WORKSHOP NATUURFOTOGRAFIE
Bos en heide Averbode
58
SHOOT • n°34
NATUURFOTOGRAFIE WORKSHOP
Wie vandaag de dag een ommetje maakt in Averbode heeft het ongetwijfeld al gemerkt. Na de grootscheepse natuurinrichtingswerken tingelen de bossen er opnieuw van het gezang en wordt het boslandschap in enkele fraaie rimpelloze vennen weerspiegeld. • Wouter Pattyn www. naturalight.be
W
ie zich de moeite getroost om het gebied in te trekken, raakt niet uitgekeken op het frisgroene mozaïek van natte heide, open zand, vennen en bossen, een thuis voor tal van zeldzame dier- en plantensoorten, een speeltuin voor natuurfotografen. Enkele jaren geleden leek het bosrijke Averbode de natuur nog resoluut de rug toe te keren. Intensieve bosbouw stond garant voor donkere, soortenarme bossen en leidde er tot een enorme achteruitgang van de biodiversiteit. Bosbouwer en natuurmens gunden elkaar het licht in de ogen niet. Het beeld van een gevarieerd loofbos met open plekken, afgewisseld met stukjes heide en waterrijk gebied, leek stilaan enkel nog zichtbaar op historische kaarten. Natuurminnend Vlaanderen kwam met een heus natuurherstelplan om dat te veranderen. Een werk van lange adem, zo bleek, maar niettemin een succesverhaal. En zie, Averbode weet opnieuw de nieuwsgierigheid van elke natuurliefhebber te prikkelen. Een prinsheerlijk landschap dat met klasse te koop loopt, een stukje natuur om te koesteren. En er zijn fotografische onderwerpen bij de vleet.
SHOOT • n°34
59
WORKSHOP NATUURFOTOGRAFIE
Eekhoorn
Eekhoorntjes behoren tot de meest aaibare zoogdieren. Met hun platte snoet en grote ogen veroveren ze zonder enige moeite het hart van menig natuurliefhebber. Voeg daarbij hun unieke handelsmerk, de pluimstaart, en je bent helemaal verkocht! Ook in de bossen in en rond Averbode huppelen deze diertjes rond. Je komt ze ongetwijfeld tegen op je wandeling. Door te zorgen voor een rustige, diffuse achtergrond (door in dit geval plat op de buik te gaan) zet je je onderwerp extra in de verf. Door je op het niveau van het dier te begeven wek je bij de kijker bovendien de illusie midden in de leefwereld van het onderwerp te zitten. Geduld is essentieel in natuurfotografie. Besteed je tijd daarom beter op één goeie plek eerder dan als een kip zonder kop rond te lopen of je onderwerp achterna te hollen. Niet alleen jij maar ook de dieren worden er beter van! Zorg dat dieren op hun gemak zijn, gebruik daarom indien mogelijk een degelijke schuilhut (vraag hiervoor toelating). Een vaste, permanente schuilhut die het hele jaar door kan blijven staan, geniet de voorkeur. De dieren raken er aan gewend en voelen zich gaandeweg op hun gemak. Een combinatie van natuurlijk materiaal uit de omgeving (takken, bladeren, etc.) en een camouflagenet werkt voortreffelijk. Eekhoorntjes zijn verlekkerd op hazelnoten. Je kan de dieren vrij makkelijk lokken door op één plaats en op regelmatige basis een voorraad hazelnoten te leggen. Als ze eenmaal de plek hebben gevonden, kan ook het fotograferen van start gaan.
f/5, 1/500, ISO 200, 180 mm
60
SHOOT • n°34
f/4, 1/160, ISO 320, 500 mm
Zonnedauw
Na de recente natuurinrichtingswerken bloeit de natuur in de omgeving van de abdij van Averbode weer op. Soorten die de laatste jaren van het toneel verdwenen, komen opnieuw hun neus aan het venster steken. Een typische pioniersoort is de kleine zonnedauw. Ga op zoek langs venranden, paadjes of waar ge-
plagd werd. De felle kleuren, de structuur en de transparantie van deze plant lenen er zich toe om met tegenlicht te experimenteren. De resultaten zijn vaak prachtig, maar er zijn ook nadelen aan verbonden. Lensflare bijvoorbeeld: ongewenste reflecties in het beeld of een waas over het beeld. De eenvoudigste, maar niet altijd sluitende manier om lensflare te beperken is gebruik te maken van de zonnekap. Die is ontworpen om het licht op een zo goed mogelijke manier in de lens te laten vallen en ongewenst licht buiten te houden. Het kan ook helpen een kleiner diafragma te kiezen (hoge diafragmawaarde), zodat de inval van de lichtbron wordt beperkt. Houd er wel rekening mee dat daarmee ook de scherptediepte verandert. Check ook steeds of de voorkant van de lens voldoende schoon is. Stofdeeltjes op de lens of een filter zijn vaak de boosdoener. Uiteraard kan lensflare, mits een creatieve benadering, ook een positieve invloed hebben op het beeld. Om de plant goed in beeld te krijgen, moet je sowieso laag tegen de grond fotograferen. Een ouderwetse hoekzoeker kan daarbij een handig hulpmiddel zijn. Een andere mogelijkheid is de liveviewfunctie in je camera, waarbij je de compositie op je scherm kan bepalen zonder daarvoor halsbrekende toeren te moeten uithalen om door je camerazoeker te kunnen kijken.
NATUURFOTOGRAFIE WORKSHOP
Heel fotogeniek: een libel bedekt met een laagje ochtenddauw. Heidelibel
Zeldzame planten en dieren hebben hier lang gewacht op betere tijden, maar sinds het grote natuurherstelproject hebben ze hun slag geslagen. Maar liefst 43 hectaren aan venhabitat werd hersteld. Dit is zeer uitzonderlijk, want bijna nergens in Vlaanderen kan op deze schaal een vennencomplex worden heringericht. Voor planten, libellen en andere waterorganismen zijn deze biotopen een ware verademing. Waar je ook fotografeert, alles begint steeds met een degelijke voorbereiding. Weten waar en wanneer je je onderwerp het best kan ‘strikken’ vergroot je kans op slagen. Ga te rade bij natuur- of gebiedskenners ter plaatse, bestudeer op voorhand de typische eigenschappen van je onderwerp en speel daarop in. Ga ’s ochtends vroeg op pad! Libellen zijn dan niet alleen vrij gemakkelijk te benaderen (ze moeten zich opwarmen in het eerste zonlicht alvorens te kunnen vliegen), op een nevelige ochtend zijn de dieren bovendien bedekt met een laagje dauw, wat enorm fotogeniek kan zijn. Besteed voldoende aandacht aan een originele compositie, en vergeet ook niet de omgeving in de gaten te houden. Wat is er te zien rondom, gebeurt er iets in de buurt dat in het beeld kan opgenomen worden, of is er juist iets storends aanwezig dat je beter kan vermijden? Geef je onderwerp de nodige ruimte en durf het eens in zijn omgeving te plaatsen. Probeer het daarbij ook op verschillende manieren vast te leggen en fotografeer het indien mogelijk in verschillende poses. Maak gebruik van het licht en probeer verschillende invalshoeken uit. Tegenlicht levert vaak verrassende beelden op!
Porseleinzwam
In de herfst kleurt het loofbos het landschap van Averbode oranje en goudgeel. Een sfeervolle periode! Dit is ook de periode waarin verschillende soorten paddenstoelen de kop opsteken. Maar let op: soms is zonlicht volledig afwezig. Zeker in een herfstig bos kan je niet altijd rekenen op de zon. Zorg er dus voor dat je steeds een flitser in je fototas hebt zitten. Door het gebruik van een flitser kan je opvallende lijnen of patronen in je onderwerp extra in de verf zetten. De plaatjes van deze porseleinzwam werden geaccentueerd door een flitser in een schuine hoek achter de paddenstoel te plaatsen. Op die manier werd mooi
f/3.5, 1/1.250, ISO 100, 180 mm
f/11, 1/60, ISO 100, 180 mm
tegenlicht gecreëerd. Flitslicht is een harde lichtbron. Zeker als je rechtstreeks op je onderwerp flitst, zorgt het vaak voor minder fraaie resultaten met harde schaduwpartijen. Een nuttig en goedkoop hulpmiddel is een witte paraplu. Misschien niet altijd handig om mee te nemen, maar wel ideaal om indirect te flitsen. Door te flitsen op het witte scherm wordt het flitslicht mooi diffuus verdeeld en navenant verzacht. Is een paraplu te omslachtig, dan kan een groot reflectiescherm ook dienen. Gebruik een draadontspanner of de ingebouwde timer van je camera om ervoor te zorgen dat er geen trillingen worden veroorzaakt tijdens het fotograferen. Probeer verschillende perspectieven of standpunten. Neem je tijd om je onderwerp van alle kanten te bekijken en zoek zo naar het juiste standpunt. Het loont de moeite om alles ook eens van onderaf te bekijken, zeker bij deze porseleinzwam.
Praktisch Op de verschillende gemarkeerde paden in het gebied kun je de natuur naar hartenlust verkennen. De Aardgaswandeling en de Gezinswandeling laten je de mooiste plekjes van het gebied zien. Download de algemene wandelfolder en de verschillende routes op www.natuurpunt.be. Parkeren kan ter hoogte van de abdij van Averbode. Ook de parking van de uitgeverij en hoeve Den Eik bieden mogelijkheden. Ideaal vertrekpunt is de ingang van de abdij van Averbode, met parkeergelegenheid in de Abdijstraat ertegenover. De stations van Zichem en Testelt bevinden zich op een viertal kilometer van de abdij. www.averbodebosenheide.be
SHOOT • n°34
61