jaarrapport 2004

BOZAR

JAARVERSLAG

2004

Layout: Base Design - Realisatie: Comfi & Publishing - www.comfi.be - Foto’s fototheek BOZAR

PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN, BRUSSEL RAVENSTEINSTRAAT 23 - 1000 BRUSSEL HTTP://WWW.BOZAR.BE TEL. 02 507 84 44

BO ZAR JAARVERSLAG 2004 PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN, BRUSSEL PALAIS DES BEAUX-ARTS, BRUXELLES CENTRE FOR FINE ARTS, BRUSSELS

2

I. Inleiding

II. Het programma

III. Partners

IV. Dienstverlening

V. De coulissen

VI. Corporate governance

VII. Financiën

I. Inleiding

3

II. Het programma

8

III. Partners

28

IV. Dienstverlening

34

V. De coulissen

42

Kerncijfers EXPO Bezoekersaantallen: Herfst 2004

Bezoekers totaal Vernissage protocollair Vernissage publiek Vernissage pers Voorverkoop (vóór de 1ste dag opening) groepen (individueel) scholen (individueel) alle categorieën (individueel) Groepen in groepen individueel Geleide bezoeken Scholen in groepen individueel

Turkije

Arp

55223

67018

13071

200 750 50

120 550 70

300 50

360 82 8537

636 50 11684

788

3545

2289

632 9475 648 (7%)

1205 18070 1013 (6%)

77 1153

185 2778

274 4117

357 5355

323 4839

61 908

337 5059

120 1802

Verkoop combi-tickets

VI. Corporate governance

50

VII. Financiën

56

Catalogi Bezoekersgids Audiogids

Lente 2004 Rimbaud

Appel

8945 (7%)* 2392 (4%)*

2290 (3%)*

Symbolisme

17756

13328

600 100

3636 (12%)* 818 (7%)*

766 (6%)* 5251 (29%)*

20335 (31%)*

* berekend op het totaal van de verkopen Ticket Act

VII. Financiën

59

3

I. Inleiding

4

Appel en Turkije publiekstrekkers

Het Paleis voor Schone Kunsten wil een open huis zijn voor jong en oud, van welke afkomst, sociale klasse of beroep ook. Een ruim gevarieerd internationaal kwaliteitsaanbod van muziek, beeldende kunst, fotografie, dans, theater, film, architectuur en literatuur biedt iedereen er kansen tot kunstbeleving en persoonlijke ontwikkeling.

Ook in 2004 bracht het Paleis van Schone Kunsten een representatieve staalkaart van het bestaande culturele aanbod.

Op organisatorisch vlak en qua infrastructuur veranderde er in 2004 een en ander in het Paleis voor Schone Kunsten. Om maar de opening van de Terarkenzalen te noemen.

Al de details inzake het artistieke, operationele en financiĂŤle beleid van het Paleis voor Schone Kunsten vindt u in dit activiteitenverslag.

I. Inleiding

Bericht van de Voorzitter Etienne Davignon, Voorzitter van de Raad van Bestuur

Het Paleis voor Schone Kunsten is vandaag het grootste multidis- Wij hebben het genoegen u ons activiteitenverslag 2004 voor te stellen. Behalve een ciplinaire cultuurcentrum van Brussel : muziek, beeldende kunst, financieel verslag, zal u er de markantste evenementen van het jaar in vinden en kunt fotografie, dans, theater, film, architectuur, literatuur... alle artis- u een blik werpen achter de schermen van de organisatie van het Paleis voor Schone tieke disciplines hebben er hun plaats. Dat vervult ons met fier- Kunsten. heid maar impliceert tegelijk een grote verantwoordelijkheid. Om te kunnen voldoen aan de hoge verwachtingen van de bezoekers, kijkt de Raad van Bestuur nauwlettend toe op de kwaliteit van de culturele evenementen in eigen beheer, in coproductie of zuiver receptief. De Raad waakt ook als een goede huisvader over de dotatie, met name door het invoeren van een tariefstructuur die de evene- Vier pijlers menten toegankelijk maakt voor een zo ruim mogelijk publiek en door de begroting in evenwicht te houden – zoals dat in 2004 het 1) Een ontmoetingsplaats voor alle kunsten. Victor Horta’s gebouw krijgt een grondige opknapbeurt en biedt onderdak aan toonaangevende kunstenaars uit alle kunsten en geval is geweest. van alle strekkingen.

Door zijn geografische ligging heeft het Paleis voor Schone Kunsten zowel een Brusselse, een Belgische als een Europese dimensie. Onze openheid van geest ten opzichte 2) Een open huis. Het aanbod verruimt, het educatieve programma spoort aan tot creavan de verschillende kunstvormen, of ze nu eigentijds of historisch zijn, gaat gepaard tiviteit én nieuwe ruimtes bieden uitzicht op ontmoetingen, ontspanning en plezier. met eenzelfde openheid jegens onze partners. Vandaar de veelvuldige coproducties en samenwerkingen met de Franse Gemeenschap via het Brusselse Théatre du Rideaux 3) Een broedplaats voor het culturele Europa. In het Paleis gaan internationale uitstradat zijn vaste stek heeft in het Paleis voor Schone Kunsten ; met de Vlaamse Gemeen- ling, binnenlandse artistieke tendensen en een open houding naar andere culturen hand schap bij het KlaraFestival ; met de Europese Commissie, door steun aan de vereniging in hand.

European Concert Halls Organisation die interdisciplinaire projecten ontwikkelt aan4) Een kruispunt op de Kunstberg. Het Paleis voor Schone Kunsten wil samen aan de gepast aan de concertzalen enz. slag met alle ondernemingen en spelers op het culturele veld die een dynamisch “KunIn de toekomst zal het Paleis voor Schone Kunsten, dat reeds deel uitmaakt van het net- stenhuis” op het topje van de Kunstberg best zien zitten. werk van de grote Europese cultuurcentra, er trouwens naar streven om dit Europese element in zijn programmering te accentueren, door middel van Europalia of andere evenementen.

5

6

Het Paleis voor Schone Kunsten : een huis met vele kamers waar iedereen zich in terugvindt Paul Dujardin, Directeur-generaal

Sinds mijn aanstelling begin 2002 werken mijn medewerkers en ikzelf aan hetzelfde doel : het Paleis voor Schone Kunsten uitbouwen tot een modern en goed draaiend kunstencentrum. Een huis met internationale uitstraling waar iedere kunstdiscipline zijn plaats heeft en dat openstaat voor een zo ruim mogelijk publiek.

De Governance (bestuur) en het beleid van het Paleis voor Schone Kunsten spelen zich af op 3 niveaus : politiek, economisch en artistiek. In eerste instantie hebben we vooral gefocust op het economische, op de drie deelgebieden ervan, met name het operationele en het artistieke beleid en de investeringen in het gebouw. Wanneer we die kunnen optimaliseren, zijn we op de goede weg.

Al is het Paleis voor Schone Kunsten een federale instelling en valt cultuur in ons land onder de gemeenschappen, van in den beginne zijn de gemeenschappen bij het project betrokken. Het Paleis voor Schone Kunsten is een huis met vele kamers waar iedereen zich in terugvindt. Het institutionele gegeven van het Paleis hebben we even aan de kant gezet. We hebben een economisch model gecreëerd dat ons toelaat terug te kunnen bestaan zonder geïdentificeerd te worden met het oude België. Hoe kunnen we, puur economisch gezien, dit huis weer laten functioneren ? Dat hebben we geprobeerd.

En het lukt ons. Op twee, drie jaar tijd. 2004 is afgesloten in evenwicht wat niet het geval was voor de twee voorgaande jaren.

Een eerste element zijn de operationele kosten. De gebruikskosten van het Paleis voor Schone Kunsten liggen tussen 10 en 12 miljoen euro. En dan spreken we nog niet over de artistieke activiteiten. Het gaat louter om het openen van het gebouw, het betalen van het personeel en de administratiekosten. In 2002 zijn we gestart met een dotatie van de Federale overheid van 4,2 miljoen euro. De jaren 2002 en 2003 waren zeer moeilijk. Dankzij een éénmalige investering van 5 miljoen euro door de Federale Participatie Maatschappij hebben we kunnen overleven.

Omdat we bewijs hebben geleverd van een sereen en coherent economisch beleid is de dotatie van de Federale overheid intussen in verschillende fases verhoogd tot 7,7 miljoen euro. Globaal gezien dekt de federale dotatie in 2004 ongeveer 80% van onze overheadkosten. De rest halen we uit eigen inkomsten, o.a. de verhuring van onze infrastructuur aan derden.

Economisch is er een logica opgebouwd die zeer complex is maar waar de grootste steun van het publiek komt. 65% van de artistieke exploitatie wordt gecoverd door eigen inkomsten.

Het artistieke budget bedraagt ongeveer 20 miljoen euro geconsolideerd. Rekening houdend met de grote diversiteit tussen de partners was het de opdracht om een coherent artistiek beleid uit te bouwen. Het artistieke beleid gaat terug naar de oorsprong. Want een belangrijke factor, zo niet dé belangrijkste in dit alles is het Paleis voor Schone Kunsten, het huis zelf. Voor 1928 was er nergens in Europa een gebouw dat al die kunstdisciplines onder één dak heeft.

Elke kunsttak heeft zijn eigen kamer gekregen in dit gebouw. Het was visionair van architect Horta. Renzo Piano inspireerde zich trouwens op het Paleis voor Schone Kunsten om het Centre Pompidou te ontwerpen.

In 2004 waren er 9.380 dagactiviteiten. Die trokken ongeveer 1 miljoen bezoekers. Betalende bezoekers voor de voorstellingen en mensen die het gebouw gewoon bezoeken.

Ter vergelijking, het Centre Pompidou heeft 5 miljoen bezoekers.

Het publiek identificeert zich met een locatie, zo leren studies. Cultuur is voor 50% een ervaring, ‘un lieu de vie’, een plaats waar je naartoe komt, waar je iets beleeft. Mensen gaan graag naar hetzelfde café, dezelfde winkel en ook naar dezelfde cultuurtem-

I. Inleiding

pel. Het Paleis voor Schone Kunsten moet nog werken aan de kwaliteit van de inhoud.

We gaan hard werken om ‘totaalervaringen’ te kunnen aanbieden.

We staan voor grote investeringen en jaren werken. Met zijn acht niveaus en 30.000 w Het was vierkante meter is het Paleis voor Schone Kunsten ook een kolossaal gebouw. totaal uitgeleefd. In een eerste fase hebben we het gebouw ontmanteld, de constructie leren begrijpen en al enkele ingrepen doorgevoerd. De volgende renovaties zullen gebaseerd zijn op het masterplan dat dit jaar werd opgesteld. De grootste uitdaging hierbij is dat we operationeel willen blijven. Grondig renoveren en toch toegankelijk blijven is de optie.

We mogen met voldoening op 2004 terugkijken. Ik stond voor de moeilijke taak om alle activiteiten van dit huis te laten samenvloeien en daar een coherent beleid voor uit te tekenen. Dat we daar almaar beter in slagen geeft me uiteraard voldoening. Maar wat me nog meer genoegdoening verschaft is de manier waarop onze medewerkers deze omwenteling ondersteund hebben. De hele equipe geeft het beste van zichzelf in dit gigantische project, over alle sociale, culturele en communautaire verschillen heen. 2004 was een enorm jaar. 2005 wordt nog groter.

7

8

II. Het programma

Het programma van BOZAR MUSIC 9

II. Het programma

Missie

Symfonische orkesten Het Paleis voor Schone Kunsten behoort tot de meest gerenommeerde muziekzalen De Belgische orkesten blijven als trouwe partners nadrukkelijk aanwezig in de programvan Europa en zelfs van de wereld. Professionals erkennen de constant hoge kwaliteit matie. De voortdurende inspanningen van deze orkesten en hun dirigenten – Mikko Franck voor het Nationaal Orkest van België (NOB), Louis Langrée voor het Orchestre van de concerten.

Zowel voor de concerten in het Paleis zelf als voor de concerten die op een andere loca- Philharmonique de Liège, Kazushi Ono voor het Symfonieorkest van de Munt, Daniele tie plaatsvinden, streeft BOZAR MUSIC vooral naar continuïteit in de programmatie Callegari en Philippe Herreweghe voor de Filharmonie – werpen vruchten af en worden door het publiek gesmaakt. die jaar na jaar enthousiast wordt onthaald door een breed publiek.

Klassieke muziek komt vanzelfsprekend aan bod, maar daarnaast ver- Een bijzondere vermelding verdienen de concerten van het NOB (net voor de grote tourdienen ook andere muzikale vormen meer actieve en toekomstgerichte nee door Japan) onder leiding van Leif Segerstam, een van de beroemdste hedendaagse aandacht. De aanzet die hiertoe in de loop van het jaar is gegeven, be- Finse componisten, met als solist de pianist Abdel Rahman El Bacha. Deze pianist was wijst dat we op die manier een nieuw publiek kunnen aanboren – dat trouwens ook solist op de integrale van pianoconcerto’s van Prokofiev, die in september we maar kunnen behouden en aansporen om aan andere evenementen door het Muntorkest werd opgevoerd. deel te nemen door meer te programmeren in hun specifiek interes- We hebben regelmatig de meest prestigieuze buitenlandse orkesten te gast. Voorbeelseveld (wereldmuziek, jazz...). Dit vereist volgehouden inspanningen, den zijn de concerten door het Amsterdamse Concertgebouworkest onder leiding van intensievere prospectie van alle mogelijke doelgroepen van deze mu- Riccardo Chailly (tijdens zijn afscheidstournee), het Philadelphia Orchestra onder leiding van Christoph Eschenbach met als solist Gil Shaham, het Budapest Festival Orziekvormen en de ontwikkeling van een communicatieluik.

Hedendaagse muziek blijft overigens een moeilijk domein voor het pu- chestra en Ivan Fischer tijdens twee zeer hoogstaande Wagner-avonden, het Mahler bliek, dat niet altijd even talrijk komt opdagen. Een degelijk vormings- Chamber Orchestra gedirigeerd door de jonge Daniel Harding... werk zou ongetwijfeld tot een grotere publieke belangstelling leiden.

Recitals Zoals gebruikelijk waren het hele jaar door recitals van grote solisten te horen : Cecilia Bartoli schitterde op melodieën van Haydn, Salieri en Rossini ; de Noorse pianist Leif Activiteiten Ove Andsnes bewees zijn groot talent in een reeks van vier concerten met tenor Ian Ook in 2004 hadden de muziekliefhebbers een uitgebreide keuze aan muzikale genres Bostridge ; het Brusselse publiek mocht ook de pianisten Christian Zacharias, Mikhail en repertoires, van symfonieorkest tot recital, van renaissancemuziek tot muziek van Pletnev, Zoltan Kocsis en Richard Goode toejuichen, en de afzegging van Murray vandaag. Er stonden 26 abonnementsreeksen en 10 losse reeksen op het programma in Perahia maakte het mogelijk om kennis te maken met Grigory Sokolov, een grote het kalenderjaar 2004. De details van deze reeksen zijn terug te vinden in het jaarpro- Russische pianist die bij ons nog te weinig bekendheid geniet. Wij verwelkomden gramma 2003-2004 en 2004-2005 van BOZAR MUSIC. ook bariton Thomas Hampson, violist Maxim Vengerov en mezzosopraan Angelika Kirchschlager.

Kamermuziek Het Conservatorium ontving het strijkkwartet van Leipzig in gezelschap van Christian Zacharias, het strijkkwartet van Tokio, het legendarische Borodin strijkkwartet en het jonge Artemis strijkkwartet, een van de beste ensembles van dit moment, in twee boeiende concerten die allebei een kwartet van Beethoven combineerden met een 20steeeuws kwartet (respectievelijk Schönberg en Nono).

10

Oude muziek en barokmuziek In het intiemere kader van de Miniemenkerk werden aantrekkelijke programma’s van oude muziek en barokmuziek aangeboden, onder andere door het Ricercar Consort, de Elyma ensembles en Poème harmonique (in coproductie met de Barokke Lente van de Zavel).

Ook onze gebruikelijke partners kwamen aan bod in deze reeks van oude muziek : Paul Van Nevel en het Huelgas ensemble, Jos van Immerseel en Anima Eterna, Philippe Pierlot en het Ricercar Consort, Sigiswald Kuijken en la Petite Bande...

Vocale muziek De grootste vocale meesterwerken, vooral barokke en klassieke muziek, lokten heel wat belangstellenden naar het Paleis voor Schone Kunsten.

Zo ontvingen wij Emmanuelle Haïm, klavecimbelspeelster en orkestleidster, voor twee concerten : een repertoire van madrigalen met haar eigen Astrée ensemble en vervolgens een prachtige opera van Marc-Antoine Charpentier met het Orchestra of the Age of Enlightenment. Dit laatste concert maakte deel uit van de viering van de 300ste verjaardag van de dood van Charpentier.

Een ander groot moment was de komst op 9 november van Marie-Nicole Lemieux, de onvergetelijke 1ste laureate van de Koningin Elisabethwedstrijd voor zang 2000, in de opera van Vivaldi Orlando Furioso met het Matheus Ensemble.

Hedendaagse muziek Op het gebied van hedendaagse muziek blijft Ars Musica een belangrijke partner, net als de ensembles Ictus en Musiques Nouvelles. Een opgemerkt evenement was de komst van de grote Hongaarse componist György Kurtag en zijn echtgenote Marta. Hij kwam voor het eerst naar Brussel voor een muzikale en poëtische avond gewijd aan zijn KafkaFragmente. Deze avond werd georganiseerd in en met Flagey.

Evenementen Gewoontegetrouw staan in de eerste maanden van het seizoen veel evenementen op het programma. Dit was ook in de herfst van 2004 het geval : in september vond de eerste editie van het KlaraFestival van Vlaanderen nieuwe stijl plaats (bundeling van de concerten in een periode van twee weken, in samenwerking met Klara, de klassieke zender van de VRT).

We wijzen in het bijzonder op het slotconcert door het Budapest Festival Orchestra met sten passen goed samen, zoals bleek uit de programmatie van het Turkije Festival of het het Collegium Vocale Gent onder leiding van Ivan Fischer. Elk concert van dit prach- concert van Patti Smith ter gelegenheid van de Arthur Rimbaud tentoonstelling. tige orkest is van uitzonderlijke muzikale kwaliteit. Dat was ook hier het geval, met een Vanaf 2003 zette het Paleis voor Schone Kunsten zijn deuren open voor wereldmuziek aantrekkelijk Bartok- en Stravinskiprogramma. en jazz. Voortaan biedt het podium van de Henry Le Boeufzaal ook plaats aan jazzconEen ander hoogtepunt in de samenwerking met het Festival : op 16, 17, 18 en 19 sep- certen en wereldmuziek. De programmatie is prestigieuzer en meer op het grote publiek Zuid India, met muziek, dans en gericht dan voorheen. Zo stond in de grote zaal een recital van Sonny Rollins op het pro tember stonden meerdere concerten in het teken van Zuid-India, proII. marionetten... gramma. Het Turkije Festival was een typisch ‘crossover-programma’ dat plaatsvond in Het programma de verschillende zalen van het Paleis voor Schone Kunsten en op andere locaties, met Op 16 oktober opende de reeks evenementen in het kader van de 75ste verjaardag van dansende derwisjen, traditionele muzikanten en sterren zoals zangeres Sertab Erener de Henry Le Bœufzaal. De eerste hoogstaande gast was het Amsterdamse Concertge- of pianist Fazil Say. bouworkest onder leiding van Sir Colin Davis met een te weinig opgevoerd stuk, Romeo Op die manier biedt het Paleis voor Schone Kunsten in zijn muzikaal luik ook een heuse en Julia van Berlioz. De avond was trouwens opgedragen aan Daniel Pearl, een Ame- blik op de wereld, naast een blijvend gevarieerd aanbod aan klassieke muziek. Door dit rikaanse journalist die in 2002 in Pakistan werd vermoord, dit in het kader van een cultureel beleid zouden naast het traditionele publiek voor klassieke concerten ook aninternationale herdenking. dere groepen en andere generaties hun weg moeten vinden naar het Paleis.

Ook de concerten van Valery Gergiev, van Nikolaus Harnoncourt en de reeks van drie concerten van Pierre Boulez met het London Symphony Orchestra kleurden deze verjaardag. In dit verband vestigen we er de aandacht op dat een van Organisatie de concerten van Boulez, met le Sacre du Printemps De afdeling muziek, nu BOZAR MUSIC, organiseerde in 2004 meer dan 250 concerOok in 2004 hadden de muziekliefhebbers van Stravinski, plaatsvond voor een zaal met 2.000 ten. Naast de onderhandelingen en voorbereidingen die aan de concerten voorafgaan jongeren, dit in het kader van de pedagogische acti- (we programmeren twee seizoenen vooraf ), is er ook werk van organisatorische aard : een uitgebreide keuze aan muzikale genres contracten opstellen, zalen en hotels reserveren, eventueel reizen organiseren, zorgen viteiten van BOZAR STUDIOS. en repertoires, van symfonieorkest tot voor het transport en het uitladen van de instrumenten, voor de repetities, voor het recital, van renaissancemuziek tot de meest Nog in het kader van deze verjaardag traden op zon- onthaal van de artiesten, de betaling van de gages opvolgen ... hedendaagse creatie. dag 17 oktober drie van de beste Belgische pianisEr stonden 26 abonnementsreeksen en 10 losse ten op in de grote zaal : Boyan Vodenitcharov, Jean- Om innovatief uit de hoek te kunnen komen, verdienen twee aspecten meer aandacht : enerzijds het onthaal en het onderhouden van persoonlijke relaties met artiesten en met reeksen op het programma in het kalenderjaar Claude Vanden Eynden en Jan Michiels. het muzikale milieu, en anderzijds het opzoeken en beluisteren van aankomend talent 2004. De details van deze reeksen zijn terug in binnen- en buitenland. te vinden in het jaarprogramma 2003-2004 Kunstberg op Zondag De zondagochtendconcerten van het programma en 2004-2005 van BOZAR MUSIC. ‘Kunstberg op Zondag’ laten het publiek kennismaken met jonge talentvolle vertolkers uit binnen- en buitenland, meer bepaald de Rising Stars, in samenwerking met European Concert Halls Organisation.

Wereldmuziek en jazz Behalve klassieke muziek trekken ook jazz, wereldmuziek en de bijzonder mooie reeks Muziek & poëzie door hun originele programmatie een ruim publiek aan.

In deze optiek van transversaliteit en multidisciplinariteit schenkt de muzikale programmatie veel aandacht aan de geplande tentoonstellingen : muziek en beeldende kun-

11

Het programma van BOZAR EXPO 12

Missie

— Fotografie en symbolisme, gelinkt aan de grote Khnopff-tentoonstelling van de KoninkDe afdeling tentoonstellingen van het Paleis voor Schone Kunsten programmeert een lijke Musea voor Schone Kunsten van België. Deze tentoonstelling viel zeer in de smaak sterk op de actualiteit gericht en veelzijdig tentoonstellingsprogramma. Historische, van de liefhebbers van historische fotografie én van de symbolistische stroming. Ze moderne en hedendaagse onderwerpen wisselen elkaar af en ook de nieuwste tendensen werd door de bezoekers zeer interessant en boeiend bevonden, omdat ze niet alleen komen aan bod, nu vele beeldende kunstenaars zich niet langer tot een enkel medium foto’s en schilderijen toonde, maar een nieuw licht wierp op hoe het ene medium het andere beïnvloedde. beperken, maar aan de slag gaan met film, video en digitale technieken.

Door het gebouw van Victor Horta weer optimaal in gebruik te nemen, komt er ruimte — Rimbaud (1854-1891). Een seizoen in de hel, in samenwerking met de Koninklijke Bivrij om in situ te werken en krijgen kunstenaars de mogelijkheid hun ideeën te realise- bliotheek van België, ter gelegenheid van de 150ste verjaardag van de dood van Arthur ren, ook over langere termijn. Het gebouw dient als inspiratiebron en moet een plek zijn Rimbaud. Het was geen gemakkelijk onderwerp voor een visuele voorstelling. Leven en werk van Rimbaud werden op een originele en theatrale manier ruimtelijk vormgegeven die zich continu kan aanpassen aan de behoeften van de cultuur van vandaag. door de Antwerpse B-architecten. Het concept van BLITZ (Oscar van den Boogaard, Steven Van Watermeulen en Sven Grooten), en de scenografie zorgden voor enthousiaste reacties bij het publiek.

Activiteiten Nog tijdens de lente volgde een tweede deel van Revolution/Restoration(1) met een zeer Het programma van BOZAR EXPO werd over de lente en de herfst-winter verdeeld. geslaagde installatie van het Indische trio Raqs Media Collective (Hortahal) en startte Omwille van de voorbereiding van de 175ste/25ste verjaardag van België en de sluiting een nieuwe reeks, FreeSpace, kleinschalige tentoonstellingen van jong talent, georgavan het Paleis voor Schone Kunsten wegens werken, werd er geen zomerprogramma niseerd door het kunstenaarscollectief NICC. Deze laatste waren, net als Revolution/ voorzien.

Restoration, gratis toegankelijk, om het publiek in contact te brengen met het werk van jonge kunstenaars.

Lente 2004 In april organiseerde BOZAR EXPO samen met BOZAR COM de stand op Art BrusHet jaar ging goed van start met drie gelijklopende tentoonstellingen die gericht waren sels en toonde er een projectie van Raqs Media, een video van Manon de Boer en een op een gediversifieerd publiek: werk van Gabriel Lester, evenals de kunstenaarsedities die gerealiseerd werden voor de — Hans (Jean) Arp, een klassiek-moderne kunstenaar uit de hoek van het dadaïsme. Deze Jonge Belgische Schilderkunst 2003. expositie trok vooral de liefhebbers van moderne en hedendaagse kunst aan, evenals het kunstonderwijs. Ze werd op een schitterende manier vormgegeven door architect Herfst-winter 2004 Christian Kieckens. De scenografie zal de bezoekers zeker bijblijven.

De herfst-winter werd ingezet met de grote Karel Appel tentoonstelling van Rudi Fuchs, ter gelegenheid van het Voorzitterschap van de Europese Unie van Nederland. Een

(1) Revolution/Restoration is een concept dat over een lange termijn projecten initieert die reflecteren over het Paleis voor Schone Kunsten als gebouw en instelling en de plaats erin voor hedendaagse kunst.

II. Het programma

groot publiek succes, te danken aan de wereldbekendheid van zowel kunstenaar als curator. Deze tentoonstelling trok ook veel bezoekers uit Nederland.

Tegelijk vond een Turks festival plaats in het Paleis voor Schone Kunsten, waaraan BOZAR EXPO bijdroeg met de tentoonstelling Moeders, godinnen en sultanes, eveneens een publiekstrekker met belangrijke bruiklenen uit Turkije’s grootste musea, waaronder het Topkapi Museum, en hieraan gelinkt een zeer geslaagde installatie van Ayse Erk Erkmen in de Hortahal, inspelend op de geschiedenis van het Paleis voor Schone Kunsten.

Revolution/Restoration II bracht de première van de film Looking for Alfredd van Johan Grimonprez, een coproductie met Zap-O-Matik (Gent), Anna Sanders Film (Parijs) en Film and Video Umbrella (Londen) ; een hulde aan Hitchcock én aan het Paleis voor Schone Kunsten, waar de film gedraaid werd. Er was veel belangstelling van de actuele kunstpers en het publiek voor de voorstelling.

In december werd, in samenwerking met het Directoraat-generaal voor Ontwikkelingssamenwerking, de foto-installatie van Sebastian Schutyser over Lemen moskeeën van Mali getoond langs de buitenzijde van het Paleis voor Schone Kunsten (gevelramen langs Baron Horta- en Ravensteinstraat), een ingreep die de tentoonstellingen aan de buitenkant van het gebouw bracht en zo de aandacht trok op de activiteiten binnen.

Van 19 oktober tot 20 december heeft het Paleis voor Schone Kunsten de tentoonstelling In de ban van het spel ontvangen, die de Nationale Loterij voor haar 70 jaar organiseerde. Ze gaf een beeld van loterijen en kansspelen door de eeuwen heen en schetste de geschiedenis van de Nationale Loterij tot op heden (1934-2004).

De mooiste stukken uit de kunstcollectie en het archief van de Nationale Loterij werden in de kijker gezet. Deze tentoonstelling was gratis toegankelijk en werd de eerste in de pas gerenoveerde wandelgangen van de Henry Le Boeufzaal.

Vanaf de herfst gingen de bezoekersaantallen duidelijk de hoogte in en mag men zeggen dat BOZAR EXPO op kruissnelheid kwam.

Organisatie De afdeling tentoonstellingen, BOZAR EXPO genoemd, staat in voor de diverse tentoonstellingen die in het Paleis voor Schone Kunsten georganiseerd worden. Ook de publicaties voor die tentoonstellingen, zoals catalogi, bezoekersgidsen en zaalteksten worden door het expoteam klaargestoomd.

In 2004 waren er geen tentoonstellingen geprogrammeerd tijdens de zomermaanden door de sluiting van het Paleis voor Schone Kunsten wegens werken.

13

14

Hans ( Jean) Arp | De uitvinding van de vorm

Rimbaud (1854-1891) | Een seizoen in de hel

Van 5 maart tot 6 juni 2004

Van 27 februari tot 16 mei 2004

Hoewel hij vooral bekendheid verwierf als beeldhouwer, ontplooide Hans Arp (Straatsburg 1886 – Basel 1966) zijn talent ook in tal van andere media : hij maakte tekeningen, grafiek, collages, reliëfs en was tevens actief als dichter.

Deze eerste retrospectieve in ons land bevatte ruim 140 werken. Ze werden gegroepeerd volgens de door Arp ontwikkelde strategieën in het formeel onderzoek dat hij zijn leven lang voerde, te beginnen bij Dada in Zürich.

De tentoonstelling werd georganiseerd naar aanleiding van de viering van de 150ste geboortedag van de dichter in 2004. Het verblijf van de dichter te Brussel in juli 1873 en de turbulente relatie die hij er met Paul Verlaine had, alsmede de verschijning in Brussel in oktober 1873 van het enige boek dat Rimbaud bij leven uitbracht, Une saison en enfer, r zijn ook een belangrijke aanzet geweest.

In totaal werden er circa 65 originele documenten tentoongesteld, afkomstig van diverse instellingen waaronder de Koninklijke Bibliotheek van België, het Musée Arthur Rimbaud, de Bibliothèque municipale van Charleville-Mézières, de Bibliothèque littéraire Jacques Doucet en het Rijksarchief van Brussel.

Curator : Maria Lluïsa Borràs Scenografie : Christian Kieckens architects, Brussel Catalogus : BOZAR BOOKS i.s.m. het Mercatorfonds – 35 euro Steun/Sponsoring : het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, de Vlaamse Gemeenschapscommissie en Pro Helvetia (Fondation suisse pour la culture)

Rond het symbolisme.

Fotografie en schilderkunst in de 19e eeuw Van 27 februari tot 16 mei 2004

Commissaris : Bernard Bousmanne Scenografie : B-architecten Concept : het trio BLITZ (Oscar van den Boogaard, Steven Van Watermeulen, Sven Grooten)

Het onderwerp fotografie en schilderkunst in de 19e eeuw spitste zich toe op het symBezoekersgids : 6 euro bolisme in de schilderkunst en gelijklopende expressievormen in de fotografie. De selectie kwam uit op 188 foto’s en 30 schilderijen, tekeningen en gravures, die werden ontleend van Belgische, Franse, Duitse, Zwitserse en Israëlische publieke collecties en Revolution/Restoration II privé-verzamelingen.

De werken omspanden de hele 19e eeuw, van Daguerre tot het einde van het pictura- Raqs Media : The Wherehouse project lisme, in verschillende thema’s : de geënsceneerde fotografie ; fotografen en schilders in Van 7 mei tot 6 juni 2004 Barbizon ; de fotografie als model, fotografen en schilders bij E. Delacroix, G. Moreau, F. von Stuck, F. Khnopff, E. Degas, J. Ensor, H. Evenepoel, F. Rops en ten slotte het Raqs Media is een kunstenaarscollectief uit New Delhi dat zich bezighoudt met nieuwe picturalisme. Bij de aanwezige fotografen tellen we enkele van de grootste uit de 19e media, digitale kunstpraktijken, media theorie en onderzoek. In het algemeen behaneeuw : L.J.M. Daguerre, L. Bovier, J.M. Cameron, R. Demachy, E. Hanon, H. Peach delen zij zowel antropologische, sociologische als urbanistische thema’s.

Voor Revolution/Restoration ontwikkelde Raqs Media een nieuw project omtrent de Robinson, E.J.C. Puyo...

Tentoonstellingscommissaris : Alain D’Hooghe specifieke betekenis van het Paleis voor Schone Kunsten en de verwantschap met de stad. Meer specifiek werd het Paleis voor Schone Kunsten gespiegeld aan het Klein Scenografie : architecturaal concept van Winston Spriet Kasteeltje. Daarbij werd getracht om de culturele beleving in beide plekken in beeld te Catalogus : BOZAR BOOKS i.s.m. het Mercatorfonds – 30 euro brengen en te vergelijken.

Steun/Sponsoring : het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de Vlaamse Gemeenschapscommissie The Wherehouse project werd een constellatie van beelden, objecten en geschriften, ontworpen als een archeologisch onderzoek van én voor het heden. Het project behelsde een geheel van bespiegelingen over tijd, geheugen, beweging, stilstand en verblijfplaatsen in een wereld waar sommigen uit hun huis worden verdreven, terwijl anderen zich

nestelen in de illusie van stabiliteit. Het project werd geconcretiseerd aan de hand van nieuwe media en video-installaties.

II. Het programma

De verschillen en verwantschappen tussen de kunst in Vlaanderen en Nederland borstelen een breed panorama. Het experiment van CoBrA vormt het denkbeeldige oriënProductie : Paleis voor Schone Kunsten i.s.m. Het Klein Kasteeltje tatiepunt.

De tentoonstelling was gratis toegankelijk Tentoonstellingscommissaris Fuchs neemt Appel mee op zijn fictieve reis langs Vlaamse en Nederlandse kunst en presenteert diens werk in dialoog met werk van andere grootmeesters en jonge kustenaars. Door Rubens te presenteren naast Tuymans en Appel, en door de aanwezigheid van Van Dyck, Brusselmans, Permeke, Alechinsky en Johan Grimonprez : Looking for Alfred Raveel dringen vergelijkingen zich op en komen we intieme details op het spoor die 19 december 2004 ons anders wellicht zouden ontgaan. Fuchs probeert zich voor te stellen hoe Appel naar schilderijen kijkt en hoe de schilderijen van anderen naar die van hem kijken.

In de zomer van 2004 stelde het Paleis voor Schone Kunsten het gebouw ter beschik- In de tentoonstelling is werk van 29 verschillende kunstenaars uit king van kunstenaar Johan Grimonprez. Hij filmde er het grootste deel van zijn nieuwe de grote Belgische en Nederlandse musea opgenomen.

Tentoonstellingscommissaris : Rudi Fuchs film Looking for Alfred met look-alikes van Alfred Hitchcock.

Looking for Alfred is een internationale coproductie van Zap-O-Matik (Gent), Anna Catalogus : BOZAR BOOKS i.s.m. het Mercatorfonds – 20 euro Sanders Films (Parijs), Film and Video Umbrella (Londen) en het Paleis voor Schone Steun/Sponsoring : Fortis Kunsten. De film maakt deel uit van een groter project dat in de lente van 2005 afsloot De tentoonstelling vond plaats in het kader van het Nederlands Voorzitterschap van de Europese Unie en stond onder de hoge bescherming van Koning Albert II en Koningin met een tentoonstelling.

Op 19 december ging de film Looking for Alfred in het Paleis voor Schone Kunsten in Paola première.

FreeSpace: een platform voor jonge beeldende kunstenaars

Moeders, godinnen en sultanes Vrouwen in Turkije van de prehistorie tot het einde van het Ottomaanse rijk

31 maart tot 2 mei en van 8 oktober 2004 tot 16 januari 2005

Van 6 oktober 2004 tot 16 januari 2005

In 2004 startte het Paleis voor Schone Kunsten een samenwerking op met het kun- Op vraag van de ambassadeur van Turkije in België, de heer Erkan Gezer, werd tijdens stenaarscollectief NICC uit Antwerpen. Het Paleis voor Schone Kunsten werd bena- de herfst van 2004 een Turks festival georganiseerd. derd door het NICC omdat zij op zoek waren naar een plek om jonge kunstenaars een Dit festival was multidisciplinair en belichtte zowel de geschiedenis van Turkije als de platform te geven om hun werk te tonen. Onder de noemer «FreeSpace» werden vier hedendaagse creatie. Het festival duurde 3,5 maand en omvatte o.a. de tentoonstelling kustenaars in het Paleis voor Schone Kunsten uitgenodigd: Gabriel Lester, Dominique Moeders, godinnen en sultanes. De tentoonstelling bestond uit meer dan 350 stukken uit Leroy, Sophie Nys en Fanny Zaman. de collectie van 38 Turkse musea en een 10-tal priDe tentoonstellingen waren gratis toegankelijk. vé-verzamelaars. Bijkomende bruiklenen werden ook in 17 Europese musea aangevraagd : Berlijn, Boedapest, Bordeaux, Bremen, Brussel, Londen, Parijs, Plock, Rome, Toulouse, Utrecht, VaticaanKarel Appel. Onderweg stad, Venetië en Wenen.

Van 13 oktober 2004 tot 16 januari 2005 De tentoonstelling nodigde uit op een reis doorheen de tijd met als rode draad de vrouw. In de Karel Appel. Onderweg nam de bezoeker mee op een reis langs vijf eeuwen kunst uit de loop van 9.000 jaar – van de prehistorie tot het beNoordelijke en Zuidelijke Nederlanden. Rode draad vormt het oeuvre van Karel Appel. gin van de 20ste eeuw – ontmoet men de bescha-

15

vingen die in Anatolië hun sporen hebben gelaten. De tocht steekt van wal bij de vroegste artefacten die uit archeologische sites aan het licht kwamen en leidt langs vermaarde culturen als de Hettieten, de Griekse Oudheid, Rome en Byzantium, de Seldjoeken en natuurlijk de Ottomaanse periode (1453-1922).

Commissarissen : Filiz Cagman, directrice van het Topkapi Sarayi Museum en Nazan Ölçer, directrice van het Sakip Sabanci Museum, beide te Istanbul 16

Catalogus : BOZAR BOOKS i.s.m. Het Mercatorfonds – 35 euro Steun/Sponsoring : de Nationale Loterij In samenwerking met het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van Cultuur en Toerisme van Turkije en van het ministerie van Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking van België

Installatie van Ayse Erkmen “ G.M. ” De tentoonstelling ging gepaard met een installatie van hedendaagse kunst in de Hortahal. De Turkse kunstenares Ayse Erkmen putte haar inspiratie uit een General Motors autoshow die plaatsvond in het Paleis voor Schone Kunsten in 1936. De vloer van de Hortahal lag toen bedekt met oosterse tapijten. Daarop prijkten de auto’s die met kleine palmen waren gedecoreerd.

Deze installatie was gratis toegankelijk.

Lemen moskeeën van Mali December 2004 De tentoonstelling bestond uit vijftien levensgrote foto’s van lemen moskeeën van de Belgische fotograaf Sebastian Schutyser. Onlangs werd hij bekroond met de Gouden Klaver van de Belgische Stichting Roeping. Van 1998 tot 2002 inventariseerde hij de 520 lemen moskeeën in de binnendelta van de Nigerstroom in Mali.

De zwartwitfoto’s van de kleine dorpsmoskeeën getuigen van de eeuwenoude traditionele bouw- en restauratietechniek in West-Afrika, eigen aan de Soedanese architectuur (genoemd naar het voormalige Franse Soedan, het huidige Mali).

De foto’s, die op zeildoek werden afgedrukt, werden tentoongesteld in de oude winkelvitrines van de voorgevel van het Paleis voor Schone Kunsten in de Ravensteinstraat en langs de Baron Hortastraat en konden dus van op straat bekeken worden.

Steun : de Directie-Generaal Ontwikkelingssamenwerking (DGOS) van de Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, de Aga Khan Trust for Culture en de Belgische Stichting Roeping

Het programma van BOZAR THEATRE, BOZAR DANCE, en BOZAR LITERATURE 17

II. Het programma

Missie De afdelingen theater, dans en literatuur organiseerden in 2004 zowat 65 activiteiten.

Naast het artistieke werk (prospectie, documentatie, netwerking en programmatie) worden binnen de afdelingen de engagementen met de artiesten gefinaliseerd, contracten en samenwerkingconventies opgemaakt en de productionele opvolging verzekerd.

Activiteiten BOZAR THEATRE Theater op de Middag (14 voorstellingen) Theater op de Middag bestaat uit een reeks van 14 voorstellingen op dinsdagmiddag van oktober tot april, en wisselt af met de dinsdagmiddagen die aan literatuur zijn gewijd.

In 2004 presenteerde BOZAR THEATRE het kruim van het Vlaamse theaterlandschap met zowel gevestigde namen als aankomend talent. Klassieke teksten als De wereld van Soo Moereman van Walschap, Kwartet van Heiner Müller, De Leeuw van Vlaanderen van Conscience en Brief aan mijn vader van Franz Kafka, als nieuwe teksten van Peer Wittenbols, Christophe Vekeman, Josse De Pauw prijkten op de affiche. Ook recent werk van internationaal gerenommeerde auteurs Martin Crimp, Neil Labute werd in vertaling getoond.

Bekende gezichten stonden op het middaguur in het Paleis voor Schone Kunsten : Nand Buyl, Sien Eggers, Dirk Tuypens, Veerle Dobbelaere, Mattias Sercu, Dirk Buyse, Bob De Moor, Tania Van der Sanden, Chokri Ben Chika en anderen. Voor bepaalde voorstellingen waren er voor- of nabesprekingen.

Het Theater op de Middag is een perfecte aanvulling op het bestaande Vlaamse theateraanbod in de hoofdstad. Het succes ervan is te danken aan het gediversifieerde aanbod, de democratische toegangsprijs (3,80 euro), het tijdstip van de dag én vooral het

sociale netwerk dat ontstaat tussen de – iets oudere – bezoekers. De aanvullende promotiecampagne van Onthaal en Promotie Brussel onder de noemer ‘Broodje Brussel’, met een maandelijkse agenda van alle activiteiten op de middag, brengt een instroom van nieuw publiek.

Internationaal Theater (11 voorstellingen) — Peter Brook Een tiendaagse rond theaterlegende Peter Brook vond plaats in het Paleis voor Schone Kunsten. BOZAR THEATRE, het Filmmuseum en ADAC, onze Franstalige partner in het huis, werkten intens samen om zowel het theater als de films van Brook te belichten.

De Franse rasacteur Michel Piccoli stond aan de zijde van Natasha Parry (vrouw van Brook) in het stuk Ta Main dans la Mienne van Carol Rocamora. Beide acteurs werden geregisseerd door Peter Brook. Puur teksttheater over de relatie tussen de zieke Tsjechov en zijn geliefde Olga Knipper. Deze intimistische voorstelling werd in het Frans gespeeld. De vijf avonden waren volledig uitverkocht (13 t/m 17 januari 2004).

Le Costûme, het Zuid-Afrikaanse stuk van Can Themba, in een regie van Peter Brook, stond ook op de affiche. De bekende Afrikaanse acteur Sotigui Kouyaté speelde met uitermate veel klasse de hoofdrol in deze ontroerende fabel over het leven in de townships. Ook deze voorstelling liep ontzettend goed (22 t/m 24 januari 2004).

In het Filmmuseum liep terzelfdertijd Portrait Intime, de film van Simon Brook over zijn vader. Nog verschillende films van en door Michel Piccoli en met Natasha Parry werden geselecteerd.

De tiendaagse focus op de Peter Brook en het interessante filmaanbod genoot ruime media-belangstelling. Het in hoofdzaak Brusselse publiek kwam massaal af op dit evenement, alhoewel er ook theaterliefhebbers uit de uithoeken van het land naar het Paleis waren afgezakt.

De samenwerking met de partners liep goed en daardoor werden de uiteenlopende doelgroepen bereikt. Voor volgend seizoen wordt er nagegaan rond welke bekende

18

figuur, actief binnen verschillende domeinen van de kunsten, opnieuw een gezamenlijk programma kan worden ontplooid.

— Patrice Chéreau In de reeks markante persoonlijkheden was de Franse theatermaker, acteur en filmregisseur Patrice Chéreau te gast in het Paleis voor Schone Kunsten. Twee avonden na elkaar (22 en 23 oktober 2004) las hij – in het Frans – Les Carnets du Sous Soll van Sous-Sol Dostojevski.

Op 24 oktober 2004 verliep de filmvertoning Ceux qui m’aiment prendront le train op uitnodiging van BOZAR CINEMA en het Filmmuseum. Voor de projectie was er een bijzonder geanimeerd gesprek met de geëngageerde Chéreau.

Parallel aan deze optredens liep in het Filmmuseum een week lang – met veel bijval – een retrospectieve van de films van Chéreau.

Theater in het kader van een BOZAR-evenement (2 voorstellingen) — Feest in het Paleis : Wondkoorts (9 mei 2004). Het Zuidelijk Toneel Hollandia was te gast met de alleenspraak door Bram Koopmans in een regie van Ivo van Megen over een gekwelde man die de magische wet van het geluk probeert te vinden. Een eigenzinnige bewerking van Een seizoen in de hel van Arthur Rimbaud.

— Klaradag : Nest (4 december 2004). Op de jaarlijkse Klaradag presenteerde het Muziektheater Transparant Nest, een theatertekst van Oscar van den Boogaard op (soundscape)muziek van Senjan Jansen en gezongen en geacteerd door de bekende Vlaamse acteur Steven van Watermeulen. De scenografie was in handen van de B-architecten (Oscar van den Boogaard, Steven van Watermeulen en Sven Grooten, de ‘huis’artiesten die ook de makers zijn van de Rimbaud-tentoonstelling).

Deze productie kende haar Franse première op Lille 2004 en werd in het Nederlands alleen in Leuven (in het Stuc waar de repetities waren) en in het Paleis voor Schone Kunsten gepresenteerd. Het was de afsluiter van de Klaradag.

II. Het programma

BOZAR DANCE (10 voorstellingen) België. Zijn choreografieën, een mix van hedendaagse en Indische dans, slaan aan bij Charleroi Danses en Frédéric Flamand; Thom Mayne (23 maart 2004) het publiek. Uitzonderlijk was wel dat hij voor het India Festival een ‘gelegenheids’ proFrédéric Flamand geniet als Belgische choreograaf wereldfaam dankzij de choreogra- gramma presenteerde. Onder de noemer Ronin toonde hij vooral ‘de kathak’ dans uit fieën die hij maakte voor zijn gezelschap Charleroi Danses. In zijn oeuvre staat naast zijn geboorteland. Uitstekende musici (tabla, zang, cello, sitar) begeleidden de dans live dans en beweging ook de scenografie en architectuur centraal. op scène.

In het Paleis voor Schone Kunsten was de voorstellingg Silent Collisions te gast. De AmeAme Door de promotie te bundelen en verschillende publieken te bereiken was er een grote rikaanse architect Thom Mayne tekende voor de scenografie, die gebaseerd was op de opkomst voor deze uitstekende danser. roman Onzichtbare steden van Italo Calvino.

In samenwerking met het architectuurtijdschrift A+, CIAUD/ICASD werd in de marge Hedendaags Turks Dansplatform m (15 en 16 oktober 2004) van de voorstelling een workshop gegeven door Thom Mayne aan de eindejaarsstuden- In het kader van het festival Les Floraisons du Botanique werd in samenwerking met Le ten scenografie van La Cambre en Sint Lukas. In een lezing debatteerden Thom Mayne Botanique jong werk getoond van de Turkse choreografen Aydin Teker, Mihran Toen Frédéric Flamand over de relatie tussen het lichaam en de stad (en haar architectuur). masyan, Safak Uysal. Tevens werden rondetafelgesprekken georganiseerd en speelde Een power point presentatie illustreerde dit gegeven en het publiek kon op een aanschou- Arkin Allen een DJ-set. welijke manier kennismaken met de architectuur van Morphosis, het achitectenbureau van Mayne. De vraag naar zulke grootschalige dansproducties in Brussel blijft acuut. De Koninklijk Ballet van Cambodja (28 oktober 2004) belangstelling voor Silent Collisions was enorm, vooral heel veel jongeren kwamen erop af. Dit optreden, geprogrammeerd in het kader van de 75ste verjaardag van de Henry Le De meerwaarde voor het Paleis was wel het transversale karakter van de voorstelling en Boeufzaal, kon rekenen op ruime belangstelling van pers en publiek. Ook de gerichte acties van de communicatieafdeling droegen bij tot de omvang en de verscheidenheid de mogelijkheid tot een interessante rand-programmering. van het aanwezige publiek. Er kon worden voldaan aan alle belangrijke technische vereisten : de livemuziek en de aangepaste verlichting riepen de sfeer van de Cambodjaanse Les Ballets C de la B (24 juni 2004) BOZAR DANCE besloot het seizoen 2003/2004 met de bejubel- cultuur op en het publiek kon gemakkelijk volgen dankzij een goed bedacht programde voorstelling Foi van les Ballets C de la B. Na een uitgebreide maboekje. Dankzij het grote professionalisme van de 45 muzikanten, dansers en danwereldtournee van meer dan 100 optredens was Foi voor het eerst seressen toonde het publiek zich uitermate enthousiast over deze geraffineerde maar in Brussel te zien in het Paleis voor Schone Kunsten en het was moeilijk toegankelijke muzikale en choreografische cultuur. meteen ook de allerlaatste voorstelling in België. In Foi, een choreografie van de Gentse Marokkaan Sidi Larbi Cherkaoui, staat de Nederlands Dans Theater en Bob Wilson (18-19 november 2004) verhouding tussen geloof en mythe centraal. De tien dansers ver- BOZAR DANCE besliste (al in 2003) om naar aanleiding van het Nederlands EU Voortellen samen een verhaal gebaseerd op hun persoonlijke ervaringen, zitterschap samen met het Nederlands Dans Theater (Romeins) en het Grand Théâtre de Sidi Larbi weet hun emoties om te zetten in pakkende beelden en Luxembourg een creatieopdracht te geven aan de Amerikaanse regisseur Bob Wilson.

Deze joint venture maakte de wereldcreatie van 2 Lips and Dances and Space mogelijk. fysieke dans.

Een beklijvende choreografie en het feit dat de dansers en zangers Het stuk ging in het najaar 2004 in première in Luxemburg (Grand Théâtre), stond in uit verschillende landen afkomstig zijn (Ijsland, Korea, Zweden, het Paleis voor Schone Kunsten te Brussel en was daarna te zien in Frankfurt.

Verenigde Staten, Frankrijk, België) geeft nog een extra dimensie aan het spektakel. Het Voor Brussel werd er evenwel een aangepaste versie gemaakt op maat van onze scène.

Vlaamse ensemble Capilla Flamenca speelt live op scène laat-middeleeuwse muziek en De verwachtingen waren hooggespannen, gezien Bob Wilson wordt beschouwd als een vier vocalisten onder leiding van Christine Leboutte zingen polyfone muziek van Ars van de invloedrijkste theatermakers van onze tijd. NDT III met de ietwat oudere danNova en dorpsliederen. De zaal Henry Le Boeuf was tot aan de nok gevuld onder wie sers was dan ook het gezelschap bij uitstek om zijn choreografie uit te voeren.

De kostuums werden ontworpen door het vermaarde Nederlandse mode-duo Viktor heel veel jongeren en allochtonen. & Rolf. De muziek was van de bekende Italiaanse componist Michael Galasso en de repetitieve tekst van de autistische Christopher Knowles, al meer dan twintig jaar een Akram Khan (16 en 17 september 2004) In het kader van het India Festival nodigde BOZAR DANCE de Bengaals/Britse dan- van de trouwste medewerkers van Wilson. ser Akram Khan uit. Khan is geen onbekende in Brussel (hij studeerde bij Parts) en

19

20

Mustafa Kaplan (6 en 7 december 2004) Mustafa Kaplan mag terecht een van de leidende figuren van de hedendaagse dans in Turkije worden genoemd. Samen met Filiz Sizanli stond hij garant voor adembenemende duetten. De avond bestond uit twee choreografieën. Het oudere Dolap waarin beide dansers een gevecht aangaan met een koelkast en zo op een verbluffende en speelse manier de wetten van de zwaartekracht uitdagen. Het tweede gedeelte was het recentere Sek Sek. Een heel energiek spel van vallen en opstaan op een melancholisch volksliedje van Erkan Ogür deed de aanwezige Turken mee neuriën.

Twee mooie en succesvolle avonden in het kader van het Turks Festival. Dankzij de aanwezigheid van vele organisatoren uit binnen- en buitenland betekent dit optreden in het Paleis voor Schone Kunsten een doorbraak voor Kaplan op de Europese planken.

BOZAR LITERATURE Literatuur op de Middag (12 voorstellingen) Literatuur kwam uitgebreid aan bod op 12 dinsdagmiddagen, alternerend met de reeks Theater op de Middag. Drie schrijvers hadden het over het wel en wee van hun schrijversschap en over hun recentste roman : Joseph Pearce, Saskia De Coster en Yves Petry.

Tijdens de tentoonstelling Rimbaud. Een seizoen in de Hel haakte BOZAR LITERATURE samen met de Middagen van Poëzie en Proza in op het thema van de expo. Zowel de figuren van Verlaine en Rimbaud als het verblijf van beide bevriende schrijvers in Brussel werden belicht. Deze transversale formule bleek duidelijk in te slaan bij het ruim opgedaagde publiek.

In het najaar werd het accent, gelegd op ‘proza van nu’. Werk van Dirk Verbruggen, Dimitri Verhulst en Annelies Verbeke werd toegelicht in een interview met de journalist Frank Hellemans. Tijdens het Nederlands Voorzitterschap van de EU werd er gefocust op de COBRA generatie : Marc Reynebeau had het over Hugo Claus en Peter Hofman over Lucebert. Naar aanleiding van het Turks Festival in het Paleis voor Schone Kunsten had Joris Iven het over Nazim Hikmet. Als vertaler van deze bekende Turkse dichter portretteerde hij deze – omwille van communistische sympathieën – ‘omstreden’ auteur. De reeks Literatuur op de Middag kan rekenen op een vaste kern geïnteresseerden.

Literatuur in samenwerking met het Groot Beschrijf (25 april 2004) Onder de leuze ‘de literatuur Brusselt’ werd de vijfde verjaardag gevierd van dit literaire feest. In het Paleis voor Schone Kunsten zochten de letteren het gezelschap van de beeldende kunsten op. Als makers van de expo Rond het Symbolisme.

Fotografie en schilderkunst uit de 19e eeuw gidsten Frank Van Haecke en Alain D’Hooghe het pu-

II. Het programma

bliek doorheen de tentoonstelling en acteur Steven Van Watermeulen vergezelde de Literatuur als discipline-overschrijdende programmatie bezoekers door de leefwereld van Rimbaud. Bernard Bousmanne, initiatiefnemer van — Patti Smith & rock’n Rimbaud (26 maart 2004). De Amerikaanse rocklegende Patde expo Rimbaud, deed dat voor het Franstalige publiek. ti Smith ging in op de uitnodiging om met haar eigen band een buitengewoon concert Saskia De Coster had het in een cyberdecor over haar lievelingsgedicht van Rimbaud te brengen rond haar lievelingsdichter Arthur Rimbaud en dit naar aanleiding van Rimen de Rideau de Bruxelles stelde een Franstalig programma samen met Jean-Pierre Ver- baud. Een seizoen in de hel. De rocklegende las teksten voor van Rimbaud, zong gedichten heggen in een surrealistische alleenspraak over Artaud Rimbur. r Acteur Alain Eloy las van de Franse dichter en ook eigen bekende en minder bekende songs. Duizenden rockrock een paar minder bekende gedichten van de poète maudit. In de Hortastraat rapte de liefhebbers – zowel jong als oud – woonden het concert bij in de zaal Henry Le Boeuf .

Gentse Quinte Ritz met zijn DJ’ers Amorf op een eigengemaakte en swingende collage — Verhalenmarathon n (25 september 2004). In samenwerking met CICEB, de Europevan verzen à la Rimbaud.

Succesvolle en leuke afsluiter van het Groot Beschrijf was het Cabaret Voltaire. In een se Culturele Instituten in België, lieten gerenommeerde vertellers het publiek oude verexacte kopie van de beroemde bar in Zürich, waar de dadaïsten geregeld over de vloer halen en sprookjes (her)ontdekken tijdens een verhalenmarathon. Nathalie Bondoux, kwamen, entertainde Kurt Van Eeghem een schare dichters, performers en muzikan- Pedro del Hoyo et Tatiana Rodríguez-Castro, Vigga Bro, Francesco Italiano, Chantal ten : Didi de Paris, Peter Holvoet-Hanssen, Vitalski, Jan Mysjkin, Rokus Hofstede, Gerday, Suse Weiße (gebarentaal), Malachy O’Rourke, Clive Hopwood, en Anu JunnoGeert Buelens ... Tres Tigres Tristes en cabaretière Annemie Gils verzorgden de schit- nen lieten het al even internationale publiek van een schitterende mengeling van traditerende muzikale omlijsting. ties en culturen genieten. Het was de eerste maal dat een dergelijk internationaal gezelDe Rideau de Bruxelles blijft enthousiast om ook in de toekomst een gezamenlijk pro- schap samen optrad. Op het einde van de marathon nodigden de vertellers het publiek gramma aan te bieden in het Paleis tijdens het Groot Beschrijf. Met onze trouwe part- uit op het podium voor een komische, meertalige versie van Roodkapje. ners als Het beschrijf en Promotion des Lettres belges de la langue française was de samenwerking uitstekend.

— The Ex – A beautifull frenzy ! (28 november 2004). De dag rond de 25ste verjaardag van de legendarische Nederlandse muziekformatie The Ex bracht een nieuw publiek Literatuur in samenwerking met Behoud de Begeerte (3 voorstellingen) naar het Paleis voor Schone Kunsten. Live begeleide films, dansperformance, kindera— De Geletterde Mensen waren op twee verschillende avonden te gast in het Paleis telier met elektronische muziek gebracht door Silent Block, dichters zoals Simon Vinvoor Schone Kunsten. kenoog, installaties, rock-, jazz- en wereldmuziekconcerten stonden garant voor een De jonge en geprezen Vlaamse auteurs Bart Moeyaert en Erwin Mortier onderhielden uniek gebeuren. het publiek met hun Nederlandse collega, de erudiete Adriaan Van Dis (26 maart 2004). Van de bezoekers, de pers en de sponsors was er niks dan lof voor dit voor het Paleis Een boeiende avond waarop de drie schrijvers het hadden over herkomst en familie, de vernieuwende initiatief. Het transversale karakter en de gepaste infrastructuur met vloek van het verleden, vergeten en herinneren. opening van de nieuwe Terarken zalen heeft van dit evenement – naar aanleiding van Christophe Vekeman, Paul Mennes en muzikant Mauro Pawlovski stonden samen op het Nederlands EU Voorzitterschap – een model gemaakt voor het hedendaagse imago de planken en dit gaf een spetterend geheel (24 april 2004). Deze jonge generatie ar- van het Paleis voor Schone Kunsten. tiesten boeide het publiek uitermate door hun originele teksten en de stevige muzikale omkadering.

— Literatuur in het kader van het Türkiye Festival (2 en 9 december 2004). Op het ogenblik dat de Europese regeringsleiders zich bogen over de toetreding van Turkije tot — Koningsblauw (26 mei 2004). Elk jaar in de maand mei vindt een hommage aan de EU, nodigde BOZAR LITERATURE naast Nedim Gürsel twee Turkse schrijfsters dichter Herman de Coninck plaats. Een tiental dichters onderwie Anna Enquist, Luuk (Bejan Matur en Melisa Gurpinar) uit om te spreken over hun oeuvre, Turkse roots, EuGruwez, Myriam Van hee, Leonard Nolens, Anton Korteweg lazen gedichten. Ko- ropese literaturen en de intellectuele opmars van vrouwen in Turkije. Deze literaire ningsblauw is inmiddels een begrip geworden, het is een ode aan de dichtkunst en een salons werden ook bijgewoond door de Turkse gemeenschap. bloemlezing van de beste poëzie van het voorbije jaar. Het Paleis voor Schone Kunsten wenst deze traditie in ere te houden naar de toekomst toe.

21

Organisatie

22

Het is de bedoeling om in de toekomst meer literaire activiteiten te programmeren, en ook eigen (co)producties op te zetten. De communicatie en publiekswerking van de theater-, dans- en literatuur-activiteiten werden vanaf de herfst 2004 overgenomen door de afdeling communicatie. Hierdoor kan de artistieke verantwoordelijke zich in hoofdzaak bezighouden met het samenstellen van een transversaal programma dat zich ontplooit binnen de krijtlijnen en artistieke betrachtingen van het Paleis voor Schone Kunsten.

Het programma van BOZAR CINEMA 23

II. Het programma

Missie Vanaf het seizoen 2003-2004 werken het Koninklijk Filmarchief van België en het Paleis voor Schone Kunsten – dat in 2004 de afdeling BOZAR CINEMA heeft opgericht – samen aan de coproductie van twee nieuwe reeksen, die in de grote Henry Le Bœufzaal worden vertoond : de ene reeks, de Jonge Filmfans, richt zich tot kinderen ; de andere is bestemd voor een breed publiek. Daarnaast worden de grenzen en mogelijkheden van de nieuwe media verkend in de reeks Expanding Cinema.

Activiteiten De activiteiten van BOZAR CINEMA omvatten hoofdzakelijk de drie volgende aspecten.

CINEMA vier à vijf speciale vertoningen per seizoen. Deze vertoningen, zoals avant-premières en uitzonderlijke voorstellingen, zijn een gelegenheid om grote regisseurs te ontmoeten, die zich achter het maken en verspreiden van kwaliteitsfilms scharen en zich willen inzetten om deze films te bewaren voor, en door te geven aan de toekomstige generaties. Het bezoek van deze cineasten vormt de aanleiding voor een retrospectieve van hun werk in het Filmmuseum.

— 23 april 2004, Zaal M Take care of your scarf, Tatjana Gast : Aki Kaurismaki — 10 mei 2004, Henry Le Bœufzaal Close Up Gast : Abbas Kiarostami — 1 juni 2004, Henry Le Bœufzaal Saraband, laatste film van Ingmar Bergman — 15 september 2004, Henry Le Bœufzaal Gegen Die Wand (Gouden Beer op het Festival van Berlin) Gasten : Güven Kirac, acteur, en de groep muzikanten uit de film — 24 oktober 2004, Zaal M Ceux qui m’aiment prendront le train Gast : Patrice Chéreau — 25-26 december 2004, Zaal M Heimat 3

Jonge Filmfans De reeks Jonge Filmfans / Jeunes Fans de Ciné, in coproductie met het Koninklijk Filmarchief van België, ging van start in het seizoen 2003-2004. In de grote zaal Henry Le Bœuf worden vijf zondagen per seizoen om 11 uur filmklassiekers vertoond, toegankelijk voor jonge kijkers vanaf 6 jaar. De vertoningen worden telkens voorafgegaan door een geanimeerde tweetalige inleiding verzorgd door Lanterna Magica, waarin op een leuke manier uitleg wordt gegeven over de film die volgt. De pers was vol lof voor dit initiatief, dat inmiddels op een trouw publiek kan rekenen.

— 11 januari 2004 Singin’ in the rain (Stanley Donen & Gene Kelly, USA, 1952, 102’) — 15 februari 2004 Zazie dans le métro (Louis Malle, Frankrijk, 1959, 92’) — 18 april 2004 The Neverending Story (Wolfgang Petersen, Duitsland, 1984, 93’) Transversale projecten en Expanding Cinema — 10 oktober 2004 Laurel & Hardy Festival Vanuit een multidisciplinaire benadering stimuleert BOZAR CINEMA ook de toepas— 5 december 2004 Gulliver’s travel (Dave & Max Fleischer, USA, 1939, 74’) sing van film en video in andere kunstvormen. Het idee erachter is aantonen dat er een nauwe band bestaat tussen film en andere kunsten, door uit te pakken met moderne Speciale vertoningen technieken en levendige vormen die voortvloeien uit de versmelting tussen muziek en Eveneens in coproductie met het Koninklijk Filmarchief van België organiseert BOZAR film (filmvoorstellingen begeleid door muzikanten), tussen film en beeldende kunsten

24

(installaties, video, experimentele film…), nieuwe trends, een nieuwe benadering van film.

De nieuwe Terarken-zalen vormen met hun multifunctioneel karakter een ideaal kader voor deze transversale projecten, die deel uitmaken van de artistieke lijn die door het ‘nieuwe’ Paleis voor Schone Kunsten is uitgestippeld.

— 28 november 2004 Carte blanche voor de Nederlandse groep The Ex : film ( Jem Cohen), video (Yael Bartana, Rosa Barba, Bani Koshnoudi, Marion Coutts), installatie (Rosa Barba) — 19 december 2004 Looking for Alfred, d première van de film van Johan Grimonprez over Hitchcock en Magritte

Organisatie Het gebouw van het Paleis voor Schone Kunsten biedt onderdak aan het Koninklijk Filmarchief van België. Het werd opgericht in 1938 en is een van de oudste en rijkste cinematheken in Europa. De collectie omvat momenteel ongeveer 100.000 kortfilms en langspeelfilms, fictiefilms, documentaires, evenals titels uit de hele filmgeschiedenis sinds het ontstaan.

Het uithangbord van deze collectie, het Filmmuseum, heeft sinds 1962 een plek in het Paleis voor Schone Kunsten.

BOZAR STUDIOS 25

II. Het programma

Missie BOZAR STUDIOS is het kunsteducatieve project van het Paleis voor Schone Kunsten. Voor deze nieuwe afdeling was 2004 een eerste volledig werkingsjaar.

BOZAR STUDIOS biedt kinderen, jongeren en volwassenen educatieve omkadering voor de culturele activiteiten van het Paleis voor Schone Kunsten en realiseert interactieve studios, workshops en voorstellingen voor en met deze diverse doelgroepen.

In november 2004 werd besloten de publiekswerking en reservatietaak over te hevelen naar de afdeling communicatie. De dienst kan zich volledig toespitsen op de artistieke en inhoudelijke taak. BOZAR STUDIOS werd zo een volwaardig artistiek en wetenschappelijk departement van het Paleis voor Schone Kunsten.

Activiteiten ABC-MediaLab De samenwerking met partner ART BASICS for CHILDREN (ABC) werd verdergezet. Wegens plaatsgebrek werd het geplande ABC-MediaLab, een doetentoonstelling rond beeld en geluid, opgebouwd in de ABCateliers in De Fabriek in Schaarbeek i.p.v. in eigen huis. Het project ‘Jonge Reporters’ vond wel plaats in het Paleis voor Schone Kunsten. De 30 deelnemende jongeren groeiden uit semi-professionele cineasten en leverden na een jaar intensieve workshops een film van 1 uur over het Paleis voor Schone Kunsten af. De film werd gedraaid op het Feest in het Paleis 2004.

Interactieve studio’s in de tentoonstellingen ABC ontwikkelde voor de lentetentoonstellingen Arthur Rimbaud.

Een seizoen in de hel en Hans Arp. De uitvinding van de Vorm twee interactieve studio’s. De Visual Poetry Studio in de eerstgenoemde

tentoonstelling bestond uit een tentoonstellingsgedeelte met voorbeelden van visuele poëzie van alle tijden en werelddelen en een bijbehorende atelierruimte waarin de kinderen zelf een eigen gedicht maakten. De Visual Poetry Studio was toegankelijk voor scholen op weekdagen en voor kinderen vanaf zes jaar tijdens workshops op zondag.

De Arp Studio werd helemaal anders opgevat. Op vraag van de STUDIOS werd een studio gebouwd in het tentoonstellingsparcours die permanent toegankelijk was tijdens de openingsuren van de tentoonstelling. Ouders konden er zelf aan de slag met hun kinderen zonder enige begeleiding. De verschillende opdrachten werden uitgelegd door middel van opdrachtenfiches. Families konden op elk moment van de dag de Arp Studio bezoeken. De Studio werd een succes. 5% van de tentoonstellingsbezoekers waren kinderen jonger dan 12 jaar.

We wijten het succes van de Arp Studio aan de vrijheid die een permanente studio biedt.

Ouders dienen hun bezoek niet op voorhand te plannen en kunnen hun kinderen zelf begeleiden. Zo blijven alle leden van het gezin samen tijdens een bezoek aan het Paleis voor Schone Kunsten. We besloten ook voor de volgende tentoonstellingen een permanente, vrij toegankelijke studio in het tentoonstellingsparcours te voorzien.

Het ABC-contract liep op zijn einde. De ABC-ervaring leverde ons heel wat nieuwe inzichten op inzake kunsteducatief werken met kinderen. Onze animators werkten nauw samen met het ABC-team en hadden de specifieke methode onder de knie. De Studio Appel in de tentoonstelling Karel Appel, Onderweg werd de eerste studio die onze eigen animators uitwerkten. Onder leiding van Ilse Wijnen (Nl) en Nathalie Desmaele (Fr) bedacht het team de opdrachten voor de Studio Appel. De Studio Appel werd opgevat als een schildersatelier en maakte de kinderen bekend met de basisprincipes van de (abstracte) schilderkunst.

Voor de scenografie van de studio trokken we het succesvolle ontwerpersduo Johan Daenen en Wim De Coster aan. Zij tekenden een studio bestaande uit solide basisstructuren die anders opgesteld en aangekleed kunnen worden naargelang de ruimte die de studio in het tentoonstellingsparcours toebedeeld krijgt. Zo leverden zij een multi-inzetbare studio. Het ontwerp en de gebruikte materialen zijn uiterst kindvriendelijk.

26

VerhalenTheater Turkije De tentoonstelling Moeders, Godinnen en Sultanes inspireerde ons tot een eerste eigen familie- en scholenvoorstelling. In het knusse miniatuurtheater met kussens, tapijten, en sfeerlichten vertelde een oude, wijze vrouw grappige, droevige, mysterieuze en romantische verhalen uit de rijke Turkse verhalentraditie. Ze initieerde de kinderen in allerlei Turkse rituelen, symbolen en gebruiken als het handenwassen, de hennabeschildering, de waterpijp, ... Het jonge publiek was niet enkel toeschouwer, maar ook figurant in een actieve belevenisvoorstelling die een andere kijk bood op de Turkse maatschappij.

Educatieve omkadering BOZAR STUDIOS breidde haar omkaderende activiteiten uit in zowat alle disciplines van het Paleis voor Schone Kunsten.

Voor de tentoonstellingen werd het aanbod van de traditionele rondleidingen uitgebreid met actieve ontdekkingstochten voor scholen. Leerkrachten kunnen hun bezoek voortaan uitstekend voorbereiden in de klas dankzij onze educatieve dossiers, die ze kunnen downloaden op de website. Voor het individuele tentoonstellingspubliek werden vaste rondleidingen op zondag geprogrammeerd (15 uur Nl–En/ 16 uur Fr), die bijzonder enthousiast werden onthaald.

Boulez en Stravinski’s Sacre du Printemps Enkele cijfers Een buitenkans voor de BOZAR STUDIOS : dirigent Pierre Boulez aanvaardde ons Lente 2004 jonge publiek te woord te staan tijdens een heel speciaal concert met het London Sym- Hans Arp. De uitvinding van de vorm phony Orchestra op 26 oktober 2004. Voorafgaand aan dit uitzonderlijke evenement Schoolgroepen 908 personen werkten we met diverse scholen een hele week rondom het werk Sacre du Printemps van Rond het symbolisme. Fotografie en schilderkunst in de 19e eeuw Stravinsky tijdens workshops dans, muziek en animatiefilm. Een massa enthousiaste Schoolgroepen 1.802 personen jongeren vulden de Henry Le Boeufzaal tot in de nok en luisterden geruisloos naar een Arthur Rimbaud. Een seizoen in de hel fantastische Pierre Boulez en een explosieve uitvoering van een meesterwerk. Vóór het Schoolgroepen 5.059 personen concert toonden we een film van de workshopweek met uiteraard fragmenten uit de Herfst 2004 animatiefilm die de jongeren maakten op Stravinski’s muziek.

Karel Appel. Onderweg Schoolgroepen 5.355 personen Ictusstudio Ontdekkingstochten 775 kinderen Aan de zijde van componiste en choreografe Sarah Goldfarb creëerden drie Ictus- Moeders, godinnen en sultanes muzikanten samen met kinderen en jongeren hedendaagse muziek bij een stille film. Schoolgroepen 4.839 personen De derde klas van de basisschool ‘Arc-En-Ciel’ presenteerde een muzikaal woordspel, Ontdekkingstochten 400 kinderen een groep jongeren maakte een elektro-akoestische soundtrack en de leerlingen van de compositieklas van de academie van Sint-Agatha-Berchem werkten op improvisatie. De pedagogische inleidingen vóór onze concerten blijven een begrip voor het concertHet resultaat werd een unieke voorstelling tijdens het Feest in het Paleis 2004. publiek. De inleidingen voor scholen in kader van het project ‘Klassiek met Klasse’ werden uitgediept en uitgebreid dankzij de financiële steun van de Vlaamse Gemeenschap, Brusselse Aangelegenheden. De subsidie maakte het ook mogelijk meer jongeren te onthalen in onze concertzalen.

Voor het eerst omkaderde BOZAR STUDIOS ook de theater- en dansvoorstellingen van het Paleis voor Schone Kunsten met inleidingen. We konden hiervoor rekenen op de medewerking van theatermakers, choreografen, acteurs of dansers.

Omdat architectuur een belangrijke plaats inneemt in het artistieke project van het Paleis voor Schone Kunsten programmeerden we diverse activiteiten rondom het gebouw.

De rondleidingen ‘Van Horta tot Horta’ die de renovatie van het Paleis voor Schone Kunsten stapsgewijs tonen aan het publiek, blijven een succes. Voor kinderen ontwikkelden we in samenwerking met de vzw Patrimoine à Roulettes een ludieke ontdekkingstocht doorheen het gebouw.

Evenementen

II. Het programma

BOZARSUNDAYS Op zondag 24 oktober 2004 lanceerden we met heel wat persaandacht het nieuwe familieproject BOZARSUNDAYS. Elke zondag, uitgezonderd tijdens schoolvakanties, konden gezinnen een hele dag doorbrengen in het Paleis voor Schone Kunsten. De families werden onthaald in de BOZAR STUDIOS, met een ontbijt. Vervolgens maakmaak ten volwassenen en kinderen een keuze uit diverse activiteiten : rondleidingen (gebouw en expo), ontdekkingstochten (gebouw), workshops (Studio Appel) en voorstellingen (ochtendconcert en VerhalenTheater Turkije). Jong en oud vonden elkaar terug in de BOZAR STUDIOS voor een afsluitend 4-uurtje. Het publiek hield van de formule, de activiteiten en begeleiders en van de gezellige locatie.

Leerkrachtendagen Omdat de onderwijssector onze belangrijkste doelgroep vormt, nodigen we 3 maal per seizoen leerkrachten uit om kennis te maken met onze activiteiten. Elke eerste zondag van een nieuwe tentoonstellingsperiode (herfst en lente) wonen meer dan 700 leerkrachten de expo-leerkrachtendag bij. Bij het verschijnen van onze jaarlijkse scholenbrochure organiseren we een algemene leerkrachtendag (mei) om het volgende seizoen voor te stellen.

Evenementen ‘breed publiek’ BOZAR STUDIOS staat ook in voor de deelname van het Paleis voor Schone Kunsten aan grote publieksevenementen als de Open Monumentendag, de Erfgoeddag, de Brusseldag van de Gezinsbond en de Dag van de Student in Brussel. Voor elk evenement worden specifieke activiteiten gepland in het kader van de gekozen thema’s. Dankzij de deelname aan deze evenementen bereiken we een nieuw en breed publiek. Ook het jaarlijkse Feest in het Paleis streeft deze doelstelling na. De editie 2004 (9 mei 2004) werd door ruim 3000 bezoekers bijgewoond, onder wie 750 kinderen.

Organisatie 2004 werd het jaar van de inrichting van de ateliers in de vroegere kantoorruimten in het Erreragebouw (benedenverdieping). Sinds oktober 2004 beschikken scholen en families over een eigen plek in het Paleis voor Schone Kunsten. BOZAR STUDIOS richtte twee ateliers, een polyvalente zaal, een vestiaire, een eetruimte en een keuken in met eenvoudige Ikea-meubels.

Op weekdagen worden schooltjes onthaald in de BOZAR STUDIOS, op zondagen families tijdens de BOZARSUNDAYS. In de eetruimte kunnen schoolklassen picknicken, gezinnen ontbijten en een 4-uurtje eten op zondag. Er is een beperkte capaciteit van 50 personen.

In de ateliers vinden de workshops plaats. Eén van de ateliers is uitgerust met 4 computers en audiovisueel materiaal. In de diverse ruimtes is opbergruimte voorzien voor de materialen. De ruimtes zijn ook beschikbaar voor de educatieve partners in het huis : Jeugd & Muziek, Le Rideau de Bruxelles en BRONKS.

27

28

III. Partners

BOZAR FUNDING / Bedrijfssponsoring & mecenaat

III. Partners

Missie Om het artistieke project van het Paleis voor Schone Kunsten te kunnen uitvoeren, de infrastructuur voortdurend te verbeteren en prestigieuze tentoonstellingen te organiseren, moeten er permanent financiële middelen worden gegenereerd als aanvulling op de publieke financiering van de instelling en de inkomsten uit de ticketverkoop.

De oprichting van de afdeling BOZAR FUNDING ligt in de lijn van die doelstelling.

Zo wordt het mogelijk om betere relaties uit te bouwen met de bedrijfswereld en doeltreffend de aandacht te vestigen op het artistieke aanbod en de unieke infrastructuur van het Paleis voor Schone Kunsten.

Door de recente organisatiewijziging (september 2004) werden alle commerciële activiteiten die losstaan van de artistieke programmatie in één afdeling samengebracht.

Deze commerciële activiteiten omvatten volgende domeinen : — advertising : de verkoop van advertentieruimte in publicaties ; — sponsoring : de ontwikkeling van een structureel partnership met een beperkt aantal bedrijven en het aantrekken van sponsors voor grote concerten en tentoonstellingen ; — corporate events : de verhuur van ruimtes voor recepties, nocturnes, loges en de verkoop van business seats ; — membership.

Om dit commercieel beleid effectief te kunnen uitvoeren zijn specifieke knowhow en gekwalificeerd personeel vereist.

Commercieel aanbod In 2004 zag het commercieel aanbod van BOZAR FUNDING er als volgt uit : Advertising De publicaties die sinds 2003 verschijnen, hebben in korte tijd talrijke nieuwe adverteerders aangetrokken, voor wie het publiek van het Paleis voor Schone Kunsten een interessante doelgroep is :

— BOZARMAGAZINE (5 nummers/jaar), — concertprogramma’s, — jaarlijkse brochures Door de verkoop van advertentieruimte zijn zij voortaan zelfbedruipend.

Sponsoring In 2004 werd een nieuw sponsorbeleid uitgewerkt met een tweeledige aanpak : — ontwikkeling van een structureel partnerschap met een beperkt aantal bedrijven (horizontale aanpak) ; — gerichte sponsoring van concerten en tentoonstellingen (verticale benadering).

Het Paleis voor Schone Kunsten heeft voortaan 4 structurele partners. Belgacom, Delta Lloyd en Akzo Nobel al sinds maart 2003 en nu ook BMW voor initiatieven van residerende artiesten.

Wat betreft gerichte sponsoring : — de Fortis Group was sponsor van de Karel Appel-tentoonstelling ; dit partnership kan als voorbeeld dienen omdat Fortis een belangrijke mediacampagne ontwikkelde die onze eigen promotionele campagne aanzienlijk versterkte ; — de telefoonoperator Base was sponsor van het Turkije Festival via zijn telefonieaanbod Ay Yildiz ; — concertsponsors en bedrijven die business seats kochten, zijn: AT Kearney, Lhoist, Swift, ING , Suez, Base.

Corporate events Concertprogramma’s van internationaal niveau of prestigieuze tentoonstellingen in het Paleis voor Schone Kunsten bieden bedrijven unieke PR-mogelijkheden.

Het aanbod werd in 2004 herzien. Voortaan kunnen bedrijven kiezen voor packages waarin alle faciliteiten zoals parking, drankjes, receptieruimte, enz. voorzien zijn.

De organisatie van avondlijke privébezoeken aan tentoonstellingen (de nocturnes) ken-

29

de bij de herfsttentoonstellingen een toenemend succes.

In 2004 hebben meer dan 30 bedrijven een event georganiseerd in het Paleis voor Schone Kunsten.

30

YOUNG PATRONS Om een nieuwe doelgroep, de 30– tot 40-jarigen, bij het project van het Paleis voor Schone Kunsten te betrekken, werd in totaal nieuw initiatief uitgewerkt vanaf 2004.

Dit initiatief richt zich tot de internationale gemeenschap. De leden krijgen maandeMembership lijks de keuze uit vier activiteiten in het Paleis voor Schone Kunsten. Sommige activiDe beschermende leden van de Filharmonische Vereniging Brussel zijn al lang een on- teiten zijn Young Patrons recommended en worden vaak gevolgd door een diner voor schatbare steun voor de muzikale activiteit van het Paleis voor Schone Kunsten, die tot Young Patrons, soms in aanwezigheid van artiesten. Zo ontstond heel spontaan een net2002 door de Filharmonische Vereniging werd verzorgd. werk van jonge beroepsactieve mensen rond een artistiek project. De categorie Young Om regelmatige contacten te leggen met prominenten die het artistieke project van het Patrons telde eind 2004 uit 30 leden.

Paleis voor Schone Kunsten kunnen steunen en als ambassadeur van het Paleis willen optreden, worden er permanent inspanningen geleverd.

BOZAR CLUB Het Membership-aanbod Membership aanbod omvat momenteel zes verschillende ledencategorieën, waarwaar (Voorheen “club” club van de Filharmonische Vereniging Brussel) door de mensen een grote keuzevrijheid hebben : Deze is samengesteld uit jonge beschermende leden van de Filharmonische Vereniging Brussel. Ze richt zich tot mensen die de limietleeftijd van de Young Patrons (+/- 40 jaar) MUSIC PATRONS hebben bereikt en in een vriendschappelijke sfeer geregeld naar een concert willen gaan.

(Voorheen “beschermende leden” van de Filharmonische Vereniging Brussel) Het aantal leden blijft stabiel (40 personen), maar de gezichten veranderen, want vaak In 2004 bleven 58 personen lid van de categorie MUSIC PATRONS. Ze nemen zeer zijn het mensen die maar een paar jaar in België verblijven. De Clubleden kunnen maanactief deel aan het muzikale leven ; hun regelmatige aanwezigheid getuigt van hun inte- delijks twee activiteiten kiezen uit een aanbod van vier. Eenmaal per maand wordt na resse voor het muzikale erfgoed en de hedendaagse vertolkers. afloop van een concert een diner of een informele ontmoeting met de artiesten georgaDeze groep krijgt een internationaal karakter ; er zijn Nederlandse en Franse leden, als- niseerd. ook enkele personen van Duitse en Amerikaanse nationaliteit. De fiscale aftrekbaarheid blijft een gewaardeerd pluspunt voor al wie hiervan kan genieten.

BOZAR FRIENDS De BOZAR FRIENDS genieten volgende voordelen : BOZAR EXPO PROMOTERS — 10% reductie op de individuele toegangsprijs van producties van BOZAR, Rideau de (Voorheen “ promoters ” van de Vereniging voor Tentoonstellingen) Bruxelles en ADAC ; Liefhebbers van beeldende kunsten kunnen terecht bij de BOZAR EXPO PROMO- — 10% reductie op aankopen in de BOZARSHOP ; TERS, de tegenhanger van de MUSIC PATRONS. In 2004 bestond deze categorie — postabonnement op het tweemaandelijkse BOZARMAGAZINE ; uit 55 leden ; 7 promoters hebben de groep verlaten om lid te worden van BOZAR — abonnement op de driemaandelijkse newsletter BOZARFRIENDS ; PATRONS. — gratis nieuwjaarsconcert gevolgd door een receptie ; — ontmoetingen met artiesten, conferenties, museumbezoeken, enz. ; BOZAR PATRONS — uitnodiging voor de vernissages in het Paleis voor Schone-Kunsten.

Deze nieuwe ledencategorie kwam in september 2003 tot stand. Lidmaatschap van BOZAR PATRONS combineert de activiteiten en voordelen van MUSIC PATRONS met die van BOZAR EXPO PROMOTERS. In het seizoen 2004-2005 telde deze categorie 138 leden.

Culturele partners

III. Partners

Culturele partners in België In de loop van zijn 75-jarig bestaan heeft het Paleis voor Schone Kunsten altijd kunnen rekenen op trouwe culturele partners die zich mee willen inzetten voor het creëren, ontdekken en verspreiden van cultuur.

Ze brengen verscheidenheid in de programmatie die het Paleis niet volledig zelf voor zijn rekening kan nemen.

Van films (dagelijkse programmatie van het Filmmuseum en gerichte manifestaties van het Koninklijk Filmarchief van België) over toneelstukken (coproducties van de cyclus Muziek en Poëzie met le Rideau de Bruxelles), evenementen voor jongeren (BRONKS Jeugdtheater, Jeunesse Musicale, Jeugd en Muziek, Jeunesse et Arts Plastiques) tot muziek (concert en programmatie van het Nationaal Orkest van België, Festival van Vlaanderen en Festival de Wallonie), van dans over variété tot literatuur (Het beschrijf, la Promotion des Lettres belges de langue française Passa Porta) : al deze partners dragen bij tot de uitbouw en tevredenheid van een heel divers publiek. Ze versterken de multidisciplinariteit – een van de artistieke pijlers van het cultureel project – en nemen via allerlei samenwerkingen en coproducties deel in de eigenlijke programmatie van het Paleis voor Schone Kunsten.

Elk van deze partners heeft een eigen identiteit. Door hun eigenheid benadrukken ze vaak de ontwikkeling van de culturele diversiteit van de programmatie.

De voornaamste regelmatige culturele partners zijn : — ADAC / Exploration du Monde — Het beschrijf — BRONKS Jeugdtheater — Koninklijk Filmarchief van België — Muziekwedstrijd Koningin Elisabeth van België — Stichting Euphonia — Stichting Europalia International — Festival van Vlaanderen Brussel – Europa — Festival de Wallonie

— Jeugd en Muziek Brussel — Jeunesses Musicales de Bruxelles — Jeunesse et Arts Plastiques — Jonge Belgische schilderkunst — Koninklijke Muntschouwburg — De Kunstberg — Nationaal Orkest van België — Promotion des Lettres belges de langue française — Le Rideau de Bruxelles — Filharmonische Vereniging Brussel

Buitenlandse culturele partners Op internationaal niveau is het Paleis voor Schone Kunsten lid van de European Concert Halls Organisation (ECHO). Deze organisatie bestaat sinds 1994 en verenigt de directeurs van dertien concertzalen die tot de Europese top behoren, evenals de directeur van de Carnegie Hall in New York.

European Concert Halls Organisation streeft meer culturele uitwisseling na en wil werken op verschillende podia brengen. De vereniging lanceert en promoot projecten in twee specifieke domeinen : steun aan jonge vertolkers van internationaal niveau (Rising Stars) en nieuwe composities. European Concert Halls Organisation geeft opdrachten aan componisten die samenwerken met cineasten, videasten of choreografen om nieuwe interdisciplinaire projecten te ontwikkelen, aangepast aan het formaat van een concertzaal.

Sinds 2000 krijgen deze programma’s de steun van de Europese Commissie in het kader van het programma Cultuur 2000.

31

32

De leden van de European Concert Halls Organisation waren in 2004 : — Het Concertgebouw Amsterdam — The Athens Concert Hall Organization — Festspielhaus Baden-Baden — Symphony Hall Birmingham — Paleis voor Schone Kunsten Brussel — Kölner Philharmonie — Barbican Centre London — South Bank Centre London — Carnegie Hall New York — Cité de la Musique Paris Elysées Paris — Théâtre des Champs Champs-Elysées — Konserthuset Stockholm — Gesellschaft der Musikfreunde in Wien — Wienerr Konzerthausgesellschaft

Internationale opdracht

III. Partners

Omschrijving Een van de opdrachten van het Paleis voor Schone Kunsten is “ een multidisciplinaire en geïntegreerde culturele programmering uit te werken en uit te voeren, die bijdraagt tot de Europese en internationale uitstralingg van het federale België, de Gemeenschappen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ”.

Verder bepaalt het beheerscontract tussen de Belgische Staat en het Paleis : “ Gelet op het statuut van Brussel als Europese hoofdstad, legt de Vennootschap de Europese Commissie en het Europees Parlement projecten voor die de basis vormen van een Europese culturele activiteit, waarbij de cultuurdiversiteit en de mobiliteit van de kunstenaars en kunstwerken worden aangemoedigd. In die context zoekt de Vennootschap naar een specifiek samenwerkingsverband en kan zij daartoe de passende overeenkomsten sluiten ”.

Het Paleis voor Schone Kunsten wil uitgroeien tot een broedplaats voor het culturele Europa van morgen door internationale initiatieven te stimuleren, artistieke ontwikkelingen in België te ondersteunen en zich open te stellen voor andere culturen.

De coproducties in het kader van het tweejaarlijkse Europalia festival kaderen uitstekend in deze opdracht. In de periodes tussen de tweejaarlijkse Europalia festivals, zoals in 2004, werkt het Paleis andere belangrijke internationale projecten uit om de bovenomschreven opdracht optimaal te volbrengen.

De prospectie gebeurt via contacten met buitenlandse vertegenwoordigingen in België en via rechtstreekse contacten met potentiële partners in het buitenland. De opeenvolgende Voorzitterschappen van de Raad van de Europese Unie en de actualiteit binnen de EU vormen de aanzet van heel wat internationale initiatieven in het Paleis voor Schone Kunsten.

De inspanningen voor de uitbouw van de internationale profilering sinds de oprichting van het vernieuwde Paleis in 1999, wierpen in 2004 vruchten af : het Paleis krijgt steeds vaker aanvragen tot samenwerking van internationale instellingen en overheden.

33

34

IV IV. V Dienstverlening

Marketing en communicatie

Missie

IV. IV V Dienstverlening

De afdeling marketing en communicatie staat in voor de communicatie van het volledige artistieke BOZAR-project, de product marketing en de promotie van alle publieksproducten (tickets, horeca, shop...), de positionering van de instelling als Kunstenhuis en van het cultuurmerk BOZAR (corporate communicatie) alsook de publiekswerking voor de individuele bezoeker én de bezoeken in groepsverband. De werking heeft tege tegelijkertijd een Brusselse, nationale en internationale dimensie.

Organisatie De afdeling bestaat uit 5 cellen : — de algemene redactie (BOZAR MAGAZINE, website, e-newsletter, flyers, folders, brochures, affiches) — de muziekredactie (verantwoordelijk voor de programmaboekjes) — de persdienst — de dienst audience development (publiekswerving) — de grafische studio met webmaster.

De algemene redactie In 2004 zagen 5 edities van het tweemaandelijkse BOZAR MAGAZINE het licht.

Midden 2004 onderging de opmaak van deze agenda een facelift, die de leesbaarheid en presentatie per discipline verder moest verfijnen. Ook werd plaats gemaakt voor transversale, interdisciplinaire projecten vooraan in de agenda en werd geëvalueerd hoe vooral projecten met een lange levensduur de nodige zichtbaarheid konden krijgen (eventueel gespreid over twee edities).

De website bevat naast de meest recente informatie (promotieflitsen, informatie m.b.t. wijzigingen, annulaties, nakende evenementen) ook de volledige BOZAR-programma-

tie met een inhoudelijke presentatie per evenement en de agenda-informatie van evenementen georganiseerd door derden in het Paleis voor Schone Kunsten.

De website evolueerde van gemiddeld 1.000 bezoekers per dag naar een gemiddelde van 2.700 bezoekers per dag en een gemiddelde bezoekduur van 4,8 minuten (cijfers per 31 december 2004). De elektronische newsletterr of ee-zine zine wordt verstuurd naar 2.981 Franstalige en naar 2.456 Nederlandstalige adressen (cijfers per 1 maart 2005).

Belangrijk is aan te geven dat het Paleis voor Schone Kunsten strikt de nieuwe ‘opt-in’ regelgeving volgt. De frequentie wordt bewust laag gehouden (maximaal twee verzendingen per maand) om geen uitholling van het medium te veroorzaken.

Tijdens de zomer van 2004 werd een begin gemaakt met de ontwikkeling van een nieuwe website, die wat huisstijl en grafische opmaak betreft volledig in de lijn zal liggen van de eerste BOZAR-site maar waarvan de digitale mogelijkheden beter overeenkomen met de doelstellingen.

In 2004 verschenen drie jaarbrochures : de algemene seizoensbrochure groot formaat met een transversale voorstelling van het programma voor alle disciplines, een aparte muziekbrochure en een jaaroverzicht voor de tentoonstellingsprogrammering. Een aparte seizoensbrochure met de bestaande en aangepaste programmering voor middelbare en lagere scholen werd eveneens gepubliceerd en per direct mail verspreid.

De muziekredactie Dit team is verantwoordelijk voor de productie van de programmaboekjes voor de concerten en een selectie van andere evenementen (bijv. dans, colloquia).

De muziekredactie springt ook bij voor de productie van de jaarbrochure BOZAR MUSIC en vertalingen voor de afdeling.

35

Voor de afdeling BOZAR EXPO werd telkens een persconferentie georganiseerd op de ochtend van de vernissage, zodat de berichtgeving de dag nadien of de avond zelf 1. Het team voor een eerste golf publieksbelangstelling zorgde. Voor de tentoonstelling Karel ApEen aantal maatregelen werd genomen om deze dienst terug tot zijn kerntaken te bren- pel. Onderweg werd in mei een eerste persontmoeting georganiseerd in bijzijn van de gen. De contacten met de pers werden ook gezuiverd door de link tussen redactionele commissaris Rudi Fuchs en Karel Appel in Amsterdam. Vanaf het najaar 2004 is er berichtgeving en publiciteit uit de relatie weg te halen. mede dankzij het uitgebreide bestand en de intensievere contacten een meer internationale afvaardiging van de cultuur- en toerismepers uit de buurlanden waar te nemen.

Een eerste belangrijke stap was de creatie van een perswebsite, met een duidelijke toe- Het blijft een uitdaging – na de eerste grote bezoekerstoeloop de eerste maand – de gevoegde waarde voor de pers maar ook een opmerkelijke efficiëntieverhoging voor de onvermijdelijke terugval te counteren door de pers opnieuw te mobiliseren. Hier moet dienst. Journalisten kunnen na registratie en met een paswoord zelf de nodige informa- pro-actiever gekeken worden naar de planning en organisatie van evenementen of inititie ophalen zoals een set persfoto’s, het persdossier en andere nuttige informatie. Deze atieven met nieuwswaarde die zich in de grijze zone PR versus artistiek bevinden. site – deelsite van de moedersite www.bozar.be – kreeg in 2005 een verdere invulling en wordt ook geïntegreerd in het databankproject rond de activiteiten.

Audience development De cel audience development staat in voor de promotie van de respectievelijke discipliEen akkoord met een knipseldienstleverancier ging in vanaf 1 september 2004, zodat nes en hun programmering en voor de actieve prospectie richting doelgroepen. we per persactie, bericht of ontmoeting een volledig beeld krijgen van de weerklank Hiertoe staat hen het volledige gamma communicatiedragers en promotiemiddelen in de media in binnen- en buitenland (buurlanden en een selectie van de belangrijkste ter beschikking : publicaties, e-news, website, mailings, telemarketing, speciale activiEuropese landen). Ook persberichten op het internet worden op die manier opgepikt. teiten zoals leerkrachtendagen, dag van Markant, dag van de Brusselse verenigingen Bovenstaande maatregelen maken het mogelijk om de audiovisuele en geschreven Bel- en beurzen/evenementen n georganiseerd door derden al dan niet in het Paleis voor gische pers opnieuw volledig te bestrijken. Daarnaast werden belangrijke investeringen Schone Kunsten zelf (Erfgoeddag, Open Monumentendagen, Art Brussels, Vlaamse gedaan voor het in kaart brengen van het internationale perslandschap. In eerste Onderwijsdagen, Dag van de Student, Cultuurcommunicatiedag, Klara in het Paleis, instantie om het imago van het Paleis voor Schone Kunsten als tentoonstellingshuis te toerisme- en tradebeurzen in Berlijn en Londen etc). versterken ten overstaan van internationale cultuurhuizen en kunstenaars, maar – en dit zeker tijdens het najaar van 2004 – in toenemende mate ook om cultuurliefhebbers 1. MUSIC uit de buurlanden er toe te bewegen de tentoonstellingen te bezoeken.

De verantwoordelijke audience development wordt bijgestaan voor de opmaak van de zaalplannen, de encodering van bepaalde contingenten en het beheer van de VIPEr werd actief gewerkt op de geschreven lifestyle-pers en familiebladen voor respec- en perstickets. De werking van deze dienst bleef stabiel en grotendeels ongewijzigd in tievelijk de tentoonstellingen en de activiteiten georganiseerd door de afdeling BOZAR 2004. Wel werden een aantal procedures met betrekking tot het beheer van servitudes STUDIOS ; met goede resultaten tot gevolg. De muziek en de tentoonstellingen werden op punt gesteld. gecoverd door de nationale en Brusselse kranten en dagbladen. Er valt een toenemende belangstelling van de streekpers waar te nemen.

Hoewel de individuele abonnee of concertbezoeker de belangrijkste doelgroep blijft, Na de zomer werd een begin gemaakt met de positionering van het Paleis voor Schone wordt ook met groepen, bedrijven, sociale diensten gewerkt waarbij een extra zakencijKunsten als ‘opinion leader’ waarbij voor thema’s die verband houden met cultuur- fer wordt gerealiseerd van 75.000 euro. Wel dient opgemerkt dat de inspanningen naar participatie, kunst, subsidies, maatschappelijke onderwerpen het Paleis voor Schone scholen via de verantwoordelijken audience development STUDIOS ook een belangKunsten aan het woord komt, geconsulteerd wordt of als expert wordt opgevoerd. Deze rijke meerwaarde betekenen voor de muziek met formules als Klassiek met Klasse en strategie wordt in 2005 verder uitgebouwd. de Eersteklasconcerten.

De persdienst

36

2. Persconferenties en ontmoetingen De jaarlijkse persconferentie had plaats op 18 maart 2004, waarbij een tweede fase aanbrak voor het cultuurmerk BOZAR met de artistieke, inhoudelijke invulling van het in 2003 gelanceerde imago.

Het nieuwe seizoen 2004-2005 en de start van de abonnementsverkoop in maart werd aangekondigd met affiches, radiospots en in de dagbladen.

Ter gelegenheid van de 75ste verjaardag werd een postkaart uitgegeven met een wed-

strijdvraag (concept ‘Hall of Fame’) en werden affiches verspreid. De procedure voor de interne affichering van de concerten werd behouden ; deze wordt in 2005 herbekeken in het kader van de werken in de vestibule.

IV. IV V Dienstverlening

3. THEATRE/DANCE/LITERATURE/CINEMA Theatre/dance/literature Voor Theater & Literatuur op de Middag werden twee folders uitgebracht die telkens een semester omspannen.

Een actieve campagne werd gevoerd (affichage, radiospots) rond de concerten van Voor de dansvoorstellingen Foi en NDT/Bob Wilson werd gewerkt met een intensiePatti Smith, Sonny Rollins, het Ierland Festival, het Nederland Festival en het Turkije ve affichagecampagne, radiospots, direct mail, een breed geografisch verspreide folder Festival. Voor initiatieven als Muziek en poëzie of de Kunstberg op zondag worden spe- en advertenties. cifieke folders en affiches gedrukt. Gezien het toenemende aantal concerten én de di- Voor het verjaardagsfeest van de Nederlandse groep The Ex (literatuur, muziek, film) versificatie naar wereldmuziek, jazz en blues wordt ook veel gewerkt met vlugschriften werd een flyer uitgebracht. en een distributie door studenten in Brussel en aan cultuurhuizen en ontmoetingsplaat- Cinema sen in andere steden.

Voor de Jonge Filmfans-voorstellingen in de grote zaal wordt telkens een folder en een affiche gemaakt en worden radiospots en advertenties geplaatst. De aanwezigheid van 2. EXPO de regisseurs Kaurismaki, Kiarostami en Chéreau werd ondersteund met affichage, raPer ‘blockbuster’ werd een gedetailleerd promotieplan opgesteld – afhankelijk van diospots en advertenties. Ook voor de marathonvertoning van in december werd gede ruilovereenkomsten met media en communicatiepartners, sponsors en het intern werkt met folders, affiches, radiospots en advertenties. beschikbare budget – en dit voor de tentoonstellingen Appel, Turkije, Rimbaud, Symbolisme, Arp. 4. STUDIOS projecten in de tentoonstellingen wordt de communicatie geïngeïn Voor de STUDIOS STUDIOS-projecten Een eerste actieterrein betrof de internationalisatie van de promotie, er werd een tegreerd in de tentoonstellingspromotie. Voor het nieuwe zondagprogramma ‘BOintensieve samenwerking opgestart met BITC (Brussels International Tourism & Con- ZAR SUNDAYS’ werden een aparte folder, een persdag, affiches, radiospots en advergress), Toerisme Vlaanderen en OPT (Office de Promotion du Tourisme Wallonie- tenties voorzien. De formule werd inhoudelijk en organisatorisch herzien eind 2004 en Bruxelles) : zal dus in 2005 opnieuw gepositioneerd moeten worden.

1. Georganiseerde workshops en buitenlandse persconferenties (in november en december in het kader van de promotie rond 175 jaar België en 25 jaar federalisme).

De START-formule voor –26 jarigen wordt gepromoot door affiches, flyers en com2. Een aantal groepspersreizen en individuele bezoeken van buitenlandse pers municatie via specifieke jongerenkanalen (Student Welcome Pack, GO PASS NMBS, 3. Het Paleis voor Schone Kunsten stapte eveneens mee in de formule Brussels Card Randstad...). Voor de scholen gebeurt de communicatie veelal via direct mail (scholengelanceerd door BITC brochure), via partners als Klasse, de onderwijsbeurzen en –dagen.

4. Een akkoord met Thalys voor affichage op de lijn Brussel-Parijs en met de NMBS vanaf het najaar voor de combinatie B-dagtrip/tentoonstelling.

5. DISTRIBUTIE EN EVENTS Voor de distributie van alle publicaties en promotie-instrumenten voor bovenvermelde Een tweede actieterrein omvatte de groepsreservaties en dit zowel wat de commu- evenementen, maar ook naar partners en via de betalende affichage- en foldercircuits ; nicatie naar deze doelgroepen betreft als het verwerken van het toenemend aantal de steeds veranderlijke signalisatie in en om het gebouw en de coördinatie van de aanreservatieaanvragen van verenigingen en scholen. De nodige aanpassingen in het wezigheid op beurzen en workshops, alsook de volledige media-planning (productie ticketingsysteem en de aanvraag tot reservatie van groepsbezoeken via de website radiospots en advertenties) werd een aparte cel opgericht. hebben de dienst de nodige ruimte gegeven om de registratie verder te digitaliseren en te optimaliseren. Eind 2004 werd de beslissing genomen om voor alle groepsbezoeken 6. PUBLIEKSMAPPING voorafbetaling in te voeren, om wachttijden en laattijdige start van de rondleidingen Om de grote diversiteit en geografie aan doelpublieken in kaart te kunnen brengen en de tot een minimum te herleiden. effectiviteit van promotieacties te kunnen meten (ook ten overstaan van partners als BITC, Toerisme Vlaanderen en OPT), werd de enquêtering van de bezoekers voortgezet en uitgebreid. Voor de tentoonstellingen wordt elke groepsverantwoordelijke gevraagd zijn mening te geven over de geleverde diensten en de kwaliteit van de rondlei-

37

dingen in het bijzonder. De individuele bezoeker wordt rechtstreeks aangesproken en door enquêteurs ondervraagd.

Deze analyses leren ons dat : — een gemiddeld bezoek met gemiddeld twee personen aan een tentoonstelling 1,5 uur duurt ; — 90% van de tickets de dag zelf aan de kassa worden aangekocht ; — de helft van de bezoekers hedendaagse kunst of historische tentoonstellingen prefereert ; — de informatie en promotie hen hoofdzakelijk bereikt via dagbladen en magazines, affiches, folders en het BOZAR MAGAZINE. Radio en TV volgen in latere instantie.

Voor de buitenlanders blijven dagbladen en magazines belangrijk, maar vinden we ‘word-of-mouth’ op de derde plaats ; — de tentoonstellingen een nieuw publiek bereiken : voor een kwart van de bezoekers in de herfst 2004 betrof het hun eerste bezoek, voor de buitenlanders is dit 61% ; — de tevredenheidsbarometer hoog ligt : 94% is tevreden tot eerder tevreden ; — het tentoonstellingspubliek ook interesse heeft voor andere disciplines : vooral expo muziek en expo+theater. expo theater. expo+muziek 38

Demografische informatie van de bezoekers :

45 % mannen versus

41 % tussen 46-60 jaar 20 % > 60 jaar

55 % vrouwen

20 % overige 19 % tussen 36-45 jaar

9 % overige 31 % overige 54 % Nl

69 % resideert in België

37 % Fr

17 % overige 36 % postcode Brussel

1 % overige 43 % met het openbaar vervoer

9 % Leuven 10 % Oost-Vl 13 % Antwerpen 15 % Brabant (Vl+Fr)

20 % leerkrachten 31 % overige 17 % bedienden 7 % studenten 11 % vrije beroepen 14 % gepensioneerden

56 % komt met de wagen

IV IV. V Dienstverlening

Om alle bezoekers de mogelijkheid te geven in dialoog te treden met het Paleis voor Doelstellingen 2005 Schone Kunsten, werd een roze ‘we need your opinion’ formulier en een urne ter be- Extern schikking gesteld overal in het gebouw met de bedoeling het adressenbestand uit te • Uitbreiding van de vaste kern BOZAR-fans met nieuwe of onvoldoende aanwezige doelgroepen (teens, twintigers, jonge ouders, performing arts-liefhebbers, toeristen) bouwen en de stem van het publiek te horen. Op deze vragen, klachten, suggesties door community-initiatieven als interactiviteit op de website, herformulering van het wordt steeds een antwoord geformuleerd net als op alle klachten die ons via andere weg FRIENDS-aanbod en doelgroepcommunicatie bezorgd worden.

• Definitie en positionering van de ‘BOZAR-experience’ met naast de artistieke hoofdDe actieve enquêtering via interviewtechniek van de bezoekers voor de andere disci- brok een articulatie van alle diensten en initiatieven die waarde toevoegen aan een bezoek plines, die nu zeer punctueel en sporadisch gebeurt, moet in 2005 verder uitgebouwd • Verlevendiging van het abonnementsaanbod en de definitie van nieuwe formules om worden. het aantal abonnees opnieuw te verhogen en nieuwe manieren van klantenbinding ingang te doen vinden De grafische studio en webmaster Begin 2004 werd de nood aan een professioneel beheer van het technisch platform en • Blijven waken over de kernpublieken en hen nog meer mobiliseren (ambassadeurs valoriseren) de coördinatie van de online ter beschikkingstelling van content dermate acuut dat de • Stimuleren van cross-selling binnen de disciplines (combitickets) en tussen de disciplifunctie van een voltijdse webmaster gecreëerd en ingevuld werd. nes (ontdekkingsabonnementen) Deze versterking van het team is een logische stap in de verdere ontwikkeling van het • Lancering van nieuwe producten in combinatie met het horeca- en winkelaanbod onder • Uitbouw van de relatiedatabase (1-on-1 (1 on 1 promotie) en het nationale én internationale online gerealiseerde zakencijfer (in 2004 11% van het totale ticketvolume) en de ondermediabereik (1 to many). steuning van de uitbouw van een online BOZAR-community.

Tijdens de zomer van 2004 werd een tweede fase opgestart van het databankproject, waarbij deel 1 de implementatie betrof van de relatiedatabase Organon, de basis van alle Intern publiekscommunicatie- en promotie per brief, e-mail of telefoon. Deel 2 voegt hieraan • Bijscholing van de leden van het departement in hun respectievelijke actiedomeinen en bijschaven/aanleren van bepaalde functietechnische competenties (PC-applicaties, een activiteitendatabase toe die het huidige platform ‘Agenda’ volledig zal vervangen per 15 april 2005. Deze nieuwe databasestructuur zal fungeren als een centraal infor- talen, commerciële vaardigheden) matiepunt van waaruit (in latere fasen zelfs geautomatiseerd) alle drukwerk én de web- • Blijvend stimuleren van procedurematig werken en overleg • Zorgvuldige bewaking van het creatieve proces (voldoende zuurstof ) voor de grafische site gevoed worden. Dit zal het redactieproces verder stroomlijnen. studio door injecties van buitenaf Met deze database (relaties + activiteiten) en de voorziene interface naar het verkoops- • Organisatie van de redactie en verantwoordelijkheden systeem (TicketAct) zal de cel audience development in de mogelijkheid verkeren ge- • Opzet van kaderovereenkomsten ter optimalisatie van de uitgaven voor dienstenleveranciers (koeriers, drukkerijen, affichage, vertalers, grafische bureaus) personaliseerde promotieacties en verfijnde doelgroepencommunicatie te initiëren.

Voor de website biedt dit diezelfde voordelen van personalisatie waarbij op termijn elke bezoeker zijn eigen homepage met voorkeuren en interesses bij ieder bezoek gepresenteerd krijgt.

39

BOZAR TICKETS

40

De online ticketverkoop steeg in 2004 tot meer dan 15.500 verkochte tickets, een Organisatie In de zomer van 2004 verhuisden de box office activiteiten naar de ingang van de Ra- vooruitgang met ongeveer 50%. De meeste transacties gebeurden vanop de website www.bozar.be. venstein Galerij, juist tegenover de hoofdingang van het Paleis voor Schone Kunsten.

De box office werd omgedoopt tot BOZARTICKETS. Bedoeling is om voordeel te halen uit de branding-inspanningen rond het BOZAR-logo. Sinds 17 september 2004 zijn Voor de verkoop via het callcenter, werd besloten een nieuw systeem voor telefoonbeheer te installeren om de productiviteit en de flexibiliteit te verhogen. Het oude de box office activiteiten geïntegreerd in de dienst Marketing & Communicatie. softwareprogramma werd vervangen. Deze migratie werpt vruchten af. De operatoren beschikken over een echt beheersinstrument en het nieuwe programma biedt een veel grotere flexibiliteit inzake het programmeren ervan. Dat laatste is een absolute must voor het Paleis voor Schone Kunsten, dat zijn ticketingactiviteiten voor derden verder Box office voor derden Sinds september 2004 vertrouwt Flagey y de opmaak en het beheer van zijn zaalplan- wil ontwikkelen. nen en de telefonische voorverkoop van tickets via automatische oproepdoorschakeling en gepersonaliseerde dienstverlening toe aan het Paleis voor Schone Kunsten. (22.300 verkochte tickets in het laatste kwartaal van 2004).

Betalingswijze

In de lente van 2004 werden voor rekening van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten in België via telefoon en internet bijna 7.500 tickets verkocht voor de Khnopfftentoonstelling.

Onze klanten kiezen in toenemende mate voor contante betaling (45% van het totaal), zelfs voor evenementen met een relatief hoge toegangsprijs.

Aan het einde van het jaar werden genummerde 175/25-passen ontworpen en uitgegeven ter herdenking van de 175ste verjaardag van de onafhankelijkheid van België en de BOZAR-producten Van alle recent gelanceerde BOZAR-producten (BOZARCARD, BOZARSTART 25ste verjaardag van het federalisme in 2005. voor jongeren, BOZARFRIENDS en BOZARGIFT) heeft BOZARGIFT in 2004 de grootste vooruitgang geboekt.

Reservatie en verkoop Voor de ticketverkoop aan het loket werd – mede onder invloed van de bemoedigende resultaten van het pilootproject in 2003 – beslist om individuele toegangskaartjes voor tentoonstellingen apart te blijven verkopen in de Koningsstraat en in de Horta Hall. De verkoop van groepstickets blijft in beheer van het hoofdbureau.

Onthaal, catering, evenementen

Onthaal Het onthaalpersoneel staat bij alle voorstellingen, recepties en tentoonstellingen in voor het onthaal van het publiek, de ticketcontrole, het vestiairebeheer, de verkoop van programmaboekjes, het uitdelen van monsters in het kader van activiteiten opgezet door de afdeling FUNDING, de veiligheid van het publiek, enz...

IV. IV V Dienstverlening

Catering In oktober 2004 tekende het Paleis voor Schone Kunsten een concessiecontract met de firma PBA-PSK Catering, waarvan de aandelen in handen zijn van de NV Choux de Bruxelles en de NV Traiteur Loriers.

Dankzij grote infrastructuurwerkzaamheden kon een deel van het restaurant naast de Horta hal opnieuw in gebruik worden genomen. Het ontwerp van dit tijdelijke restaurant werd toevertrouwd aan Jan De Cock, laureaat van de Prijs Jonge Belgische Schilderkunst en een gevestigd artiest die al in internationale culturele topinstellingen mocht exposeren. Het restaurant is verbonden met de Horta Hall via drie nieuwe openingen, die zijn aangebracht met toestemming van de Koninklijke Commissie voor Monumenten en Landschappen.

Deze tijdelijke restaurantvoorzieningen zijn duidelijk te beperkt om aan de vraag te voldoen. Tijdens de laatste maanden van 2004 is het voorontwerp van de tweede fase van het restaurant tegenover de Baron Hortastraat afgewerkt.

Ook in de bar nabij de kleine zalen (M, Studio, Terarken) zijn de werken gestart. Deze bar wordt omgevormd tot een eiland dat de verschillende zalen kan bedienen.

Bij wijze van test is gedurende het laatste trimester van 2004 een pauzebar geïnstalleerd in de Horta hal. De concertgangers reageerden heel positief en de concessiehouder heeft voorgesteld om in deze zone stelselmatig een pauzebar te voorzien, behalve op avonden dat de Horta hal gereserveerd is voor een privé-evenement.

Evenementen De nieuwe Terarkenzalen, die zich bijzonder goed lenen tot de organisatie van corporate events, werden in november 2004 voor het eerst gebruikt voor een prestigieus evenement. Sindsdien hebben klanten uit de handelssector, de openbare sector en de privésector geregeld evenementen georganiseerd in de nieuwe zalen.

De reacties uit de bedrijfswereld waren heel lovend, vooral wat betreft de logistieke faciliteiten van de nieuwe zalen: de bedrading en de uitrusting zijn uitstekend, de akoestiek is perfect, er is een privéparking in de buurt, de zalen zijn makkelijk bereikbaar voor leveranciers van technische diensten en toegankelijk voor de cateraar.

Het product nocturnebezoek aan tentoonstellingen voor bedrijven heeft een professioneel niveau bereikt, zowel qua verkoop als qua uitvoering.

Het nieuwe product privéreceptie in de logeruimtes tijdens de pauze is zeer positief onthaald door onze bedrijfsklanten.

41

V. De coulissen 42

Human resources

V V. De coulissen

BOZAR MUSIC

BOZAR CINEMA

De afdeling Muziek, BOZAR MUSIC genoemd, telde op 1 maart 2005 negen medewerkers die samen meer dan 250 concerten per jaar voorbereiden en organiseren: een adjunct-directeur (sinds 1 juli 2004), vier voltijdse en vier halftijdse medewerkers.

De activiteiten van BOZAR CINEMA sluiten nauw aan bij de andere artistieke disciplines van het Paleis. De coördinatie van de activiteiten van deze afdeling is toevertrouwd aan 1 deeltijdse coördinator.

BOZAR EXPO

BOZAR STUDIOS

De afdeling tentoonstellingen “op 1 maart 2005”, BOZAR EXPO genoemd, bestaat de uit een assistente, die zich ook deeltijds bezighoudt met het organiseren van de activiteiten van de BOZAR EXPO Promoters, vier voltijdse coördinators voor de tentoonstelr die momenteel een dag per week voor BOZAR EXPO lingen en een freelance coördinator, werkt en de fotografie-tentoonstellingen coördineert.

Naast de coördinatrice, de productieverantwoordelijke en het het reservatieteam werd de ploeg in februari 2004 uitgebreid met 2 nieuwe medewerkers publiekswerving. De laatste werden ingezet voor het uitbreiden van het publiek voor de diverse activiteiten van BOZAR STUDIOS: groepen, scholen, jongeren en families.

In november 2004 werd besloten de publiekswerving en reservatietaak af te splitsen Een vijfde coördinatorr werd vanaf november 2004 gedurende tien maanden tijdelijk in van de artistieke en inhoudelijke taak van de dienst. Het reservatieteam ging deel uitdienst genomen voor de coördinatie van de tentoonstelling Ensor tot Bosch, een project maken van het Call Center, alwaar de twee medewerkers kunnen beschikken over een i.s.m. de vlaamsekunstcollectie. professionele uitrusting en informatica-ondersteuning. De medewerkers publiekswerving werden overgeheveld naar deze afdeling Communicatie, meer bepaald naar de cel Vanaf augustus 2004 werd een halftijdse medewerkster aangeworven als verantwoorde- ‘audience development’, alwaar zij ook voor de andere disciplines werken op de uitbreilijke voor de publicaties (catalogi, zaalteksten, teksten vooraudiogidsen en bezoekers- ding van de voormelde doelgroepen. gidsen).

BOZAR STUDIOS verwelkomt heel wat stagiaires. Per seizoen worden 6 stagiair(e)s ingezet. Alle stagiair(e)s genieten een universitaire opleiding.

BOZAR THEATRE DANCE LITERATURE De afdelingen Theater, Dans en Literatuur hebben twee personeelsleden in ‘fulltime’ dienst en een coördinator literatuur (2/5). In het jaar 2004 organiseerde het zowat 65 activiteiten.

43

BOZAR FUNDING In 2004 maakten vier personen deel uit van het departement, de directeur van het departement, een Advertising Manager, een Contract Manager, een Membership Manager.

MARKETING EN COMMUNICATIE De directrice van de afdeling marketing en communicatie wordt ondersteund door een secretaresse.

Algemene redactie De productie van het magazine wordt volledig gecoördineerd door één redacteur die ook de eindredactie verzorgt (op 3/5 basis).

De muziekredactie Dit team van 4 personen (2 voltijds, 2 3/5) is verantwoordelijk voor de productie van de programmabrochures voor de concerten en een selectie van andere evenementen (bijv. dans, colloquia).

44

De persdienst Het grotere volume aan activiteiten en de noodzaak aan een vast, meertalig aanspreekpunt voor de tentoonstellingen voor de nationale én internationale pers heeft in juni 2004 uiteindelijk geleid tot de aanwerving van een voltijdse verantwoordelijke voor de perscel die de bestaande twee persverantwoordelijken (1 voltijds, 1 2/5) versterkt.

Audience development 1. MUSIC: 2 personen voltijds Deze equipe staat, met steun vanuit de andere cellen van de communicatie, in voor het onthaal van genodigden bij de concerten en andere voorstellingen.

2. EXPO: 1 persoon voltijds Voor de tentoonstellingen moest nog erg veel basiswerk verricht worden in lijn met de explosieve groei, ingezet in 2003, voor deze discipline.

Een tweede actieterrein omvatte de groepsreservaties en dit zowel wat de communicatie naar deze doelgroepen betreft als het verwerken van het toenemende aantal reservatieaanvragen van verenigingen en scholen.

Eind 2004 werd de beslissing genomen om voor alle groepsbezoeken voorafbetaling in te voeren, om wachttijden en laattijdige start van de rondleidingen tot een minimum te herleiden.

3. THEATRE/DANCE/LITERATURE/CINEMA: 1 persoon halftijds STUDIOS: twee halftijdse personen Tot de herfst 2004 was er binnen de afdeling geen verantwoordelijke die de evenementen voor deze disciplines promotioneel kon ondersteunen. Met één persoon die dit op halftijdse basis opneemt, naast een halftijdse baan als audience developer voor de STUDIOS-projecten, breekt een nieuwe fase aan voor de promotie van deze disciplines en wordt een planmatige aanpak mogelijk.

Na enkele maanden is het effect voor deze projecten reeds duidelijk voelbaar. Dit geeft de artistieke verantwoordelijken ook een centraal aanspreekpunt voor verkoop en promotie.

4. MEDIA PLANNING Voor de distributie van alle publicaties en promotie-instrumenten voor bovenvermelde evenementen, maar ook naar partners en via de betalende affichage- en foldercircuits; de steeds veranderlijke signalisatie in en om het gebouw en de coördinatie van de aanwezigheid op beurzen en workshops, alsook de volledige media-planning (productie radiospots en advertenties) zijn 1 voltijdse en 1 halftijdse persoon aangesteld.

V V. De coulissen

sa’s en backoffice samen - permanent 14 personen te werk, in het seizoen - van september tot juni – aangevuld met ongeveer 30 personen in los dienstverband.

Onthaal Het onthaalpersoneel staat bij alle voorstellingen, recepties en tentoonstellingen in voor het onthaal van het publiek, de ticketcontrole, het vestiairebeheer, de verkoop van programmaboekjes, het uitdelen van monsters in het kader van activiteiten opgezet door het departement FUNDING, de veiligheid van het publiek, enz.

De dienst telt ongeveer zeventig medewerkers, waarvan de meesten deeltijds werken en per prestatie worden vergoed.

De technische dienst

De technische dienst als geheel valt onder de verantwoordelijkheid van de departementsdirecteur. De afdelingen onderhoud van het gebouw, techniek podiumkunsten en techniek tentoonstellingen worden geleid door diensthoofden.

Het totale activiteitenvolume van de technische dienst bleef in 2004 verder stijgen. De De grafische studio en webmaster (2 voltijds, 2 4/5) Het team van de grafisten werd van 4 op 3 teruggebracht maar telt nu wel naast de twee stijging was het gevolg van drie factoren: — De uitbreiding van het artistiek programma van het departement BOZAR EXPO, bestaande 4/5 contracten een voltijdse nieuwe kracht. met meestal drie tentoonstellingen in parellelle circuits; Begin 2004 werd de nood aan een professioneel beheer van het technisch platform en — de diversificatie van de voorstellingen georganiseerd door de artistieke teams van het de coördinatie van de online ter beschikkingstelling van content dermate acuut dat de Paleis voor Schone Kunsten, met name op het gebied van toneel, dans, literatuur en functie van een voltijdse webmasterr gecreëerd en ingevuld werd. De webmaster verzefilm; kert de technische uitvoering van internetprojecten en het beheer van de inhoud van de — het grotere aantal bouwwerkzaamheden in het Paleis, met maar liefst 17 werven die site in samenspraak en op aansturing van de promotieverantwoordelijken per discipline tegelijk moeten worden beheerd. en het redactieteam. De webmaster staat eveneens in voor de vormgeving van de site en is de drijvende kracht in de verdere uitbouw van bestaande en nieuwe e-marketing en Onderhoud van het gebouw en kleine werkzaamheden e-commerce activiteiten. Ook de grafische opmaak en de verzending van de maande- Door het grotere aantal artistieke activiteiten en de omvang van de werkzaamheden, lijkse e-zine en andere specifieke nieuwsbrieven (seizoensaankondiging) en e-mailings, had deze dienst af te rekenen met een hogere werkdruk, zonder dat daar een evenredige alsook de verwerking en analyse van webstatistieken behoren tot het takenpakket van stijging van het personeelsbestand tegenover stond. deze webmaster.

Dankzij de flexibiliteit en de goede wil van het team en de inzet van het diensthoofd, waren de faciliteiten voor het publiek en de artiesten het hele jaar door van een meer Ticketing Vanaf het nieuwe seizoen en het nieuw organogram (september 2004) werd de dienst dan behoorlijk niveau. ticketing onder de verantwoordelijkheid van de directeur van het departement Marketing en Communicatie geplaatst.

Om dagelijks de ticketdienst van het bespreekbureau van het Paleis voor Schone Kunsten en andere organisaties te verzekeren, stelde BOZARTICKETS – call center, kas-

45

Bovendien werd in de loop van 2004 beslist om het onderhoud van de technische installaties (liften, verwarming, airconditioning, bedieningspanelen,…) aan een volledige audit te onderwerpen. Het doel hiervan is om de productiviteit vanaf 2005 te verhogen door op basis van een gedetailleerd lastenboek één externe firma aan te duiden voor de uitvoering van alle onderhoudswerken, iets wat nu nog door veel verschillende firma’s gebeurt.

Podiumtechnieken Inspelend op de hogere werklast werd beslist om het team podiumtechnici uit te breiden met drie goed opgeleide pas afgestudeerden.

Door de aanwerving van deze mensen steeg het competentieniveau van het Paleis voor Schone Kunsten op het gebied van geluids- en lichtinstallatie.

Techniek tentoonstellingen Om aan de vraag te kunnen voldoen, doet het team van drie personen voortdurend een beroep op de onderhoudstechnici en op externe firma’s.

Door de constante zaalbezetting - vanaf 2005 ook in de zomer - moeten de technici vaker aanwezig zijn en moet de dagelijkse planning strikt worden georganiseerd.

Veiligheid 46

In 2004 werden grote inspanningen geleverd om de veiligheid in het Paleis voor Schone Kunsten te verhogen. De dispatching groepeert alle alarmsignalen (brand, inbraak, camerabewaking,…) van de verschillende delen van het gebouw. Dit elektronisch toezicht zal geleidelijk worden uitgebreid naar het volledige gebouw. De dispatching is 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 operationeel. De permanentie wordt verzorgd door medewerkers van de firma Securis.

Naast de installatie van de dispatching, werden in 2004 nog twee andere initiatieven genomen. Het eerste had betrekking op de strikte toepassing van de toegangscontrole voor personen (niet voor toeschouwers) door het zichtbaar dragen van een badge met foto. Het tweede initiatief betreft de brandveiligheid. De opleiding van de mensen op het terrein werd geoptimaliseerd.

Bouwwerkzaamheden en Masterplan in 2004 Door vanaf mei 2003 gaandeweg een Masterplan op te stellen, kon een strategie worden bepaald voor de evolutie van het gebouw, opdat het zou voldoen aan de toenemende verwachtingen en noden van artiesten en publiek. Deze grootschalige studie kon maar worden uitgevoerd dankzij de financiële tussenkomst van de Bernheim Stichting.

krachtige instrument wordt intensief gebruikt om contactgegevens op te zoeken, maar ook om brieven en (e-)mailings te genereren of telemarketing-acties te organiseren.

Activiteitendatabase In 2004 werd de analyse en de functionele omschrijving van de activiteitendatabase succesvol voltooid. Deze database bundelt een overzicht van alle artistieke activiteiten van het Paleis voor Schone Kunsten. Ze komt tegemoet aan de communicatienoden van het Paleis: website, magazine en andere publicaties.

In de loop van 2004 zijn er - in lijn met het Masterplan - maar liefst 17 werven opgestart.

Als belangrijkste vermelden we o.a.: 1. de ingebruikneming van nieuwe polyvalente zalen in de Ravensteinstraat en de herWebsite inrichting van de ingang aan de Terarkenstraat; De nieuwe website (versie 2), die in juni 2005 operationeel moest zijn, werd intensief 2. de inrichting van een centrale dispatching en een beveiligd informaticalokaal; 3. de ontmanteling van de BOZAR SHOP, waardoor de Raadzaal zijn oorspronkelijke voorbereid. Een groot deel van de aangeboden informatie is afkomstig van de activiteitendatabase. grootte terugkreeg; 4. de restauratie van de gangen van de Henry Le Bœufzaal, waardoor daar vanaf het najaar 2004 een gratis tentoonstellingsparcours kon worden ingericht; 5. het weghalen van de betonplaat die de lichtkoker naast foyer 2 en 3 bedekte.

Boekhouding en beheerscontrole

Het ICT-team Om het ICT-departement geleidelijk te kunnen upgraden, werd in 2004 beslist om het team te versterken met externe dienstverleners die het Paleis voor Schone Kunsten en zijn technische complexiteit goed kennen.

V V. De coulissen

Investeringen In 2004 ging de geleidelijke upgrading van het informaticapark verder. De minst performante apparatuur werd vervangen door nieuwe. Omwille van het toenemende activiteitenvolume werden in 2004 twee servers vervangen: de mailserver en de ticketingserver. In 2005 volgen nog vervangingen.

In de zomer werd ook het softwareprogramma in het callcenter van het reserveerbureau vervangen. Er werd een technisch platform geinstalleerd dat makkelijker kan worden geprogrammeerd door informatici van het Paleis voor Schone Kunsten zelf. Hierdoor kon de geplande ticketingactiviteit voor derden uitbreiden.

Databases Contactdatabase De Contactdatabase met meer dan 70.000 contactadressen is in 2004 afgerond. Deze geïntegreerde database bevat alle relaties van de voormalige parastatale instelling, de Filharmonische Vereniging, de Vereniging voor Tentoonstellingen en Paleis vzw. Dit

In 2004 werd de modernisering van de dienst boekhouding en beheerscontrole in snel tempo voortgezet.

In het begin van het boekjaar werd het nieuwe informaticaplatform Logistics in gebruik genomen in alle diensten en departementen van het Paleis voor Schone Kunsten.

Met dit nieuwe beheerssysteem is het mogelijk om per dienst een budget op te maken, leveran om alle financiële verbintenissen te registreren tegenover derden (bestelbons leveranciers, contracten met artiesten, huursommen,…) en een grondige beheerscontrole uit te voeren. Van in de programmeerfase is ervoor gezorgd dat we met dit instrument het administratieve gedeelte van de procedures van de overheidsopdrachten kunnen beheren en dubbele boekingen kunnen vermijden.

De medewerkers van het Paleis voor Schone Kunsten zijn intussen vertrouwd met het nieuwe beheersinstrument.

Als gevolg van de audit op de activiteiten van het bespreekbureau door het college van commissarissen is in de zomer van 2004 een reeks maatregelen getroffen om de controle op deze activiteit te verscherpen. De kassacontrole van het bespreekbureau en de afrekening per voorstelling zijn sinds de zomer van 2004 - conform het auditrapport - aan de financiële directie toevertrouwd. Tot slot werd in 2004 de gescheiden boekhouding van het bespreekbureau op punt gesteld. Deze boekhouding verloopt nu gelijktijdig met de boekhouding van het Paleis voor Schone Kunsten.

De financiële directie onderzoekt momenteel of de interne organisatie en de werkme-

47

thodes afgestemd zijn op de nieuwe werkinstrumenten en op de talrijke noden van de interne en externe klanten van het Paleis voor Schone Kunsten (financiĂŤle directie, algemene directie, subsidiedienst, diensten artistieke producties, Rekenhof, college van commissarissen, regeringscommissarissen, auditcomitĂŠ, raad van bestuur,...).

De interne audit, houdt ook rekening met de activiteiten die de boekhouddiensten van het Paleis voor Schone Kunsten verrichten voor rekening van derden (Filharmonische Vereniging, vzw Kunstberg, European Concert Halls Organisation,‌).

Tegelijk zijn in 2004 diverse procedures ontwikkeld om zeker te zijn dat zowel de procedures van de overheidsopdrachten als de door de raad van bestuur goedgekeurde boekhoudkundige evaluatieregels door alle diensten en afdelingen van het Paleis voor Schone Kunsten worden gevolgd.

48

Planning, zaalbezetting

In 2004 vonden in het Paleis voor Schone Kunsten in totaal 9.380 activiteiten(2) plaats, waarvan ongeveer 3.250 publieke activiteiten plaats.

Bezetting per zaal Henry Le Bœufzaal De bezetting van de Henry Le Bœufzaal is lichtjes gestegen (7% hoger dan de vorige jaren). Eigen producties zijn goed voor 52% van de publieke activiteiten en 77% van de repetities.

V V. De coulissen

Kamermuziekzaal De voornaamste gebruikers van deze zaal zijn ADAC, Exploration du Monde, Bronks Jeugdtheater Brussel en BOZAR THEATRE & DANCE, dat er ook alle dinsdagse “Theater op de Middag”-activiteiten organiseert.

Klein Theater en Studio De voornaamste gebruiker van deze zalen is Rideau de Bruxelles, die er gedurende het hele seizoen zijn toneelstukken programmeert. De repetities zorgen hier dus wel voor extra dagen bezetting.

De vraag naar het Klein Theater lag hoger dan de voorbije jaren, terwijl de bezetting van de Studio achteruitging. Dat heeft vooral te maken met het feit dat Rideau de Bruxelles

het gebruik van beide zalen nu evenwichtiger spreidt, terwijl de activiteiten de voorbije jaren meer geconcentreerd waren op de Studio.

Voorstellingen per dag van de week De maandag blijft traditioneel de sluitingsdag van de meeste culturele instellingen en is dus de dag met het geringste potentieel.

De goede score van de zondag in vergelijking met de andere dagen van de week heeft te maken met het feit dat er elke zondagochtend om 11 uur een concert plaatsvindt. Deze concerten worden zelden door meer dan 150 mensen bijgewoond. Het publiek neemt meestal plaats op het podium.

De goede scores van de vrijdag en zaterdag zijn uiteraard geen verrassing.

Voorstellingen en bezetting per maand De traditioneel goed scorende maanden zijn enerzijds oktober en november, en anderzijds februari, maart en mei.

De warmste periodes vallen voor het grootste deel samen met de schoolvakanties en met de herneming van de activiteiten in september en januari.

De activiteiten tijdens de zomermaanden zijn hoofdzakelijk workshops voor kinderen en toneelrepetities.

(2) Publieke activiteit : alle activiteiten waarop publiek aanwezig is en door het onthaalpersoneel van het Paleis voor Schone Kunsten begeleid is, zoals bijvoorbeeld : een dag van opening van een tentoonstelling , een avondlijk privébezoek aan een tentoonstelling, een artistieke activiteit met publiek (concert, theater, dans, literatuur, film, enz.), een receptie, een voordracht, ontmoeting of debat, een inleiding tot een concert, een opendeurdag , een bezoek aan het gebouw, een vernissage. Activiteiten zonder publiek : repetities, op- en afbouwen van tentoonstellingen, cd-, tv- en radio-opnames, fillmopnames, stembeurten van instrumenten, audities , vergaderingen.

49

VI. Corporate Governance

50

Juridisch statuut

Juridisch statuut

Maatschappelijk kapitaal

Het Paleis voor Schone Kunsten, dat op 4 april 1922 werd opgericht als vereniging zonder winstoogmerk en in 1984 werd omgevormd tot instelling van openbaar nut, is sinds 1 januari 2002 een naamloze vennootschap van publiek recht met sociaal oogmerk(3).

Bij de oprichting van de naamloze vennootschap werd het maatschappelijk kapitaal vastgesteld op 17.500.000,00 euro, verhoogd met een uitgiftepremie van 109.106,34 euro. Het werd vertegenwoordigd door 17.500 aandelen zonder aanduiding van nominale waarde, in het bezit van de Federale Staat. Dit kapitaal vertegenwoordigde hoofdzakelijk de nettowaarde van het vruchtgebruik van het gebouw en verschafte de vennootschap geen liquide middelen.

2004 is dus het derde boekjaar van het nieuwe Paleis voor Schone Kunsten.

Bij de statuutwijziging is het maatschappelijk doel van het Paleis voor Schone Kunsten aanzienlijk uitgebreid, waardoor het een culturele hoofdrolspeler wordt op het gebied van muziek, tentoonstellingen, dans, theater, literatuur, film, architectuur, …

Aangezien in 2002 en 2003 een verlies van respectievelijk 1,8 miljoen euro en 3 miljoen euro werd geleden, kampte de vennootschap met geldgebrek. Daarop besloten de voogdijoverheden een kapitaalverhoging door te voeren. Tijdens een buitengewone algeIn dit derde boekjaar zette de vennootschap de uitvoering verder van de twee belang- mene vergadering van aandeelhouders op 11 april 2003 tekende de Federale Participatie rijkste opdrachten die haar door het beheerscontract zijn toegewezen: het beheer van het Maatschappij in op een kapitaalverhoging van 5 miljoen euro, en kreeg in ruil daarvoor gebouw van meer dan 30.000 m 2 - een uniek bouwwerk van Victor Horta - en de uitwer- 6.481 nominatieve aandelen zonder aanduiding van nominale waarde. king van een pluridisciplinair cultureel beleid Brussel waardig, met een onmiskenbare internationale uitstraling.

Het kapitaal bedraagt nu 22.500.000,00 euro, vertegenwoordigd door 23.981 aandelen.

VI. Corporate Governance

Naast het Nationaal Orkest van België en de Koninklijke Muntschouwburg is het Pa Paleis voor Schone Kunsten een van de drie federale culturele instellingen(4).

(3) Wet van 7 mei 1999 houdende oprichting van het Paleis voor Schone Kunsten in de vorm van een naamloze vennootschap van publiek recht met sociaal oogmerk en zijn uitvoeringsbesluiten van 19 december 2001.

(4) Artikel 150 van de programmawet van 8 april 2003 en artikel 1, 1° van het koninklijk besluit van 21 juli 2003.

51

Het aandeelhouderschap Zoals hierboven aangegeven heeft het Paleis voor Schone Kunsten twee aandeelhouders: — de Federale Staat bezit 17.500 aandelen (73%). De Federale staat is vertegenwoordigd door de Minister die de voogdij heeft over de drie federale culturele instellingen; sinds het koninklijk besluit van 21 juli 2003 is dit de Eerste Minister; — de Federale Participatie Maatschappij bezit 6.481 aandelen (27%).

De Raad van Bestuur De Raad van Bestuur van het Paleis voor Schone Kunsten is samengesteld uit een gelijk aantal Nederlandstalige en Franstalige leden. De bestuurders, de voorzitter en de vicevoorzitter van de raad van bestuur zijn benoemd door de Koning, bij in Ministerraad overlegd Koninklijk Besluit. Hun mandaat is onbezoldigd.

De eerste Raad van Bestuur van de vennootschap werd benoemd bij Koninklijk Besluit van 19 december 2001, de helft van de leden voor zes jaar en de andere helft voor drie jaar. Sindsdien hebben twee bestuurders hun ontslag ingediend; zij zijn vervangen bij koninklijk besluit van 11 juli 2003.

Bij Koninklijk Besluit van 27 december 2004 verlengde de Koning het mandaat van de zes bestuurders van wie het oorspronkelijke mandaat afliep op 31 december 2004 met zes jaar. Voortaan hebben alle bestuurders een mandaat voor een termijn van zes jaar; voor de helft van hen loopt het af op 31 december 2007 en voor de andere helft op 31 december 2010.

52

De Raad van Bestuur is samengesteld uit 12 stemgerechtigde leden: Voorzitter: Dhr. Etienne Davignon Vicevoorzitter: Dhr. Michel Praet Bestuurders: Dhr. Eric Antonis Dhr. Jean Courtin Dhr. Jean-Pierre de Bandt Dhr. Jean-Pierre de Launoit Dhr. Marc Didden Dhr. Henri Ingberg Mw. Anne Monseu Mw. Geertrui Windels Mw. Marleen Van Waeyenberge Mw. Isabelle Verhaegen

Tevens zijn twee bestuurders aangeduid met raadgevende stem: dhr. Marc-Yves Blanpain en mw. Marie-Paule Quix.

De regeringscommissarissen

In 2004 kwam de Raad van Bestuur zevenmaal bijeen. De raad beraadslaagde over de financiële situatie van de vennootschap (begroting 2004 en 2005, goedkeuring van de jaarrekening 2003, evolutie van de financiën), over de culturele programmatie zoals voorgesteld door de directeur-generaal, de human resources en het organogram, het activiteitenverslag 2003, de werkzaamheden en het Masterplan, het horeca-concessiecontract en het huurcontract van de kantoren.

Het toezicht wordt uitgeoefend door bemiddeling van drie regeringscommissarissen, benoemd door de Koning.

Het Paleis voor Schone Kunsten is onderworpen aan de controle van de twee volgende Ministers: Nemen ook deel aan de vergaderingen van de Raad van Bestuur: de directeur-generaal, — de federaal Minister bevoegd voor de federale culturele instellingen; sinds juli 2003 de operationeel directeur, de secretaris-generaal, die het secretariaat van de raad veris dit de Eerste Minister; zorgt, en de drie regeringscommissarissen.

— de Minister van Begroting.

De raad heeft de voorzitter, de vicevoorzitter en twee bestuurders, de heren Courtin en de Bandt, belast met de eventuele voorbereiding van de vergaderingen van de raad.

Een auditcomité samengesteld uit de heren Blanpain, Courtin, Didden en Praet is belast met het controleren van alle financiële documenten die door de directie worden voorgelegd.

De directeur-generaal en het directiecomité Dhr. Paul Dujardin is bij koninklijk besluit van 19 december 2001 benoemd tot directeur-generaal van het Paleis voor Schone Kunsten voor een termijn van zes jaar, van 1 januari 2002 tot 31 december 2007, eenmalig hernieuwbaar. Hij is belast met het dagelijks beheer van de vennootschap en wordt bijgestaan door een directiecomité, dat hij voorzit.

VI. Corporate Governance

De drie andere leden van het directiecomitéé zijn begin 2002 door de Raad van Bestuur benoemd voor een termijn van zes jaar.

De secretaris-generaal verzorgt het secretariaat van het directiecomité. In 2004 kwam het directiecomité tienmaal bijeen. Het comité kan adviseurs of departementshoofden uitnodigen op de vergaderingen. Het comité bespreekt culturele en artistieke projecten en kwesties die verband houden met het dagelijks beheer.

Tot slot vindt er wekelijks een vergadering plaats van het “Management Team”, bestaande uit de departementsverantwoordelijken voor de activiteiten van het Paleis voor Schone Kunsten, om deze activiteiten te coördineren.

Twee regeringscommissarissen, een Nederlandstalige en een Franstalige, zijn benoemd op voordracht van de Eerste Minister die de voogdij kreeg over de federale culturele instellingen7: het betreft dhr. Marc Boeykens en dhr. Renaud Bellen, benoemd bij Koninklijk Besluit van 31 maart 2004, ten gevolge van het in voege treden van de programmawet van 8 april 2003 die de controle op de federale culturele instellingen versterkt.

De derde regeringscommissaris wordt benoemd op voordracht van de Minister van Begroting8: het betreft mw. Rika Denduyver, benoemd bij Koninklijk Besluit van 4 april 2003.

De regeringscommissarissen worden uitgenodigd op alle vergaderingen van de raad van bestuur van het Paleis voor Schone Kunsten en hebben er een raadgevende stem9. Ze zijn benoemd voor de duur van de regering en hun mandaat is hernieuwbaar.10

Het college van commissarissen De controle op de financiële toestand, de jaarrekeningen en de regelmatigheid van de verrichtingen die in de jaarrekeningen weergegeven moeten worden, wordt aan een college van vier commissarissen toevertrouwd.

53

Twee commissarissen worden door de algemene vergadering benoemd onder de leden, natuurlijke personen of rechtspersonen, van het Instituut der bedrijfsrevisoren. Op de buitengewone algemene vergadering van 2 juli 2002 zijn de volgende twee revisoren benoemd:

— T.C.L.M.-Toelen, Cats, Morlie & Co CVBA, wettelijk vertegenwoordigd door dhr.

Jean-François Cats; — KPMG BCV, wettelijk vertegenwoordigd door dhr. William Van Aerde.

Twee commissarissen worden benoemd door het Rekenhof. Bij schrijven van 20 maart 2002 deelde dhr. W. Dumazy, eerste voorzitter van het Rekenhof, aan het Paleis voor Schone Kunsten de benoeming van de volgende personen tot lid van het college van commissarissen mee: — dhr. Jan Debucquoy, adviseur; — dhr. Franz Wascotte, griffier.

De commissarissen worden benoemd voor een hernieuwbare termijn van vier jaar, dit is tot aan de statutaire algemene vergadering van 2006.

Net als in 2002 en 2003 keurde het college van commissarissen zonder voorbehoud de jaarrekening afgesloten op 31 december 2004 goed. Zijn verslag omvat echter een verklarende paragraaf over de vertraging die is opgetreden bij de afsluiting van de jaarrekening 2004. Met die paragraaf, die de goedkeuring zonder voorbehoud geenszins in het gedrang brengt, moedigt het college het Paleis aan om de boekhoudafdeling te reorganiseren, hetgeen momenteel in uitvoering is.

Het beheerscontract Het beheerscontract van het Paleis voor Schone Kunsten is met de Belgische Staat afgesloten op 18 november 2002 en bekrachtigd door een Koninklijk Besluit van 2 december 2002. Het is in voege getreden op 21 december 2002, de dag van de publicatie in het Belgisch Staatsblad, en is afgesloten voor een periode van vijf jaar.

54

Dit beheerscontract regelt volgende wettelijk opgelegde aangelegenheden: - de uitvoeringsmodaliteiten van de opdracht tot openbare dienstverleningg van de vennootschap, met name een pluridisciplinaire en geïntegreerde culturele programmatie die bijdraagt tot de Europese en internationale uitstraling van federaal België, de Gemeenschappen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest; — de modaliteiten met betrekking tot het gebouw: enerzijds het beheer en het onderhoud ten laste van het Paleis voor Schone Kunsten, en anderzijds de grote herstel- en renovatiewerkzaamheden ten laste van de Staat; — de samenwerkingsmodaliteiten met andere instellingen, in het bijzonder met de regelmatige gebruikers van het Paleis voor Schone Kunsten;

— de modaliteiten met betrekking tot de dotatie van de federale Staat; — de verplichtingen inzake intern en extern toezicht.

In dit contract verbindt het Paleis voor Schone Kunsten zich ertoe een coherente culturele programmatie uit te werken, een actief cultureel democratiseringsbeleid te volgen en een modelfunctie te vervullen op cultureel, artistiek, professioneel en technisch gebied. Het contract voorziet echter dat deze verbintenissen rechtstreeks verbonden blijven met de financiële middelen waarover het Paleis beschikt en in het bijzonder met de dotaties die het ontvangt om zijn opdrachten te vervullen. We vestigen er de aandacht op dat de federale Staat alles in het werk heeft gesteld om dit doel in 2004 te verwezenlijken, waardoor het boekjaar in evenwicht kon worden afgesloten.

De paritaire commissie De paritaire commissie is opgericht bij koninklijk besluit van 19 december 2001. Naast de voorzitter, dhr. Etienne Davignon, is ze samengesteld uit de volgende twaalf effectieve leden: zes ter vertegenwoordiging van de directie en zes die het personeel vertegenwoordigen (met 6 plaatsvervangers).:

VI. Corporate Governance

In 2004 kwam de paritaire commissie zevenmaal bijeen. Tijdens deze vergaderingen behandelde zij onder meer volgende punten: — de benoeming van een preventieadviseur; — de hospitalisatieverzekering en de groepsverzekering; — de harmonisatie van de personeelsstatuten; — de vrijwilligers; — de opvolging van het opgerichte subcomité voor preventie en bescherming op het werk (CPBW); — de begroting 2005; — het taalkundig kader; — de inspectie Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg; — de dienstvrijstellingen.

De paritaire commissie boog zich geregeld over het project van een gecoördineerde tekst van arbeidsreglementt voor het statutair en contractueel personeel. Ze creëerde in haar schoot een technisch comité bevoegd voor dit onderwerp. Ze riep ook een werkgroep in het leven die zich over de kwestie van het avondpersoneel buigt.

55

VII. FinanciĂŤn

56

Financieel verslag

Budget 2004

Rekeningen per 31 december 2004

2004 was het derde boekjaar van het Paleis voor Schone Kunsten als naamloze vennootschap van publiek recht met sociaal oogmerk.

Op 31 december 2004 bedroeg het balanstotaal van het boekjaar 30.038.305,09 euro. De rekeningen werden afgesloten met een klein verlies van 47.691,32 euro. Dit bedrag vertegenwoordigt slechts 0,2% van de totale uitgaven, en is in geen geval vergelijkbaar met de verliezen van de eerste twee boekjaren 2002 en 2003, die respectievelijk 1,7 en 3 miljoen euro bedroegen.

Het budget van het boekjaar 2004 werd vastgesteld door de Raad van Bestuur in de vergadering van 13 februari 2004. Het ingediende budget was voor het eerst in evenwicht.

Door de gecumuleerde verliezen van de eerste twee boekjaren – te wijten aan de structurele onderfinanciering van de werkingskosten van het Paleis voor Schone Kunsten door de Federale Staat – was voor het boekjaar 2004 immers een dotatie van 7,7 miljoen euro voorzien, tegenover 4,2 miljoen euro in 2003.

Het Paleis voor Schone Kunsten ontving in 2004 van de Nationale Loterij een bijzondere bijdrage van 725.000 euro en 1.125.000 euro trekkingsrechten. In het kader van het samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (het zogenaamde “Beliris-akkoord”) voor de financiering van de onontbeerlijke renovatiewerkzaamheden en van de werkzaamheden nodig voor het respecteren van de veiligheidsvoorschriften in het gebouw.

VII. Financiën

57

Samenvattend zien de rekeningen er als volgt uit (in duizenden euro): UITGAVEN — werkingskosten gebouw — administratiekosten — personeelskosten — waardeverminderingen van activa en dubieuze vorderingen — uitzonderlijke kosten en financiële lasten Totaal werkingskosten — artistieke uitgaven — communicatiekosten TOTAAL VAN DE UITGAVEN

Daartegenover staat dat de artistieke uitgaven ruimschoots gedekt worden door de inkomsten uit ticketverkoop, sponsoring, mecenaat en diverse steunbijdragen.

1.437 1.476 8.541 952 375

Voor zover de dotatie van de Federale Staat in de toekomst in overeenstemming blijft met de lijn die in 2004 is uitgezet, kan het Paleis voor Schone Kunsten de toekomst met vertrouwen tegemoet zien en zijn ambitieuze beleid verderzetten.

12.781 5.645 1.941 20.367

INKOMSTEN — federale dotatie — samenwerkingsakkoord

7.666 460

Totaal werkingsinkomsten

8.126

— eigen inkomsten (verhuur, terugvordering van kosten, dienst ticketverkoop, horeca) 2.249 — diverse inkomsten 415

58

Toekomstperspectieven

Totaal eigen inkomsten

2.664

— inkomsten ticketverkoop — steun aan artistieke producties — sponsoring en mecenaat — inkomsten uit reclame en publicaties

3.433 2.732 2.339 1.026

Totaal productie-inkomsten

9.530

TOTAAL VAN DE INKOMSTEN

20.320

VERLIES VAN HET BOEKJAAR

47

Op te merken valt dat de werkingskosten slechts voor 64% gedekt zijn door federale steun.

Diverse elementen bevestigen dat vooruitzicht. Het voor 2005 ingediende budget is weer in evenwicht. Er zijn structurele oplossingen uitgewerkt om bepaalde hardnekkige problemen aan te pakken.

In dat verband vermelden we drie bemoedigende elementen: 1. bij wijze van uitzondering verstrekte de Federale Staat in de begroting van 2004 het Paleis voor Schone Kunsten een dotatie van 1,7 miljoen euro. Dit bedrag zal de komende jaren worden gebruikt om het probleem van overuren in te dijken, de middelen van het departement communicatie te verhogen en de rentabiliteit van de onthaalactiviteiten te verbeteren; 2. zoals voorzien in het overnamecontract dat op 22 maart 2002 werd ondertekend tussen het Paleis voor Schone Kunsten en de vzw Filharmonische Vereniging Brussel, bezit het Paleis voor Schone Kunsten op de voornoemde vereniging “trekkingsrechten” ter waarde van 1,2 miljoen euro op de giften die zijn binnengekomen tussen 1 januari 2002 en 31 december 2004, bestemd voor de financiering van belangrijke muzikale projecten; 3. in het verlengde van het samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest geniet het Paleis voor Schone Kunsten in 2005, 3.000.000 euro “trekkingsrechten”, bestemd voor de financiering van nieuwe renovatiewerkzaamheden aan het gebouw.

Tot slot vermelden we dat het Paleis voor Schone Kunsten in het kader van de financiering van zijn artistieke activiteiten met de Franse, Vlaamse en Duitstalige Gemeenschap onderhandelt over structurele steun gedurende minstens drie jaar.

2

I. Inleiding

II. Het programma

III. Partners

IV. Dienstverlening

V. De coulissen

VI. Corporate governance

VII. Financiën

I. Inleiding

3

II. Het programma

8

III. Partners

28

IV. Dienstverlening

34

V. De coulissen

42

Kerncijfers EXPO Bezoekersaantallen: Herfst 2004

Bezoekers totaal Vernissage protocollair Vernissage publiek Vernissage pers Voorverkoop (vóór de 1ste dag opening) groepen (individueel) scholen (individueel) alle categorieën (individueel) Groepen in groepen individueel Geleide bezoeken Scholen in groepen individueel

Turkije

Arp

55223

67018

13071

200 750 50

120 550 70

300 50

360 82 8537

636 50 11684

788

3545

2289

632 9475 648 (7%)

1205 18070 1013 (6%)

77 1153

185 2778

274 4117

357 5355

323 4839

61 908

337 5059

120 1802

Verkoop combi-tickets

VI. Corporate governance

50

VII. Financiën

56

Catalogi Bezoekersgids Audiogids

Lente 2004 Rimbaud

Appel

8945 (7%)* 2392 (4%)*

2290 (3%)*

Symbolisme

17756

13328

600 100

3636 (12%)* 818 (7%)*

766 (6%)* 5251 (29%)*

20335 (31%)*

* berekend op het totaal van de verkopen Ticket Act

VII. Financiën

59

BOZAR

JAARVERSLAG

2004

Layout: Base Design - Realisatie: Comfi & Publishing - www.comfi.be - Foto’s fototheek BOZAR

PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN, BRUSSEL RAVENSTEINSTRAAT 23 - 1000 BRUSSEL HTTP://WWW.BOZAR.BE TEL. 02 507 84 44

BO ZAR JAARVERSLAG 2004 PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN, BRUSSEL PALAIS DES BEAUX-ARTS, BRUXELLES CENTRE FOR FINE ARTS, BRUSSELS