Natuur.studie: Koning der duisternis ook in onze regio

Koning der duisternis ook in onze regio

Oehoe breidt uit in Vlaanderen

Foto: Wim Dekelver

Oudere vogelkijkers herinneren het zich nog goed: om in de vorige eeuw een oehoe te zien, ging je best naar de Spaanse Pyreneeën.

Succes niet gegarandeerd, maar je had er de beste kansen. Niemand had ook maar kunnen denken dat deze fascinerende soort ooit in onze contreien zou voorkomen.

Bij de aanvang van de 20ste eeuw was de Belgische broedpopulatie sterk geslonken met tussen 1905 en 1949 slechts vier gekende nestlocaties. Nadien verdween deze nochtans opvallende soort uit onze regio. De klassieke oorzaken: vervolging, afschot, vergiftiging van de vogels zélf en van hun prooidieren.

De voorbije 25 jaar breidde de oehoe, de grootste Europese uil, zijn broedgebied echter opnieuw uit vanuit Duitsland. Om deze tot de verbeelding sprekende soort opnieuw meer kansen te geven, werden er vanaf de jaren ’70 in Duitsland oehoes uitgezet uit allerlei kweekprogramma’s, onder meer uit het Knokse Zwin.

Die actie wierp ook in België haar vruchten af. Eerst werd Wallonië ingepalmd en later ook Vlaanderen. In 1982 waren er twee broedgevallen in het Waalse landsgedeelte en op het einde van vorige eeuw telde Wallonië al zo’n 20 paren. De meeste hiervan in meestal verlaten steengroeven.

Intussen zou hun aantal in Wallonië opgelopen zijn tot ongeveer 140 broedparen! Dat blijkt uit gegevens van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuur wetenschappen (KBIN). De betere bescherming van deze prooivogel in Europa tijdens de voorbije decennia is hier zeker niet vreemd aan.

Maar intussen kwam ook Vlaanderen aan de beurt, waar de oehoe sinds 2005 broedt. Toen nestelde zich een paartje in een oud fabrieksgebouw in Midden-Limburg. In 2013 volgden er drie nieuwe broedgevallen, waarvan één in een oud buizerdnest. In 2015 waren de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant aan de beurt. Geslaagde broedgevallen werden aangetroffen in een verlaten steengroeve en in een verlaten haviksnest. En dit jaar was er, behalve een broedgeval in het Grote Netewoud in de Antwerpse Kempen, ook een paar dat met

Foto: Frank Goossens

Te enthousiaste waarnemers De voorbije jaren werd ik al enkele keren gecontacteerd door zeer enthousiaste mensen die in hun buurt een oehoe waarnamen. Heel emotionele verhalen over hoe stil dat beestje wel zat, er was zelfs iemand die er één hoorde roepen. Bij nader toezien ging het om ... plastieken exemplaren die op daken of bouwkranen op werven werden gemonteerd om duiven enz. weg te houden.

En het roepende exemplaar bleek een houtduif die vlakbij haar territorium had. Het kan verkeren ...

succes twee jongen grootbracht op de kerk van Bunsbeek in Vlaams-Brabant. Intussen een publiek geheim!

Het aantal broedparen in Vlaanderen wordt inmiddels geschat tussen 8 à 10.

De schuld van Harry Potter? Helaas waren er ook kapers op de kust. Door de Harry Potterfilms, gestart in 2001, voelden vele fans zich geroepen om ook een uil in huis te nemen. Zowat alle inheemse soorten kwamen aan bod. Maar zo’n uil wordt groot en vergt veel verzorging. Geen probleem: deurtje open en weg uil. Geen goed idee! Vele van deze vogels, ook oehoes, waren gewend aan de menselijke omgeving. Wilde oehoes kiezen uiteraard voor een natuurlijke omgeving. De ontsnapte exemplaren verkiezen echter vaak een meer stedelijke omgeving. Zo zat er begin 2016 een exemplaar op een bouwwerf te roepen nabij het Antwerpse stadspark. En helaas kwamen ook enkele andere soorten niet-Europese oehoes in onze natuur terecht.

Voldoende voedsel is geen probleem

Oehoes zijn echte toppredatoren. In Vlaanderen vormen duiven hun hoofdvoedsel, gevolgd door kraaiachtigen met een lichte voorkeur voor de zwarte kraai. Ook andere uilensoorten worden niet versmaad: prooien van bosuilen, ransuilen en velduilen zijn bekend. Daarnaast worden kleinere zoogdieren gevangen waaronder veldmuizen, ratten, egels, eekhoorns, konijnen en hazen. En zelfs de vos is niet meer veilig. Vooral hun jongen of onvolwassen dieren zijn topprooien.

Oehoes in ons werkingsgebied

De eerste waarneming van een oehoe in Borgerhout dateert van maart 2012. Helaas ging het om een Harry Potterexemplaar met een leren riempje om de poot. Het eerste mogelijk wellicht wilde exemplaar werd gezien op 6 en 29 mei 2012 in Wuustwezel nabij het Groot Schietveld. Nadien zijn er in Wuustwezel tussen 17 januari en 2 maart 2013 nog 6 waarnemingen genoteerd van telkens 1 exemplaar. Ook in het Grenspark De Zoom/Kalmthoutse Heide werden tussen juni en november 2013 minstens 5 oehoes waargenomen. In april 2014 verbleef er geruime tijd een exemplaar op de kerk van Putte-Kapellen. Recentelijk werden oehoes gespot in Het Rood in Kapellen, ‘t Asbroek in Schoten, het Groot Schietveld in BrechtWuustwezel en de Kalmthoutse Heide. Samen goed voor meer dan 30 waarnemingen.

En wat denk je van een waarneming tussen december 2015 en maart 2016 in de uitgangsbuurt van het Antwerpse Statiekwartier? Ook oehoes hebben recht op een pleziertje …

Vogelwerkgroep Natuurpunt Antwerpen Noord dagelijks in de weer voor vogels De Vogelwerkgroep bestaat uit vrijwilligers die in ons werkingsgebied op verschillende manieren met vogelstudie bezig zijn.

De Vogelwerkgroep brengt vrijwilligers samen, wisselt informatie en kennis uit, zet zich dagelijks in voor het begeleiden en opvolgen van lopende of nieuwe projecten over vogelstudie, enz. Zo worden de broedvogels in vele natuurgebieden in onze regio jaarlijks gemonitord, op regelmatige basis in ongeveer 100 gebieden alle watervogels geteld, trektellingen uitgevoerd, nestkasten opgehangen en gecontroleerd, vogels geringd en niet het minst gewaakt over het welzijn van vogels in onze natuurgebieden en broedkolonies.

Tijdens onze driemaandelijkse bijeenkomsten krijg je een update van al deze projecten en interessante bijdragen over vogels.