19 minute read
FR Grace Ndiritu 31, FR BruxellesVies Uschi Cop 38, FR Mia Lena
FR
24 ans à peine et elle est déjà de retour. Il s’agit probablement d’une première pour ce e rubrique, mais les tentatives de l’artiste électropop bruxelloise Mia Lena d’imaginer sa génération tout en se réinventant méritent aussi votre a ention. — TOM PEETERS
MIA LENA 25/5, 17.00, Charmilla Chaud 3, Vaartkapoen, www.vaartkapoen.be 30/5, 20.00, Le Kiosque, Bois de la Cambre, www.lekiosque.eu 2/6, 20.00, Chez Lutgarde, www.lutgarde.eu
On nous avait prévenus : elle ventile librement son opinion et surtout elle regorge d’énergie. « J’ai toujours été hyperactive », dit en riant Marie Benmokaddem, qui, sous le pseudo Mia Lena – contraction de ses prénoms Marie et Magdalena – est récemment arrivée en demi-fi nale du concours Humo’s Rock Rally. « Quand je ne fais rien, je ne me sens pas bien. Je suis donc toujours occupée, qu’il s’agisse de musique, de travail (à la pâtisserie Ginkgo) ou avec mes amis. » Après notre interview, elle se rendra à Magma-Collective, bureau de gestion où elle suit actuellement un stage, dernier spasme de sa formation en Relations Publiques à l’IHECS. « Comme je suis très honnête, on me trouve parfois un peu brutale, dans mes textes mais aussi dans mes rapports. Je dis ce que je pense et comment je me sens. Je dois encore apprendre à mieux canaliser cela, mais d’un autre côté, cette hyper sincérité et cette transparence caractérisent aussi vraiment ma génération. »
Elle revient après une mauvaise expérience avec l’équipe qui l’accompagnait à ses débuts, il y a huit ans. « J’étais trop jeune, j’avais 16 ans quand je suis entrée dans le monde de la musique. Je ne savais pas où je voulais aller, mais j’étais impatiente et dans ma naïveté, je me suis laissée emporter. D’autres personnes prenaient les décisions pour moi, jusqu’à ce que je décide d’arrêter. » Cette période l’a rendue plus sûre d’elle, dit-elle maintenant. Récemment, après une série de singles électro-pop au son moderne et en anglais, elle a aussi commencé à composer en français. « En anglais, je décris davantage mes sentiments, mais je copie aussi plus facilement des exemples anglo-saxons. Les textes écrits dans ma langue maternelle sont plus concrets, plus directs, plus authentiques. » Lors de ses futurs concerts à Bruxelles, Mia Lena mixera les deux.
UNE GÉNÉRATION QUI COCHE DES CASES
Après avoir débuté le piano à six ans, elle s’est éprise du chant, sous l’infl uence de la série TV One Three Hill et de vocalistes R&B comme Alicia Keys. Elle chante souvent des textes sur ses premiers amours et des découvertes, notées dans son petit carnet. Maintenant qu’elle réutilise sa langue maternelle, elle retourne plus souvent au piano, mais elle n’a clairement pas fi ni de faire des expériences. « On me dit parfois qu’avec ma belle voix, je n’ai pas besoin de textures électroniques saturées d’effets autotune, mais je m’en contrefi che. » Elle a aussi une prédilection pour les textes qui analysent les relations toxiques – « J’adore la toxicité ! » - et s’inscrit ainsi dans sa génération. « C’est une époque étrange. On attend de notre génération qu’elle soit toujours disponible. Plus que nos prédécesseurs, nous sommes conscients des opportunités qui nous attendent et de tout ce qu’on rate potentiellement. En fait, je chante les frustrations que crée la pression de la compétition, alors que je suis contente quand je peux cocher une case sur ma liste. » Lors de son concert au VK, ou à la sortie de son EP en automne, elle pourra cocher une case.
HOOGTEPUNTEN UIT DERTIG JAAR BRONKS
NL Het Brusselse ‘theater voor jong publiek’ Bronks bestaat dertig jaar. Het hielp makers als Pascale Platel, Maaike
Neuville en Bruno Vanden Broecke groot worden, én leerde ACHTERGROND zijn publiek en de wereld dat het Beslan-gijzeldrama ook op kindermaat verteld kan worden. ‘A Bronks Tale’ in vijf hoofdstukken. — MICHAËL BELLON
BRUZZ
1991
PIONIEREN MET ODA VAN NEYGEN
De wortels van Bronks zijn verstrengeld met die van het jeugdtheater in ons land. De stichter van Bronks, Oda Van Neygen, begon in 1976 als vrijwilliger bij de Beursschouwburg, waar directeur Frans Van Langendonck toen nog gewoon voorstellingen voor volwassenen aan kinderen voorschotelde. Van Neygen mocht er langzamerhand jeugdtheatervoorstellingen aanbrengen, en zo introduceerde de Beursschouwburg in 1980 de slogan ‘Elke zondag kinderdag’, met een aanbod uit verschillende disciplines.
Van Neygen: “Op het vlak van Nederlandstalig jeugdtheater waren er in België toen alleen het Koninklijk Jeugdtheater (KJT) in Antwerpen, dat vooral brave sprookjes bracht, de kindermusicals van het Speeltheater van Eva Bal in Gent, het animatietheater van Stekelbees en het poppentheater van Taptoe.” Veel jeugdtheater was ‘vormingstheater’ dat een educatieve boodschap verpakte. Dan importeerde Van Neygen liever uit Nederland – zoals de legendarische poppenspeler Jozef van den Berg – of liet ze theatermakers als Blauwe Maandag Cie, Jan Decorte en tg Stan voor een jong publiek spelen.
Toen een nieuwe directie de Beursschouwburg een nieuwe koers liet varen, ging Van Neygen op zoek naar geld om zelf een echt jeugdtheater op te richten. “Met iemand die instond voor de zakelijke leiding, de promotie en de omkadering vond ik onderdak in het Centrum voor Amateurkunsten (nu Zinnema) in Anderlecht, en ik kreeg een ongemeubileerd bureau in Elsene. In december 1991 is Bronks opgericht. De naam kwam van Nederlander Ad van Iersel, die ook de eerste kleutervoorstellingen maakte: ‘BRussel ONderwijs KunSt’. Gedurende 23 jaar – in 2014 ging ze met pensioen – zou Van Neygen Bronks niet alleen een ijzersterke artistieke reputatie bezorgen. Na een lang nomadisch bestaan realiseerde ze ook een eigen theatergebouw, dat haast evenveel moeite kostte als de opstart van Bronks. “Als ik het nu zou moeten overdoen, zou ik er niet aan beginnen. Het was waanzin,” zei ze bij haar afscheid.
2001
DE PRIJZEN VAN OLA POLA PLATEL
Bronks heeft altijd voorstellingen uit binnen- en buitenland naar Brussel gehaald, maar ook altijd eigen producties gemaakt. Paul Peyskens regisseerde in 1993 de eerste echte Bronks-pro-
© RAYMOND MALLENTJER © DOMINIQUE PICCINATO
© KATLEEN EXELMANS
Hiernaast: Steven Van
Herreweghe in Het Hamletmachien (1995).
Onder: Wannes Capelle en
Isabelle Van Hecke in Grote hoofden, kleine hartjes (2015).
© CLARA HERMANS
Uiterst links: Dominique Van Malder, Ruth Beeckmans en
Joris Hessels in Wawilwiedoen
(2012).
Hiernaast: Tribunal van Ballet
Dommage (2020).
Hiernaast: Pascal Platel in Ola pola potloodgat (2001).
Hierboven: Janne Desmet in
Brooddoos (2012).
© KATLEEN EXELMANS
© RAYMOND MALLENTJER ductie Terugblik misschien, met Wouter Hendrickx, Lilitcha Mutumwinka en Silvana Span. Omdat er in de beginjaren maar weinig jeugdtheater bestond, had Oda Van Neygen de gewoonte om talent uit het volwassenentheater en de toneelopleidingen werk voor alle leeftijden te laten maken. Zo hebben heel veel succesvolle theatermakers een aantal van hun eerste stapjes bij Bronks gezet. Steven Van Herreweghe, Inne Goris, Dimitri Leue, Olympique Dramatique, Patrick en Filip Jordens, Mieja Hollevoet, Maaike Neuville, Raven Ruëll, Bruno Vanden Broecke, Joost Vandecasteele, Joris Van den Brande, Ruth Beeckmans, Joris Hessels, Dominique Van Malder, Carly Wijs, en recenter Haider Al Timimi, Arber Aliaj, Atta Nasser, Julie Delrue, Tomas Pevenage, Ballet Dommage en Compagnie Barbarie groeiden mee met de reputatie van Bronks.
Maar de meest iconische Bronks-productie is wellicht Ola pola potloodgat uit 2001, van het vrijmoedige, absurdistische, vrolijke, stoute en charmante duo Pascale Platel en (die andere vaste Bronks-klant) Randi De Vlieghe. Platel had bij Bronks eerder al De koning van de paprikachips gemaakt, maar met dit uiterst geestige en verbeeldingsrijke stuk wonnen de twee niet alleen de toen gezaghebbende 1000 Watt-prijs voor jeugdtheater, maar ook de Grote Theaterfestivalprijs 2002. Het was de eerste en voorlopig enige keer dat het Theaterfestival een jeugdvoorstelling bekroonde, en dat heeft voor een heel andere kijk op het jeugdtheater gezorgd. Ola pola potloodgat toerde intens door België en Frankrijk, terwijl Platel dat succes niet had zien aankomen. “Ik wou eerst eigenlijk een monoloog maken, maar Randi vroeg of hij met mij mocht meespelen – net zoals op de speelplaats. We huurden een zaaltje waar we ons twee maanden rot hebben geamuseerd en op het moment van de première wisten we eigenlijk niet wat we gemaakt hadden. Die Theaterfestivalprijs winnen was ook heel onwennig. Vanaf toen had ik het gevoel op een draaimolen te zitten waar ik niet meer af kon.”
2006-2009
BOUWEN OP BRAAKLIGGEND TERREIN
Al van bij het begin van Bronks in 1991 bestonden er plannen om een eigen theater te bouwen. Maar door het omgooien van plannen en de zoektocht naar budgetten zou de eerste steen van het theater aan de Varkensmarkt pas in 2006 gelegd worden, en werd het pas in 2009 in gebruik genomen. Daarvoor leidde Bronks een nomadisch bestaan, met als uitvalsbasis vanaf 1993 het Gesùklooster in de Brialmontstraat in Sint-Joost, dat maar een heel kleine capaciteit had. Het Paleis voor Schone Kunsten bood een extra speelplek, en voor de Bronks-festivals werd
▼ uitgeweken naar locaties als De Markten, De Kriekelaar of de Bottelarij. Maar dat was allemaal erg omslachtig. Talloze leegstaande gebouwen werden bezocht. Huidig zakelijk leider Piet De Coster, met 22 jaar inmiddels het langst dienend bij Bronks, begon er in 1999 dan ook met de opdracht een geschikt terrein te vinden, nadat ook plannen van architecte Martine De Maeseneer voor een theater in de Moutstraat waren afgekeurd.
De Coster: “Het is een lange lijdensweg geweest waar ik uren over kan vertellen. Nochtans vonden we snel het terrein aan de Varkensmarkt, en ook het nieuwe ontwerp van De Maeseneer was er meteen. Maar het duurde zo lang voor de grond kon worden gekocht, dat Vlaams minister van Cultuur Bert Anciaux op een gegeven moment nog met het idee kwam om Bronks terug in de Beursschouwburg te steken. Zowel bij ons als bij de Beursschouwburg sloeg dat in als een bom, waardoor we op het braakliggende terrein tussen het onkruid met allerlei artiesten de protestactie SKNORB hebben opgezet. Tot Pascal Smet het theater uiteindelijk met geld van de VGC gebouwd heeft.”
Zo kwam het opmerkelijke gebouw met glazen gevel en sheddak, een zaal voor tweehonderd personen en een grote studio met twee veelgebruikte repetitieruimtes aan de straatkant er dan toch.
2016
INTERNATIONAAL MET EEN GIJZELINGSDRAMA
In het volwassenentheater zijn internationale tournees van Belgische gezelschappen gebruikelijk, maar in het jeugdtheater zijn successen in het buitenland minder evident. Toch kan Bronks ook op dat vlak pluimen op zijn hoed steken. Franse vertalingen en tournees door Frankrijk en Nederland waren al langer geen uitzondering meer, maar in 2014 maakte regisseur Carly Wijs met acteurs Gytha Parmentier en Roman Van Houtven de voorstelling Wij/Zij, geïnspireerd op de dodelijke gijzeling van een Russische school in Beslan in 2004. In 2016 stond Us/Them op het prestigieuze Edinburgh Festival Fringe, werd het door The Guardian opgepikt met een vijfsterrenrecensie, en volgden aanvragen uit China, Australië, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika.
Dat een stuk met zo’n zwaar thema Bronks internationaal succes bezorgde, bevestigde nogmaals de fi losofi e van het huis om ook zeker de jeugd niet te onderschatten. “Kan je een verhaal over terrorisme aan negenjarige kinderen vertellen? Zelfs in Vlaanderen kregen we het idee eerst amper verkocht, en nu brengt het wereldwijd de discussie op gang over wat kindertheater kan zijn,” zei theatermaker en voormalig Bronks-leider Marij De Nys daarover. “Soms duren de nagesprekken langer dan de voorstelling zelf. Zo leer je veel bij over jeugdtheater en de omgang met kinderen in andere landen.”
Carly Wijs zou met Gytha Parmentier en Dries Notelteirs later opnieuw succes behalen met Show, over Show, over seksualiteit. En omdat Wij/Zij ook een succes was in Frankrijk, kwam het overlegmoment voor alle Franse programmatoren van jeugdtheater (Rida) heel uitzonderlijk naar Brussel tijdens het festival – nu EXPORT/IMPORT – dat Bronks organiseert met zijn Franstalige Brusselse tegenhanger La Montagne Magique, en dat ook afgelopen jaar in november weer honderd programmatoren lokte om Belgische artiesten een internationale springplank te bieden.
2022
DE TOEKOMST TEGEMOET
“Na de moeilijke jaren eens goed feesten”
Dit seizoen 2021-2022 viert Bronks dus zijn dertigste verjaardag. De huidige artistieke en dagelijkse leider Veerle Kerckhoven, die in 2014 Oda Van Neygen opvolgde, aanvankelijk samen met Marij De Nys, werkt al twintig jaar bij Bronks. Zij maakte ook de rock-’n-roll van de Brialmontstraat nog mee. “Dat was bijna een scoutslokaal waar je nu geen theater meer zou mogen maken. We hebben er nog een jeugdclub gehad tussen de ratten in de kelder.”
Dan is de vooruitgang duidelijk. In het laatste precoronajaar 2019, programmeerde Bronks 1.111 activiteiten voor een totaal publiek van 79.326 personen. In 2014 won Bronks als beloning voor die minder bekende maar uitgebreide educatieve werking de Cultuurprijs voor Cultuureducatie. Na corona gaat Bronks weer stilletjes richting 60 schoolvoorstellingen per jaar. Kerckhoven: “Na de moeilijke periode die we achter de rug hebben, is de dertigste verjaardag de gelegenheid voor een groot gratis feest voor alle leeftijden en doelgroepen, waarvoor je niet hoeft te reserveren.” Ochtendmensen zijn al vanaf elf uur welkom op het terras met acts waar ook baby’s, peuters en kleuters van kunnen genieten. Na de middag is er de Bronks-bingo waar je het konijnenpakje van Gytha Parmentier uit Show en de onderbroek van Joost Vandecasteele uit Clash kan winnen. Daarop volgt een dj-spektakel en een No Parents Allowed Party, waarna tal van Bronks-artiesten acts opvoeren, het Brusselse collectief The Gap dancebattles organiseert, BRUZZ om middernacht de vrouwelijke dj’s van Supafl y Collective cohost, waarna nog een nachtelijke party volgt.
Nog verder in de toekomst worden Ballet Dommage en Compagnie Barbarie vanaf 2023 huisgezelschappen, en trekken de Bronks-producties Rita en The happy few respectievelijk naar Japan en naar Duitsland en Zwitserland.
Carly Wijs’ Wij/Zij
bezorgde Bronks internationaal succes.
THE PARTY – 30 YEARS BRONKS 28/5, 11.00, Bronks, www.bronks.be
30 ANS DE BRONKS
FR Le théâtre bruxellois pour jeune public Bronks fête ses 30 ans. De nombreux jeunes spectateurs ne savent pas combien les grandes personnes ont travaillé dur pour créer leur théâtre préféré. À l’origine, Bronks était une ramification du Beursschouwburg, et pendant des années, il a connu une existence nomade. Ce n’est qu’en 2009 qu’il a trouvé un endroit fixe. L’ancienne directrice financière Oda Van Neygen : « Si je devais le refaire, je ne le referais pas. C’était de la folie. » Mais le jeu en valait la chandelle, car la production Us/Them leur a valu une parution dans The Guardian et des louanges des États-Unis jusqu’en Chine.
30 YEARS OF BRONKS
EN The Brussels theatre for young audiences Bronks is now itself thirty years old. Many in its young audience do not know how much effort it took for the older generation to create their favourite theatre. Bronks branched out from the Beursschouwburg and for years led a nomadic existence. It only found its permanent home in 2009. Founder and former artistic director Oda Van Neygen: “If I had to do it all over again now, I wouldn’t. It was madness.” But it was not in vain because Bronks’ in-house show Us/Them made it as far as to the pages of the British newspaper The Guardian and garnered praise from the US to China.
EN
French producer and multi-instrumentalist Edouard Gilbert loves that village feeling that Brussels has. Ideal as a counterbalance to the musical destinations and cross-pollinations that he looks for as Kuna Maze. The trip that once began in Panama and recently made a few hip jazz venues in the UK rock comes home to Brussels Jazz
Weekend. — TOM PEETERS, PHOTO IVAN PUT
Edouard Gilbert has just fi nished performing in London, Bristol, Manchester and Norwich when we meet him at Café La Pompe in Saint-Gilles. That he is at home here is evident from the way he is greeted on the terrasse of the popular pub. He is still upbeat from the short tour of England, following a successful showcase last autumn in London. “It was an old-fashioned, but very tantalising trip,” says the producer,
who on stage mainly plays bass. “We left Brussels in a small van and took the ferry. It is more practical than fl ying: our equipment stayed with us and we were freer to move around.”
Gilbert is especially grateful to his label Thru Thoughts. That label is about to launch Back & Forth , the album he made with his good friend Nicolas Morant aka Nikitch but will also launch his solo project early next year. “Together with our booking agent, they also arranged our work visas and the other administration for the trip, so that we could focus entirely on the music.”
Gilbert sees the excitement of the concert-goers as a small victory over the jazz teachers who had little interest in cross-pollination back when he was studying at the conservatories in Lyon and Chambéry. “We don’t play classic jazz but they still let us play at Ronnie Scott’s Jazz Club, where all the big names have passed through.”
BACK AND FORTH
For Gilbert, it all began with the classical trumpet before he briefl y switched to bass in his teens, but it was mainly the music of adventurers such as Flying Lotus that motivated
him to start experimenting himself. “At one point I had had it with the jazz scene in Lyon. It was too closed and compartmentalised for me. I have started to open up more to other genres. By extension, my move to Brussels felt like a breath of fresh air. Here, not even the students at the Conservatoire pay much attention to genres. They play with an open mind and life here is easy. Brussels combines the allure of a capital city with the feel and closeness of a village. I can enjoy underground nights here as well as concerts at the Ancienne Belgique.” Gilbert found Flying Lotus via beatmaker J Dilla and that became his gateway. Later, he started listening intensively to house and broken beat producers. “These days,
my infl uences are even more diverse: from Herbie Hancock over Brazilian bossa jazz to the multicoloured British jazz scene, which draws inspiration from reggae, UK garage and dubstep.” Back & Forth was born out of that mix and the title refers to the back and forth travel and online correspondence between Gilbert and Nikitch, who now lives in Grenoble. “That took some organisation, but that we complement each other makes up for everything.”
COLOURFUL LABYRINTH
“I need a lot of musical input anyway, even when I’m creating,” Gilbert says. “When my inspiration fails, I put on music. That can be a different style, and in there somewhere I hear something that I can use in a different way. While making the new record, I listened a lot to the American producer John Carroll Kirby, a colleague on Thru Thoughts, but also to broken beat icons like Domu, Afronaut and Bugz in the Attic, and to bossa classics from the 1970s. “Manfredo Fest’s Brazilian Dorian Dream was a great inspiration, as was Marcos Valle.” On the new album, where Commander Spoon’s Pierre Spataro plays some saxophone sporadically, Brazilian singer João Selva can be heard on the catchy “Engatinhar”. So in one fell swoop, we fi nd ourselves on the other side of the Atlantic, where Gilbert found inspiration for his stage name. “I used to draw a lot. A book about the traditional textile art of the Kuna people from Panama caught my eye. The colourful, geometric patterns look like a labyrinth. I thought that suited my music, which is equally hybrid. My uncle lived on a boat near their habitat which stretches across the many islands off the Panamanian coast. When I visited him seven years ago, I met the indigenous people and that was an amazing experience.”
If music from many corners of the world has always had a direct infl uence on his creative production, then travel certainly has an indirect one. “It emphasises how important it is to me to be open. Covid put a bit of a damper on that travelling. But I am convinced that even that short trip through England has infl uenced us. Being confronted with a physical place always teaches you something that you cannot get from books.”
NIKITCH & KUNA MAZE: BACK & FORTH Release: 27/5 via Thru Thoughts Concerts: 27/5, 19.30, Botanique, www.botanique.be & 28/5, 19.45, Kapellemarkt/Place de la Chapelle, www.brusselsjazzweekend.be
DE GLOBAL VILLAGE
NL De Franse producer en multi-instrumentalist Edouard Gilbert is dol op het dorpsgevoel van Brussel. Het vormt het ideale tegenwicht voor de muzikale bestemmingen en kruisbestuivingen die hij als Kuna Maze opzoekt. De trip die ooit begon in Panama en onlangs nog hippe jazztenten in het Verenigd Koninkrijk op stelten zette, komt thuis tijdens het Brussels Jazz Weekend. “Op een bepaald moment had ik het helemaal gehad met het jazzmilieu in Lyon. Het was me te gesloten en opgedeeld. Mijn verhuis naar Brussel was een verademing. Zelfs conservatoriumstudenten trekken zich hier weinig aan van genres.”
LE VILLAGE PLANÉTAIRE
FR Le producteur et multi-instrumentaliste français Édouard Gilbert adore l’ambiance village de Bruxelles, en contrepoint des destinations musicales et synergies qu’il recherche en tant que Kuna Maze. Son parcours, qui avait débuté au Panama, l'a fait récemment mettre le feu aux boîtes de jazz branchées du Royaume-Uni, pour revenir jouer à domicile, au Brussels Jazz Weekend. « À un moment donné, je n’en pouvais plus du milieu du jazz lyonnais. Il était trop fermé et divisé. Mon déménagement à Bruxelles est une libération. Ici, même les étudiants du conservatoire ne se soucient pas trop des genres. »
Edouard Gilbert
Born in 1991 in Saint-Germain-en-Laye, moves to Issoire in the Auvergne at 6 and starts studying trumpet in Lyon at 16 At the jazz conservatory in Chambéry, he meets Nicolas Morant aka Nikitch, with whom he begins to work intensively Inspired by Flying Lotus, downtempo house and broken beats, he starts mixing jazz with hip hop and electronica as Kuna Maze Arrives in Brussels in 2017, where he and Nikitch make several EPs and the album Débuts Together, they launch Back & Forth on a UK tour His solo debut is planned for early 2023
