jaarrapport 2010

BO ZAR

JAARVERSLAG 2010 PALEIS VOOR SCHONE KUNSTEN, BRUSSEL PALAIS DES BEAUX-ARTS, BRUXELLES CENTRE FOR FINE ARTS, BRUSSELS BOZARJaarverslag_2010.indd 1

03/07/12 10:30

2

BOZARJaarverslag_2010.indd 2

03/07/12 10:30

1. Executive summary: impact van BOZAR in 2010

2

2. Het culturele project BOZAR 2010 a. Festivals b. Algemene programmering: highlights c. BOZAR INTERNATIONAL d. Bemiddeling en publiekswerking e. BOZAR BOOKS f. BOZAR & partners

4 4 18 28 31 32 33

3. Verhuur aan externe organisatoren

38

4. BOZAR BRASSERIE

43

5. De organisatie

46

6. De kerncijfers

51

7. Korte toelichting bij het juridisch statuut en de beheersovereenkomst

53

1

BOZARJaarverslag_2010.indd 1

03/07/12 10:30

totaal aantal bezoekers

1.297.052

1. Executive summary: impact van BOZAR in 2010 Het Paleis voor Schone Kunsten is het grootste multidisciplinaire cultuurhuis in België. ‘Groot’ slaat op het ruime cultuuraanbod, het geconsolideerde budget en het aantal bezoekers. De grootte en de impact van een cultuurhuis kan je uitdrukken in cijfers. En dat doen we in dit jaarverslag dan ook uitgebreid. Maar de impact van kunst en cultuur kan je niet herleiden tot het cijfermateriaal alleen. De sleutelwoorden in ons aanbod zijn kwaliteit, diversiteit en dialoog. De kwaliteit van het programma per discipline en van de beleving; de diversiteit aan kunstenaars, cultuurtradities en bezoekers; de dialoog en wisselwerking tussen disciplines en culturen.

Interdisciplinariteit en interculturaliteit komen in een huis met vele kamers zoals het Paleis voor Schone Kunsten, een cultuurstad in het hart van de multiculturele metropool Brussel, haast organisch tot stand. De grensoverschrijdende aanpak vergt wel een aangepaste organisatie en een aangehouden artistieke politiek. Boven alles gaat het om uitwisselingen tussen mensen.

2

BOZARJaarverslag_2010.indd 2

Jaarlijks komen ruim 1 miljoen bezoekers naar het Paleis voor Schone Kunsten, niet alleen vanuit de metropool Brussel, maar uit heel het land, onze buurlanden, en voor de tentoonstellingen ook uit diverse continenten. In internationale toeristische gidsen wordt BOZAR unaniem aangeprezen. Meer dan de helft van onze tentoonstellingsbezoekers geeft aan dat het tentoonstellingsaanbod de belangrijkste reden is om naar Brussel te reizen.

Meer nog dan in de vorige jaren zette het Paleis voor Schone Kunsten zich in 2010 op de internationale kaart. Als productiehuis van tentoonstellingen waren we actief over de grenzen tussen werelddelen heen. Heel wat van onze tentoonstellingen en festivals komen tot stand met buitenlandse partners. Het gaat vaak om meerjarige samenwerkingen. Hoe langer hoe meer van de BOZAR-tentoonstellingen worden door buitenlandse huizen overgenomen. In 2010 reisden er tentoonstellingen naar Parijs, Londen, Milaan, Istanbul, Mexico City, New York en Beijing. Het zorgt niet alleen voor een sterker internationaal netwerk en een bundeling van expertise, maar ook voor bijkomende merkbekendheid en een radicaal nieuw publieksbereik.

Het Paleis voor Schone Kunsten bracht in 2010 de wereld naar Brussel. Drie werelddelen stonden achtereenvolgens centraal: Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Naar aanleiding van de viering van 200 jaar Mexicaanse onafhankelijkheid en de 100ste verjaardag van het begin van de Mexicaanse revolutie organiseerden we het ¡México! Festival in samenwerking met de Mexicaanse Ambassade in België en het Consejo Nacional para la Cultura y las Artes. Blikvanger en publiekslieveling was de tentoonstelling Frida Kahlo y su mundo, alleen al goed voor 118.314 bezoekers . Ter vergelijking: in 2009 lokte europalia.china 110.783 bezoekers.

2010 was tevens het jaar van Afrika. Samen met Congo vierden 16 andere Afrikaanse landen 50 jaar onafhankelijkheid. Met Visionary Africa koppelde BOZAR het Afrikaanse erfgoed aan de artistieke dynamiek van vandaag. Het project kent tot vandaag een vervolg op het Afrikaanse continent onder de noemer Art at Work. Naar aanleiding van de 8ste ASEM-top (Asia-Europe Meeting) organiseerde het Paleis voor Schone Kunsten A Passage to Asia, waarvoor kunstschatten uit maar liefst 15 Aziatische landen voor het eerst de continentale grens overstaken. In september 2010 werd het Paleis voor Schone Kunsten als enige niet-museale partner lid van het Asia-Europe Museums Network (ASEMUS). Een mooie erkenning voor onze grensverleggende aanpak.

De lijst van eigen producties is lang. Naast de tentoonstellingen blijft het concertseizoen de tweede sterkhouder met 250 concerten per jaar en een divers repertoire van de Middeleeuwen tot vandaag, inclusief wereldmuziek en elektronische muziek. Film is jaarlijks goed voor 40 evenmenten, 130 projecties en 17.000 toeschouwers, performing arts voor een 30-tal voorstellingen en ongeveer 10.000 bezoekers, onze literatuurprogrammatie brengt jaarlijks 5.000 mensen op de been.

Het rijke programma impliceert het beheer en de exploitatie van een financieel en zakelijk model met een complexiteit die de gemeenschappen, het federale, het Europese en het inter-

03/07/12 10:30

nationale niveau weerspiegelt. Het Paleis voor Schone Kunsten is niet zomaar een huis dat belastinggeld opslorpt, het draagt bij tot de economie en tot werkgelegenheid. De geschatte economische impact van het Paleis voor Schone Kunsten voor België bedraagt jaarlijks bijna 60 miljoen euro. Voor elk miljoen euro dat de overheid in het Paleis voor Schone Kunsten investeert, krijgt het een stevige return: • 40 culturele evenementen, • ca. 80.000 bezoekers uit binnen- en buitenland, • ca. 5 miljoen euro economische impact, • 17 voltijdse equivalenten in BOZAR en tal van jobs in toeleverings- en andere bedrijven.

Het visionaire gebouw dat architect Victor Horta in de jaren 1920 ontwierp, is een sterke troef en tegelijk een zorgenkind. De restauratie en renovatie van een monument vergt een geduldige, gefaseerde aanpak. Tien jaar na de sluiting van het oude restaurant beschikt het Paleis voor Schone Kunsten opnieuw over een gastronomische brasserie aan de Baron Hortastraat.

BOZAR BRASSERIE was een van de belangrijke werven en verwezenlijkingen van 2010, die ook een nieuw publiek aantrekt, niet in het minst de grote bedrijven in de bovenstad. Op basis van een langetermijnvisie vonden van 2002 tot 2010 naast de heropening van BOZAR BRASSERIE de volgende werken plaats: • de vernieuwing van het noordelijke en zuidelijke dak: 25 miljoen, • de renovatie van de Henry Le Boeufzaal: 12,5 miljoen, • inrichten van de BOZAR BRASSERIE: 5 miljoen, • nieuwe Terarkenzalen: 3,7 miljoen, • de renovatie van de CINEMATEK: 3,6 miljoen, • de restauratie van de drie foyers: 2,1 miljoen, • een nieuw beveiligings- en verwarmingssysteem: 1,6 miljoen, • de ontwikkeling van het masterplan, voorbereidende studies en andere werken: 1,7 miljoen.

Het samenspel tussen het overkoepelende culturele project, het unieke gebouw dat zijn luister hervindt en zich aanpast aan de wensen, noden en internationale normen van vandaag en de uitgebreide partnerwerking in binnen- en buitenland maken van het Paleis voor Schone Kunsten hoe langer hoe sterker een begeesterend cultuurhuis in de hoofdstad van Europa.

3

BOZARJaarverslag_2010.indd 3

03/07/12 10:30

2. Het culturele project BOZAR in 2010 Bij de samenstelling van het seizoen volgt BOZAR een dubbele invalshoek: de autonome programma’s per discipline enerzijds en de transversale projecten, zowel kort- als langlopend, anderzijds. De interdisciplinaire en interculturele werking, die almaar internationaler wordt, won de voorbije seizoenen aan belang in. We geven daarom eerst een overzicht van onze festivals, gevolgd door de autonome programmering per artistiek departement.

Tentoonstellingen bepalen het ritme van het BOZAR-seizoen. Ze zetten lijnen uit die vaak over diverse jaren doorlopen en vormen de ruggengraat van onze klemtoon op het Europese artistieke erfgoed en van de dialoog met andere culturen. Centraal in de grote transversale projecten staat een tentoonstelling die invloeden en uitwisselingen aanschouwelijk maakt, vertrekkend vanuit een periode, gebied en/of kunstenaar. Bij een geografische focus presenteert het Paleis voor Schone Kunsten tijdens de duur van de hoofdtentoonstelling de levende cultuur van de regio.

a. Festivals ¡México! Festival (16/01 > 25/04) Naar aanleiding van de viering van 200 jaar onafhankelijkheid en de 100ste verjaardag van het begin van de Mexicaanse revolutie organiseerde het Paleis voor Schone Kunsten het ¡México! Festival in samenwerking met het Consejo Nacional para la Cultura y las Artes (Conaculta) en de Mexicaanse Ambassade in België.

«C’est à Bruxelles, au Palais des Beaux-Arts, que le Mexique a choisi d’organiser sa plus grande manifestation européenne en l’honneur de ces deux anniversaires. Au total, six expositions incontournables et de nombreuses activités sont proposées aux visiteurs pour leur faire découvrir le visage du Mexique d’hier et d’aujourd hui. Le public belge pourra même faire connaissance avec la ‘lucha libre’, une forme assez spectaculaire de catch qui est très populaire au Mexique. » (Isabelle Wegnez in La Gazette Diplomatique, maart 2010)

EXPO

Frida Kahlo y su mundo – 16/01 > 18/04 Blikvanger was de tentoonstelling Frida Kahlo y su mundo, met 26 werken afkomstig uit het Mexicaanse privémuseum Museo Dolores Olmedo. De unieke presentatie liet toe kennis te maken met de verbluffende artistieke en maatschappelijke bijdrage van Frida Kahlo aan de Mexicaanse samenleving.

Coproductie: BOZAR EXPO en Museo Dolores Olmedo, Xochimilco. Coördinator: Anne Judong. Bezoekersgids: oplage 120.000. Aantal bezoekers: 118.288.

Scenografie: architectenbureau 51N4E. ‘De verzameling in Brussel, die later dit jaar door zal reizen naar Berlijn en Parijs, vat Kahlo’s artistieke psychische levensloop krachtig samen.’ (Serge van Duijnhoven in Vrij Nederland, 03/02/2010)

Alebrijes – 11/02 > 25/04 Ook de Mexicaanse volkskunst, die nog steeds van belang is in de hedendaagse Mexicaanse samenleving, kreeg haar plaats in het festival. In samenwerking met het Museo de Arte Popular (MAP) werden de zogenaamde alebrijes getoond: felgekleurde poppetjes die wilde beesten, huisdieren of fantastische schepsels voorstellen.

Coproductie: Museo de Arte Popular México. Coördinator: Anne Judong. Aantal bezoekers: 44.472.

4

BOZARJaarverslag_2010.indd 4

Imágenes del mexicano – 11/02 > 25/04 Imágenes del mexicano, de grote historische tentoonstelling van het festival, vatte de geschiedenis van Mexico samen in 150 werken van Mexicaanse en andere kunstenaars. De zoektocht naar identiteit vanaf de precolumbiaanse periode tot het kolonialisme en de onafhankelijkheid stonden centraal. Met werk van Hermenegildo Bustos en moderne meesters als Diego

03/07/12 10:30

Rivera, David Alfaro Siqueiros en Frida Kahlo, films van Sergej Eisenstein, en foto’s van Tina Modotti.

Commissarissen: Dafne Cruz Porchini en Luis Adrián Vargas. Coproductie: met Museo Nacional de Arte de México. Coördinator: Anne Judong. Aantal bezoekers: 31.775. Met catalogus.

El horizonte del topo / The Mole’s Horizon – 11/02 > 25/04 Deze tentoonstelling gaat over wat er in het huidige Mexico en de hedendaagse kunstscène leeft. Tien jonge videokunstenaars plaatsten kritische kanttekeningen bij de Mexicaanse festiviteiten en bij de lofzang op het officiële Mexico.

Productie: BOZAR EXPO. Commissaris: Ruth Estevez. Coördinator: Anne Judong. Aantal bezoekers: 4.741.

EXPO – FOTOGRAFIE

Mundos mexicanos – 11/02 > 11/04 De Mexicaanse fotografie emancipeerde zich vanaf de jaren 1970. Zo ontstond er een ‘fotogemeenschap’ waarbinnen fotografen en kunstenaars samenwerkten in diversiteit en op die manier de contrasten, eigen aan het culturele leven van Mexico, weergaven. Tentoonstelling met 25 hedendaagse fotografen.

Coproductie met Centro de la Imagen. Commissaris: Frank Vanhaecke.

EXPO – ARCHITECTUUR

Mexican Modernisms – 11/02 > 11/04 Luis Barragán is de bekendste maar zeker niet de enige vertegenwoordiger van de modernistische architectuur in Mexico. Een wonderlijke kijk op de uitgepuurde lijnen en ruwe functionaliteit made in Mexico, aan de hand van gedetailleerde plannen, imposante fotovergrotingen en documentaires.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, Consejo Nacional para la Cultura y las Artes (Conaculta), Orde van architecten. Commissarissen: José Castillo en Wonne Ickx. Bezoekersgids: oplage 10.000.

Aantal bezoekers: ruim 12.200.

CINEMA

The Life and Times of Frida Kahlo - 24/01 - 25/02 - 04/03 - 04/04 Aansluitend bij de tentoonstelling gaf deze film van Amy Stechler Burns niet alleen een beeld van het bewogen leven en de kunst van Frida Kahlo, maar ook van de tijd waarin ze leefde.

Panorama van de nieuwe Mexicaanse cinema 01/04 > 30/05 In april en mei bood BOZAR CINEMA met 20 films een overzicht van de nieuwe Mexicaanse cinema.

1.356

artistieke manifestaties en evenementen

THEATER

El Automóvil Gris – 17/04 Claudio Valdés Kuri behoort tot de belangrijkste regisseurs van Latijns-Amerika. Hij is bij uitstek een multidisciplinair theatermaker. Kuri werd met zijn Teatro de Ciertos Habitantes uitgenodigd met de producties El Automóvil Gris en El Gallo.

DANS

Hedendaagse Mexicaanse dans – 19/03 Drie vertegenwoordigers van de hedendaagse Mexicaanse dansscène presenteerden hun werk in Belgische première: Montserrat Payró met Punishment to the movement; Evoé Sotelo met Danza Mínima (a2/v3) en Eleno Guzman Gutiérez met El Buit (Het gat).

LITERATUUR

Jorge Volpi: Roberto Bolaño en de nieuwe Latijns-Amerikaanse literatuur - 01/04 De jonge Mexicaanse auteur JorgeVolpi kwam praten over de nieuwe Latijns-Amerikaanse literatuur-boom die is ontstaan na het postume succes van Roberto Bolaño, sinds diens cultroman 2666.

5

BOZARJaarverslag_2010.indd 5

03/07/12 10:30

bezoekers voor Frida Kahlo y su mundo

118.314

MULTIDISCIPLINAIRE EVENEMENTEN

Muziek & poëzie El paraíso de la poesía Canto del vivo / Canto del muerto – 20/02 Vijf Mexicaanse dichters gingen in dialoog met muzikale improvisaties van Los Camperos, een legendarisch trio van son-muziek. Juan Bañuelos en Elsa Cross werden geflankeerd door Elva Macías, Antonio Deltoro en Víctor Manuel Mendiola.

Fandango Barroco – 21/02 Een concert met 17de- en 18de-eeuwse vocale muziek door het Tembembe Ensamble Continuo, dé specialisten van de Mexicaanse barokmuziek.

ANDERE EVENEMENTEN

Lucha Libre Mexicana – 27 en 28/02 In het Koninklijk Circus organiseerde BOZAR THEATRE twee lucha libre-events, immens populaire Mexicaanse worstelwedstrijden die tot het culturele erfgoed van Mexico behoren.

Festival: Spaanse Lente (04/02 > 09/05) Naar aanleiding van het Spaanse voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie organiseerde het Paleis voor Schone Kunsten een reeks culturele evenementen, samengevat onder de noemer ‘Spaanse Lente’.

EXPO

El Greco. Domenikos Theotokopoulos 1900 – 03/02 > 09/05 Deze tentoonstelling met een veertigtal werken van de Kretenzer Domenikos Theotokopoulos, alias El Greco, was de publiekstrekker van de Spaanse Lente. Ze toonde de artistieke verwantschap tussen de persoonlijke, expressieve stijl van El Greco, de invloeden van de Europese renaissance op zijn werk en de 20ste-eeuwse avant-garde.

Productie: BOZAR EXPO en Sociedad Estatal para la Acción cultural Exterior (SEACEX). Commissaris: Ana Lavín Berdonces en José Redondo Cuesta. Coördinator: Alberta Sessa. Aantalbezoekers: 103.962. Met catalogus.

El Ángel Exterminador. A Room for Spanish Contemporary Art – 29/04 > 20/06 Dit multidisciplinaire project verwees naar de gelijknamige film van Luis Buñuel en speelde in op het spanningsveld tussen de nood tot ontsnappen en het verlangen om binnen te blijven.

De performances haakten in op een tentoonstelling met werk van 28 jonge Spaanse hedendaagse kunstenaars. De groepstentoonstelling omvatte schilderijen, beeldhouwwerken, foto’s, video’s en installaties van kunstenaars als Dionisio González, Bernardí Roig, Rodrigo García, Enrique Marty en Lara Almarcegui. De samensteller Fernando Castro Flórez vatte het geheel op als een tableau vivant: een levend beeld met een theatrale dimensie. Het aanvullende luik performancekunst voegde de daad bij het woord. (Zie ook Theater en Dans) Coproductie: met Sociedad Estatal para la Acción Cultural Exterior (SEACEX) Commissaris: Fernando Castro Flórez. Coördinatie: Alberta Sessa.

Aantal bezoekers: 2.832. Met catalogus.

CINEMA

Carte-blanche à Pere Portabella – 01/05 > 30/06 DANS

Binnen het project El Ángel Exterminador vonden de drie volgende dansproducties plaats: This Side Up – 16 en 17/04 In This Side Up bouwden de choreografen María en Cuqui Jerez samen met 15 architectuurstudenten van La Cambre met 2.500 kartonnen dozen een theater na in karton.

Suite au dernier mot: au fond tout est en surface – 03 en 04/06 De Madrileense Olga Mesa bracht een live performance in de vorm van een biografisch gedicht in 13 taferelen.

6

BOZARJaarverslag_2010.indd 6

03/07/12 10:30

Laughing Hole – 16/06 In deze choreografie van La Ribot lagen raadselachtige inscripties op kartonnen stroken verspreid over de vloer of werden ze aan de muur bevestigd. De 900 opschriften werden de dag nadien tentoongesteld.

THEATER

Ook BOZAR THEATRE droeg bij aan El Ángel Exterminador.

Buñuel, en guerra! – 29/04 De in New York wonende artiest met Spaanse roots Paco Cao hield een lezing over Luis Buñuel. Hij maakte hierbij gebruik van zelden vertoond biografisch filmmateriaal en onuitgegeven historische documenten.

C’est comme ça et me faites pas chier – 18 > 20/05 Rodrigo Garcia is de spilfiguur van het Spaanse experimentele theater. Hij bracht een scherpzinnige en hekelende tekst over de perceptie van anderen. Deze voorstelling werd gebracht in het kader van het Kunstenfestivaldesarts.

MULTIDISCIPLINAIRE EVENEMENTEN

Muziek en poëzie El retablo de Maese Pedro – 05 en 06/02 El retablo de Maese Pedro liet ons kennismaken met twee topstukken van de Spaanse cultuur.

Gebaseerd op een episode van Cervantes’ Don Quichot vertelde de korte opera van Manuel de Falla het verhaal van Meester Petrus die de gasten van zijn taverne uitnodigt om een poppenspel bij te wonen.

Festival: Balkan Trafik! (08/04 > 11/04) BOZAR organiseerde, samen met de vzw 1001 Valises, voor de vierde keer Balkan Trafik!, een festival dat focust op akoestische en elektronische muziek uit Zuidoost-Europa en Turkije. De rijkdom, tradities en stijlen van diverse joodse, katholieke, orthodoxe en islamitische gemeenschappen mondden uit in één groot intercultureel programma. Onder de noemer ‘Roma Touch’ zoomde Balkan Trafik! voor de tweede keer in op de cultuur van de Roma.

Het festival lokte dit jaar 7.000 bezoekers.

MUZIEK

Balkan Trafik! 2010 combineerde diverse stijlen en genres, van soefi over joods-sefardisch, van trouwmuziek over jazz. Accordeon- en bouzoukivirtuozen wisselden af met swingende fanfares en elektronische beats. De editie in 2010 legde de klemtoon op Macedonië en Roemenië.

Publiekstrekkers waren Oana Catalina Chitu en de Macedonische Esma Redzepova. Een ander muzikaal hoogtepunt was de komst van bouzoukispeler Stelios Vamvakaris. Met maar liefst drie eigen producties wakkerde Balkan Trafik! culturele uitwisselingen aan tussen de diaspora uit de Balkan en Belgische kunstenaars: Corba Band, Balkan Trafik Sound System en Nadejda.

ROMA TOUCH

De Roma kregen dit jaar extra aandacht. Bezoekers werden verwelkomd door een Roma-gids in uiteenlopende ‘Roma living spaces’, en Tania Magy parkeerde haar ‘caravan-museum’ aan het Paleis voor Schone Kunsten. De film Korkoro/Freedom ging in avant-première, in aanwezigheid van de regisseur Tony Gatlif (08/04).

CINEMA 7

BOZARJaarverslag_2010.indd 7

In 2010 kreeg film een stevig aandeel in het programma. Op donderdag, vrijdag en zaterdag presenteerde Balkan Trafik! twee films en een vijftal korte documentaires, waarbij onder an-

03/07/12 10:30

dere de realisator Tony Gatlif, voor de avant-première van Korkoro, en Luc Bongrand, naar aanleiding van de speciale screening van Moonless Night, aanwezig waren.

Op zondag 11 april kwamen de recente documentaires aan bod in Balkan Docs Day: Corridor; lo, la Mia Famiglia Rom e Woody Allen; Constantin & Elena; Cash & Marry. CINEMATEK organiseerde een Roemeense filmdriedaagse.

Over Balkan Trafik!: ‘During the Balkan Trafik!-Festival, the Bozar was invaded by a fusion of colours, sounds and images from Zagreb to Ankara.’ ‘Unique in Europe. Balkan Trafik! is no niche festival but an encounter between Eastern and Western cultures.’ (Estelle Jacques in Shift Mag, 01/07/2010)

Festival: Visionary Africa (30/05 > 26/09) 2010 was het jaar van Afrika. Naast Congo vierden nog 16 andere Afrikaanse landen 50 jaar onafhankelijkheid. Voor BOZAR was dit een uitgelezen gelegenheid om een groots interdisciplinair zomerfestival en een langetermijnwerking over de omgang met het Afrikaanse culturele erfgoed en de hedendaagse Afrikaanse cultuur, zowel in Afrika als in Europa, te brengen. Startpunt was het colloquium Culture and Creativity. Vectors for Development (02 en 03/04/2009), geïnitieerd door Europees commissaris voor Ontwikkeling en Humanitaire Hulp, Louis Michel. Het colloquium resulteerde in de ‘Brussels Declaration by artists and cultural professionals and entrepreneurs’, die politieke, economische en socio-culturele doelstellingen formuleert en ervoor pleit ‘artiesten en creatoren te erkennen als actoren van ontwikkeling’. Visionary Africa had daarom niet enkel oog voor het culturele erfgoed en de culturele dynamiek vandaag in de diverse kunstdisciplines, maar betrok ook de expertise in andere beleidsdomeinen in de discussie. Visionary Africa vormt de blauwdruk voor de Forum-werking die het Paleis voor Schone Kunsten in de komende seizoenen verder wil uitbouwen.

Het Paleis voor Schone Kunsten nodigde acht hedendaagse Afrikaanse kunstencentra uit, samen met geëngageerde Afrikaanse kunstenaars uit diverse disciplines. Daarvoor werkte het nauw samen met het Koninklijk Museum voor MiddenAfrika in Tervuren en de Europese Commissie, met oog op een toekomstgericht uitwisselingsproject tussen Afrika en Europa. Visionary Africa kent met het project Art at Work een vervolg op het Afrikaanse continent (zie BOZAR INTERNATIONAL p. 28).

8

BOZARJaarverslag_2010.indd 8

03/07/12 10:30

FORUM

BOZAR STREET: een Agora voor Afrika

totaal aantal bezoekers van de tentoonstellingen

395.764

De Afrikaanse cultuur en het debat rond de centrale tentoonstelling GEO-graphics werden in de geest van architect Victor Horta op het publieke forum gebracht. BOZAR werkte daarvoor samen met de bureaus Adjaye Associates en SUM Research, die een parcours uitstippelden dat de bezoekers leidde naar de twee prominente zomertentoonstellingen: GEO-graphics en A Passage to Asia.

Hortahal De Hortahal fungeerde als loungeruimte en geanimeerde marktplaats. SUM Research en Adjaye Associates ontwierpen twee mobiele tribunes die op diverse manieren konden worden gemonteerd. Bezoekers konden er video’s en getuigenissen bekijken van de kunstenaars die deelnamen aan Visionary Africa. Muziekliefhebbers konden er luisteren naar Congolese akoestische rumba. De hal maakte tevens de verbinding met de Afrikaanse wijk in Brussel.

Verschillende Afrikaanse ambassades organiseerden er bijkomende evenementen, zoals de Ghana Cultural Day en de Congolese boekenweek.

In juni kon men in de mobiele tribunes ook de wereldbeker voetbal in Zuid-Afrika (11/06 > 11/07) live volgen op grote schermen.

Reading Room De multifunctionele bibliotheek, waar boeken en catalogi over Afrikaanse en Aziatische kunst en literatuur aanwezig waren, vormde het intellectuele knooppunt tussen de tentoonstelling Visionary Africa en A Passage to Asia.

Atlas Room De Afrikaanse culturele praktijk en kunstinstellingen kwamen aan bod in de Atlas Room. Een dubbele tijdslijn bracht de cultuurpolitieke documenten in beeld op nationaal en internationaal niveau (UNESCO, Afrikaanse Unie) en visualiseerde de rijkdom van de Afrikaanse cultuur door de eeuwen heen. De kleurrijke en aantrekkelijke presentatie confronteerde de bezoekers met hun eigen kijk op de Afrikaanse cultuur. Het project had de bedoeling de aanzet te geven aan de Afrikanen om meer dan een eeuw na de ‘Europese wedren op Afrika’, hun atlas te hertekenen.

Rotonde In de Rotonde was een blik op het Afrikamuseum van de toekomst te zien, waar de architect Stéphane Beel zijn masterplan voor het nieuwe museum in Tervuren ontvouwde.

9

BOZARJaarverslag_2010.indd 9

03/07/12 10:30

LEZINGEN EN DEBAT

48 hours in Brussels Tijdens 48 hours in Brussels werden kunstenaars uitgenodigd die begaan zijn met de ontwikkeling van de Afrikaanse culturele sector. Naast hun performance bezochten ze ook de tentoonstellingen GEO-graphics en Indépendance en Congostroom / Fleuve Congo in het Museum van Tervuren. Er werd hen gevraagd hun visie uiteen te zetten over de toekomst van de Afrikaanse culturele instellingen.

Van mei tot september trad het Paleis voor Schone Kunsten op als gastheer voor onder andere Germaine Acogny (danseres), Freddy Tsimba (beeldend kunstenaar), Hawa Essuman (cineaste), Rokia Traoré (zangeres, gitariste), Papa Wemba (zanger), Angélique Kidjo (winnares Grammy Award), In Koli Jean Bofane en Denis Hirson (schrijvers), Waberi (schrijver), Walter Verdin en Venancio Mbande (muzikanten, Timbala Tracks), Adam Hochschild (auteur van De geest van koning Leopold II over de genocide in Congo, i.s.m. KVS), Raoul Peck (scenarist-realisator), Didier Awadi (muzikant), Pitcho Womba Konga en Lexxus Legal (muzikanten, Héritage).

De ambassadeur van Benin, Charles B. Todjinov, sprak zich als volgt uit na het concert van Angélique Kidjo : « Je remercie les organisateurs d’avoir invité Angélique Kidjo, la chanteuse béninoise la plus connue dans le monde, ce projet de l’Afrique Visionnaire nous tient particulièrement à cœur, c’est l’occasion de penser vraiment le développement de l’Afrique à travers la culture. » En « Je vais continuer à collaborer avec BOZAR. On a entendu trop de discours afro-pessimistes qui sont faux.

La création en Afrique est d’une telle ampleur qu’il faut la montrer au monde, et BOZAR s’offre comme une vitrine très importante.»

Lezing David Adjaye – 09/06 Architect David Adjaye, sleutelfiguur van het festival Visionary Africa en curator van de tentoonstelling GEO-graphics, wierp een licht op zijn architectuurpraktijk, maar ook op zijn actueel onderzoek naar stedelijke veranderingen in Afrika.

Lezing: ‘De ruimte voor de Afrikaanse burger’ – 19/09 Organisatie: Belgian High Representative for Space Policy.

Conferentie:[on]gedisciplineerde ontmoetingen: Wetenschap als terrein voor een postkoloniale interactie tussen Afrika en Europa – verleden en toekomst – 05 en 06/11 Organisatie: UGent, Departement African Languages and Cultures.

TEDxBrussels Event met o.a. 1 laptop per child – 06/12 Lezing W.J.T. Mitchell: ‘Migration, Law and the Image: Beyond the Veil of Ignorance’ - 13/12 Coproductie: Koninklijk Museum voor Midden-Afrika.

EXPO

GEO-graphics, A map of art practices in Africa, past and present – 09/06 > 26/09 GEO-graphics was de hoofdtentoonstelling van Visionary Africa. Zowat 220 topstukken uit het Museum van Tervuren en andere Belgische verzamelingen werden voor het eerst belicht vanuit het huidige culturele leven in Afrika. Acht Afrikaanse centra voor hedendaagse kunst toonden werken, en artistiek directeur David Adjaye, wiens foto’s er ook te zien waren, werkte een unieke scenografie uit waarvan de wandkleuren de 8 geografische zones van het continent symboliseerden. BOZAR EXPO wou met deze tentoonstelling nagaan hoe de Afrikaanse kunst- en cultuuruitingen op een dynamische, hedendaagse manier kunnen worden benaderd, zonder koloniale bril. De getuigenissen van Afrikaanse schrijvers en intellectuelen tijdens 48 hours in Brussels vormden belangrijke statements in het debat rond de representatie van het Afrikaanse erfgoed.

Coproductie: BOZAR EXPO & Koninklijk Museum voor Midden-Afrika. Commissarissen: David Adjaye, Anne-Marie Bouttiaux (KMMA), Koyo Kouoh, Nicola Setari. Wetenschappelijke leiding: Nana Oforiatta-Ayim Research Coördinatie: SUM . Aantalbezoekers: 15.580. Met catalogus. « Cette nouvelle collaboration entre le Palais des Beaux-Arts et le Musée royal de l’Afrique centrale a vu le jour pour pallier la fermeture du MRAC occasionnée par la campagne de rénovation de trois ans qui devrait commencer sous peu. BOZAR sera donc une sorte de laboratoire pour les arts africains traditionnels, où l’on réfléchira à des modes d’exposition contemporains et à ce que pourrait être le musée idéal d’art africain. » Tribal Art, (01/07/2010)

EXPO – ARCHITECTUUR

10

BOZARJaarverslag_2010.indd 10

Stéphane Beel - Uitbreiding van het Museum voor Midden-Afrika – 09/06 > 26/09 BOZAR ARCHITECTURE hield een kleine tentoonstelling over de uitbreiding van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika in Tervuren, die in handen is van Stéphane Beel.

Coproductie: BOZAR EXPO, BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, Koninklijk Museum voor Midden-Afrika. Commissaris: David Adjaye. Bezoekersgids: oplage 120.000.

03/07/12 10:30

EXPO – FOTOGRAFIE

Zomer van de Fotografie Voor de derde editie van deze biënnale nam BOZAR deel met drie tentoonstellingen: Een bruikbare droom, een retrospectieve van Roger Ballen en het sociaal-artistieke project Pôze III. Telkens stond the eye of the African beholder centraal.

Een bruikbare droom: Afrikaanse fotografie (1960 – 2010) – 26/06 > 26/09 Deze tentoonstelling beschreef 50 jaar geschiedenis van de blik van Afrikaanse fotografen op hun continent. Samensteller Simon Njami, auteur van onder andere Anthologie de la photographie africaine, selecteerde 214 werken van 33 fotografen uit Afrika.

Concept en selectie: Simon Njami. Productie: BOZAR EXPO. Coördinator: Frank Vanhaecke. Aantal bezoekers: 12.500. Met catalogus.

Roger Ballen: Retrospectieve – 26/06 > 26/09 Al bijna 30 jaar werkt Roger Ballen, een Zuid-Afrikaanse fotograaf met Amerikaanse roots, aan een meesterlijk oeuvre. Hij evolueerde gedurende die periode van een documentaire stijl naar meer picturale opstellingen. De retrospectieve deed het verhaal in 200 foto’s.

Productie: BOZAR EXPO. Commissaris: Roger Ballen.

PÔZE III / Africa Town – 26/06 > 26/09 Honderden amateurfotografen en professionals zijn aan de slag gegaan om ‘Afrika in Brussel’ vast te leggen. Vincen Beeckman begeleidde hen. Een professionele jury selecteerde de beste foto’s voor de tentoonstelling PÔZE III. Productie: BOZAR EXPO.

affiches

35.690

MUZIEK

Als inleiding tot zijn bijdrage aan Visionary Africa organiseerde BOZAR MUSIC op 30/05, samen met MO* - Mondiaal Magazine, Agenda Interculturel en Imagine Magazine, een debat dat de Congolese diaspora in België een stem gaf. Op 14 en 15/06 volgde, in samenwerking met Kaaitheater en Corban, Timbila Tracks, een patchwork van traditionele muziek uit Mozambique met modernere composities. Dat alles werd gebracht als samenspel van livepercussie door Matchume Zango en muziekvideo’s van Walter Verdin.

Vooral in juli nam BOZAR MUSIC het festival te baat om allerlei genres van wereldmuziek voor te stellen en in hun context te plaatsen. Op 09/07 trad zangeres Rokia Traoré op. De volgende dag was volledig gewijd aan Gospel. Op 16/07 vierden een hele reeks Congolese muzikanten de onafhankelijkheid met een overzichtsconcert van 50 jaar Congolese muziek.

In dezelfde periode vond ook nog een reeks van vijf rumba-avonden plaats. Maar BOZAR MUSIC nam uiteindelijk pas op 5/12 afscheid van Visionary Africa, met een concert van Didier Awadi: Présidents d’Afrique.

CINEMA

Avant-premières en Special Screenings in aanwezigheid van de regisseur: 17/06 Soul Boy van Hawa Essuman 11/09 Moloch Tropical van Raoul Peck 14/09 Un homme qui crie van Mahamat-Saleh Haroun Documentaires 24/06 Kinshasa Symphony van Martin Baerr DANS

Bare Soundz – 17-18/06 In het Kaaitheater bracht Savion Glover met zijn trio een aanstekelijke tapdancevoorstelling met Caribische beats, ritmes uit hiphop, en jazz, maar ook zelfs Bach.

Guests – 24-25-26/06 Aansluitend op Timbila Tracks (BOZAR MUSIC) vond in het Kaaitheater een interactieve dansvoorstelling plaats waarvoor de choreograaf Panaibra Gabriel uit Mozambique samenwerkte met Walter Verdin, die de beelden en het geluid verzorgde.

Lore Dream Song – 21/09 BOZAR DANCE coproduceerde deze dansvoorstelling van Latifa Laâbissa en Sophiatou Kossoko in Les Halles, tijdens het festival Latitudes Lille/Bruxelles.

11

BOZARJaarverslag_2010.indd 11

03/07/12 10:30

BOZARJaarverslag_2010.indd 12

03/07/12 10:30

13

BOZARJaarverslag_2010.indd 13

03/07/12 10:30

Songook Yaakaar en Tchourai – 22/09 Germaine Acogny maakte met Songook Yaakaar (Affronter l’espoir) een eigen verhaal. In de Hortahal werd ook de dansfilm Tchourai vertoond, een aangrijpende solo over de belangrijkste stappen in het leven van Germaine Acogny. De choreografie was van haar leerlinge Sophiatou Kossoko.

THEATER

African Renaissances Africaines – Performances – 25/09 BOZAR THEATRE organiseerde drie performances gebaseerd op teksten uit het boek African Renaissances Africaines (BOZAR BOOKS p.32).

Les mals aimés De in Brussel wonende Congolese acteur en regisseur Dieudonné Kabongo Bashila schreef Les mals aimés, een stuk gebaseerd op teksten van Gustave Akakpo (Indépendance Kaki-caca) en In Koli Jean Bofane (Les héros et le sabre).

In En attendant l’indépendance Danser en choreograaf Serge Aimé Coulibaly uit Burkina Faso maakte een choreografie, gebaseerd op Dessine-moi une indépendance van Véronique Tadjo en L’indépendance, demain il sera trop tard! van Aminata Sow Fall. Hij werkte samen met Sylvie Nawasadio van Zap Mama en gitarist Désiré Somé.

African Renaissances Africaines Samen met de saxofonist Steve Potts en zangeres Sonia Emmanuel leidde auteur Denis Hirson het publiek door de teksten van African Renaissances Africaines over de Afrikaanse onafhankelijkheid.

LITERATUUR

Rondetafelgesprek – 25/09 Paneldiscussie met vier Afrikaanse auteurs die een bijdrage hadden geleverd aan de BOZARpublicatie African Renaissances Africaines. De Zuid-Afrikaan Denis Hirson modereerde dit debat met de Togolese schrijver Kangni Alem, de in België verblijvende Congolese auteur In Koli Jean Bofane en de Djiboutiër Abdourahman Waberi.

PUBLICATIES

BOZAR gaf vier publicaties uit in het kader van Visionary Africa. Het boekje Visionary Africa Art at Work gaf de aanzet voor het project in Afrika.

GEO-graphics: A Map of Art Practices in Africa, Past and Present is de catalogus van de hoofdtentoonstelling. Naast bijdragen van de curatoren David Adjaye, Anne-Marie Bouttiaux, Koyo Kouoh en Nicola Setari bevat het boek essays van specialisten als Babatunde Lawal, Okwui Enwezor, Viviane Baecke, Gustaaf Verswijver et Jean-Muteba Rahier.

African Renaissances Africaines groepeert het werk van 28 Afrikaanse auteurs, die hun visie gaven op de onafhankelijkheidsgolf die Afrika de voorbije vijftig jaar overspoelde. Bernard Magnier, directeur van de Afrique-collectie bij Actes Sud, is redacteur. Het werk omvat gedichten, kortverhalen, eenakters, en persoonlijke en polemische essays van auteurs als Boubacar Boris Diop (Senegal), Aminata Sow Fall (Senegal), Ondjaki (Angola), Denis Hirson (ZuidAfrika), Sefi Atta (Nigeria), In Koli Jean Bofane (D.R. Congo), Tanella Boni (Ivoorkust) en Alain Mabanckou (Congo-Brazzaville).

De teksten verschenen in hun oorspronkelijke taal en in Engelse vertaling.

A Useful Dream: African Photography, 1960-2010 is de catalogus van de gelijknamige tentoonstelling met Simon Njami als curator. Ze maakt deel uit van de reeks Zomer van de Fotografie in het Paleis voor Schone Kunsten. Het fascinerende werk van 35 fotografen, onder wie Mohamed Amin en Lolo Veloko, wordt in- en uitgeleid door essays van Jean Loup Pivin en Simon Njami.

Visionary Africa Art at Work. Une platforme itinérante en Afrique geeft een synthese van het project en de inzet van Visionary Africa. De publicatie werd voorgesteld op de Afrika-EU top in Tripoli.

14

BOZARJaarverslag_2010.indd 14

03/07/12 10:30

Festival: A Passage to Asia, 25 Centuries of Exchange between Asia and Europe (25/06 > 01/11) Naar aanleiding van de 8ste ASEM-top (Asia-Europe Meeting) in Brussel organiseerde BOZAR EXPO een tentoonstelling over de historische, filosofische, economische en culturele banden tussen Azië en Europa, en de Aziatische volkeren onderling. Handel en religie vormden de rode draad.

A Passage to Asia. 25 Centuries of Exchange between Asia and Europe bracht een wereldprimeur. Voor het eerst staken kunstschatten uit maar liefst 15 Aziatische landen de continentale grens over. Cruciaal voor het welslagen van de complexe onderneming was de steun van het Asia-Europe Museum Network (ASEMUS), een samenwerkingsverband tussen een 70tal Aziatische en Europese musea. In september 2010 werd het Paleis voor Schone Kunsten, als enige niet-museale partner, lid van ASEMUS.

5.431

kunstenaarsontvangsten in het Paleis voor Schone Kunsten

EXPO

A Passage to Asia. 25 Centuries of Exchange between Asia and Europe – 25/06 > 10/10 In A Passage to Asia kwamen niet alleen 2.500 jaar culturele uitwisseling tussen Oost (Azië) en West (Europa) aan bod, maar ook de inter-Aziatische contacten. De tentoonstelling omvatte een uitzonderlijke selectie van meer dan 300 kunstwerken. Hierbij bevonden zich heel wat nationale kunstschatten. De meeste objecten werden uitgeleend door 39 musea en enkele particuliere verzamelaars uit Brunei, Cambodja, China, India, Indonesië, Japan, Korea, Laos, Maleisië, Mongolië, Pakistan, de Filippijnen, Singapore, Thailand en Vietnam. Het Asia-Europe Museum Network (ASEMUS) creëerde hiertoe het draagvlak. Slechts enkele aanvullingen uit Belgische particuliere verzamelingen waren nodig om de hiaten aan te vullen, onder andere als vertegenwoordiging van Myanmar, het enige land dat niet deelnam.

Productie: BOZAR EXPO in samenwerking met het Asia-Europe Museum Network (ASEMUS). Commisarissen: Jan Van Alphen en Kenson Kwok. Coördinator: Ann Flas, met assistentie van Eva Bialek. Aantal bezoekers: 23.266. Met catalogus.

MUZIEK

Gamelan Sunday – 19/09 De BOZARSUNDAY voor gezinnen was helemaal gewijd aan de rijkdom van de Indonesische muziek.

Traditional Voices – 02/10 De bezoeker kon in diverse ruimtes van het Paleis voor Schone Kunsten een parcours volgen door het traditionele vocale muzieklandschap van Zuidoost-Azië (Indonesië, Maleisië, Cambodja, Laos, Brunei, Myanmar en de Filippijnen).

CINEMA

Uncle Boonmee who can recall his past lives – 31/08 Een mooie traditie: voor de vierde keer presenteerde BOZAR CINEMA de winnaar van de Gouden Palm in avant-première in Brussel.

DANS

Koninklijke Balletten/ Cambodja – 14/10 Het Koninklijk Ballet van Cambodja is door de Unesco uitgeroepen tot immaterieel werelderfgoed. Meer dan vierduizend bewegingen staan gecodeerd en maken deel uit van het dansidioom.

15

BOZARJaarverslag_2010.indd 15

03/07/12 10:30

Sankai Juku, met Hibiki – 02/09 Japanse butoh is een zintuiglijke dansvorm die bijzonder geliefd is in het Westen. Ushio Amagatsu is een van de grootmeesters van deze hedendaagse dans.

Madhavi Mudgal & Dancers met Ananya – 11/09 Madhavi Mudgal is een briljante vertolkster van de Odissi, de klassieke dansvorm uit Orissa, een deelstaat in het noordwesten van India.

MULTIDISCIPLINAIRE EVENEMENTEN

Muziek en Cinema: Champs d’Oublis / Art Performance – 2 en 3/10 De Frans-Vietnamese kunstenares Ea Sola reisde in het voorjaar 2010 in opdracht van het Paleis voor Schone Kunsten door Thailand, Indonesië, China en de Filippijnen om er in grootsteden te filmen. De films werden geprojecteerd op grote schermen in de Hortahal. Een geslaagde mix tussen traditie en vernieuwing, geschiedenis en moderniteit.

Festival: Norway Now (01/11 > 25/05/2011) In het najaar sloegen de Ancienne Belgique en het Paleis voor Schone Kunsten de handen in elkaar voor Norway Now, een programma waarin de eigenzinnige hedendaagse Noorse cultuur centraal stond.

EXPO - ARCHITECTUUR

Tentoonstelling Sverre Fehn – 10/12 > 13/03/11 Sverre Fehn, de belangrijkste Noorse architect, won in 1997 de prestigieuze Pritzker Architecture Prize. In 1958 verwierf hij internationale bekendheid met het Noors paviljoen op Expo 58 in Brussel. Deze overzichtstentoonstelling belichtte 26 projecten.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, Nasjonalmuseet for Kunst, Arkitekturog Design Oslo. Commissaris: Eva Madshus.

MUZIEK

Risør Festival – 22 > 24/11

De artistieke leiders, altviolist Lars Anders Tomter en pianist Leif Ove Andsnes, tilden dit kamermuziekfestival op tot een hoog niveau. Onder meer de jonge violist Henning Kraggerud en de Risør Festival Strings waren te gast, met een speciaal voor het festival opgericht kamerorkest. ‘… de constant hoge kwaliteit en de aanstekelijke mix van oude en nieuwe, populaire en hooggestemde kamermuziek. Misschien wordt Risør na de passage in Brussel wel een favoriete bestemming van Belgische muziektoeristen, zoals het dat nu al voor vele Amerikanen is.’ (Stephan Moens in De Morgen, 18/11/2010)

Ook de jazzpianist Bugge Wesseltoft was te gast (29/11).

CINEMA

In zijn reeks ‘Avant-premières en Special Screenings’ bracht BOZAR CINEMA Home for Christmas van Bent Hamer, in aanwezigheid van de regisseur.

LITERATUUR

Gesprek met Lars Saabye Christensen – 25/11 Deze Noorse succesauteur sprak met de Vlaams-Nederlandse auteur en Gouden Uil-winnaar Marc Reugebrink over zijn jongste roman De Walrus, en zijn liefde voor film en muziek.

16

BOZARJaarverslag_2010.indd 16

03/07/12 10:30

Moussem Festival – (24/11 > 27/11) De tiende editie van het Moussem Festival vond zowel in Antwerpen als in Brussel plaats. Vier dagen lang zetten Moussem en diverse BOZAR-departementen de Arabische muziek, literatuur en podiumkunsten in de kijker. Het festival gaf kunstenaars uit de Maghreb en de Arabische wereld een podium in Brussel, en koos voor projecten die inspelen op migratie en internationalisering.

‘Ik hou ook van de heel zakelijke aanpak van BOZAR: daar passen wij gewoon goed in hun businessplan om in Brussel beter in te spelen op een groot potentieel publiek. Hun samenwerking met Moussem is een win-win-situatie, heel simpel.’ Mohamed Ikoubaân, directeur Moussem in: Tien jaar Moussem in tien vragen (© Wouter Hillaert)

MUZIEK

Sufi Night – 16/10 Rafik El Maai werd grootgebracht in de traditie van de Arabisch-Andalusische muziek en de sama uit noordelijk Marokko. Met zijn in Brussel opgerichte Ensemble Rafik El Maai bracht hij hoofdzakelijk religieuze gezangen op teksten van grote Arabische dichters. Het Ensemble Ibn Arabi is genoemd naar een van de allergrootste soefi-mystici. Het wisselde gezangen op Arabische gedichten af met taqsim en mawwal. De islamitische contreien van Azië en Afrika kwamen aan bod met Sain Zahoor uit Pakistan en Baye Fall uit Senegal.

Panormos / Bal’harm / Palermo 1140 – 26/11 De titel van dit concert verwijst driemaal naar Palermo. In 1140 bouwde koning Rogier II van Sicilië in zijn paleis, de Cappella Palatina, het akoestische evenbeeld van de smeltkroes in zijn stad. De multiculturele zangtradities van deze cappella werden tot leven gebracht door het Belgisch ensemble Graindelavoix, voor de gelegenheid versterkt met de zangers Hassan Boufous, Adrian Sirbu, Cezar Vintila en Hassan Benallal, allen specialisten in hun etnische traditie.

El Gusto: Chaabi uit Algiers – 27/11 In het koloniale Algerije van de jaren 1940 en 1950 speelden moslims en joden chaabi, een aanstekelijke mix van muzikale invloeden uit Noord-Afrika, Andalusië en het Midden-Oosten.

De filmmaker Safinez Bousbia zocht de muzikanten op voor de documentaire El Gusto: The Good Mood. Met Damon Albarn namen ze een cd op en sindsdien gaan ze door het leven als El Gusto Orchestra of Algiers. Hun komst naar België was een première.

LITERATUUR EN THEATER

Vijf Arabische schrijvers, onder wie de Marokkaans-Nederlandse Abdelkader Benali en Yassin Adnan, werden geselecteerd voor de bloemlezing Beirut39. In het stuk Capharnaüm Auto-Sirate voerde regisseur Latefa Ahrrare een jonge vrouw op die de verbodsbepalingen in de islamitische maatschappij aftast en ‘belichaamt’. In 5/7 Happy Hours onderzochten Rahim El Äsri en Rachid El-Daif de grenzen van de diversiteit in de brede betekenis van het woord.

MUZIEK EN POËZIE

De Palestijnse componist en ud-speler Moneim Adwan zong populaire liedjes en soefiliederen (26/11). In het werk A’ref bracht hij hulde aan het rijke oeuvre van Darwish, die in 2008 overleed. Het El Gusto Orchestra of Algiers voerde met hun chaabi, de volksmuziek uit Algerije, het publiek naar de Algerijnse achterbuurten van de jaren 1940.

17

BOZARJaarverslag_2010.indd 17

03/07/12 10:30

b. Algemene programmering: highlights BOZAR EXPO JANUARI – MAART 2010

Frida Kahlo y su mundo – 16/01>18/04/2010 N/I/C/H/E: Bulk architecten – 22/01/2010 > 17/02/2011 Imágenes del Mexicano – 11/02 > 25/04/2010 El horizonte del topo – 11/02 >25/04/2010 Alebrijes – 11/02 > 25/04/2010 Mundos mexicanos – 11/02 > 11/04/2010 Mexican Modernisms – 11/02 > 11//04/2010 N/I/C/H/E: Office Kersten Geers David Van Severen – 26/03/2010 > 31/03/2011 Junctions – 22/04 > 3/07/2010 James Ensor – 27/02 > 30/05/2010 in het Museo Dolores Olmedo, Xochimilco, Mexico El Greco – 04/02 > 09/05/2010 APRIL – JUNI 2010

Laurent Ney. Shaping Forces – 21/04 > 20/06/2010 El Ángel Exterminador – 29/04 > 20/06/2010 The State of Things. Brussels/Beijing – 01/05 > 30/05/2010 in het NAMOC, Beijing, China N/I/C/H/E: Matador – 06/05 >19/05/2011 De Canvascollectie/La collection RTBF – 06/05 > 06/06/2010 JULI – SEPTEMBER 2010

GEO-graphics – 09/06 > 26/09/2010 A Passage to Asia – 25/06 >10/10/2010 A Useful Dream – 26/06 > 26/09/2010 Roger Ballen – 26/06 > 26/09/2010 Zomer van de Fotografie – 26/06 > 26/09/2010 N/I/C/H/E: HUB – 23/09/2010 > 30/09/2011 Laurent Ney op de oude Galatabrug in Istanbul – 29/09 > 03/10/2010

bezoekers voor El Greco

103.064

OKTOBER– DECEMBER 2010

Construire Bruxelles. Architecture et transformations urbaines en Europe – 6/10-28/11/2010 Ensorontmaskerd – 7/10/2010 > 13/02/2011 in het ING Cultuurcentrum, Koningsplein, Brussel Ensor écrivain –7/10/2010 > 23/01/2011 Michele De Lucchi, Filip Dujardin. Vero, falso, verosimile (true, false, probable), Casabella Laboratorio Milano – 15/10 > 13/11/2010 Wim Delvoye – 20/10/2010 > 23/01/2011 The world of Lucas Cranach – 20/10/2010 > 23/01/2011 Gilbert & George – 29/10/2010 > 23/01/2011 Drie Keer Belgisch/Belge Trois Fois – 15/10 > 28/11/2010 Peter Zumthor. De Meelfabriek, Leiden. Work in Progress – 16/11 > 29/11/2010 Sverre Fehn. Intuition-Reflection-Construction – 10/12/2010 > 13/03/2011 N/I/C/H/E: Urban Platform Architects – 16/12/2010 > 30/09/2011 EXPO

De Canvascollectie/La collection RTBF – 06/05 > 06/06 Begin 2010 lanceerden de Nederlandstalige en Franstalige openbare omroep in samenwerking met tal van Belgische musea, een brede oproep aan bekende en onbekende hedendaagse kunstenaars. Ongeveer 24.000 werken werden ingezonden door 7.900 kunstenaars uit Vlaanderen, Wallonië en Brussel. De tentoonstelling van de 267 werken vond plaats in het Paleis voor Schone Kunsten dat meteen ook het ideale decor was voor de live-uitzending op Canvas en RTBF op 30/05/2010. Vier kunstenaars werden bekroond: Patrick Mascaux - Christine Wilmès, Eric de Ville, Antone Israël en Elly Van Eeghem.

Coproductie: BOZAR EXPO, Canvas, RTBF. Coördinator: Laurence Leunen.

Aantal bezoekers: 18.873. Met catalogus.

18

BOZARJaarverslag_2010.indd 18

03/07/12 10:30

Ensor ontmaskerd – 07/10 > 13/02/11 Naar aanleiding van de 150ste verjaardag van James Ensor organiseerden ING België, het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) en het Paleis voor Schone Kunsten Brussel (BOZAR) de tentoonstelling Ensor ontmaskerd in het ING cultuurcentrum in Brussel.

Het doel van de tentoonstelling was om een nieuw licht op het werk van de Oostendse meester te werpen. James Ensors tekeningen en schilderijen werden met elkaar geconfronteerd om zo de denkwereld van deze kunstenaar en het ontstaansproces van zijn meesterwerken te verduidelijken. Een selectie uit de gerenommeerde Ensorcollectie van het KMSKA vormde de basis van de tentoonstelling. Een 30-tal schilderijen en tekeningen van publieke en private bruikleengevers vulden het geheel verder aan.

Coproductie: ING Brussel, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, BOZAR EXPO, Vlaamse Kunstcollectie. Commissaris: Herwig Todts (KMSKA). Coördinator PSK: Anne Judong. Aantal bezoekers: 68.604.

Ensor, componist en schrijver – 07/10 > 23/01/11 Aan de hand van een 50-tal handschriften, publicaties, documenten en foto’s uit het archief van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten van Antwerpen werd Ensor als schrijvend en musicerend schilder geëvoceerd.

Coproductie: ING Brussel, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, BOZAR EXPO, Vlaamse Kunstcollectie. Commissaris: Herwig Todts (KMSKA). Coördinator: Anne Judong.

Daarnaast gaf ING België het Brusselse productiehuis Gemsel Productions de opdracht voor 2 documentaires: Ensortilèges van James Ensor (60 min) en Van de werkelijkheid tot het fantastische, Ensor ontmaskerd (9 min).

De wereld van Lucas Cranach (1472 - 1553) Een kunstenaar ten tijde van Dürer, Titiaan en Metsys – 19/10 > 23/01/11 De wereld van Lucas Cranach vormde een tweeluik met Van Eyck tot Dürer in het Groeningemuseum in Brugge. De tentoonstellingen gaven samen een levendig beeld van de culturele en artistieke wisselwerkingen tussen de Lage Landen en Centraal-Europa van de 15de tot de eerste helft van de 16de eeuw. BOZAR EXPO wou een andere kijk op Europa bieden: de kunstwerken maken de culturele en politieke banden zichtbaar die er bestonden tussen de Bourgondische Nederlanden en het Heilig Roomse Rijk. De werken van Lucas Cranach de Oude, de onbetwistbare meester van de Duitse renaissance én de schilder van Luthers reformatie, waren voor het eerst te zien in de Lage Landen.

Een indrukwekkende reeks internationale musea leenden werken uit: o.a. het Metropolitan Museum in New York, de National Gallery of Art in Washington, het British Museum in Londen, het Louvre in Parijs, het Kunsthaus in Zürich, het Museum voor Schone Kunsten in Budapest, de musea van Berlijn, Dresden, Frankfurt, München... Dit was enkel mogelijk dankzij de nauwe samenwerking met Belgische kunstmusea: de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten Brussel en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen.

Vormgever Gert Dooreman won met de catalogus de Prijs van het Best Verzorgde Boek in de categorie Kunstboeken en Catalogi, uitgereikt door de Vlaamse Uitgevers Vereniging.

Parallel aan De wereld van Lucas Cranach zette het Erasmushuis in Anderlecht Portretten van Erasmus op zijn programma.

Productie: BOZAR EXPO. Commissaris: Guido Messling. Coördinator: Sophie Lauwers. Aantal bezoekers: 84.822. Met catalogus. ‘…Dat portret is verloren gegaan, maar we hebben wel verschillende van zijn andere portretten van Karel V, Margaretha van Oostenrijk en andere hovelingen – zowel schilderijen als houtsneden. Hij schilderde ook grote jachtpartijen waarin de figuur van Karel V geïntegreerd was. In 1547 had hij de keizer trouwens al ontmoet, na diens overwinning op de protestanten en hun leider: de hertog van Saksen, die de patroon van Cranach was. Aan het feit dat Cranach zo hoog werd geacht door een ‘tegenstander’ als Karel V, zie je wat voor een belangrijke rol hij in de politieke verhoudingen speelde.’ (Interview met Guido Messling in Brussel Nieuws, 20/10/2010, Lucas Cranach in honderd werken)

19

BOZARJaarverslag_2010.indd 19

Wim Delvoye - Knockin’ on Heaven’s Door – 20/10 > 23/01/11 Net als De Wereld van Lucas Cranach stond ook deze tentoonstelling in het teken van de Gotiek. Het meest opgemerkte werk van de tentoonstelling was ongetwijfeld de 17 meter hoge Tour Bruxelles op het dak van het Paleis voor Schone Kunsten. Een band met de gotiek was ook te vinden in Helix, reeksen tekeningen en bronzen Christussculpturen waarvan het vervormde lichaam zich in bochten rond het kruis wringt, en in diverse andere getorste sculpturen in gepolijst brons. Met zijn interventies in de tentoonstelling De wereld van Lucas Cranach, kregen we een confrontatie tussen de beeldtaal van de reformatie en die van de contrareformatie. Tegelijkertijd kwam ook het atelierconcept weer volop in de belangstelling. Wim Delvoye koppelt het kunstenaarsatelier aan de logica van een commercieel bedrijf. Cranach runde in de 16de eeuw

03/07/12 10:30

een succesvol schilderijen- en prentenbedrijf.

Op 23/11 organiseerde Jeunesse et Arts Plastiques in coproductie met BOZAR EXPO een Rencontre avec Wim Delvoye.

Productie: BOZAR EXPO. Commissaris: Claude Lorent. Coördinator: Anne Judong. Aantal bezoekers: 38.777. Met catalogus.

Gilbert & George: Jack Freak Pictures – 29/10 > 23/01/11 In 153 Jack Freak Pictures, waarvan er 85 werden getoond, komen de thema’s aan bod die de kunstenaars Gilbert & George al meer dan 40 jaar verkennen: het stadsleven, ras, seksualiteit, nationalisme, religie, scatologie, dood, hoop, leven en angst. De Pictures bevatten opvallende picturale elementen en natuurlijk portretten van de beide kunstenaars zelf, vermengd met geometrische en figuratieve patronen. Het meest dominante motief is de Britse vlag, de Union Jack.

Aanvullend op de tentoonstelling kon de film The Secret Files of Gilbert & George worden bekeken, een interview van de curator Hans Ulrich Obrist uit 2000 waarbij het intieme leven van Gilbert & George wordt getoond.

Op 10/11 vond ook BOZAR NIGHT plaats. De tentoonstellingen van Gilbert & George en Wim Delvoye bleven open tot middernacht terwijl studenten van het RITS performances gaven. Eveneens werd de film With Gilbert & George (2008) van Julian Cole getoond.

Productie: BOZAR EXPO, in samenwerking met het British Council. Coördinator: Maïté Smeyers. Aantal bezoekers: 34.422. Met catalogus.

Drie Keer Belgisch/Belge Trois Fois – 15/10 > 28/11 Catherine Van den Steen is een Franse beeldende kunstenares met een gemengde VlaamsWaalse afkomst. Ze stelde een installatie tentoon met getekende figuren die ze zag in Brussel, Antwerpen en Luik.

Coproductie: BOZAR EXPO en Catherine Van den Steen. Coördinatie: Axelle Ancion. Met catalogus.

EXPO – FOTOGRAFIE

Junctions – 22/04 > 03/07 In deze eerste tentoonstelling in de reeks Junctions confronteerde de jonge Belgische fotograaf Arno Roncada zijn werk met de collectie van het FotoMuseum. Het bijzondere aan de fotografie van Roncada is dat zijn beelden geen weergave zijn van de realiteit, maar wel van zijn weloverwogen denkbeelden over die realiteit. In zijn imaginaire landschappen citeert en verwijst Roncada naar beeldclichés, filmbeelden en andere elementen uit het collectieve geheugen.

Coproductie: BOZAR EXPO & FotoMuseum Antwerpen. Commissaris: Frank Vanhaecke. Selectie: Arno Roncada & Lander Van Neygen (FotoMuseum Antwerpen). Aantal bezoekers: 12.000.

BOZAR ARCHITECTURE EXPO – ARCHITECTUUR

Tentoonstelling BULK architecten – 22/01 > 30/09 De microtentoonstelling van BULK architecten betrof een van hun recente realisaties, namelijk de nieuwe loods voor de technische dienst van de stad Blankenberge en het ontwerp van een bijbehorend Masterplan.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur. Commissaris: Iwan Strauven. Bezoekersgids bij de tentoonstelling: oplage 10.000 exemplaren.

Tentoonstelling Laurent Ney. Shaping Forces – 21/04 > 20/06 Deze tentoonstelling gaf een overzicht van het werk van de in België werkende Luxemburgse ingenieur, dat in twaalf jaar een uitzonderlijke plek veroverde in de internationale architectuurproductie.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, Orde van Architecten. Commissarissen: Stefan Devoldere, Iwan Strauven.

Met catalogus.

N|I|C|H|E-LEZINGENREEKS 20

BOZARJaarverslag_2010.indd 20

De lezingenreeks focuste op jonge Belgische architecten: het Antwerpse bureau BULK architecten kwam toelichting geven over de nieuwe loods voor de technische dienst van de stad

03/07/12 10:30

Blankenberge (21/01), het Office Kersten Geers David Van Severen besprak het project Kortrijk Xpo (25/03), en het architectenbureau Matador sloot het seizoen af met een presentatie van het Maison Folie in Bergen (05/05). Bij elke lezing van de N|I|C|H|E-reeks was er een minitentoonstelling met bezoekersgids.

Coproductie: BOZARARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur.

BOZAR ARCHITECTURE en A+ nodigden eveneens beloftevolle architectenbureaus uit om een recent belangrijk project voor te stellen: het architectenbureau HUB presenteerde op 22/09 het centrum ‘Art Basics for Children’ (ABC) in Schaarbeek. Aansluitend op deze lezing vond een microtentoonstelling plaats (23/09 > 30/09).

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur. Bezoekersgids bij de tentoonstelling: oplage 10.000 exemplaren.

Voor de laatste N|I|C|H|E-lezing en microtentoonstelling van 2010 was op 16/12 het Brusselse architectenbureau Urban Platform Architects aan de beurt, met hun Retail Headquartersproject in Seneffe, Henegouwen. (16/12 > 30/09/11) Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur. Bezoekersgids bij de tentoonstelling: oplage 10.000 exemplaren.

[PYBLIK]-LEZINGENREEKS

Voor deze reeks over de publieke ruimte werkte BOZAR ARCHITECTURE/A+ samen met [Pyblik], het platform van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest dat de kennis van zaken en expertise over de publieke ruimte samenbrengt en synergieën ontwikkelt tussen de academische wereld, de administraties en de ontwerpers.

Op 11/02 stelde de Deense architect en professor Jan Gehl zijn werkmethode voor onder de titel People City. De Britse kunstenaar Justin Bennett toonde met Noise Map zijn recent werk rond geluid in de publieke ruimte. De lezing werd gevolgd door een ‘stiltebezoek’ in de stad (19/04). Dag Boutsen, directeur van de architectuurhogeschool Sint-Lucas, modereerde het debat Methods and meaning of sustainable design. De deelnemers waren Pierre Vanderstraeten en Denis Dujardin van het collectief Tractor (01/04). Christian Nolf en Isabelle Putseys sloten op 11/05 deze reeks af met Water research in urbanized Flemish landscapes.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, [pyblik].

INTERNATIONALE LEZINGENREEKS

Kjetil Thorsen is medeoprichter van Snøhetta. Hij lichtte enkele belangrijke ontwerpen van dit Noorse architectenbureau toe, zoals de Opera van Oslo, de Bibliotheek van Alexandrië, het multiculturele complex in Dharan en het cultureel centrum op Ground Zero in New York (09/03).

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, Orde van architecten.

Naar aanleiding van de tentoonstelling Shaping Forces gaf Laurent Ney op 18/05 een lezing over eigen werk.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, Orde van architecten.

Op de vooropening van de tentoonstelling Methodologie van het gevoel hielden Pierre Hebbelinck en Pierre de Wit samen een lezing over hun werk (21/10).

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur.

In het kader van de tentoonstelling Bouwen voor Brussel kwam de Franse landschapsarchitect Alexandre Chemetoff, die in 2000 de Grand Prix de l’Urbanisme won, op 15/11 spreken over eigen werk.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, Architecture Workroom Brussels. Initiatief: Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

Ook de lezing (29/11) van de Zwitserse architect Peter Zumthor, die de Pritzkerprijs 2009 won, sloot aan bij Bouwen voor Brussel.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, Architecture Workroom Brussels. Initiatief: Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

21

BOZARJaarverslag_2010.indd 21

Bouwen voor Brussel Architectuur en stedelijke transformaties in Europa – 06/10 > 28/11 De tentoonstelling Bouwen voor Brussel betoogde dat een krachtig architecturaal en stedenbouwkundig beleid een antwoord kan bieden op de grootstedelijke uitdagingen waarmee Brussel wordt geconfronteerd. Via projecten in andere grote Europese steden zoals Madrid, Zürich, Hamburg en Rotterdam, onderzocht Bouwen voor Brussel hoe architectuur en stedenbouw een antwoord kunnen geven op die maatschappelijke uitdagingen van de Europese stad.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architec-

03/07/12 10:30

22

BOZARJaarverslag_2010.indd 22

03/07/12 10:30

BOZARJaarverslag_2010.indd 23

03/07/12 10:30

tuur, Architecture Workroom Brussels, Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Gastcommissaris: Joachim Declerck (Architecture Workroom Brussels). Aantal bezoekers: 25.200. Bezoekersgids: oplage 30.000.

Pierre Hebbelinck en Pierre de Wit. Methodologie van het gevoel – 22/10 > 02/01/11 Een overzichtstentoonstelling over het werk van het Atelier d’Architecture van Pierre Hebbelinck en Pierre de Wit. Dit Luikse bureau met internationale uitstraling tekende voor belangrijke cultuurtempels zoals het MAC’s in Hornu en het Théâtre du Manège in Bergen.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, Cellule architecture de la Communauté française, Wallonie-Bruxelles International. Commissaris: Cédric Libert. Bezoekersgids: oplage 10.000.

zetels bij volle bezetting

3.770

Peter Zumthor. De Meelfabriek, Leiden.

Urbanistic Working Model – 16/11 > 29/11 Tentoonstelling van de grote stedenbouwkundige werkmaquette van De Meelfabriek in Leiden, een opdracht die gegeven werd aan de Pritzker Architecture Prize-winnaar, Peter Zumthor.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur.

Trio Exhibition Bridges 25/10 > 14/11 Deze tentoonstelling werd georganiseerd door het ‘Trio voorzitterschap’ van de Europese Unie: Spanje, België en Hongarije. Enkele panelen van de tentoonstelling Laurent Ney. Shaping Forces vormden de Belgische bijdrage aan dit evenement. De tentoonstelling werd geopend in aanwezigheid van José Manuel Barroso.

BOZAR MUSIC VOORJAAR

24

BOZARJaarverslag_2010.indd 24

Klassieke muziek Ook in 2010 organiseerde BOZAR MUSIC een indrukwekkend aantal concerten. Het departement nodigde heel wat kunstenaars met wereldfaam uit. Uitzonderlijke solisten en ensembles volgden elkaar op in de Henry Le Boeufzaal, het conservatorium en de kerken waarmee BOZAR MUSIC structureel samenwerkt. Het repertorium ging van de middeleeuwen tot vandaag. Gustav Mahler was in 2010 een van de centrale thema’s ter gelegenheid van de 150ste verjaardag van zijn geboorte. Het thema geldt ook volgend jaar naar aanleiding van de 100ste verjaardag van Mahlers dood. Voor deze dubbele verjaardag werden zijn symfonieën integraal gebracht met de medewerking van onze partners: het Nationaal Orkest van België, het Symfonieorkest van de Munt, het Orchestre de Liège en deFilharmonie.

Op 29/01 werd het slotconcert van het europalia.china festival gebracht met het China National Traditional Orchestra.

In februari was de Wiener Philharmoniker onder leiding van Lorin Maazel te gast (21/02), en in april het Chamber Orchestra of Europe met als dirigent Sakari Oramo en met de jonge Georgische violiste Lisa Batiashvili als soliste.

Bij de markante evenementen uit het voorjaar vermelden we de twee concerten van het Mariinsky-orkest onder leiding van Valery Gergiev (27 en 28/01), en het Philharmonia Orchestra met de legendarische orkestleider Kurt Masur. In de reeks met internationale orkesten was er ook het Deutsches Symphonie Orchester Berlin met als dirigent Ingo Metzmacher en als solist de Griekse violist Leonidas Kavakos (18/03). Ook het traditionele galaconcert van de Koningin Elisabeth Muziekkapel mag niet vergeten worden, met sterren als Augustin Dumay, José Van Dam en leerlingen van deze instelling (14/01).

Naast Mahler werd ook Chopin geëerd naar aanleiding van de 200ste verjaardag van zijn geboorte. Aan hem werden enkele pianorecitals gewijd met Daniel Barenboim (11 en 12/02), de Poolse pianist Krystian Zimerman en zijn jonge landgenoot Rafal Blechacz (16/03).

Behalve Chopin werden nog andere recitals geprogrammeerd zoals Lang Lang (05/01). Verder was er het optreden van Nikolaj Znaider, de eerste laureaat van de Koningin Elisabethwedstrijd voor viool in 1997. Bariton Matthias Goerne en pianist Pierre-Laurent Aimard brachten een schitterende versie van Die schöne Müllerin van Schubert (11/05).

In het Brussels conservatorium speelde het duo Isabelle Faust – Alexander Melnikov drie sonates van Beethoven voor viool en piano (23/02), en de klarinettiste Sabine Meyer bracht met haar ensemble een avond met kamermuziek (03/02).

Elk seizoen biedt BOZAR MUSIC kunstenaarsresidenties aan, zowel aan bekende namen als aan jonge beloftes. Zo kon de jonge Duitse violiste Julia Fischer op 09 en 10/03 alle werken

03/07/12 10:30

voor vioolsolo van Johann Sebastian Bach spelen. Ook Jordi Savall was in residentie en trad op met Jeruzalem, de stad van twee vredes (01/02) en De Zang van de Sibylle, samen met de sopraan Montserrat Figueras (24/02).

Maart is traditioneel de maand van het Ars Musica-festival: dit jaar trad het ensemble Aka Moon samen op met meesters van de traditionele Indische muziek (07/03). Het Nationaal Orkest speelde de Achtste symfonie van de Vlaamse componist Luc Brewaeys (30/03).

In de lente was er zoals ieder jaar de Mattheuspassie van Bach (29/03).

Philippe Pierlot en het Ricercar Consort brachten de Vespers van Monteverdi. In een heel ander register was er een opvoering van Platée van Rameau door Les Talens Lyriques o.l.v.

Christophe Rousset. Het Nationaal Orkest van België bracht een concert met opera-aria’s door de tenor Roberto Alagna.

Met BOZAR THEATRE & CINEMA organiseerde BOZAR MUSIC een opvoering van The infernal comedy, met de acteur John Malkovich. De liefhebbers van flamenco werden vergast op een optreden van Paco de Lucia.

Jazz en elektronische muziek Er werd gezocht naar een verbreding en diversificatie van het muzikale aanbod. Naast nietwesterse muziek hebben ook jazz en elektronische muziek hun vaste plaats gevonden. Jazzgitarist Path Metheney kwam op 09/02 met The Orchestrion Tour en Jef Neve was samen met Pascal Schumacher te gast op 09/05. Van 26/03 > 28/03 kwamen elektronische genres als electro, krautrock, minimal techno en experimentele muziek aan bod tijdens het Brussels Electronic Music Festival (BEMF). Beats met bijpassende beelden werden gebracht door o.a. DJ DARKO. NAJAAR

Klassieke muziek Traditioneel opent het seizoen met het KlaraFestival, een coproductie met het Festival van Vlaanderen en Klara. Dit jaar waren er onder andere twee concerten van Concerto Köln (07 en 15/09), de Tweede symfonie van Mahler met het Filharmonisch Orkest van Rotterdam o.l.v.

Yannick Nézet-Seguin (09/09), en het Mahler en Bruckner- concert door deFilharmonie en Philippe Herreweghe (16/09). Het European Gala Concert dat deel uitmaakte van het festival, werd gespeeld door het Concertgebouworkest o.l.v. Bernard Haitink (17/09) met de Oostenrijkse pianist Till Fellner. Het ensemble Musiques Nouvelles bracht hulde aan Philippe Boesmans (11/09).

Op 21/09 was de concertversie van Così fan tutte van Mozart door René Jacobs en het Freiburger Barockorchester te horen.

Er waren concerten van de Münchner Philharmoniker met als dirigent Christian Thielemann (27/10) en als soliste Renée Fleming, en met het London Philharmonic, gedirigeerd door Vladimir Jurowski. Het Nationaal Orkest van Rusland trad op in de reeks European Gala Concerts (21/12), onder leiding van Mikhail Pletnev en met violist Gidon Kremer als solist.

De Belgische orkesten zetten hun Mahlerintegrale voort, met op 18/11 deFilharmonie en op 19/11 het Nationaal Orkest van België. Het Orchestre Philharmonique Royal de Liège vierde zijn 50ste verjaardag met een concert met drie van zijn laatste dirigenten (Pierre Bartholomée, Louis Langrée, Pascal Rophé) op 08/12. Lorenzo Gatto, de tweede laureaat van de Koningin Elisabethwedstrijd in 2009, trad op met het Orchestre Royal de Chambre de Wallonie (29/10).

Denis Kozhukhin, de eerste laureaat van de Koningin Elisabethwedstrijd in 2010, gaf een recital (27/09). Verder waren er recitals van Mitsuko Uchida (07/10), Grigory Sokolov (07/12), Hélène Grimaud (13/10), Andras Schiff (27/11) en Jean-Frédéric Neuburger (28/11).

De cyclus met de kwartetten stond in het teken van de integrale strijkkwartetten van Beethoven. Het Artemis Quartet zorgde voor de uitvoeringen in zes concerten, waarvan drie in de herfst van 2010 (08-09-10/11 en 14-15-16/12).

Wat de barokmuziek betreft was er een optreden van Cecilia Bartoli (13/12), Magdalena Kozena (11/11), en ook van de contratenoren Andreas Scholl en Philippe Jaroussky (09/12). Eveneens was er het optreden van de Akademie für alte Musik Berlin (12/10) met de integrale uitvoering van de Brandenburgse Concerten van Bach en een uitvoering van twee werken van Rameau door het ensemble Les Arts Florissantes o.l.v. William Christie.

Paul Van Nevel bracht met het Huelgas Ensemble een programma rond de muziek uit de tijd van Cranach, als prelude op de tentoonstelling (16/10), gewijd aan de Duitse kunstenaar. Onuitgegeven werken van Vivaldi kon men ontdekken dankzij het optreden van de sopraan Vivica Genaux met Les Agrémens (22/12).

25

BOZARJaarverslag_2010.indd 25

Jazz Op 15/11 stelde de pianist Brad Mehldau samen met Joshua Redman (saxofoon), Larry Grenadier (bass), Jeff Ballard (drums), Matt Chamberlain (drums) en Britten Sinfonia zijn nieuwe werk

03/07/12 10:30

Highway Rider voor onder leiding van Scott Yoo. Op 04/12 bracht Herbie Hancock zijn creatie The Imagine Project. David Murray was te gast op 19/12.

BOZAR CINEMA

totaal aantal publieke activiteiten

4.660

BOZAR CINEMA volgt in zijn programmering zes krachtlijnen.

Avant-premières en Special screenings • 04/01 Mr. Nobody van Jaco Van Dormael, in diens aanwezigheid • 09-10/01 Iraanse cinema 09/01 No one knows about persian cats van Bahmann Gobhadi, in diens aanwezigheid 10/01 About Elly van Asghar Farhadi, in diens aanwezigheid • 19/02 Shutter Island van Martin Scorsese • 22/02 Los Caminos de la memoria van José-Luis Peñafuerte, in diens aanwezigheid • 08-11/04 Balkan Trafik! & Roma Touch (zie ook : Festival Balkan Trafik! p.7) 08/04 Korkoro van Tony Gatlif, in diens aanwezigheid 10/04 Buick Riviera van Goran Rusinovic • 15/04 Daniel y Ana • 04/05 Kortfilmprogramma rond de val van de Berlijnse Muur en de twee Duitslanden • 17/06 Soul Boy van Hawa Essuman, inhaar aanwezigheid • 22 > 24/10 CINEMA TROIKA: In het kader van het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie organiseerden de Franse Gemeenschap, de Vlaamse Gemeenschap en BOZAR CINEMA een weekend gewijd aan de recente Belgische, Spaanse en Hongaarse cinema, met hoofdzakelijk nooit eerder vertoonde films. Cinema Troïka ging van start met de avantpremière van Beyond the Steppes van de Belgische regisseur Vanja d’Alcantara.

Documentaires Met aandacht voor de BOZAR-programmering en in het bijzonderde nieuwe Belgische documentaires, werden onder andere volgende producties vertoond: • 07/02 Avant-première RTBF/VAF-serie To be or not to.be - 6 films over België.

• 08–11/04 Balkan Trafik! & Roma Touch • 09/04 Moonless Night van Luc Bongrand • 10/04 The Long Road – Driving through Balkan History van Zeljko Mirkovic • 10/04 The Last Hole on the Flute van Vava Stojadinovic • 11/04 Balkan Docs Day • 12-16/04 One World Festival – 5 films • 13/04 Women in shroud van Mohammad Reza Kazemi + debat • 14/04 Pétition van Zhao Liang + debat • 15/04 Last Train Home van Lixin Fan + debat • 16/04 Moving to Mars van Mat Whitecross + debat Cinema en the Arts Films die ook andere artistieke disciplines raken, als onderdeel van performances en experimenten (Expanding Cinema) of in samenspraak met literatuur, muziek, theater, architectuur, hedendaagse kunst: • 14/01 Manon de Boer Sylvia Kristel-Paris, Two times 4’ 33”, Attica, in het kader van het seminarie van de École de Recherche Graphique • 06/03 Jess Franco • Vampyros Lesbos • Succubus AKA Necronomicon • 18/09 Avalanche met muziek van Phill Niblock, door The Nelly Boyd Ensemble • 25/09 Films van Paul Clipson met livemuziek Deel 1 • Sphinx on the Seine, muziek door Jefre Cantu-Ledesma • Chorus, muziek door Gregg Kowalsky • Sun Place, muziek door Tarentel • Union, muziek door Jefre Cantu-Ledesma.

Deel 2 • The Elements, muziek door Bram Devens (Ignatz) en Paul Labrecque (Head of Wantastiquet, Sunburned hand of the man) i.s.m. Courtisane Festival (Gent) • 28/10 Barbara Hammer (geannuleerde voorstelling) • Sanctus • A horse is not a methaphor 26

BOZARJaarverslag_2010.indd 26

03/07/12 10:30

• 02/12 Alga Marghen Label Night • Performances van Ghédalia Tazartès, Anton Bruhin, Ben Patterson en Rhodri Davies. Video’s van Joe Jones et Robert Filliou. (i.s.m. Argos en het Centre Pompidou) Classic Films en Retrospectives Klassiekers en retrospectieven, gelinkt aan de overkoepelende thema’s van het seizoen of als eerbetoon aan grote namen uit de filmwereld.

03/05 Retour de Flamme Family Friendly Films De grote klassiekers voor gezinnen en jongeren, onder andere met ‘Jonge Filmfans’ en in samenwerking met de CINEMATEK. • 10/01 The Pink Panther Show – BOZARSUNDAYS • 14/03 Mon Oncle van Jacques Tati – BOZARSUNDAYS • 21/03 Vijftien filmvoorstellingen tijdens Feest in het Paleis • 01/05 Familiefilmvoorstelling i.s.m. het Brussels SHORT FILM FESTIVAL • 16/05 Tarzan de aapmens van W.S. van Dyke – BOZARSUNDAYS • 24/10 Belle en het beest • 05/12 The Wizard of Oz Professional Platform Professionele samenkomsten rond cinema en audiovisuele producties: • 13-14/01 Real Poetic: jaarlijks seminarie van de École de Recherche Graphique

BOZAR THEATRE Uit het programma Theater op de Middag van het voorjaar selecteerden we de volgende voorstellingen: • 05/01 U bent mijn moeder van Joop Admiraal, met Sien Eggers, regie: Stefan Perceval, muziek Yves Senden (Het Paleis) • 19/01 Scheisseimer, van en met Koenraad Tinel (Het Paleis) • 02/02 Brief aan mijn rechter, naar Georges Simenon, bewerkt door Koen Tachelet en Jeroen Versteele, met Frank Focketyn (NTGent) • 16/02 De duivel beduveld, van Patrick Corillon, met Karlijn Sileghem en Thomas Smetryns (LOD) • 09/03 Geloof, liefde, hoop, van Ödön von Horváth, met onder meer Lore Dijkman, Bram de Win, Sjoerd Vrins, Isaäk Hofland, regie: Domien van der Meiren (Toneelgroep Maastricht) • 23/03 Hondstuk, tekst en regie: Stefan Perceval, met Sien Eggers (Theater Malpertuis) • 13/04 On Raftery’s Hil, van Marina Carr, met Christophe Aussems, Katrien de Ruysscher, Domien van der Meiren, Joost Howard, Tom Ternest, Lien de Graeve, Helena van den Nerge (theatermakershuis De Queeste) • 27/04 Zoals de dingen gaan, regie en spel: Peter de Graef Bij de opening van het seizoen in september werd Theater op de Middag weer opgestart. Alles bij elkaar kreeg deze ‘klassieker’ in 2010 ruim 3.000 bezoekers. Maximaal een derde van de zaalcapaciteit kon worden gereserveerd voor humanioraleerlingen. Zij namen ook deel aan nabesprekingen met de regisseur of acteurs, i.s.m. BOZAR STUDIOS. • 28/09 De alleenspraak van Koning Leopold II, met Rik Van Uffelen, tekst: Mark Twain, regie: Michael De Cock (’t Arsenaal) • 19/10 Berckmans, tekst en spel: Jurgen Delnaet (De Tijd) • 09/11 Mooie Anna, een Zeeuwse fado, met Ilse Uitterlinden, tekst: Marjolein Bierens (Theaterproductiehuis Zeelandia) • 23/11 De Kafka’s (of het ongedierte), tekst: Rob de Graaf, regie: Bart Danckaert (Theater Antigone) • 07/12 Lazarus, tekst en spel: Koen De Graeve (Oblomov)

BOZAR LITERATURE 27

BOZARJaarverslag_2010.indd 27

Per Petterson was op 23/03 in Brussel naar aanleiding van zijn boek Ik vervloek de rivier des tijds.

Op 9/06 las Marianne Faithfull Liefdessonnetten van Shakespeare voor. De Franse muzikant Vincent Ségal, die al een plaat opnam met Sting, zorgde voor de cellobegeleiding.

03/07/12 10:30

The Culture of Memory – 20 & 21/05 Sinds 2010 werken het Paleis voor Schone Kunsten en de Frankfurter Buchmesse samen om het belang van cultuur evenals de samenwerking tussen culturele instellingen in de Europese Unie te beklemtonen en te versterken. Het internationale symposium The Culture of Memory besteedde vooral aandacht aan de manier waarop Argentijnse kunstenaars omgaan met het traumatische nationale verleden. Gastsprekers uit Duitsland, Spanje en Argentinië gaven hun visie.

BOZAR LITERATURE lanceerde, in samenwerking met het Vlaams-Nederlandse huis deBuren, de nieuwe reeks: Sprekende schilderijen. Parallel met de Cranach-tentoonstelling werd aan vijf dichters gevraagd om een zelfgekozen schilderij uit de tentoonstelling te laten ‘spreken’ in een gedicht. Het resultaat was te beluisteren via de audiogidsen. Aan de eerste editie namen onder andere Lucienne Stassaert en Stefan Hertmans deel, evenals de Nederlanders Astrid Lampe en Han Van der Vegt, en de Belgische dichteres Gwenaëlle Stubbe. Onderzoek wees uit dat één op drie audiogidsgebruikers de audiogedichten heeft beluisterd.

De Nederlandse non-fictieschrijver Douwe Draaisma gaf op 1/12, naar aanleiding van zijn Vergeetboek, een lezing over de vraag waarom wij vergeten.

Met de lezing Migration, Law and the Image: Beyond the Veil of Ignorance bracht de Amerikaanse kunstfilosoof W.J.T. Mitchell op 13/12 een kritisch-beschouwend vervolg op de Visionary Africa lecture series in het kader van het gelijknamige festival.

MULTIDISCIPLINAIRE EVENEMENTEN

Muziek en Poëzie Brieven aan Chopin – 27/02 Deze avond van Muziek enPoëzie was gewijd aan Chopin, naar aanleiding van de 200ste verjaardag van zijn geboorte. Brieven aan Chopin verduidelijkte de relatie tussen de componist en het woord, niet enkel aan de hand van zijn band met dichters en zijn briefwisseling, maar ook op basis van zijn liederen voor mezzosopraan, in dit geval Urszula Kryger.

Tom en Bess O’Bedlam – 04/06 Tom en Bess O’Bedlam zijn archetypische gekken uit Engeland. Ze inspireerden dichters, musici, schilders en dramaturgen. In het Kaaitheater begeleidden ze het publiek op een trip door de Engelse cultuur.

« Tom et Bess O’Bedlam – ces deux fous qui, outre-Manche, inspirèrent poètes, musiciens, peintres et dramaturges – partent à la découverte de la culture anglaise La prochaine soirée Musique et Poésie invite la Danse pour explorer cette Renaissance où la « folie » faisait flores. Mise en scène de Sybille Wilson et chorégraphie d’Arco Renz. Avec Igor Shyshko, danseur et Xavier Saata Corominas, contre-ténor. » (La Libre Belgique, 02/06/2010)

Muziek, Theater en Cinema Ontmoeting met Malkovich – 12/05 In de Belgische première van het onuitgegeven muziektheater The Infernal Comedy, kroop de acteur John Malkovich in de huid van de Oostenrijkse seriemoordenaar Jack Unterweger.

Vooraf gaf Malkovich een inleiding bij de film Mary Reilly van Stephen Frears. Naar aanleiding van deze evenementen stelde CINEMATEK een retrospectieve samen rond Malkovich (12/05 > 29/06).

Over John Malkovich. The infernal Comedy: « Le célèbre acteur américain joue le rôle d’un serial killer dans une pièce de théâtre musical (…) totalement inconnue dans nos régions mais que le seul nom de Malkovich réussira sans aucun doute à rendre populaire… » (Trends Tendances, 06/05/ 2010)

c. BOZAR INTERNATIONAL BOZAR ontpopt zich hoe langer hoe sterker als een Europees kunsten- en productiehuis in de hoofdstad van Europa.

Met een ruim en divers tentoonstellingsprogramma brengt het Paleis voor Schone Kunsten het culturele erfgoed en de hedendaagse kunst uit Europese regio’s in dialoog met andere continenten en culturen. Om kwaliteit te garanderen en een daadwerkelijke uitwisseling tot stand te brengen bouwt het 28 BOZARJaarverslag_2010.indd 28

03/07/12 10:30

de banden met internationale musea en kunstinstellingen verder uit. De tentoonstellingen reizen letterlijk – en steeds meer – extra muros naar alle windstreken, over de grenzen van continenten heen: Azië, Latijns-Amerika en Afrika. Vaak gaat het om grote coproducties. BOZAR biedt niet alleen een platform aan (inter)nationale collecties in Brussel, het treedt ook op als bemiddelaar om Belgische verzamelingen en kunstenaars te laten reizen. Ook haar architectuurtentoonstellingen staan internationaal hoog aangeschreven.

Dankzij deze toenemende en betere samenwerking in binnen- en buitenland bereikt BOZAR een schaalgrootte die leidt tot meer slagkracht in de internationale bruikleenpolitiek. Dat zorgt er dan weer voor dat het vooraanstaande kunstenaars en collecties naar Brussel kan halen. Omgekeerd wordt de stijgende kwaliteit van de tentoonstellingen in het buitenland opgemerkt, zodat ze overgenomen worden door prestigieuze kunstinstellingen.

persconferenties

30

EXPO

James Ensor Museo Dolores Olmedo, Xochimilco, Mexico - 28/02 > 30/05 Naar aanleiding van de 150ste verjaardag van James Ensors geboorte vond in samenspraak met het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen (KMSKA) en het Museo Dolores Olmedo in Mexico een Ensortentoonstelling plaats. Hiervoor gaf het KMSKA 23 Ensorschilderijen in bruikleen. Het Museo Olmedo voegde daar nog een 40-tal gravures aan toe uit de collectie van het Instituto de Artes Gráficas de Oaxaca.

Het feit dat het Museum of Modern Art in New York en het Musée d’Orsay in Parijs net voordien grote Ensorretrospectieves hadden georganiseerd, versterkte de belangstelling in Mexico, waar James Ensor voor het eerst werd getoond.

Coproductie: BOZAR EXPO en Museo Doleres Olmedo Xochimilco, Mexico in nauwe samenwerking met het KMSKA. Coördinator: Anne Judong. Aantal bezoekers: ongeveer 40.000.

Luc Tuymans. Retrospective - 17/09/2009 > 8/05/2011 Luc Tuymans. Retrospective die vóór Brussel op uitgebreide Amerikaanse tournee was in vier Amerikaanse musea, bood een overzicht van het werk van de Belgische kunstenaar. Dit project was een gezamenlijk initiatief van het SFMOMA in San Francisco en het Wexner Center for the Arts in Columbus (Ohio). De retrospectieve bevatte 73 werken (daterend van 1978 tot 2008) voornamelijk afkomstig uit enkele belangrijke reeksen van de schilder, zoals At Random, Der Architekt, Mwana Kitoko: Beautiful White Man, Proper en Der diagnostische Blick.

Met een mix van filmtechnieken en schilderkunst tast Luc Tuymans de geschiedenis, het geheugen en de massamedia af. De kunstenaar liet zich inspireren door de nasleep van de Tweede Wereldoorlog, 9/11 en het postkoloniale tijdperk in de Democratische Republiek Congo.

Zijn werk zou niet meer zijn dan een kroniek van het alledaagse, als het niet onderhuids de grote vraagstukken van deze tijd aankaartte.

Art at Work - 29/11/2011 > 2012 Sinds de Cotonou-overeenkomst in 2000 erkent de Europese Commissie steeds meer het belang van cultuur als essentieel element in de ontwikkeling van de Afrikaanse samenleving.

Het is dan ook in deze optiek dat de tentoonstellingen GEO-graphics en A Useful Dream hun vervolg kregen onder de noemer Art at Work, een reizende tentoonstelling die in verschillende Afrikaanse steden het debat wou verder zetten dat in Brussel op gang was gekomen. David Adjaye, artistiek directeur van Visionary Africa, ontwierp hiervoor een tijdelijk paviljoen, dat drie weken halt hield in verschillende Afrikaanse steden. Een lokale artistieke partner cureerde een tentoonstelling van een lokale kunstenaar, die hiervoor in het paviljoen een ruimte kreeg toegewezen. De tentoonstelling viel samen met een lokaal cultureel gebeuren. Aan het einde van de derde week kwamen alle betrokkenen samen om te debatteren over kunst. Telkens werd een Afrikaanse kunstenaar uit een andere streek dan die van de gaststad drie weken lang artist in residence.

29

BOZARJaarverslag_2010.indd 29

03/07/12 10:30

‘Met zijn reis door het continent zal dit pilootproject via zijn tentoonstellingen en debatten en dankzij de samenwerking die het genereert, leiden tot een sterker bewustzijn van de beslissende rol van de culturele sector in de ontwikkeling van Afrika. Visionary Africa: Art at Work werd ontworpen om de uitdagingen aan te gaan waarop het zal stoten wanneer het zich in de openbare ruimte van Afrikaanse hoofdsteden begeeft met een paviljoen dat bedoeld is om het publiek nauwer bij de kunst te betrekken.’ José Manuel Barroso, voorzitter van de Europese Commissie

Art at Work werd voorgesteld en geopend op de top van de Europese Unie en Afrika in Tripoli (Libië) op 29/11/2010. De tussenstops waren Ouagadougou (Burkina Faso 20/02 5/03/11), Addis Abeba (Ethiopië, september 2011), Caïro (Egypte, tijdens de plaatselijke biënnale), Maputo (Mozambique) en Douala (Kameroen).

Een documentaire en een publicatie met de titel Atlas Manifesto gaven een overzicht van de voortgang van het project en de resultaten van de debatten. Het project kreeg twee jaar lang financiële steun van de Europese Commissie.

Coproductie: BOZAR EXPO, BOZAR BUSINESS DEVELOPMENT. Commissarissen: Simon Njami, David Adjaye, Nicola Setari. Coördinator: Kathleen Louw en CECOFORMA. The State of Things – 01/05 > 30/05 Tijdens europalia.china zette het Paleis voor Schone Kunsten de tentoonstelling The State of Things. Brussels/Beijng op touw. De voorbereiding van de tentoonstelling in Brussel vormde de rode draad van De Lange Mars, de documentaire film over Paul Dujardin in de Canvas-reeks Hoge Bomen.

Luc Tuymans, een van België’s grote hedendaagse kunstenaars en Ai Weiwei, China’s bekendste kunstenaar en dissident, plaatsten een vijftigtal Belgische en Chinese kunstenaars naast elkaar en confronteerden de uiteenlopende contexten waarin in beide landen kunst wordt gecreëerd.

De tentoonstelling kwam tot stand in samenwerking met Fan Di’an, directeur van het National Art Museum of China (NAMOC). Het bleef lange tijd onduidelijk of ze al dan niet in China zou plaatsvinden, maar in mei 2010 opende The State of Things zijn deuren in het prestigieuze NAMOC. Dit was een belangrijke doorbraak: voor sommige non-conformistische Chinese kunstenaars was het de eerste keer dat ze hun werk konden tonen in een officiële kunstinstelling in eigen land. President Barroso en Eurocommissaris voor Cultuur, Androulla Vassiliou, woonden de opening in Beijing bij.

Coproductie: BOZAR EXPO, NAMOC, europalia.china. Commissarissen: Ai Weiwei, Fan Di’an, Luc Tuymans. Co-commissaris: Philippe Pirotte. Coördinator: Maïté Smeyers. Aantal bezoekers: 45.000. Met catalogus.

ARCHITECTUUR

Robbrecht & Daem. Pacing through Architecture – 23/04 > 20/06 Het Belgische architectenbureau Robbrecht&Daem kreeg de opdracht om de verbouwing van de legendarische Whitechapel Art Gallery in Londen uit te tekenen. Na de première in Brussel besloot de directie van de Whitechapel Art Gallery om de tentoonstelling Robbrecht & Daem. Pacing through Architecture over te nemen.

Productie: BOZAR ARCHITECTURE, A+ Belgisch tijdschrift voor architectuur, Orde van architecten. Commissarissen: Stefan Devoldere en Iwan Strauven. Aantal bezoekers: 58.472.

Michele De Lucchi, Filip Dujardin.

Vero, falso, verosimile (true, false, probable) – 15/10 > 13/11 Het werk van Filip Dujardin werd in 2009 in het Paleis voor Schone Kunsten getoond onder de titel Image/Construction, Photography by Filip Dujardin. Deze tentoonstelling betekende de start van een nieuwe reeks over de relatie tussen architectuur en fotografie. In oktober 2010 werd de fotomontage gepresenteerd in Casabella Laboratorio te Milaan.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, Casabella Laboratorio.

Laurent Ney. Shaping Forces – 29/09 > 03/10 Naar aanleiding van de Istanbul Design Week werd de tentoonstelling Shaping Forces voor het eerst in het buitenland getoond, op de oude Galatabrug in Istanbul. Shaping Forces is de eerste overzichtstentoonstelling die de infrastructuurprojecten van Laurent Ney belicht.

Coproductie: BOZAR ARCHITECTURE, Istanbul Design Week. Aantal bezoekers: 10.000 (Schatting) FOTOGRAFIE

30

BOZARJaarverslag_2010.indd 30

De retrospectieve Belgische fotografen 1980-2010, met als centraal thema 30 jaar creatieve fotografie in België, vond in de loop van 2010 haar weg naar een aantal Belgische ambassades onder de noemer One way to see it – Belgian Creative Photography. Ze werd gepresenteerd als een avant-

03/07/12 10:30

première op de tentoonstelling Beyond the Document (zomer 2011).

Het werk van Daniel Michiels, Gilbert Fastenaken, Stephan Vanfleteren en het duo Christen Felten & Véronique Massinger werd voorgesteld in Riga, Addis Abeba, Singapore en Keulen.

In juni 2011 was de tentoonstelling ook te zien in Washington. Voor de gelegenheid maakte BOZAR EXPO de bijbehorende catalogus.

Coproductie: BOZAR EXPO, FotoMuseum Antwerpen. Aantal bezoekers: 1.140.

d. Bemiddeling en publiekswerking Het Paleis voor Schone Kunsten hecht veel belang aan het communiceren van haar cultureel artistieke project aan een breed en divers publiek. Het bemiddelen tussen het kunstwerk en het publiek, vandaag ook ‘publieksbemiddeling’ genoemd, is een van de kerntaken van BOZAR. Om deze bemiddeling in de praktijk om te zetten, laten de artistieke departementen zich leiden door de volgende uitgangspunten: • BOZAR gaat bij elke activiteit uit van de specificiteit van de bezoeker(s). Er worden dus activiteiten voorzien op maat van kinderen, jongeren en gezinnen, maar afhankelijk van de activiteiten worden ook andere groepen benaderd, zoals bv. specifieke cultuurgemeenschappen.

• BOZAR brengt het publiek zoveel mogelijk in direct contact met de ‘makers’ en ‘uitvoerders’ via o.a. ontmoetingen, debatten en interviews.

• BOZAR nodigt externe specialisten (journalisten, curatoren, pedagogen) uit die mee de omkadering van een activiteit verzorgen en zet alle mogelijke media in om de activiteiten te promoten Binnen de verschillende departementen neemt publieksbemiddeling een centrale plaats in.

Zo worden tijdens de tentoonstellingen rondleidingen, zaalteksten en gidsen aangeboden. Bij BOZAR MUSIC voorziet men gratis inleidingen bij de concerten en er worden programmaboekjes verkocht. BOZAR PERFORMING ARTS organiseert ontmoetingen met acteurs of regisseurs na de voorstellingen.

BOZAR STUDIOS beschikt daarnaast nog over een atelierruimte waar bezoekers zelf kunnen werken rond muziek, beeldende kunst, drama, etc.

bezoekers voor Feest in het Paleis

9.266

DE ACTIVITEITEN VAN BOZAR STUDIOS IN 2010

Er waren ongeveer 104.500 bezoekers en ongeveer 3.340 rondleidingen voor groepen, scholen en kinderen.

BOZAR STUDIOS haakte in 2010 met haar activiteiten in op de artistieke programmering van het ¡México! Festival, de Spaanse Lente, Visionary Africa en Asia on Stage.

Tijdens het ¡México! Festival (16/01 > 25/04) kon het publiek deelnemen aan: • Rondleidingen in de tentoonstellingen, een ludieke familiezoektocht met het kunstenaarskoppel ‘Frida en Diego’, actieve ontdekkingstochten voor het basisonderwijs, dagstages, ...

• BOZARPLUSDAYS voor senioren: een combinatie van een tentoonstellingsbezoek met een concert of theatervoorstelling.

• Lezingen bij de tentoonstelling Frida Kahlo y su mundo (i.s.m. Amarant). Meer dan 3.200 volwassenen schreven hiervoor in.

• Het evenement Museum Night Fever. Dit vond plaats tijdens de Nacht van de Brusselse Musea (06/03).

• De familiedagen BOZARSUNDAYS GOOD MORNING & GOOD AFTERNOON, die een Mexicaans tintje meekregen.

• Feest in het Paleis op 21/03/2010, de afsluiter van deze reeks familiedagen.

• Finissage Mexico op 24/04 en op 8/05 tijdens het muzikale sprookje Pukuy, het Mexicaanse monster. Kinderen maakten bij die gelegenheid kennis met muzikanten en instrumenten van het Nationaal Orkest van België.

31

BOZARJaarverslag_2010.indd 31

03/07/12 10:30

De Spaanse Lente (04/02 > 09/05) kreeg toelichting en verdieping vanuit BOZAR STUDIOS met de volgende evenementen: • Rondleidingen tijdens de El Greco-tentoonstelling en familiezoektochten in het theatrale gezelschap van de vroeg-20ste eeuwse museumbouwer markies de la Vega-Inclán.

• Schoolvoorstelling van El retablo de Maese Pedro, voor 800 kinderen tussen 10 en 12 jaar. In de scholen vonden vooraf workshops plaats.

BOZAR STUDIOS werkte samen met BOZAR CINEMA aan het Brussels Short Film Festival en focuste op school- en familievoorstellingen.

Het zomerfestival Visionary Africa (30/05 > 26/09) liet eveneens de artistieke kwaliteiten van de kinderen aan bod komen met onder andere FAMILY KIT - GEO-graphics, i.s.m. Jeunesse et Arts Plastiques (09/06 > 26/09), Zomerstages (05/07 > 20/08) voor kinderen van 6 tot 12 jaar, De Verhalenboom (09/06 > 26/09), waar bezoekers luisterden naar betoverende sprookjes uit Afrika, of Pôze III. Africa Town, een participatief en sociaal-artistiek project. Daarnaast waren er ook rondleidingen.

In het najaar organiseerde BOZAR STUDIOS verschillende activiteiten en aangepaste programma’s. Tijdens de tentoonstellingen The World of Lucas Cranach en Gilbert & George kon het publiek deelnemen aan rondleidingen, actieve ontdekkingstochten, workshops, dagstages en een middeleeuws muzikaal sprookje (30/10). Het bijzondere initiatief Sprekende schilderijen vond plaats i.s.m. het Vlaams-Nederlands huis deBuren. Nieuw waren de ‘audiokids’, een gids op maat van kinderen, en een gewijzigde formule voor de BOZARSUNDAYS. Alle activiteiten werden op een voormiddag gegroepeerd en de deelnemers konden kiezen uit het BOZARmenu: expo, film of concert. Naar aanleiding van de architectuurtentoonstelling Bouwen voor Brussel. Architectuur en stedelijke transformaties in Europa ontwikkelde BOZAR STUDIOS een onderwijsproject voor het secundair onderwijs, namelijk een combinatie van een stadswandeling met een rondleiding in de tentoonstelling (i.s.m. Arkadia en Korei). Op zondag 14 /11 vond de eerste editie van Big Bang plaats, een muziekfestival voor kinderen en hun (groot)ouders.

Zonzo Compagnie, BOZAR en het Bronksfestival gooiden de deuren van het Paleis voor Schone Kunsten open. Een dag lang genoten de kinderen samen met hun vrienden, ouders en grootouders van een klankenbad en kwamen zo in aanraking met verschillende muzikale genres, stijlen en tradities. Met meer dan 2.426 bezoekers bleek de nieuwe formule van BOZAR NIGHT (10/11) een absolute topper met tentoonstellingen tot middernacht, performances van het RITS, filmvoorstellingen waaronder With Gilbert & George en DJ-sets.

e. BOZAR BOOKS Voor de coördinatie en de realisatie van onze publicaties heeft BOZAR EXPO twee fulltime personeelsleden en een parttime vrijwilliger in dienst. BOZAR BOOKS geeft uit in meerdere talen, het onderwerp bepaalt het aantal taalversies.

De samenwerkingsmodaliteiten variëren van 100% eigen producties tot publicaties die volledig in handen zijn van de uitgever. Er wordt kwaliteit nagestreefd op alle niveaus. Zo behaalde The State of Things de Plantin-Moretusprijs. Een andere prioriteit is de brede en efficiënte distributie in binnen- en buitenland i.s.m. Exhibitions International, DAP, Idea Books...

Het leeuwendeel van de publicaties zijn tentoonstellingscatalogi, maar als multidisciplinair kunstenhuis gaven we bijvoorbeeld naar aanleiding van Visionary Africa een literair cahier uit met originele bijdragen van 28 Afrikaanse schrijvers over onafhankelijkheid.

32

BOZARJaarverslag_2010.indd 32

Overzicht publicaties 2010 Meer details over de hieronder vermelde publicaties zijn te vinden op de website www.bozar.be • El Greco. Domenikos Theotokopoulos 1900 (Nederlands en Frans) • Laurent Ney: Shaping Forces (Engels) • El Ángel Exterminador (Spaans en Engels in één uitgave) • Jack Freak Pictures - Gilbert & George (Nederlands en Frans in één uitgave) • A Passage to Asia (Engels met een samenvatting in het Nederlands en in het Frans) • A Useful Dream (Engels) • African Renaissance (Nederlands, Frans en Engels in één uitgave) • GEO-Graphics (Nederlands, Frans en Engels in één uitgave) • Box Visionary Africa

03/07/12 10:30

• Drie keer Belgisch/belge 3 fois (Nederlands, Frans en Engels in één uitgave) • L’Univers de Lucas Cranach (Frans) • De wereld van Lucas Cranach (Nederlands) • Die Welt des Lucas Cranch (Duits) • Knockin’ on Heaven’s Door (Nederlands, Frans en Engels in één uitgave)

f. BOZAR & Partners BOZAR is geen synoniem van Paleis voor Schone Kunsten.

Sinds 2002 is BOZAR het waarmerk waarvoor het eigen artistieke team tekent, in samenspraak met tal van culturele partners, aan de hand van een langetermijnvisie. BOZAR is het eigen culturele project van het Paleis voor Schone Kunsten.

Het culturele aanbod bevat niet alleen producties die de artistieke ploeg van het Paleis voor Schone Kunsten zelf in het leven roept en opvolgt, maar ook coproducties met structurele en seizoensgebonden partners, en activiteiten waarvoor het personeel van het Paleis voor Schone Kunsten zowel de technische ondersteuning als het onthaal verzorgt. Die laatste activiteiten vallen onder de beheersovereenkomst ‘verhuur aan externen met een eigen culturele programmering’ (onder de noemer Partner Events). De artistieke BOZAR-departementen zijn daar niet bij betrokken.

Het Paleis voor Schone Kunsten heeft geen eigen vaste museumcollectie, noch een eigen orkest, theater- of dansgezelschap. Voor alle eigen producties wordt samengewerkt met partners. Elk artistiek departement heeft een aantal partnerorgansiaties waarmee ze culturele evenementen realiseren.

De jongste jaren nemen het aantal partnerships en de kwalitatieve samenwerkingsverbanden sterk toe. Het Paleis voor Schone Kunsten heeft een federerende werking over de grenzen van gewesten, gemeenschappen en regio’s heen. Daarnaast worden de extra muros-coproducties steeds belangrijker. Door die schaalvergrotingzet BOZAR zich ook op de internationale kaart. (zie ook BOZAR INTERNATIONAL p.28 ) De departementen BOZAR FUNDING en BOZAR COMMUNICATION ten slotte zochten in 2010 eveneens naar interessante partnerships.

Het Paleis voor Schone Kunsten is lid van de volgende internationale netwerken ASEMUS – Asia-Europe Museums Network; CAE – Culture Action Europe; ECHO – European Concert Hall Organisation; EFA – European Festival Association; ENCATC – European Network of CulturalAdminstration Training Centres - ‘Museums in Europe’; ISPA – International Society for the Performing Arts Foundation; REMA – Réseau Européen de musique ancienne.

1. Culturele Partners BOZAR MUSIC

Nationaal Anima Eterna, Ars Musica, Brussels Philharmonic, Muziekkapel Koningin Elisabeth, Cultuur en Toerisme, deFilharmonie, Festival van Vlaanderen, Flagey, Ictus, Jeugd en Muziek Brussel, Jeunesses Musicales de Bruxelles, Kaaitheater, Klara, De Munt, 1001 Valises, Moussem – Nomadisch Kunstencentrum, Musiques Nouvelles, Nationaal Orkest van België, Orchestre Philharmonique Royal de Liège.

33

BOZARJaarverslag_2010.indd 33

03/07/12 10:30

34

BOZARJaarverslag_2010.indd 34

03/07/12 10:30

35

BOZARJaarverslag_2010.indd 35

03/07/12 10:30

Internationaal Festival Oude Muziek Utrecht.

European Concert Hall Organisation, samen met: Barbican Centre London, Cité de la Musique Paris, Elbphilharmonie&Laeiszhalle Hamburg, Festspielhaus Baden-Baden, Gesellschaft der Musikfreunde in Wien, Het Concertgebouw Amsterdam, Kölner Philharmonie, Konserthuset Stockholm, L’Auditori de Barcelona, Salle de Concerts Grande-Duchesse Joséphine-Charlotte de Luxembourg, South Bank Centre London, Symphony Hall Birmingham, The Athens Concert Hall Organization, The Sage Gateshead, Théâtre des Champs-Elysées Paris, Wiener Konzerthausgesellschaft.

BOZAR EXPO

ASEF (Asia-Europe Foundation), ASEMUS (Asia-Europe Museum Network), British Council Brussels, Centre International pour la Ville, l’Architecture et le Paysage (CIVA), Europalia International, FotoMuseum Provincie Antwerpen, Galerie Baronian-Francey, Goethe-Institut Brussel, Hungarian Culture Institute, ING Brussel, Jeunesse et Arts Plastiques ( JAP), Koninklijk Museum voor Midden-Afrika Tervuren, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, Maison des Arts de Schaerbeek, Musée de la Photographie à Charleroi, Museum voor Schone Kunsten Elsene, Stadsarchief Brussel, SUMProject and SUMResearch, Vlaamse Kunstcollectie.

Ambassade Groot-Brittannië, Ambassade Mexico, Ambassade Noorwegen, Ambassade Spanje, Brussels Hoofdstedelijk Gewest, Communauté française de Belgique, Federale Overheidsdienst Buitenlandse Zaken, Kanselarij van de Eerste Minister, Vlaamse Overheid, Wallonie-Bruxelles International.

BOZAR ARCHITECTURE

[pyblik], A+, Belgisch tijdschrift voor architectuur, Architecture Workroom Brussels, Bureau vers plus de bien-être (V+), CIAUD/ICASD, Communauté française – Cellule Architecture, De Meelfabriek, Design September, Dimension Data, Duravit, Federatie van de Belgische Cementnijverheid (FEBELCEM), Hoger Architectuurinstituut Sint-Lucas, ISACF-La Cambre, KULeuven, Orde van de Architecten, Protect, Regie der Gebouwen, Staatssecretaris bevoegd voor Stedenbouw en Openbare Netheid.

persartikels

3.900

BOZAR CINEMA

1001 Valises, ABC Distribution, Afrika Filmfestival, AMAZONE Leuven, Amnesty International, Argos Belga Films Benelux Film Distribution, Belgacom, Beursschouwburg, Big Bang Distribution, Brussels Short Film Festival, Cervantes, Cinéart Cooperative, CINEMATEK, Courtisane, ERG (École de Recherche Graphique), Festival Africa Taille XL Bruxelles, Festival des Libertés, Festival Elles Tournent/Vrouwen Draaien, Festival One World – Praag, Festival Pink Screen, Goethe-Institut, Graphoui Instituto, Imagine Film Distribution, Jeunesse et Arts Plastiques, Kinepolis Film Distribution, Koninklijk Belgisch Filmarchief, La Médiathèque de la Communauté française de Belgique, Ligue des familles, Lobster Films, Lumière, Minds Meet Museum, Moussem – Nomadisch Kunstencentrum, Nationaal Orkest van Belgïe, NeedProduction, Night Fever, Nouveau Cinéma (CNC), NOVA Cinema, Off World Offscreen Film festival, RTBF, SACD/SCAM, Scope Invest Universal, Tsjechisch Centrum Brussel, UNRIC, Vlaams Audiovisueel Fonds (VAF).

BOZAR THEATRE

Nationaal Ars Musica, Broodje Brussel/OPB, Kaaitheater, Koninklijke Vlaamse Schouwburg, Kunstenfestivaldesarts, Moussem – Nomadisch Kunstencentrum.

Internationaal Consejo Nacional para la Cultura y las Artes (Conaculta), SEACEX Sociedad Estatal para la Accion Cultural Exterior.

BOZAR DANCE

Nationaal Les Halles de Schaerbeek, Moussem – Nomadisch Kunstencentrum.

Internationaal Consejo Nacional para la Cultura y las Artes (Conaculta), SEACEX Sociedad Estatal para la Accion Cultural Exterior.

36

BOZARJaarverslag_2010.indd 36

03/07/12 10:30

BOZAR LITERATURE

Nationaal Goethe-Institut, HetBeschrijf, Koninklijk Museum voor Midden-Afrika, Middagen van Poëzie en Proza, Moussem – NomadischKunstencentrum, Passa Porta, Promotion des Lettres belges de langue française, Rideau de Bruxelles, Service de la Promotion des Lettres, VlaamsNederlands Huis deBuren.

Internationaal Consejo Nacional para la Cultura y las Artes (Conaculta), Frankfurter Buchmesse.

BOZAR STUDIOS

Nationaal Amarant, Arcadia, BRONKS Jeugdtheater, Brussel Behoort ons toe – Bruxelles nous Appartient, Brussel Short Film Festival, Brusselse Museumraad, De Munt, De Vaartkapoen, deFilharmonie, Federatie Organisatie Kunsteducatie, Fonds Vrijetijdsparticipatie, JES, Jeugd en Muziek Brussel, Jeunesse et Arts Plastiques, Jeunesses Musicales de Bruxelles, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van Brussel, Korei, Kunstberg, LASSO, Musiq3, Nationaal Orkest van Belgïe, Orchestre Philharmonique Royal de Liège, Recyclart, ReMuA - Réseau de Musiciens intervenants en Ateliers, RTBF Musiq3, STUDIO ORKA, The Brussels Philharmonic – het Vlaams Radio Orkest, Zonzo Compagnie.

2. Media partners

RTBF (RTBF, Musiq3), Roularta (Knack, Le Vif L’Express), VRT (Klara, Cobra.be, Canvas, Radio 1), TV Brussel, TéléBruxelles, Brussel Deze Week, Le Soir, Ackroyd Publications (TheBulletin), Clear Channel.

3. Corporate partners

Structureel: Belgacom, BMW, GDF Suez.

Bevoorrecht: BNP Paribas Fortis, Banque Degroof, Brussels Airlines.

Institutioneel: Nationale Loterij, NBB. Expo JPB: ING. Expo A passage to Asia: Lufthansa, ASEF. Norway Now: DNV. Corporate Patrons: Ageas, Aspria, Bank of NY Mellon, Banque Privée de Rothschild, Bird & Bird, Hudson, Laga, Le Méridien, Linklaters, Lombard Odier Darier Hentsch, NH Hotels, Puilaetco Dewaay, Price Waterhouse Coopers, Securitas.

Stichtingen: Bernheim Stichting, Fonds InBev-Baillet Latour, Porticus Stichting.

4. BOZARSHOP

Sinds december 2007 biedt de multidisciplinaire en internationale BOZARSHOP een uitgebreid aanbod van kunstboeken in de meest uiteenlopende genres en verschillende disciplines aan. Daarbij wordt flexibel ingespeeld op de evenementen die in het Paleis voor Schone Kunsten plaatsvinden. Men focust ook op kinderboeken en op het betere kookboek. Er is eveneens een brede waaier aan dvd’s (in samenwerking met CINEMATEK) en cd’s (klassieke muziek, jazz, wereldmuziek), en een aanbod aan aangepaste en speciaal voor BOZAR ontwikkelde merchandising en design. De shop biedt ook een hele reeks internationale tijdschriften aan.

Er vinden geregeld bijzondere activiteiten plaats, zoals signeersessies door kunstenaars, presentaties, releases, kleine expo’s, bijzondere aanbiedingen naar aanleiding van specifieke BOZAR-evenementen...

Activiteiten in 2010: • signeersessie van het kunstenaarsduo Gilbert & George, • tentoonstelling van een selectie juwelen van Wouters & Hendrix naar aanleiding van hun 20-jarig bestaan, • ‘Wim-shop’ met een uitgebreid gamma aan Delvoye-artikels • bijzondere inspanningen om de bezoekers van de Canvascollectie aan te trekken, • naar aanleiding van het succes van de Frida Kahlo-tentoonstelling kocht de shop het hele Kahlo-aanbod (boeken, film, gadgets...).

37

BOZARJaarverslag_2010.indd 37

03/07/12 10:30

3. De verhuur aan externe organisatoren De externe partners zijn belangrijk voor het Paleis voor Schone Kunsten.

Men moet dan ook rekening houden met de producties van de talrijke externe partners die plaatsvinden in de zalen van het Paleis voor Schone Kunsten. De zalen en de infrastructuur van het gebouw kunnen worden gebruikt door verenigingen, organisaties en instellingen met een eigen culturele programmering voor zover die niet strijdig is met de doelstellingen van de artistieke productie van het Paleis. Zo is er bijvoorbeeld de Internationale Koningin Elisabethwestrijd. In dat geval beperkt het ter beschikking stellen van de zalen zich niet louter tot verhuur, maar staan de diensten van het Paleis ook exclusief in voor de ontvangst, het technische beheer en de omkaderende dienstverlening.

Partner events Expo 12/01 Art contemporain chinois China@BOZAR — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl

Muziek 07/01 Mostly Mozart Symfonieorkest Vlaanderen — Productie: Symfonieorkest Vlaanderen vzw 13/01 Carmina Burana, Carl Orff & Negende Symfonie, Beethoven — Productie: Consulting Office 16/01 KLARA in het Paleis — Productie: Klara, VRT 25/01 Les Messagers de la Paix et de l’Espoir Tehran Choir & Symphony Orchestra, Manoucher Sahbai, leiding 30/01 Tunesië-avond met Sofia Sadek en Nour Chiba 03/02 Sonia Theodoridou sings Jacques Brel Nicola Tsalikis, piano 08/02 Jupiter Johannes Brahms, Richard Strauss, W.A. Mozart Symfonieorkest Vlaanderen — Productie: Symfonieorkest Vlaanderen vzw

27/02 Weens Johann Strauss Galaconcert K&K Philharmoniker en Ballet — Productie: Da Capo AUSTRIA Ten voordele van Royal Event Management 11/03 Elisabeth Leonskaya, piano Edvard Grieg, Pyotr Tchaikovsky Teodor Currentzis, leiding — Productie: Nationaal Orkest van België 13/03 Made in Vienna Joseph Haydn, Richard Strauss, Johannes Brahms Symfonieorkest Vlaanderen — Productie: Symfonieorkest Vlaanderen vzw 13/03 The Young Person’s Guide to the Orchestra Benjamin Britten L’Orchestre à la portée des enfants Coproductie: Orchestre Philharmonique Royal de Liège - Jeunesses Musicales de Bruxelles — Productie: Jeunesses Musicales de Liège 14/03 Methode Vasarhelyi Student Overweging 17/03 Brussel Proms@BOZAR 22/03 Nuove Musiche en Brussels Choral Society — Productie door en ten voordele van: Nationale Belgische Multiple Sclerose Liga vzw

38

BOZARJaarverslag_2010.indd 38

03/07/12 10:30

39

BOZARJaarverslag_2010.indd 39

06/04 Charlie Musselwhite Band (VS) 23/04 Kaoru Tashiro, piano 24/04 Beethoven 9 Symfonieorkest Vlaanderen — Productie: Symfonieorkest Vlaanderen vzw 26/04 Pierre-Alain Volondat en het Nationaal Orkest van België — Productie: Nationaal Orkest van België 02/05 Rufus Wainwright — Productie: Live Nation 03 > 08/05 Koningin Elisabethwedstrijd — Piano, Eerste ronde — Productie: Koningin Elisabethwedstrijd 10 > 15/05 Koningin Elisabethwedstrijd — Piano Halve finale Orchestre Royal de Chambre de Wallonie — Productie: Koningin Elisabethwedstrijd 06/05 Swing!

John Adams, Edger Varèse, Kurt Weill, George Gershwin, Charles Ives, Samuel Barber, Leonard Bernstein Symfonieorkest Vlaanderen — Productie: Symfonieorkest Vlaanderen vzw 10/05 George Dalaras — The Encore Tour 2010 — Organisatie: Greece on tour 12/05 Les Frères Moriya & Keito Saito 15/05 Arman Hovhannisyan Live in concert 24 > 29/05 Koningin Elisabethwedstrijd — Piano Finale Nationaal Orkest van België — Marin Alsop, leiding — Productie: Koningin Elisabethwedstrijd 10/06 Vierde, vijfde en zesde laureaten van de Koningin Elisabethwedstrijd — Piano Orchestre Philharmonique de Liège Wallonie Bruxelles — JeanPierre Haeck, leiding — Productie: Koningin Elisabethwedstrijd 14/06 Slotconcert van de Koningin Elisabethwedstrijd — Piano

deFilharmonie-Royal Flemish Philharmonic — Jaap van Zweden, leiding — Productie: Koningin Elisabethwedstrijd 17/06 Jackson Browne & Band met David Lindley — Productie: Greenhouse Talent BVBA 20/07 Preludium tot de Nationale Feestdag — Productie: Koningin Elisabethwedstrijd Naar aanleiding van het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie 10 > 12/09 Herman van Veen presenteert: Juliette Muziektheatervoorstelling ter herinnering aan Margot Fonteyn Herman van Veen, auteur en regie 29/09 Trio Boulanger (Duitsland) W.A. Mozart, Dmitry Shostakovich — Productie: Concerts de Midi – asbl | Middagconcerten vzw 04/10 Philharmonie der Nationen — Choeurs de l’ U.E. Galaconcert bij de 20ste verjaardag van de Duitse hereniging — Productie: Ambassade van Duitsland 06/10 Festival Mozart 2010 Middagconcerten: W.A. Mozart, César Franck — Productie: Concerts de Midi – asbl | Middagconcerten vzw 09/10 Herman van Veen, Tournee 2010 09/10 Black magic woman Alexia Waku and her Amazons 11/10 Chopin 200!

Kernis, Chopin, Schumann Symfonieorkest Vlaanderen — Productie: Symfonieorkest Vlaanderen vzw 13/10 Pianorecital Middagconcerten: Maurice Ravel — Productie: Concerts de Midi – asbl | Middagconcerten vzw 20/10 Duo viool-piano Middagconcerten: Franz Schubert, Lekeu Productie: Concerts de Midi – asbl | Middagconcerten vzw 22/10 Lavrentis Machairitsas —

03/07/12 10:30

40

BOZARJaarverslag_2010.indd 40

Productie: Kosmidis Georges – Backstage Productions 25/10 Concert voor de kinderen van Salus Sanguinis 35ste verjaardag van de Stichting Salus Sanguinis en van de vzw Salus Sangiunis Productie: Nationaal Orkest van België 27/10 Trio Aristos (Denemarken) Middagconcerten: Dohnanyi, Sørensen, Beethoven — Productie: Concerts de Midi – asbl | Middagconcerten vzw 31/10 Alkistis Protopsalti & Stefanos Korkolis — Productie: Greece on tour 01/11 John Hiatt & the Combo Special Guest: Admiral Freebee — Productie: Greenhouse Talent BVBA 03/11 Duo cello-piano Middagconcerten: Sergei Prokofiev, Ignaz Moscheles — Productie: Concerts de Midi — asbl | Middagconcerten vzw 08/11 Debut Seikyo Kim W.A. Mozart, Robert Schumann Symfonieorkest Vlaanderen — Productie: Symfonieorkest Vlaanderen vzw 10/11 Danel Quartet Middagconcerten: Joseph Haydn, Ludwig van Beethoven — Productie: Concerts de Midi – asbl | Middagconcerten vzw 22/11 Kaoru Tashiro, piano 25/11 Carmina Burana van Carl Orff Eerste pianoconcerto van Cyril Orcel Brussels Choral Society & Brussels Philharmonic Orchestra — Productie: M.J.M diffusion sprl 26/11 Galaconcert door de Koninklijke Muziekkapel van de gidsen Organisatie: Les Amis de la Musique Royale des Guides asbl 30/11 Belgian Jazz Night — 25th Anniversary Skoda Jazz Festival met Toots Thielemans, Philip Catherine & Jacky Terrasson, Lady Linn, Belgium Jazz Big Band

Productie: Jazztronaut — Skoda Jazz Festival 04/12 Trio Carlo Van Neste — Organisatie: Carlo Van Neste asbl 08/12 Duo altviool-piano Middagconcerten: Robert Schumann, W.A. Mozart, Johannes Brahms Productie: Concerts de Midi – asbl | Middagconcertenvzw 15/12 Duo zang-piano Middagconcerten: Franz Schubert — Productie: Concerts de Midi – asbl | Middagconcerten vzw 18/12 L’Enfant et les sortilèges van Maurice Ravel L’Orchestre à la Portée des Enfants Coproductie: Orchestre Philharmonique Royal de Liège Jeunesses Musicales de Bruxelles Jeunesses Musicales de Liège 20/12 Philippe Lafontaine Tout, seul...

— Productie: OD Live Productions S.C.S 21/12 Amis de Paris Symfonieorkest Vlaanderen — Productie: Symfonieorkest Vlaanderen 21/12 Kerstconcert Middagconcerten: J.S. Bach Koor en orkest van de kapel van de Miniemen — Productie: Concerts de Midi – asbl | Middagconcerten vzw 22/12 Mijn leven met Mozart L’Orchestre symphonique Lyonnais Eric-Emmanuel Schmitt, auteur en verteller — Productie: Amis Productions — In het kader van Les concerts de la cité Cinema 06 > 10/01 Odysée Amérindienne, AlaskaPatagonië door David Ducoin Productie: Exploration du monde 16 > 19/02 ¡ Libertad !

Festival de Cine Latinoamericano — Productie: CERCAL - ULB 03 > 07/03 Deux Papous en France, l’exploration inversée — Productie:

03/07/12 10:30

Philippe Blasband — Productie: Théatre Le Public 12/06 Leading Ladies in Comedy Productie: Liberale Vrouwen Intercultureel — Ten voordele van Nasci vzw 19/06 Mozart -Tale of an Expat van Alfredo Zucchi — Productie: Hêbê Theatre Group 23/09 > 01/10 R.W. Premier dialogue van Robert Walser — Productie: Rideau de Bruxelles 06 > 17/10 R.W. Deuxième dialogue van Robert Walser — Productie: Rideau de Bruxelles 12 > 16/10 All My Sons van Arthur Miller — Productie: The American Theatre Company 19 > 21/10 R.W. Premier et deuxième dialogue van Robert Walser — Productie: Rideau de Bruxelles 29/10, 11/11 Sarah van John Murrell Daniel Hanssens, regisseur — Productie: Argan 42 28/11 Homo Cordus. La Vie au Long du Violon Richard Navarro, regie en auteur — Productie: Babylone Carrefour Culturel asbl 01/12 > 31/12 (15 voorstellingen) Causerie sur le lemming van Elisabeth Ancion & François-Michel van der Rest — Productie: Rideau de Bruxelles 28/12 Geert Hoste Vulkaan 29/12 Geert Hoste Vulkaan

Exploration du monde 21 > 25/04 Earth Challenge - Australië - België en Ulm — Productie: Exploration du monde 13 > 17/10 Brésil - Jardin pour la planète — Productie: Exploration du monde 17 > 21/11 Groenland - dans les pas de Paul-Émile Victor — Productie: Exploration du monde 04/12, 12/12, 15/12, 16/12, 17/12 Istanbul - faits et reflets — Productie: Exploration du monde Theater

41

BOZARJaarverslag_2010.indd 41

11 > 17/01 R.W. (Premier Dialogue) Robert Walser Pascal Crochet, concept en regie — Productie: Rideau de Bruxelles — Partner: Théâtre Océan Nord Participatie: Centre des Arts scéniques 7/03 Radi Onemanshow 09/03 > 1/04 White-Out van Paul Pourveur Hélène Gailly, regie — Productie: Rideau de Bruxelles 23/02 > 18/03 Affabulazione van Pier Paolo Pasolini Frédéric Dussenne, regie — Coproductie: Rideau de Bruxelles — L’acteur et l’écrit Cie Frédéric Dussenne Met steun van: Fonds d’Acteurs de la COCOF 25 > 29/03 Les Bacchantes d’Euripide — Productie: Y-Grec Groupe Théâtral 31/03 > 2/04 Gilles et la nuit van Hugo Claus — Productie: Théâtre Le Public 15/04 Kappadokia A Pan-hellenic Association of Cappadocian Unions presentation 23/04 > 22/05 (16 voorstellingen) Une Laborieuse Entreprise van Hanokh Levin Regie: Christophe Sermet — Productie: Rideau de Bruxelles 16 > 18/05 The History of Communism Explained to Mental Patients Matéi Visniec, auteur 25, 27, 28, 29/05 Les mangeuses de chocolat van

Dans 15/01 Ein Abend in Wien - met ballet — Productie: Consulting Office 08/02 Zoetrope I & II (wereldpremière) Beijing Modern Dance Company & Cie 13 / Rosa Mei Rosa Mei, concept, realisatie, choreografie — Gao Yanjinzi, choreografie — Organisatie: Cie13 vzw — Coproductie: europalia. china 30/04 > 02/05 Ceci n’est pas un entrechat L’école de danse Entrechats —

03/07/12 10:30

Productie: Entrechats asbl 05/05 María Pagés Autorretrato Naar aanleiding van het Spaanse voorzitterschap van de Europese Unie Steun: Gobierno de España — Sponsor: BBVA - Telefonica de Espana 22 > 23/05 Dancing in the Park Movimento — Productie: Movimento 20/06 Il était une fois ... Monsieur le Monde 12/11 Once upon a time... Oriëntaalse dans — Productie: Arabesque asbl 12/11 Kathak – Een klassieke dans uit Noord-India Shila Mehta Coproductie: Embassy of India to Belgium - Maya Sapera Dance Company

42

Literatuur & Lezingen 23/01 La photographie comme outil conceptuel — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl 06/02 L’art comme espace critique — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl 09/02 Rencontre avec Gianni Motti — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl 02/03 Escapismes. Des politiques d’évasion dans l’art contemporain — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl 27/03 Je(ux), l’art à la première personne et l’autoportrait aujourd’hui — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl 20/04 Misère de la mariée Carte blanche à Hans De Wolf — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl 24/04 Bâtir l’art, ‘plastiquer’ l’architecture door Jean-Philippe Theyskens — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl 01/07 High Performance Through Perfection

BOZARJaarverslag_2010.indd 42

25/09 De la naissance à l’adieu — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl 27/10 Rencontre avec Ruedi Baur — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl 30/10 Mémoires: Les souvenirs dans l’art d’aujourd’hui — Productie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl 15/12 Jésus au pluriel — Productie: Fondation Saint-Paul 03/12 Stadhuis Hans Magnus Enzensberger — Participatie: BOZAR LITERATURE Evenementen 03/04 Eerste verjaardag van Majalla 23/04 Feest van de Kinderen en van de nationale Soevereiniteit — Organisatie: Ambassade van Turkije 05 > 16/05 Festival Human Cities @BOZAR. Publieke ruimte in de kijker — Productie: HUMAN CITIES 05/05 Maison folie Lezing door Marc Mawet 06/05 Human Cities OPENING NIGHT PECHA KUCHA 07 > 8/05 Human Cities SYMPOSIUM 07/05 > 08/05 Human Cities CONFERENCE 09/05 Human Cities BOZAR STUDIOS 15/05 Pride main party 11/10 Les oreilles ont des murs 05 > 06/11 Nacht Der Reclamevreters – Perrier 30 jaar!

Workshops 23 > 27/08 Zomerstage JAP — Coproductie: Jeunesse et Arts Plastiques asbl BOZAR STUDIOS 22/09, 20/10, 17/11, 22/12 Workshops JM de Bruxelles — Productie: Jeunesses Musicales de Bruxelles

03/07/12 10:30

4. BOZAR BRASSERIE Tien jaar na de sluiting van het oude restaurant beschikt het Paleis voor Schone Kunsten opnieuw over een gastronomische brasserie aan de Baron Hortastraat. Daarmee werd artikel 4 van het beheerscontract ingevuld, waarbij het Paleis voor Schone Kunsten zich ertoe verbindt om een restaurant ter beschikking te stellen van het publiek. BOZAR BRASSERIE is een restauratie van het oorspronkelijke restaurant van Horta, aangepast aan de technische normen van vandaag. De zin voor detail blijkt bijvoorbeeld uit het smeedwerk van de wandlampen en de plafondarmaturen of uit het typische art deco lijstwerk van de plafonds. De koperen vensterlijsten in de etalages werden op basis van een vergeten ambachtelijk procedé gehamerd op een eiken geraamte.

medewerkers

348

De warme kleuren werden subtiel doorgetrokken in de stoelen – tijdloze klassiekers van Arne Jacobsen – en de mozaïektegels van de keuken. In twee voormalige winkeltjes bevindt zich nu de open keuken van de chef-kok David Martin, een hypermoderne uitrusting met kookeiland, houtskooloven, afwasruimte,... In de kelder is er een tweede hightechkeuken voor grote banketten die volledig autonoom kan worden gebruikt. In de lichtschacht werd een beglaasde passage gecreëerd die de naam ‘wintertuin’ kreeg. Via de wintertuin is er een verbinding naar de nieuwe ‘White Box’, een grote polyvalente zaal grenzend aan de Hortahal. Op de eerste verdieping is er de mezzanine. Alle glas-in-loodramen werden minutieus gekopieerd op basis van één overblijvend exemplaar.

43

BOZARJaarverslag_2010.indd 43

03/07/12 10:30

44

BOZARJaarverslag_2010.indd 44

03/07/12 10:30

45

BOZARJaarverslag_2010.indd 45

03/07/12 10:30

5. De organisatie De organisatie: het organogram en de departementen P. Dujardin CEO - Artistic Director

BUSINESS DEVELOPMENT

GENERAL ADMINISTRATION

HUMAN RESOURCES

FINANCE

FUNDING

Administration Office & Supplies

Accountancy

Payroll Administration

Corporate Development

Archives

Financial Control & Internal Audits

Internal Communication

Membership & Planned Giving

Box Office

HR Development

Legal Affairs Mail Subventions

COMMUNICATION & MARKETING

MUSIC

ARTISTIC COORDINATION

EXPO

Audience Development

Studios

Architecture

Press

Cinema

Publications

Dance & Theatre Literature

PLANNING & PRODUCTION

TECHNICS, INVESTMENTS, SAFETY/SECURITY & IT

Planning & Events

Investments, Safety & Security

Field Coordination

Cleaning Maintenance & Repairs Stock Exhibitions & Performing Arts IT

De artistieke departementen Business Development Aantal personeelsleden: 8 (7,5 vte)

Het departement Business Development behartigt het transversale artistieke beleid, het internationale beleid en de diplomatie, alsook het Belgische en Europese subsidiebeleid. Om zijn brede opdracht te kunnen vervullen is dit beleidsdepartement de jongste seizoenen structureel versterkt. De uitbouw van BOZAR tot een Europees cultuurplatform in de hoofdstad van Europa zorgt ervoor dat de internationale werking die door dit departement wordt onderbouwd aan belang wint.

In overleg met de CEO en de artistieke departementen werkt het departement Business Development het beleid uit in het licht van de economische en politieke realiteit waarin het Paleis voor Schone Kunsten als federale, biculturele instelling functioneert. Het departement is ook verantwoordelijk voor de coรถrdinatie van de tientallen subsidieaanvragen die BOZAR jaarlijks indient bij de verschillende Belgische en Europese overheden. De medewerkers leggen bovendien de nodige culturele, diplomatieke en beleidsmatige contacten om het BOZARproject uit te werken en structureel te onderbouwen.

In het kader van zijn transversale artistieke opdracht ziet het departement ook toe per discipline op een coherente artistieke invulling van de overkoepelende langetermijnvisie. Het coordineert bovendien de transversale artistieke projecten en festivals.

BOZAR EXPO Aantal personeelsleden: 8 (7,6 vte) BOZAR EXPO ontwikkelt een veelzijdig en intensief programma dat het niveau van de musea evenaart, met per deelseizoen spraakmakende tentoonstellingen over oude en hedendaagse beeldende kunst, naast jaarlijks meerdere exposities gewijd aan architectuur en fotografie. Zowel thematische als monografische tentoonstellingen en artistieke interventies staan op het programma. Het departement gaat hiervoor samenwerkingsvormen aan met diverse partners overal ter wereld.

46

BOZARJaarverslag_2010.indd 46

03/07/12 10:30

De tentoonstellingen kunnen coproducties of eigen BOZAR-producties zijn zoals b.v. de Cranachtentoonstelling in 2010). Daarvoor wordt een beroep gedaan op externe curatoren.

Het Paleis voor Schone Kunsten brengt als federale instelling kunstenaars uit de diverse gemeenschappen bij elkaar, maar kijkt ook nadrukkelijk over de landsgrenzen heen.

BOZAR ARCHITECTURE Sinds 2006 heeft het ‘architectuurdebat’ zijn vaste stek in het Paleis voor Schone Kunsten, met tentoonstellingen, lezingen en debatten. De concrete uitwerking gebeurt samen met A+.

Belgisch tijdschrift voor architectuur, de Orde van Architecten en ICASD-CIAUD vzw. Vandaag is ‘bouwen in en voor Europa’ een van de centrale thema’s.

BOZAR MUSIC Aantal personeelsleden: 8 (7,3 vte)

Het Paleis voor Schone Kunsten heeft een lange concerttraditie. Per seizoen vinden zo’n 250 concerten plaats. De programmering behoort tot de meest prestigieuze en gereputeerde in Europa, en de muzikanten stellen de BOZAR-sfeer en –infrastructuur ten zeerste op prijs. De kwaliteitseisen zijn hoog, met op de affiche gevestigde namen naast jong talent. De concerten vinden niet alleen plaats in de Henri Le Boeufzaal, maar ook op diverse andere locaties in Brussel, onder auspiciën van BOZAR MUSIC. Er wordt samengewerkt met een groot aantal partners.

Naast klassieke muziek gaat de aandacht ook uit naar wereldmuziek, jazz en elektronische muziek. Dat zorgt voor een nieuw en gediversifieerd publiek. Op andere vlakken volgt BOZAR de evolutie van het publiek, dat steeds vaker last minute beslist om een concert bij te wonen.

Vandaar de flexibele abonnementsformule waarbij men ondermeer met een abonnement à la carte een korting van 20% krijgt.

BOZAR PERFORMING ARTS Aantal personeelsleden: 13 (11,3 vte) BOZAR CINEMA Sinds zijn oprichting in 2004 heeft het departement BOZAR CINEMA een sterke programmering uitgebouwd, die zowel het grote publiek als bepaalde doelgroepen en cinefiele kenners bereikt. Hierdoor bekleedt het een unieke positie in Brussel, mede dankzij de interdisciplinaire aanpak die eigen is aan het Paleis. Door de stijgende verschraling van het cinemalandschap ontstaan er nieuwe kansen om verder uit te groeien tot een belangrijke BOZAR-pijler.

Er wordt samengewerkt met de andere departementen alsook met het Koninklijk Belgisch Filmarchief (CINEMATEK), dat deel uitmaakt van het Paleis voor Schone Kunsten maar niet onder het BOZAR-label valt. Het departement hanteert de volgende krachtlijnen: avantpremières in aanwezigheid van de maker(s), documentaire films, films die in dialoog gaan met andere disciplines, retrospectieves, hommages, filmklassiekers voor het gezin.

BOZAR THEATRE en BOZAR DANCE Deze twee departementen haken met hun activiteiten zoveel mogelijk in op de thema’s die in de tentoonstellingen en festivals aan bod komen. De kernbegrippen in de programmering zijn interdisciplinariteit (cross-overs), multiculturaliteit (met aandacht voor theater- en danstradities van niet-westerse culturen), continuïteit en duurzame samenwerking met diverse partners.

BOZAR LITERATURE BOZAR LITERATURE is een afgelijnde cel binnen de performing arts die drie pijlers hanteert: internationale topauteurs worden uitgenodigd in het kader van festivals, concerten en tentoonstellingen, de programmering zorgt voor een confrontatie van de kunsten, en het departement werkt programma’s uit die de BOZAR-thema’s kritisch uitdiepen of waarin schrijvers reflecteren over wereld en maatschappij, kunst en geschiedenis. Zowel nationale als internationale auteurs komen aan het woord.

47

BOZARJaarverslag_2010.indd 47

BOZAR STUDIOS BOZAR STUDIOS is het departement die instaat voor de publiekswerking van het Paleis voor Schone Kunsten. Het team maakt de BOZAR-activiteiten en -programma’s toegankelijk voor een ruim en divers publiek, ook met eigen evenementen en festivals zoals bepaald in de beheersovereenkomst. Bijzondere aandacht gaat uit naar uiteenlopende groepen die moeilijk of zelden in contact komen met kunst, zoals kinderen, jongeren, senioren, personen met een handicap, minderheidsgroepen... Daartoe wordt gewerkt met tal van diverse partners.

Momenteel gaat de aandacht voornamelijk uit naar kinderen en beeldende kunsten. Met het

03/07/12 10:30

oog op hedendaagse maatschappelijke tendensen wil het team evolueren naar een meer overkoepelende werking waarin het begrip lifelong learning centraal staat.

De ondersteunende departementen General Administration Aantal personeelsleden: 9 (8,8 vte)

Bij het leiden van een complexe organisatie met zowel private als openbare aspecten en met een groot aantal betrokken partners moet er rekening worden gehouden met de bestuursorganen en hun onderlinge wisselwerking, de bijbehorende vergaderingen, de verslaglegging en de voorbereiding, de toepassing en communicatie van wettelijke bepalingen (zoals contracten, intellectuele rechten, verzekeringen, aanbestedingen, ...). De vele juridische facetten die met tal van beslissingen en handelingen zijn verbonden vergen een nauwgezette opvolging.Er gaat hoe langer hoe meer aandacht naar het intellectuele eigendomsrecht (ook voor de eigen producten). Dit departement evolueert daardoor naar een ‘juridisch management’, waarbij het juridische aspect al vroeg betrokken wordt bij de besluitvorming; iets wat het verdere proces en de eindbeslissingen vergemakkelijkt.

Tot dit departement behoren ook de archiefdienst, de aankoopdienst (het ‘economaat’) en de interne postdienst.

Het geheugen van het Paleis voor Schone Kunsten Het historische archief, goed voor meer dan 1.100 strekkende meter en beheerd door de archiefdienst, is getuige van inmiddels meer dan tachtig jaar Paleis voor Schone Kunsten: • briefwisseling van Henry Le Boeuf, Charles Leirens, Pierre Janlet, Paul Willems…; • dossiers van de grote tentoonstellingen, van 1928 tot vandaag; • documenten van en over Belgische en internationale kunstenaars; • dossiers over theater, dans en muziek, met bijvoorbeeld in het Fonds Henry Le Bœuf muziekpartituren en dossiers over de legendarische concerten van de Filharmonische Vereniging; • 3.500 geïnventariseerde bouwplannen, waaronder de eerste plannen van Victor Horta; • audiovisuele bronnen.

De dossiers worden regelmatig geraadpleegd door onderzoekers uit binnen- en buitenland.

De kunstboeken- en tijdschriftencollectie, 12.000 titels, ondersteunt het artistieke beleid van BOZAR. Ze doet dienst als ‘handbibliotheek’ voor de medewerkers.

In 2010 werden 5.000 titelbeschrijvingen aan het geautomatiseerde bestand toegevoegd. Het artistiek archief van de Vereniging voor Tentoonstellingen; het institutioneel archief van de parastatale Paleis voor Schone Kunsten en de vroegere dossiers van het Kunst- en Cultuurverbond en PALEIS vzw verhuisden naar het centrale depot aan de Ravensteinstraat. Daarnaast kreeg in 2010 het digitaal archiefbeheer binnen de departementen stilaan vorm.

Finance & Box Office Aantal personeelsleden: 28 (26,1 vte)

Dit departement is verantwoordelijk voor alles wat de financiën aangaat: boekhouding, controle, opvolging, interne en externe rapportering... Binnen dit departement worden ook de ticketverkoop en de box office ontwikkeld en beheerd.

Human Resources Aantal personeelsleden: 10 (8,2 vte)

Loonadministratie, selectie, rekrutering en loopbaanbegeleiding zijn de belangrijke verantwoordelijkheden van het personeelsbeleid, alsook het organiseren van opleidingen. Human Resources wil de perspectieven scheppen voor een grote betrokkenheid van de werknemers en een omgeving creëren waarin medewerkers met trots en voldoening naar ‘hun’ BOZAR kijken. Een geïntegreerd HR-beleid en een intense interne communicatie met het personeel zijn van belang. Wat het personeels- en organisatiebeleid betreft wil het Paleis voor Schone Kunsten een referentie zijn in de cultuursector. Zo is er het performantiesysteem en managementinstrument BOZARPRO. De bedoeling hiervan is om de individuele en collectieve doelstellingen (ook financieel) zo efficiënt mogelijk te bereiken, de competenties van de mensen te ontwikkelen en de communicatie tussen leidinggevenden en hun medewerkers te bevorderen.

48

BOZARJaarverslag_2010.indd 48

03/07/12 10:30

Funding Aantal personeelsleden: 5 (5 vte)

Het departement Funding ontwikkelt partnerships met bedrijven, stichtingen en particulieren.

Hun steun is onmisbaar voor de verwezenlijking van het artistieke programma van BOZAR én voor de renovatie van het gebouw. Het huis bezit in België een unieke positie dankzij het financieringsmodel geschoeid op Angelsaksische leest. Partners krijgen verschillende nieuwe en bestaande formules aangeboden om hun band met de strategische doelstellingen van BOZAR zo passend mogelijk te vertalen naar hun eigen doelgroepen en netwerken. In ruil voor hun steun krijgen ze diverse voordelen en maken ze deel uit van een creatief, cultureel, intellectueel en financieel netwerk. In hun engagement zijn begrippen als community relations en corporate social responsibility van groot belang. Eigentijdse cultuursponsoring versterkt het bedrijfsimago, de trots op de onderneming en de netwerking. Visibiliteit blijft niet beperkt tot het vermelden van logo’s. Het kan ook tot een meer inhoudelijke samenwerking leiden die nauw verbonden is met de eigen bedrijfsnoden.

Meer dan ooit verwachten BOZAR-schenkers in ruil voor hun steun een kwaliteitsbegeleiding van hetzelfde hoogstaande niveau als de artistieke producties. Aan die klantgerichtheid werd de jongste jaren intens gewerkt. Een tweede recente ontwikkeling is dat de toenemende internationale uitstraling van BOZAR in de hoofdstad van Europa tal van activiteiten een belangrijke EU-dimensie bezorgt, wat een aantal schenkers en sponsors erg aanspreekt. Dat was in 2010 te merken aan het effect van het Belgische Voorzitterschap van de Europese Unie.

Tot slot: naar het voorbeeld van de Angelsaksische traditie, waar particuliere filantropen structureel investeren in de uitbouw en de groei van cultuurhuizen, werd een strategie opgezet om regelmatige bezoekers aan te spreken voor een kleine of grote, regelmatige of eenmalige gift. De concrete uitwerking hiervan ging in september 2010 van start.

Ruilovereenkomsten en competentiemecenaat BOZAR FUNDING realiseert een kwart van de omzet via ruilovereenkomsten (barters) met mediabedrijven en een aantal gespecialiseerde leveranciers. In ruil voor hun diensten biedt het Paleis voor Schone Kunsten visibiliteit of corporate hospitalities aan, zoals de mogelijkheid om gebruik te maken van de zalen, nocturnes te organiseren in de tentoonstellingen of business seats aan te bieden aan hun klanten.

Voor de resterende renovatienoden van het Paleis werd een cel rond competentiemecenaat opgericht, een moderne vorm van bedrijfssponsoring in cultuurmonumenten. Die houdt het midden tussen mecenaat en commerciële sponsoring, waarbij er gebruikgemaakt wordt van bestaande competenties binnen bepaalde bedrijven.

Partnerships BOZAR PATRONS In ruil voor hun steun krijgen de BOZAR PATRONS voordelen: zij kunnen alle concerten bijwonen en deelnemen aan privénocturnes, vernissages, film-, dans- en theatervoorstellingen. Ze hebben ook gratis toegang tot de tentoonstellingen. Een bijkomend voordeel is de mogelijkheid om plaatsen te reserveren in De Munt en in de zalen die deel uitmaken van het ECHO-netwerk (European Concert Hall Organisation).

BOZAR PATRONS kunnen ook deelnemen aan exclusieve culturele buitenlandse reizen.

BOZAR CORPORATE PATRONS Deze formule die in 2008 werd gelanceerd, is bestemd voor bedrijven en wil een geprivilegieerde band creëren tussen de economische en culturele wereld. De formule is bestemd voor het directieniveau. Deze bedrijven krijgen enkele voordelen van de BOZAR PATRONS, ontdekken in primeur het nieuwe seizoen, en kunnen klanten uitnodigen op concerten en nocturnes. Voor de organisatie van corporate hospitality activiteiten hebben deze patrons recht op voorkeurtarieven.

BOZAR CLUB & CIRCLE BOZAR CIRCLE is een nieuwe formule die in het leven geroepen werd in de tweede helft van 2010.

Ze is bestemd voor cultuurliefhebbers die een meerwaarde willen. Ze ontvangen 40 tickets die ze in de loop van het seizoen kunnen gebruiken, hebben onbeperkte toegang tot de tentoonstellingen en kunnen kiezen uit een aantal exclusieve rondleidingen in het bijzijn van de kunstenaar of curator.

Ook BOZAR CLUB werd opgestart in de tweede helft van 2010. Clubleden ontvangen 20 tickets die zij in de loop van het seizoen kunnen gebruiken. Ook voor hen worden er extra activiteiten georganiseerd en ook zij kunnen onbeperkt de tentoonstellingen bezoeken. Bovendien kunnen zij eveneens gebruikmaken van het flexibele reservatiesysteem en een persoonlijk onthaal.

49

BOZARJaarverslag_2010.indd 49

03/07/12 10:30

Communication & Marketing Aantal personeelsleden: 27 (25,3 vte)

Dit departement heeft een drievoudige opdracht: • het publiek door promotieactiviteiten informeren over de evenementen in het Paleis voor Schone Kunsten (op papier, audiovisueel, via het web en andere digitale media), • het BOZAR-publiek uitbreiden en verbreden (audience development), • de aanwezigheid van BOZAR in de media behartigen.

Gezien de grote diversiteit van de BOZAR-projecten is het aantal doelgroepen en de te bereiken gemeenschappen groot. Het Paleis voor Schone Kunsten wil zoveel mogelijk mensen aanspreken en hecht daarom veel belang aan een gerichte communicatiestrategie. Samen met de artistieke departementen wordt project per project nagedacht over een communicatieplan.

Het publiek voor een Afrikafestival is bijvoorbeeld niet te vergelijken met de bezoekers van de Lucas Cranachtentoonstelling; een jazzpubliek is anders samengesteld dan het publiek dat een optreden van Cecilia Bartoli bijwoont.

Het Paleis voor Schone Kunsten werkt voor zijn communicatie intens samen met andere cultuurhuizen, musea, galerijen en organisatoren.De samenwerking kan bestaan uit bijvoorbeeld gezamenlijke communicatie of een combiticket. Het Paleis voor Schone Kunsten huldigt in dit verband een ‘aanvullend’ denken, geen concurrentiedenken. Ook in de samenwerking met zijn culturele partners beoogt het Paleis voor Schone Kunsten een ‘multiplicatoreffect’, waardoor er nieuwe netwerken worden aangesproken en geïnformeerd.

Structurele mediapartners waren in 2010: Roularta Media Group, RTBF, VRT, TV Brussel, Télé Bruxelles, Brussel Deze Week, Le Soir, The Bulletin en het Franse magazine Connaissance des Arts.

Bezoekersaantallen tentoonstellingen: Top 10 sinds 2004 2010 Frida Kahlo: 118.314 2009 europalia.china, Son of Heaven: 110.783 2005 europalia.russia, Russian Avant-Garde: 108.610 2010 El Greco: 103.064 2005 europalia.russia. From Tsar to Emperor: 101.564 2006 Théo Van Rysselberge: 92.657 2010 Lucas Cranach: 85.987 2007 europalia.europa, The Grand Atelier: 78.274 2005 Visionary Belgium: 68.651 2004 Mothers, Godesses and Sultanas: 67.018

BOZAR op het web BOZAR is nadrukkelijk aanwezig op het web. In 2010 werd de website aangepast, werden video en nieuws geïntegreerd (met onder meer een vijftigtal korte films over activiteiten in BOZAR BROADCAST), en begon BOZAR volop deel te nemen aan diverse sociale media en platforms. De huidige webstrategie wil de bezoeker laten genieten van een online-eventbeleving, waarbij die zich informeert aan de hand van video’s, foto’s en teksten, hij zijn ticket online koopt, en zijn beleving tijdens en na het event deelt met zijn sociaal netwerk.

Planning & Production Aantal personeelsleden: 25 (24 vte)

Dit departement staat in voor de planning en het beheer van alle activiteiten, zowel de artistieke en niet-artistieke activiteiten, als de publieks- en niet-publieksactiviteiten.

Het team Planning & Production bestaat uit: • Planning Officers, die de beschikbare ruimten beheren en alle (zowel publiek als niet-publiek) activiteiten plannen, • Corporate Event Coordinators, die de commerciële events productioneel inplannen en verwezenlijken, • Catering Coordinator, die BOZAR BRASSERIE, de bars gelinkt aan de voorstellingen en alle andere cateringactiviteiten coördineert, • Field Coordinator en Supervisors, die de suppoosten, het zaal- en onthaalpersoneel, de chauffeur, ... coördineren.

Deze coördinatie is een complexe aangelegenheid door de vele vormen van coproducties, partnerships en activiteiten van derden die in het Paleis voor Schone Kunsten plaatsvinden. Bovendien is het gebouw vaak afhankelijk van verbouwingswerken, met de bijbehorende complicaties.

Dit departement legt de basis voor de arbeidsorganisatie van alle operationele diensten.

50

BOZARJaarverslag_2010.indd 50

03/07/12 10:30

Technics, Investments, Safety/Security & IT Aantal personeelsleden: 67 (65,35 vte)

Door de vele artistieke activiteiten, het informaticabeheer, het dagelijkse onderhoud, de veiligheid van bezoekers, van het personeel en de objecten zijn de taken van de technische dienst erg divers. Ook de opvolging van de renovatiewerkzaamheden, zowel door het Paleis voor Schone Kunsten zelf als door derden, behoort tot de verantwoordelijkheid van dit departement. Naast het Hortagebouw, waarin de activiteiten plaatsvinden, zijn er ook kantoren gehuisvest in het gebouw dat deel uitmaakt van de Ravensteingalerij, die het nodige onderhoud vergen.

Werken uitgevoerd in 2010 • Monitoring energieprestaties Het beheerscontract geeft in artikel 25 aan dat het Paleis voor Schone Kunsten alles in het werk moet stellen om het gebouw en de kantoorruimtes aan te passen aan de geldende normen op het vlak van duurzaamheid, milieuvriendelijkheid en energie-efficiëntie. In 2010 heeft het Paleis voor Schone Kunsten in nauw overleg met Fedesco gekozen voor een webgebaseerde monitoring van de energieprestaties van het gebouw, wat ervoor zorgt dat afwijkende verbruiken onmiddellijk worden gedetecteerd. De daaraan gekoppelde boekhoudingsmodule maakt een periodieke analyse en een automatische rapportering van de evolutie van het verbruik mogelijk (gepland vanaf januari 2011). Het systeem bevat een verificatiefunctie die toelaat om elk jaar de energiebesparingen te verrekenen ten opzichte van het initiële verbruik.

• BOZAR BRASSERIE De Technische Dienst van het Paleis voor Schone Kunsten stond mee in voor de coördinatie en de opvolging van de restauratie van het oorspronkelijke restaurant. (zie ook BOZAR BRASSERIE p.43) • Receptiesalon Het Receptiesalon werd ontmanteld en heringericht als ontvangstruimte voor de beschermleden van het Paleis voor Schone Kunsten.

• Sanitair Het sanitair werd helemaal vernieuwd en opgefrist.

Wat doet de technische dienst?

• opzetten en afbreken van de technische installaties die nodig zijn voor de activiteiten: optredens, voorstellingen, tentoonstellingen; • up-to-date houden van de technische installaties (geluid, belichting, klimatisatie, beveiliging) in de zalen; • schoonmaak van het hele gebouw (zalen, vergader- en dienstruimten); • dagelijks onderhoud van de nutsvoorzieningen in het gebouw en de bijbehorende eerstelijnsinterventies; • schilderwerk; • afvalbeheer; • opvolgen van de renovatiewerkzaamheden aan het Paleis voor Schone Kunsten en aan de kantoorruimtes aan de Ravensteingalerij.

Sommige activiteiten worden uitbesteed aan externe dienstverleners.

Werken aan het gebouw = extra werk De werken aan het gebouw die al sinds 2003 aan de gang zijn, zorgen voor heel wat extra werk.

Terwijl de werken worden uitgevoerd in centrale delen van het gebouw, blijven de artistieke activiteiten in alle daartoe bestemde ruimtes ononderbroken doorgaan. Deze bijzonder complexe oefening vereist een strakke coördinatie. Gezien de complexiteit van het gebouw en het grote aantal betrokken aannemers en onderaannemers moet er bij onverwachte wendingen steeds opnieuw naar constructieve oplossingen worden gezocht.

Een onderschatte factor is de impact van de bouwwerken op de schoonmaak van het gebouw.

6. Kerncijfers Financieel

Sinds 2004 zijn de rekeningen van het Paleis voor Schone Kunsten in balans. Tegelijk boekte het Paleis sinds de oprichting van de N.V. in 2002 een aanzienlijke groei: tussen 2002 en 2010 is er sprake van meer dan een verdubbeling van de omzet: van 14,6 miljoen naar 33,7 miljoen euro.

In 2010 genereerde het Paleis van die 33,7 miljoen 17,6 miljoen of 53% zelf: • 6 miljoen euro van de box office (= inkomsten uit artistieke activiteiten die het Paleis voor Schone Kunsten zelf organiseert); • 4,9 miljoen euro productie- en projectsubsidies, van ondermeer gewesten en gemeenschappen, en waarvan 2,4 miljoen eenmalig i.v.m. het Belgische Voorzitterschap van de Europese

51

BOZARJaarverslag_2010.indd 51

03/07/12 10:30

Raad; • 4,2 miljoen euro van sponsors en patrons; • 2,5 miljoen euro andere inkomsten: verhuur van ruimtes, inkomsten catering voor corporate events,...

16 miljoen euro kwam in 2010 van andere bronnen: • federale dotatie: 12,05 miljoen euro; • de Nationale Loterij: 2,8 miljoen euro; • Beliris: 0,7 miljoen euro; • andere inkomsten, zoals eenmalige subsidies, kortlopende rente op subsidies: 0,4 miljoen euro.

De houdbaarheid van het financiële model van het Paleis voor Schone Kunsten hangt af van de mate waarin de artistieke activiteiten zelfbedruipend zijn. De werkingskosten (18,4 miljoen euro), waarvoor de overheidsdotatie dient, worden in de beheersovereenkomst vastgelegd. Met het overschot op de artistieke prestaties worden al vier jaar lang werkingskosten gefinancierd. In 2010 ging het over 2,4 miljoen euro.

Alles laat uitschijnen dat het ‘artistieke overschot’ de komende drie jaar (2011-2013) niet zal volstaan om het toenemende werkingsdeficit te dekken: het overschot zal dalen en de structurele noden zullen stijgen.

Dit vooruitzicht noopt tot actie, zowel intern als extern.

geconsolideerd budget

55,2 miljoen €

Overzicht

4,2 miljoen euro zakencijfer voor BOZAR FUNDING 34 % sponsoringsinkomsten van totale BOZAR FUNDING-omzet 30 % stijging van advertentie-inkomsten van BOZARMAGAZINE 30 persconferenties 42 % vrouwen in het managementsteam 303 BOZAR PATRONS 318 persdossiers 311 sollicitatiegesprekken 348 medewerkers 1.356 artistieke manifestaties en evenementen 2.200 followers op Twitter 3.200 spontane sollicitaties 3.340 gidsbeurten 3.900 persartikels 3.770 zetels bij volle bezetting 4.283 gemiddeld aantal bezoekers per werkdag op www.bozar.be 4.660 totaal aantal publieke activiteiten 5.833 opleidingsuren 5.431 kunstenaarsontvangsten in het Paleis voor Schone Kunsten 6.644 abonnementen klassieke muziek (gewone abonnementen en ‘à la carte’-formules) 6.870 maximaal aantal bezoekers per avond 7.497 ontbijten tijdens BOZARSUNDAYS 9.266 bezoekers voor Feest in het Paleis 12.340 fans op de Facebook-page 13.588 abonnees op de nieuwsbrief 23.219 muziekprogrammaboekjes 35.690 affiches 85.987 bezoekers voor De wereld van Lucas Cranach 103.064 bezoekers voor El Greco 118.314 bezoekers voor Frida Kahlo y su mundo 395.764 totaal aantal bezoekers van de tentoonstellingen 715.092 totaal aantal bezoekers van www.bozar.be 768.338 losse tickets 810.000 BOZARMAGAZINES 971.000 folders 1.297.052 totaal aantal bezoekers

52

BOZARJaarverslag_2010.indd 52

03/07/12 10:30

7. Korte toelichting bij het juridische statuut en de beheersovereenkomst Een N.V. van publiek recht Als N.V. beschikt het Paleis voor Schone Kunsten over een maatschappelijk kapitaal (het maximumbedrag waarvoor een N.V. aandelen kan uitgeven), heeft het de beslissingsorganen van een privémaatschappij, stelt het handelsdaden en is het onderworpen aan de wettelijke en reglementaire bepalingen van het handelsrecht. Het contract van de personeelsleden valt onder het privaat recht. De jaarbalans wordt gecontroleerd door twee bedrijfsrevisoren en neergelegd bij de Nationale Bank van België. Een dergelijk N.V.- statuut past in de modernisering van de openbare ondernemingen en zorgt voor flexibiliteit en meer autonomie in de financiering, de werking van de bestuursorganen, het beheer van de goederen.

Als N.V. van publiek recht moet het Paleis voor Schone Kunsten een aantal wettelijke en reglementaire bepalingen naleven uit het publiek recht, zoals de wet op de openbare aanbestedingen, de wettelijke bepalingen van het personeelsbeleid, de externe controle door drie regeringscommissarissen en twee adviseurs van het Rekenhof. Zowel de leden van de raad van bestuur als de directeur-generaal worden bij Koninklijk Besluit benoemd. ... met sociaal oogmerk Het Paleis voor Schone Kunsten is een naamloze vennootschap van publiek recht met sociaal oogmerk. Dat is geen aparte rechtsvorm, maar een categorie binnen de vennootschappen die een vennootschappelijk alternatief biedt voor het statuut van de vzw’s en hun specifieke rol in de samenleving. De specifieke voorwaarden die in het geval van het Paleis voor Schone Kunsten verbonden zijn met ‘het sociaal oogmerk’ vinden we terug in de beheersovereenkomst met de overheid, die ook aandeelhouder is.

zakencijfer voor BOZAR FUNDING

4,2 miljoen €

De bestuursorganen De drie biculturele federale instellingen, waaronder het Paleis voor Schone Kunsten, staan onder de voogdij van de eerste minister, en na een ministeriële herschikking onder de voogdij van de staatssecretaris voor Begroting, toegevoegd aan de eerste minister.

De raad van bestuur, waarvan de twaalf stemhebbende leden bij Koninklijk Besluit worden benoemd, bewaakt de autonomie. De beheerders keuren de budgetten goed die de algemene directie bepaalt en die nodig zijn voor het realiseren van de artistieke programmering. Ze werken ook de jaarrekeningen uit die aan de aandeelhouders ter goedkeuring worden voorgelegd.

Directeur-generaal Paul Dujardin, die ook bij Koninklijk Besluit werd benoemd, is momenteel bezig aan zijn tweede mandaat van zes jaar. Hij is belast met het dagelijks beheer van de vennootschap en wordt bijgestaan door een directiecomité, dat hij voorzit. Het comité telt vier leden, onder wie de directeur-generaal zelf. De raad van bestuur benoemt de drie andere leden voor een termijn van zes jaar. Die ging in samen met het tweede mandaat van de directeur-generaal. Het secretariaat wordt waargenomen door de secretaris-generaal.

De elf vertegenwoordigers van de departementen van het Paleis voor Schone Kunsten en de directeur-generaal vergaderen wekelijks. Dit managementteam coördineert het geheel van de activiteiten.

De controle Twee ministers controleren het Paleis voor Schone Kunsten: de eerste minister (en de staatssecretaris voor Begroting, toegevoegd aan de eerste minister) en de minister van Begroting.

Zij oefenen respectievelijk het administratieve en financiële toezicht uit door bemiddeling van drie regeringscommissarissen, van wie er twee worden voorgedragen door de eerste minister en één door de minister van Begroting. De commissarissen hebben een raadgevende stem op de raad van bestuur, die ze ook bijwonen. Een college van vier commissarissen controleert de financiële toestand, en de jaarrekening en financiële verrichtingen. Zij worden door de Algemene Vergadering gekozen uit de leden van het Instituut voor Bedrijfsrevisoren.

53

BOZARJaarverslag_2010.indd 53

De federale beheersovereenkomst: een drieledige opdracht De beheersovereenkomst van de federale staat met de N.V. Paleis voor Schone Kunsten is een referentiedocument. Men vindt er de opdrachten betreffende de openbare dienstverlening in terug, andere doelstellingen en de middelen die de overheid voor het vervullen van die opdracht moet toekennen.

03/07/12 10:30

2002-2010: Renoveren en restaureren

De eerste beheersovereenkomst van het Paleis voor Schone Kunsten met de Belgische Staat dateert van eind 2002. Ze werd opgevolgd door een tweede contract dat eind 2009 werd gepubliceerd als bijlage bij het Koninklijk Besluit van 22 december 2009. (Een beheersovereenkomst wordt afgesloten voor vijf jaar, maar de termijn werd in het geval van de eerste overeenkomst wegens diverse moeilijkheden op het federale niveau verlengd.)

Het art decogebouw van de architect Victor Horta is voor Brussel een unieke landmark en een grote troef. Tegelijk is het gebruik van dit waardevolle culturele monument als eigentijds cultuurhuis erg complex. Het beheren, conserveren en renoveren brengt belangrijke organisatorische inspanningen en kosten met zich mee. Sinds 2002 werd 55,2 miljoen euro op basis van een Masterplan geïnvesteerd in de renovatie en restauratie. (zie “Executive summary: de impact van BOZAR in 2010”, p.2) De kosten voor de verdere renovatie worden voor de periode 2011-2014 geschat op ca. 30 miljoen euro. Het gaat vooral om veiligheidsvoorzieningen (brandveiligheid, elektriciteit) en verdere renovaties (Zaal M en Studio, Henry Le Boeufzaal, de hal).

Wie betaalt?

Van het budget dat in de periode 2002-2010 naar de renovatie en restauratie van het gebouw gingen, kwam 46 miljoen euro van Beliris1 en de Regie der Gebouwen. Het Paleis voor Schone Kunsten investeerde zelf 7,6 miljoen euro of 14% van het totaal, waarvan 5 miljoen euro in de renovatie van de BOZAR BRASSERIE. Die 7,6 miljoen euro bevat de personeelskosten niet.

De drieledige opdracht van het Paleis voor Schone Kunsten – culturele activiteiten organiseren, het gebouw ter beschikking stellen en het beheren van het gebouw – is een complexe evenwichtsoefening. De kosten die gepaard gaan met de exploitatie van het gebouw – het onthaal, de dienstverlening, de beveiliging en de technische ondersteuning van de culturele activiteiten – namen de jongste jaren gevoelig toe. Behalve de eigen producties zijn er de coproducties en de producties van derden die in de zalen van het Paleis plaatsvinden en die volgens de beheersovereenkomst door het Paleis voor Schone Kunsten mogelijk moeten worden gemaakt. Iets gelijkaardigs geldt voor het beheer van het gebouw en het hele onroerende facet: een aantal investeringssubsidies komt van derden, maar het Paleis draagt essentieel bij tot de verwezenlijking van de renovatie- en restauratieprojecten (ook door de voorbereiding, de begeleiding en de opvolging ervan).

Paleis voor Schone Kunsten: verkorte balans (in duizend euro) Activa Immateriële en materiële activa Financiële activa Schuldvorderingen Geldbeleggingen Liquiditeiten Overlopende rekeningen

Totaal

29.134 64 7.145 1.994 1.691 279

40.307

Passiva Kapitaal en uitgiftepremies Herwaarderingen Overgedragen reserves en resultaten Kapitaalsubsidies Voorzieningen voor risico’s en kosten Schulden Overlopende rekeningen

22.609 385 -5.369 5.268 1.337 13.887 2.191

Totaal

40.307

1. Beliris is de naam voor het samenwerkingsakkoord van de federale staat en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Op grond van dat akkoord worden initiatieven genomen en gefinancierd die de internationale rol en de hoofdstedelijke functie van Brussel bevorderen.

54

BOZARJaarverslag_2010.indd 54

03/07/12 10:30

55

BOZARJaarverslag_2010.indd 55

03/07/12 10:30

Colofon

Ravensteinstraat 23 -1000 Brussel

Raad van Bestuur:

Voorzitter: De heer Étienne Davignon Vice-voorzitter: De heer Michel Praet Bestuurders: De heer Eric Antonis De heer Jean Courtin De heer Jan Cornillie De heer Jean-Pierre de Bandt De heer Jean-Pierre de Launoit De heer Henri Simons De heer Antoine Drzymala Mevr. Geertrui Windels Mevr. Marleen Van Waeyenberge Mevr. Isabelle Verhaegen Bestuurders met raadgevende stem: De heer Marc-Yves Blanpain en Mevr. Marie-Paule Quix

Regeringscommissarissen: De heer Renaud Bellen De heer Marc Boeykens Mevr. Rika Denduyver

Audit Comité:

De heer Marc-Yves Blanpain De heer Jean Courtin Mevr. Geertrui Windels De heer Michel Praet

Directiecomité:

De heer Paul Dujardin De heer Pablo Fernandez Alonso De heer Christian Renard De heer Didier Verboomen

Management Team:

Directeur-generaal en artistiek directeur: Paul Dujardin Directeur BUSINESS DEVELOPMENT: Pablo Fernandez Alonso Directeur BOZAR MUSIC: Christian Renard Adjunct-directeur BOZAR EXPO: France de Kinder Directeur GENERAL ADMINISTRATION: Didier Verboomen Directeur FINANCE & BOX OFFICE: Benoît Provost Directeur HUMAN RESOURCES: Mary Kempen Directeur COMMUNICATION & MARKETING: Sabine Jonckheere Directeur PLANNING & PRODUCTION: Erwin Verbist Directeur TECHNICS, INVESTMENTS, SAFETY/SECURITY & IT: Stéphane Vanreppelen Head of FUNDING: Elke Kristoffersen Manager PERFORMING ARTS: Gerd Van Looy

Artistieke programmatie

BOZAR EXPO: Paul Dujardin, France de Kinder BOZAR MUSIC: Christian Renard, Jérome Giersé, Tony Van der Eecken BOZAR THEATRE – DANCE: Ingrid De Ketelaere BOZAR LITERATURE: Tom Van de Voorde BOZAR CINEMA: Juliette Duret – Xavier Garcia BOZAR ARCHITECTURE / A+: Iwan Strauven BOZAR STUDIOS: Tine Van Goethem

Realisatie jaarverslag:

Coördinatie: Leen Gysen – Hanne Lapierre – Veerle Soens – Adinda Van Geystelen Eindredactie: Inge Braeckman – Olivier Boruchowitch –Hélène Bussers – Kurt Deboodt Patrick De Rynck – Dominique Favart – Xavier Flament – Sylvie Janssens Opmaak: Koenraad Impens – Olivier Rouxhet – Sophie Van den Berghe Ontwerp: Base Design Foto’s van boven naar onder: p.12: © Christian Berthelot - © DR - © Ben van Duin - p.13: © DR © Lydie Nesvadba p.22 © DR - © Philippe De Gobert - © Gérard Bedeo - © BOZAR - p.23 : © Philippe De Gobert - p.34: © Philippe De Gobert - © BOZAR - © Cia Jansen - © Philippe De Gobert - p.35: © BOZAR - © Philippe De Gobert - p.44: © Jérôme Latteur - © Monika Rittershaus - p.45: © Mattias Lundblad - © Enrique Lanz - © DR Vertaling: ISO translations – Paul De Groeve – Michael Lomax Druk: Claes Printing - Papier Munken Lynx 100 g Verantwoordelijke uitgever: Paul Dujardin – Ravensteintraat 23 – 1000 Brussel.

56

BOZARJaarverslag_2010.indd 56

03/07/12 10:30

BOZARJaarverslag_2010.indd 57

03/07/12 10:30

BOZARJaarverslag_2010.indd 58

03/07/12 10:30