i r m i — s o n r a u y u .

Anne Karnının Sessizliğini Hisset S e s s i z l i ği n s e n i n m e d i t a s y o n u n o l m a s ı n a i z i n v e r . N e z a m a n vaki t b u l u r s a n , sessizliğin içinde dağıl. V e tam olarak b u n u söylemek istiyorum: Dağıl. Sanki ann e s i n i n k a r n ı n d a k i k ü ç ü k b i r ç o c u k m u ş g i b i . B u şekild e o t u r v e s o n r a y a v a ş y a v a ş b a ş ı n ı y e r e k o y m a k istemeye başlayacaksın. O z a m a n başını yere koy. Anne karnındaki pozisyonu, sanki çocuk annesinin karnınd a k ı v r ı l ı p k a l ı y o r m u ş ç a s ı n a a l v e a n s ı z ı n s e s s i z l i ğ i n geld i ğin i h i s s e d e c e k s i n : A n n e k a r n ı n d a k i s e s s i z l i ğ i n a y n ı sı. Y a t a ğ ı n a o t u r u r k e n b a t t a n i y e n i n a l t ı n a g i r v e k ı v r ı l ve tam bir hareketsizliğin içinde kal, hiçbir şey y a p m a dan. B a z en b i r k a ç d ü ş ü n c e gelecektir, bırak geçsinler. S e n k a y ı t s ı z k a l , h i ç i l g i l e n m e : G e l i r l e r s e i y i d i r ; gelmezlerse

iyidir.

Savaşma,

onları uzaklaştırma.

Eğer

mücadele edersen rahatsız olacaksın, eğer onları uzağa itersen, ısrarcı olursan, eğer onları istemezsen gitmem e k k o n u s u n d a onlar çok inatçı olacaklardır. Sen basitçe i l g i l e n m e d e n kal, t ı p k ı trafik g ü r ü l t ü s ü n ü n olması gibi b ı r a k o n l a r ç e p e r d e kalsınlar. Ve o n l a r gerçekten trafik g ü r ü l t ü s ü d ü r : M i l y o n l a r c a h ü c r e n i n birbiri ile k o n u ş m a s ı n d a n v e e n e r j i n i n h a r e k e t e t m e s i n d e n v e e l e k t r i ği n b i r h ü c r e d e n d i ğ e r i n e a t l a m a s ı n d a n d o ğ a n 299

ÇOCUK

b e y n i n trafiği. O s a d e c e m u a z z a m bir m a k i n e n i n gü$ rültüsüdür o y ü z d e n bırak o r a d a olsun. S e n o n a t a m a m ı y l a kayıtsız kal, o seni ilgilendirmiyor, o senin p r o b l e m i n değil. Belki b a ş k a birisinin p r o b l e m i d i r a m a senin değil. O n u n e y a p a b i l i r s i n ki? Ve şaşıracaksın: G ü r ü l t ü n ü n kaybolacağı ve senin tek b a şın a k a l a c a ğ ı n a n g e l e c e k t i r .

Negatiften Pozitife Geçmek Negatiflik çok çok doğaldır.

Böyle

olmamalıdır

a m a öyledir ç ü n k ü h e r ç o c u k ç o k negatif a n l a r ı n içinden geçer. Y e t i ştirilirke

n herkes ona, o sanki bir kişi değilmiş

gibi, n e y a p ı p n e y a p m a y a c a ğ ı n ı s ö y l e r . O k ü ç ü k , d e v lerin d ü n y a s ı n d a k i zayıf b i r v a r l ı k t ı r v e h e r k e s

onu

m a n i p l e e t m e y e çalışıyor. İ ç i n d e s ü r e k li o l a r a k " H a y ı r , hayır, h a y ı r ! " d e m e y e d e v a m ediyor. D ı ş a r ı d a "Evet, evet, e v e t ! " d e m e k z o r u n d a d ı r . O b i r i k i y ü z l ü o l u r . Bu nedenle bu y ö n t e m i h e r gece altmış d a k i k a den e . K ı r k d a k i k a b o y u n c a s a d e c e n e g a t i f ol, m ü m k ü n old u ğ u n c a ç o k negatif. K a p ı l a r ı k a p a t , o d a n ı n h e r y e r i n e m i n d e r k o y , t e l e f o n u n fişini ç e k v e h e r k e s e b i r s a a t s ü resince r a h a t s ı z e d i l m e m e n gerektiğini söyle. K a p ı y a bir saat b o y u n c a tamamıyla tek b a ş ına bırakılman gerektiğ in i b i l d i r e n b i r n o t y a z . O r t a m ı m ü m k ü n o l d u ğ u n c a l o ş y a p , kasvetli bir m ü z i k k o y v e ölü gibi hisset. O r a d a o t u r v e negatif hisset. M a n t r a o l a r a k " H a y ı r " ı t e k r a r l a . 300

MEDITASYONLAR

G e ç m i şte n e n s t a n t a n e l e r h a t ı r l a — ç o k d o n u k v e ö l ü v e i n t i h a r e t m e k i s t e d i ğ i n v e h a y a t ı n h i ç t a d ı n ı n olmadığı z a m a n l a r ı — ve onları abart. Etrafında t ü m bu d u r u mu yarat,

zihnin

seni

rahatsız

hissettirecektir.

" N e y a p ı y o r s u n ? G e c e ç o k g ü z e l v e d o l u n a y v a r ! " diyecektir. Z i h n i dinleme. O n u n y e n i d e n geleceğini a m a b u z a m a n ı t a m a m ı y l a negatifliğe adadığını söyle ona. D i n d a r b i r ş e k i l d e n e g a t i f ol. Ağla, g ö z y a ş ı d ö k , b a ğ ı r , ç ı ğlı k at, k ü f r e t ; n a s ı l h i s s e d i y o r s a n . A m a b i r ş e y i h a tırla, m u t l u olma,

( k a h k a h a ) . H i ç b i r m u t l u l u ğ a izin

verme. E ğ e r kendine yakalarsan h e m e n kendine bir tokat at!

K e n d i n i negatifliğe geri g ö t ü r ve m i n d e r l e r i

d ö v m e y e b a ş l a , o n l a r l a k a v g a et, z ı p l a , i ğ r e n ç o l ! V e bu kırk dakik a b o y u n c a negatif olmanın çok zor olduğ un u g ö r e c e k s i n . B u z i h n i n t e m e l k a n u n l a r ı n d a n b i r t a n e s i d i r : Bilinçli o l a r a k n e y a p m a k i s t e r s e n iste, y a p a m a z s ı n . A m a sen o n u y a p ; ve bilinçli o l a r a k y a p , bir ayrılık hissedeceksin. O n u y a p ı y o r s u n a m a y i n e d e bir tanıksın; o n u n içinde kaybolmazsın. Bir mesafe oluşur ve bu mesafe s o n d e r e c e g ü z e l d i r . F a k a t b u m e s a f e yi y a r a t m a n ı söyl e m i y o r u m . B u b i r y a n ü r ü n d ü r ; o n u n için endişelenm e n e g e r e k y o k . K ı r k d a k i k a s o n r a s ı n d a negatifliğin d ı şın a a n s ı z ı n z ı p l a . M i n d e r l e r i fırlat, ı ş ı k l a r ı a ç , g ü z e l b i r m ü z i k k o y v e y i r m i d a k i k a d a n s et, s a d e c e " E v e t ! E v e t ! E v e t ! " d e . B u s e n i n m a n t r a n o l s u n . V e iyi b i r d u ş a l . O t ü m negatifliği s ö k ü p a t a c a k t ı r v e s a n a y e n i b i r evet d e m e hissi v e r e c e k t i r . 301

ÇOCUK

B u s a y e d e b u seni t a m a m ı y l a arındıracaktır . Bir k e z b u k a y a l a r k a l d ı r ı l d ı ğ ı n d a g ü z el b i r akışın olabilir.

Kahkaha Meditasyonu U y u m a d a n önce geceleyin ve sabah bu meditasy o n u o n ila k ı r k d a k i k a l ı ğ ı n a d e n e . S e s s i z c e o t u r u r k e n v a r l ı ğınd a k ı k ı r d a m a y a r a t , s a n k i t ü m b e d e n k ı k ı r d ı yor,

g ü l ü y o r m u ş gibi.

K a h k a h a y l a sallanmaya başla;

a y a k l a r ı n a v e e l l e r i n e y a y ı l s ı n . B ü y ü k b i r g ü r ü l t ü ile gelirse izin ver; sessizce gelirse izin ver. B ü t ü n b e d e n i n içind e olsun; s a d e c e d u d a k l a r v e b o ğ a z değil, a y a k l a r ı nın t a b a n l a r ı n d a n yükselip göbeğin e d o ğ r u çıksın. K e n d i n i bir k ü ç ü k ç o c u k gibi zihinde canlandır. E ğe r c a n ı n i s t e r s e y e r l e r d e y u v a r l a n m a y a b a ş l a . K a t ı l m a k g ü r ü l t ü d e n d a h a önemlidir. Kasılıp kalma; rahat la, o n u n l a i ş b i r l i ğ i y a p . B a ş l a n g ı ç t a b i r a z c ı k a b a r t s a n bile faydası olacaktır. S o n r a s ı n d a y e r d e y ü z ü s t ü u z a n . Y e r y ü z ü ile t e mas kur, y e r y ü z ü n ü n a n n e n o l d u ğ u n u ve senin çocuk o l d u ğun u h i s s e t ; b u d u y g u n u n i ç i n d e k a y b o l . Y e r y ü z ü ile n e f e s al, y e r y ü z ü ile b i r h i s s e t . T o p r a k t a n g e l i y o r u z ve bir gün geri döneceğiz. Y e r y ü z ü ile b u t e m a s ı k u r d u k t a n s o n r a d a n s ı n d a farklı bir nitelik olacaktır. Bu, gece u y u m a d a n öncesi içindir. O n d a k i k a y e t e r l i o l a c a k t ı r v e s o n r a u y k u y a d a l . V e s a b a h l e y i n ilk ş e y olarak o n u y a t a ğ ı n d a yapabilirsin. Y a n i geceleyin en son 302

MEDITASYONLAR

ş e y v e s a b a h l e y i n ilk ş e y o l a c a k t ı r . G e c e l e y i n k a h k a h a u y k u n d a b i r a k ı m y a r a t a c a k t ı r . R ü y a l a r ı n d a h a neşeli, d a h a şamatacı olacaktır ve onlar sabah k a h k a h a n a yardım edecektir; onlar zemini yaratacaktır. S a b a h kahkahası b ü t ü n g ü n ü n akımını oluşturacaktır. B ü t ü n g ü n boy u n c a n e z a m a n fırsat o l u r s a k a ç ı r m a : K a h k a h a at.

Yüzdeki Gerginliği Serbest Bırakmak H e r gece u y u m a d a n önce y a t a ğ ı n d a o t ur ve yüzünü şekillere sok; tıpkı ç o c u k l a r ı n y a p m a k t a n hoşlandığ ı g i b i . H e r ç e ş i d i n d e n s u r a t l a r y a p ; iyi, k ö t ü , ç i r k i n , güzel. Böylece t ü m y ü z ve y ü z kasları h a r e k e t etmeye b a şlar . S a d e c e o n ila o n b e ş d a k i k a l ı ğ ı n a s e s l e r ç ı k a r , a n l a m s ı z s e s l e r işe y a r a y a c a k t ı r v e s a ğ a s o l a s a l l a n v e s o n r a u y u . S a b a h l e y i n d u ş u n u a l m a d a n ö n c e y i n e ayn a n ı n ö n ü n d e d u r v e o n dakikalığına y ü z ü n ü şekillere sok. A y n a n ı n ö n ü n d e d u r m a k d a h a ç o k y a r d ı m edecektir: G ö r e b ü e c e k s i n ve tepki verebileceksin. Ç o c u k l u ğund a y ü z ü n ü a ş ı r ı m i k t a r d a k o n t r o l et$ m i şsindir . H e r t ü r d e n d u y g u y u b a s t ı r m ı ş s ı n d ı r . Y ü z ü n ü t a m a m ı y l a ifadesiz h a l e g e t i r m i ş s i n d i r ; h i ç k i m s e yüzüne bakarak duygularının ne olduğunu anlayamaz. B u y ü z d e n geceleyin o n d a k i k a y ü z ü n ü şekillere sok, ses ç ı k a r v e b u n d a n k ü ç ü k b i r ç o c u k gibi keyif al. V e sabahleyin de aynanın ö n ü n d e y a p böylece bir u z m a n haline geleceksin. İki üç ay içerisinde t a m a m ı y l a gerginlik gitmiş olacak. 303

ÇOCUK

Kafadan Kalbe Geçmek% D ü şüncede

n h i s s e t m e y e g e ç . V e b u n u n e n iyi y o -

lu k a l b i n d e n nefes almaya b a ş l a m a k olacaktır. G ü n b o y u n c a hatırlayabildiğin k a d a r derin nefes al; n e f e s i n t a m g ö ğ s ü n o r t a s ı n a ç a r p t ı ğ ı n ı h i s s e t . S a n k i t ü m v a r o l u ş içine, kalbini n t a m o r t a s ı n a — s o l a değil, sağa d e ğ i l . . . t a m olarak o r t a s ı n a — a k ı y o r m u ş gibi hisset. K a l p m e r k e z i n i n o l d u ğ u y e r b u r a s ı d ı r . B u n u n fiziksel k a l p l e h i ç b i r a l a k a s ı y o k t u r . O t a m a m ı y l a farklı b i r şeydir; o g ö r ü n e n i n a r d ı n d a k i b e d e ne aittir. B u n e d e n l e d e r i n b i r şekilde nefes a l v e n e z a m a n b u n u yaparsan en azından beş kez

d e r i n nefes al: içi-

n e al, k a l b i n i d o l d u r . S a d e c e o n u o r t a d a h i s s e t . V a r o luş k a l b i n aracılığıyla canlılık, y a ş a m , Tanrısallık, d o ğa a k ı t ı y o r . . . h e r şey içeri akıyor. Ve s o n r a derin bir şekilde nefes ver, y i n e k a l p t e n ve s a n a akıtılan şeyi v a r o l u ş a geri verdiğin i hisset. B u nu g ü n d e p e k çok kez y a p . V e g i d e r e k d a h a çok v e d a h a ç ok duyarlı hale geleceksin, p e k çok şeyin d a h a çok farkında olacaksın. D a h a çok k o k u duyacaksın, d a h a çok tat alacaksın, d a h a çok dokunacaksın, d a h a çok göreceksin,

daha

çok d u y a c a k s ı n , h e r şey d a h a y o ğ u n olacak. Y a ş a m ı n senin içinde gerçekten titreştiğini hissetmeye başlayacaksın.

304

M E D İTASYONLA

Gevşem e S a d e c e b i r ç o c u ğ u izle: O r a h a t t ı r , o k e n d i n i bır a k m ı ş h a l d e d i r . Ve g e v ş e m e k için ç ok bilge o l m a y a gerek yoktur; o basit bir sanattır ç ü n k ü sen zaten doğd u ğund a o n u b i l i y o r d u n ; o z a t e n v a r d ı r . S a d e c e o n u d u r a ğa n h a l i n d e n a k t i v e e t m e k g e r e k i r , o n u u y a r m a k gerekir. T ü m meditasyon teknikleri senin kendini bırakma sanatını h a t ı r l a m a n a y a r d ı m e t m e k t e n b a ş k a bir şey değildir. Basit ilkeler hatırlanmalıdır. malıdır.

Yatağında yatarken

a y a ğında n

itibaren

kapalı

B e d e n d e n başlanıl-

uykun

gözlerle

gelmeden enerjiyi

önce

izlemeye

b a şla . O r a d a n b a ş l a ; s a d e c e i ç e r d e n izle : B i r y e r d e b i r gerginlik v a r mı? Bacaklarda, baldırlarda, k a r ı n d a bir y e r d e bir gerginlik, k a s ı l m a v a r mı? Ve bir y e r d e bir g e r g i n l i k b u l u r s a n b a s i t ç e o n u r a h a t l a t m a y a çalış . V e r a h a t l a m a hissi gelmediği sürece b u n o k t a d a n b a ş k a bir y e r e h a r e k e t etme. E l l e r e d o ğ r u git ç ü n k ü ellerin seni n z i h n i n d i r ; o n lar z i h n i n e bağlıdır. Ş a y e t s ağ elin g e r g i n s e b e y n i n i n sol t a r a f ı g e r g i n o l a c a k t ı r . E ğ e r s o l elin g e r g i n s e b e y n i n i n s a ğ t a r a f ı g e r g i n o l a c a k t ı r . B u n e d e n l e ilk ö n c e ell e r e d o ğ r u g i t — o n l a r n e r e d e y s e z i h n i n i n d a l l a r ı gibid i r — ve s o n r a en s o n u n d a zihne ulaş. T ü m b e d e n gevşediğinde zihin neredeyse y ü z d e doksan

oranında rahatlamıştır

çünkü

beden

zihnin

u z a n t ı s ı n d an b a ş k a bir şey değildir. O z a m a n y ü z d e on

305

ÇOCUK

g e r g i n l i k z i h n i n d e d i r . . . b a s i t ç e izle o n u v e s a d e c e izley e r e k b u l u t l a r k a y b o l a c a k t ı r . O s e n i n için b i r k a ç g ü n sürecektir; o bir yatkınlıktır. Ve bu senin çocukluk deneyimini, çok raha t olduğun zamanı canlandıracaktır. Birkaç gün içinde bu yatkınlığı yakalayabileceksin. V e b i r k e z b u sırrı bildiğinde — b u n u k i m s e s a n a ö ğretmez

, o n u k e n d i b e d e n i n i n içinde a r a ş t ı r m a k zo-

runda kalacaksın— g e v şeyebileceksin

g ü n içinde bile istediğin z a m a n Ve

gevşemenin

efendisi

olmak,

d ü n y a d a k i en güzel deneyimlerden bir tanesidir. Bu, ruhsallığa doğru b ü y ü k bir yolculuğun başlangıcıdır ç ü n k ü tam olarak bir rahatlık içinde olduğunda artık bir b e d e n değilsindir. E ğe r t ü m b e d e n i n g e v ş e k s e b a s i t ç e b i r b e d e n old u ğun u u n u t u r s u n . V e b u , b e d e n i u n u t m a n ı n i ç i n d e y k e n , b e d e n i n i ç i n d e gizli k a l m ı ş o l a n y e n i b i r ş e y i n , ruhsal varlığın

hatırlanmasıdır.

R a h a t bırakmak, beden olmadığını a m a ölümsüz, sonsuz bir şey o l d u ğ u n u bilmenin b i r y o l u d u r . K e n d i n i doğal bir şekilde bırakmış o l d u ğ u n d e n e yimleri bulabileceğin hayatına bir bak. Yüzerken yaşad ı ğı n a n l a r v a r d ı r , e ğ e r g e r ç e k b i r y ü z ü c ü y s e n y ü z m e den, sadece su ü s t ü n d e kalmayı başarabilirsin ve muazzam bir bırakmışlık duygusu fark edeceksin. N e h i r le birlikte gitmek, akıntıya karşı hiçbir h a r e k e t y a p m a mak, akıntının bir parçası olmak. K e n d i n i b ı r a k m a d e n e y i m l e r i n i farklı k a y n a k l a r d a n toplayabilirsin ve kısa süre içerisinde t ü m sırrı avuçlarının içerisinde tutuyor olacaksın. 306

M E D İTASYONLA

Çocuklar İçin Meditasyonlar

On İki Yaşına Kadar Çocuklar İçin Meditasyon Bu her okul g ü n ü n ü n başlangıcında öğretmenler ve çocukların birlikte y a p m a s ı için bir m e d i t a s y o n d u r ancak bu zorunlu kılınmamalıdır.

İlk aşama: B e ş d a k i k a g i b b e r i s h : Ç o c u k l a r a b a ğ ı r m a k , çığlık a t m a k ve d u y g u l a r ı n ı n ifadesi için t a m bir ö z g ü r l ü k verilmelidir.

İkinc i aşama: Beş d a k i k a k a h k a h a , t a m o l a r a k k a h k a h a atmalar ı n a izin verilmelidir. B u n u n s a y e s i n d e o n l a r ı n zihinleri d a h a saf v e t a z e o l a c a k t ı r .

Üçüncü aşama: Gibberish'ten ve k a h k a h a d a n s o n r a beş dakikalığ ın a y e r e u z a n m a l ı l a r . Ö l ü g i b i h a r e k e t s i z v e d i n g i n . Sadece nefes gelip gidiyor.

307

ÇOCUK

On İki Yaşından Büyük Çocuklar İçin Meditasyon O s h o s o n r a d a n o n iki y a ş ı n d a n b ü y ü k ç o c u k l a r için b i r a d ı m d a h a eklemiştir. K a h k a h a d a n s o n r a k i v e sessizlikten ö n c e k i a ş a m a y a b e ş dakikalık a ğ l a m a ekl e m i ştir .

5 Dakika$ Gibberish 5 Dakika$ Kahkaha 5 Dakika$ Ağlama 5 D a k i k a $ Ö l ü gibi y a t m a

308

K a vuş ula n Cennet Sizin mevcudiyetinizde otururken pek çok kez kendimi son derece çocuksu bir duygu ile kaplanmış olarak buluyorum. Bu çok uzun zaman öncesinden de olsa tanıdık geliyor. Bu önemli midir?

B u r a d a içinden geçtiğin bu b ü y ü k deneyim, temel i n d e s e n i n k a y b e t t i ğ i n ç o c u k l u ğ u n u y e n i d e n e l d e etmendir. "Kaybolmuş çocukluğun" dediğimde,

senin ma-

sumiyetin, h a y r e t dolu gözlerin, bir şey b i l m e m e n , hiçbir şeye s a h i p o l m a m a n a m a y i n e d e d ü n y a n ı n zirvesinde hissetmen d e m e k istiyorum. Bu hayret, coşku, g e r g i n l i ği n o l m a m a s ı , e n d i ş e n i n o l m a m a s ı , k a y g ı n ı n olmaması, p a r l a k e n s t a n t a n e l e r y e n i d e n keşfedilmeli, onlara yeniden kavuşulmalıdır. E l b e t t e ikinci ç o c u k l u k , i l k i n d e n ç o k d a h a fazla önemli ve kıymetlidir, ilkinde masumiyet, cehalet yü$ 309

ÇOCUK

zünden vardı. Bu yüzden o, saf ve temiz ve sana ait değildi ; o sadece doğal olarak her çocuğun başına gelen bir şeydi, ikinci çocukluk senin en büyük kazanımın olacaktır: O herkesin başına gelmez, ikinci çocukluk seni cahillik olmadan masum kılar, ikinci çocukluk her türlü deneyim aracılığıyla gelir. O olgundur, merkezdedir, olmuştur. Böyle hissettiğin için kutsanmış hissetmelisin, ikinci çocukluk tam olarak meditasyonun varoluşsal anlamı demektir. Ve oradan gerçekte hiç terk etmediğin, terk etmenin imkânsız olduğu çünkü onun sen olduğu n evine geri dönme yolculuğu gerçekleşir. Nereye gidersen git kendini orada bulacaksın. Sende, koşulsuz bir şekilde her yerde seninle birlikte olacak, tek bir gerçek varlık vardır. Cehennemde bile olsan fark etmez, o seninle birlikte olacaktır; cennette bile olsan fark etmez, o seninle birlikte olacaktır. Varlığını n gerçek özünü bulmak, bir elde saf masumiyet ve diğer elde de yeryüzünde var olmuş en büyük

Bedenin yaşlanıyor

olabilir

O yüzden bedenin yaşla-

ama şayet sessiz olmanın huzurlu meditasyon

nıyor olabilir ama şayet sessiz

olmanın ve huzurlu ve medi%

halinde

tasyon halinde ve sevgi dolu

ve sevgi dolu olmanın yollarını

bilgelik olması demektir.

öğrenebilirsen

yaşlanmayacaksın

olmanın yollarını öğrenebilir% sen yaşlanmayacaksın. Sabahın güzel gün ışığında parlayan, tüm incilerden daha de%

310

K A V U ŞULA N C E N N E T

ğ erl i g ö z ü k e n ç i ğ t a n e l e r i k a d e r t a z e v e g e n ç k a l a c a k sın. Ç o c u k l u ğunu n i ç i n d e m u t l u v e k e y i f l i o l m a l ı s ı n . İ sa'nı n d e f a l a r c a , " S e n y e n i d e n d o ğ m a d ı ğ ı n s ü r e c e . . . " d e r k e n söyleme k istediği b u d u r . H ı r i s t i y a n l a r bile b u ifadenin anlamını çözememiştir. O n l a r birebir düşüner e k , " S e n y e n i d e n d o ğ m a d ı ğ ı n s ü r e c e . . . " y i ö n c e öleceksin ve sonra t e k r a r doğacaksın ve kıyamet g ü n ü nde İsa seni cennete götürece k diye anlamışlardır. Adam ı n söylemek istediği bu değildir. S ö y l e m e k i s t e d i ğ i ş e y ş u d u r : T a m ş u a n b i r kişilik o l a r a k ö l m e d i ğ i n v e t o p l u m v e i n s a n l a r t a r a f ı n d a n kirletilmemiş, z a r a r g ö r m e m i ş m a s u m bir b i r e y o l a r a k ortaya çıkmadığın sürece... Senin yeni d o ğ u m u n budur. Dirilmek budur.

Bayan

Meyer,

komşusu

Bayan

Jones'a,

"Artık

o ğlunu z E r n i e ' n i n b i z i m y ü z m e h a v u z u m u z d a y ü z m e sini i s t e m i y o r u m " d e d i . " A m a b e n i m zavallı E r n i e ' m n e y a p m ı ş ? " d i y e sordu Bayan Jones. B a y a n M e y e r kızgın bir şekilde, " S ü r e k l i h a v u z a i şiyor, " d e d i . " O n u n üzerine bu k a d a r gitmeyin" dedi Bayan Jones, "bu yaştaki bütün çocuklar bunu y a p a r ! " " B e l k i d e y a p a r l a r , " d e d i B a y a n M e y e r , " a m a atl a m a t a h t a s ı n ın ü z e r i n d e n değil."

311

ÇOCUK

Ç o c u k l u ğu n k e n d i n e ai t g ü z e l l i k l e r i v a r d ı r ç ü n k ü o, görgü kurallarını, kibarlığı ve t ü m bu saçmalıkları bilmez. O çok basittir, m a s u m d u r ve çok doğaldır.

B i r a d a m b a r a girdi v e b i r k ö p e ğ i n iki ü ç a d a m l a b i r l i k t e m a s a d a o t u r u p p o k e r o y n a d ı ğ ı n ı g ö r ü n c e şaş ırdı . A d a m o r a y a g i t t i v e " B u k ö p e k g e r ç e k t e n i s k a m bil k â ğ ı t l a r ı n ı a n l a y a b i l i y o r m u ? " d i y e s o r d u . Adamlardan

biri,

"Elbette

yapabiliyor"

dedi.

" A m a gerçekten bir oyuncu olduğu söylenemez.

z a m a n e l i n d e iyi b i r k â ğ ı t o l s a k u y r u ğ u n u s a l l a m a y a b a şlıyor!

Bu kesinlikle m a s u m i y e t t i r . . . k ö p e k m u t l u l u ğ u n u gizleyemez.

İki k a r a f a t m a , ç ö p yığınının t e p e s i n d e k i lezzetli ş eyler i k ı t ı r k ı t ı r y e r k e n b i r t a n e s i , y a k ı n d a k i b i r a p a r t m a n a t a ş m a n y e n i kiracılar h a k k ı n d a bir şey anlatmay a başladı. " D u y d u m ki buzdolaplarında leke y o k m u ş , yerler i ışıl ışılmış v e t ü m e v d e t e k b i r t o z z e r r e c i ğ i b i l e y o k m u ş " dedi. "Lütfen, lütfen" d e d i diğer karafatma, "yem e k y e r k e n değil."

Ne kötü haber...! K u şların , a r ı l a r ı n , k a r a f a t m a l a r ı n d i l i n i ö ğ r e n m e ye başladığımız g ü n m u a z z a m bir devrim olacaktır. O n l a r ı n h e p s i n i n k e n d i l e r i n e h a s iletişimi v a r d ı r . A n $ 312

KAVUŞULA N C E N N E T

cak o z a m a n kalp bir h ü z ü n hisseder ç ü n k ü biz h e n ü z insanlarl a bile

iletişim k u r m a y ı b a ş a r a m a d ı k v e

biz

milyonlarca yıldır b u r a d a y ı z . Bu nasıl bir aptallıktır ki t ü m i n s a n l ı ğ ı n b i z e a i t o l d u ğ u n u v e b i z i m d e o n a a i t old u ğumuz

u b i l m i y o r u z , i n s a n ı n t ü m y a p t ı ğ ı şey, s a d e c e

k e s m e k , ö l d ü r m e k , s a v a ş m a k t ı r . A y n ı enerji, a y n ı ç a b a b u d ü n y a y ı t ü m e v r e n d e k i e n b ü y ü k m u c i z e h a l i n e get i r e b i l i r d i . A n c a k b i z b i r b i r i m i z i a n l a m ı y o r u z . A y n ı d il i d a h i k o n u ş u y o r olabiliriz a m a a n l a m a k ş a r t değil; beklenen

şey yanlış

anlamadır.

Bu yüzde n insanlar

k e n d i l e r i n i gizliyor, ç o c u k l u ğ u n u gizliyor, m a s u m i y e tini

gizliyor,

kendisini

herkesten

savunma amacıyla

koruyor; aksi taktirde genç ve yaşlı t ü m çocukların bu y e r y ü z ü c e n n e t i n d e k ı k ı r d a y ı p , g ü l ü p , zevk alıp o y n a d ı ğın ı g ö r e c e k t i n . B u c i d d i y e t n e d e n ? i n s a n b u c i d d i y e t t e n h i ç b i r ş e y elde e t m e m i ş t i r , o b a s i t ç e h e r şeyi yit i r m i şti r a m a o , c i d d i o l m a y a d e v a m e d e r . Ben tamamıyla ciddiyetin karşısındayım. B e n o n u psikolojik bir hastalık olarak adlandırıyorum. Sadece

oyuncu,

çocuksu,

masum

bir

davranış

d o ğr u d a v r a n ı ş t ı r . O b e n i m sev a p olarak, dindar, r u h a n i davranış

olarak

adlandıracağım

ş eydir. . . s a d e c e i n s a n i d e ğ i l , ilahidir.

tamamıyla

ciddiyetin karşısındayım. Ben

Bir

çocuk

kadar

masum

o l d u ğu n a n i n s a n l ı ğ ı a ş m ı ş s ı n $ dır,

Ben

Tanrısallığın

dünyasına

onu

psikolojik hastalık

bir olarak

adlandırıyorum.

g i r m i şsindir . 313

ÇOCUK

Ben bir çocukken hiç gerçek bir çocuk olamadım ama bu son günlerde sıklıkla küçük bir çocuk gibi hissediyorum. Bu gerçekten bir mucizedir, gerçek bir mucizedir! Y e n i d e n bir ç o c u k gibi h i s s e t m e k g e r ç e k bir d ö n ü ş ü m d ü r . O n a izin v e r . . . o n u n için u t a n ç d u y m a . Y a ş ı n ı v e zihnini bir k e n a r a koy. E ğ e r b u n u yapabilirsen b i r d e n v ü c u d u n d a y e n i bir enerjinin yükseldiğini hissedeceksin. Y a ş ı n e n a z ı n d a n y i r m i yıl a z a l a c a k . H e m e n g e n ç $ l e şeceksi n v e d a h a u z u n y a ş a y a c a k s ı n . B u y ü z d e n o n a izin ver, o güzeldir . Bir kimse y e n i d e n bir ç o c u k haline gelmelidir. Ve o z a m a n h a y a t tamamlanır. Ç o c u k l u k t a başlarız ve çoc u k l u k t a b i t i r i r i z . E ğ e r b i r k i m s e b i r ç o c u k h a l i n e gelm e d e n ölürse o n u n y a ş a m döngüsü tamamlanmamıştır. O n u n y e n i d e n d o ğ m a s ı g e r e k e c e k t i r . D o ğunu

n t ü m y e n i d e n d o ğ u m fikri b u d u r . E ğ e r

yeniden doğabiliyorsan

— b u hayatında yeniden doğa$

biliyorsan — y e n i d e n d o ğ m a n a gerek kalmaz. E ğ e r bu b e d e n d e g e r ç e k t e n bir ç o c u k haline gelebilirsen, y e n i den dünyada d o ğ m a n a gerek yoktur. binde yaşayabilirsin.

zaman

geri

V a r o l u ş u n kaldönmene

gerek

yoktur. Dersin i almışsındır ve Benim tüm çabam budur; senin

yeniden

bir çocuk olmana yardım

etmek.

döngü tamamlanmıştır.

Benim

t ü m ç a b a m budur; senin yeniden bir çocuk olmana y a r d ı m etmek. Bu zordur, çok zordur ç ü n k ü s e n i n t ü m d e n e y i m i n , senin t ü m kalıbın, senin t ü m ka$

314

KAVUŞULA N C E N N E T

rakterin direnir v e " N e y a p ı y o r s u n ? B u çok aptalca gör ü n ü y o r " der. A m a sen aptal ol ve bırak o kendiliğinden ç ı k s ı n . O k a d a r y e n i , o k a d a r hafiflemiş h i s s e d e c e k s i n k i o n a izin v e r . B u ç o k ö n e m l i b i r ş e y d i r a m a o n u k a y bedebilirsin. O n a y a r d ı m etmezsen kolaylıkla kaybolabilir ç ü n k ü s e n i n t ü m kişiliğin o n u n k a r ş ı s ı n d a olacakt ı r . O n a i z i n v e r m e k için, o n a b i r y o l b u l m a k i ç i n b i l i n ç li olarak çalışman gerekecek. Senin t ü m geçmişin bir k a y a g i b i o r a d a o l a c a k t ı r v e b u y e n i olgu, s a d e c e d a m l a y a n bir su, k ü ç ü k bir a k ı n t ı gibi olacaktır. Y a r d ı m e d e b i l i r s e n o b i r n e h i r olabilir; a k s i t a k t i r d e k a y a ç o k b ü y ü k t ü r . F a k a t nihai olarak kişi destek olmaya, y u m u şak olmaya, s u gibi o l m a y a d e v a m ederse d a h a güçl ü olan, d a h a taşlaşmış gibi olan şeyler kaybolacaktır. U z u n v a d e d e k a y a h e r z a m a n suya m a ğ l u p olur. Y a şl ı a d a m h e r z a m a n ç o c u k t a r a f ı n d a n y e n i l g i y e u ğ ratılır. Ö l ü m h e r z a m a n y a ş a m a m a ğ l u p olur. Kişi h e r z a m a n h a t ı r l a m a l ı d ı r v e kişi h e r z a m a n d a h a y u m u ş ak, d a h a taze, d a h a g e n ç şeylere y a r d ı m c ı olmalıdır. Çocuklarla arkadaş ol ve onların etrafında dolan. O n l a r ne y a p a r s a sen de y a p . O n l a r b u n d a n hoşlanacaktır. Ç o c u k l a r ç o k alıcıdır v e h e r z a m a n anlarlar. O n lar h e m e n senin yaşlı g ö z ü k t ü ğ ü n ü a m a olmadığını anlarlar. S a d e c e ç o c u k l a r a karış v e b ü y ü k insanları u n u t .

H e r z a m a n için iki ü ç y a ş ı n d a bir ç o c u k l a y ü r ü y ü şe ç ı k m a k ve o n u n l a d o s t l u k e t m e k ve ne y a p t ı ğ ı n ı görm e k , n a s ı l y ü r ü d ü ğ ü n ü g ö r m e k v e h e r ş e y l e n a s ı l ilgil e n d i ğin i g ö r m e k ç o k iyidir . B i r k e l e b e k y a d a b i r ç i ç e k 315

ÇOCUK

ya da havlayan bir köpek ve çocuk her an tam olarak o n u n içindedir. S a d e c e ç o c u k nası l y a ş a n a c a ğ ı n ı bilir y a d a kişi y e n i d e n b i r ç o c u k haline geldiği z a m a n nasıl y a şanacağın

ı bilir. B u ikisinin a r a s ı n d a s a d e c e ı s t ı r a p

ve cehennem vardır. B u n e d e n l e ü ç y a ş ı n d a k i b i r ç o c u ğ u n fikrini k o r u , bırak senin gerçekliğin bu olsun ve kronolojik yaşın, sadece t o p l u m s a l b i r olgu, s a d e ce bir s u r a t olsun. Sad e c e d ı ş a r d a n b i r y e t i ş k i n ol, i ç e r d e n b i r ç o c u k o l a r a k kal. V e t e k b a ş ı n a y k e n t ü m yetişkinliğini bir k e n a r a bır a k ; b u g e r e k l i d i r , b i r ç o c u k g i b i d a v r a n . V e b u iyi o l a caktır. K ü ç ü k çocuklarla oyna. B a z e n o n l a r ı al, k u m s a l d a b i r y ü r ü y ü ş e ç ı k y a d a herhangi bir yerde —bir b a h ç e d e —

y ü r ü y ü ş e çık. V e

tıpkı onlar gibi d a v r a n ; onları senin gibi d a v r a n m a y a z o r l a m a . S a d e c e o n l a r ı izle v e i ç i n d e y e n i f a r k ı n d a l ı k $ ların yükseldiğini göreceksin. B a z e n b ir ç o c u k gibi h i s s e t m e k çok k o r k u t u c u olacaktır ç ü n k ü o z a m a n çok k o r u n m a s ı z , çok açık ve herk e s seni incitebilirmiş gibi hissedeceksin. Yine ç o k ç a r e siz h a l e g e l e c e k s i n . . . a m a b u ç a r e s i z l i k g ü z e l d i r . K o r u n masız olmak güzeldir; b a z e n incinmek güzeldir. S a d e c e b u a c ı l a r d a n u z a k d u r m a k içi n k a t ı l a ş ı r ı z , çelik g i b i b i r kabuk, bir zırh

ediniriz. O güvenlidir a m a ölüdür.

Ç o k güzel bir halin içindesin! O n u n içinde kal ve y e n i d e n v e y e n i d e n d a v e t et. N e z a m a n b i r fırsat b u l u r s a n h e m e n b i r ç o c u k ol. B a n y o n d a y k e n , küvette o t u r u r k e n tıpkı bir çocuk gibi ol. T ü m o y u n c a k l a r ı n e t r a f ı n d a o l s u n ! 316

YAZAR HAKKINDA

Osho'nun bireysel dan, en

anlam

öğretileri, arayışın-

t o p l u m u n yüzleştiği acil

sosyal

siyasi

meselelere k a d a r geniş bir alanı kapsadığı hangi

bir

içi n h e r -

kategoriye

so$

kulamamaktadır. Kitapları yazılmamış , otuz beş yılık b i r s ü r e z a r f ı n d a u l u s l a r a r a s ı b i r izleyici kitlesin e y a p t ı ğı k o n u ş m a l a r ı n ses v e g ö r ü n t ü k a y ı t l a r ı n d a n yazıya dökülerek derlenmiştir. yınlanan,

Osho,

L o n d r a ' d a ya-

S u n d a y Times t a r a f ı n d a n Y i r m i n c i Y ü z y ı l ' m

bin ö n e m l i i n s a n ı n d a n birisi ve Amerikalı y a z a r T i m R o b b i n s t a r a f ı n d a n " İ s a M e s i h ' t e n b u y a n a h a y a t a gelmiş en tehlikeli insan" olarak tanımlanmıştır. O s h o , k e n d i çalışmaları h a k k ı n d a , y e n i t ü r b i r insanın d o ğ u m u için u y g u n şartları o l u ş t u r m a y a k a t k ı y a p t ı ğın ı s ö y l e m i ş t i r .

Bu y e n i insanı sıklıkla " Z o r b a $

B u d a " o l a r a k t a n ı m l a r. H e m Y u n a n l ı Z o r b a gibi d ü n $ 317

y e v i z e v k l e r d e n , h e m d e G u a t a m B u d a ' n ı n sessiz d i n g i n l i ğinde n z e v k a l a b i l e n b i r i n s a n . O s h o ' n u n b ü t ü n ç a l ı şmaların D o ğunu

a derinlemesine işlemiş olan vizyon h e m

n s o n s u z bilgeliğini, h e m d e B a t ı bilim v e t e k -

nolojisinin en y ü k s e k potansiyelini kavrar. O s h o ayrıca çağdaş hayatın hızlanmış t e m p o s u n u k a b u l e d e n m e d i t a s y o n y a k l a ş ı m ı v e içsel d ö n ü ş ü m b i limine y a p t ı ğ ı çığır a ç a n katkılarıyla tanınmıştır. O n u n özgün, aktif meditasyonları b e d e n ve zihnin birikmiş stresini a t m a k için tasarlanmıştır. B u sayede d ü ş ü n c e d e n özgürleşmek ve meditasyonun dingin r u h halini y a şama k d a h a k o l a y o l u r . Yazarın otobiyografi olarak T ü r k ç e ' d e yayınlanmış bir kitabı mevcuttur: "Osho Gerçek tanbul

318

Yaşam

Provakatör Öyküsü"

Mistik:

Aykırı

bir

O m e g a Yayınları,

Spiritüelin 2004,

İs-

ULUSLARARASI O S H O MEDİTASYON BELDESİ Uluslararası O s h o Meditasyon Beldesi tatiller için muhteşe m bir yerdir ve orada insanlar yeni bir yaşam biçimini daha çok farkında olarak, rahatlamış ve eğlenceli bir şekilde doğrudan tecrübe edebilirler. Hindistan'daki Mumbai (Bombay) kentinin yaklaşık olarak 160 km güneydoğusundaki Pune'da y er alan belde, dünyanın y ü z ülkesinden her yıl gelen binlerce ziyaretçiye çok çeşitli programlar sunar. Orijinal olarak Maharajalar ve varlıklı ingiliz sömürgeciler için yazlık bir dinlence yeri olarak kurulan Pune, şimdilerde çok sayıda üniversiteye, yüksek teknolojiye ve endüstriye sahip modern bir kent olarak gelişmektedir . Meditasyon beldesi, Koregaon Park olarak bilinen banliyösündeki 160.000 m 2 'lik bir alana yayılmıştır. Beldenin yerleşkesinde yeni açılan otel, sınırlı sayıda ziyaretçiye kalma olanağı sunabilmektedir. Ayrıca, yakınlarda çok sayıda otel ve özel apartman dairesi birkaç günden birkaç aya kadar kalınabilecek olanakları son derece uygun koşullarda sunabilmektedir. 319