Buma Classical 2015 - programmamagazine

Een uitgave van Buma Classical 2015

hans aarsman Fotodetective

ontrafelt klassieke muziekfotografie

Nieuws en tickets via bumaclassical.com

ralph van raat Musicoloog / pianist

gids in het landschap van de hedendaagse muziek

gillian moore

Director of Music Southbank Centre

daagt de wetten en regels van het concert uit

klassieke muziek uit Nederland BUMA IS HOOFDSPONSOR VAN DE BUMA CLASSICAL

BUMA IS HOOFDSPONSOR VAN BUMA CLASSICAL

Foto: iStock / Chang

Buma zet zich in voor hedendaags Buma zet zich in klassieke muziek hedendaags uitvoor Nederland

N

01

BUMA Classical 2015

Voorwoord

a een succesvolle eerste editie zijn we dit jaar terug om de hele industrie rond klassieke muziek bij elkaar te brengen onder de noemer Buma Classical. De sector rond klassieke muziek is in beweging, er wordt geduwd, geschoven en getrokken. Het is daarom juist belangrijk dat we er samen voor gaan om een sterke en weerbare sector te vormen. Daarbij gaat het er niet om de juiste antwoorden te geven maar om elkaar de goede vragen te stellen. Hoe staat het veld ervoor? Welke obstakels zijn er overwonnen of juist boven komen drijven? Welke veranderingen kunnen we in de nabije toekomst ver­ wachten? Wie zijn de aanjagers van de klassieke muziek en wie de talenten voor het komende seizoen? Kortom: Wat speelt er?

Niet alleen in Nederland hebben we met veel veranderingen te maken, het is een trend die je wereldwijd terug ziet. Daarom kijken we ook over onze eigen grenzen heen, te beginnen bij onze buren de Vlamingen. Wat me na de eerste gesprekken met onze zuidelijke evenknieën opviel is hoe veel we op elkaar lijken maar hoe weinig we van elkaar weten. Het wordt tijd om daar verandering in te brengen. Daarom richt Buma Classical dit jaar de schijn­ werpers op Vlaanderen. We laten zien wat de klassieke sector daar te bieden heeft en wat wij hen te bieden hebben.

Een belangrijk thema dat me het afgelopen jaar heeft bezig gehouden is innovatie. Of liever gezegd de consequentie van innovatie. Tijdens een re­ searchreis met de trein kan je altijd goed nadenken en viel bij mij het kwart­ je. In gesprekken over innovatie is er vaak een strijd gaande. De vernieuwers denken dat het nieuwe het oude zal vervangen en dat er keuzes gemaakt moeten worden. Gaan we elektrisch rijden met onze auto’s of blijft het fos­ siel. Moet de concertpraktijk op de schop of moet hij zo blijven? Het is altijd een of-of discussie en dit kost veel tijd en energie. De praktijk is veel weer­ barstiger en, volgens mij, is er veel vaker sprake van en-en! We gaan én elek­ trisch rijden én fossiel. We houden de oude concertpraktijk in stand én we gaan op zoek naar nieuwe vormen. Ik hoop dat we met Buma Classical 2015 een steentje kunnen bijdragen aan deze zoektocht en iedereen weer vol energie en inspiratie 2016 in kan.

— Kik Eveleens ANDRIES VAN ROSSEM — CARILLON

1957 / CONSERVATORIUM VAN ROTTERDAM / ORGANIST / MUZIEKTHEATER / AANMOEDIGINGSPRIJS VOOR MUZIEK VAN HET AMSTERDAMS FONDS VOOR DE KUNST

02

Inhoudsopgave

OP SAFARI

Beleef klassieke muziek in haar natuurlijke habitat! De Classical Safari’s van Buma Classical bieden je een frisse blik op de klassieke muzieksector van je buren.

VROUWEN VAN DE RADIO Als zendermanagers van een publieke radio­ zender voor klassieke muziek vonden Marwil Straat (NPO Radio 4) en Chantal Pattyn (Klara) elkaar als collega’s én als vriendinnen.

Een interview over de toekomst van de radio, het publiek en haatmail met ‘Blackie & Blondie’.

07 RAAD & DAAD

24 INSIGHTS

40 SPEELRUIMTE

Aan de hand van hun persoonlijke toekomst­v isies stellen we de redac­ tieraad van 2015 graag aan je voor

Volg jouw carrièrepad om de meest interessante Insight Sessie alvast te plannen

Componist, dirigent en lector Mi­ cha Hamel over de ontgrenzing van de klassieke muziek

14 DE KEUZE VAN WILLEM JETHS

34 RALPH VAN RAAT

42 DUET

De Componist des Vaderlands kiest drie hoogtepunten uit

Pianist, musicoloog en gegrepen door hedendaagse muziek.

Sander van Maas en Annet Lek­ kerkerker wisselen van gedachten over de vraagstukken rond digitaal erfgoed en podiumkunsten

22 HANS AARSMAN

36 BRAINWAVES

46 EDISON KLASSIEK

Fotodetective Hans Aarsman over het ‘invullend vermogen’ van het publiek

Aanjagers en koplopers van de klas­ sieke muziekindustrie stellen zich alvast voor

Wie zijn de genomineerden van de Edison Klassiek 2015?

03

BUMA Classical 2015

Inhoudsopgave

GILLIAN MOORE Als Director of Music van Southbank Centre zet Gillian Moore bijzondere projecten op om klassieke muziek naar alle lagen van de bevolking te krijgen.

JOHAN GIJSEN

Hoe krijg je mensen enthousiast voor muziek die ze niet kennen? Programmeur Johan Gijsen krijgt het voor elkaar met het festival Le Guess Who? Wat is het geheim van Johan Gijsen?

colofon

Buma Classical is initiatief van Stichting Buiten.Gewoon.Klassiek en Lustr bv.

Bijdragende auteurs Sanne Aartsen, Karel Geeraedts, Hans Aarsman, Gillian Moore, Sander van Maas, Mark van Schaik, Micha Hamel, Kik Eveleens, Yoskha Malais Team Buma Classical Kik Eveleens – Directeur Corine Haitjema – Samensteller Sanne Aartsen –Programmering & Communicatie Yoskha Malais – Manager Marketing & Communicatie Nadine Zijp – Conceptontwikkeling Marcel Winckens – Productiemanager Elisa Kuijt – Productiemedewerker Lyan van Straten – Vormgeving Donald Stokhof – Stage Ontwerp Autobahn, Utrecht Fotografie Roy Soetekouw, Robert Lagendijk Drukwerk PRinterface Directie Lustr Annemarie Goedvolk – Artistiek directeur Kik Eveleens – Zakelijk directeur Bezoekadres Binckhorstlaan 36 (M 1-06) 2516 BE Den Haag

48 DE FOTO­ DETECTIVE Speciaal voor Buma Classical ont­ rafelde Hans Aarsman deze prachti­ ge foto van Anne-Sophie Mutter

56 NE–BE Jan Van den Bossche over de ver­ schillen tussen de Nederlandse en Belgische klassieke muzieksector

50 HET DEBAT

58 KLASSIEK IN DE STUDENTEN­KAMER

Online content, wie heeft daar eigenlijk de rechten op?

Stukaklassiek: klassieke muziek tussen hoogslapers en bierkratjes

52 TALENT STAGE

70 GENERAL INFO

Buma Classical selecteerde zes talenten om in het oog te houden

Alles wat je moet weten over Buma Classical 2015

Algemeen telefoonnummer +31 070 38 18 106 mail@bumaclassical.com www.bumaclassical.com Disclaimer Dit magazine is samengesteld door Buma Classical met informatie ontvangen door deelnemers voor 9 oktober 2015. De organisatie is niet verantwoordelijk voor wijzigingen of toevoegingen bekend gemaakt na deze datum. We doen onze uiterste best up-to-date informatie te geven.

Programmawijzigingen zullen via de website worden bekend gemaakt. We hebben onze uiterste best gedaan alle partijen te achterhalen. Wanneer een persoon of organisatie bewijs kan leveren dat toestemming was vereist kan contact opgenomen worden.

Dankwoord Wij danken TivoliVredenburg voor het openstellen van hun prachtige gebouw en voor hun ondersteuning vooraf en tijdens Buma Classical. In het bijzonder danken wij ook onze Redactieraad. Het evenement zou niet kunnen bestaan zonder alle inspanning en toewijding van iedereen die betrokken was bij of werkte voor Buma Classical 2015.

04 Gespot!

BUMA Classical 2015

CLASSICAL MUSIC VIDEOS Na werken op Dvořák is het Belgi­ sche B-Classic gestaag doorgegaan met releasen van klassieke mu­ ziekvideo’s onder de titel Classical Comeback. Er zijn inmiddels videos voor Mahler, Glinka en Tsjaikovski gemaakt maar er zijn nog veel meer video’s met klassieke muziek. Daar­ om heeft B-Classic ze voor je op een rijtje gezet, kijk hier maar: youtube.com/user/bclassicfestival

ROCKI De Rocki Play is gestart als Kick­ Starter project door een groep enthousiaste Nederlandse muzieken techliefhebbers. Met de Rocki maak je van elke stereo of draadloze speaker een streaming device. Door zijn ingebouwde batterij en broek­ zakformaat neem je de Rocki overal makkelijk mee naar toe. myrocki.com

FANT DE KANTER — PRELUDE

1969 / CONSERVATORIUM VAN AMSTERDAM / ECLECTISCH / INTUÏTIEF / CLASSICAL DJ

05

BUMA Classical 2015

Gespot!

MUST READ NEWSLETTER Bob Lefsetz, de man met de scherpste pen van de muziek­i ndustrie. Het belangrijkste medium van Bob Lefsetz is zijn nieuwsbrief waarin hij een aan­ tal keer per week de complete industrie fileert als het gaat om copyright, streaming en (het achter­ blijven van) innovatie. Als Steven Tyler, Quincy Jones en Bryan Adams abonnee zijn, kan Lefsetz zeker niet ontbreken in jouw mailbox. Lefsetz’ stokpaardjes: de teloorgang van de grote labels en Justin Bieber. lefsetz.com

RAY CHEN Viool virtuoos, Armani poster­-boy, #ninja en insta­ famous: het is Ray Chen. Hij is allesbehalve traditioneel als het gaat om bereiken van zijn publiek. Zijn niet aflatende stroom van hilarische in­ spanningen via sociale media maken hem een van de meest gevolgde klassieke musici. instagram.com/raychenviolin

SOPHIE ZHAI

HELLO TWIST! U vroeg om sfeer? Met deze smart lamp van Hello­t wist wordt het allemaal een stuk een­ voudiger. Niet alleen past het licht van de lamp zich aan aan de tijd van de dag, het is ook een draadloze speaker! Zonder extra software of hardware, het is zo makkelijk als het indraaien van een lamp. En met de leeftijdspanne van 15 jaar van de LED lamp is-ie nog duurzaam ook. hellotwist.com

werkt voor klassieke muziek.

www.lustr.nl

07

BUMA Classical 2015

raad& daad

Redactieraad

Om tijdens Buma Classical de vragen te stellen die er toe doen, werken we elk jaar met een redactieraad.

De leden van de redactieraad komen uit allerlei vakgebieden van de klassieke muziekindustrie. Elk jaar stellen we een nieuwe redactieraad samen. We stellen de leden van dit jaar graag even aan je voor.

De Buma Classical richt zich niet alleen op de status quo van de klassieke muziek maar kijkt juist naar de kansen die de toekomst te bieden heeft. Daarom hebben we elk lid van de redactieraad gevraagd naar zijn of haar visie voor de toekomst op zijn of haar vakgebied.

Uit hun ingezonden stukjes blijkt een bewonderenswaardige passie en gedrevenheid die zij voelen voor hun vak, de sector en voor de muziek. We zijn dan ook erg trots om met de le足 Corine Haitjema den van deze redactieraad te hebben (24Classics) gewerkt voor Buma Classical 2015.

de raad van 2015 Henk Heuvelmans (Gaudeamus Muziekweek) Ikaros van Duppen (Buma Cultuur) Leon de Lange (Leon de Lange Artist Management) Masa Spaan (Concertgebouw De Vereeniging) Paul Popma (Universal Music) Peter Tra (TivoliVredenburg Utrecht) Stefan Rosu (philharmonie zuidnederland) Stef Coninx (Kunstenpunt)

08

Redactieraad

BUMA Classical 2015

HENK HEUVELMANS CORINE HAITJEMA ...is ondernemer en de drijvende kracht achter het streamings­ platform voor klassieke muziek 24classics.

some day the Happy Bachdag will be a bank holiday Op een dag, in de nabije toekomst, is de wereld een extra vrije dag rijker: de verjaardag van Johann Sebastiaan Bach. Deze dag, die samenvalt met het begin van de lente, zal vol trots gevierd worden door een ieder.

Rijk en arm, moslim of christen, jong en oud zal er op uittrekken om zich over te geven aan het plezier, de lente en de onsterfelijke muziek van de meester.

...is directeur van Gaudeamus Muziekweek, het festival waar de nieuwste muziek van jonge muziek­pioniers wordt gepresenteerd.

one day audiences will be adventurous Er komt vast een tijd dat het publiek de avontuurlijke weg van de componisten zal volgen. Zij zijn het immers, en dan vooral de nu levenden, die nieuwe prikkels aan het muziekleven geven en het publiek blijven uitdagen.

Menigeen durft echter nauwelijks die stap naar het wel­ licht onbekende maar o zo prachtige nieuwe klankland­ schap van de muziekpioniers van nu te zetten. Onbe­ kend maakt onbemind? Och God, vergeef hen, want ze weten niet wat ze missen... Dit is dus mijn stille hoop: ooit komt het goed, die tamelijk onavontuurlijke hou­ ding verandert nog wel, als je maar lang genoeg blijft prikkelen. Strawinski gaf ook niet op, Boulez niet min­ der en Michel van der Aa al helemaal niet. Welkom in het vandaag van morgen!

09

BUMA Classical 2015

Redactieraad

PETER TRA ...zorgt als programmeur voor het klassieke aanbod van TivoliVredenburg.

IKAROS VAN DUPPEN ...zet zich als manager bij Buma Cultuur in voor componisten van hedendaagse muziek en jazz.

in the future composers will be even more creative Eeuwenlang zijn componisten de basis van alle wonder­ lijke klanken die wij om ons heen horen. Het spreekt op dit moment niet altijd meer vanzelf dat deze muziek op vele podia of radiozenders te horen is. Ik ben er toch vol­ ledig van overtuigd dat dit componisten nooit zal weer­ houden om nieuw werk te maken. Gedreven door de pas­ sie om anderen te verwonderen met hun muziek zoeken zij ook in de toekomst naar nieuwe klanken. Om ons te verrassen op welke plek dan ook of op welke manier dan ook met hun creativiteit. Geniet van al die nieuwe mu­ ziek in de toekomst!

soon the future won’t be what it used to be De random-stellingen-generator van de Buma Classical website is niet erg complimenteus over het heden. Musi­ cians zíjn immers al adventurous, composers zíjn al legen­ dary, concert halls zullen nooit only virtual zijn…

Met het risico voor blije eikel versleten te worden roep ik nog eens “Boy, wat zijn we lekker bezig!”. We zitten met z’n allen midden in een omwentelingstijd waarin meer wél dan niet mogelijk lijkt. Ik zie zo veel musici, com­ ponisten, orkesten, podia én publiek met veel gedreven­ heid op zoek zijn naar elkaar. Naast de nog altijd ster­ ke traditionele concertpraktijk groeit harmonieus een nieuwe praktijk. Niet eerder was de klassieke muziek­ wereld zo bezig met het vormgeven van haar toekomst.

De future wordt alleen maar better!

EVERT VAN MERODE — WALTZ ON THE NAME OF CHEN

1980 / WILLEM JETHS / OPPOSITIES / ABSTRACT EXPRESSIONISME / INTROVERT IMPRESSIONISME

10

Redactieraad

BUMA Classical 2015

PAUL POPMA ...is marketingmanager bij Universal Music en heeft de labels voor klassieke muziek en jazz in zijn portefeuille.

In due course record labels will continue to be the breeding ground for musical talent Ook in de toekomst zullen de platenmaatschappijen een broedplaats vormen voor muzikaal talent. Talent zal naar een nog breder publiek worden gebracht en arties­ ten zullen in contact worden gebracht met steeds meer new business partners en brands.

Door de komst van online streaming-services verschuift de focus steeds meer van een op albums gebaseerd mo­ del naar een op tracks gebaseerd model. In de toekomst zal dat ook voor klassieke muziek gaan gelden. De pla­ ten- en muziekindustrie zal zo de verdere groei van de ‘non-genre specifieke’ muziekliefhebber bevorderen.

VANESSA LANN — DD (DOUBLE D)

STEFAN ROSU ...geeft als intendant op zakelijk en artistiek vlak leiding aan de philharmonie zuidnederland.

In the future Orchestras will be Enterprises Wat is een orkest? Volgens de gebruikelijke definities is een orkest vooral een groep musici, die hun vakbe­ kwaamheid inzetten om symfonische muziek op een podium te laten klingen.

Maar zelfs voor het geven van een traditionele concert­ uitvoering is inmiddels veel meer dan alleen artistieke expertise nodig, zoals bijvoorbeeld knowhow van mar­ keting om het publiek voor je te winnen en om kaarten te verkopen. En dan de financiering! Het is anno 2015 een serieuze uitdaging voor overheden, managers en parti­ culieren om een orkest overeind te houden. Bovendien doen de meeste orkesten in Nederland veel meer dan alleen maar spelen op een podium.

Het beeld van een orkest als puur artistieke instelling is daarom ook gedateerd. Het orkest van morgen zal veel breder ageren. Simpelweg omdat het moet! Orkesten zul­ len uit hun eigen mogelijkheden nieuwe activiteiten die­ nen te ontwikkelen en nieuwe afnemers moeten vinden.

1968 / HARVARD UNIVERSITY / RITUELE ELEMENTEN / GRENS VAN HET HOORBARE / STRUCTURELE GETALSVERHOUDINGEN

11

BUMA Classical 2015

Redactieraad

MASA SPAAN ...programmeert klassieke muziek voor binnen bij De Vereeniging én voor buiten bij het festival Wonderfeel.

STEF CONINX ...is onze Vlaamse collega van Kunstenpunt en is daar verantwoordelijk voor klassieke muziek en internationale relaties.

In 2020 the music industry will be more fair trade Enkele jaren geleden vergeleek iemand onze componis­ ten/auteurs met de mijnwerkers uit de goudmijnen: zij doen immers het zwaarste werk om het goud naar boven te halen maar worden het minst betaald terwijl vele an­ deren zich verrijken... Het wordt dus hoog tijd om ook in de muziekindustrie de principes van ‘eerlijke handel’ (Fair Trade) te introduceren. De eerste schuchtere stap­ pen worden momenteel gezet en dat verdient onze volle aandacht en steun. Laten we er samen voor zorgen dat alle actoren van de muzikale content value chain op een eerlijke wijze worden vergoed.

Waarom zouden we niet luisteren naar een streepje Fair Music terwijl we genieten van een (h)eerlijk kopje Max Havelaar?!

In the future the audience will be the offspring of a radically changed human culture De komst van de informatietechnologie heeft tot een diepgaande verandering van onze menselijke cultuur geleid. De technologische ontwikkelingen van de 20e en 21e eeuw hebben niet alleen de wereld om ons heen veranderd maar lijken ook tot een evolutie van de men­ selijke geest te leiden. Die evolutie heeft invloed op de manier waarop wij die wereld om ons heen ervaren. Ons 19e eeuws cultuurideaal van diepgang lijkt daarin ge­ zelschap te krijgen van een nieuwe, meer horizontale manier van betekenisgeving, die tot stand komt in een onbegrensd netwerk van werelden waar we ons als sur­ fende mens doorheen bewegen. Bezieling door diepgang is daarin niet zomaar verloren, maar lijkt wel open te staan voor associatieve verbindingen met verhalen uit andere disciplines en werelden. Deze verandering van de menselijke cultuur vraagt aanbieders van klassieke muziek zich op de van oorsprong 19e concertvorm te be­ zinnen. Ten dienste van de muziek, zal voor het publiek van morgen een innovatieve concertvorm tussen ‘dui­ ken’ en ‘surfen’ moeten ontstaan.

12 Curated

CURATED Met streamingdiensten als Spotify, Qobuz en YouTube word je overspoeld door het haast oneindige aanbod muziek. Om te zorgen dat je niet wordt meegesleurd in de vloedgolf is een gids geen overbodige luxe. Wij zochten een aantal smaakmakers uit die jou van het beste aanbod voorzien.

BART SPAAN — STASIS II

1963 / UNIVERSITEIT VAN NIJMEGEN & AMSTERDAM / DE CONCERTZENDER / ELEKTRO-AKOUSTISCH / TAPE

BUMA Classical 2015

24CLASSICS Natuurlijk kan dit initiatief van eigen bodem niet in dit rijtje ontbreken. 24classics is niet één smaakmaker, het is een smaakma­ kers-platform. Musici, program­ meurs, zalen en Floris Kortie heb­ ben een eigen lijst van 24 klassieke stukken die je op de website terug kunt vinden. Ook onze 24finger­ prints vind je hier terug!

24classics.com

13

BUMA Classical 2015

Curated

MINIMAL MOODS WITH BRYCE DESSNER OF THE NATIONAL Componist, festivalprogrammeur en de gitarist/frontman van The National, Bryce Dessner is the one to watch in het veld waar klassiek en hip(ster) elkaar raken. Afgelopen september bracht hij ons de eerste editie van het festival Sounds from a Safe Harbour. Voor degenen die niet vies zijn van een beetje minimalisme is dit zeker een playlist om te volgen op Spotify. play.spotify.com/user/ the _ national _ official

SINFINI MUSIC Sinfini biedt niet alleen een leuke wekelijkse nieuwsbrief maar ook een mooie collectie aan playlists om uit te kiezen op Spotify; van ‘Autumn Adagio’ tot ‘De Keuze van Janine Jansen’. Lekker grasduinen. sinfinimusic.nl

ULYSSES Klassieke muziek en Spotify zijn niet altijd beste vrienden. Onvind­ bare tracks, te lange tracktitels, en in welke kolom zet je de componist?

Blogger Ulysses zet zich al vanaf 2009 in voor een betere user experi­ ence op Spotify als het om klassiek gaat. Eerst waren er playlists, toen was er de Spotify-app, en toen was er helaas niet zoveel meer. Maar nu is Ulysses terug! Met verse playlists en frisse moed om de juweeltjes uit de krochten van Spotify op te die­ pen. Met 176.615 volgers en counting (net iets meer dan Vivaldi, maar minder dan Bach) is Ulysses zeker een kennismaking waard. spotifyclassical.com

MAX KNIGGE — VENUS IS VAN KOPER

1984 / CONSERVATORIUM VAN AMSTERDAM / AVONTUURLIJK / KLANK / ARRANGEUR

14

De keuze van Willem Jeths

BUMA Classical 2015

willem jeths DE KEUZE VAN

Vorig jaar werd tijdens Buma Classical Willem Jeths als eerste Componist des Vaderlands gepresenteerd. Aan hem valt nu de taak om de toon te zetten. Het eerste jaar heeft Willem van zich laten horen als componist maar vooral ook als ambassadeur van hedendaagse Nederlandse componisten en composities. Op Buma Classical is er dan ook dit jaar veel ruimte voor muziek van nu, tot Willem’s grote genoegen.

CéSAR LüTTGER — PRELUDE NO. 1

“Als Componist des Vaderlands heb ik me het afgelopen jaar vaak afgevraagd wat een componist nu werkelijk is.

Er zijn zoveel manieren van componeren; van het schrij­ ven van noten tot het componeren voor de installatie van ‘Wannaplay?’. Kaders vallen steeds vaker weg en grenzen doen er haast niet toe voor de nieuwe genera­ tie componisten. Het is een mateloos intrigerende tijd waarin we het vak van componist en alles wat daarmee gepaard gaat onder de loep moeten nemen.”

“Tijdens de conferentie van Buma Classical wordt er niet alleen gekeken naar klassieke muziek als een vaststaand gegeven maar juist als een levende kunst en naar wat de toekomst ons als componisten te bieden heeft. Wat zijn bijvoorbeeld de gevolgen van de harmonisatie van het auteursrecht? En wat is de plaats van hedendaagse muziek in het veld tussen musici en componisten? Het zijn vragen die belangrijk zijn om over na te denken, juist nu. Het werk van hedendaagse componisten staat dan ook veelvuldig op de agenda van Buma Classical, als beroep en als muziek.”

1991 / CONSERVATORIUM VAN AMSTERDAM / ELEKTRONISCH / PRODUCER / TWEETFONIE

Een bijzonder project is het 24fingerprints project dat Buma Classical samen met muziek­platform 24classics en Nieuw Geneco heeft opgezet als vervolg van een initiatief van de Componisten Archipel Vlaanderen (ComAV). Elke componist heeft zijn eigen stijl en laat hiermee zijn eigen indruk achter; een vingerafdruk. In september schreven we een oproep uit aan componisten om hun eigen vingerafdruk vorm te geven in een korte compositie voor piano solo.

De reacties waren overweldigend. Ruim 80 componisten meldden zich aan voor het project.

Met Corine Haitjema van 24classics en pianist Ralph van Raat, koos ik uiteindelijk 12 werken uit voor het project. In combinatie met 12 Vlaamse composities vormen zij de 24fingerprints. U zult de composities overal tijdens Buma Classical tegenkomen: als opname, live-uitvoering en als letterlijke vingerafdrukken zoals in dit magazine. Daarnaast zijn ze allemaal nog tot en met december te beluisteren in de speciale afspeellijst van 24classics. Een bijzonder leuke manier om hedendaagse muziek letterlijk een nieuwe plek te geven in Buma Classical.

2

15

De keuze van Willem Jeths

Keynotes

Ralph van Raat is niet alleen als pianist nauw betrokken bij 24fingerprints. In zijn eigen keynote bespeelt hij de vleugel en het publiek met hedendaags repertoire. Hij laat de veelheid aan muziek horen die er vandaag de dag door componisten wordt gemaakt en nodigt een aantal componisten uit om in gesprek te gaan over het imagoprobleem van hedendaagse muziek. De bevlogenheid die Ralph heeft voor muziek uit zijn eigen tijd is zo aanstekelijk dat ik durf te zeggen dat mensen zijn keynote verlaten met een hernieuwde energie en interesse voor muziek.

Ook in de laatste keynote zal het onderwerp ‘muziek van nu’ zeker worden aangestipt.

Gillian Moore, die dit jaar werd aangesteld als Director of Music van het Londense Southbank Centre, heeft haar sporen verdiend in hedendaagse cultuur en muziek.

Ze werkte samen met de grote componisten van deze tijd en gaf opdrachten voor vele werken.

Een van haar speerpunten is altijd geweest om muziek van nu naar zoveel mogelijk publiek van nu te brengen. Door meer context te bieden, zoals bij het gelauwerde The Rest is Noise Festival of door het concert als evenement aan te passen aan de vraag van deze tijd neemt zij echt een koploperspositie in.

ROBERT LAGENDIJK

1

24 finger BUMA Classical 2015 prints

Nachtmusik Nachtmusik is het publieks­ programma van Buma Classical waar de verschuiving in de klassieke muziek echt tastbaar wordt. De programmering van Nachtmusik, in handen van Johan Gijsen (Le Guess Who?), zoekt en breekt de grenzen van genres, van concertvorm en van publiek. Het wordt een spannende avond waarin de eclectische smaak van nu wordt gevierd.

Ik kijk er naar uit om zelf te proeven, te testen en te voelen wat er hier staat te gebeuren.

3

17

Tekst

Mark van Schaik

BUMA Classical 2015

een open mind Geïnitieerd vanuit Buma Classical, Kunstenpunt België, Nieuw Gene­ co en 24Classics, omvat het project 24Fingerprints korte stukken voor piano solo van twaalf Nederlandse en twaalf Vlaamse componisten. Na de jurering zijn de Nederlandse stukken september jl. door Ralph van Raat opgenomen in het Conservatorium van Amsterdam. Deze opnamen zijn onder meer te beluisteren op 24classics.com/24fingerprints.

Inhoudsopgave

Tijdens Buma Classical gaat Ralph van Raat in gesprek met componisten uit drie generaties: Theo Loevendie, Joep Franssens en Mathilde Wantenaar. Tevens als jurylid én uitvoerend artiest van het recente 24Fingerprintsproject heeft de gerenommeerde pianist, musicoloog en docent als geen ander de vinger aan de pols van de Nederlandse hedendaagse muziek.

De Nederlandse jury bestond naast Ralph uit Corine Haitjema (direc­ teur van online platform voor klas­ sieke muziek 24Classics) en Com­ ponist des Vaderlands Willem Jeths. Meer dan tachtig inzendingen beluisterde het drietal. Ze letten daarbij op de diversiteit van de composities en of de stukken op zichzelf kunnen staan. “Een mooie klus,” aldus Ralph, “Natuurlijk hebben we bij de beoordeling van de stukken ook gekeken of de muziek ‘ambachtelijk’ goed geschre­ ven was. Het was vooral zo leuk om te zien dat de in­ zenders een opvallende verscheidenheid aan generaties vertegenwoordigden, van gerenommeerde namen tot studenten en alles er tussenin. De uiteindelijke selectie representeert ook die breedte. Wat ik bovendien typisch Nederlands vind, is dat er zo’n diversiteit in stijlen te ho­ ren was. Sommige fingerprints zijn vrij modernistisch, andere lyrisch, harmonieus, consonant. Maar je hoort ook opeens een haast swingend middenstuk, alsof het een uitgeschreven jazzimprovisatie is. En één werk her­ inner ik me als negentiende-eeuws, bijna.”

De hoofdsponsor van Buma Classical, Buma Cultuur, heeft als doelstelling het Nederlands muziekauteursrecht te promoten. Zij organiseert jaarlijks diverse evenementen, waar­ onder Amsterdam Dance Event en Eurosonic Noorderslag.

Buma Cultuur zet samen met Lustr een evenement neer dat de kracht en kwaliteit van de Nederlandse klassieke muziek presenteert met een focus op innoveren, inspireren en (inter) nationale promotie van de Nederlandse klassieke muziek.

Frank Helmink, directeur Buma Cultuur: ‘Buma Classical heeft alles in zich om een belangrijk internationaal platform te worden voor klassieke muziek en daarmee is de conferentie de gedroomde partner voor ons.’ bumacultuur.nl bumastemra.nl

Ralph roemt de Nederlandse open mind als het gaat om muziek. “We zijn een klein land en kijken goed naar wat er in de landen om ons heen gebeurt, we kijken goed naar de VS. Die openheid naar andere culturen zorgt voor diversiteit. We lenen van anderen maar doen daar ons eigen ding mee. Wie vijftig jaar of jonger is, is opge­ groeid met radio en internet en is gewend om van alles horen. Het zou dan ook heel gek zijn als je dan twaalf stukken krijgt in hetzelfde idioom. 24fingerprints laat zien: hedendaagse muziek verjongt, wordt toegankelij­ ker en staat dichter bij het publiek dan in de tweede helft van de twintigste eeuw.

PIET-JAN VAN ROSSUM — VAN DE HLáVKA BRUG

1966 / LOUIS ANDRIESSEN / LUNATREE / FILMVERZAMELAAR / HET ONVOORSTELBARE

18

Classical Safari’s

BUMA Classical 2015

Safari vlaanderen

Gent: de stad met een hart voor muziek Gent profileert zichzelf graag als de onom­ streden muzikale hoofdstad van Vlaanderen.

In de knusse mini-metropool vind je een groot aantal van Vlaanderens meest vooraanstaande podia, ensembles, opleidingen en festivals.

De stad werd in 2009 niet voor niets door UNESCO uitgeroepen tot een UNESCO Creative City of Music.

Om het klassieke landschap van de Vlamingen van dichtbij te bekijken organiseert Buma Clas­ sical op 26 november in samenwerking met Kunstenpunt een Classical Safari naar Gent.

Tijdens de safari nemen we onze reisgenoten mee langs de muzikale hotspots van Gent.

We ontmoeten de lokale kopstukken uit de muzieksector, Vlaams talent van het komende seizoen en de vernieuwers van Vlaanderen.

Omdat je cultuur nu eenmaal het beste beleeft in haar natuurlijke habitat.

Voor wie de smaak van Gent te pakken heeft, zetten we de beste adresjes van onze lokale tipgevers op een rijtje:

1

Brasserie ’t Vosken

De beste Gentse Stoverij vind je aan het Sint-Bataafsplein in het hart van Gent. Inclusief friet (de patat-friet discussie kunnen we in Gent geluk­ kig achter­wegen laten) en natuurlijk Belgisch bier.

2

Stadsbrouwerij Gentse Gruut

Over bier gesproken, op een steenworp afstand van het Sint-­ Bataafsplein wordt de Gentse Gruut gebrouwen. Midden in de stad, aan de Grote Huidevettershoek en langs de gracht, brouwen ze vijf varianten bijzonder bier van gruut in plaats van hop.

3

Het Dreupelkot

Wie van het sterkere werk houdt kan zich begeven naar Het Dreu­ pelkot aan de Groentemarkt. De patron, Pol, schenkt meer dan 200 soorten jenever waarvan er een aantal zelfgestookt zijn.

19

BUMA Classical 2015

Classical Safari’s

reisschema Muziekcentrum De Bijloke

Kunstencentrum De Vooruit

In de eeuwenoude concertzaal van Muziekcentrum De Bijloke werden in de middeleeuwen de zieken verzorgd. Nu kun je er luisteren naar concerten in de breedste zin van het woord. In De Bijloke wordt geprogrammeerd, gecreëerd en geëxperimenteerd.

Nieuwe concertvormen en kruisbestuivingen gaan er hand in hand met het archiveren en ontsluiten van cultureel erfgoed. In muziekcentrum De Bijloke ontmoeten Nederland en Vlaanderen elkaar tijdens een professionele speeddate.

‘Feestlokaal De Vooruit’ staat er met grote letters op de gevel van Kunstencentrum De Vooruit. De programmeurs van De Vooruit hebben een zesde zintuig voor het vinden van de krenten uit de muzikale pap. Het resulteert in eigenwijze programmering waar muziek, theater en literatuur op een heel natuurlijke wijze naast elkaar staan.

De Handelsbeurs In de concertzaal van dit prachtige monument worden de grenzen tussen genres beslecht. Niet alleen door een gevarieerde programmering maar ook door concertformats te herdefiniëren. Met series als Club Barok en Kraakpand bereikt de Handelsbeurs een breed publiek. Daarnaast combineert de Handelsbeurs concert & fiets­reparatieservice in een unieke deal! Op safari worden er in de Handelsbeurs de meest innovatieve projecten van Vlaanderen op klassieke muziekgebied gepresenteerd.

Gent heeft ervoor gekozen zich nadrukkelijk te ontwikkelen tot internationale muziekstad.

Hoe wordt deze ontwikkeling vanuit beleid gestimuleerd en ondersteund? Tijdens de lunch licht de Stad Gent haar muziekbeleid toe.

Stichting Logos Stichting Logos is het thuis van The Robot Orchestra: ’s werelds grootste volautomatische orkest. Het orkest speelt niet alleen bestaande composities maar kan interactief musiceren door het gebruik van bewegingssensoren. Daarnaast biedt Stichting Logos de ruimte aan artiesten en musici om hun eigen instrumenten te bouwen door van de werkplaats en technologie gebruik te maken.

CLAUDIA RUMONDOR — SUNDA SOLO

1983 / CONSERVATORIUM VAN AMSTERDAM / INDONESISCHE WORTELS / OGENSCHIJNLIJKE EENVOUD / MUZIKALE VORMING

20

Classical Safari’s

BUMA Classical 2015

Safari holland

de hoogtepunten van holland Buma Classical neemt haar Vlaamse bezoekers graag mee op tour langs een aantal highlights die de Hol­ landse sector te bieden heeft. Daar­ naast zijn er ontmoetingen tussen Nederlandse en Vlaamse collega’s, de nieuwste initiatieven worden gepresenteerd en er is ruimte voor verdieping rond verschillen en over­ eenkomsten tussen de sectoren.

1

Klein Berlijn

Het buurtje Rotsoord is zo’n hotspot in Utrecht. Op het oude in­ dustriegebiedje wordt gewerkt aan de herinrichting van de watertoren Heuveloord én je vindt er deze bij­ zondere hang-out. In klein Berlijn waan je je werkelijk in Berliniverse, alleen is de Spree vervangen door de Vaartsche Rijn.

2

De Vrije Wolf

De voormalige gevangenis Wolvenplein in het centrum van Utrecht is begin dit jaar definitief ontmanteld en wordt momenteel ‘Bewaakt & Bewoond’ totdat er een nieuwe bestemming voor het gebouw gevonden is. Typisch antikraak is de gevangenissfeer nog helemaal bewaard gebleven.

De uberhippe baristas van The Village brouwen trouwens ook hier de lekkerste koffie van Utrecht, zeker een aanrader.

3

Goede Vrijdag

Een raadsel voor de liefhebber: wat kun je kwijt in een brugwachters­ huisje van 30m 2?

A. een warenhuis B. een koffiebar C. een poppodium D. al het bovenstaande Vind het uit bij Goede Vrijdag aan de Oosterkade of spiek hieronder.

Het goede antwoord is D!

Naast hun eigen hotspot Het Muziek­ lokaal tippen Sanne en Thalita als echte Utrechters (of is het toch Utrechte­ naren?) een aantal bijzondere plekken in de stad die je niet wilt missen:

21

BUMA Classical 2015

Classical Safari’s

reisschema NedPhO Koepel

Splendor

Midden in de Amsterdamse Indische buurt heeft het Nederlands Philharmonisch Orkest zijn onderkomen gevonden in de voormalige Majella kerk. Na de verbouwing is er plek voor concertzaal, kantoren, oefenstudio’s: alles wat het muzikantenhart begeert. Ook de buurt profiteert van de komst van het orkest. Zo wordt het de buurtbewoners heel gemakkelijk gemaakt om met het orkest en de muziek kennis te maken en vormen musici de nieuwe bewoners van de buurt. Tijdens de Classical Safari laat het NedPhO zien hoe deze verrassende wisselwerking tot stand is gekomen.

Een concertzaal en een clubhuis in één. Vijftig ondernemende musici trokken in 2010 de stoute schoenen aan en richtten hun eigen club op: Splendor, een plek waar de vrijheid is om naar hartenlust te experimenteren.

Het Weeshuis van de Nederlandse Muziek is één van die experimenten. Samen met Vrije Geluiden brengt Splendor vergeten pareltjes uit de Nederlandse muziekgeschiedenis opnieuw ten gehore aan het publiek.

Om te voorkomen dat de muziek nogmaals vergeten wordt, wordt alles opgenomen en online aangeboden. Tijdens de Classical Safari verzorgt Splendor een bijzondere editie van het Weeshuis van de Nederlandse Muziek.

Het Muzieklokaal In Utrecht vinden we de jongste muzikale hotspot. Na een enorm succesvolle crowdfundingscampagne openen Talitha Verheij en Sanne van Buuren de deuren van Het Muzieklokaal. Een café waar je kunt luisteren naar klassieke muziek, vaak ook live uitgevoerd. Tijdens de Classical Safari worden de eerste gasten in Het Muzieklokaal ontvangen om het concept uit te testen.

Kytopia

Tivoli­Vredenburg

Het voormalige en door publiek en musici geliefde podium Tivoli Oudegracht is sinds 2014 bezet door Kytopia, de creatieve broedplaats van Colin (Kyteman) Benders. Werkelijk alle ruimtes worden benut in deze kunstenaarsvrijplaats: van de oude garderobe (nu de studio van Binkbeats) tot de zolder waar je de grootste verzameling analoge toetsinstrumenten ter wereld vindt. Wat gebeurt er als je zoveel muziek samenbrengt in een kleine ruimte? Dat is elke dag anders in Kytopia.

Het middelpunt van de conferentie van Buma Classical is de moeite waard om je eens in te verdiepen. Vijf zalen, vier architecten en één missie: een muzikale stad in een stad. Hoe reguleer je een allesomvattende programmering, verschillende publieksstromen en een pand om in te verdwalen? En wat zijn de conclusies na de eerste verjaardag van Utrecht’s nieuwe muziek-­ hub? Je komt erachter tijdens de Classical Safari.

ASPASIA NASOPOULOU — OLINDA

1972 / CONSERVATORIUM VAN AMSTERDAM / EIGENTIJDSE LYRIEK / BIJZONDERE BEZETTINGEN / INTIMITEIT

22

Tekst

Sanne Aartsen

Beeld

Roy Soetekouw

Keynote 1: Hans Aarsman

BUMA Classical 2015

Hans Aarsmans (1951) bezigheden bestaan voornamelijk uit kijken en zien.

Als fotograaf observeerde hij jarenlang de wereld door de lens van zijn camera en schreef daarbij op wat hem inviel. In de boeken Hollandse Taferelen en Aarsmans Amsterdam laat hij zijn lezers meekijken naar het Nederlandse landschap en de stad Amsterdam.

Sinds 2004 schrijft Hans Aarsman een rubriek in de Volkskrant: De Aarsman Collectie. Daarin hangt hij als een detective met een loep boven foto’s. Voor Buma Clas­ sical buigt Hans zich over de wereld van klassieke mu­ ziek door foto’s van klassieke musici te observeren. “Er wordt vooral erg hard geprobeerd om het allemaal wat meer sexy te maken. Maar de praktijk blijkt toch weer­ barstiger.”

Gemiddeld bestudeert Hans zo’n 5.000 foto’s per dag.

Het gaat hem niet meer om de schoonheid of de emotie van het beeld. Hans kijkt alleen maar naar wat er wer­ kelijk op de foto staat. “Ik bestudeer de wereld om te begrijpen hoe dingen werken. Er wordt te makkelijk op die knoppen van emoties gedrukt; nu moet je dit hierbij voelen, of dat kopen. De ‘mooiste’ foto’s zijn vaak van bij­ voorbeeld allemaal blauwe parapluutjes en één gele, een soort placematbenadering. Een foto van hoe een fiets in elkaar zit vind ik eigenlijk veel interessanter dan wat mensen mooi noemen.”

Een goede fotograaf speelt met wat Hans het ‘invullend vermogen van het publiek’ noemt. “Als je een foto ziet dan bedenk je je meteen wat er voor en na dat moment is gebeurd. Een foto speelt zich dus wel af in tijd en ruimte maar die bevinden zich buiten het kader. Net zoals mu­ ziek wordt gemaakt daar waar de pauzes zitten.” Hans speurt naar de details die over het hoofd zijn gezien en die zijn eigen invullend vermogen prikkelen.

“Er is niets zo leuk als dingen ontdekken, dat is echt een feest”. Niet alleen voor Hans zelf, maar juist voor de lezers die over zijn schouder meekijken. Op de website van de Volkskrant wordt dan ook niet meteen de tekst van Hans bij de foto getoond en er zijn veel lezers die de tekst in de krant afdekken om zelf te speuren. “Het is maar mijn eigen interpretatie van zo’n foto. Ik wil mensen niet als een schoolmeester aan de hand nemen, maar met mijn gedachten meenemen. Ik heb een hekel aan uitleggen, ik deel in mijn stukjes gewoon mijn eigen lol, mijn eigen en­ thousiasme.”

Ook in de klassieke muziek wordt gespeeld met het in­ vullend vermogen van het publiek. “Bij violistes is dat een heel leuk spel: wanneer is de viool buiten beeld? Je ziet soms nog net een knopje. Het ligt er maar net aan hoe bekend een violiste is. Anne-Sophie Mutter herken je nog aan haar blote voeten.”

Het aantal liggende violistes is ook iets wat Hans is op­ gevallen. “Het moet allemaal wat hotter, dat voel je.

Je hebt uitvoeringspraktijk en de publiciteitsfotografie en dat knarst ontzettend. De praktijk blijkt weerbarstig.

Een musicus die aan het werk is, dat is haast niet te fo­ tograferen. Behalve Maria Callas, die is ontzettend sexy.

Maar ik ben misschien wel een beetje op Maria. Zie je, je kunt je emoties ook niet vertrouwen.”

Keynote hans aarsman: 10.00u - 10.45u

‘Er wordt vooral erg hard geprobeerd om het allemaal wat meer sexy te maken. Maar de praktijk blijkt toch weerbarstiger’ BUMA Classical 2015

23

Keynote 1: Hans Aarsman

24 insights Insights

Tijdens de Insight sessies geven we collega’s binnen beroepsgroepen de gelegenheid om met elkaar in discussie te gaan over hun uitdagingen, frustraties, inspiraties en vraagstukken. Benieuwd welke Insight voor jou het meest interessant is? Zoek in het onderstaande schema jouw (carrière)pad en kijk vervolgens op de volgende bladzijde wat we voor jou in petto hebben.

NIET ECHT, OF ECHT NIET

MAAK JIJ MUZIEK? JA

ERIC VERBUGT — BAGUA

BUMA Classical 2015

JAZEKER

HEB JE EEN OOR VOOR MUZIKAAL TALENT?

IK WEET ’T NIET ZEKER...

NEE VERDIEN JE DAAR JE BROOD MEE?

1966 / CONSERVATORIUM VAN MAASTRICHT / LUIGI NONO / ELLIOT CARTER / PIJNBERICHTEN / PROZA

JA

25

BUMA Classical 2015

JA

SENA BUMA

HEB JIJ 27 NOVEMBER EEN VERGADERING VAN DE VSCD IN JE AGENDA STAAN?

ZAALDIRECTEUR

NEE, NIET PER SÉ

NEE

NEE IS JOUW BANK­ REKENINGNUMMER BEKEND BIJ SENA OF BIJ BUMA?

JA

COMPONIST

LOOP JIJ TIJDENS EEN CONCERT VOORAL RONDJES, PRATEND MET COLLEGA’S?

KIJK JE MEER NAAR HET PUBLIEK DAN NAAR HET OPTREDEN?

PRODUCTIELEIDER

NEE

MARKETEER

PROGRAMMEUR

JA

MUSICUS

VERDIEN JE DAAR JE BROOD MEE?

Insights

JA

26 Insights

BUMA Classical 2015

Marketeer Gefeliciteerd, jij werkt in marketing! Je brengt klassieke muziek bij het publiek. Je bent up-to date en weet wat er speelt in de markt en in je vakgebied, net als de andere marketeers. CRM is al een tijdje het buzzword in marke­ tingland, ook in de klassieke muziek. Daarom besteden we tijdens Buma Classical ruime aandacht aan dit on­ derwerp. Waarom is het voor jouw marketingstrategie slim om naar CRM te kijken? Hoe kunnen we samen­ werken op dit gebied om elkaar te ondersteunen? En mag je data uit CRM wel zomaar met elkaar delen?

Norbert Bode, Hoofd Marketing en Communicatie van het Holland Festival, host een paneldiscussie die ingaat op de do’s & don’t’s in CRM, klantenbinding, partnerschap en het delen van data.

Insight Marketeers: 11.15u - 12.15u

Componist Muziek-auteur, auditief kunstenaar, jij bent een componist! Als componist wil je natuurlijk niet dat iedereen jouw werk zomaar verveelvoudigt of dat er geld mee wordt verdiend zonder jouw toestemming, of erger, zonder dat je er voor betaald wordt. Vandaar auteursrecht. De werking van het auteurs­ recht kan van land tot land verschillen. Elke EU-lidstaat heeft een eigen lijst van uitzonderingen en beperkingen.

De Europese Commissie wil het Europees auteursrecht meer gelijk laten werken en zal daarom voorstellen indienen om uitzonderingen en beperkingen in heel Eu­ ropa te laten gelden. Dat heeft ook gevolgen voor jou als Nederlands of Vlaams componist. Daarom organiseren we samen met Nieuw Geneco en ComAV deze bijeenkomst over het belang van Fair Play; eerlijke vergoeding voor com­ ponisten. Robbert Baruch, Manager Public Affairs bij Buma/ Stemra, vertelt je alles wat je moet weten.

Insight componisten: 11.15u - 12.15u

27

BUMA Classical 2015

Insights

Productieleider Hoi regelneef, last-minute probleemoplosser, spin-in-het-web! Jij bent een productieleider. Er is voor jou misschien één constante in je werk: de zaal of de musici waarmee je werkt. Hoewel, constante? Er wordt aan alle kan­ ten flink op de deur van het traditionele concertformat gebonsd. Nieuwe vormen van concert, nieuwe (festival)locaties en een nieuw eisenpakket van het publiek zorgen voor een hoop veranderingen en mogelijkheden in je vak. In deze sessie kijken we naar de verschillende soorten producties en productieleiders die er in het klassieke veld te vinden zijn.

Redmar de Haan, hoofdproducent van Wonderfeel, heeft inmiddels een flink aan­ tal soorten concerten gerealiseerd. Tijdens de sessie zoekt hij samen met de aan­ wezige concullega’s antwoorden op de meest prangende vragen. Wat zijn de obstakels en voordelen voor verschillende producties? Wat is voor jou efficiënt? En hoe ziet de toekomst van het concert eruit?

Insight productieleiders: 11.15u - 12.15u

Musicus Musicus, met je talent, je discipline, je doorzettings­ vermogen en je liefde voor muziek, wat moeten we toch zonder jou? Als alle ogen op je gericht zijn is het vast niet altijd even gemakkelijk om je hoofd koel te houden op het podium. Eigenlijk best oneerlijk dat je als per­ fectionist meer kans loopt om podiumangst op te lopen.

Een risico van het vak wat veel te weinig aandacht krijgt.

Waarom zou je je enkel concentreren op de lichamelijke klachten waar je als musicus mee te maken krijgt als een mentale gezondheid minstens zo belangrijk is? Sportcoaches weten het al lang; om te presteren moet je je kop erbij houden.

Esther van Fenema studeerde viool aan het Conservatorium van Amsterdam én geneeskunde aan de Universiteit van Utrecht. Sinds 2008 werkt ze als psychiater bij het LUMC waar ze de muziekpoli opzette; speciaal voor de mentale gezondheid van professionele musici. Tijdens deze sessie doorbreekt ze het taboe op podiumangst. Wat zijn de meest voorkomende klachten? Hoe ga je goed om met podiumangst? En hoe zorg je dat je ook mentaal in goede conditie blijft?

Insight Musici: 11.15u - 12.15u

28 Insights

BUMA Classical 2015

Programmeur besloten

Het toonbeeld van smaak, de curator van de concertzaal; jij bent de pro­ grammeur. Het is voor jou niet alleen belangrijk dat je op de hoogte bent van de talenten, grote namen, bij­ zondere juweeltjes van het komende seizoen, maar ook wat je evenknie­ ën op de planning hebben staan.

We zien jou vast bij het (besloten) programmeurs­overleg.

Insight programmeurs: 11.15u - 12.15u

Zaaldirecteur besloten

De hoeveelheid stoelen in de zaal, het doolhof back­ stage, wat zich afspeelt in de kantoren, de herinnerin­ gen en dromen over talloze producties. Jouw gebouw heeft geen geheimen meer voor je want jij bent de kapitein van het schip: de zaaldirecteur. De VSCD houdt het jaarlijkse (besloten) sectoroverleg van Concertgebouwen tijdens Buma Classical, wellicht zien we je daar.

Insight zaaldirecteuren: 11.15u - 12.15u

Blackie & Blondie noemen de twee elkaar, of eigenlijk liever bij de achternaam, de Vlaamse Chantal Pattyn en de Nederlandse Marwil Straat. Beiden staan ze aan het roer van een klassieke radiozender. Een discussie over de toekomst van de radio, de verandering van het publiek, haatmail en een bijzondere vriendschap. “Uiteindelijk zijn er zaken waar je niet met veel mensen over kunt praten.�

vrouwen VAN DE radio Marwil Straat (links) en Chantal Pattyn

29 Interview

30

Tekst

Sanne Aartsen

Beeld

Frank Vellenga

Interview

‘S

traat!” roept Chantal Pattyn enthousi­ ast door de telefoon terwijl ze de ketel met kokend theewater van het vuur neemt. Onderweg naar het huis van de netmanager van Klara heeft haar vriendin, de Nederlandse zenderma­ nager van NPO Radio 4, wat vertraging opgelopen. Tien minuten later wordt het openen van de voordeur beant­ woord met een enthousiast “Pattyn!”. De dames kennen elkaar duidelijk langer dan vandaag.

“Toen ik drie weken aan de slag was als interim bij NPO Radio 4 kreeg ik een berichtje dat er een gezamenlijke uitzending zou komen met Klara” vertelt Straat, met haar lichte haarkleur duidelijk de Blondie van het duo, “en toen heb ik jou voor het eerst gezien…” “…in een res­ taurant op de vooravond van de uitzending.” vult Pattyn aan. De echte vriendschap ontstond later, na nog een aantal samenwerkingen.

“Ik was altijd een beetje jaloers op jou, Chantal. Jij was al eerder begonnen met de vernieuwingen op je zender. Ik stond nog aan het begin, het is heel inspirerend om een doorkijkje te krijgen, te zien wat het zou kunnen worden.

Dat geeft enorm veel energie.” Pattyn antwoordt terwijl ze een tarte tatin in grote stukken verdeelt, “Maar dat is ook niet vanzelf gegaan, je gaat door ontzettend veel fa­ ses heen, het verandert niet ineens van zwart naar wit.”

Een ander soort klassieke radio, dat is wat beide dames met hun hervormingen voor ogen hadden. Niet langer gebaseerd op het oude Bildungsmodel, waarbij het pu­ bliek vooral onderwezen wordt, maar radio van nu met aansluiting op het leven van nu. “Het moet radio zijn die je een goed gevoel geeft,” aldus Pattyn, “radio is altijd daar, het is in the moment, dat gevoel moet je als luiste­ raar ook hebben. De presentatie op Klara was koud, in­ tellectueel. Ik wilde veel meer gevoel daarin, die liefde voor de muziek moet van de radio af spatten.” Waarop Straat inhaakt, “Er is een verschil tussen zenden en ver­ leiden. De presentator heeft daar echt een sleutelpositie in, in het overbrengen van het enthousiasme.”

“Je moet niet vergeten dat de maatschappij ontzettend is veranderd. Het is allemaal een stuk drukker gewor­ den, er is gewoon minder tijd om de dingen neer te laten

JOEP FRANSSENS — SONG OF RELEASE

BUMA Classical 2015

slaan” vertelt Straat. Als Pattyn naar haar eigen leven kijkt als moeder en carrièrevrouw is het ook niet vreemd dat het tijd lijkt voor een nieuwe weg, ook voor het pro­ grammeren van concerten. “Het is bijna onmogelijk om naast het werk een kind te verzorgen, zelf iets te eten en dan nog om acht uur in de concertzaal aanwezig te zijn.”

“Heel veel mensen luisteren naar klassieke radio om zich­ zelf uit die drukte op te laden. Daarom zijn we met Klara ook gaan werken met het concept van slow radio waarbij genot, schoonheid, inzicht en rust voorop staan.” “Jij zei ooit tegen mij: ik wil met Klara het Wellness Centre van de FM-band zijn.” zegt Straat “Ik vind dat een heel mooi concept. Ten midden van die drukte en hectiek een zen­ der neer te zetten waar je tot rust kunt komen.”

Ook in die drukte moet je als klassieke zender toch op­ vallen en jezelf constant in de kijker spelen om luiste­ raars aan te trekken. Pattyn legt uit “We werken op twee verschillende sporen, je maakt slow radio maar je wilt je ook in de kijker werken met projecten voor een breder publiek. Daarom organiseren we het KlaraFestival waar­ bij er ruimte is voor andere vormen van klassieke muziek beleving. Zoals yoga op muziek.” “Ha! Dat doen wij ook!” vult Straat enthousiast aan. “Vaak spreken we elkaar maanden later en blijkt dat we op hetzelfde spoor zitten, maar elk op onze eigen manier. We verbinden klassieke muziek aan het leven van nu. Ik geloof helemaal niet in het populariseren van klassieke muziek maar je kunt er wel een andere context aan geven.” Ook Pattyn is daar fel in, “Ik wil niet worden gezien als iemand die klassieke muziek naar de massa probeert te brengen. Vergeet het maar, dat lukt toch helemaal niet.”

“Toch is er geen crisis in de klassieke muziek.” haalt Straat aan. “Uit onderzoek dat we bij NPO Radio 4 hebben uitge­ voerd is gebleken dat 26% van de Nederlandse bevolking van klassieke muziek houdt, dat zijn 3,2 miljoen mensen!

Er is zoveel belangstelling en toch lopen de zalen leeg en moet je er ook als zender heel hard aan trekken. Die cri­ sis zit in de sector zelf. Met zijn allen, de zalen, de radio en het oude publiek, staan we de ontwikkeling van de klassieke muziek in de weg. Omdat we niet op tijd hebben geïnnoveerd, te ver zijn weggedreven van de dagelijkse wereld.” “Uit mijn onderzoek blijkt anders dat klassieke muziek even erg wordt gehaat als Vlaamse schlagers, dat vond ik wel verontrustend.” brengt Pattyn in “Eigenlijk kennen de mensen de taal van de klassieke muziek niet meer. Het zit ook niet meer in de opvoeding maar ook de oudere generatie luistert niet alleen maar naar klassieke

1955 / CONSERVATORIUM VAN ROTTERDAM / NIEUWE SPIRITUALITEIT / HET UNIVERSELE / RIJKE TONALE TAAL

‘Radio is altijd daar, het is in the moment, dat gevoel moet je als luisteraar ook hebben” BUMA Classical 2015

muziek. Die mensen zijn ook opgegroeid met pop en rock.

Dat is ook de reden dat ik breed programmeer op Klara.

Met alleen klassieke muziek gaat het niet.”

Straat: “Waarom gaat dat niet? Er is zó veel verschillende klassieke muziek.”

Pattyn: “Ja dat weet ik wel, maar die andere muziek maakt het allemaal veel levendiger. Door de teneur van de klassieke muziek kun je ook heel terneergeslagen worden. Het kan misschien wel maar het is niet mijn keuze.”

Straat: “Maar het is misschien ook niet meer van deze tijd. Er is een bepaalde manier van klassieke beleving aan het uitsterven. De muren tussen de genres worden steeds lager. Ook jonge musici zelf zijn niet zo streng meer in de leer. Anderzijds hebben we ook te maken met een pu­ bliek dat andere opvattingen heeft. Dat is moeilijk om te verenigen op één zender.” stelt Straat terwijl het eerste glas wijn van de avond wordt ingeschonken. Pattyn slaat af (“Voor mij geen wijn voor zeven uur.”) en houdt in de gaten wanneer haar zoontje thuis wordt verwacht. Het

31 Interview

gesprek duurt inmiddels al haast twee keer langer dan gepland was maar de dames raken nu juist op stoom.

“Je kunt het vergelijken met een museum” steekt Pattyn van wal na even te hebben nagedacht. “Vroeger was een museum alleen een collectie, een verzameling kunst­ werken. Nu is dat, net als gewoon radio maken, niet meer genoeg. Er wordt gezocht naar nieuwe vormen om de collectie te presenteren, meer context te geven zodat het makkelijker is om de werken historisch te duiden.

Die collectie vind je op de klassieke radio ook. Je vindt er je Mozart, je Bach, het vaste repertoire, daar is geen discussie over. Daarnaast moeten we ook ‘tentoonstel­ lingen’ organiseren om mensen meer content mee te geven. Wij doen dat bijvoorbeeld met een evenement als Iedereen Klassiek.”

Geldt dat ook voor NPO Radio 4? “Wat we in feite allebei doen is het zoeken naar nieuwe verbanden. Tussen mu­ ziek en literatuur, of zoals bij Hart & Ziel tussen klassie­ ke muziek en de persoonlijke beleving. Je moet aandacht genereren voor wat je doet.”

“Het is een gevolg van de beleveniseconomie. Daar kun je niet op achterblijven maar dat is wel tegen het zere been van de puristen.” stelt Pattyn met een haar teke­ nende strijdkracht. “Dat is inderdaad precies wat er met klassieke muziek gebeurt,” beaamt Straat “er is een bepaalde taal gecreëerd rond klassieke muziek om je te onderscheiden van de rest van de wereld. Er worden veel normen en waarden aan de klassieke muziek gehangen.

Op het moment dat je iets nieuws wilt doen, als je tegen die normen en waarden schopt, kom je aan de normen en waarden van die mensen zelf. Het zijn daardoor wel heel heftige reacties die je soms krijgt.”

“Heftige reacties, och daar lig ik echt niet meer wakker van!” lacht Pattyn. “Ik wil niemand de kast opjagen maar als ik de vrije keuze heb zet ik gerust Verdi naast Nine Inch Nails. Wie mij haat zal mij hartstochtelijk haten. Zo lang ze me blijven mailen denk ik: ik ben nog goed bezig.”

“Confrontaties zijn ook contact.” concludeert Straat. “Er is maar één zender voor klassieke muziek waarin je dat enorme genre probeert te vatten. Je moet keuzes maken en daarmee kun je niet iedereen tevreden houden. Er woedt momenteel een discussie en die moet je ook niet uit de weg gaan. Het ergste is onverschilligheid, geen contact, de dag dat de mailbox leeg blijft.”

Gezamenlijke uitzending NPO radio 4 en Klara 27 nov. 09.00u - 17.00u

24 experts & 24 playlists download our app in the apple store

listen to the best classical music it’s free inpiration

33

BUMA Classical 2015

24 fingerprints Elke componist heeft een eigen stijl, een unieke signa­ tuur, een vingerafdruk. Deze vingerafdrukken hebben we verzameld. Met 24fingerprints willen we meer aan­ dacht genereren voor het werk van hedendaagse Neder­ landse en Vlaamse componisten door het verspreiden van opnames van korte composities. Met 24fingerprints willen Buma Classical, Kunstenpunt, Nieuw Geneco en 24Classics Nederlandse en Vlaamse componisten gele­ genheid bieden om hun unieke stijl in een muzikale ‘fin­ gerprint’ te presenteren.

De ‘fingerprints’ bestaan uit opnames van korte stuk­ ken (circa 2’00’’) voor piano solo van 12 Nederlandse en 12 Vlaamse componisten. De Nederlandse stukken zijn beoordeeld door de jury bestaande uit Corine Haitjema, Ralph van Raat en Willem Jeths. De Vlaamse jury bestaat uit Veerle Peeters en Bert Koch.

zo werkt het Heb je een smartphone of een tablet? Scan dan de QR-codes!

Achter ieder ‘Fingerprint’ schuilt een compositie van één van de Nederlandse en Vlaamse componisten.

Het enige wat je hoeft te doen is de camera van je smartphone of tablet te richten op de QR-code om deze te scannen.

Geen QR-scanner?

Download de app QR-scanner in de app store van Apple of Google Play. Of ga direct naar: 24classics.nl/24fingerprints Net zo makkelijk!

24fingerprints is een eenmalige uitwerking van het project Fingerprints dat is geïnitieerd vanuit de Componisten Archipel Vlaanderen.

ERIKA BUDAI — KING’S PARADE

1966 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM BRUSSEL / HONGAARSE ROOTS / HELDERE STRUCTUREN / OSTINATO

STOCKSNAP.IO /KEVIN SEQUEIRA

24fingerprints

34

Tekst

Sanne Aartsen

Beeld

Roy Soetekouw

Keynote 2: Ralph van Raat

BUMA Classical 2015

Precies het aantal minuten dat de pianist eerder meldde dat hij verlaat zou zijn arriveert hij op de plaats van bestemming. De Bromptonvouwfiets wordt zorgvuldig opgevouwen en tegen de bank in restaurant Zouthaven van Muziekgebouw aan ’t IJ geparkeerd.

Voordat Ralph van Raat plaatsneemt wordt er nog snel een berichtje verstuurd. ‘Ik moet straks weer terug naar het conservatorium dus ik laat een student nog even we­ ten hoe laat ik er ben.’ Tussen het lesgeven, opnames en concerten door bereidt Ralph zijn keynote voor de Buma Classical voor. Over zijn passie voor en het imago van de hedendaagse muziek.

“Op mijn veertiende werd ik gegrepen door het heden­ daagse idioom. Ik voel me aangetrokken tot de 20ste eeuw als taal. Er klinkt een bevrijding van het muzikale keurs­ lijf van de 19e eeuw, een zoektocht naar het uiten van emoties in een nieuwe taal.” vertelt hij met oplichtende ogen. Rap vliegen we vervolgens over een gevarieerd mu­ zikaal landschap waarbij de akkoorden en melodieën zo nu en dan letterlijk op tafel worden gelegd in snelle hand­ gebaren van de pianist. Bevlogen, strijdlustig.

“Ik wil mensen aan het denken zetten, zelf laten oor­ delen.” Het overbrengen van emotie is voor hem de es­ sentie in het uitvoeren van hedendaagse muziek. “Wat er in deze muziek gebeurt is heel menselijk, elke noot is geschreven om je te prikkelen, om je iets te laten voelen.

Het rationalisme is slechts een onderdeel van muziek uit de 20ste eeuw.”

Tijdens zijn studie aan het Conservatorium van Amster­ dam koos Ralph duidelijk voor de hedendaagse muziek, wat niet altijd de makkelijkste weg bleek. Niet vanuit het publiek maar juist vanuit de houding van critici wordt de tegenstelling in het imago van de hedendaagse mu­ ziek duidelijk. “Het is frappant dat dezelfde mensen die zwichten voor het klassieke canon en de Romantiek van Mahler en Strauss, zich verafschuwen dat er in de 20ste en 21ste eeuw muziek geschreven wordt die makkelijk in het gehoor ligt.”

De paradox wordt nog verduidelijkt in het woord Kunst­ muziek. “Kunst staat van het leven af, het verheft zich­ zelf boven het leven en discrimineert daarmee een groot

deel van het publiek omdat ze het niet zouden begrij­ pen.” Zoals een van Ralph’s favoriete componisten John Cage zich al eens liet ontvallen ‘When we separate music from life, we get art’. “Een kunstenaar is ook een kind van zijn eigen tijd, het heeft geen nut om dat te ontken­ nen. Natuurlijk vind je daarom invloeden uit pop en jazz terug in hedendaagse muziek. Elke soort muziek kent zijn eigen meesters; sommige techno zit naar mijn me­ ning beter in elkaar dan slechte kunstmuziek.”

Hedendaagse muziek is een levende traditie waar Ralph als pianist middenin staat. Als vertolker werkt hij nauw samen met componisten maar weet hij gelijktijdig vol­ doende afstand te bewaren. Net als in de cockpit van de Cesna die hij in zijn vrije tijd graag vliegt weet Ralph van een hoogte het overzicht op het landschap van de mu­ ziek te bewaren. Op die manier weet hij ruimte te geven aan de rijkdom van de muziek van deze tijd. Door com­ ponisten op het podium uit te nodigen tijdens de Buma Classical laat Ralph zien hoe genuanceerd en gevarieerd de moderne muziek is.

“De tegenstellingen tussen componisten kunnen heel groot zijn. Neem een componist als Theo Loevendie.

Hij brengt in zijn muziek werelden samen die onver­ enigbaar lijken maar dat helemaal niet blijken te zijn.

Tegelijkertijd is zijn eigen wereld als kunstenaar weer haast onverenigbaar met die van een componist als Joep Franssens.”

Een reeks piepjes vanuit Ralphs kant van de tafel herin­ nert ons aan de student die zit te wachten. “Soms vragen studenten mij om uit te leggen hoe een stuk precies in elkaar zit. Vaak moet ik ze het antwoord verschuldigd blijven. Ik weet niet altijd waarom die ene nooit precies daar staat. Ik wil ook niet dat zij dat weten. Het gaat erom hoe je het ervaart”.

Keynote Ralph van Raat: 13.15u - 14.00u

‘Veel mensen zien hedendaagse muziek als intellectueel en moeilijk te begrijpen. Ik ben het daar simpelweg niet mee eens’ BUMA Classical 2015

35

Keynote 2: Ralph van Raat

36

Brainwaves

BUMA Classical 2015

brain waves In een uur tijd volledig op de hoogte van de laatste ontwikkelingen?

Dat kan geregeld worden. Tijdens Brainwaves presentere musici, ondernemers en onderzoekers hun projecten. De laatste stand van zaken maar natuurlijk ook hun plannen voor de toekomst. Kies het podium met jouw favoriete onderwerp: Technology, Music & Media, Entrepreneurs of BE & NL. Of mix-and-match je verschillende interesses.

PIET SWERTS — HYMNE

1960 / LEMMENSINSTITUUT LEUVEN / PRAGMATISCH COMPONIST / ORGANISCH / KIEMCEL

37

BUMA Classical 2015

Brainwaves

technology Music and emotions, musical communications Violiste Merel Vercammen deed het afgelopen jaar on­ derzoek aan de Goldsmiths University in Londen naar de emotionele reacties op muziek in commercials. Waarom kan de juiste muziek een reclame maken of breken? En hoe meet je dat precies? Aan de hand van de respons van de zweetkliertjes op de huid mat Merel de emotionele reactie van proefpersonen op muziek in commercials.

Merel laat met de testkit van SENSUM in een live-expe­ riment niet alleen zien hoe haar onderzoek is gedaan, maar ook waarom de juiste muziek in commercials een niet te onderschatten succesfactor is.

NeoScores

Cynthia Liem: Performances as Highly Enriched aNd Interactive Concert eXperiences De dag na haar promotie spreekt Cynthia Liem op Buma Classical over de potentie van data-analyse op het gebied van de verrijking van concerten. Een concert is meer dan alleen het luisteren naar muziek. Muzikale digi­tale archieven vormen een schat aan data waarmee de toe­ komst van het concert hervormd kan worden. Cynthia kiest de juweeltjes uit die ontstaan uit het combineren van verschillende soorten data en laat zien hoe het con­ cert van de toekomst eruit zou kunnen zien.

Voor haar onderzoek ontving Cynthia als eerste de Google Europe Fellowship in Multimedia en een PhD Candidate Award van de TU Delft. Naast haar promotieonderzoek behaalde zij ook haar masterdiploma als pianiste aan het Koninklijk Conservatorium van Den Haag en treedt ze met het Magma Duo op als uitvoerend musicus.

Smartphone aan!

Het begon allemaal met een idee: het eerste papier­loze orkest ter wereld. De Vlaamse Bart van der Roost en zijn team ontwikkelden de afgelopen jaren de web-app neo­Scores om dit doel te bereiken. En wat voor een app.

Binnen een paar weken wisten ze met de beta-versie 800 gebruikers te overtuigen. neoScores maakt al je digitale bladmuziek beschikbaar op al je devices en dat is nog maar het begin. Het is dui­ delijk dat er musici bij het project betrokken zijn die er vernuftigheden als notities, markers, MIDI playback, ver­ grootglas, metronoom en stemapparaat in hebben weten te stoppen. neoScores is trouwens nog niet klaar met ont­ wikkelen. Op het technology stage laten ze zien hoe neo­ Scores zich de komende tijd zal verder zal ontwikkelen.

Apps vinden steeds meer hun plaats in de klassieke muziek, en vice versa. Momenteel zit er nog relatief veel handwerk in deze apps maar daar gaat snel verandering in komen.

Hoe kan technologie de muzikale beleving verrijken? Ron van der Sterren werkte met Videodocks aan o.a. de RCO Editions app. Hij brengt ons op de hoogte van het huidi­ ge aanbod van apps voor orkesten, zalen en het publiek thuis op de bank maar geeft vooral een voorzetje voor wat we in de nabije toekomst kunnen gaan verwachten.

38

Brainwaves

BUMA Classical 2015

Music & Media

entrepreneurs

Klassieke muziek online, de mogelijkheden van de muziekvideo

We Are Public

Hanna den Hollander is webredacteur bij Podium Witte­m an en bij NPO Radio 4. Het afgelopen jaar deed zij onder­zoek naar klassieke muziekvideo’s en nieuwe media. Natuurlijk kennen we videoclips vanuit de pop­ muziek maar met de komst van YouTube liggen er ook kansen voor klassieke muziek om zich op dit terrein te be­ geven. De klassieke muziekvideo is dan ook in opkomst!

Hoe ziet zo’n video er uit? Welke mogelijkheden en on­ mogelijkheden voegt een klassieke muziekvideo toe?

En aan welke spelregels moet je je eigenlijk houden?

Hanna geeft antwoord op deze en andere vragen in haar presentatie.

The Percussion Canon Percussionist Niek Kleinjan is op een missie: slagwerk­ muziek en het slagwerkinstrumentarium bij een groter publiek brengen. Met The Percussion Canon wil Niek de ultieme bron van het avontuurlijke, complexe en obscure repertoire voor solo slagwerk geven in 50 titels. De wer­ ken worden gepresenteerd in high quality video’s. Het project vormt daarmee het grootste mediaproject voor solo percussie ter wereld. Waarom is de videoclip het juiste format voor Niek? En wat zijn de mogelijkheden en obstakels van een muzikaal multimedia project?

Ruim een jaar opereert het cultuurlidmaatschap We Are Public in Amsterdam. Oprichters Bas Morsch en Leon Caren wilden een structurele positieve impuls ge­ ven aan de Amsterdamse culturele wereld. Niet alleen biedt We Are Public hun leden een fijne korting, maar inmiddels zorgt het platform voor extra publiek voor de betrokken culturele partners. Het unieke model van We Are Public trok vorig jaar al internationale aandacht van The New York Times. De mannen kijken dit jaar voor het eerst buiten de A10 voordat ze de rest van de wereld willen veroveren.

Waarom werkt We Are Public? Hoe pakken ze het op­ schalen van hun model aan? En welke voordelen en mo­ gelijkheden biedt een cultuurabonnement de klassieke muzieksector in de toekomst? Bas legt het graag uit.

Crowdfunding: wat kost dat?

Het lijkt soms alsof crowdfunding de toekomst is voor elk project maar tegenover de succesverhalen staan ook talloze projecten die het niet hebben gehaald. Wat komt er werkelijk kijken bij een succesvolle crowdfundings­ campagne? En is het de geschikte manier van financie­ ring voor jou?

Afgelopen zomer haalden Sanne van Buuren en Talitha Verheij de landelijke pers met hun meer dan succes­volle crowdfunding. Ruim € 100.000 haalden ze op voor Het Muzieklokaal, voldoende om hun droom uit te laten

39

BUMA Classical 2015

Brainwaves

komen: een kroeg voor klassieke muziek in het centrum van Utrecht. Talitha en Sanne maken inzichtelijk hoeveel tijd, vriendendiensten, moeite en creativiteit er daadwerkelijk in een succesvolle crowdfundings­ campagne zit.

overheid...). De programmator bepaalt maar ook de om­ geving bepaalt. Dat leidt tot verschillende manieren van (onder)handelen en klassieke muziek programmeren met en in die omgeving. En zijn er verschillen tussen België en Nederland?

Beste Buren

Music & Memory Voor wie de documen­ taire Alive Inside nog niet heeft gezien: ga ’m zien!

De film laat de enorme positieve invloed zien die muziek kan hebben op mensen die aan Alz­ heimer lijden.

Manon Bruinsma is muziektherapeut en de Europese vertegen­ woordiger van Music & Memory, de stichting die ervoor zorgt dat verzorgingstehuizen straks hun pa­ tiënten de juiste muziek aan kunnen bieden. Daar komt nog heel wat bij kijken. Niet alleen aan de kant van de zorginstellingen wordt hard aan deze missie gewerkt.

Musici, programmeurs en platenlabels kunnen ook hun steentje bijdragen. Hoe? Kom luisteren wat de plannen zijn voor een heel bijzonder muzikaal project.

be & nl Gerrit Geerts: Klassieke muziek programmeren in Be en NL: speelveld, spelers en spelregels

Vlaanderen en Nederland hebben elkaar zoveel moois te bieden. Daarom is 2015 het jaar van BesteBuren, een jaar waarin we Vlaams-Nederlandse creativiteit en culturele samenwerking vieren. In het kader van het BesteBuren jaar zijn er veel verschillen en overeenkomsten tussen het Vlaamse en Nederlandse cultuurlandschap duide­ lijk geworden. De Vlaamse onderzoeksjournalist Nico Kennes licht je in over de belangrijkste verschillen en overeenkomsten in het orkestlandschap van Nederland en Vlaanderen.

B-Classic Vorig jaar zette B-Classic een video op YouTube die er­ voor zorgde dat Dvořáks 9e symfonie 120 jaar na dato viral ging. Dit Vlaamse creatieve collectief verzint graag con­ cepten om klassieke muziek op een andere manier neer te zetten. Zo komen ze in 2015 met het Pressure Cooking concept. Wat gebeurt er als je voor elkaar onbekende musici bij elkaar brengt? Tien dagen lang studeren de musici verschillende werken in, in een steeds wisse­ lende bezetting. Op het eind van elke dag gaan ze het podium op voor een buitengewoon concert, met een onherhaalbare chemie. B-Classic geeft een geheel eigen antwoord op de vraag ‘Wat is klassieke muziek vandaag, en morgen?’

Uit onze Call for Papers ontdekten we het sociologische onderzoek van Gerrit Geerts over het programmeren van klassieke muziek. Zelf draait Gerrit al meer dan twintig jaar mee in deze sector. Voor zijn onderzoek interviewde hij maar liefst 66 klassieke concertprogrammeurs (de Nederlandse versie) en programmatoren (de Belgische versie) over hun vak. In deze sessie ontrafelt hij het intri­ gerende samenspel tussen een programmator en de om­ geving waarin de programmator werkt (zaal, publiek, collega’s, musici, muziekindustrie, media, netwerken,

MICHIEL DE MALSCHE — ELéONORE VA SE COUCHER

1982 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM GENT / REGISSEUR / SOUNDTRACKS / ELECTRONICA

40 Speelruimte

D

e klassieke-muziekpraktijk is druk aan het ontgrenzen. Er wordt alom getracht de luis­ terervaring te intensiveren, dan wel aan be­ tekenis te laten winnen door de muziek te verbinden met theatraliteit, andere kunst­ vormen of maatschappelijke thema’s. Bij elk concert is wel een voor- of nageprek, en ook tijdens het concert wordt de luisterervaring regelmatig voorzien van film, moderatie, vj’s, dj’s, en wat dies meer zij.

Ook de totaliteit van het avondje uit – inclusief diner, gra­ tis drankje, naconcert, en ‘meet-and-greet’ met de arties­ ten – wordt onderworpen aan nauwgezette strategieën die bedoeld zijn om het concert tot een waar ‘event’ op te

BUMA Classical 2015

schalen. Niet zelden worden er speciaal gekozen locaties ingezet om de muziekinhoud een hevigere ervaring te laten zijn dan de esthetische contemplatie die het luis­ teren is: concerten in oude fabrieken, in ziekenhuizen of op een rijdende kar door de stad; de voorbeelden zijn legio. Veel musici – en hun producenten en regisseurs – trekken letterlijk de wereld in met presentatievormen die inzetten op een directer contact met het publiek.

Dit nieuw ontsloten, meer theatrale artistieke domein stelt de muziek niet alleen in een ander daglicht, maar is er zeker ook voor bedoeld haar een nieuwe glans te geven. Als de musicus op een betekenisvolle manier beweegt, of als de muziek in de context van een ander

DIANE VAN DER MAREL

BUMA Classical 2015

MARCEL VAN OOSTROM

41 Micha Hamel

Wilma Franchimon

Micha Hamel is componist, programmeur, dirigent, dichter en lector aan de Hogeschool Codarts te Rotterdam.

Speelruimte voor klassieke muziek in de 21ste eeuw is de titel van zijn nieuwe boek. Het is de uitkomst van zijn onderzoek aan de Hogeschool aangevuld met essays over de stand van zaken in de sector rond klassieke muziek en hedendaags gecomponeerde muziek. Tijdens Buma Classical presenteert Micha een aantal essentiële punten voor een muziekpraktijk van de toekomst.

Wilma Franchimon is voorzitter van het College van Bestuur van Codarts Rotterdam. Zij staat bekend om haar innovatieve benadering van kunsteducatie.

Daarnaast is ze opgeleid tot klassiek zangeres en gaf zelf les aan het Conservatorium van Rotterdam. Tijdens Buma Classical laat Wilma zien hoe Codarts actief gaat werken om musici op te leiden voor een toekomst die Micha in zijn onderzoek en boek schetst.

kunstwerk (bijvoorbeeld een schilderij) wordt geplaatst, dan wel als het concert onderdeel uitmaakt van een groter geheel (een wijnproeverij of een kastelenroute), wordt het repertoire anders gecontextualiseerd, waar­ door de muziek niet zozeer als compositie, als wel als le­ verancier van zintuiglijke ervaringen zijn succes poogt te hernieuwen. Waar vroeger het pure luistergenot de inzet was, is nu het organiseren van de (complete) bele­ ving dé ambitie geworden.

In deze interdisciplinaire settingen wordt de musicus meer een ‘performer’ – iemand die niet enkel met zijn geest en zijn muzikaliteit, maar ook met zijn lichaam en zijn theatraliteit het ‘event’ bemant en voltrekt. Toch is

deze explosie van innovaties niet enkel een feest van fan­ tasievolle toeschietelijkheid. De aspiraties om klassieke muziek te willen ‘ont-elitiseren’ en kamerbreed te dechif­ freren ontspringen namelijk niet enkel aan een ruim­ hartig artistiek-sociaal ideaal, als wel aan een bewolkte maatschappelijke werkelijkheid. In esthetisch opzicht heeft de normerende werking die uitging van de westerse compositiecultuur namelijk afgedaan, en is de klassieke muziek een van de vele actoren in het krachtenveld van de aandachtseconomie van de moderne consument ge­ worden. Op welke artistieke waarden moet de sector zich richten om in deze spektakelcultuur overleven?

Micha Hamel & Wilma Franchimon: 15.30u - 16.15u

42

Tekst

Gillian Moore

Beeld

Simon Jay Price

Keynote 3: Gillian Moore

BUMA Classical 2015

Gillian Moore is Director of Music van Southbank Centre, het grootste cultuurcomplex van WestEuropa. Gillian werkt aan baanbrekende projecten over de hele linie van klassiek tot hedendaags met London Philharmonic Orchestra, Philharmonia Orchestra, London Sinfonietta en Orchestra of the Age of Enlightenment en maar liefst twintig Artists in Residence.

“Ik ben geïnteresseerd in het vinden van een publiek dat nieuwsgierig en avontuurlijk kijkt naar kunst, cultuur en de wereld in het algemeen. Ik denk dat we de klassie­ ke muziek teveel hebben toegestaan om alleen over zich­ zelf te gaan en dat het daardoor ontkoppeld is van de vitale stroom van geschiedenis, ideeën en cultuur in de breedste zin van het woord. Dit is door allerlei redenen zo ontstaan maar ik ben vastbesloten om hier iets aan te doen op een aantal manieren.

Allereerst, door onze muzikale programmering te ver­ binden aan de wereld van ideeën. Bij Southbank Centre denken we steeds meer over de connectie die ons muzi­ kale programma heeft met de grote vragen van de wereld.

Twee jaar geleden hebben we het The Rest is Noise Festival (naar het gelijknamige boek van Alex Ross) opgezet, een beschouwing van de geschiedenis van de politiek, tech­ nologie, oorlogen en sociale veranderingen van de twin­ tigste eeuw verteld door klassieke muziek vergezeld van lezingen, films en tentoonstellingen. Natuurlijk is muziek de meest abstracte vorm van kunst maar het be­ staat niet in een vacuüm. Luisteren naar Schönberg in een context die wordt gegeven door lezingen over psy­ cho-analyse, de dood van een rijk en de abstractie bin­ nen de kunst sprak een veel breder publiek aan. Luiste­ ren naar Stockhausen in een context van de discussies rond de Koude Oorlog zet de muziek en hoe die klinkt in een ander licht.

In de toekomst plannen we onder andere een project rond Schumann in een weekend over muziek en psy­ chische gezondheid en een productie van Wagner’s Ring

omringd door een festival over macht. Uiteindelijk is het de muziek zelf die tot het publiek spreekt, of dat niet doet, maar we kunnen wel een veel bredere interesse in de muziek creëren door onszelf eraan te herinneren dat het ook in de werkelijke wereld bestaat.

Een andere cruciale vraag voor de toekomst van muziek is hoe we de diversiteit van het publiek kunnen vergro­ ten. Dit kan tot stand komen door ons gericht in te zetten om nieuwe verhalen uit de doeken te doen. Daarom ben ik van plan om de verhalen van vrouwen in klassieke mu­ ziek uit te lichten, waarvan er veel nog verborgen zijn.

Ook hoort bij het vergroten van diversiteit dat we bewust zijn van het feit dat we, in de multiculturele samen­leving van Groot-Brittanië, voornamelijk blanke mensen zien bij de concerten. Om daarbij niet te vergeten dat kinderen en ouderen ook een recht hebben op prachtige klassieke muziek. We moeten als muzikale instituten daarom blij­ ven denken over de gehele samenleving als publiek.

Hiervoor kunnen we een aantal van de wetten en regels van klassieke muziek uitdagen. Sommige regels rond klassieke muziek zijn te strikt voor een nieuw publiek.

Bepaalde mensen die naar klassieke concerten gaan voe­ len de noodzaak om de traditie te moeten verdedigen ten opzichte van mensen die er niet bekend mee zijn. Ik ben gek op concerten, ik ga ook vaak, maar we kunnen het erover hebben dat de omgeving en sociale conventies rond een concert een verstarde presentatie zijn van wat we denken dat concerten 150 jaar geleden zijn geweest.”

Keynote gillian moore: 16.45u - 17.30u

‘Ik denk dat we de klassieke muziek teveel hebben toegestaan om alleen over zichzelf te gaan’ BUMA Classical 2015

43

Keynote 3: Gillian Moore

44 Duet

BUMA Classical 2015

Beste Annet, ek naar Een paar jaar geleden deden we met het Concertgebouw een onderzo eerste de in digitale interfaces voor de bezoekers van concerten. We wilden dat moment het op plaats te weten komen wat er zich afspeelt in een publiek praktijk concert de dat op eg het concert plaatsvindt. Het viel ons gaandew t. opmerkelijk nonchalant omgaat met wat er tijdens uitvoeringen ontstaa uitvan moment het zodra t verdwijn en zelf, Alles is gericht op het moment cultuur voeren voorbij is. Dit begint steeds meer te wringen in onze digitale n. luistere en kijken kunnen te terug om geraakt zijn gewend we waarin de De tijden zijn echter snel aan het veranderen. Digitale initiatieven in voor heden gelegen de daarmee en , klassieke muziek worden steeds talrijker weten kleinere de ook maar spelers grote de opslag en hergebruik. Niet alleen het is muziek de In missie. hun voor zetten te in f digitale middelen effectie de Berliner Philharmoniker een interessant voorbeeld, dat naast de al bestaan Instelbel.

Digital Concert Hall nu ook solo is gegaan met een eigen platenla behelingen ontwikkelen steeds meer hun eigen digitale strategie in het zelf langer niet daar neemt archief ren van hun producties en registraties. Het , de gedaante aan van een stoffige zolder maar is een moment in een grotere m. tiestroo ononderbroken informa uitHet archief is van direct belang voor de zichtbaarheid van makers en aan het bij het draagt voerder s in de samenleving. Aan de zijde van het publiek produce culturel met vernieuwen en inhoudelijk verdiepen van het contact in beeld. ties. De ervaring wordt verlengd, het maakproces komt – en blijft – vraag op Doordat digitale processen vaak registraties bevatten roepen zij de gedigiof digitale ons met omgaan willen ector muzieks e klassiek de hoe wij in is om gewend niet taliseerde erfgoed. Deze vraag is nieuw voor een sector die sector­ van en wegvall na te denken over hoe dingen te bewaren. Door het voor ondersteuning in de muziek en het theater komt de verantwoordelijkheid aan Annet, af. gen instellin rende produce archivering bovendien recht op de , jou daarom de vraag hoe jij als zakelijk directeur van het Holland Festival de tegen aankijkt es, disciplin alle bijna in denis geschie rijke en met zijn lange zie ringen erfgoed-dimensie van de podiumkunsten. Welke kansen en verande al jij voor de podiumkunsten met de toenemende hoeveelheid digitaal materia ceerd? geprodu wordt dat bij het maken en presenteren van voorstellingen Hartelijke groet, Prof.dr. Sander van Maas Department of Musicology, Universiteit van Amsterdam

MARK VAN DER ZOUW

BUMA Classical 2015

Beste Sander, Het is een groot domein, dat van de ‘digitale initiatieven’ en we maken allemaal gretig gebruik van alle hedendaagse digitale mogelijkheden. Van een app als Wolfgang die klassieke concerten voor een relatief ongeoefend luisterpubliek poogt te verhelderen, via marketing met digitale media, tot inderdaad het breed toegankelijk maken van (podiumkunst) erfgoed. In de brede erfgoedsector is sprake van een redelijk structurele aanpak van het digitaliseren van wat ik voor het gemak maar even ‘Collectie Nederland’ noem, voor de podiumkunsten is er volgens mij (nog) geen structureel beleid gemaak t.

Dat is ook lastig want er is natuurlijk een groot verschil tussen een tastbar e (erfgoed)collectie en zo iets vluchtigs als een podiumkunst-uitvoering.

Inderdaad worden steeds meer muziek / concerten opgenomen gratis ter beschikk ing gesteld. Dit past natuurlijk goed in de ontwikkeling van ‘bezit’ (cd’s) naar ‘toegang’ (Spotify e.d.). Voor theater is dat lastiger, de opname behelst immers niet alleen geluid, maar ook beeld, en verspreiding eist een behoorlijke kwalitei t.

Evengoed worden steeds vaker ook theater- en dansvoorstellingen opgenomen, meestal voor promotionele doeleinden - om er een ‘clip’ van te maken.

Op dit moment heb ik vooral vragen waar het deze digitalisering betreft : moeten er veel meer voorstellingen worden opgenomen, en zo ja met welke beeldkwaliteit? Want met welk doel: archivering, promotie, kennis of ‘thuiskijken’? Waar vind ik straks dat podiumkunsten-archief?

Er zijn natuurlijk al tal van initiatieven zoals bijvoorbeeld het digitale archief van het Theater Instituut Nederland (de theaterencyclopedie), de website ‘een leven lang theater’ en waarschijnlijk zijn veel instellingen -net zoals het Holland Festival- bezig hun archief te digitaliseren. Ik zie deze ‘digitale podiumkunst-revolutie’ als een buitengewone kans om een rijke geschiedenis makkelijk(er) bereikbaar te maken: een digitaal archief kan dienen ter verdiepi ng en reflectie, maar ook gebruikt worden voor promotie en kennismaking.

Maar voordat het zover is moet er nog wel het een en ander gebeuren. Alle podiumkunst instellingen hebben immers productiedrang en - dwang: de nadruk ligt vanzelfsprekend altijd op ‘creatie’. Digitale archivering van podiumk unsten vraagt volgens mij op dit moment vooral om het inzien van het belang ervan, om sturing, keuzes en bovenal investering. Wat denk jij?

Met vriendelijke groet, Annet Lekkerkerker Zakelijk directeur Holland Festival

45 Duet

46

Edison Klassiek 2015

2015

BUMA Classical 2015

De solist INSTRUMENTAAL

Het debuut

Piotr Anderszewski Bach – English Suites 1, 3 en 5

Saskia Lankhoorn Moore – Dances and Canons

Ronald Brautigam Beethoven – The Complete Piano Sonatas

Jean Rondeau Bach – Imagine

Alisa Weilerstein Kodály, Golijov, Cassadó, Sheng – Works for Solo Cello

Sonya Yoncheva Massenet, Verdi, Offenbach, e.a. – Paris, Mon Amour

De solist VOCAAL

Kamermuziek

Matthias Goerne Schubert – Winterreise

Menahem Pressler, Quatuor Ebène Dvorak, Schubert, Debussy, Chopin – Menahem Pressler, A 90th Birthday celebration

WARNER CLASSICS, ERATO

NEW ARTS INTERNATIONAL, BIS

UNIVERSAL MUSIC

HARMONIA MUNDI

Cecilia Bartoli Araia, Raupach, Manfredini, e.a. – St. Petersburg

NEW ARTS INTERNATIONAL, ECM NEW SERIES

WARNER CLASSICS, ERATO

SONY CLASSICAL

WARNER CLASSICS, ERATO

UNIVERSAL MUSIC

Maria Milstein en Hanna Shybayeva Poulenc, Janácek, Prokofiev – Sounds of War

Patricia Petibon Satie, Ferré, Hahn, Rosenthal, e.a. – La Belle Excentrique

Andreas Ottensamer, e.a.

Brahms – The Hungarian Connection

UNIVERSAL MUSIC

NEW ARTS INTERNATIONAL, COBRA

UNIVERSAL MUSIC

47

BUMA Classical 2015

Edison Klassiek 2015

De Edisons zijn de oudste muziekprijzen in Nederland. Sinds 1960 wordt deze onderscheiding uitgereikt aan ‘geluidsdragers van bijzondere kwaliteit’.

De genomineerden Edison Klassiek van 2015 vindt u hier.

Het orkest

De opera

Rotterdam Philharmonic Orchestra o.l.v. Yannick Nézet-Séguin Ravel – Daphnis et Chloé

La Cetra Barockorchester en Vokalensemble Basel o.l.v. Andrea Marcon Caldara – La Concordia de’ pianeti

Budapest Festival Orchestra o.l.v. Iván Fischer Mahler – Symphony no. 9

MusicaEterna o.l.v. Teodor Currentzis Mozart – Cosi fan Tutte

NEW ARTST INTERNATIONAL, BIS

CHANNEL CLASSICS

UNIVERSAL MUSIC

SONY CLASSICAL

Lucerne Festival Orchestra o.l.v. Claudio Abbado Bruckner – Symphony no. 9

Patricia Petibon, e.a., Philharmonia Orchestra, Choeur du Théatre des Champs-Elysées o.l.v. A. Piquion Poulenc – Dialogues des Carmelites

Het koor

Het document

Concerto Italiano o.l.v. Rinaldo Alessandrini Monteverdi – Vespri solenni per la festa di San Marco

Sviatoslav Richter Diverse componisten – Complete Decca, Philips & DG Recordings

UNIVERSAL MUSIC

HARMONIA MUNDI, NAÏVE

Swedish Radio Choir o.l.v. Peter Dijkstra Brahms – Mass & Motets

WARNER CLASSICS, ERATO

UNIVERSAL MUSIC

CHANNEL CLASSICS

Maria Callas Diverse componisten – Complete Studio Recordings

Pablo Heras-Casado, Balthasar-Neumann-Chor und Ensemble Praetorius – Praetorius

Beaux Arts Trio Diverse componisten – Beaux Arts Trio 60

UNIVERSAL MUSIC

WARNER CLASSICS

UNIVERSAL MUSIC

48

De fotodetective

Tekst

Hans Aarsman

Beeld

Tina Tahir

BUMA Classical 2015

Achter haar zie je net een randje van de zitting. Het is een losse zitting. Die liggen op moderne bankjes, niet op antieke. Kun je heel eigentijds het kussen wisselen als er vlekken op komen. Of omdraaien, het ge­ mak dient de mens. Maar de zijkant van het bankje, Anne-Sofie haar gezicht er tegen­ aan, is niet verwisselbaar. Jammer, dat was goed van pas gekomen. Haar make-up gaat daar zeker een vlek achterlaten.

Maar dat bankje waarop Anne-Sofie zich gevleid heeft, dat is toch wel antiek?

Is het wel een echt kasteel waar deze foto genomen is? Het randje boven het kamer­ scherm laat een glad gestukte muur zien, zulke muren heb je niet in kastelen. In fotostudio’s heb je zulke muren. In de spiegel van het kamerscherm zijn de benen van Anne-Sofie te zien en de andere kant van de ruimte. Heel slim donker gehouden.

Dat suggereert een diepte die er niet hoeft te zijn. Deze fotograaf kan in de studio heel goed met licht overweg.

Wie is trouwens deze dame die zich verlei­ delijk op een antiek bankje heeft gevleid?

Het is Anne­-Sophie Mutter, een wereldwijd bekend staande violiste. Zo beroemd is An­ ne-Sofie dat ze op een publiciteitsfoto haar viool achterwege kan laten. Het publiek verzint die er gewoon bij, zo stom zijn we nou ook weer niet.

Denk niet dat er toevallig geen viool in de buurt was. Hier is opzet in het spel. Anne-­ Sofie heeft zat violen, ze heeft zelfs twee Stradivariussen in huis. Ze kan ze makkelijk pakken. Of is ze hier niet thuis? Heeft ze geen kasteeltje? Het zou best kunnen dat ze een kasteeltje heeft, met haar wereldfaam moet dat financieel mogelijk zijn, maar in ieder geval niet dit kasteeltje. Als ze hier haar residentie had gehad, dan hadden haar initialen in het wandscherm gestaan en niet die van ene E.D.

Wie zou deze mysterieuze E.D. zijn? Ik kom niet verder Edmund Dantès, de held uit de roman van Alexandre Dumas, u weet wel, de graaf van Montechristo. Heel klassiek.

Maar Edmund Dantès heeft nooit een echt kasteel gehad, net zoals Sherlock Holmes nooit op éénhoog, Bakerstreet 221B heeft gewoond.

Dat zie je veel op publiciteitsfoto’s van klas­ sieke musici: een klassieke omgeving. Een kasteeltje, een landhuis, een eikenhouten vloer, een prieeltje, gordijnen van velours.

Klassiek op klassiek. Alsof wij, het publiek, zelf niet kunnen bedenken dat klassieke muziek uit de tijd stamt dat er nog kasteel­ tjes en kasteelheren waren.

kasteeltje BUMA Classical 2015

49

De fotodetective

1965 / CONSERVATORIUM ANTWERPEN / FAGOTTIST / LERAAR / KINDERLIEDJES

JAN VAN DAMME — JE-NE-SAIS-QUOI

50

Ook dit jaar is er tijdens Buma Classical weer nieuw talent te ontdekken.

Wie moeten we in de gaten houden komend seizoen? Dit zijn de talenten die hun muzikale proefmonsters presenteren op het Talent Stage.

BUMA Classical 2015

FOTO: JONATHAN WANNYN

talent stage Talent Stage

Multiple Choice Gewapend met hun accordeons, electronica en andere klankvoortbrengers zijn de Vlaamse Barbara Ardenois (foto) en Italiaanse Luca Pignata vastbesloten uit de kaders van de accordeon te breken. Grommende geruchten en snijdende sinustonen nemen ons op sleeptouw richting een nieuwe wereld. Multiple Choice kiest niet maar combineert, experimenteert en beitelt instant aan een voorbijschuivend klanklandschap.

Beth & Flo Beth & Flo, oftewel Elsbet Remijn en Claudette Verhulst studeerden klassiek piano. Ze leerden elkaar kennen in de klas van Rian de Waal op het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Als pianoduo Beth & Flo combineren ze niet alleen hun spel op de piano maar ook in toneel. De producties van Beth & Flo zijn piano met een vleug theater. Deze meiden durven klassieke muziek te voorzien van een verhalende context en publieksinteractie. Met hun voorstelling ‘Slaande Ovatie’ die ze op het Grachtenfestival presenteerden toonden ze hun spierballen en haalden ze meerdere malen de pers.

FOTO: JENNY AUDRING

HANS LAMAL — KING’S DREAM

1960 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM BRUSSEL & GENT / MOZARTEUM SALZBURG / JAZZ / IMPROVISATIE

51

Talent Stage

Keuris Quartet Dit Pools-Russisch-Nederlands-Argentijnse saxofoonkwartet ontmoette elkaar op het Conservatorium van Amserdam waar de vier heren studeerden onder het meesterschap van Arno Bornkamp. De mannen vernoemden hun kwartet naar de componist Tristan Keuris, die een aantal hedendaagse hoogtepunten aanleverde in het repertoire voor saxofoonkwartet. Ook de rest van het repertoire van het kwartet bestaat uit hedendaagse muziek. Dat de jongens flink aan de weg timmeren bewezen zij laatst nog met het in de wacht slepen van de eerste prijs op het Internationale Saxofoon Kwartet Concours in Strasbourg.

James Oesi Nadat hij de Huygens Scholar­ ship had gewonnen, kwam deze Zuid-Afrikaanse contrabassist in 2012 naar Nederland voor zijn masterstudie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Deze opleiding sloot hij schitterend af met een 10 én de Fock Medaille voor beste eindexamen. Hij viel ons op door zijn uitvoering van Bachs cello-suites op contrabas maar ook door zijn gemak met hedendaags repertoire in zijn solo-optredens.

Oscar Verhaar Deze countertenor was in september 2014 de enige mannelijke finalist van het Concours International de Chant Baroque de Froville.

Voordat hij zijn opleiding Oude Muziek aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag startte, soleerde hij als jongenssopraan al in binnen- en buitenland. Over de stap van jongenssopraan naar countertenor werd de documentaire ‘De stem van de Meester’ gemaakt. Dat hij klaar is om de wereld te veroveren met zijn stem bewijst zijn agenda voor het komende seizoen én zijn eerste solo cd. De cd is te koop in de merchandise stand.

Kugoni Trio Aan het Conservatorium van Brussel ontstond dit frisse trio met Kurt Bertels op saxofoon, Bert Koch achter de piano en Nicolas Dupont op viool. Met een repertoire uit de 20ste en 21ste eeuw vielen ze in Vlaanderen al eerder op en werden verkozen tot ‘Supernova’ talenten.

De mannen hebben een voorliefde voor Belgische muziek en sporen componisten van eigen bodem dan ook graag aan om composities te schrijven voor hun bezetting.

FOTO: JAN BELLEN

nporadio4.nl 0415011 NPO R4 ad_200x132.indd 1

02-10-15 14:38

Speciaal voor iedereen die niet ĂŠlke avond naar een live concert kan: ĂŠlke avond een live concert.

Klara Live: de meest prestigieuze concerten uit binnen- en buitenland. Van maandag tot donderdag om 20u.

Klara. Blijf verwonderd.

53

Radio 4 en Klara

STOCKSNAP.IO

radio 4 en klara vrijdag ber 27 novem 0 7.0 09.00 –van1uit L ive d enb r u g T ivoliVre

Hoe Vlaanderen en Nederland de handen ineen kunnen slaan laten NPO Radio 4 en Klara zien met een gecombineerde live uitzending vanaf Buma Classical. Tijdens de uitzending ontmoeten presentatoren en musici uit beiden landen elkaar. Een bijzondere uitzending waarin voor Nederlands en Vlaams publiek genoeg van elkaar te ontdekken valt. Er is extra veel ruimte in de programmering om het jonge talent van eigen bodem voor te stellen aan de buren.

09.00 – 12.00

12.00 – 14.00

14.00 – 17.00

In de ochtend zetten Ab Nieuwdorp van NPO Radio 4 en Nicole van Opstal van Klara de stereotype denkbeelden over en weer op een rij en toetsen ze met een knipoog.

Margriet Vroomans van NPO Radio 4 en Olav Grondelaers van Klara zoomen in op de culturele vriendschap van Nederland en Vlaanderen nu en in de nabije toekomst.

Hans Haffmans van NPO Radio 4 en Katelijne Boon van Klara zetten een aantal vernieuwende initiatieven in de klassieke muziek uit beiden landen op een rij.

Verkenning

BE

Kugoni Trio (piano, viool, sax)

Deze innemende muzikanten op podium zijn geselecteerd voor het Talent Stage. Eerder werden ze door Klara al geselecteerd voor het Supernova programma voor jong talent.

NL

Nora Fischer (sopraan) en Daniël Kool (piano)

Volgens de jury van Dutch Classical Talent vertegenwoordigt Nora Fischer een nieuwe generatie musici. Nora wordt begeleid door Daniël Kool, met wie ze al jaren een vast duo vormt.

Vriendschap

BE

Revue Blanche (harp, fluit, altviool, sopraan)

Zij zijn de winnaar van de muziekprijs De Klara’s Jonge Belofte 2013.

Binnenkort verschijnt de nieuwe Klara-CD Shelter.

NL

Berlage Saxophone Quartet

Het Berlage Saxophone Quartet is de winnaar van de Kersjesprijs 2015, vanwege uitzonderlijke muzikale kwaliteit en bijzondere bijdrage aan de Nederlandse kamermuziek.

vernieuwing

BE

Jolente de Maeyer en Nikolaas Kende

Spelen dit jaar in de productie Kreutzersonate naar het boek van Lev Tolstoj. De productie heeft dit seizoen een nieuwe theaterronde in Nederlandse en Vlaamse theaters.

NL

Matangi Quartet

Met uitstapjes buiten de klassieke muziek in Nederland en daarbuiten slaagt het Matangi Quartet erin een nieuw publiek warm te maken voor het strijkkwartet.

54

Nederland-BelgiĂŤ

Nederland en BelgiĂŤ zijn verschillende landen met verschillende regeringen en men zal dus niet onthutst reageren op de mededeling dat er tussen het Nederlandse en Belgische cultuurbeleid verschillen bestaan.

Iemand die deze verschillen aan den lijve ondervonden heeft, is Jan Van den Bossche, directeur van de Nederlandse Bachvereniging (foto).

Hij werd geboren in Vlaanderen en werkte daar bij diverse culturele organisaties voordat hij in 2000 de stap naar Nederland maakte.

Tekst

Karel Geeraedts

Beeld

Robert Lagendijk

BUMA Classical 2015

H

55

BUMA Classical 2015

Nederland-België

et eerste wat hem opviel aan de bestuurlijke gang van zaken in Nederland, was de totale afwezigheid van de politiek. “In Vlaanderen is het de normaalste zaak van de wereld een wethouder aan te treffen in het bestuur van een grote klas­ sieke organisatie als een concertzaal, orkest of operahuis.

In Nederland hebben ze Thorbecke beter in de oren zitten en zal er niet gauw een politicus aan tafel zitten.” Dit komt overeen met het onlangs gepubliceerde rapport Cultuur in Beeld 2014 van Jet Bussemaker, waarin zij Thorbeckes principe dat ‘de regering geen oordelaar van kunst en we­ tenschap is’ als uitgangspunt neemt van het Nederlandse cultuurbeleid.

Dat hier best wat voor te zeggen is, blijkt wel uit de Vlaamse situatie. Van den Bossche: “Een poli­ ticus heeft altijd een agenda en hij zal zich nooit onvoorwaardelijk inzetten voor zijn organisatie zonder de partijlijn uit het oog te verliezen. Bovendien is de politicus wispelturig; hij heeft de deiningen van het politieke klimaat te volgen en daar komt bij dat zijn aanstelling tijdelijk is.”

Toch kent het Vlaamse stelsel ook praktische voordelen.

“Met een wethouder aan boord is de weg naar de macht en het geld korter waardoor een grote subsidiesom snel binnen te halen valt. In dit opzicht is het Nederlandse systeem trager en moeizamer. In de Nederlandse schei­ ding van politiek en cultuur schuilt ook een gevaar: aangezien de politiek minder nauw betrokken is bij de cultuur, is het verleidelijk haar wat vlugger over het hoofd te zien. En inderdaad, voor zover ik weet, heeft het Neder­lands cultuurwezen zwaarder te lijden gehad on­ der de crisis dan het Vlaamse.”

Een laatste verschil tussen de twee landen bestaat in de verscheidenheid van geldbronnen. “Waar in Vlaanderen de overheid de belangrijkste subsidie­ verstrekker is, kent Nederland een hele waaier aan particuliere fondsen – het VSBfonds, het Prins Bernhard Cultuurfonds, etc. – die samen een substan­ tieel kapitaal verdelen. Dit soort fondsen is sneller bereid een wat beschei­ dener bedrag uit te keren en je ziet dat het culturele middenveld bestaande uit kleine ensembles en organisaties hierdoor weliger bloeit dan in Vlaande­ ren, waar de kloof tussen de semi-amateur groepen en de culturele toplaag groter is. Daar staat dan wel tegenover dat wie in Vlaanderen aan de goede kant van de streep staat, zoals bijvoorbeeld het Collegium Vocale Gent, veel gemakkelijker een miljoen uitgekeerd krijgt dan in Nederland.”

LUC PONET — SOUNDS IN PURPLE

1959 / LEMMENSINSTITUUT LEUVEN / ORGANIST / WERELDFAAM / CURATOR

56

het debat Het debat

stelling:

‘De rechten van audiovisuele digitale content die is gemaakt bij concerten liggen volledig bij de producent van deze content’

BUMA Classical 2015

wie faciliteert, beheert De zaal of het medium faciliteert de opname van het concert. De productie en uitzendrechten liggen daarmee vastgelegd bij de producent. Mocht de artiest de rechten over de content willen vastleggen voor verder gebruik, dan moet hij de rechten dus gewoon afkopen.

gratis promotie Audiovisuele opnames die zijn gemaakt bij concerten zijn niet alleen een extra service van zalen en media naar hun publiek maar ook gratis promotie voor de artiest. De opnames zijn van hoge kwaliteit en worden voor een breed publiek toegankelijk gemaakt. Hierdoor verbreedt de artiest zijn publiek zonder dat daar extra tijd en geld in wordt geïnvesteerd door managers en/of platenlabels.

ANNELIES VAN PARYS — BROUILLON ROYALE

1975 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM GENT / ROLF LIEBERMANN FEDORA PRIZE FOR OPERA/ SPECTRALISME / KLANKSENSATIES / STRENGE STRUCTUREN

57

BUMA Classical 2015

Het debat

online concurrentie Door het online beschikbaar maken van audiovisuele concertopnames wordt er geconcurreerd met de commerciĂŤle opnames die worden gemaakt door artiesten en platenlabels. Door deze content gratis online aan te bieden wordt de artiest hier uiteindelijk de dupe van omdat consumenten geen noodzaak zien om te betalen voor content die ze elders gratis kunnen krijgen.

Steeds meer opnames van uitvoeringen worden door verschillende partijen als online content beschikbaar gemaakt. Van filmpjes op YouTube tot Uitzending Gemist. Gratis promotie voor de artiest of juist misgelopen inkomsten door het buitenspel zetten door de media? Een hot topic waar we een stevig debat over opzetten tijdens Buma Classical. Zorg ervoor dat jouw argument in deze kwestie niet ongehoord blijft!

eerlijk delen Zalen en media maken gebruik van de naam van artiesten zonder dat deze hiervan mee delen in de winsten die hierdoor worden gegenereerd. Dat is natuurlijk niet eerlijk. De rechten zouden gedeeld moeten worden met de artiest, managers en platenlabels.

BENJAMIEN LYCKE — BELGISCHE CHOCOLADE

1989 / ROYAL COLLEGE OF MUSIC LONDON / MUSICAL / SOUNDTRACK / MULTI-MEDIA

58

Stukaklassiek

Tekst

Karel Geeraedts

Beeld

Stukafest / iStock

BUMA Classical 2015

59

H BUMA Classical 2015

Stukaklassiek

veertien studentenkamers verspreid door de Utrechtse binnenstad het toneel van evenzovele studentenkamer­ concerten.

et is bekend, de studentenkamer is het doorgeefluik van de cultuurfilosofische keuken naar de wereld.

Geen revolutionaire ont­ wikkeling of gedachte die niet via de studentenka­ mer, van studentenmond tot studentenmond, tot volle wasdom kwam om vervolgens zijn weerklank te vinden in de rest van de samenleving. Ook op het gebied van de muziek. Het is nog geen eeuw ge­ leden dat een groep Sint-Petersburg­ se conservatoriumstudenten zich om de zoveel tijd in een kamer van één van hen verzamelde om daar in het diepste geheim verboden wes­ terse muziek, soms eigenhandig het land binnengesmokkeld, ten gehore te brengen.

Er is inderdaad heel wat romantiek verloren gegaan met de geboorte van de democratie en in Den Haag ligt niemand meer wakker van een beetje atonaliteit. Niet uit ideologi­ sche overwegingen althans.

Maar niet getreurd, voor u nu de mogelijkheid nog eenmaal de sehn­ süchtige kont tegen de krib te gooien en ’s nachts samen te scholen in zo’n studentenkamer om reactionair het oor te spitsen naar een verkwikke­ lijk strijkkwartet van Haydn, Beet­ hoven of Schubert, wat in een tijd als de onze gerust een verzetsdaad genoemd mag worden: op de 26e winternacht van november vormen

Het concept vindt zijn oorsprong in Stukafest, het stu­ dentenkamerfestival dat al vijfentwintig jaar lang ieder jaar de hele maand februari in beslag neemt. Met lokale besturen in zo’n beetje alle universiteitssteden is Stuka­ fest inmiddels uitgegroeid tot een nationaal festival, in welks teken Spinvis al eens onder een hoogslaper optrad en Maarten van Rossum, gezeten op een geïmproviseer­ de wasmand, ooit een klein gezelschap toesprak.

Samen met Buma Classical treedt Stukafest nu buiten de vertrouwde februarimaand en organiseert het in samenwerking met klassiekemuziekwebsite 24classics deze avond 3x 14 concerten. De meesten klassiek, allen uitgevoerd door professionele musici, maar er is ook plaats voor theater uit de oudheid of klassieke dans, voor zover het vloeroppervlak (de geselecteerde stu­ dentenkamers zijn minstens achttien vierkante meter groot) zich daarvoor leent.

Natalja Krijgsman, lid van het nationale bestuur van Stukafest en zelf in het bezit van een Utrechtse studenten­kamer met piano, legt uit hoe de avond eruit ziet: “de avond is opgedeeld in drie concertrondes. Iede­ re ronde vinden er veertien concerten plaats van een half uur. En na een concert heeft het publiek een half uur om met behulp van een plattegrond zijn weg te vinden naar de volgende studentenkamer waar weer een ander con­ cert wordt gehouden.”

Stukaklassiek wordt ingeleid door de Stukahap: ‘in Het Muzieklokaal is er de mogelijkheid voor alle concertbe­ zoekers op muziek de maaltijd te nuttigen, tot een uur of half acht, wanneer de groep zich opbreekt en ieder­ een zich naar zijn uitgekozen studenten­kamer begeeft.’

‘Het belooft een reeks intieme concerten te worden, wat helaas onlosmakelijke verbonden is met een beperkt aantal kaarten. Haast u zich dus naar de kassa!’

DIRK VERBRUGGHE - FüR MATHILDE

1959 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM GENT / LOTUS TRIO / PIANIST / PEDAGOGIE

60

Stukaklassiek

Locaties 1

Paranadreef 2

2

Nolenslaan 50-II

3

Bemuurde Weerd OZ 13

4

Oeral 31

5

Sumatrastraat 26bis

6

Hamsteeg 10

7

Mariaplaats 28

8

Herenstraat 19

9 Ina-Boudier Bakkerlaan 15-1 10

Tolsteegplantsoen 19-3

11

Oeral 31

12

Himalaya 204

61

Stukaklassiek

BLOKPLAN / BEWERKING: AUTOBAHN

1

2

3 4

5

6 7

8

9

10

11

12

62

Tekst

Sanne Aartsen

Beeld

Robert Lagendijk

Interview

BUMA Classical 2015

sushi voor de boer Nachtmusik is de ‘afterparty’ van Buma Classical 2015. Het feestje waar Klassieke Muziek heur haar losgooit, waar grenzen worden opgezocht, opgerekt en worden overschreden.

Met meesterprogrammeur Johan Gijsen aan onze zijde weten we één ding zeker: een avontuur wordt het sowieso.

Annelies Van Parys — Brouillon royale

1975 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM GENT / ROLF LIEBERMANN FEDORA PRIZE FOR OPERA/ SPECTRALISME / KLANKSENSATIES / STRENGE STRUCTUREN

v

BUMA Classical 2015

63 Interview

Optreden tijdens Nachtmusik 2014

Annelies Van Parys — Brouillon royale

1975 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM GENT / ROLF LIEBERMANN FEDORA PRIZE FOR OPERA/ SPECTRALISME / KLANKSENSATIES / STRENGE STRUCTUREN

E

64 Interview

rgens moet hij een rits IJzeren Podium­ dieren (de prijzen die jaarlijks wor­ den uitgereikt door de VNPF) hebben opgeslagen. Hij heeft die in de af­ gelopen jaren verzameld met zijn werk als één van de programmeurs voor verschillende festivals. Begin dit jaar kon hij er daar één voor Bes­ te Festival voor Le Guess Who? – het Utrechtse festival voor avontuurlij­ ke muziek – bij optellen, de tweede.

Op het moment van schrijven, zes weken voor Le Guess Who? 2015, zijn er al kaarten verkocht in 33 landen.

Opvallend voor een festival waar­ van de programmering niet direct toegankelijk te noemen is. Wat is het geheim van Johan Gijsen? Om daar­ achter te komen stelden we hem de vraag maar gewoon zelf.

“Ik weet het niet zo goed. Met pro­ grammeren vertrouw ik volledig op mijn oren en mijn onderbuik. Ik ben een ontzettend gevoelsmens, ik leef vanuit mijn gevoel, vanuit mijn in­ tuïtie. Voor Le Guess Who? program­ meren we (samen met zijn maat en medeoprichter Bob van Heur, red.) alleen maar dingen waar we hele­ maal achter staan. We vertrouwen volledig op onze eigen smaak en visie. We doen dan ook geen conces­ sies, op geen enkele wijze. Dat vind ik het gaafste om te doen, heel dicht bij jezelf te blijven.”

Annelies Van Parys — Brouillon royale

BUMA Classical 2015

“Er is altijd wel de drang om een soort tegengeluid te la­ ten horen. Wat je op de radio en tv hoort vind ik veel te eenzijdig. Als je op de radio gedraaid wilt worden moet het makkelijk in het gehoor liggen, je kunt het eigenlijk meteen meezingen. Ik mis daarin de oprechtheid en au­ thenticiteit die ik bij veel muzikanten die zich in de ni­ che bevinden wel terug zie. Daar vind je meer spannende muziek. Platen die je 30 keer kunt luisteren maar dat je de 31ste keer toch weer iets nieuws ontdekt. Ik zoek naar de randjes van het muziekspectrum, naar geluiden die je niet zo snel tegenkomt.”

“Het succes van Le Guess Who? laat ook zien dat daar een markt voor is. Er is een publiek dat daarvoor open staat, dat geïnspireerd wil worden. Je moet het alleen wel op de juiste manier aanbieden. Muziek wordt nog steeds erg in hokjes geplaatst, terwijl het publiek steeds min­ der behoefte heeft aan die hokjes omdat alles ook steeds makkelijker toegankelijk is. Het is veel makkelijker om muziek te vinden, om even een klassiek stuk of iets van jazz op te zoeken. Volgens mij worden afspeellijsten ook meer divers dan dat ze vroeger waren.”

“Waar wel behoefte aan is bij het publiek is filtering. Het aanbod is zo groot dat er behoefte aan iemand met ken­ nis die de juiste dingen uitzoekt en aanbiedt. Het is net of je een boer sushi wil laten eten. Je moet hem dan niet meteen een heel bord sushi neer zetten, je moet het op een andere manier aanbieden. Ik denk dat dat ook geldt voor muziek. Of het nou wereldmuziek is of jazz, ik weet zeker dat veel meer mensen die muziek mooier vinden dan ze zich beseffen. Ik probeer ze als programmeur iets nieuws voor te houden en te zeggen: ‘proef hier eens van’.

Op die manier wil ik ze zich meer open laten stellen.”

“Aan de ene kant doen we dat door veel context te bie­ den. We vragen artiesten bijvoorbeeld vaak naar hun in­ spiratiebronnen van vroeger of van nu en proberen die dan ook in het programma op te nemen. Zo creëren we rode lijnen in het programma wat fijn is voor het publiek maar maken we het ook aantrekkelijk voor de bands zelf om bij ons te komen spelen. Die blijven ook vaak vier dagen om het festival zelf mee te maken. Waar andere festivals meer afhankelijk zijn van de tourschema’s van bands gaan wij in gesprek om er een ideaalplaatje van te maken. Artiesten zijn daardoor bereid om eerder naar ons te komen. De verbindende factor is voor ons dat de

1975 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM GENT / ROLF LIEBERMANN FEDORA PRIZE FOR OPERA/ SPECTRALISME / KLANKSENSATIES / STRENGE STRUCTUREN

v

‘Ik zoek naar de randjes van het muziekspectrum, naar geluiden die je niet zo snel tegenkomt’ BUMA Classical 2015

artiesten willen musiceren, hun grenzen op willen zoe­ ken en dat ze niet een overheersend commercieel oog­ punt hebben.”

“Met het 24hour-drone-fest hebben we in de context van die alsmaar doorgaande drone Indiase zang, metal, elektronische muziek en hedendaagse gecomponeerde muziek gecombineerd. Door het allemaal in een con­ text te plaatsen creëer je een verhaal waarmee je mensen makkelijker bereikt. In een festivalsetting kun je juist dingen als experimentele jazz en klassieke muziek in het aanbod verweven. Daarom vind ik het leuk om din­ gen als Machinefabriek en Maarten Vos te combineren met zoiets als Hildegard von Bingen of met iemand als Niek Kleinjan. Als je ziet dat mensen daar ademloos naar kunnen luisteren, echt geraakt en geïnspireerd ra­ ken, daar haal ik mijn voldoening uit.”

65 Interview

“Ik probeer de drempels naar die muziek weg te halen.

Voor veel mensen is bijvoorbeeld de stap om meteen naar een klassiek concert te gaan, waarbij de gemid­ delde leeftijd een stuk hoger is en je anderhalf uur lang muisstil moet zijn, te groot. Stil zijn hoort erbij natuur­ lijk, begrijp me niet verkeerd, maar ik denk dat je dat in kleinere stapjes aan kunt bieden.”

“Met Nachtmusik breken we toch ook door veel onge­ schreven wetten van het klassieke concert. Door de mix van moderne dingen en klassieke stukken en daar een mooie balans in te vinden brengen we voor iedereen in het publiek toch weer iets nieuws. Daar gaat het me uit­ eindelijk om, om mensen verder te laten luisteren dan ze normaal zouden doen.”

Nachtmusik: vrijdag 27 nov. 21.00u - 24.00u

Johan Gijsen • Programmeur van TivoliVredenburg...

• ...en van Le Guess Who?...

• ...en van Into the Great Wide Open...

• ... èn van Nachtmusik

Nachtmusik Nachtmusik is de ‘afterparty’ van Buma Classical 2015. Het feestje waar klassieke muziek heur haar losgooit, waar grenzen worden opgezocht, opgerekt en worden overschreden. Met meesterprogrammeur Johan Gijsen aan onze zijde weten we één ding zeker: een avontuur wordt het sowieso.

Annelies Van Parys — Brouillon royale

1975 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM GENT / ROLF LIEBERMANN FEDORA PRIZE FOR OPERA/ SPECTRALISME / KLANKSENSATIES / STRENGE STRUCTUREN

66

Accelarandi

BUMA Classical 2015

ACCELARANDI IDAGIO Ondernemers, entrepreneurs en aanjagers: ook in de klassieke sector verschijnen er steeds meer start-ups die het heft in eigen hand nemen. Hiernaast een kleine selectie van initiatieven met lef die zich net op de markt hebben gepresenteerd en het waard zijn om in de gaten te houden.

Deze in Berlijn gebaseerde streaming service biedt klassieke muziek aan op zijn eigen manier.

De app combineert metadata, handpicked playlists en een unieke manier van klassieke muziek ontdekken. De iOs app werd in augustus gelanceerd, maar dat is pas het begin van IDAGIO’s grootse visie. Momenteel wordt er bijvoorbeeld hard gewerkt aan een programma dat het mogelijk maakt voor musici om hun eigen muziek eenvoudig op de streaming service aan te bieden. Daarbij zijn ze hartstikke lean en wordt er goed geluisterd naar de feedback van gebruikers waardoor de eerste updates al verrassend zijn. idagio.com

DIRK BROSSé - THE KING’S DAYDREAM

1960 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM BRUSSEL & GENT / DIRIGENT / FILMMUZIEK / ACADEMY AWARD NOMINEE

67

BUMA Classical 2015

Accelarandi

WOLFGANG Wolfgang is een smartphone-app die concertbezoekers tijdens een klassiek concert uitleg en verhaal biedt over de muziek die zij op dat moment horen. Wolfgang verrijkt hiermee de concertbeleving en maakt het klassieke muziek toegankelijker. Af en toe een blik op de smartphone is voldoende; Wolfgang biedt bondige en zorgvuldig getimede zinnen. De app is zo ontworpen en getest dat het geen overlast veroorzaakt voor andere bezoekers. ‘Wolfgang is een tom-tom voor klassieke muziek’, aldus initiatiefnemer Johan Idema, ‘voor iedereen die klassieke muziek beter wil begrijpen en intensiever wil beleven. wolfgangapp.nl

GROUPMUSE

Met StaffPad kunnen ook componisten die het liefst met de hand com­ poneren over naar een paper­less office. Gewoon je tablet gebruiken als muziekpapier en je hebt je partituur meteen als een digitale file. Maar dan met handige extra features zoals instant playback en een unieke manier om dynamiek aan te geven in je partituur. Nu alleen nog beschikbaar op Microsoft devices, maar er komt vast meer.

Stukaklassiek meets Boston. Group­ Muse is een platform waar aan de lopende band knusse huiskamer concerten worden georganiseerd.

Gasten brengen hun eigen drank mee en een kleine donatie voor de muziek, zo blijft het allemaal eerlijk en overzichtelijk. Op de website kun je je makkelijk aanmelden als gast, musicus of als host, GroupMuse combineert vervolgens vraag en aanbod. Op deze manier vinden er jaarlijks meer dan 300 miniconcert­jes plaats in allerlei Ameri­ kaanse huiskamers en met Group­ Muse at Work veroveren ze ook de work­space. Nu alleen nog in de VS, wie weet binnenkort bij ons?

staffpad.net

groupmuse.com

STAFFPAD

68

Tekst

Nico Kennes

Beeld

SaltyStock /Tjarko van der Pol

BesteBuren

BUMA Classical 2015

Schijnwerpers op VlaamsNederlandse culturele samenwerking “In de eerste plaats willen we mooie muziek van het hoogste niveau bereiken. Maar natuurlijk ook: het pu­ bliek laten kennismaken met musici van over de grens.”, aldus Carolyn Muntz over de Droom Duo’s, een project waarin Stichting Doek musici uit Nederland en Vlaan­ deren koppelt. Aanleiding vormde de uitnodiging van BesteBuren om in 2015 meer Nederlandse en Vlaamse culturele samenwerking op te zoeken. Tal van organisa­ ties, waaronder ook BUMA Classical, grepen deze kans aan en vonden inspiratie vlak over de grens voor hun programmering, voorstelling, tentoonstelling, work­ shop of discussieavond.

Nederlanders en Vlamingen delen immers een taal en wonen dicht bij elkaar maar – zoals dat met buren gaat – we ontmoeten elkaar te weinig. Dat is jammer want we hebben elkaar veel te bieden, nu en in de toekomst.

Daarom is 2015 het jaar van BesteBuren. Om de cultu­ rele samenwerking in Vlaanderen en Nederland verder te stimuleren hebben de Vlaamse en de Nederlandse overheid een fonds van 500.000 euro gecreëerd. Aan het Vlaams-Nederlands Huis deBuren (Brussel) en Dutch­ Culture (Amsterdam) is gevraagd om dit fonds te behe­ ren en ceremoniemeester te zijn van het feest dat loopt van februari 2015 tot februari 2016..

BOUDEWIJN COX — WALS

Het kernprogramma bevat meer dan honderd projecten.

Het gaat om grote en kleine activiteiten, van highbrow tot street art. Alle soorten cultuur zijn vertegenwoor­ digd: beeldende kunst, theater, dans, muziek, com­ munity arts, design, erfgoed, literatuur, film, nieuwe media, circus… En soms een combinatie ervan. De na­ druk ligt op jonge makers, toekomstbestendigheid, in­ novatie en verrassing. Te midden van alle verschillende disciplines zijn ook veel muzikale samenwerkingen ont­ staan. Het Prinses Christina Concours bijvoorbeeld, is een jaarlijks concours dat klassieke muziek, jazz en compo­ sitie promoot onder jongeren. Dit jaar deden er voor het eerst jonge componisten van 12 tot 21 jaar uit Nederland én Vlaanderen mee. En, er waren extra prijzen voor com­ posities gebaseerd op het thema 200 jaar Verenigd Ko­ ninkrijk (1815-1830), Nederland en België onder Willem I. Daarnaast ondersteunde BesteBuren de Gaudeamus Muziekweek dat ook het Nederland-Vlaanderen jaar als rode draad in haar activiteiten had. Ook kleinschaliger kwamen tot stand, zoals de luisterapp van Maashorst Dommelhof, die deel uit maakte van een klankroute en luisterwandeling over de Eerste Wereldoorlog.

Nog het hele jaar kunt u tal van mooie tentoonstellin­ gen, concerten, theatervoorstellingen en presentaties bijwonen of realiseren. Een apotheose van Vlaams-Ne­ derlandse culturele uitwisseling vindt plaats in de Ant­ werpen tijdens het slotfeestweekend op 13 en 14 februari met een lonkende blik naar de toekomst. Bezoek voor meer informatie de website www.besteburen.eu of volg onze Facebook en Twitter.

1965 / LEMMENSINSITUUT LEUVEN / PROMETHEUSPRIJS / PITCH CLASS SET ANALYSIS / FIJNZINNIGE KLANKKLEUR

‘Nederlanders en Vlamingen delen een taal en wonen dicht bij elkaar maar – zoals dat met buren gaat – we ontmoeten elkaar te weinig’ BUMA Classical 2015

69 BesteBuren

70

General info

BUMA Classical 2015

Over Buma Classical De sector rond klassieke muziek laveert als geen ander tussen traditie en innovatie. Het is een sector vol tegenstellingen waarin grenzen constant doorbroken en bevestigd worden. Om de dialoog open te houden, elkaar te inspireren en na te denken over de toekomst nodigen we alle belangstellen­ den en -hebbenden ook dit jaar uit om tijdens de Buma Classical bij elkaar te komen.

Van musici, componisten, programmeurs en impresario’s tot zakelijk leiders, platenbazen en marketeers: in de ontmoeting met elkaar schuilt een sterkere, anticiperende sector vol inspiratie en onder­nemerschap.

In 2015 kijken we niet alleen naar ons eigen landschap maar stappen we als sector ook over onze eigen grenzen heen. Vlaanderen is dit jaar te gast tijdens Buma Clas­ sical. Onze zuiderburen zullen van zich laten horen in muzikale showcases, verdiepende sessies en in een geza­ menlijke uitzending van NPO Radio 4 en Klara.

Buma Classical is een initiatief van Stichting Buiten.Gewoon.Klassiek en Lustr bv. Partners van het evenement zijn onder meer hoofdsponsor Buma, TivoliVredenburg, Sena, Edison Stichting, Radio 4, Klara en 24classics.

71

BUMA Classical 2015

General info

Conferentie

Betalen

Gesproken taal

De conferentie begint op vrijdag met een Grand Opening. Daarna is iedereen van harte welkom te luisteren naar gerenommeerde sprekers, deel te nemen aan een van de thema sessies, inspiratie opdoen tijdens een van de vele brainwaves en te genieten van di­ verse showcases. Natuurlijk zijn er voldoende mogelijkheden om met elkaar te praten en discussiëren, bijvoorbeeld tijdens de lunch of de netwerkborrel na afloop.

Tijdens het evenement kunt u betalen met uw pinpas of met contant geld.

Het evenement is voor het grootste deel Nederlands gesproken. Er zijn echter ook een aantal programma­ onderdelen Engels gesproken. De sessies worden gekenmerkt door ‘Nederlands gesproken’ of ‘Engels gesproken’.

festival Het festival bestaat dit jaar op donderdag uit Stukaklassiek, de klassieke versie van het Studenten­ kamerfestival Stukafest. Op vrijdag staat Nachtmusik geprogrammeerd waar we samen met Johan Gijsen (de meesterprogrammeur van o.a.

Le Guess Who?) werken we aan een grenzeloze, eclectische avond.

locatie TivoliVredenburg Vredenburgkade 11 3511 WB Utrecht

Openingstijden TivoliVredenburg Vrijdag 27 november 09.15u - 24.00 u Voor vragen, aarzel dan niet om ons te contacteren: Telefoonnummer: +31 (0)70 38 18 106 E-mail: mail@bumaclassical.com

Polsbandje & badge U krijgt bij aankomst bij de accre­ ditatiebalie een polsbandje. Dit polsbandje geeft toegang tot de con­ ferentie gedurende de gehele dag.

De Buma Classical badge is gegeven aan u voor identificatie doeleinden en wordt niet verleend om toegang te geven tot de locatie.

Informatiebalie Voor vragen en informatie kunt u terecht bij onze informatiebalie bij de hoofdingang van het evenement of op Plein 6.

Conferentietas

Garderobe

U kunt een conferentietas ophalen bij aankomst bij de informatiebalie.

Een garderobe is te vinden bij de ingang van het evenement.

Tijdschema

Gevonden voorwerpen

Houdt u er rekening mee dat de tijden en locaties van de conferen­ tie en het festivalprogramma niet in dit magazine worden vermeld.

Het definitieve tijdschema zal bij aanvang worden uitgedeeld.

Capaciteit Alle zalen in TivoliVredenburg hebben verschillende capaciteiten.

Omdat het evenement open is voor alle bezoekers kan het voorkomen dat een bepaalde sessie zijn volledi­ ge capaciteit heeft bereikt. Als u een ​​ bepaald deel van het programma expliciet bij wilt wonen, adviseren wij u op tijd te arriveren. Op die manier bent u verzekerd van een zit­ tende of staande plaats. De plenaire keynote sessies zijn voor alle bezoe­ kers gegarandeerd bij te wonen.

Als u iets verliest of vindt tijdens het evenement, ga dan naar de informatiebalie.

Roken Roken op het evenement is alleen toegestaan i​​ n een van de aan­ gewezen rookruimtes van Tivoli­ Vredenburg.

Eten en drinken Lunch, koffie en thee en de borrel zijn inbegrepen tijdens het evene­ ment.

MARC MATTHYS — PAVANE ANTIQUE

1956 / KONINKLIJK CONSERVATORIUM GENT / JAZZ / VEELZIJDIG / COMAV

72

Organisatie en partners

Organisatie

partners

BUMA Classical 2015

Wolfgang is een smartphone app voor klassieke muziek. Terwijl de musici spelen, vertelt Wolfgang wat je – precies op dat moment – hoort in de muziek.

Met Wolfgang begrijp en beleef je klassieke muziek als nooit tevoren.

www.wolfgangapp.nl Wolfgang is een initiatief van Johan Idema in samenwerking met Muziekgebouw aan ‘t IJ en ontwerpbureau Fabrique. Wolfgang wordt ingezet bij concerten van onder meer Muziekgebouw aan ‘t IJ, het Holland Festival, het Rotterdams Philharmonisch Orkest, het Nederlands Philharmonisch Orkest, philharmonie zuidnederland, TivoliVredenburg, de Doelen en Muziekgebouw Eindhoven.

bumaclassical.com