gotowi wyruszyć, by zmieniać świat, a wtedy spontanicznie nasuwa się sokratejskie pytanie: Co mamy teraz zrobić? Proponuję wtedy, aby temat omawiany podczas rekolekcji stał się ćwiczeniem do wykonania w domu, na sobie samym. To ćwiczenie ma nam posłużyć do uwierzenia, że nawet jeśli nie możemy zmienić świata, jesteśmy, być może, na dobrej drodze do przemiany nas samych. Ćwiczenie może być sposobem treningu przed wyzwaniami, jakie stawia przed nami życie, takimi jak: ogołocenie się, badanie, ośmielanie, powstrzymywanie, kontemplowanie i tak dalej. Warto byłoby poświęcić każdemu ćwiczeniu miesiąc, a jeśli trzeba, nawet cały rok. Pamiętam, że kiedyś oglądałem w telewizji wywiad z najsłynniejszą na świecie instrumentalistką grającą na cymbałach. Jeśli się nie mylę, była to amerykańska artystka, która opowiadała, że osiągniecie takiego poziomu gry zawdzięcza spotkaniu w Indiach guru tego instrumentu. On zasugerował jej, żeby grała przez cały rok tylko i wyłącznie jedną ręką, przez następny rok drugą, a dopiero potem, w trzecim roku, na dwie ręce. Kobieta posłuchała rady, poświęcając pierwszy rok tylko ćwiczeniom prawej ręki, drugi rok ćwiczeniom wykonywanym lewą, i dopiero na trzeci rok zaczęła grać obiema rękami. Ten przykład pozwala nam zrozumieć, że jeśli chcemy zrealizować jakikolwiek projekt, musimy
25