FYRTEL
• wytworu ludzkich rąk, wymagającego zaangażowania, talentów, umiejętności; procesu produkcyjnego obiektu, użytych technik i nakładu pracy niezbędnego do jego powstania; • „życiowych doświadczeń” obiektu: „Rzeczy nie są biernymi przedmiotami użytkowymi, lecz aktywnymi aktorami życia; rzeczy nie tylko są, lecz także działają […]. Pracując nad biografią jakiejś rzeczy, można stawiać pytania podobne do tych, jakie stawiamy, pytając o ludzi”26; np. o etapy życia i wydarzenia, które je ukształtowały.
KO M E N TA R Z
Powyżej przedstawiono sposób prezentacji eksponatu muzealnego. Zamiast technicznego i przedmiotowego języka, proponuje się podejście podmiotowe, wpisujące się w teorię „biografii rzeczy”25 . Warto zatem ukazać obiekt z perspektywy:
Jak prezentować postaci? Odbrązowić, czyli ukazać ludzi z krwi i kości
W 1466 r. z ramienia króla posłował do Rzymu, w roku następnym zaś otrzymał kasztelanię międzyrzecką. Brał udział w rokowaniach z Krzyżakami, zakończonych w 1466 r. pokojem w Toruniu. W 1474 r. został kasztelanem poznańskim, w latach 1493-98 był starostą generalnym Wielkopolski, a od 1500 r. wojewodą poznańskim. Był przedstawicielem postępowej myśli polskiego odrodzenia. Jemu przypisywany jest memoriał Monumentum pro Rei Publicae ordinatione, w którym zawarł program naprawy stosunków politycznych i społecznych. Zmarł w 1501 r.
KO M E N TA R Z
Postaci trzeba „odbrązowić”, „zdjąć z pomnika” – przedstawić jako ludzi z krwi i kości, z pasjami, problemami, wadami i zaletami. Ukazać je przez pryzmat dokonań, osiągnięć, wysiłku, który musieli włożyć w osiągnięcie sukcesu.
PRZYKŁAD
Jan Ostroróg, prawnik, dyplomata, wojewoda poznański. Urodził się ok. 1436 r. w Ostrorogu k. Szamotuł. W latach 1450-60 studiował w Wiedniu, Erfurcie i Bolonii, gdzie otrzymał tytuł doktora obojga praw. Po powrocie do kraju włączył się w nurt życia publicznego.
Udostępnić, czyli pozwolić zrozumieć
PRZYKŁAD
Kamienica, pochodząca z końca XV w., a przebudowana w stylu renesansowym w wieku XVI. Posiada niewątpliwie dużą wartość artystyczną. Budynek jest dwutraktowy z oryginalną szeroką sienią na parterze i kolebkowym sklepieniem. Fasada kamienicy podzielona jest na trzy pionowe części, z czego środkowa posiada mały występ zwieńczony trójkątnym przyczółkiem. Po prawej stronie fasady zwraca uwagę kamienny słup-pręgierz z XVI w. W podcieniach zachowały się cztery XVIwieczne kamienne kolumny jońskie.
25 D. Kobiałka, Z życia dwóch naszyjników. Problemy biograficznego podejścia do rzeczy, „Kultura Współczesna” nr 3, 2008. 26 E. Domańska, Problemy rzeczy we współczesnej archeologii, [w:] Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności, red. J. Kowalewski, W. Piasek, M. Śliwa, Instytut Filozofii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2008.
49